1954 La Haye Konvansiyonu, Silahl atma Halinde Kltrel Varln Korunmas

kinci Protokol, 1999

La Haye, 26 Mart 1999

-Konvansiyon, La Haye 14 Mays 1954

-Birinci Protokol, La Haye, 14 Mart 1999

Taraflar,

Silahl bir atma halinde kltrel varln korunmasn gelitirmesi ve zellikle belirlenmi
kltrel varln korunmas iin gelitirilmi bir sistem kurulmas gerekliliinin Bilincinde
Olarak;

14 Mays 1954te La Hayeda oluturulan Silahl atma Halinde Kltrel Varln

Korunmas Konvansiyonunun hkmlerini Onaylayarak ve bu hkmlerin uygulanmasn
pekitirmek iin alnacak tedbirlerle hkmleri tamamlamann gerekliliini vurgulayarak;

Konvansiyonun Yksek Akit Taraflarna, uygun izlekler oluturarak silahl bir atma
halinde, kltrel varln korunmasyla daha yakndan ilgilenmelerini salamay
Arzulayarak;

Silahl bir atma halinde kltr varlklarnn korunmasn yneten kurallarn uluslararas
yasalardaki gelimeleri yanstmasn Gzeterek.

Mevcut uluslararas yaslarn ibu protokoln hkmleri ile dzenleme altna alnmayan
sorunlar ynetmeye devam edeceini Temin ederek.

Aadaki hkmleri kabul ederler:

Blm 1 Giri

Madde 1 Tanmlar

Bu Protokoln amalarna uygun olarak:

a. Taraf bu Protokole Taraf olan Devlet anlamnda;

b. kltr varl Konvansiyonun 1. Maddesinde tanmland ekliyle kltr varl

anlamnda;

c. Konvansiyon, 14 Mays 1954te La Hayeda hazrlanan Silahl atma Halinde

Kltr Varlklarnn Korunmas Konvansiyonu anlamnda;

d. Yksek Akit Taraf, Konvansiyona Taraf olan Devlet anlamnda;

e. glendirilmi koruma, 10 ve 11. Maddelerle ortaya konan glendirilmi koruma

sistemi anlamnda;
 f. askeri hedef, doas, konumu, amac ya da kullanm ile askeri faaliyete etkin bir
katk salayan ve btnsel ya da ksmi ykm, ele geirilmesi ya da etkisiz hale
getirilmesi o anda hkim koullar altnda, askeri avantaj sunan hedef anlamnda;

g. kanuna aykr, zorlama altnda ya da aksi halde igal altndaki blgenin uygun yerel
yasalarna ya da uluslararas hukuka aykr anlamnda;

h. Liste, Madde 27 paragraf 1(b)ye uygun olarak oluturulan Uluslararas

Glendirilmi Koruma Altndaki Kltr Varlklar Listesi anlamnda;

i. Genel Direktr, UNESCO Genel Direktr anlamnda;

j. UNESCO, Birlemi Milletler Eitim, Bilim, Kltr Organizasyonu anlamnda;

k. Birinci Protokol, 14 Mays 1954te Hagueda hazrlanan Silahl atma Halinde

Kltr Varlklarnn Korunmas Protokol anlamnda;

Madde 2 Konvansiyonla liki

bu protokol, Taraflarn birbirleriyle olan ilikilerinde Konvansiyona katkda bulunur.

Madde 3 Uygulamann Kapsam

1. Bar zamannda uygulanacak olan hkmlere ek olarak bu Protokol, Konvansiyonun 18.

Madde, 1 ve 2. paragraflarnda ve 22. Madde 1. paragrafta sz edilen durumlarda
uygulanacaktr.

2. Silahl atmann taraflarndan birinin bu Protokolle bal olmad hallerde, bu protokole

Taraf olanlar, ortak ilikilerinde Protokole tabi olmaya devam edeceklerdir. Protokolle bal
olmayan atmann taraflarndan biri olan Devletle olan ilikilerinde de, eer sz konusu
Devlet kendilerine uygulanabilir olduu srece bu Protokoln hkmlerini kabul ederse, bu
Protokole tabi olmaya devam edeceklerdir.

Madde 4 Konvansiyonun 3. Blm ve dier hkmleri ile bu Protokoln likisi

Protokol

bu protokoln 3. Blmnde yer alan hkmlerin uygulanmas, aadaki durumlar

etkilemez:

a. Konvansiyonun I. Blm ve Protokoln 2. Blmnde yer alan hkmlerin

uygulanmas;

b. Konvansiyonun II. Blmnde yer alan hkmlerinin uygulanmasnda; bu Protokole

taraf olanlar arasnda ya da kltrel varla hem zel hem de glendirilmi koruma
verildii durumlarda, bu Protokol kabul ederek uygulayan Taraflar arasnda ya da bu
Protokol 3. Madde 2. paragrafa uygun olarak kabul ederek uygulayan bir Devlet ile bir
Taraf arasnda olduu gibi; sadece glendirilmi koruma hkmleri geerli olacaktr.
Blm 2 Korumaya ilikin genel hkmler

Madde 5 Kltr Varlnn koruma altna alnmas

Bar zamannda, Konvansiyonun 3. Maddesi gereince, kltr varlnn silahl bir

atmann ngrlebilir etkilerine kar koruma altna alnmas iin alnacak hazrlayc
tedbirler; durumun elverdii lde, envanterlerin hazrlanmas, yangn ve kmeye kar
koruma iin acil nlemlerin alnmas, tanabilir kltr varlklarnn tanmas iin hazrlk
yaplmas ya da bu gibi varlklarn yerlerinde uygun bir biimde korunmalar iin nlemlerin
alnmas ile kltr varlklarnn korunmasndan sorumlu ehil yetkililerin belirlenmesini
ierecektir.

Konvansiyonun 4. Maddesine uygun olarak kltr varlna sayg gsterilmesini gvence

altna almak amacyla:

a. Konvansiyonun 4. Madde 2. paragrafna uygun olarak, zorunlu askeri gereklilik

temelinde, dmanca davran kltr varlna ynlendirmek iin bir feragatnameye
aadaki koullarla bavurulabilir:

i. Bir kltrel varlk, ilevi gerei askeri hedef haline getirildiyse;

ii. Saldry bu hedefe ynlendirmenin sunaca askeri avantaja benzer bir avantaj elde
etmek iin baka herhangi bir uygulanabilir seenek yoksa

b. Konvansiyonun 4. Madde 2. paragrafna uygun olarak, zorunlu askeri gereklilik

temelinde, sadece kltrel varln yok edilmesine veya hasar grmesine neden
olabilecek amalar iin kullanlmak zere ve benzer bir askeri avantaj elde etmek iin
kltr varlnn bu ekilde kullanmndan baka bir seenek, bir baka uygulanabilir
yntem mmkn deilse, bir feragatnameye bavurulabilir;

c. Zorunlu askeri gereklilii yrrle koyma karar, sadece bir tabura edeer bir gce ya
da koullar baka trlsne izin vermezse daha kk bir gce komuta eden bir subay
tarafndan alnabilir;

d. Alt paragraf (a)ya uygun olarak alnan bir karar sonucu yaplan bir saldr durumunda,
koullar elverdiinde etkili bir n uyarda bulunacaktr.

Madde 7 Saldr srasnda alnacak tedbirler

Askeri operasyonlarn yrtlmesinde uluslararas insani yasalarn gerektirdii dier

nlemlerle elimeksizin, atmann Taraflarndan her biri;

a. Saldrlacak hedeflerin, Konvansiyonun 4. Maddesince koruma altnda olan kltr

varl olmadn dorulamak iin yaplabilecek her eyi yapacaklar;

b. Konvansiyonun 4. Maddesiyle koruma altnda bulunan kltr varlnda az da olsa

hasar olumasn engellemek ya da her halkarda en aza indirmek anlayyla saldr
aralar ve yntemlerinin seiminde alnabilecek uygulanabilir her trl nlemi
alacaklar;
 c. Konvansiyonun 4. Maddesiyle koruma altnda bulunan kltr varlnda az da olsa
hasara yol amas beklenebilecek, beklenen somut ve dorudan askeri avantajla
karlatrldnda ar olabilecek herhangi bir saldr karar almaktan kanacaklar;

d. Aadaki durumlardan biri ortaya karsa saldry iptal edecek ya da askya alacaktr:

i. Hedef, Konvansiyonun 4. Maddesiyle koruma altnda olan bir kltr varl ise;

ii. Saldr, Konvansiyonun 4. Maddesiyle koruma altnda bulunan kltr varlnda az

da olsa hasara yol amas beklenebilecek ve beklenen somut ve dorudan askeri
avantajla karlatrldnda ar olabilecekse.

Madde 8 Husumetin etkilerine kar alnacak nlemler

atmann Taraflar, mmkn olan en fazla lde:

a. Kltr varlklarn askeri hedeflerin yaknndan uzaklatracak ya da yerinde kalmas

iin uygun koullar salayacaklar;

b. Kltr varlnn yaknna askeri hedef konulandrmaktan kanacaklardr.

Madde 9 gal altndaki blgede bulunan kltr varlklarnn korunmas

1. Konvansiyonun 4 ve 5. Maddeleriyle elimeksizin, Taraflardan birinin blgesinin bir

ksm ya da tamamn igal etmi olan Taraf, igali altndaki blgede:

a. Kltr varlklarnn yasad olarak yurtdna karlmas, yerinden kaldrlmasn ya da

mlkiyet deiikliklerini;

b. Kltr varlnn koruma altna alnmas, kayt altna alnmas ya da korunmas iin
kesinlikle gerektii haller dnda herhangi bir arkeolojik kazy;

c. Kltrel, tarihi ya da bilimsel kantlar saklamak ya da ortadan kaldrma amacyla kltr

varlnda deiiklik yaplmas ya da ilevinin deitirilmesini

Yasaklayacak ve engelleyecektir.

2. gal altndaki blgede, kltr varlyla ilgili herhangi bir arkeolojik kaz, kltr
varlnda deiiklik ya da ilev deiiklii, koullarn izin vermedii durumlar dnda, igal
altndaki blgenin yetkin ulusal yetkilileri ile yakn ibirlii iinde yrtlecektir.
Blm 3 Glendirilmi Koruma

10. Madde Glendirilmi Koruma

Kltr varl, aadaki koulu salyorsa glendirilmi koruma altna alnabilir:

a. nsanlk iin ok byk nem tayan bir kltrel miras ise;

b. Olaand kltrel ve tarihi deerini tanyan ve en yksek dzeyde korunmasn

salayan uygun yerel yasal ve ynetsel nlemlerle korunuyorsa;

c. Askeri amalarla ya da askeri alanlara kalkan olarak kullanlmyor olmal ve kltr

varln kontrol eden Tarafa bu ekilde kullanlmayacan garantileyen bir bildirge
yaynlanmaldr.

Madde 11 Glendirilmi Koruma salanmas

1. Taraflarn her biri, Komiteye, glendirilmi koruma talep ettii kltr varlklarnn bir
listesini teslim etmi olmaldr.

2. Kltr varl zerinde yasal kontrol olan Taraf, 27. Maddenin 1(b) paragrafna uygun
olarak Listeye dhil edilmesini isteyebilir. Bu talep, 10. Maddede belirtilen kriterlerle
balantl tm gerekli bilgiyi ierecektir. Komite, Taraftan, bir kltr varlnn Listeye dhil
edilmesini talep etmesini isteyebilir.

3. Dier Taraflar, Uluslararas Mavi Kalkan rgt ve gerekli uzmanla sahip dier sivil
toplum rgtleri belli kltr varlklarn Komiteye nerebilirler. Bu gibi durumlarda, Komite,
Tarafn sz konusu kltr varlnn Listeye dhil edilmesini talep etmesini istemeye karar
verebilir.

4. Birden fazla Devlet tarafndan hkimiyet alan olduu ya da yasal ynetim altnda olduu
iddia edilen bir blgede yer alan kltr varlnn Listeye dhil edilmesi ya da Listeden
karlmas talebi, hibir durumda, ihtilaf halindeki taraflarn haklarn ihlal etmeyecektir.

5. Listeye dhil edilmesi talebinin alnmas zerine, Komite, Taraflarn tmn talepten
haberdar edecektir. Taraflar bu taleple ilgili sunumlarn Komiteye 60 gn iinde sunabilirler.
Bu sunumlar, sadece 10. Maddede belirtilen kriterler temel alnarak hazrlanabilir. Sunumlar,
gereklerle alakal ve konuyla ilgili olacaklardr. Komite, sunumlar deerlendirecek, Listeye
dhil edilmesi kararn vermeden nce, talep eden tarafn yant vermesi iin uygun bir frsat
verecektir. Sz konusu sunumlar Komitenin nndeyken Listeye dhil edilme karar, 26.
Maddeye aykr olmakszn, yelerin bete drd mevcut ve oy vermekte olduu halde, oy
okluuyla alnacaktr.

6. Bir taleple ilgili karar verirken Komite, Hkmet kurulular ve sivil toplum rgtleri ile
bamsz uzmanlarn tavsiyelerini alacaktr.

7. Glendirilmi korumann verilmesi ya da reddedilmesi karar, sadece 10. Maddede

belirtilmi olan kriterler temel alnarak verilebilir.

8. Olaand durumlarda, Komite, kltr varlnn Listeye dhil edilmesini talep eden
Tarafn 10. Maddenin (b) paragrafndaki kriterleri yerine getiremeyecei sonucuna varmsa,
Komite, talep eden Taraf 32. Maddeye uygun olarak uluslararas yardm talebi sunmusa,
glendirilmi koruma stats vermeye karar verebilir.

9. Husumetin balamas halinde, atmann Taraflarndan biri, acil olarak, Komite ile temasa
geerek kendi idaresinde ya da kontrolnde olan kltr varlna glendirilmi koruma
stats verilmesini talep edebilir. Komite, bu talebi ivedilikle atmann tm taraflarna
iletecektir. Bu gibi durumlarda, Komite, ilgili Taraflarn sunumlarn hzlandrlm olarak
deerlendirecektir. Glendirilmi koruma verme karar, mmkn olduunca abuk, 26.
Madde ile elimeksizin, yelerinin bete biri mevcut ve oy verdii halde oy okluuyla
alnr. Geici glendirilmi koruma stats verme karar, glendirilmi koruma stats
vermek iin uygulanan normal izleinin sonular beklenirken, 10. Madde, paragraf (a) ve (c)
de belirtilen koullar salanyorsa alnabilir.

10. Glendirilmi koruma, kltr varl Listeye girdii andan itibaren Komite tarafndan
salanr.

11. Genel Direktr, gecikmeksizin, Komitenin kltr varln listeye dhil etmekle ilgili
alaca herhangi bir karar ile ilgili bilgiyi, Birlemi Milletler Genel Sekreterine ve tm
Taraflara gnderecektir.

Madde 12 Glendirilmi koruma altndaki kltr varlnn dokunulmazl

atmann taraflar, glendirilmi koruma altndaki kltr varlklarn saldr hedefi haline
getirmekten veya varlklarn ya da yakn evrelerinin askeri harekt destekleyici olarak
kullanlmasndan kanmak suretiyle kltr varlnn dokunulmazln salayacaklardr.

Madde 13 Glendirilmi koruma statnsn yitirilmesi

1. Glendirilmi koruma altndaki kltr varl, korumasn sadece aadaki koullarda

yitirecektir:

a. Eer koruma 14. Maddeye uygun olarak askya alnm ya da iptal edilmise;

b. Eer kltr varl, ilevi gerei askeri hedef haline gelmise ya da hedef haline
geldii srece.

2. Paragraf 1(b)de belirtilen durumlarda, bu varlklar sadece aadaki koullarda saldr

hedefi haline gelebilirler:

a. Saldr, paragraf 1(b)de atfta bulunulan kltr varlnn kullanmn sona erdirmenin
tek yolu ise;

b. Bu kullanm sona erdirme niyetiyle ve kltr varlna verilecek hasar engellemek

veya her halkarda en aza indirmek iin alnabilecek btn nlemler alnmsa;

c. vedi z savunma gereksinimlerine bal olarak, koullarn elvermedii durumlar

dnda;

i. Saldr emri, harektn en st komuta kademesinden verilir;

 ii. Paragraf 1(b)de belirtilen kullanmn sona erdirilmesi iin kar glere etkin n
uyar tebli edilir;

iii. Kar glere, durumu yeniden dzenlemeleri iin makul bir sre tannr.

Madde 14 Glendirilmi korumann askya alnmas ve iptal edilmesi

1. Kltr varlnn artk bu Protokoln 10. Maddesinde belirtilen kriterlerden hibirine

uymad hallerde, Komite, glendirilmi koruma statsn askya alabilir veya kltr
varln Listeden kararak statsn iptal edebilir.

2. Glendirilmi koruma altndaki kltr varlnn askeri harekt destekleyici kullanmyla

ilikili olarak 12. Maddenin ciddi ihlali halinde, Komite, glendirilmi koruma statn
askya alabilir. Bu gibi ihlallerin sregen olmas halinde ise, Komite, kltr varln listeden
kararak istisnai olarak glendirilmi koruma statsn iptal edebilir.

3. Genel Direktr, Komitenin kltr varlnn glendirilmi koruma statsnn askya

alnmas ya da iptal edilmesine ilikin herhangi bir kararn, gecikmeksizin Birlemi Milletler
Genel Sekreterlii ile ibu Protokoln tm Taraflarna gnderecektir.

4. Byle bir karar almadan nce, Komite, Taraflara, grlerini duyurmak iin frsat
tanyacaktr.

Blm 4 Cezai Mesuliyet ve Yarg Yetkisi

Madde 15 Protokoln ciddi ihlali

1. Bu Protokoln kapsam ierisinde herhangi bir kii, herhangi bir su ilerse ve eer bu kii
bilerek ve Konvansiyon ile Protokol ihlal ederek aadaki fiillerin herhangi birini ilerse:

a. Glendirilmi koruma alndaki kltr varln hedef haline getirilmesi;

b. Konvansiyon ve bu Protokol ile glendirilmi koruma altndaki kltr varln ve

yakn evresini askeri harekt destek amacyla kullanlmas;

c. Konvansiyon ve bu Protokol ile glendirilmi koruma altndaki kltr varln

kapsaml olarak yok edilmesi veya el konulmas;

d. Konvansiyon ve bu Protokol ile glendirilmi koruma altndaki kltr varlnn

saldr hedefi haline getirilmesi;

e. Konvansiyon ve bu Protokol ile glendirilmi koruma altndaki kltr varlnn

hrszlk, yamalama, gasp ya da vandalizme maruz kalmas

3. Taraflarn her biri bu maddede ortaya konan crmlerin kendi yasalarnda su olarak kabul
edilmesi iin gerekli olabilecek nlemleri alacaklar ve bu crmleri, uygun cezalarla
cezalandrlabilir hale getireceklerdir. Bunu yaparken, Taraflar, genel hukuk ilkelerine ve
uluslararas hukuka uyacaklar, bireysel cezai mesuliyeti, dorudan crm ileyenlerin
dnda dier kiileri de kapsayacak ekilde geniletecek kurallar bu yasalara dhil
edeceklerdir.

Madde 16 Yarg Yetkisi

1. 2.paragrafla elimeksizin, taraflarn her biri, aadaki durumlarda,15. Maddede ortaya

konan crmler zerinde yarg yetkisini oluturmak iin gerekli her trl yasal nlemi
alacaklardr:

a. Sz konusu devletin snrlarnda bu gibi bir crm ilendiinde;

b. Suu iledii iddia edilen kii sz konusu Devletin vatanda ise;

c. 15. Maddenin (a) ve (c) paragraflarnda belirtilen crmler sz konusu olduunda,

crm iledii iddia edilen kii bu Devletin snrlar ierisinde bulunmakta ise.

2. Yarg yetkisinin uygulanmasna sayg gstererek ve Konvansiyonun 28. Maddesi ile

elimeksizin:

a. bu Protokol, bireysel cezai mesuliyet olumasn ya da ulusal ve uluslararas hukukun

uygulanabilecek olan yasama yetkisinin devreye girmesini engellemez ya da
uluslararas rf ve adet hukuku dhilinde yarg yetkisinin uygulanmasn etkilemez;

b. Bu Protokole Taraf olmayan devlet 3. Maddenin 2. Paragrafna uygun olarak

hkmlerini kabul edip yrrle sokmadka, bu protokole Taraf olmayan bir devletin
silahl kuvvetleri mensuplar ve vatandalar hakknda, bu Protokole Taraf olan Devletin
silahl kuvvetlerinde grev yapan vatandalar dnda, bu Protokolden dolay bireysel
cezai mesuliyet olumaz veya bu Protokol bu kiiler zerinde yarg yetkisi kullanlmas
ya da bu kiilerin iadesi iin bir zorunluluk yklemez.

Madde 17 Dava

1. 15. Madde paragraf 1(a) ve (c)de ortaya konan crmleri iledii iddia edilen kiinin
snrlar ierisinde bulunduu Taraf; sz konusu kiiyi, herhangi bir istisna olmakszn ve
gecikmeksizin iade etmez, teslim etmez ise, dava amak amacyla, kendi i hukukuna ya da
eer uygunsa ilgili uluslararas hukuk kurallarna uygun srelerle konuyu yetkin otoritelere
tayacaktr.

2. Konvansiyon ya da bu Protokol ile balantl olarak yarglanmas devam etmekte olan

herhangi bir kiiye, eer uygulanabiliyorsa, uluslararas hukukun kurallar ile elimeksizin,
yarglamann her aamasnda, yerel ve uluslararas hukuka uygun olarak adil muamele ve adil
yarg hakk garanti edilecek ve hibir durumda, bu kiiye, uluslararas hukuk ile salanan
haklardan daha az verilmeyecektir.

Madde 18 ade

1. Taraflar arasnda bu Protokol yrrle girmeden nce var olan tm mevcut iade
anlamalarna, 15. Maddenin 1(a), (b) ve (c) paragraflarnda ortaya konan iade gerektiren
crmler dhil edilecektir. Taraflar, bu gibi crmleri, aralarnda sonradan sonulandrlacak
olan tm iade anlamalarna dhil etmeyi stlenirler.

2. Bir antlamaya bal olarak sulu iadesi ilemi yapan Taraflardan biri, iade antlamas
olmayan bir baka Taraftan iade talebi alrsa, talep edilen Taraf, istee bal olarak, ibu
Protokol, 15. Madde paragraf 1(a) - (c)de ortaya konan sua gre, iade etmek iin yasal
temel olarak kabul edebilir.

3. ade ilemini bir antlamaya bal olarak gerekletirmeyen Taraflar, Madde 15 paragraf
1(a)-(c)de ortaya konan sular, talep edilen Tarafn yasalarnda verilen koullara tabi olarak
birbirleri arasnda iadeyi gerektirir sular olarak tanyacaklardr.

4. Eer gerekirse, 15. Madde paragraf 1(a)-(c)de ortaya konan sular, sadece ilendikleri
yerde deil, ayn zamanda 16. Maddenin 1. Paragrafna uygun olarak yarg yetkisini
oluturmu olan Taraflarn alannda olmu gibi, Taraflar arasndaki iade nedenleri olarak
deerlendirileceklerdir.

Madde 19 Karlkl yasal yardm

1. Taraflar, 15. Maddede ortaya konan sulara uygun olarak hkme varlan soruturma, cezai
ilem ya da iade srelerinde, bu srelerde gerekli olan kendi eriimlerindeki delilleri elde
etmek konusunda yardmc olmak da dhil olmak zere birbirlerine mmkn olan en fazla
yardm salayacaklardr.

2. Taraflar, 1. Paragrafta yer alan ykmllklerini, birbirleri arasnda olabilecek antlamalar

ya da karlkl yasal yardma ilikin dzenlemelere uygun olarak yrteceklerdir. Bu gibi
antlama ya da dzenlemelerin bulunmad hallerde, Taraflar, kendi i yasalarna uygun
olarak birbirlerine yardm salayacaklardr.

Madde 20 Red dayana

1. ade amac iin 15. Maddenin 1 (a)- (c) paragraflar, karlkl yasal yardm amac iin 15.
Maddede ortaya konan sular, politik sular ya da politik niyetlerden esinlenilmi sular
olarak deerlendirilmeyecektir. Buna gre, bu gibi sulara balanan iade ya da karlkl yasal
yardm talebi, sadece politik su olduu ya da politik sula balantl bir su olduu, veya
politik niyetlerden esinlenilmi bir su olduu dayana ile reddedilemez.

2. Bu Protokoldeki hibir ey, eer iade ya da karlkl yasal yardm talep edilen tarafn, 15.
Madde, 1 (a) (c) paragraflarnda ortaya konan sular iin iade ya da 15. Madde iin
karlkl yasal yardm talebinin bir kiiyi, rk, dini, milliyeti, etnik kkeni ya da politik
fikirleri nedeniyle soruturmak ya da cezalandrmak amalar iin yapldna ya da bu talebi
yerine getirmek bu nedenlerin herhangi biri yznden o kiinin konumunu zarara
uratacana inanmak iin salam bir dayana varsa iade ya da karlkl yasal yardm
salamak iin zorlayc olarak yorumlanmayacaktr.
Madde 21 Dier ihlallerle ilgili nlemler

Konvansiyonun 28. Maddesini ihlal etmemek koulu ile, Taraflarn her biri, bilerek
ilendiinde, aadaki eylemleri nlemek iin gerekli olacak yasal, ynetsel ya da inzibati
nlemleri devreye alacaklardr:

a. Kltr varlnn Konvansiyona ya da bu Protokole aykr herhangi bir kullanm;

b. Kltr varlnn, igal altndaki blgeden, Konvansiyona ya da bu Protokole aykr

olarak yasad bir ekilde yurtdna karlmas, yerinden kaldrlmas ya da
sahipliinin deitirilmesi.

Blm 5 Uluslararas nitelik tamayan kltr varlnn silahl atma srasnda

korunmas

22. Madde Uluslararas zellik tamayan silahl atmalar

1. bu Protokol, Taraflarn birinin alannda meydana gelen, uluslararas zellik tamayan

silahl atma durumunda uygulanacaktr.

2. bu Protokol, isyan, snrl mnferit saldrganlklar ya da benzer nitelikteki dier eylemler

gibi i huzursuzluklar ve gerilimlerde geerli deildir.

3. Bu Protokoldeki hibir ey, tm yasal aralar kullanarak, lkedeki yasay korumak ya da

lkeyi ve yasay yeniden kurmak, ulusal birlii ve lkedeki blgesel btnl korumak iin,
lkenin hkimiyetini ya da hkmetin sorumluluunu etkilemek amacyla harekete
geirilemez.

4. Bu protokoldeki hibir ey, blgesinde, 15. Maddede ortaya konan ihlallerden biri olan
uluslararas zellik gstermeyen bir silahl atma meydana gelen Tarafn birincil yetkisinin
nne geemez.

5. Bu protokoldeki hibir ey, atmann meydana geldii blgedeki Tarafn i veya d

ilerine ya da silahl atmaya hangi nedenle olursa olsun dorudan ya da dolayl olarak
mdahale etmeye dayanak olarak devreye sokulamaz.

6. Bu protokoln 1. Paragrafta belirtilen duruma uygulanmas, atmaya taraf olanlarn yasal

statsn etkilemeyecektir.

7. UNESCO atmann taraflarna hizmet sunmay teklif edebilir.

Blm 6 Kurumsal Meseleler

Madde 23 Taraflarn Toplants

1. Eer Genel Direktr tarafndan istenmise Taraflarn Toplants, UNESCOnun Genel

Konferans ile ayn zamanda, Yksek Akit Taraflarn Toplants ile egdm halinde
gerekletirilir.

2. Taraflarn Toplants, kendi zlek kurallarn belirleyecektir.

3. Taraflarn Toplantsnn ilevleri aadaki gibi olacaktr:

(a)Komite yelerini 24. Madde, 1. Paragrafa uygun olarak semek;

(b)Komite tarafndan gelitirilen Ana hatlar, 27 maddenin 1(a) paragrafna uygun olarak
onaylamak;

(c)Fonun Komite tarafndan kullanm iin ana hatlar salamak ve kullanmn

denetlemek;

(d)27. Maddenin 1(d) paragrafna uygun olarak Komite tarafndan teslim edilen raporu
denetlemek;

(e)Bu Protokoln uygulanmas ile ilikili olarak herhangi bir sorunla ilgili tartmak ve
uygun olduu lde nerilerde bulunmak.

4. Genel Direktr, Taraflarn en az bete birinin talebi ile Taraflarn Olaanst Toplantsn
gerekletirecektir.

Madde 24 Silahl atma Halinde Kltr Varlklarnn Korunmas Komitesi

1. Silahl atma Halinde Kltr Varlklarnn Korunmas Komitesi, bu vesile ile

kurulmutur. Taraflarn Toplantsnda seilecek olan on iki Taraftan oluacaktr.

2. Komite, her yl bir kere olaan oturumla, durumun gerektirdii zamanlarda ise olaand
oturumla toplanacaktr.

3. Komiteye yeliklerin belirlenmesinde, Taraflar, dnyann deiik blge ve kltrlerinin

eit bir ekilde temsil edilmesini salamaya alacaklardr.

4. Komite yesi Taraflar, temsilcileri olarak kltrel miras, savunma ya da uluslararas hukuk
konularnda uzmanlam kiileri seecekler ve birbirlerine danarak, Komitenin btnsel
olarak tm bu alanlarda uygun uzmanlara sahip olmasn salayacaklardr.

Madde 25 Hizmet Sresi

1. Taraflar Komiteye drt yllna seilecekler ve hemen ardndan sadece bir kez daha
seilebileceklerdir.
2. Paragraf 1in hkmlerine uymak koulu ile ilk seimle seilen yelerin yarsnn hizmet
sreleri, kendi seildikleri oturumu mteakip Taraflarn Toplantsnn ilk olaan oturumunda
sona erecektir. Bu yeler, ilk seimden sonra, bu Toplantnn Bakan tarafndan kura ile
seileceklerdir.

Madde 26 zlek Kurallar

1. Komite, kendi zlek Kurallarn belirleyecektir.

2. yelerin ounluu, oy yetersays oluturacaktr. Komitenin kararlar, oy veren yelerin

te ikisinin ounluu tarafndan alnacaktr.

3. yeler, kendi taraf olduklar silahl atmadan etkilenen kltr varlklarna ilikin
herhangi bir karar ile ilgili oylamaya katlmayacaklardr.

Madde 27 levler

1. Komitenin ilevleri aadaki gibi olacaktr:

a. Bu Protokoln uygulanmas iin Ana hatlar gelitirmek;

b. Kltrel varlklar iin glendirilmi koruma stats vermek, bu staty askya almak
ya da iptal etmek; Glendirilmi Koruma altndaki Kltr Varlklar Listesini
oluturmak, devamn salamak ve gelitirmek;

c. Bu Protokoln uygulanmasn gzlemlemek ve denetlemek, glendirilmi koruma

altndaki kltr varlklarnn tanmn gelitirmek.

d. Taraflarn raporlarn deerlendirerek yorumlamak, gerektiinde akla kavuturmaya

almak, Taraflarn Toplanmas iin bu Protokoln uygulanmasna ynelik kendi
raporunu hazrlamak;

e. 32. Maddeye uygun olarak uluslararas yardm iin talepleri kabul etmek ve
deerlendirmek;

f. Fonun nasl kullanlacana karar vermek;

g. Taraflar Toplants tarafndan kendisine verilebilecek baka herhangi bir ilevi yerine
getirmek.

2. Komitenin ilevleri, Genel Direktr ile ibirlii iinde gerekletirilecektir.

3. Komite, Konvansiyon ile Birinci ve kinci Protokollere benzer amalar olan uluslararas
ve ulusal kamu ve sivil toplum rgtleri ile ibirlii yapacaktr. Komite, ilevlerinin
uygulanmasna yardm etmek amac ile tavsiye yetkisine sahip, UNESCO ile resmi ilikisi
olanlar gibi tannm profesyonel kurulular; Uluslararas Mavi Kalkan Komitesi (ICBS) ve
onu oluturan birimler de dhil olmak zere, toplantlarna davet edebilir. Kltrel Varlklarn
Korunmas ve Restorasyonunun Aratrlmas Uluslararas Merkezi (Merkez Roma)
(ICCROM) ve Uluslararas Kzl Ha Komitesi (ICRC) de tavsiye yetkisi ile katlmaya davet
edilebilirler.
Madde 28 Sekreterlik

Komiteye, UNESCOnun Sekreterlii yardmc olacak ve bu sekreterlik, Komitenin

toplantlar iin yazmalar ve ajanday belirleyecek, kararlarnn uygulanmas konusunda
sorumluluu olacaktr.

Madde 29 Silahl atma Halinde Kltrel Varlklarn Korunmas Fonu

1. Bu vesile ile aadaki amalar iin bir Fon oluturulmutur:

a. 5. Madde, 10 Maddenin (b) paragraf ve 30. Maddeye uygun olarak, bar zamannda
alnabilecek hazrlayc ya da dier nlemler iin finansal ya da dier yardmlar
salamak;

b. Silahl atma ya da dmanln sona ermesinden sonra, dierlerinin yan sra 8.

Maddenin (a) paragrafna uygun olarak kltr varlklarn ivedi iyiletirme
dnemlerinde, korunmalar iin alnacak ivedi, geici ya da dier nlemlerin alnmas
iin finansal ya da dier yardmlar salamak.

2. Fon, UNESCOnun finansal hkmlerine uygun olarak, bir gven fonu ierecektir.

3. Fondan datlanlar, sadece 23. Maddenin 3(c) paragrafnda tanmlanm ana hatlara uygun
olarak Komitenin belirleyecei amalar iin kullanlacaktr. Komite, eer bir program ya da
projenin uygulanmasna karar vermise, katklarn sadece belli bir program ya da proje iin
kullanlmasn kabul edebilir.

4. Fonun kaynaklar aadakilerden oluacaktr:

(a)Taraflar tarafndan yaplan gnll katklar;

(b)Aadakiler tarafndan yaplan katklar, verilen hediyeler ve vasiyetler:

(i) Dier lkeler

(ii) Birlemi Milletler sisteminin UNESCO ya da dier kurulular;

(iii) Dier hkmet ya da sivil toplum kurulular;

(iv) Kamu ya da zel teekkller ya da bireyler;

(c)Fonda biriken faizler;

(d)Fon hayrna dzenlenen faaliyetlerde ba ve biletlerle toplananlar;

(e)Fona uygulanabilecek ana hatlarla yetkilendirilmi tm dier kaynaklar.

Blm 7 Bilginin Yaylmas ve Uluslararas Yardm

Madde 30 Yayma

1. Taraflar, uygun aralarla ve zellikle eitim ve bilgi programlaryla, tm vatandalar

tarafndan kltr varlklarna duyulan sayg ve hayranln glendirilmesine gayret
edeceklerdir;

2. Taraflar, bu Protokol, hem bar, hem de silahl atma zamanlarnda, mmkn

olduunca yayacaklardr.

3. Silahl atma zamannda, bu Protokoln uygulanmasna uygun olarak sorumluluu ele

alan herhangi bir askeri ya da sivil yetkili, buradaki metinle ilgili tam olarak
bilgilendirilecektir. Taraflar, mmkn olduu lde:

(a)Kltr varlklarnn korunmas ile ilgili ana hatlarn ve talimatlarn askeri dzenlemelere
dhil edecekler;

(b)UNESCO ve ilgili kamu ve sivil toplum rgtleri ile ibirlii iinde, bar zaman talim
ve eitim programlar gelitirmek ve uygulamaya koyacaklar;

(c)Birbirleriyle, Genel Direktr araclyla, yasalar ve (a) ve (b) paragraflar altnda

alnan
idari hkmler ve nlemler konusunda iletiimde bulunacaklar;

(d)Birbirleriyle, Genel Direktr araclyla, mmkn olduu kadar abuk, bu Protokoln

uygulanmasn salamak iin kabul edebilecekleri yasal ve idari hkmlerle ilgili
iletiimde bulunacaklardr.

Madde 31 Uluslararas birlii

Bu Protokoln ciddi ihlali durumunda, bu Komite araclyla birlikte ya da bireysel olarak,

UNESCO ve Birlemi Milletler ile ibirlii iinde ve Birlemi Milletler Tzne uygun
olarak harekete gemeyi stlenirler.

Madde 32 Uluslararas Yardm

1. Taraflardan biri, Komiteden, glendirilmi koruma altndaki kltr varl ile ilgili, 10.
Maddede belirtilen yasal, idari hkmlerin ve nlemlerin hazrlanmas, gelitirilmesi ve
uygulanmas konusunda yardmn yan sra uluslararas yardm da talep edebilir.

2. Bu Protokoln taraf olmayan, ancak 3. Maddenin 2. Paragraf uyarnca hkmleri kabul

edip uygulayan atmann taraflarndan biri; Komiteden uygun bir uluslararas yardm
isteyebilir.

3. Komite, uluslararas yardm taleplerinin teslimi iin kurallar belirleyecek ve uluslararas

yardmn alabilecei biimleri tanmlayacaktr.

4. Taraflar, Komite araclyla, teknik yardm talep eden Taraflara ya da atmann

taraflarna bu teknik yardm vermek konusunda cesaretlendirilirler.
Madde 33 UNESCOnun Yardm

1. Bir Taraf, kltr varlklarnn korunmasnn dzenlenmesi; acil durumlar iin nleyici ve
dzenleyici nlemler ile kltr varlklarn ulusal envanterlerin derlenmesi gibi kltr
varlklarn koruma altna almak iin nleyici eylemler ya da bu Protokoln uygulanmasndan
doacak herhangi bir sorunla balantl olarak UNESCOya teknik yardm bavurusu
yapabilir. UNESCO, bu yardm, programnn ve kaynaklarnn snrlar dhilinde
dzenleyecektir.

2. Taraflar, ikili ya da oklu dzeyde teknik yardm salamalar iin cesaretlendirilirler.

3. UNESCO, kendi inisiyatifine bal olarak bu konularda Taraflara nerilerde bulunmaya

yetkilidir.

Blm 8 Protokoln Uygulanmas

Madde 34 Koruyucu Gler

Bu Protokol, atmann Taraflarnn karlarn korumaktan sorumlu Koruyucu Glerin

ibirlii ile uygulanacaktr.

Madde 35 Uzlatrma zlei

1. Koruyucu Gler, kltrel varlklarn hayrna yararl olduuna kanaat getirdikleri her
durumda, zellikle atmann Taraflar arasnda, bu Protokoln hkmlerinin uygulanmas ya
da yorumlanmasna ilikin anlamazlk varsa, hizmetlerini sunacaklardr.

2. Bu amala, Koruyucu Glerin her biri, Taraflardan birinin veya Genel Direktrn
davetiyle, ya da kendi inisiyatifiyle, atmann Taraflarna temsilcileriyle ve zellikle kltr
varlklarnn korunmasndan sorumlu yetkililerle, eer uygun grlrse atmaya taraf
olmayan bir lkenin snrlar iinde bir toplant nerebilirler. atmann taraflar, kendilerine
yaplan toplant tekliflerini uygulamak zorunda olacaklardr. Koruyucu gler, atmann
Taraflarnn onayna, atmaya taraf olmayan bir lke vatandan ya da Genel Direktr
tarafndan nerilen bir kiiyi nerecektir. Bu kii, byle bir toplantda, toplant bakan
yetkisiyle grev almak iin davet edilecektir.

Madde 36 Koruyucu Glerin Yokluunda Uzlatrma

1. Herhangi bir Koruyucu Gcn atanmad bir atmada, Genel Direktr, anlamazln
uzlamaya balanmasna ynelik olarak hizmetlerini ya da baka trl bir uzlama ya da
arabuluculuk eylemi sunabilir.

2. Taraflardan birinin ya da Genel Direktrn daveti ile, Komitenin bakan atmann

Taraflarna kendi temsilcileriyle, zellikle kltr varlklarnn korunmas konusunda sorumlu
yetkililerle, atmaya taraf olmayan bir lkenin snrlar iinde bir toplant nerebilir.
Madde 37 eviriler ve Raporlar

1. Taraflar, bu Protokol kendi resmi dillerine evirerek bu resmi evirileri Genel Direktre
ileteceklerdir.

2. Taraflar, Komiteye her drt ylda bir, bu Protokoln uygulanmasna ilikin bir rapor
sunacaklardr.

Madde 38 lkenin Sorumluluu

Bu Protokoldeki kiisel cezai sorumlulua ilikin hibir hkm lkenin uluslararas hukuka
gre sorumluluunu, tazminat verme devi dhil olmak zere, etkilemeyecektir.

Blm 9 Son Hkmler

Madde 39 Diller

bu Protokol, her biri eit lde zgn olmak zere, Arapa, ince, ngilizce, Franszca,
Rusa ve spanyolca olarak alt metin halinde hazrland.

Madde 40 mza

Bu Protokol, 26 Mart 1999 tarihini tayacak. Haguedaki tm Yksek Akit Taraflar

tarafndan 17 Mays 1999dan 31 Aralk 1999a kadar imzaya alacaktr.

Madde 41 Onama, Kabul etme ya da Onaylama

1. bu Protokol, bu Protokol imzalayan Yksek Akit Taraflarca, kendi kurumsal izleklerine

uygun olarak onama, kabul ya da onaylama ilemlerine tabi tutulacaktr.

2. Onama, kabul ya da onaylama aralar, Genel Direktre tevdi edilecektir.

Madde 42 Katlm

1. bu Protokol, Yksek Akit Taraflar tarafndan 1 Ocak 2000den itibaren katlma

alacaktr.
Katlm, Genel Direktre katlm belgesinin tevdi edilmesi ile yrrle girecektir.

Madde 43 Yrrle Girme

1. bu Protokol, yirmi adet onama, kabul, onay arac teslim edildikten ay sonra yrrle
girecektir.

2. Bundan sonra, Her bir Taraf iin, onama, kabul, onay aralarnn tesliminden ay sonra
yrrle girecektir.
Madde 44 Silahl atma durumunda yrrle girme

Konvansiyonun 18. ve 19. Maddelerinde belirtilen durumlarda, Taraflarn atma ya da

dmanlk baladktan sonra ya da balamadan nce teslim edilen bu Protokole onama, kabul,
onay ya da katlmlar derhal yrrle girecektir. Bu gibi durumlarda, Genel Direktr, 46.
Maddede belirtilen bildirimleri en hzl yntemle iletecektir.

Madde 45 Yrrlkten Kaldrma

Taraflarn her biri, ibu Protokol yrrlkten kaldrabilir.

1. Yrrlkten kaldrma talebi, uygun ekilde yazl olarak dzenlenerek bildirilecek ve

Genel Direktre tevdi edilecektir.

2. Yrrlkten kaldrma ilemi, yrrlkten kaldrma belgesinin teslim alnndan bir yl

sonra yrrle girecektir. Ancak eer bu srenin sona ermesinden sonra yrrlkten kaldran
Taraf bir silahl atmaya maruz kalrsa, yrrlkten kaldrma, dmanln sona eriine ya
da kltr varlklarnn iade operasyonlar tamamlanana kadar; hangisi daha ge olursa,
yrrle girmez.

Madde 46 Tebliler

Genel Direktr, tm Yksek Akit Taraflar ve Birlemi Milletleri, 41 ve 42. Maddelerde

salanan onama, kabul, onaylama belgelerinin teslimi ve 45. Maddede salanan yrrlkten
kaldrma belgelerinin teslimi konusunda bilgilendirecektir.

Madde 47 Birlemi Milletlere Kayt

Birlemi Milletler Tznn 102. Maddesine uygun olarak ibu Protokol, Genel
Direktrn talebiyle, Birlemi Milletler Sekreteryasna kaydettirilecektir.

Balayc olarak aada imzas olanlar, tam yetkili olarak ibu Protokol imzaladlar.

IN FAITH WHEREOF the undersigned, duly authorized, have signed the present Protocol.

Hagueda, Martn yirmi alts, 1999da, UNESCOnun arivlerine teslim edilecek tek bir
kopya olarak hazrland ve onayl asl gibi rnekleri tm Yksek Akit Taraflara iletilecektir.

Emaneti:

UNESCO

mzaya Al:

17 Maystan 31 Aralk 1999a kadar.

bu Protokol, aadaki Devletler tarafndan imzalanmtr:
Yrrle girii:

9 Mart 2004, Madde 43.1e uygun olarak

Yetkili Metinler:

Arapa, ince, ngilizce, Franszca, Rusa, spanyolca

BMe Kayd:

5 Mays 2004, No. 3511