VJEBA BR.

4: Bioreaktori
Bioreaktori su posebni ureaji u kojima se izvodi glavni dio biotehnolokog proizvodnog
procesa. U bioreaktorima djelovanjem biokatalizatora (ive elije, njeni dijelovi ili ivi
mikroorganizmi) na supstrat nastaje proizvod. Bioreaktor je bilo koji fabriki ili projektirani
ureaj ili sistem koji podrava bioloki aktivno okruenje. U jednom sluaju, bioreaktor je
posuda u kojoj se deava hemijski proces koji ukljuuje organizme ili biohemijski aktivne
supstance koje nastaju iz takvih organizama. Ovaj proces moe biti aerobini ili anaerobini.
Ovi bioreaktori su obino cilindrini, razliitih veliina i obino napravljeni od nehrajueg
elika. Bioreaktor se moe odnositi i na ureaj ili sistem u kome se mogu uzgajati elije ili tkiva
za elijske kulture. Ovi ureaji se prave za biohemijski ili tkivni ininjering. Bioreaktori se
proizvode od visokootpornog, nehrajueg elika. Mogu se razlikovati po veliini, od nekoliko
desetina litara do nekoliko hiljada litara. Opremljeni su mjernom i regulacionom opremom
potrebnom za odravanje optimalnih procesnih parametara kao to su: temperatura, pH,
koncentracija rastvorenog liseonika ili ugljen dioksida, mjeanje i stvaranje pjene. Imaju jako
iroku primjenu u biotehnolokim procesima u oblasti prehrambene tehnologije, ekologije,
farmacije i biomedicine.
Bioreaktori slue za:
A. proizvodnju proteina odreene vrste elija iz metana, poljoprivrednog otpada itd;
B. proizvodnja hrane (npr. kvasca, sireta, alkoholnih pia), farmaceutskih proizvoda i
organskih jedinjenja;
C. degradacija zagaivaa, otpadnih voda i izdunih gasova;
D. remedijacija zemljita i
E. proizvodnja energije.
Dizajn bioreaktora je jako kompleksan. Pod optimalnim uslovima mikroorganizmi ili elije e
se jako brzo namnoiti. Unutranji uslovi u posudi kao to su gas, rata toka, temperatura, pH,
nivo rastvorenog kisika, brzina agitacije se moraju pomno pratiti i kontrolirati.

Ovdje nacrtajte i obiljeite dijelove

Slika 1. Generalna struktura serijskog bioreaktora

Bioreaktor je ureaj koji obezbjeuje uslove za reprodukciju mikroorganizama. Da se osigura

kultivacija za mikroorganizme, potrebno je sljedee: priprema bioreaktora za kultivaciju
(posuda bioreaktora se opere i oisti, instaliraju se svi senzori i ostali ureaji pumpe isl., koji
su potrebni za proces); sterilisati bioreaktor (sterilizacija je potrebna da se sprijei mogua
infekcija razmnoavanje nepotrebnih sojeva; najee se koristi autoklav, sterilizacija parom)
i pripremiti inokulum.
Kada se pripremljeni inokulum stavi na hranilite u bioreaktor poinje proces kultivacije i
fermentacije. Reprodukcija mikroorganizama se deava u 4 stadija: lag faza, eksponencijalna
faza, stacionarna faza i faza smrti.
Na osnovu izvoenja operacija, postoje tri tipa bioreaktora: serijski (bioreaktor je u ovom
sluaju opskrbljen sa svijeim nutrijentima te se koristi inokulum. Na kraju fermentacijskog
procesa, sadraj se proslijeuje na separaciju, reaktor se isti i sterilie za sljedei proces),
serijsko hranilite (svijei nutrijenti se stavljaju u bioreaktor kontinuirano ili u porcijama.
Kada je bioreaktor pun, parcijalno se ili potpuno isputaju. Proces se zavrava ili nastavlja) i
kontinuirani (Kultivirana solucija u bioreaktoru se kontinuirano prazni. Moe se odvijati u
jako dugom periodu, to ovisi o zahtjevu produkcije i tehnikim faktorima za bioloke procese).