1995 Izmir Seli

zmirde, ili ve Karyaka lelerinde, 4 Kasm 1995 gn bir sel olay meydana gelmitir.
Olayn
meydana geldii alan, zmir Krfezinin kuzeyinde, Yamanlar Da ve etekleri ile Menemen ovasnn bir
ksmdr. Yamanlar Dann en yksek tepesi, 1076 m yksekliindedir1.
Derelerin getirdii sular, Yamanlar, rnekky ve ili yerleim alanlarn kaplayp dere yataklar ve
yaknlarndaki birok evin yklmasna sebep olmutur. Batda rnekky, ortada Dallk ve douda
Yamanlar dereleri, rnekky, Kk Yamanlar, Byk Yamanlar ve Soukkuyu mahalleleriyle
Karyaka ile merkezi sular altnda kalmtr. Sel suyu, dere yatandaki evlerin 1,5 metre kadar
stne kmtr2. Olay sonucu 61 kii, olay sonras yaanan kirlilik sonucu ise 2 kii lm3, 560 bina
ar hasar grm4, bunlardan 322 adedi tamamen yklm5, yaklak 10.000 bina da sular altnda
kalmtr6. En byk ykm, ili, Yamanlarda, Serinkuyu kprsnn tkanarak su geiini engellemesi
sonucu gereklemi ve bu blgede 57 kii hayatn kaybetmitir7.
ili meteoroloji istasyonu, 3-4 Kasm 1995 gnlerinde meydana gelen iddetli yalarda, en iddetli
olduu 3 saat 54 dakikalk bir zaman dilimi iinde metrekareye den ya miktarn 123,8 mm
olarak bildirmitir8. Baz kaynaklarda, bir saatte metrekareye 20.6 kilogram yamur dt aklanmtr9.
1976 ylnda bir olayda metrekareye den yamur miktar 134,1 mm olarak llm, ancak iddetli
ya sonras sel meydana gelmemi, herhangi bir can ve mal kayb yaanmamtr1011. Ayrca olayda
saptanan metrekareye den yamur miktar da blge iin normal snrlar iinde kalmaktadr12. Bu
bulgu da yaanan taknn sele dnmesinde insan faktrnn ok byk bir etkisi olduunu
dndrtmektedir.
Olay incelendiinde; 3-4 saat gibi ksa bir zaman diliminde den iddetli bir ya sonras oluan sel
sonucu dere yataklarnn st ksmlarnda ykmlar olmu, suyun biriktii birikinti konilerinin
balanglarnda sra mil-kum ve su baskn sonucu ykmlar olmu, akarsularn alt ksmlarnda ise su
1
Sezer L. , 1997, zmirde 3-4 kasm 1995 Karyaka-ili sel felaketi (meteorolojik-klimatolojik adan bir
yaklam), Ege Corafya Dergisi, 9(1997), 185-242, zmir
2
http://www.yerelgundem.com/haberler/39373/izmir_14_yil_once_sel_felaketi_yasadi.html)
3
4
Mutluer M, Ik , 2000, Kasm 1995 Karyaka- ili sel felaketi sonrasnda yaplan almalar zerine baz
gzlemler, Ege Corafya Dergisi, 11(2000), 57-74, zmir
5
6
7
http://www.yerelgundem.com/haberler/39373/izmir_14_yil_once_sel_felaketi_yasadi.html)
8
9
http://www.kanaldhaber.com.tr/Haber/Yasam-34/Izmiri-sel-aldi-5040.aspx
10
11
Uzunolu, h, Kl, N, 2009, Biz bu filmi daha nce grmtk, AR&GE Blten, 2009 Eyll,
Sektrel, http://www.izto.org.tr/NR/rdonlyres/7475BDA1-95B7-4855-B351-
9ADCE4362AFE/13102/bufilmidahaoncegormustuk_nk%C4%B1l%C4%B1%C3%A7huzunoglu.pdf
12
basknlar yaanmtr. st ksmlarda meydana gelen hasarn nedeni, dere yataklarnn iine ina
edilen yaplardr13. Olay sonrasnda yaplan aratrmalarda, sele neden olan derelerin yataklarnda
yaplamalar tespit edilmitir1415. Ayrca eski dere yataklarnn kapatlmas sonucu elde edilen alanlar
zerine de bina ina edilmitir 16. Birikinti konilerinin balarnda meydana gelen sel baskn
durumlarnda, dere yataklarnn kprler, yaplama ve hatal slah almalaryla daraltld
gzlenmektedir. Birikinti alanlarndaki mil-kum birikimi, yukar kesimlerdeki erozyonun iddetli
olduunu gstermektedir. st ksmlarda yaplama srasnda yaplan hafriyat sonucu toprak ar bir
ekilde kazlm, doal denge bozulmutur. Planszlk veya hatal planlama sonucu sokaklar dere
yataklarna dik alm, yzey sularnn dik olarak aa inmesi suyun gcn arttrm, bu da tanan
toprak miktarn arttrmtr17.
Selin meydana geldii alanlar, genel olarak gecekondu blgeleri ve benzeri kaak yaplama
alanlardr. ilide bulunan Karyaka Devlet Hastanesinin evresinde, ta ve tula yma, bir veya iki
katl yaplardan oluan bir tarihi doku bulunmaktadr. Karyaka Merkezde de, blge deniz kysnda ve
deniz seviyesine yakn olduundan dolay sel olumutur. Bu blgede de tarihi bir doku yer
almaktadr. Birou da ykselen ehir kotu dolays ile yol kotunun daha altnda bulunmaktadr. Ancak
her iki blgede de tarihi yaplarda meydana gelen hasara ilikin bir kayt elde edilememitir.
ili Deresi olarak bilinen Deirmenderenin doal yata, olay srasnda Sadk Ahmet kprs ile
olduka daraltlm durumdadr. Su akn salamak iin yaplm olan adet bzn yamur srasnda
tkanmalarndan dolay bu noktada sular ykselerek geni bir alana yaylm, can ve mal kaybna
neden olmutur. Dere yatann aasnda da birok evde su ve balk baskn olmutur 18.
Kavaklderenin gerek dere yata genilii 10-12 m olmasna karn yaplama dere yata kenarna
ve hatta iine kadar yaylmtr. Bu nedenle sel srasnda dere yata ve takn sahas iinde bulunan
bu yaplar yklmtr 19. Dere zerinde yer alan iki adet kprnn genilikleri de dere yatann
geniliinden daha dar yapldndan dolay ya srasnda tkanarak arkalarnda su toplanmasna
13
14
15
16
17
18
19
neden olmulardr. Dere yatann plk olarak kullanlmakta olmas da felaketin boyutlarn
arttrmtr20.
rnekky Deresi, Kocadere veya Bostanl Deresi adlar ile bilinen derede de dere yata ierisinde yer
alan yaplar, dere stndeki kprler sel srasnda yklmtr. Bu derenin de yata, youn yaplama
nedeni ile daraltlmtr 21. Bu derenin tamas sonucu Karyaka Devlet Hastanesinin bata
ameliyathane ksmlar olmak zere bodrum katnn tamam ve zemin kat selden ve balktan ciddi bir
ekilde etkilenmitir. Olay srasnda hastanede can kayb yaanmasa da hastalarn tamam ilin deiik
hastanelerine nakledilmilerdir. Balktan etkilenen ksmlar ise uzun sre kullanma alamam, tbbi
ekipman kaybndan dolay ciddi bir maddi hasar meydana gelmitir.
Yamanlar Deresi veya Ilca Dere olarak bilinen derenin getii vadide kaak olarak yaplan ve
sonradan imar hakkndan yararlanan yaplar dere tabanna kadar inmektedir. Bu yaplar, sel srasnda
yklm, can kayb yaanmtr. Ayn ekilde daha alt kesimlerde ina edilmi olan ve derenin yatan
daraltan dar bzlere sahip kprler yznden de selin etkisi artmtr. Tm bu mdahaleler sonucu
dere yatann genilii birka metreye dt yerler bulunmaktadr22.
Dallk Deresi kapatlm ve eski dere yata yaplamtr. Dere, vadilerden gelen kollardan
olumutur. Bu kollarn ald alan, ukurda kalmaktadr. Sel srasnda bu ukur alan (ukur
Mahalle), dereden gelen su ve balkla dolmu, byk hasar meydana gelmitir23.
Olay sonrasnda Sadk Ahmet kprs yklarak daha geni bir kpr ina edilmitir. Deirmendere
Yata temizlenerek ksmen geniletilmitir. Ancak Kprnn aa kesimlerindeki youn yaplama
nedeniyle dere yatan geniletme abalar yetersiz kalmtr. Ayrca tarm arazisi olarak kullanlmas
gereken ve selden etkilenmi olan taraalarda halen barnaklar bulunmaktadr24.
Kavaklderenin yata ksmen temizlenerek geniletilmitir. Ancak takn alannda bulunan

gecekondu tarz yaplar halen kaldrlmamtr. Ya srasnda tkanarak selin etkisinin artmasna
neden olan kprlerden sadece biri yklarak geniletilmitir. 25.
rnekky Deresi yatanda temizlik, geniletme almalar yaplm, dar bzleri olan eski kprler
yenilenmitir. Ancak dereyatanda yer alan baz yaplar halen kaldrlmamlardr. Baz kprlerin
20
21
22
23
24
25
bzlerinin darl ve konumlar halen tehlike yaratmaktadr. Ayrca yre halknn erey yatan plk
olarak kullanmnn nne geilememitir 26.
Yamanlar dere yatanda yer alan kprler geniletilmi, temizlik ve geniletme almalar
yaplmtr. Sel srasnda yklan veya hasar gren binalar kaldrlmtr. Ancak yine de dere yatann
st ksmlarnda konutlar bulunmaktadr. Olay srasnda mevcut olan yaplama daha da artmtr.
Kaak yaplamann bulunduu takn yatanda yamur srasnda yaplarn arasndan hzlanarak akan
suyun andrarak tad toprak ve pler, vadiye, dere yatana dolmaktadr27.
Dallk Deresinde slah almalar yaplm, Dallk Dereleri kuaklama kanal ina edilmitir. Ancak sele
neden olan sularn bir ksm da Yamanlar Deresinden kaynakland iin yaplan kanallarn yetersiz
kalaca yorumu yaplmtr28. Ancak sorunun asl kayna, mahallenin yaplamaya uygun bir alanda
kurulmam olmasdr. zm ne kadar iyi olursa olsun dere yataklarna gre ukurda kalan
mahallenin yerinin deitirilmesinin uzun vadede daha iyi bir zm olaca dnlmektedir.
26 Aralk 2012de yine ar yatan ilide kanalizasyonlar tanca sel oldu.
26
27
28

1995 Izmir Seli

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1995 Izmir Seli

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

zmirde, ili ve Karyaka lelerinde, 4 Kasm 1995 gn bir sel olay meydana gelmitir.

Kavaklderenin yata ksmen temizlenerek geniletilmitir. Ancak takn alannda bulunan

26 Aralk 2012de yine ar yatan ilide kanalizasyonlar tanca sel oldu.

You might also like