HAYAL

MHENDIS Ll Gl

Serge Kahili King

Trkesi
Yonca Hancolu
C PEGASUS AJANS

SERGE KAHILi KING

HAYAL MOHENOJSLJ(jJ

lmagineering For Health

Trkesi: Yonca Hancojlu

Yayn Ynetmeni: Nil Gn
Editr: Yonca Hancotlu

ISBN 975-275-022-2
2. Bask. Aralk 2006, lslallbul
1. Bask. Mart 2005. Istanbul

() Serge Kahili King, 2006

Yayncnn yazl imi olmadan herhangi bir alnt yaplamaz

Yayn Koordinatr: Glicn lker

Kapak Tasanm ve Sayfa Dzeni: Mahmut Hakan Gngr

Kitap Mabaas'nda baslmiltr

Kuraldtil Yaynclk
Fener Kalami Cad. No: 93n 34726 Kadky-lstanbul
Tel: 0216. 449 98 05 pbt Faks: 0216. 348 00 69
yay in@ kuraldisi.com www.kurnldisi.com

Daltm
Alemdar Mah. aal eime Sok.
No:30 Ka:2 Frat Han Caalo!lu-lsanbul
Tel: 0212 513 81 S7 Faks: 0212 511 6S S2
nemel SaiJi: www.kuraldisi.nc
 indekiler

Sunu .......................................... 5

Giri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. Blm Dnya, Siz Nasl Gryorsanz yledir . . . . . 9 .

ll. Blm lmgeleme Arac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

. .

ID. Blm Motivasyon Arac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37.

IV. Blm Konsantrasyon Arac . . . . . . . . . . . . . .. . . . 5.

V. Blm Olumlama Arac ...................... 6

VI. Blm Zihinde Ksa Bir Gezinti ................ 69

VII. Blm Bedenin Aynas . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . 79

VID. Blm B irinci Blge: letiim Merkezi ........... 9 I

IX. Blm ikinci Blge: Kimlik Algs Merkezi . . . . 109

. .

X. Blm nc Blge: Gvenlik Merkezi .. . . . . . . I9

Xl. Blm Drdnc Blge: Ilerleme Merkezi . . . . . . . 29

XII. Blm Fikir Terapi si . ....................... 39

XIU. Blm Grsel Terapi ....................... 49 .

XIV. Blm Szel Terapi . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 6

XV. Blm Duygu Motivasyonu Terapisi ............ I 7 I

XVI. Blm Tedavide birlii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

insa11 kurallara smaz!
 Sunu

Sevgili Arkadalar,
Yaam size gre bir cehennemse "eytana'' sizsiniz. Yaarn
bir cennetse "melei" sizsiniz. Yaam bir byysc "bycs"
sizsiniz. Bu kitap salkl ve mutlu bir yaarn "bycl"
hakknda.
Yaamn bysUnU domadan nce de biliyorduk. Bu yzden
bunca ksularunaya, acya. sancya ramen dnyaya gelmeyi
setik. Ve soma bydke byy unuunaya baladk.
"By" sezgilerimizdi; yerini akla brakt. "By" duygula
nmzd; yerini manta brakt. "Byden" bahsedenleri ya ar
latanlk.la suladk ya da onlar olaanst, doast varlklar
olarak kabul edip kendimizi sradanlaurdk.
Doal yntemleri uygulamak yerine, ki bu bireysel sorumlu
luu gcrektiriyordu, sentetik yntemleri ba tac ettik. Sal bi
le, parayla satn alabileceimiz inancyla bir meta haline getirdik.
imizde varolan "byy" harekete geirerek salkl, mut
lu, doyumlu bir yaam srmek yerine, 'bycleri" dmzda
aradk. Gnmz "bycleri" olan doktorlan adeta tanrsalla
trarak. kendimizi aciz bir kula dntrdk. Sahmzn so
rumluluunu stlenmek yerine, doktorlardan ve ilalardan mc
del ummaya baladk.
Kendi gcmz harekete geiremeyecek kadar kendimizi
aciz hissettiimiz zamanlarda doktor bize yardmc olabilir. Ac-
S
larmz ilalar yardmyla haflletmeyi salayabilir. Ama esas
s al yaratma gc kendi iimizdedir. Hastal yaratan da b i
ziz, sal yaratan da; yeter ki yaamm zn sorumluluunu st
lennesi gereken kiinin aynada grdmz kii olduunun far
kna varalm.
Yazar bu kitapta yalnzca bedeninizin, duygularnzn, d
ncelerinizin salk boyutuna ayna tutmakla kalmyor, size
kendi gcnzn rn olan ..ila" ve yntemleri de gsteriyor.

Sradan insan grd eye inanr.

"Byc" inand eyi grr.

B y hi de g izeml i bir ey deil, sadece ruhsal yasa larn

farkmdaldr. Ruhsal yasalarn dnya yasalaoyla elinedii
nin fark na
varm akt r.

Evrenin "miman" yaratc hayal gcyle yaammz istedi

imiz doruhuda ck.illcndinne mhendisliinin diplomasn da
vcnni elimize. H adi, bilincinizin tozlu raflarn kanurarak, bir
keyc atm olduunuz diplomaruz bulun ve yaamnzn ba
kesine asn .

Evet, bu kitap kendi .. byl" gcn yeniden hatrlamak is

teyenler iin. nansak da inanmasak da her birimiz birer hayal
mhendisiyiz. Doktorlar ve ilalar yardmyla salmaza kavu
mak, birisinin bize balk vererek bir n bcslenmemizi sala
masna benziyor. Bu kitap ise, kendimizi mr boyu besieyebil
mek iin bize balk tutmay retiyor.

Sevgi ve dostlukla.
Nil Gn
 Giri

Bu kitap, manevi kaynaklarn; zihinsel ve duygusal zengin

liklerini kuUanan bir insann kendi saln kendisinin yaratma
snn nasl mmkn olduunu anlatr. Ben, bu sreci ifade etmek
iin "hayal mhendislii" terimini kullanyorum; nk bu uy
gulama esas olarak insan zihninin herhangi bir yapy hayal g
cyle ina etme srecidir. B ir insann, "hayal mhendisl ii" ile,
yani imgeleme yoluyla zihinsel gcn ortaya koyarak yapabi
leceklerinin hibir snr yoktur; bununla birlikte biz bu kitapta
sadece salk konusuna younlaacaz.

Burada okuyacaklannz, insann zihinsel ve duygusal doas

zerine otuz y llk bir aratrmann imbiinden damtlm bilgi
dir. Ben, bir metafiziki, bir parapsiik. amatr bir antropolog,
sosyolog, idari danman, evre danman ve bir psikolog ola
rak, insan dncesinin olumlu ve olumsuz etkilerini inceleme
konusunda benzersiz frsatlar yakalam biriyim. Onca yldan
sonra. hayatta ne teciibe ediyorsak hepsini bizim yaranm 7.a:
yalnzca kendi kendimizin kurban olduumuza ve hangi konu
da ne tr seimler yapm olursak olalm yaam tecrbe edi bi
imimizi yeniden oluturma kudretine sahip olduumuza tam
anlamyla ikna olmu durumdaym.

Bu kudretin, varln en belirgin biimde gsterdii yer de

salmzdr. Afrika'da yedi yl yaadm . Bu sre iinde saysz
"lokman hekim" ile tantm. Onlarla yatp onlarla kalktm. o
umuzun, belki de neredeyse btn Baullarn mucizevi tedavi

7
diyebilecei saysz olaya tanklk ettim. Bat'da bulunan mane
vi ve psiik if aclann da aym "mucize"leri gerekletirdiklerini
grdm. Ben de rendiklerimi kendi stmde uygulayarak ola
anst kazanmlar edindim. Dahas. psikoloji eitimi grd
m zaman zarfnda. iyiletirme hnerinin iyi eitim alm bir
avu diptomal umann ya da "olaand" gleri olan birka
kiinin tckelinde bulunan zel bir yetenek olmadn: aksine,
bu yaratc ve doal beceriye her insann doulan sahip olduu
nu gil gide daha iyi kavradun. Hastalklar biz yaratyorduk. tp
k sal yaratumz gibi ve son tahtilde hi kimse bizi bizden
daha iyi tedavi edemezdi. Bizi bunu gcrekletirmekten alko
yansa sadece hastahn ve saln ne olduuna dair kanlan
mz, grlerimizdi.

Gelelim bu kitapta neler anlalacama: Size nce grler

den \'C inanlardan sz edeceim; neye inandmzn ne tecr
be ettiimizi nasl belirlediini onaya koyacam. Daha sonra
si1.i, 1.ihninizin muhtemelen henz tam anlamyla deerlendire
mcdiiniz baz gleriyle ve zellikleriyle larutracam . Kita
bn ikinci blmnde hastalk yaratma yollarn ve nc bl
mnde de salk kazanma yntemlerini gslercceim.

Bu kitabn, egemen gre kar kan sra d fikirlerle do

lu olduunu kesinlikle kabul ediyorum. Bu fikirterin bir ksm
egemen tp anlayn uygulayan hekimleri muhtemelen ok f
kelendirccektir. Ne ki. bu drst bir kitaptr. Burada sz edilen
htn fikirler u ya da bu kii tarafndan baaryla uygulanm
tr. Benim tek amacm, iyiletirme kudretini gerek sahibine ge
ri vcm1ektir: yani SIZE! Bugn geerli olan tp anlayn hibir
anlamda klliyen alaa etmek gibi bir niyetin savunuculuuna
soyunmu deilim: modem tbn bazen son derece faydal ol
duu ve bundan sonra da olabilecei onadadr. Buna ramen
binakm olgulara yeniden gerek boyutlarn kazandracak k
k apl bir devrime de hibir ekilde itiraz etmiyorum. Bu ki
tap si.zc: yazld: sizin iin ve sizin hakk.ruzda yazld. Okuyun.
Uygulayn. Salnza kavuun.
 I. Blm

Dnya, Siz Nasl Gryorsanz yledir

Dnyaya fikirler hkmeder. Dnyaya hkmeden iki tr fikir

vardr; gerekler ve grler. Her ikisi de farkh elkiler yaratr.

Benim gerek olarak tanunladm ey; hangi rktan, inan

lm, kltrden ya da blgeden olursa olsun yeryznde yaayan
her insan etkileyen olgudur. Aslna baklacak olursa nispeten
'adct:e birka gerek vardr. Yaam bir gerektir. Doum da y
ll, lm de; yerekimi, elektromanyetik g, zerinde yaad
z gezegen, gne, hava, scak, souk vs. hepsi de gerekler
dir. Gerek, neyse odur. Etkisi herkesin slnde grlr ve ne
lursa olsun dcitirilemez. Gerekleri yok edebilirsiniz (llpk
nsan rknn dodo kularn yok ettii gibi) ya da gerekiere us
alkla mdahale edebilirsiniz (buzdolab yapmak ya da elektrik
kul l;nma.k gibi) ama gerein kendisini deitiremezsiniz.

Konuyu olabildigince anlalr klmak iin unu aklarnam

la f<yda var: Gerek derken sadece maddi eyleri deil fkirleri
lll k&L'itediyorum. ayet dodo kulann, dinozorlan ya da g
llll'll gvercinleri gerek olarak kabul ediyorsanz o halde bu
''J.!crcklerin" artk varolmadn da biliyorsunuz. nsan, dodo
kuhrnn ya da gmen gvercinlerin bir zamanlar varolduu
,.:rcini dcitiremez; ne ki, bu hayvanlarn soylarn tketerek

9
gerei onadan kaldrabilir; gerein, u andaki gerekliin bir
paras olmasm engelleyebilir. ayet gerek, neyse oysa; mev
cut olansa, o halde dodo kuu gerek deildir nk mevcut de
ildir. TaJihsiz dodo kuunun durumunda, mevcut olan, bu ku
la ilgili kaynlardr. Gerek olan kua ait kaytlardr, kuun ken
disi deil. te gereklerin yok edilebileceini, gerekiere mda
hale edilebileceini ama gereklerin deitirilemeyeceini sy
lememin sebebi de budur.
Hayatmz etkileyen en geni fikir kategorisi kanlar ya da
grillerdir; ben bu kitapta grleri inanlarla bir tutuyorum.
Griller, gerekler hakkndaki fikirlerdir ve de<.:e baz dnem
lerde baz insanlar etkiler. Bununla birlikte grler son derece
gldr nk nasl yaayacanz. ne hissedeceinizi. ne ya
pp ne yapmayacamz. bakalaryla nasl ilikiler kuracanz
ve geri kalan her trl kiisel deneyiminizi belirleyen, hayata
dair grlcrinizdir. Grilleri gereklerden kesin izgilerle ay
ran cy.sc grlerin deitirilebilir olmasdr. Grleriniz de
itike de gereklerle ilgili deneyimleriniz deiir.
ou kez bamza derde sokan, grleri gereklerle kan
Irma eilimimizdir. Baka bir deyile, grlerimizi gerekler
hakknda sahip olduumuz kanlar olarak alglamak yerine
gerein ta kendisi olarak kavramamzdr mesele. te size he
men hepimizin gerek olarak algladmz grlecimize bir
ka rnek:

"Hayat bir mcadeledir.''

.
. B aan ansa baldr."
"Olup biten her eyi belirleyen kaderdir."
"Ben evremdeki gler karsnda aresizim."
..Ben yetersiz ve deersizim.''

"Dnya harika ve heyecan verici bir yerdir."

"Kafama koyduum her eyi yapabilirim.''

"Hayatn ak nceden tahmin edilebilir (ya da edilemez.)"
imdi ne demek istediimi netletirmek iin gereklerle g-
rleri birbirinden ayralm:

lO
 "Hayat."

"Baar."

..Olup biten her ey."

"Dnya."

"Yapabilirim."

Hayatn ak."

Bunlar gereklerdir. Bunlara ekiediiniz her ey de grler

dir. Fark ettiiniz gibi, griller olumlu da olabilir olumsuz da.
Her halUkArda ne yaadnz tayin eden grlerinizdir. Haya
ta dair herhangi bir gr tpk bir tr filtreli zel gzlk ilevi
grr; dnyaya bu gzln camlan ardndan bakarsnz; o den
li zel bir gzlktr ki, size sadece belirli eyleri belirli biim
lerde gsterir. Gznzde filtreli gr gzlnz olduu sre
cc, gzlnzn filtresinden gemeyen, darda kalan hibir
eyin farknda bile olmazsuuz ve bylece hayat size nceden
ayarlanm grlerinize uygun olarak ilcrliyormu gibi gr
nr. Olana, zgr iradenizle tepki vermek yerine grnzn
size dikte ettirdii ekilde tepki verirsiniz. ayet gzlkleriniz
sizden yanaysa; yaadnz ey sizi daha salkl. daha mutlu,
daha gl, daha baarl klyorsa o zaman mesele yoktur. Ne
ki, kendinizi ve evrenizdek i insanlan incelediinizdc, gzlk
lerinizin, yani grlerinizin genellikle sizden yana ilemedii
ni fark edebilirsiniz. Umutsuzlua kaplmayn. Grler, ger
ekler deildir. Hangi gre sahip olacaamz (bir dU1.eyde) siz
seersiniz ve daha fazla o gre tutunmak istemediiniz zaman
da vazgeersiniz.

ll
 Grlerinizin Kaynaa

imdi belki de unu merak ediyorsunuzdur: "Madem yaama

dair inantarm sadeec grlcrden ibaret, o halde beni bu g
rleri sahiplenmeye iten nedir?" Pekila, syleyeyim .
Ana rahminden dar ktnz andan itibaren yaam btn
veheleriyle tecrbe etmeye balar ve etrafnda ne olup bittii
ni anlamaya alrsnz. Bebekken siz salt kprdanp duran k
k bir et yn deildiniz. Bebekler, ou kiinin sandndan
ok daha fazla evrelerinin farkndadrlar ve olup bitenlere tep
ki verirler. Geenlerde okuduum bir makalede, yeni doan be
beklerin doumdan sadece iki dakika sonr. yetikinlerin yz ifa
delerini taklit etmeye baladklar yazyordu. Siz de bebeklii
nizde evrenizde olup bitenlere tepki verirken bir yandan da ya
adklannz yorumlamann ilk teebbslerinde bulunuyordu
nuz. Bydke bu yeni dnya hakknda birtakm alglar edin
diniz, bylece yaadklarnzn ne anlama geldiine dair seim
ler yaptnz ya da kararlar verdiniz. Bir ocuk (tabii bir yetikin
de) deneyimlerine dayanarak bir kez bir karar aldnda, otoma
tik olarak evresine baknr ve bunun anlaml bir karar olduu
nun: "doru'' bir karar olduunun onayn aramaya balar.

Bu noktada, upk btn dier ocuklar gibi sizin de en byk

yardmcnz; onaylaycnz ebeveyninizdi. Anne babanzn eit
li olaylara verdikleri tepkileri gzlerdiniz; kullandklar kelime
leri duydunuz, konuulmayanlar sezgisel olarak algladnz ve
bu verileri, aldnz kararlarn onaylanmasnda kullandnz.
Yaptiklar, syledikleri ve dndkleri eylerin bazlarn kabul
ettiniz bazlarn da reddettiniz.
Bana kalrsa, "hasarsz" diye nitelendirilen ocuklarn gncel
bir psikolojik. aratrma konusu olarak ele alnmas arttr. Bu
ocuklar kaotik bir ortamda bym; i1.ofren, nevrotik ve/ve
ya psikopat ana baba ya da akrabalar tarafndan yetitirilmi; bu
na karn ailelerinin fltirlerinden ve davranlarndan etkilen
memi ocuklardr. Bu ocuklarn, kntye urayan dier o
cuklardan genetik bir stnlkleri yoktur. Onlar yalnzca yaam-

12
lan ve kendileri hakknda farkl kararlar almlardr. Gryorsu
nuz deil mi? Siz. zerine anne babanzn kendi grlerini di
ledikleri gibi kazdklan bo bir yaz tahtas deilsiniz; siz are
siz deilsiniz. Ne yaayacanz siz seersiniz. Biraz daha b
ydke bu kez yaknlarnz. oyun arkadalanmz. otorite ko
numundaki yetikinleri gzlemleyip dinlemeye balarsnz ve
kararlar almay srdrrsnz. Ayn ailede byyen ocuklarn
ok farkl kiiliklere sahip olmalar. kararlarn bireysel olarak
alndna dair basit bir geree iaret etmektedir.
Yaadnz bir eyin doru olduunu nasl yorumlayacan
za dair belirli bir seim yaptnz anda bir gr edinmi olursu
nuz. O andan itibaren btn benzer deneyimleri ayn grn
szgccinden geirir, yaadnz eyin yalnzca sizin kararnz
teyit eden ksmna dikkatinizi verir ve geri kalan her yi gz ar
d edersiniz. Yaama dair edinmi olduunuz pek ok byk k a
ran aslnda ocukluunuzda vennisinizdir ve bu kararlar yeti
kinliiniz boyunca size rehberlik eder; ta ki siz onlar dcitirin
lcye dek.
Gelin imdi, sokaktan eve toprak getirip salondaki yemek
masasnn zerine yan ve bir kova suyla amurdan kurabiye
yapan iki kk ocua bir gz atalm . Anneleri salona girip de
anzaray grnce deliye dner. Barp armaya balar; ne
..adar yaramaz, ne kadar kt ocuklar olduklarn syler ve po
pclarna vurarak onlar bir gzel pataklar. Bu, ham deneyimdir.
Ancak ocuklardan biri kendisinin kt olduu fikrine odakla
r; annesini bir ekilde zd konusuna taklr ve yapt e
y n ne kadar yanl oldutunu fark ederneyecek kadar aptal oldu
P,n dnr. Bu, olacaklarn nceden kestirilemeyeceine ve
"l'll(lisinin de bu dnyayla ba ederneyecek kadar beceriksiz bi
ll cltluuna dair erken dnem deneyimine dayal kararn teyit
tth'l. Dier ocuksa, annesinin topraktan ve kirden holanmad
P,I l1kric odaklanmay seer. ayet annesinin holanmad bir
,,.y ypacak olursa poposuna amar yiyeceini ve amurdan
.._ahiyc yapabilecei baka yerler bulmas gerektiini dnr.
lh1, olacklarn nceden kestirilemeyeceine ama kendisinin hu
lllvnyla ha edebilecek kadar becerikli biri olduuna dair erken

13
dnem deneyimine dayal kararn teyit eder. Ayn ham dene
yim, iki farkl fltreden geerek birbirine taban tabana zn iki
farld yol gstericiye dnmtr.
Yaadklarruzn kayna sizsiniz nk dncelerinizi, ha
yallerinizi, duygulannz ve eylemlerinizi biimlendiren sizin
yaamla ilgili k.ararlarnzdr. Btn bunlarsa, ilikili olaylar,
koul lar. insanlar size eken ve sizi de onlara _i ten bir mknats
grevi grr.

Yaamanz Grlerinizi Yansatr

Yaadklarnzn kaynann siz olduunuzu aklnzla anla

manz baka bir eydir, hayatnza yakndan bir gz atp "Aman
allahm, ben ne yapmm!'' demeniz bambaka bir eydir. Bu,
kabulleunesi olduka g bir fikirdir; zel likle de bana gelen
lerden hayat sorumlu tutmaya alkn bir toplumda yaarken.
Ama gerekten baarl insanlar balarna gelenden hayatn de
il kendilerinin sorumlu oldukl arn kabul etme iradesine sahip
kii lerdir.
Daha iyi grle r e sahip olmaya balamadan nce, mevcut
grlerinizin ie yaramadnn farkna varmak zorundasnz.
Bunun farkna varmann bir yolu da mevcut yaantnza, u an
da deneyimiernekte olduunuz eye yakndan bakp durumunu
zun hounuza giden ve gitmeyen nitelik lerinin kendi dnceni
zin etkileri olduunu kavramanzdr.
Yaantnzn durumu inanlarnz btnyle ortaya koyar.
Ah bir bilseniz ne ok insan bu konuda benimle tartt! Yaarn
hakkndaki inanlarnn son dcreec masumane ve olumlu oldu
unu ama nedense yine de srndklerini srarla anlatp durur
lar. Kendi 1.ihin lerinden geeniere drste bakmaktan d uy
dukltr korkunun stesinden gclmcdike yaamlarnda herhan
gi bir ilerleme kaydetmeleri mmkn deildir. B undan kan
mann bir yolu yoktur: ayet yoksu lluk iinde yayorsanz si
zi parad<m mahrum brakan grlere yapmsnzdr; ayet
hastalklardan kurtulamyorsanz sizi salkl olmaktan mah-

14
rum brakan grleriniz var demektir; kimseyle geinemiyor
sanz, insanlarla geinmenizi engelleyen grlere tutunuyor
sunuz demektir. Hayatnzdaki her ey zihninizdekileri yanstu.

Ya amnz, hayata dair inanlannzn aynasdr ama yaam

nza bir gz attnda greceiniz ancak inanlannzm yaam
nzn hangi alanlannda ie yarayp yaramad olacaktr. O ayna
size inanlannzn neler olduunu gstcrmez. nsann inanlan
n grebilmesi iin kendisini biraz daha dikkatlice incelemesi
gerekir. Bunu yapabilmeniz iin bu blmn sonunda size bir
altrma vereceim. imdilik mevcut yaantmza ne tr inanla
rn oluturduuna dair birtakm rnekler gstereyim.

Aada, maddi durumu bir trl dzelmek bilmeyen bir kadn

tl:nanmn zihninde oluturduu inan sisteminin ksmi bir er
\tvcsini bulacaksnz. Kendi kendini sorgulama yntemiyle dam
amn para hakknda u temel gre sahip olduunu bulduk:
PARA ZAMANDIR

Tabii bu noktada dananmn zamanla ilgili temel grn

tic ortaya karmamz gerekiyordu. O da uydu:
ZAMAN SINIRLIDIR
Dananmn biyolojik bilgisayannda bu iki gr yle bir
nantk dizgesi oluturuyordu:
Zaman snrldr.

Para zamandr.

O halde para suurldr.

< > halde ne kadar sk alrsam alay m,

lll' kadar hak edersem edeyim hibir zaman

yeterince para kazanamayacam.

Yalnzca yaama dair temel grlerimiz uyarnca davranabi

lll; dananm da yaanusn para hakkndaki inancna uyacak
l\dc ckillendirerek alk olduu koullar yaratyordu.

Bu kez de farkl grlerin ayn etkiyi oluturabileceine da

ll lm ilrnck vereyim. Bu vakada hayat hakknda temel gr
'ahip hir erkek sz konusu:

15
 DA MA LAYlK OLDUGUNU ALlRSlN
BEN iYI BiR iNSANlM
PARA KTDR.
Bu temel grler damanm kanlmaz olarak u mantk
dizgesine ynlendiriyordu:
Ben iyi eylere laym,
o halde paraya layk deilim.
nanc, bu adamn hayatn mahvediyor olmasyd bunu ko
mik bile bulabilirdik. unu da unutmayn ki ayet son iki inanc
"Ben kt bir insanm" ve "Para iyidir" olsayd sonu deime
yccek, yine ayn etkiyle (paraszlkla) karlaacakt. zin verin
imdi ben de yaama dair baka bir popler gr dile getire
yim: "Ne ekersen onu biersin!"

Btn Sorun larm Sebebi Fikir atimalardr

Ac, strap ve yoksunlukla ilgili zihinsel, duygusal, sosyal ve

fiziksel anlamda yaanan her eyin kk gr ya da fikir at
malarndadr. Pek ok alama tr vardr ama bunlarn arasnda
bizi en fazla sknaya sokan, ..olmal" grleridir. Bununla kas
teuiim, bir eyin olduundan daha farkl "olmas gerektii"
fikri. Diyelim ki siz bir annesiniz ve ev ilerinin ok ar oldu
una dair yerleik bir grnz var. Bilerek ya da bilmeyerek
bu gr ok eitli yollardan ocuklarnza aktarrsnz; onlar
da bunu byk bir hevesle benimserler. te yandan ocuklarn
zn odalarn derii toplu tutmalar gerektiine (tutarlar deil, tut
malar gerekir) dair de bir grnz var. Bu durumda muhte
melen olacak olan udur: ocuklarnzn odas ounlukla sava
meydanna dnm halde olur ve siz de sylencrek, dr dr ede
rek, boa krek sallamann asabiyeti iinde; haua belki de ba
nz aryarak, mideniz dmlenerek oda toplamaya giriirsiniz
iink ocuklarnzn odas ..olmas gerektii" gibi deildir. o
cuklarn derli toplu olmalan gerekir ama deiller, ama yle ol
mallar, ama deiller, ama yle olmaliiar. ama deiller . . . Tabii
sonunda banz tutar.
16
 te bu "meli, mal " dnceleri, salmz ve verimlilii
miz zerinde muhtemel bozucu etkileriyle hayatn herhangi bir
alannda bir anda ortaya kabilir. En kt taraf da, ne yaparsa
nz yapn kendinizi hibir koulda tutunamayan biri olamk ta
savvur etmenize sebep olur. B u nennelerin doasnda atma
vardr. "Olmal" kelimesinin bu anlamda kullanlmas her ey
den nce, olanla olmas gerekenin ("olann" yalnzca sizin ola
na dair fikriniz olduu gerei bir yana) denk dmediini kas
teder. Byle olunca da siz, yaadklannz yaamanz "gereken
lcrle" kyaslar ve sonunda kendinizle srgit bir mcadeleye gi
rcrsiniz.
En sk karlalan "olmal" fikri, iki gz iki eme "Haksz
lk bu!" lyla temsil edilir. Doal olarak bu lkla kastedi
len o hakszln olmamas gcrcktiidir. Bu cmleyi ok sk kul
lanan insanlar ok sk da mutsuzdurlar. Bunu destekleyen genel
kanaat "Hayat adil olmaldr" grlidr. Bu kanaatin temel leri
ne inmek iin "adil" derken ne kastettiinizi ortaya karnanz
arttr. Ortaya karacanz eyin evirisi, ayet yeterince deri
ne indiyseniz, yle olacaktr: "Hayat, benim olmasn istediim
gibi olmaldr.'' B unun ne anlama geldiini fark ettiiniz anda ya
hu grii srdnnek ya da deitirmek gibi ok sarih bir sei
me sahip olursunuz. Ltfen u iki cmle arasndaki byk fark
ll a dikkat edin: "Hayat, benim olmasn istediim gibi olma
ld r" ve "Hayat, benim olmasn istediim gibi olabilir." lk
:m le olumlu abay silah zoruyla dayat rken ikincisi olumlu
ahay tevik eder. B u yzden yaamnzdaki "olmal''lara dik
kat edin. ok daha mutlu, ok daha etkisel biri olat.:ak.sz; b
yk bir gven duygusuna ve deerlilik hissine kavuacaksnz,
tabii ayet yakanz "olmal"lardan kurtarrsanz.
Bir baka atma trii de geneliemelere ilikin bir fik rin zel
durumlara il ikin bir fikre darbe indiedii noktada ortaya kar.
Deniz Kuvvetleri 'nden tandm bir astsu bay bir gn bana ge
lip kurtulmak istcdii byk bir sknts olduunu sylemiti.
Assubay rk bir ailede yetimiti ve sorunu da, tahurda her
rktan askerin bir arada tutuluyor olmasyd. Kiisel olarak zen
cilerlc aras gayet iyiydi nk hepsi de dosl canls, sk alan

17
ocu k lard ; aynca btne katkda bulunuyor ve ekibe destck
oluyorlard. Onlara insan olarak bakp y le davrandnda assu
hayn hibir sorunu y o kt u Ama onlan zenci olarak grdnde
.

yetitirilme tarzndan ileri gelen btn o eski duygular yzeye

kyor ve zihninde bir hengfune kopuyordu. ocukken rendi

i nyargl grler halil gee rli l i ini k oruyor du ama belirli in

sanlarla iliki halindeyken bu gr lerin ikna edicilii onadan
k a l kyordu. Ba7. insanlardan duyduumuz "En iyi dost l a mndan
bazlar zen c idir.. ifadesine genellikle hasm aka lp bir riyakarlk
olarak baklr ama belki de yle deildir. Bu ifade a s lnda gene l
letirilmi samimi bir grle baz ze l insanlara dair gr ler
arasndaki aumann beceriksizce ortaya konmas olabilir. Ne
ki, bu tr atmalar hfHi gereks iz korkulara, ayrunc h a ve top
lumsal kutuplamalara sebep olmaktadr. Siz de kendi iinizde
rk. din, siyaset, kltr, eitim n ve kader gibi konularda ge
,

ncllcmcyc giden grlerle zel duruml ara dair grler arasn

da bu tr atmalar ya ad n z fark edebi l i rsiniz Bu atma
.

l ar iyi telkik ed in aye t genel leme ler sizi daha mutlu, daha sa
.

lkl, daha verimli ve dah<t sevecen klmyorsa belki de bunlara

s aplan p kalmaya dem iyo rdur .

atmalar ve heraberinde ge len d etkiler de eski bir g

rn yenisiyle mcadeleye girdii noktada ortaya kar. Dn
yaya dair gr lerimiz gvende olma duygunuzla derinden
balantldr. Tuhaftr ama ank geer liliini yitirmi eski gr
ler; ha n a bamza her trl derdi aan eski grler bile bize bir
tr gven duygusu verir nk bunlara almzdr. Kendi ger

ek liim izi yeniden yorumlamay setiim i zde ya da ..koullar

bi1.i buna wrladnda" hi amaz bir bi i mde bir gvensizlik
onarnma srkleniriz; bu gvenizlik hissi yeni yorum biimi
miz bir alkanlk haline gelene dek de srer. Ba1.en ke limenin
tam anlamyla kendinlizi kaygan zemin zerinde hissederiz.
Byle bir durumda bu gerekten de do rudur ; yaananlar inan
cn pci sm ge ldii iin eski d nya m z yerle bir olmaktadr. An
cak kuuilan b:kalallrma a rLum uz acnn o bi l ind ik rahatl
"" a r basnad k a yaammzda olumlu dei iklikler olmaya
caktr.
18
 imdiki Zaman Olduu Yerdedir

Olan her ey imdidir. Zam an odakl bir dnyada yayor ol

sak da yalnzca imdiki zaman yaayabiliriz. Gemi dediimiz
sadece, hatarianan ya da kaydedilen ve bilgisi u anda yaanan
dier imdiki zaman tanelerinin salkarnndan ibarettir. Gelecek
se henz yaanmanu olan ama iinde bulunduumuz anda hak
knda dnebilditimiz bir salkm imdiki zaman tanesidir.
nsaniann byk ksnu anda yaadaklan zorluklarn sebebinin
gemite yattn dnr. Oysa tam olarak byle deildir. Ge
mite, yaama dair binakm kararlar alduuz dorudur. u anda
yaadklarnz da bu karariann sonulandr ama bu sonulan u
anda yayor olmanzn sebebi dnce biiminizin hila gemi
teki kararlarnaza gre ilcmesidir. Yaama dair kararlannz, ken
di potansiyelini iten gelen bir drtyle gerekletirecek olan to
humlara benzer. Elmalar elma tohumlarndan Urer ama elmalarn
varlk sebebi elma tohumlar deildir. Elmalann varlk sebebi s
regelen bir kendini gerekletirme dtinsdr. Sonuta ortaya
kacak eyin ne olduunun bir nemi yoktur, kararlarn mutlu ya
da mutsuz sonular dourmasnn. elma ya da yabani ot retme
siniri meseleyle bir ilgisi yoktur. Kendini gerekletirme gds
daima oradadar ve srgit sonular rctccektir, ta ki siz bymesi
ni istemediiniz bitkileri kknden koparana dek.
Aynca insanlarn byk ksm u anda yaadklar zorlukla
rn scbcbinin, benliin bilinsiz bir ksmnda, derinlere gml
m olan gemiteki kt olaylarn hataralan olduuna inand
rlmtr. Gemite yaanm olabilecek travmatik bir olay
zlimlemek iin aylarn ya da yllarna harcamak zorunda olan
psikiyatrist imajnn hastann davran biimini gizliden gizliye
etkiledii gayet iyi bilinen bir olgudur. Benim yaklamnsa
adan nemli bir farkllk gstermektedir.
Birincisi. hangi tclmiliyle ele alrsak alalm gemi artk
yoktur: sadece sizin hafzamz vardr. Ancak hafzamzn varol
duu zaman imdiki zamandr ve sizin hafzanzda olanla. sizin
le ayn eyi tecrbe eden baka insanlarn hafzasnda olan ou
19
kez birbirini tutmaz. Dostlarnzla ya da akrabalannzla eski
gnleri yad ettiiniz olmutur mutlaka; peki hi, belirli bir ola
ya dair onlann haurladklannn sizin hatrladklaruuza pek de
benzcmediini fark ettiiniz olmad m? Burada mesele kimin
hakl kimin haksz olduu deil, ayn tecrbeyi her birinizin na
sl yorumlarru olduunuz ve kendi inanlarn1.a uyacak ekilde
olay nasl deiiklie urannzdr. Ne yapunz u andaki
grleriniz araclyla hatrlarsnz. Grleriniz deitike de
hauralarnz ve bu halralara verdiiniz tepkiler deiir.
Yardmma bavuran bir kadn, ocukluuna dair gzel tek
hir an bile hatrlamyordu. Ona kalrsa ocukluu tmyle ka
ranlk ve ac dolu bir dnemdi. Buna ramen, grlerini dei
tirmek zere yaptmz birka seanstan sonra, ilirdenbire o
cukluunda yaad pek ok mutlu olay haurlamaya balad.
Bu hatralar bir yerlerde gml falan deildi. Daima olduklan
yerde duruyorlard. Dananmn yaptysa bunlara srtn d
np hi bakmamak olmutu. Aynca, bir sre sonra ac hallrala
ra da farkl bir hak asyla yaklamaya balad ve sonunda
bunlarn hi de o kadar berbat olaylar olmadklarn fark elli.
Oysa daha nce, gemi halimlarnn deimez gerekler oldu
una dair kutsal kitap :t.erine yemin edebilirdi.
kincisi, gemite yaanan olaylar nispi olarak nemsizdir.
Mevcut durumunuza balane aramak istediinizde gemii su
lamanz; gemie dalp hir yn an ayklarken ylllarnz harca
manz kolay yoldur ama bu, ar ilerleyen, skntl, lzumsuz ve
ou kez de sizi hibir sonuca gtrmeyecek olan yoldur. Bu
iin. koca bir duvar ykmak iin teker teker her tulann arasn
daki harc kazmaktan bir fark yoktur. Oysa duvar ykmak iste
yen birinin ok daha basit, ok daha hzl ve sonu veren hir yo
lu seip temeli kknden kazmas gerekir. Yaama dair ok te
mel bir grnz deitiinde bununla ilikili btn olaylar da
deiir. Olaylarn anas kalr, ancak yorumlan, dolaysyla da
zerinizdeki htn etkileri tmyle farkllar.
Bir baka dananm, renme zorluu ekiyordu; bu duru
mundan. ocukluunda kendisine devaml kafasnn almad
nn sylenmi olmasm sorumlu tutuyordu. Dzenli olarak
psikiyatri tedavisi grmt ama karlnda tek elde ettii han-

20
gi olaylan sulayabileceini tespit etmek olmutu. Benim yapt
m tek ey, ona. zor konulan renemeyecei grne hala s
k skya bal olduunu gstermek oldu. Biraz tevikle, ksa de
nebilecek bir sre iinde grn deilinneyi baard. u an
da astronomi, fizik ve biyok.imya dersleri alyor. stelik son de
rece de baanl bir yenci. Hazr yeri gelmiken, psikiyatristle
rc kar olmadm belirteyim. Ben sadece baz yntemlerinin
pek de ie yaramadn sylyorum.
ncs, yaama dair btn grlerinizin apak ve her an
gznzn nnde olduunu iddia ediyorum. Grleriniz, id
rakinizden kskanlkla gizlenmek zere bilinaltnzda bir zin
danda kilitli tutulmamaktadr. in asl, siz bilincinizde onlarn
nerede olduklarn tam olarak bilirsiniz. Sadece bazen orada ol
duklarn unutursunuz ya da onlara bakmak istemezsiniz. Bilin
li zihninizde yle mthi miktarda malumat vardr ki, sadece ka
bullenmisinizdir ve dikkatinizi bunlara yneltmezsiniz bile.
Mesela, Afganistan diye bir yer vardr. u anda ben sizin Afga
nistan hakknda nasl bir grnz olduunu bilmiyorum ama
siz biliyorsunuz ve istediiniz takdirde grnz ortaya koya
bilirsiniz. Tabii ki ben Afganistan demeseydim, bu lke muhte
melen aylarca akln1.a bile gelmeyecekti ama Afganistan konu
sundaki malumatnz orada hazr ve nazr varolmaya devam ede
cekti. Tpk bunun gibi btn dier grlerinizle ilgili malumat
da elinizin altnda durmaktadr. Baz grlerinizi bir anda hatr
lamakta zorluk ekiyor olabilirsiniz; asl sebep. byk olaslkla
bunlarn ok gl bir "yle olmamas gerekir" gr tarafm
dan engelleniyor olmalardr. Diyelim ki, sizi u sonuca gtren
bir grnz var: "Benim annem alan tekidir." Ayn zaman
da bir baka grnz de unu sylyor olabilir: "Annem hak
knda byle eyler dnmemem gerekir." ayet bu ikinci gr
daha ar basyorsa, ilk anda birinci grnz yok farz etme
nize neden olabilir ve siz de annenizle bir trl geinemcmeni
zin sebebini katiyen bilmediinize bir gzel kendinizi ikna eder
siniz. Burada asl mesele udur: Sizin birtakm grlerinizi yok
f;rz etmek istemeniz o grlere sahip olduunuzu bilmediiniz
anlamna gelmez. Dahas, epeevre bunlann etkileriyle sarl
m durumdasnzdr.
21
 Gelelim gelecee; olacaklan tespit etmek diye bir ey yoktur.
Gelecek. imdiki zamandaki dncelerinizden; hatta pek de o
kadar dikkatinizi ekmeyen ahkanhklarnzdan doar. Gelece
inizin tohumlarn u anda atarsnz. Bununla birlikte, dnce
lerinizi deitirme gcne sahip olduunuz iindir ki, gelecek,
deimez bir kader deil, bir dizi olaslklar silsilesidir. Hibir
ekilde gemiin kurban deildiniz: ne de imdiki zamann kur
bansnz. Dnce ve davranlannz etkileyen gemi alkan
lklar siz izin vennedike geleceinizi belirleyemez ve siz de
buna izin vermeye mecbur deilsiniz. Ne demitik: "Ne ekersen
onu biersin." Dnceleriniz tohumlardr; duygularnsa gb
resi. imdi ekin zaman!

Sizi Kstlayan Tek ey

K1stlandmz Dn menizd i r

Bir insan olarak sizi gerekten kstlayan pek az ey vardr.

urada oturmu kafa patiatyorum da. herhangi bir dnemde,
herhangi bir yerde, herhangi biri tarafndan stesinden gelinme
mi tek bir kstlama bile gelmiyor aklma. Aynca, insan rknn
mensuplar olarak hepimiz ayn tohumdan geldiimize gre,
dnyada tek bir insan bile bir eyi yapabiliyorsa btn insanlar
ayn eyi yapabilme potansiyeline sahiptir.
G(nlik bir k1slllama degildir. Hemen her alanda yetenekle
rini konuturan ocuk dahiler olduunu biliyoruz. Dahas. yakn
zamanda yaplan aratrmalar, grnte IQ seviyeleri dk
olan ocuklann. bunu bilmeyen retmenierin snflarana ycrle
tirildikten ve retmeniere de bu ocuklarn ok ak11/1 olduklan
sylendiktcn sonra, zeka dzeylerinde olaanst art olduu
nu ortaya koymutur. Daha yirmili yaiarna gelmeden son dcrc
cc baanl eserler veren ya7.arlar yok mu? Son yllarda yirmi be

yan altnda, hatta henz ergenlik dneminde olup da i alann

da byk baarlar kazanan giriimcilerle karlamyor muyuz?
Bunlarn bir ksm oktan milyardcr olmad m? Peki ya ocuk
denecek yata olimpiyat yldz olan binlercesine ne demeli?
22
 ihtiyarlk bir ksitlama deildir. Seksenli yalarmda yepyeni
hir meslee atlp da baarl olan insanlar vardrr. Baz ihtiyar
dclik.anllar, yzme, halter, kou gibi mthi dayankllk gerek
iren sporlan yapabilecek kadar fziksel gce ve zindelie sahip
irler. eitli toplumsal faaliyetlerde uznanlklann ve bilgelik
lerini paylap hepimize yol gsteren yal hanmlara, beylere az
y mi borluyuz?
Sakatlk bir ksitlama deildir. Kaybedilen bir organn yerine
prolez taklabilir. Ciddi anlamda fiziksel bir zr olup da atie
Iilm dnyasmda yldziam sporcular vardrr. dnyasnda, si
yosette ya da eAilim alanmda (benim lisedeki ok deAerli Sha
kespeare hocam krd) zekilann kullanarak byk baanlara
imza atm insanlar tanyoruz. Sair zamanda son derece gsz
kiilerin, bask alunda koca koca aralar yerinden oynaup kaza
tcdeleri kurtardklarn biliyoruz.
Fakirlik bir ksitlama deildir. Andrew Carnegie i lk genli
inde metelie kurun atyordu: bireysel geliim kitaplannda
sklkla sz edilen pek ok nl kii de hayata tpk onun gibi
hc parasz balamtrr.
F.t11ik kktil bir ksulanra deildir. Her ne kadar frsat eitlii
ve insan haklar konusunda hala kat edilmesi gereken epey bir
mesafe olsa da, aklnza gelebilecek her alanda baant olmu
enciler. Kzlderililer ve farkl etnik kkenierden niceleri vardrr.
Kadn olmak bir ksulanra deildir. Eve, burada da kazanl
nas gereken haklar ve almas gereken nyarglar hala mev
cuur ama kadnlar her eye ramen her alanda ne denli yete
nekli olduklarn yine de gsterebiliyorlar.

Eski lrikmlii olmak bir ksu/ama deildir. Toplumsal nyar

glara ramen, eski hkmller iinden baant avukatlar, yazar
lar ve yneticiler krntu.
Size bu rnekleri verdim nk altn izmek istediim bir
ey var: Sizi kstladm dndnz ne varsa, siz, kstland
nz dndnz iin sizi ksttyor. Bunlan, elinizi kolunu
zu balayan engeller olarak dnmeye devam ettiiniz srece
hi kukunuz olmasn elinizi kolunuzu balamaya; baarmak is-

23
tcdiklerinizin nnde durup size engel olmaya devam edecekler
dir. Bu tuzaktan kurtulmak istiyorsanz, bunlar kstlama olarak
deil. baarya giden yolda hesaba kalilmas gereken koullar ya
da baa klnas gereken etkenler olarak grmeye balayn. Bir
eyi baka biri yapabiliyorsa siz de yapabilirsiniz. Ola ki siz o
eyi yapmak konusunda bir bakas kadar hevesli deilsinizdir
ama kendi ilginiz lsnde yine de yapabilirsiniz. Baa ikla
cak koullar olarak grdnzde, ksulamalar, hayat yolunda
nnze dikilen engeller olmaktan kp nasil ilerlemeniz gerek
tiini gsteren iaret levhalanna dnr. Bu yol tah. kaygan,
dnemeti ya da sarp olabilir; hayat yolunuzun durumu amac
mza varmanz iin ne yapmanz gerektiini helirler, sizi amaca
nzdan ahkoymaz. Bunu sadece siz yaparsnz; setiiniz yolda
ilerlemek yerine, oturduunuz yerde somurtup yolun nasl da
engellcrle dolu olduundan ikayet ederek amacnza ulamaruz
mmkn deildir elbette. unu asla unulmayn: Hayat yolunda
dze kmak sadece sizin elinizdedir ve si z bu beceriye dou
tan sahipsiniz.

Grlerinizi Deitirin \'e

Neyi Tecrbe Edeceinizi Siz Sein

Kendi kaderinin efendisi olmak! te bu blmn konusu.

Neye in:nyorsanz onu yaarsnz: tecrbe ettiiniz ey inan
larnzn pei sra gelir. Sizi ;arzu elliiniz hayat yaamaktan al
koy;n her trl inancnz ya da grnz deitirme kudreli
nc sahipsiniz.
..\nnda sonuca ulaacaksnz gibi bir vaatte bulunmuyonn.
Bazen hakikaten de ok abuk sonu alnd olur ama sadece
bazen: genellikle bunu baannak zaman alr. Bunun sebebini
hen "tecrbeye dayal devinirlik" olarak adlandryonm. Bu uy
dunna tanmn altnda yatan olgu; kendi dncelerimizin rn
olan tccrbelerimizin, dnce biimimiz deirikten sorra bile,
bir sre daha devam etme eiliminde olmasdr. yle de aikla
yabiliriz bunu: Belirli bir sre boyunca, gemite kklendirdii-

24
miz gr aalannn meyvelerini taunaya devam ederiz. Bu s
renin uzunluu, o grlere ne kadar zamandr sahip olduumu
za ne kadar duygu yklediimize; grlecimizi ne kadar kk
ten bir deiime urattmza ve bunlarn yerine geen yeni g
rlerimizin ne kadar duygu ya da arzu dolu olduuna baldr.
Bunu bilirseniz. baanya ulamadan nce cesaretinizin krlma
sna mahat vermezsiniz. Grleriniz deitike hi kukunuz
olmasn yaayacaklannz da deiecek, ama sonuca ulamak sa
hrl ve srarl olmay gerektiriyor. inann bana, alacanz so
nular buna deer. Baarl hir hayat kurmak bir beceridir ve b
tn becerilerde olduu gihi hunda da uzmaniamak iin bol bol
alurma yapmak gerekir.
i11san kurallara stmaz!
 II. Blm

mgeleme Arac

lltl mhendisli i iinde kullanlan btn zihinsel anlarm

,"" ... e IUemlisi hayal etmenin -dilerseniz tasavvur etmek ya
' '" 11'lrnck deyin- ta kendisidir. Elbette dierleri de nemli

h t k lay;l etmenin bir numaral ara olduu hi kuku g

.. , lly a l etmek neden mi bu kadar nemli'! Pek ok farkl
, llet, luyu ve davranlanmz zerinde tartmasz bir bi
,lt hkUn srer nk. rendiiniz ya da tecrbe ettiiniz
. ... , .. hl(' her y. u veya bu biimde zihinde canlandrmann
l lllr. ll:atta bebekliinizde bile, siz u anda hatrlamasa
"" l, mt.klemcyi, yrmeyi ve komay nce tasavvur edip
" """ vl,mc geerek rendiniz.

Kend iliinden mgeleme ve i rade

Gcyle mgeleme

t\'t'l 1.1 hi sc l
faaliyetleri gerek gibi kabul etme alkanl
" '' tlltul, hirka farklimgeleme tr olduunu renmek
11 ttttrkr. imdi bu farkl imgeleme trlerinden ikisini

,,. tlw Al' Ke ndilii nden imgeleme ve irade gcyle imgele

"" lhl n hirhirinden farkl olmasnn sebebi zihninizin fark-

27
l blm lerinden ya da farkl zelliklerinden kaynaklanyor ol
malardr. Bu konuyu baka bir blmde ayrntlaryla ele alaca
m . imdilik zihnin bu iki farkl blmn sadece bi lin ve bi
linalt olarak ay rt edelim.
Kend iliinden hayaller bilinaltnn rndr: hafza ve tele
palik verilerle oluur. Balca zel lii kendiliinden ortaya k
yor gibi grnmesidir: ya da en azndan ieriindeki aynntlar
kendiliinden ortaya kmaktadr. Siz bir hatranz bilinli bir
ekilde su yzne karmaya karar verebilirsiniz ama o hatrann
ierii bilinaltnazn rn olacaktr. Hatta bilinli bir ekilde
telepatik bir veriyi de ayrt edebilirsiniz ancak bu veri size bilin
ahnz tarafndan kendi li inden verilir. Tclcpatik veri derken,
sadece baka insanlarla kurduunuz zihinsel iletiimden sz et
m iyorum; ayn zamanda, sizin farkl yanlarnzla kurduunuz zi
hinsel iletiimi de kast ediyorum, ki buna bedeniniz de dahildir.
Her halk.irda, kendiliinden hayal gcn yneten , kendinize
dair ve yaama dair mevcut grlerini?. i le dncenizin sonu
cu ortaya kan ahkanlklarnzdr. Kendiliinden hayal gc
nz yarat c olabi lir; ama bu , zaten sizde mevcut olan unsurlann
bir araya getirildii bir yaratclk trdr. Yeni kombinasyonlar
oluturabilir ama yeni kavramlar yar.tamaz.
rade gcyle hayal etmekse, ad stnde, bilinli bir biim
de, salt iradeyle tasavvur etmek demektir. Yalnz unu gzden
karrnayn; bu. bi linli iradenizle bir hatray su yzne kar
m anz.. ya da bilinli iradenizle tclepati k bir veriyi ayrt etmeni
ze bl!nzemez. Bumda sz konusu olan , kuracanz hayalin ie
riini irade gcyle belirlemenizdir; yani zihninizde ne tasavvur
edeceinize bilinli bir ekilde karar vcrmcnizdir. B ilinli hayal
ler ile kendiliinden hayaller arasndaki fark: hi olmam ya da
olma olasl son derece dk ho bir yaanmlk hakknda
gndz d kunnak ilc olmu bir olayn hatrasn anmsamak
arasndaki farka benzer. Yeni kavramlar oluturmak ve yeni tec
rbeleri kendimize ekmek iin kullanmamz gereken ara, ira
de gcyle imgclcmcdir. Bizi hayvanlardan ayran zclliklcri
n i 7.den bi ri de olmayan bir eyi hayal edebilme gcm7.dr.
Elbette bunu omuzlarnzdaki bi r yk olarak da grebilirsiniz,
heyecan verici bir macera olarak da.
28
 rade gcyle imgelernede ou kez, bir miktar kendil iin
den imgeleme de bulunur; buradaki kendiliinden imgeleme,
dsel "ayrntlan doldurmak" suretiyle i grr. Bylece "saf'
kendiliinden hayal , irade gcyle hayalin devreye girmesiyle,
dntrlebilir ya da ynlendirilebilir hale gelir. Kitabn geri
kalan blmlerinde de greceiniz gibi, aslnda btn bunlar,
niyetimize son derece kullamh bir biimde hizmet edecek.

imdi, zihnin izde kk bir kasaba hayal edin. Kasabann

tck bir ana caddesi ve bu caddenin sonunda da dier binalardan
daha yksek bir bina olsun. imdi hemen kitab elinizden bm
kn ve otuz saniye boyunca; iyice netlcene kadar, kafanzda bu
salneyi canlandnn.

Pekala, gznzn nnde nasl bir sahne canlanda? Kasaba

daki binalar sazdan m, kerpiten mi, tahtadan m yoksa baka
hir malzemeden mi yaplmat? Ana cadde asfalt m yd yoksa
toprak m? Etrafta hi insan var myd? Caddenin sonundaki bi
na neye benziyordu? Bu kasaba Hindistan 'da. Gney Ameri
ka'da, Avrupa 'da ya da baka bir yerde miydi? Daha nce gin i
iniz y a d a resmini grdnz bir kasaba myd yoksa rama
men yepyeni bir yer miydi? Bu ahtrmann maksad, size, ger
\Ck bir hauranzdan yola km bile olsanz. hayal ettiiniz im
!!cnin ieriine dair btn ayrntlar oluturann bilinaltnzn
kendil iinden hayal gc olduunu gstermekti. Neye benziyor
olursa olsun, bu kasaba sanki daima orada "hazr bekliyormu''
!!ibi bir anda zihninizde beliriverdi. Byk bir ola-;lkla, hu ka
saba imgesine dair hibir ayrnt y bil inli olar.k oraya ycrletir
ncdiniz; birdenbire ve kendiliinden ortaya kann kant da
hudur. imdi sizden ayn sahneyi yeniden gznzde canlardr
nanz istiyorum ama bu kez bilinli iradenizle birka ekleme
yapacaksnz; sahneye kendinizi ve bir arkadiDjnz yerleticin
\'C kasabann caddesinde arkadanzia birlikte etrafa bakarak
yrdnz hayal edin. ayet daha nce o arkadanzia by
le hir caddede yrdyseniz, bu kez heraberinizdeki kiiyi ba
ka bir arkadanz olarak hayal edin ve deiik bir ey yapn.
B irka dakika srdrn bu imgeyi.

29
 A z nce yapm olduunuz ey, kendiliinden imgelerneyle
oluan bir sahneye irade gcyle imgelerneyi sokrnakt. Gn
iinde hayal kurarken buna benzer eyleri pek ok kez yapm
olabilirsiniz ama hu kez ben sizden yaptnz eyin bir teknik
olduunu fark etmenizi istiyorum: bylece bilinli dzeyde
kendi gerekliinizi yaraurken elinizin altnda hazr bir teknik
olacak.

Resimli ya da Taklitli mgeleme

Hayalinizde, kk bir kutu canlandrn; krm1z1 kurdeleyle

balanm hir hediye paketi olsun bu. Kendinizi bu paketi aar
ken hayal edin. inde, pamuklar zerine yerletirilmi bir bile
zik duruyor. (Erkckseniz, bunun bir knye olduunu hayal ede
bilirsiniz. ) Bilezii ahp kolunuza taktnz hayal edin. Tamam,
durun. imdi o paketin gerekten, fiziksel olarak dizlerinizin
zerinde durduunu hayal edin; paketi U boyutlu gereklik ola
rak grn. Gerek dizlerinizin zerinde dunn paketi gerek el
lerinizle ahp atnaz ve iindeki bilezii gerek bileinize tak
tinz hayal edin. imdi durun. Aradaki fark syleyebilir mi
siniz?
Siz de herkes gibiyseniz, ilk imgeyi sinema perdesine yans
yan bir resim olarak grm olmalsmz; muhtemelen kendinizi
de pakeli ap iinden bilezii ikaran bir insan olarak dardan
grdnz. Oysa ikinci imge muhtemelen ok daha geree ben
ziyordu ve o hayali ok daha canl yaadnz. Bunun sebebi, ha
yal kurarken iin iine kendi fiziksel evrenizi de dahil etmi ol
manzdr. Yaadnz tecrbenin nitelii asndan ikinci imge
lemeniz. ilkinden lamamen farkldr. Bu tr imgeleme fizyolojik
olarak da zerinizde hyk bir etki yaraur. lk imgelemeniz s
rasnda size kutunun iinden ikann bir rmcek olduunu sy
leseydim muhtemelen ok byk bir tepki gstermeden bu ha
yali de kuracaktnz. Oysa bu hayali ikinci tr imgelerneyle k"llr
duunuzda, ok byk bir ihtimalle adrenal bezleriniz siz iste
mesiniz bile faaliyele geip bir miktar sv1 salgdayacak11.

30
 Btn mesele, iki farkla imgelerneye sahip olmanzdr; her
ikisinin de kendisine zg zellikleri ve kutlarundar vardr. Be
deniniz ikinci tr imgelerneye daha byk bir tepki veri r. Karan
lk bir sokakta yalnz banza yrrken birinin ya da "bir eyin"
sizi takip ettiini ve snmza ullanmak zere olduunu hayal
ettiinizde ikinci tr imgeleme devrededir. Bu hayal edi biimi .
sahnede yaplan pantomim gsterilerinin etkisini andrd iin
(hani yz beyaz boyal bir pantom imci hayali bir merdivenden
aa inmeye balar ve bunu ylesine iyi taklit eder ,ki siz ger
ekten de orada bir merdiven olduunu grr gibi olursunuz)
ben buna ''taklitli imgeleme" adn veriyorum. lkine de "resim
li imgeleme" diyorum.

Resimli imgelemc, anlarn hatrlanmasnda, yaratc oyunla

rn kurgulanmasnda (bazlar buna gndz dleri der) yeni fi
kirler gelitirmekte . proje ta.'Hlflamakta ve eitli meditasyon bi
imlerinde ok ie yar.u.

Taklit l i imgelemeyse, mevcut kiilik yapsn ve ki isel bece

rileri gelitirmek iin; salkl i likiler kurup sal kl bir bedene
sahip olmak iin ok daha elverili bir yntemdir. Atietierin o
u, ileride girecekleri yariara zihinlerini hazrlayp bedenleri
ne "n idman" yaptnrken taklitli imgclcme yntemini kullanr.
iyi oyuncular, inandnc kar-dkterler yaratmakta ayn yntemden
faydalanrlar. Baar l i adamlar ve i kadnlan toplantlardan
nce; baz siyasetiler de topluluk karsnda konumadan nce
hu imgeleme tryle kendilerini haz rlarlar. B ir keresinde buz
paleni ampiyonasna katlacak iki gcnce, taklitli imgelcme yn
lemini kullanarak kendilerini yara nasl hazrlayacaklarn
rctmitim. Taklitli imgclemenin, kusursuz bir ekilde kaymalan
iin zihinlerini hazrlayp bedenlerine n idrnan yaptrmaktan
daha te bir yardm olmutu; bu ynem sayesinde ikisi de, ge
riye baka bir olaslk kalmayacak biimde, tam anlamyla ka
zanma srecine girmilerdi. rendikleri yntem onlar kendi
yollarnda zirveye tayacak gveni ve olumlu beklenliyi ver
miti.

31
 ok Duyulu mgeleme

Hayal ermek denince genel l ikle akhmza ilk gelen, grsel ha

yallerdir. Oysa hayal kunnak, dokunma. tauna, koklama ve iit
me duyularyla ilinrili hayalleri de kapsayan bir sretir.
Hafife iscleyen yamurun ardndan bir gl aac na bakt
nz hayal edin. Dalnn tam tepesinde btn yapraklann a
m kocaman bir gl var. imdi yavaa gln sapma doru
uzandnz hayal edin. Sapn zerindeki kk dikeniere doku
nun. Gl bumunuza doru yaklat rp mis gibi kokusunu iini
ze ek.in. Yapraklarnn zerinde minik su damlacklan olduu
nu hayal edin. Dil inizi bu damlac.klardan birine dedirin ve tap
taze tatl suyun tadna bakn. imdi. hafife kendinize doru
yaklatnn olduunuz gl elinizden brakn. Bir annn vzl
dayarak gelip gln zerine konduunu hayal edin. A rnn
kard se s i i itin
.

Yukardaki deney, sizin de fark e tti i n iz gibi, imgelediiniz

sahnede be d uyun uzu da kullanmanz iin tasarlanmtr. ok
duyulu imgcleme yntem iyle hayal etmenin. d ncelerini z,

iluygulannz ve davranlarm zerinizde ok daha gl -bii -

--etkisi vard i r. nk aslnda bilinattnz "gerek" deneyl mTC
-
hayal edilen dene yi m Masndaki fark bilmez. lJilin3lt 1ID .
-ozdlikle de iin iine birden fazla duyu girdiinde. kas duie-=-
- yinde; salg bezi. hcre ve af za dzeyinde gerek deney iine
l

- v-crJi te pk inin aynsn hayali deneyime de verir. lk anda in a-

nlmas g gibi geliyor deil mi? Bir sonraki deney ikna olma
nz salayabilir.
Dnya yrngesinde dnen bir uzaygemisinde olduunuzu
hayal edin. U1.aygemisinin lombarndan aa bakyorsunuz ve
eitli biimde bulut k me le rinin arasndan , altnda uzanan k
talar, okyan u s l an gryorsunuz. Yerkrenin zerindeki kahve
rengi ve yeil alanlara bakyorsunuz: masmavi okyanusun biraz
t e s inde halkalanarak dnp duran bir bulut kOrnesi var; byk
bir horturnun hahe rci si gibi grnyor. imdi uzaygemisinin
tombarnn kaln camn fark ediyorsunuz ve pannarzla haff-

32
e cama dokunuyorsunuz. Bu arada oturduunuz koltuun yu
muaJdn hissediyorsunuz; zerinizdeki uzay giysisini ve
kontrol panelinde dokunduunuz metal dmelerin soukluu
nu hissediyorsunuz. Uzaygemisinin iinde hafif bir ozon koku
su var. Etrafta tkrdayarak alan aygtlarn sesini duyabiliyor
sunuz. Ayn zamanda yukarda, Dnya'dan bu kadar uzakta ya
adnz macerann heyecann da hissediyorsunuz. O heyecan
duygusunu iinizde iyice hissedene dek bir sre bekleyin.
Tamam m? imdi, yaadnz bu deneyimi zihninizden si
lin ve dikkatinizi bir iki dakika kadar, bu kitab okurken bulun
duunuz evrede ne varsa ona verin. imdi de geen hafta ya
.dnz herhangi bir olay hatrlayn. Yediiniz bir yemek,
yeni tantnz biri ya da gittiiniz bir yer olabilir. imdi bu
aty da zihninizden silip uzaygemisine geri dnn. Hayal ini
/c yeni bir biim vermeye almayn; tpk geen hafta yaa
dnz olay hatrladnz gibi bunu da tekrar hatrlay n. im
di uzaygemisini unulun ve geen haftaki olaya geri dnn.
imdi bir kez daha uzaygemisine dnn. Bu noktada bir ey
l ark etmi olmalsnz: bu iki olay arasnda, hatrlamak bak
mndan, hibir fark yoktur. Biri zihninizde dierine gre bir
para daha canl bir hatra olabilir ancak nitelik asndan her
kisi de edeerdir. u an itibaryla o uzaygemisi, hafza ban
kamza silinemez bir biimde kaydolmu durumdadr ve upk
yaam olduunuz herhangi gerek bir olay gibi bunu da iste
diiniz zaman yeniden hatrlayabilirsiniz. Bilinalumza gre
iz bir uzaygemisinde yolculuk ettiniz ve banza gelen btn
dier olaylar gibi, bu yolculuk da hayat deneyiminizin bir par
\as haline geldi. Aslna bakacak olursanz, bu hayali kurarken
dikkatinizi younlalrdnz iin muhtemelen bilinaltanz bu
ll"lTbeyi, yaadnz pek ok olaydan daha "gerek" olarak
al!!layacaktr.

Ahhrmalar

Madem kendi gerekliinizi yaratrken kullanacanz en

olnli ara hayal gcnz o halde bunu mmkn olduunca ge-
33
li;linncnizde byk yar.r var. Herkesin hayal gc vardr, tpk
herkesin kaslar olduu gibi ve lpk kaslanmz gibi hayal gUc
nllz de e gze rsi z yaptika geliir. re size denemeniz iin birka
.all lrma:

Ahtrma 1: Tam karnzda bo bir alanda, yerde ya da ma

smun zerinde olabilir, yaklak bir metre boyunda kalnca bir ip
imgesi oluturun; ipin ortasma basit bir dm aulm olsun. Bu
ipi gerekten karnzda duruyormu gibi boyurlu hali y le ha
yal edin. imdi hayalinizde, elinizi ipe doru uzatp dokunduAu
nuzu canlandrn; arlign ve dokusunu tam anlamyla hisse
din. imdi hayalinizde, ellerinizle ipteki dm zn. Yapt
nz ilemi net bir ckild grp hisseiliinizden emin olun. a
yet bunu kolayca yapabildiyseniz, zaten olduka gelimi bir
taklirli imgclemeniz var demektir; bu durumda daha kann a k
bir dm, mesela bir gcm ici dmn zmeye giriebilirsi
niz. ayet bu alirnay yaparken zorlandysanz sakn panie
kaplmayn. Tam da bu nedenle yapyorsunuz bu egzersizi. Sa
dece kolayca stesinden gelebilene dek pratik yap n. Dm
ner bir ekilde grmektc fazlasyla zorlanyorsanz elinize ger
'iCk bir ip alp buna dm atm ; neye benzediini iyice grdk
ten sonra tekrar "taklit" ipinize dnn.

Ahtrma l l : Bedeninizin. hayal gcn7.c ne denli hzl tep

ki verdiini grmek iin bu altrmay sabah yataklan kalkar
kalkm.az: henz kaslarnz uykunun etkisiyle ram almam hal
deyken yapmay deneyin. nce ayaa kal kn ve dizlerinizi bk
meden ayak parm ak l anmza demeye alan. ayer bunu kolay
l khl yapabili yonklll lZ ellerinizi yere dedirmeye aln. Bunu
,

da 1.orlannadan yaptysanz, avu iierinizi yere yaplnn ay de

n:yin. Samat kalkar kalkmaz avularnaz yere yapurabiliyorsa
nz bir sonraki altn:ya geebilirsiniz. Ama hala benimle bir
likteyseniz, size bir ipucu vereyim. nce hareketi kendinizi zor
lamadan yapn; bacak l:rnz crmadan ellerinizi hangi nokraya
kadar uzatabildiinizi aklnzda rutun. imdi dorulun ve hayali
nizde, dizlerini1.i hiikmeden ellerinizle ayak p;umaklarmz tuttu-
34
unuzu (ya da yere deebildiinizi) canlandnn; bu hareketi
kc1. yaptAuuz hayal edin. imdi de hareketi gerekten yapn. Bu
kez ellerinizi, ilk seferinde olduundan daha uzaa gtrebildii
nil.i greceksiniz. Ellerinizi u anda yapabildiinizden daha uza
a dedinnek istiyorsanz imgelerneyi tekrarlayn.

Alatrma lll: Evde, iyerinde ya da birka dakika bo vakit

hulduunuz herhangi bir yerde, evrenize nesneler ..ekleme" eg
l.crsizi yapn. Baka bir deyile, taklitli hayal gcnz kullana
rak, etrafnzda fiziksel olarak mevcut olmayan bir eyler yara
t n ve yapunz yin keyfini kann. ite size tevik edici bir
ka fikir:

Birinin kafasna boynuzlar takn.

Bir aacn dalna bir ay oturtun.
Bavalandnna deliinden iekler sark un.
Arabalara kuyruk. yzgc, kukuleta takn.
insanlara deiik giysiler giydirin.

Aliirma IV: Resi mli imgelemenizi gelitinneniz de nem

lidir; imdiki ahtrma size bu konuda yardmc olacak. Bu al
r nay gzlerinizi kapayarak da yapabilirsiniz, isierseniz gzle
r n i z ak. bo bir duvara bakarak da yapabilirsiniz. Bir ayrn
ortas nda ykselen bir aa hayal edin; aac bln ayrnl lary
lo gznzn nnde canlandnn. Grnl zihninizde iyice net
lqince zerinde eitli deiiklikler yapmaya balayn. Aacn
hr tlaln yerinden karp baka bir yere lakn. Yapraklarn ren
g n i deitirin. Yerdeki imierin boyunu uzaun. etrafa iekler
nrlctirin; varsa kann. Aacn evresinde hi insan ya da hay
van yoksa ekleyin; varsa kann. Hangi deiiklii yaparsanz
vapn, kendi iradenizle deiiklik yapana kadar aln. Belki a
r al'aksnz ama bu lr deiiklikler yapmay ok zor bulan sa
v , z insan vardr. Bunun tek sebebi, zihinsel imgeleri bilinli
ularak denellerneye alkn olnamalardr. Bu alurma byle ki
k r iin biilmi kaftandr.

35
 A hhrma V: Arada bir. imgelerle dnemediklerini ve ne
zihinlerinde ne de bo hir duvar zerinde hibir ekilde resim
oluturamadklarn syleyen insanlarla karlarm. Ama btn
bunlarn nasl yaplacan retemediim tek bir kii bile olma
d. Bu yzden. imgelerneyi herkesin kul lanabileceini iddia edi
yorum. Ama baz insanlar eitl i sebeplerle hunu yapmamay
alkanlk edinmilerdir. Bu durumu deitirmeyi isteyenlere,
ie. ryalarn hatrlanakla balamalarn sylediimde byk
ilerleme kaydederler. Bir sonraki admda. gzler ak olarak bo
bir duvar zerinde sevimli. irin grntler olutunnay renir
ler; bu almay . nceki dn alrnay yapabilecek beceriyi
kazanana kadar srdrrler. Siz de ayn dunmdaysanz bu satr
larda anlatlanlara uygun olarak kendi prohrramruz hazulayabi
l irsiniz.
 III. Blm

Motivasyon Arac

Duygulan bilinli olarak ynlendirme becerisine ben duygu

mo iva.'iyonu adn veriyorum. Dikkati nizi ekerim , duygular
kuntrol altna almak ya da basunnak demedim: bamz asl
dcrdc sokan da zaten bu iki davranur. Hounuza gitmeyen
duygulardan hasar gnneden zgrlemeyi baaryor ve istedi
iniz zaman istediiniz duyguyu sciyorsanz duygulannz
\'1;,/('lldiriyorswuz demektir. Bu blmn sonunda size, bunu
nas l yapacagnz gsterip baz uygulamal alunnalar verecc
in. Ama nce duygularn ne olduuna dair yeni gelebilecek
haz fikirlerden sz edeyi m size.

Hareketler ve Mesajlar

Duygular, bedeninizdeki enerj i hareketleridir. Buna ister ha

yat enerj isi diyelim, ister biyolojik enerji; al mcsele duygularn
cia pk herhangi baka bir ey gibi enerji ak olduudur. G
hi duygulara daima bir scaklk hissinin elik etmesi ve vcut s
\ 1 1 1 111 ykselmesi bunun en iyi kantdr. Aslnda btn olup biten,
hr miktar duygu enerjisinin, en eski fizik yasalarna uyarak, s
tcrjisine dnmesidir. Duygu enerjisinin de ksmen elektrik
tncrjisine dnl bir vakadr ama bunun u andaki konu-

37
muzla i lgisi yok. Is enerj isi meselesine gelince; imdilik, "kan
k aynam ak " ya da "ii smm ak gibi dey imier i n basit birer meta
"

fordan iharet olmadn bilmenizi istemekle yetinecetim.

Yine de duygu larda, bir enerji hareketlil iinden daha fazlas
vardr. Duygulanmz ayn zamanda bize mesaj da iletir; hepimi
zin anbean yaadmuz duygularmz , salt enerji ak olmaktan
ay r an da budu r. A sln da radyo ya da telefon hatlarndaki ener
j i y le mesaj tanmasna benzer. Duygulara verdi imiz isimler
-korku, fke ksk anlk , nee ya da mutluluk- tad klan mesaj
,

l ar n i eriin i n tan m d r. Duygmu11 hi:atili kendisi salt Jeye

rancbr. Bizse bu heyecan, beraberinde getirdii fikre gre ta
nmlayp yaftalanz.
Pek i ama bu mesajlar nereden ge l ir? Fikirler ve imgeler ya
an ularak hcreler i n izdc dc pul annut r ya da dandan ge len fi
k i rlere ve imgclerc tepki olarak bizim tarafmzdan retilip a
a \ kanlmtr. Peki. bunu telikleyen ne d ir ? Size ya da bakala
rana ait fi kirler, imajl ar durular, hareketler, eylemler ya da duy
,

gular tetikler bu sreci.

Duygular ve Geri lim

Zihniniz. hisscuik lerimiz ve bedenimiz ara sa ndak i bal ant

ylcsine aikardr ki, c.Juygula r m z n kas ge ril imi y le yakndan
il ikili olduunu sylediimde, buna hi annamanz gerekir.
B a ka bir deyile, ne tr bir duygu his sediyor olursan z olun,
kaslar n z daima bi r k i l de iin i inc.Jcc.Ji r. Gene l likle. fke ve
korku gihi o lu msuz d iye bi linen duy gularl a birl ikte kas geri li
" "

mi anarken, mutluluk ve nee g i hi "olumlu'' duygularla birlikte

kas geri limi boalr. B un un, daha sonra bahsedec e im birk a is
t isnas vardr. Sonu ir ihary la, duyg ular sz konusu old u unda ,

zihindeki bir imge y: da bir Jik.ir, sinir sisteminde kaslarn geri l

mesine ya d a gevemesine sebep olan hir drt ol u turur. Kasla
rm verdii bu tepki hemen akabinde bedenin doal enerji akn
da, ki biz bun lara duygu d i y oruz dal g a hozunumlan yaratr; en
,

azndan ayn fikir ve i mgeler ya da bunlar ant ran farkl fi

kir ve imgeler sz konusu olduu nda sre byle iler. rnei n ,

38
susamak f.krinin ardndan bir bardak su almak zere harekete
gctinizde kaslarnzda oluan gerilirnde genellikle duygu lar
devrede deildir. Ne ki, susamale fikrinin ardndan bir bardak su
almak zere harekete geliinizde birisi barda elinizden alma
ya alyorsa kaslarmzda oluan gerilirnde iin iine duygu lar
da kanabilir. imdi, kas gerilimiyle duygular arasndaki ba
Ianty grrnek iin birka deney yapalm.
B ir sandalyeye rahata oturun, gzlerinizi kapayn ve bede
ninizdeki btn kaslar gerip on bee kadar sayn. Ardndan he
men btn kaslannz gevetin, gzlerinizi kapal tutun ve sade
ce bedeninizde ne duyumsadnza konsantre olun. Gerekten
btn dikkatinizi buna verdiyscniz, hafife ate bastm; bir ka
nncalanma olduunu ; uzuvlarnza doru hir hareketi n yayld
n ya da muhtemelen bunlarn hepsini duyumsam olmanz
gerekir. te kas gerilimi herleninizdeki enerji akn byle elk i
ler. Bcdeninizi, iinden su akan bir honum gibi dnrseniz, az
nce yaptmzn bu hortunu sktrp sonra da serbest brak
maktan fark yoktur. Suyun ak bir anlna engellenmi ve ar
dndan, normal d iende akmaya balamadan nce, hzla fkrp
yoluna devam etmilir. Bedeninize olan da aynen budur.
Rahat bir sandalycye olunn ve bedeninizdeki bln kaslar
bilinli olarak mmkn olduunca gevctin. Abanl bir hareket
yapman z gerekmiyor. Sadece kendinize btn kastacnzn gev
emesini istediinizi syley ip kaslarnz rahat bmkmanz ye
terlidir. Ardndan, lihir kasllliZI germec/m istediiniz trdc
gl bir duyguyu hissetmeye aln. sterseniz gznzn
nnde bir imge de canlandrabilirsiniz ama sakn hibir kasn
z gerrncyin. fkelenmeyi deneyin; korku ya da coku hissetmc
yi deneyin, ne iserseniz deneyin ama kaslarnazda geritme ol
masn. Buna ne dersiniz ! Gerekten kaslarnz gerrnemcyi be-
cerdiyseniz, fiziksel olarak gcvcmi bir haldeyken gl bir
duyguyu hissetmenin imktimilz olduunu greceksiniz. Kaslar . 1
' - . ,

nz tamamen gevemi bir durumdayken depresyona bile gire

mezsiniz! Bu bilgi tahmin edemeyecciniz kadar deerlidir n
k si1.e dncelerinizin ve duygularnzn efendisi olmann
anahtarn vcnnektedir.

39
 Gerilim ve Boalma

Hatrlarsanz size kas gerilimi i l e baz duy gu l ar arasndaki

il ikide birka istisna olduunu sy lemi t im . imdi bu konuya
a k h k gct i mek i stiyoru m. Her eyden nce, kas geriliminin si
z i n iin kt bir ey olmadn hi aklnzdan akarmayn lt
fen . O olmasa h i bi r fiziksel ak ti vit ey i yerine geti re mezdiniz
.

Oturup kal kmay ya da gl msemey i bile bcceremezdiniz. Da

hasa, bir nceki deneyden de bild i in i z gibi key i f veren duygu
,

larn olumasnda da belirli bir miktar geri l im devrededir. Geri

lim keyifli du y gu l ar yaratabi l ir ama bu duygulan keyifli yapan
gerilimin pei sra ge l en boalmadr. Keyi f aldamz bir duygu

yu ya arke n baz kaslarmz gerilir bazlan da gevcr; hemen ar

dndan da gerilen kaslarmz gcver ve geveyen kaslarmz ge
ri lir: bu, k asa aralklarla by lece srp gider. rnein, byk bir
coku an anda kaslarda mthi bir gerilim devredeymi gibi g
rn r ama aslnda devrede olan mthi miktarda ezarnanh ge
rilim ve gcvenedir. K saca.o;a, key i f duygusu gerilimin boal
masyla balantahdr.

Tats1z Duygular

Houmu7.a gitmeyen duygular, akut (ar) ya da kronik (s

rekli) gerilimle balantildr. Gerilim belirl i bir dzeye aktn
da ac bile duyabi lirsiniz nk her trl acnn sebebi a a n ya
da hi hafiflemeyen geri limlcrdir. B ununl a birlikte, fke gibi bir
d uygu ya:mda srada, duygu giderek younlaap kaslar da ger , -

g i n le irkcn sklkla olan ey udur: Kii bunun kt, tehlikeli ya

d; ne sebeple olu rsa olsun mutlaka engellenmesi gereken bir
duygu oldu una karar verebi l ir Bir ekilde gerilimi boalt mak
.

yer ine kii btn kaslarn fkesini bas t nn ak zere d m teye

.

rek duyguyu du rdurmaya alabilir. Sonra da, kaslar dm

lenmi bir hal dey ke n , bu duyguyu unutmak iin elinden geleni
yapar. Ama beden as l a unutmaz. Unutamaz. nk duygunun
me saj a hata dmtenmi kaslarda kiJiticnmi haldedir ve duy-

40
gu.ml mesajlar ileti/medikleri srece hibir yere gitmez. Bir
duygunun mesaj, siz onun farknda olduunuzda ve kendiliin
den kp gitmesine izin verdiinizde ileti lmi olur. Mesaj has
tmrak nn ke..rseniz, duygu boalana dek kaslarnazda kal
may srdrecektir. u szn ettiim riyakar kiiye geri dne
lim: bir dahaki sefere herhangi bir eye fkelendiinde yine ay
m eki lde davranacaktr, bylece kaslar biraz daha gcrilecek,
mesaj bastrlacak ve daha fazla enerji kilitli kalacakur. te kro
nik gerilim byle balar. Kronik geri lim bir anda boaldnda,
engellenmi. bastrlm btn mesajlar ve enerji, sel gibi patlar;
duygulari onaya karann da bu boalma olduu zannedi lir. Oy
sa bu sadece grnte byledir ve etkisi de geicidir nk bo
alma srecek olursa tatl bir rahatlama hissi oluacaktr. Kronik
gerilimin uzun sre varlin srdnnesi. boaltlmamas hem
ykc fiziksel hastalikiara hem de duygusal patlamalara yol aa
bil ir.

Duygularda Da Etkenler

Duygulan meydana getiren zihninizdeki fi kirler ve imgeler

dir; ayrca kas geri limindeki deiiklikleri tctieyen de bunlar
dr. Ama sahip olduunuz fikirler ve imgeler genellikle d dn
yadaki koullardan ve olaylardan etkilenir. Suniann arasnda en
aak grlebilcni baka insanlarn davranlanun sehcp olduu
etkidir. B irinin davran sizi Uzyorsa, bunun sebebi o davram
n zihninizdeki fikirleri ve imgeleri arunnasdr, ki bunlar
da duygular tetiklemektcdir. Birka dakika nce, tam da bu b
lm yazdm srada kk olum bana sesleniyordu; aabeyi
nin pencereden ona nanik yapmasna fena halde bozulmutu.
Aslnda onu zen, aabeyinin ona nanik yapmas de ildi ; daha
nce belki yzlerce kez aabeyinin bu akalarna kahkabatarla
glerken grmtm onu. Bu olayda kk olumu kzdran
ey. aabeyinin onunla dalga getii fikrine sahip olmasyd. O
halde, duygusal tepkilerinizi bir bakasnn davranana sulaya
rak hakl karamazsnz. fkenizin, kzgnlnzn, her trl

41
duygusal tepkinizin a'\l sebebi sizin zihnini7.deki fkirler ve im
gclerdir. bakalannan davranlar deil.
Davranlarla ilgisi olmayan ve fark edilmesi daha zor olan
dier bir etki de bakalannn duygularnn zerimizde yardtl
etkidir. Bedenimizde ak halindeki enerjinin yan sra her biri
miz "enerji alan" diye tanmlayabileceimiz bir alanla evrili
yizdir. Bu alann ok eitli muhtevas vardr; buna, s, eleki
romanyetik radyasyon. hcrelerden ve nefesten yaylan kimya
sal gaztarla birlikte bedenin iinde dolaan ayn hayat enerjisi
de dahildir. Bu alann yaps ve ierii hem duygusal durumu
nuza bal olarak deiir hem de zihninizdeki fikirlerden ve im
gelerden etki lenir. Ayrca bu alan, baka in>anlarn enerji alan
larndan da; zihinlerindeki fikir ve imgelerden de etkilenir. Da
ha pratik olmak bakmndan buna imdilik "duygusal alan" di
yebiliriz; ne de olsa imge ve fikirlerinizin ieriini oluturan
mesajlar tamaktadr. Asln isterseniz "duygusal atmosfer"
daha da uygun hir tmum olurdu; zira bu alan iinizde kopan fr
t nnlardan. gne atnz anlara kadar tam manasyla i dn
yanazn iklimini yanstr.
Bu "atmosfer tahakas" sayesinde baka insanlarn duygula
rn hissedcbilir ya da sczebilirsiniz; nasl davrandklarnn bir
nemi yoktur. hana yannzda olmalar bile gerekmez. Elbette
baz insanlar bu duygusal alana bakalarmdan daha duyarldr
lar; tpk bazlanmzn hava deiimlerine kar daha duyarh ol
duumuz gibi. Ama hemen herkes ok gl duygutarla dolu bir
odadaki "elektrik ykHi" onan hissedehilir: stelik odadaki ki
ilerin birbirlerine ne kadar n&tzik davrandklarnn da bir nemi
yoktur. Hatta pek ok insan, ortamn bu denli elektriklenmesine
sebep olan kii ler orad.'Ul aynlm bile olsa odadaki elektrik yk
l atmosferi sezebilir. Ayrca. ok gl duygular yaamal1a
olan birinin yaknnda olduunuzda. o kiinin hissertii duygu
lar sizin zihninizdeki baz fikirleri ve imgeleri ayaklandmcak
tr; bu armlar bir sre sonra sizin de benzer duygular his
setmenize neden olur. Kimi zaman insan durup dururken hzn
leniverir. birdenbire iini bir endienin kapladn hisseder ve
ortada hihir sebep yokken neden bunlar hissettiini anlamaya
42
alu aresizce. Oysa bunu telikleyen baka bir insann ruh ha
lidir. Bir gn bromda alrken ayns benim de bama gel
miti. Her ey yolunda gidiyordu ama bir anda, ortada hibir se
bep yokken mthi bir i sknts hissetmeye balamtm. Son
radan, yan broda alan bir kiinin o sarada byk bir keder
iinde olduunu rendim. B u gibi durumlarda mesafenin pek
nemi yoktur. Kk ocuu oliUl pek ok anne teyit edecektir
bunu. Sizden epeyce uzakta olan biriyle ..duygusal cmpati" kur
maruz mmkndr. Bu, yakn akrabalar arasnda, zellikle de
ikiz kardeler ve ok yakn dostlar arasnda sak yaanan bir olay
dr; hatta sradan arkadalklarda bile kii lerin birbirlerinden
uzakta olmalarna ramen ayna duygulan hissettikleri grlm
tr. Bir keresinde, yalnz bama huzur iinde .;alrken birden
bire endieye kaplarak gazetedeki i ilanlann tararnaya bala
rntm. Gerekten de aptalca bir ey yapyordum ama yle g
l bir drtyd ki kendime engel olamamum. Derken, bir ar
kadam telefon etti ve o sabah iini kaybeniini syledi. Yeni
bir i bulmas iin ona yardm etmemi istiyordu. Farknda olma
dan onun hissenikierine tepki vermilim;ama bu tepkiyi vermc
min esas sebebi, o sralarda benim de yeni bir ie balam ol
mam ve kendimi pek gvende hissetmememdi. Burada hatria
manz gereken asl nokta, kendi kafanzn iinde bir yerlerde ay
n ya da benzer armlara karlk gelen fikirler olmadg s
rece baka insaniann duygularnn sizi etki leycmeycxeidir. Bu
blmn sonunda size, empati kurmay istemediiniz duygular
dan kendinizi koroyabilmeniz iin bir teknik gstereceim .

unu da aklnazn bir kesinde bulundurun: Duygularnz
etkileyen birka tane de fiziksel koul vardr. Baz vitamin ve
minerallerin eksiklii, zellikle de B vitamini ve kalsiyum ek
siklii duygusal alkantlara yol aabilir. Bu tr gda destekleyi
ci lerinin size yarar olur. Bununla birlikte, burada szn enii
miz eksikliin bizatihi kendisinin, stres yaratan dnce bii
miyle ilk elden Hintili olmas ok muhtemeldir. Durum buysa,
gda dcstckJcyicileri kullanmann yan sra dnce biiminizde
de daha tevik edici bir tarz benimscmeniz gerekecektir. At
mosferc bal iyonlama ve Ay'n ya da Gne' in ekim gcy-
43
le ilgili deiimler de duygulan etkileyen fiziksel koullardr.
Bu kitapta bu gibi elk.enlere girmeyeceim ama unu bilin ki,
bunlar da sizi. sadece kendinizle ve dnyayla ilgili bi lin dze
yinde ya da bilinaltnda sahi p olduunuz fikirler dorultusunda
etkiler.

Duygularn Efendisi Olmak

Bu zet bilgiden sonra, artk duygulann ynlendirilmesi ko

nusuna geri dnebiliriz. Bu blmn banda da belirtmi oldu
um gibi, duygu motivasyonu. duygulan bili11li olarak )'IIIen
dirme becerisidir; yani duygu lannz sizi deil, siz duygulannz
ynctirsiniz. imdi size binakm teknikler gsterip bunu nasl
yapacanz anlatacam.
Derin nefes alp vennek muhtemelen duygulan ynelmekle
kullanlabilecek en temel teknikrir. Genellikle. kii duygusal an
lamda ne kadar uyarlm durumdaysa nefes alp verii o oranda
sk ve kesiktir. Hunun sebebi artan gerilimdir. Yava ve derin ne
fes alp vermek gerilime ters elki yapar. halta enerji akn da
dzenler ki bu da kiinin ar uyanlnu ruh halinden kolayca
kmasn salar. Ancak bu teknii uygularken yava nefes al
manz ok nemlidir. aksi takdirde banz dnebilir. Derin ne
fes alp sakin lelikten sonra verdiiniz tepkiye dair daha net ka
rarlar alabilirsiniz.
Sblinletinne de teden beri kullan lan bir baka sakinle
me lckniidir ve insan potansiyeli akmnda hali olduka pop
lerdir.
Basilc. hoa gitmeyen ya da istenmeyen duygularn kabul
edilebi lir biimlerde i fade edi l mesi olarak aklanabilir. Gazete
yi rulo haline gelirip patronunuzun kafas yerine masaya vurrn a
nz buna iyi bir rnektir. Arabanzda yalnzkcn lk ararak
(ok rica ederim camlarnz da kapal olsun ! ) duygularnz ifa-

Psikolojide, bilinaltna iliimi ya.,;ak gdleri toplumsal anlamda

kabul edilebilir hale getinne. (n)

44
de etmeniz de ok ie yarar. Duygu ve dnceleri en ufak ay
rnusma kadar kaAda aktarmak da baka bir kusursuz seenek
tir. Kim bilir. belki de ok satan bir kitabn yazan olursunuz.
Sblimletirmede duygularnaz deitirmeye ahmazsmz. Bu
teknikle yaptnz ey, imge ve fikirleri kullanarak eylemlerini
zi etkileyip ifade biimini deiirmektir.
Duygu ynlendirme ya da dntrme, imge ve fikirleri kul
lanarak bir duyguyu bir baka duyguya dntrmektir. Normal
de bir imge ya da fikir belli bir duygusal ak harekete geirdi
inde sz konusu duygu, o fikri ya da imgeyi daha da glendi
rir; ardndan sz konusu imge ya da fikir o duyguyu daha da
uyarr ve bu bylece srp gider. Yeniden ynlendirme tekniin
de ise, duygunun akn durdurmadan bunu harekete geiren
imge ya da fikri bilinli olar.k dcitirirsiniz ve bu ekilde sa
dece duygunun mesajnn ieriini deitirmi olursunuz.
Geenlerde bir dostum, bu teknii korku duygusunda nasl
kullandm anlatmu bana. iyerinde yeni bir soruroluk stlen
miti ve bu durum onu ok korkutmutu. Duygularn enerji ol
duu kavramn iyi bildii iin olas bir baarszlia dair fikir
lerini, bilinrneyene doru yaplan bir yolculuk fikriyle deitir
miti. Bu yeni fikri, korku duygusunu heyecana dntrmt.
Bu teknik, uzun zamandr alkanlk edinilmi duygularda ok
ie yarar.
Duygu lama teknii, fikir ve imgeleri kullanarak gr
nte mevcut olmayan pir duyguyu ortaya karmak iin kulla
nlr. "Grnte" dedim nk hissizlik hali ya da can sknt
s, zde korku duygusunun tepkisidir: depresyonsa bastrlm
fke biimidir. Kaytszlk, erteleme, tembellik ve buna benzer
hallerin hepsi bizi yapmak istemediimiz eyleri yapmaktan
uzak tutan duygusal kalardr. Duygular uyarann fikirler ve
imgeler olduunu sylemitik. O halde duygu alama, gl
hir ekilde etkin duygu tepkileri retecek fikirleri ve imgeleri
bilerek semekten; ardndan da bunlarla ilinrili eylemi yrrl
e koymaktan geer. Bizi en ok ayaklandran duygulardan bi
ri de fkedir ve kimi zaman duygusal araletin harika bir panze-
45
h iridi r. Ne derler bilirsiniz, fkeli bir insan mucizeler yaratabi
lir. Tabii bu sz, yan l g iden bir eyleri dzeltmek adna d a
vuru lan hakl bir fkeye i aret etmektedir. Kullandnz imge
ve fikirler sizi harekete geirmeye tevik etmelidir: hastal kl
dncelerin tuzana dUmeye deil. Eyleme gcildii anda.
salt bir hatay dze l tmckle k a lm ay p daha d a iyiye u lamak
ad n a fk ey i . h cyc can a e v i r m ek zere i m ge ve fi k i rle r dei

i k lie u ratl a b i l ir. Duygu alama tekniinde fkenin bir a l

ternati fi de t utku du r. Kiinin. kendi sini bakalarnn sorunlar
n zp onlara yardm etmeye adadnda depresyonunun ve
i sk ntsnn sihirli bir denek demiesinc birdenbire kay
bo l u ve rd i i pek ok vaka grdm. nsann kendi kendi sine
duygu alamas kolay deild i r. Gerek li yeni fi k ir ve imgelere
odaklanman z salayacak bir arkadanzdan yardm almanz
genellikle ok daha et k i l i bir yoldur.
Duygu gz lcml eme . uygulamal alurma yapmay gerekti
ren bir tekn iktir nk bu rada, hibir ekilde bastrmadan ve
o lu m s u z bir eyleme y ne lm eden duygularnz sadece aka b
raknanz esasi lr. l le r ey hir yana. aslnda bu. duygularanzn
gerekten ne anlama ge l di i n i n farknda olmanz demektir; yani
bir duygunun mesaj tayan ene rj i ak ndan ba ka bir ey olm a
d n t a m manasyla kavram ol m anz gerek ir. Duy gu l ar n z
tanmlamaktan vazgeip. bir tUr ""h adi gre li m baka l m neler
o l u yor tavr t aknm an z gerekir. Balamak iin en iyi yol lardan
biri du y g ul a r nz i fade ederken kul landnz cmle yapsn de
i t i rmekt i r. Oorusu. sen fke l i y i m " demek al kanl ndan
v azge i p bunun y eri ne. "Kend i m i fkeli hi ssed iyoru m" demek
t i r. Siz duygunun kendisi dei lsiniz: sadece o duyguyu hissedi
yorsunuz. B u n u kavradnzda d i kkat i n i z i duygunun i lctt i i
mesaja verebi l i rsiniz. Bir duyguyu hi sset ti i n i z srada zihnin iz
de dolan p duran dnceleri gzlemteyerek bu duygunun altn
da ne tr imge ve fi k i rle r y a tt n ke fcdebi l irs i n iz. Sz k onu s u
d
duygu kendi a k n a hz kazanarak i lerlerken siz de bu imge ve
fikirleri de it irmeye bal ayabi lir5 i n iz .
Uygulamal alrma gerektiren hir baka teknik de bilinli
kas ge ve tmedi r. Bu da, d i k k at i n i z i bedeninizde; ze l li k l e de kas

46
geriliminin youn olduu blgelerde younlatrmay rcnmc
nizi gerektirir. Srekli pratik yaparak, duygu ortaya akar ik
maz kaslarda oluan geri limin farkna vann aya balayabilirsi
niz. Ardndan, bilinli olarak kaslaranz gevctip duygusal ener
jinin dalmasn salayabi lirsiniz. Bu yolla, tepki gstermeksi
zin duygunun mesajana alabilirsiniz; tam da bu sebeple, kas gev
etme teknii duygu gzlem lerne tekniiyle birlikte kul lanlda
nda ok ie yarar. Enerjinin ylece bir anda ortadan kaybolma
dam bi lmenizde de fayda var. Yaln zca saf enerji olup bedeni
nize dalmatr ve yeniden ynlendirilmeye hazr halde bekle
mektedir.

Ahhrmalar

te size duygularanz ynlendirme hcccrinizi gelitirebile

ceiniz uygulamala birka ahtnna:

Ahtlrma 1: Bu. pek ok rencimin olaanst etkili bul

duu derin nefes altrmasdr. B u ahtarmay, birilcriyle bulu
madan nce sakinlernek istediiniz zamanlarda; duygusal bir
patlamann ardudan yaadnz eyin tatsaz etkilerini hata his
setmektc olduunuz zamanlarda ve kendinizi yalnz, sinirli ya
da zgn hissettiiniz zamanlarda yaparsaruz en byk fayday
elde edersiniz.

Rahata oturun ve ellerinizi kcaamza koyun; ya avular

nz yukar dnk olsun ya da iki eliniz parmak ularnz birbiri
ne dokunacak ekilde birlemi olsun. Nefesinizi verin ve aa
daki leri yapn:

Nefes aln ve u szckleri tekrarlaym: "Gcvc. geve. gev

. geve."

Nefesinizi tutun ve iinizden unlar tekrarlayn: "Geve.

geve. geve, geve."

Ncfesinizi brrakrken "Rahatla, rahatla, rahatla, rahatla" deyin.

47
 Nefesinizi tutarken "Rahatla, rahatla, rahatla, rahatla" dey in .

Yukardaki szleri her sefe ri nde dn kez tekrarlaym ve bunu

yam yapn. Sonuncuyu da yapmca nonnal nefes ahn.
sterseniz size bundan biraz daha farkh bir etki y aratacak al
ternatif szckler de verebilirim. Bu kez u szckleri sy leye
rek nefes aln: "Bir ringi dingi, iki ringi dingi. ringi d i ngi ,
drt ringi dingi." Deneyin bakalm. Yaplnz m? ayet sinirleri
niz ok bozuk deilse daha son kelimeyi syleyemeden kendini
zi bu zrvala kahkahalarla glerken bulmu olmalsnz; eh,
kahkaha da en i yi kas geveticidir zaten.

Alatarma ll: Bu alrma size , duygularnz etkilemekte

imgelerin ne denli giil olduunu gsterecek. nce iki ayr s
tuna, olumlu ve olumsuz olarak n i telendirdiin i z cirli duygu
lan yazn. Son ra s ra lad n z her duygunun yanma o duyguya
,

karlk gelen hatrladnz bir sahncyi ya da olay ksaca yazn.

Olumlu ve olumsuz duygular i k i ayr stuna yazarsanz al t r
maya daha kolay yaparsnz. imdi sessiz bir k ey e ekilin;
olumsuz duygulardan birini se in ve resimli i mgele me gcnz
den yararlanarak o duyguyla i l iki l i olay ya da sahneyi duyguyu
tam anlamyla hissedene dek tekrar tekrar yaayn. Olumsuz
duygunun i i ne girdiiniz anda hemen olumlu bir duygu sein
ve bu olumlu duyguyu tam anlamyla hissedene kadar bununla
ilintili olay ya da sahneyi gznzde c an l andrn . Listedeki b
rn duygular ve onlarla ili kil i ol ay lar ya da sahneleri teker re
k er aln ama hissclliiniz son duygunun olumlu bir duygu ol
masna dikkat ed i n Brn sre boyunca, duygularnzn, odak
.

la nd n z i m gelcrc gre nasl deitii konusunda uyank olun.

Bu tr doru dan tecrbeler araclyla duygularnaz nasl
ynlendi rece inizi ve bu i te zihninizi nasl kullanacanz ok
hzl bir ekilde rcn irsin i z Sizde gerekten olumlu duygular
.

uyandran: sizi ok mutlu eden birka sahneyi ya da olay kk

kat lara yazp bu ka tl ar nereye g idersen i z gi d i n yannzda la
yn; annda o olumlu duygunun iine girmeyi baarana kadar
sk sk bu k a t lara bakn. Daha son ra, ne zaman iinizi olumsuz
4M
hir duygu kaplamaya balayacak olsa bu katlara yazm oldu
unuz gzel olaylan ya da sahneleri hatrlayn ve ruh haliniz de
iip de geri dnp bir nceki olumsuz duygunun sebebiyle ba
a kabilecek hale gelene dek bu hauranz gznzde canlan
drn. Bu teknii, stesinden gelmeniz gereken bir durumdan ka
mekanizmas olarak deil, enerji sisteminizi temizleme arac
olarak kullann.

Abtlrma III : Bu basit altanna, size, kas gevetme suretiy

le duygulannz delayl olarak kontrol euneyi retecek. Rahat
hir pozisyona geip bedeninizdeki her kas germe ve gevctme
\al mas yapacaksnz. nce banzdaki kaslarla balayan; aln
kaslarnz, gz kaslarnz, yanak kaslarruz ve az kaslannz
l!crip gevetin. Ardndan btn beden in iz boyunca ayn alma
ya yaparak yavaa ve dikkatli bir ekilde ayak parmaklarmza
kadar inin. Kaslarnz ok fazla germenize gerek yok; yalnzca
gevediini aniayacak kadar gerip serbest braknanz yeterlidir.
Bu altrmay btn dikkatinizi vererek y ap n nk burada
amacnz, kaslarnaz gerginken ya da gevemi h a l deyken ne his
ttiinizi; kaslannzda yaptnz de i ikl iklerde n sonra ne his
lliin izi renmek. Bu teknik sayesinde gnlk ola an i leri
nizi srdrrken kaslarruzn durumunun ok daha fazla farkm
da o lacak sa n z ; zellikle de birileriyle bir ekilde kar karya
kaldnda istenmeyen gerilimleri daha olu madan rahatfatma
y ba.aracaksnz. Ayrca, kaslann zn geri ldiini fark ettiiniz
:nda, sizin ya da karnzdaki kiinin ne sylemekt veya ne
yapmakta olduuna ya da d uru mun neyi gerektirdiine dikkat
kesitmenin de pek ok faydasn grrsnz. Bu size, deitir
neyi istiyor olabileceiniz imge ve fikirleele ilgili tepki lerinize
dair ok gl bir ipucu verecektir.

Ahtrma IV: Duygulan ynlendirmekle ilgili bu son altr

may ben "zihin kalkan" olarak adlandnyorum. Aslnda bura
da yapacanz, taklitli imgeleme gcnz kul lanarak btn
lxdeninizi epeevre saran bir .k kalkan yaratmaktan ibaret
t i r. Bu kalkan ok eilli biimlerde hayal edebi lirs i niz ama bc-

49
nim tavsiyem. banzn zerinde hir hale gihi balayarak btn
bedeninizi gne nlara gibi saran harika renklerle parlayan bir
kalkan hayal etmenizdir. stediiniz rengi kullanabilirsiniz. Yine
de bu ahtnnay rettiim insaniann ou en fazla pembe ya
da altn renginin ie yaradn sylemitir. Eg.ersizi daha etki
li kalmak iin, ilk zamanlarda bu altrmaya balamadan nce
A lianna l ' i yapp daha sonra buna gein. Ardndan, iyice gev
emi bir konuma geldiinizde aak kalkananaz hayal edip "Bu
kalkan beni htn olumsuz elkilerden koruyacak; yalnazca gUzel
eyler bu kalkanan i inde n geip bana ulaabi lir" gibi bir cmle
syleyin. Daha sonra yapnanz gereken tek ey derin bir nefes
alp ''Kalkan ! " kelimesini sylemek ve orada olduunu hayal et
mektir.

Oluturduunuz bu zihinsel kalkann amac, aci l durumlarda

sizi baka insanlarn duygusal e nerj i alanlanndan korumakllr.
Made m ki fikirlerle imgeler duygulanmz ve davramlanmz
etkiliyor, bu kalkan imgesi de duygusal ve fiziksel tepkilerimizi
et.k.i leycccklir. By lec e bakalarnan duygulanndan ok daha az
ctkilenip ok daha az a l nganl k gstereccksiniz. Birka ke z
al unna yapt k l an sonra. iinizi sebepsiz yere bir endie hissi
kapladnda ya da sknt ve rici herhangi bir duyguya kapld
mzda: hatta hcklerunedik hir ekilde ve hi neden yokken bir ye
riniz armaya baladnda k kalkannw kullannanz neri
cim. aye1 bunlar baka birinin sorunlarndan kaynaklanan elki
leesc bir anda ortadan kalkacaklardr. Kalkannz helirli bir sre

boyunca denemi olman1a ramen ie yaramadysa hu durum-

da h isseniiniz duygunun kaynana hakmamz ge rekti in i an
larsnaz. Daha nce zihin kalkanyla hi tanmadysanz, sizi
birtak m ho srprizierin beklediini syleyebi lirim; zellikle
de si z i sinirlendirip zmcyi al kanlik haline getirmi kimselcr
le ba ederken .

50
 IV. Blm

Konsantrasyon Arac

Konsantrasyon, dikkatin sresinin uzatalmasndan baka bir

ey deildir. Zihninizi bir eyin zerinde tutup dier eyleri d
lamaktan ibarenir. Bu sizin zaten tanmakta olduunuz bir ara
t r; srkJeyici bir kitap okuduunuzda, gzel bir film ya da te
levizyon program seyrederken veya zerinde ahumz proje
ye ya da severek yaptnz bir eye kapumu haldeyken. yani
pek ok faaliyet srasnda bu arac laUanrsnz. Konsantre oldu
unuzda btn dikkatiniz yaptnz itedir: etraf n d a olup bi
tenlerin farkmda bile deilmi gibi grnrsnz, hatta sizi ye
mee ardkianna bile duymazsnz. Bir konuya ne kadar iy i
konsantre olacanz o konuya olan ilginiz belirler. Konsantras
yon ve ilg i (dilerseniz motivasyon deyin) aynlmaz bir ikilidir. O
halde konsantrasyonla ilinrili genel kural udur: Bir eyden ne
kadar hotanr ya da bir eye ne kadar i lgi duyarsanz konsantre
olmanz o kadar kolaylar: tam aksine bir eyden ne kadar az
holanu, ne kadar az ilgi duyarsanz konsantre olmanz da o ka
dar zorlar.
ocuklarda mth i bir konsantrasyon gc vardr. Bundan
phe ediyorsanz, kendini heyecanla bir oyuna kaptnn bir o
cua seslenip odasn toplama zamannn geldiini sylemeyi
deneyin. Fi1jksel g kullanmadmz ya da kulann dibinde
51
lk atmad nz srece im.karu yok onun konsantrasyonunu
bozarna1.snz. Aslnda ocuk sizin sy ledik teri n iz i bili nl i ola
rak duymaztaktan ge l i yor deildir. Sadece, oyundan daha az il
gisini eken her eye kendi sini kapatm durumdadr. ocuu
muzun konsantre olamad ndan den yandmzda aslnda bi
zim ondan yapmasm i stedii miz eye konsantre o/mad11m
sylcmekteyizdir Ama oc u kl ar ilgilerini eken bir ey sz ko
.

nusu olduunda mthi bir konsantrasyon rnei scrgilerler. Bir

kere sinde srf bilime bir katk m olsun d i ye , odasnda oyun oy
,

namakta olan en kk olumun konsantrasyonunu bozmak iin

epeyce uranutm; ba arrun aynca halkona kp karma gayet
normal bir sesle yle dedim: "Ne dersin. u bir dolar bizimk i

lerden hangisine versem?" Annda oyun odasndan en kk o

lann sesi geld i : .. Bana!"
Bu bize baka bir nerme dah a sunuyor: Konsantre olma be
ccrisi.ki in in en byk ilgi alan sz konusu olduunda otoma
tik olarak de vreye girme eilimindedir.

Konsantrasyonu Zorlatiran Sebepler

yle grnyor ki, pek ok insana konsantrasyonun ok zor

bir i olduu, ok aba sarf etmeyi gerektirdii d nces i a lan
mtr. S i zden son derece iyi konsantre olmu birinin g rn
,

n tarif emtuizi i stese m muhtemelen bana, kalarn atru ve

dudaklarn smsk kapam birini tarif edersiniz. Oysa bu an
cak. h i y apm ak i s cmed i i bir eyi yapmak i in b yk aba sarf
etmekte olan birinin grn olabilir. Bana yle ge l i yor ki, bu
ba smakal p imge bize okul alanndan yadiganJ r; yapmay bi n
kere tercih edeceimiz her ey i bir kenara brakp ders im i ze
konsantre olmamz gerektii sy lene n zamanlardan. Ama, daha
nce de be l in t i i m gibi, dikkatinizi birka dakikadan daha uzun
sre bir e ye younlat rd n zda konsantre olmusunuz de
mcklir. Sal dikka i, kon sant ra syon olarak tan ml ad m ..sresi
uzatlm" dikkatten ay ran izgiyi nerede ektiimi merak edi
yor olabilirsiniz. Gerekten de bu ok ince bir izgidir ama an-
52
cak bu sayede Zerinde ahacamz kavram netletirebiliriz.
Ben konsantrasyonu kabaca herhangi bir eye otuz saniyeden
daha uzun sre yneitHmi dikkat olarak tarif ediyorum. Fazla
m bait geldi? Hadi o zaman aadaki deneyi yapn.
B ir dergiden bir resim sein -duvann zdaki bir resim de ola
bilir- ve bir dakika sreyle dikkatinizi bu resme younlatrn.
Dakika tutmas iin birinden yardm istemenizde fayda olabilir
ya da varsa mutfak saatini kurun; bylece zihninizi tam olarak
yaptnz eye verebilirsiniz. imdi, resimdeki en kk nesne-
yi bulup btn dikkatinizi bir dakika sreyle buna verin; resim-
deki baka hibir eye bakmayn ve o nesnenin dnda baka
hibir ey dnmeyin. Bu deneyi yapnca, dikkatinizi resmin
tamamna yneltmenin ok daha kolay olduunu. resimdeki tek
bir nesneye younlamannsa ok daha zor olduunu fark ede
ceksiniz. Bu da bize konsantrasyon hakknda yeni bir nerme
verir: Odaktanma alaru bydke (yani, dikkatinizi younla
trdnz eylerin says ne kadar fazlaysa) konsantre olmanz o
kadar kolaylar. tersine, odaklanma alan kldke (yani,
dikkatinizi younlaurdnz eylerin says ne kadar azsa) kon
santre olmanz o kadar zorlar. Bir baka nerme daha kara:._.. i -;/
biliriz bur.dan: Konsantre olmann ne kadar zor olduunu d- /f
nrseniz, konsantre olmanz o kadar zorlar.

O halde konsantrasyon bizim iin ok deerli bir aratr; y

le ilgin etkiler yar.tr ki bunlar uygulamada rahatlkla kullana
biliriz. imdi konsantrasyonun temel etkisini grelim.

Deitirilmi Hal Etkisi

Beyin, ok eitli kaynaktan gelen muazzam miktarda bi lgi

yi ilernek zere programlanm, canl, barikulade bir bilgisa
yardr. D dnyadan gelen allageldik bilgi kayna. birka
dakikadan daha fazla sren dikkat (konsantrasyon) daraltlma
syla snrlandnldnda beyin farkl bir ilcvsellie geme ei
limi gsterir: Ya dikkatin yneldii belirli bir odak noktasndan
normal koullarda olabi leceinden daha fazla bilgi kanr ya da
53
 bilgiyi allmm dmdaki kaynaklarda aramaya balar. B iz bu
gn. bu farkl ileyi biim ini "deitirilmi bilinlilik hali" ola
rak tanmlyoruz. Bu bi lin hal i . h ipnorik trans. eitli medirarif
durumlar ve hatta normal uykuyu da iermektedir. Hayal kur
duumuz s rada da deitiritmi bilinlilik halindeyildir ve baz
\ _, insanlar kitap okurken ya da televizyon seyrederken de bu bilin
,\
1 halinde olurlar. Kitap okurken mutlaka sizin de banza gelmi-
tir: bir anda nceki bi rka paragrafta ne okuduumuz konusun
da en ufak bir fkrimizin hile olmadn fark ederiz. O sr.tda,
zihnim izin deitirilmi bilinlilik halinde olduunun gsterge
sidir hu.
DOnyann dn bir yannda. farkl dnemlerde ve ok deiik
kltrlerde, insanlar bilinli olarak bu etkiden yararlanm lardr;
deitirilmi bi linlilik halini eitli gerekelerle -bunlara salk
da dahildir- ve farkl biimlerde tecrbe etmek iin zel bir gay
ret sarf etmilerdir. Kullamlan btn yntemler. deyim yerin
deyse, beyin "vites" deitirineeye kadar dikkal odan daralt
mak erevesinde merkczlcnir. En sk bavurulan yntemlcrsc
unlardr: Tek bir fiziksel objeye (bir iek ya da kristal paras
gibi ) ya da izi lmi bir ekle (zellikle de geometrik bir dizge
ye) odakJan mak: zihinde duraan ya da tekd ze bir imgeye
odak lanmak : tekrarlanan kcli mclerc ya da mzik ritimlerine
odaklanmak.

En ckil i konsantrasyon, neye konsantre olduunuzu hibir

ekilde analiz emediinizde sadece zerine younlatnz e
yi "yaadnzda" sa l an r. Uykunuz gelip de yataa girdiiniz
de yapt nz ey tam olarak budur. Beyniniz vites deitirip
farkl bir bilin dunnuna geene dek bil in yelpazenizin oda
n daralrsmz. teden beri kul lan lan, uykuya dalmak iin ko
yun ayna ynteminin arkasnda yatan da ite bu ctkidir. itten
atiayan koyunlarn tckdze dcvam l l beynin vites deit irmc
sine sebep olur. arpm tablosunu saymak da ayn etkiyi yarata
bi lir. Uykusuzluk eken pek ok in:.ann enel sorunu, konudan
konuya atlayp birbiri nden farkl pek ok eyi dnerek, anal iz
cd!rek. yarglayarak. deerlendirerek. planiayarak beyinlerini
slirckli megul cmclcridir. B unun en basit tedavisi ziluin tek bir

54
ye odaktanmasn salamaktr; bu, duvardaki bir nokta ya da
zihindeki bir imge veya Ravel ' in Bolero'su gibi bir mzik par
;as olabilir. Her ne kadar uykunun tedavi edici ni te lii su g tr
ne.zse de , uyankken oluturulan deitiri fmi bilin hali trle
rinden salk asndan byk yararlar elde edi lmektedir.

Bilgi AklI Etkisi

te size bir nerme daha: Belirli bir fi kir y a d a imgeye kon

santreolmak bunun l a i linrili fikirleri, imgeleri ya da i grlcri
harekete ge i rir. Bu balamda i grnn. size. daha nce d
nme m i olduunuz bir bilgiyi veren bir fikir ya da imge oldu
unu s yleyelim .
B u e tkiyi elde edebilmeniz iin konsantrasyonunuzun dei
Iiriimi bilin hal i etkisine oranla bir para daha az snri andra l -
n olmas gerekir. _Yntemi de udur : i! imge ya da tikri zi- _,

h i nde ttok _yc _ayn _'!!ld_<l !1 j__g y il- fi_ irleJ.!gili d nce -
__ 1\
terin bi l ini_f!d_ oJk: Yaratc bilim insanlar. mucitler. yazar-
lar ve s anat l ar srekli bu yntemi kullanrlar. B u yme m "be-
yin frtnas" ismiyle i dnyasnda da epeyce poplerlik kazan
m tr: B i r gnp insan ayn mekanda bir araya ge l ip kend i lerine
verilen belirl i bir konu ya da sorun zerinde mmkn olduu ka-
dar h zla
dnp, ne kadar aptalca ya da delice grnrse g
rnsn akllarana gelen btn zmleri sylerler. Burada sz
konusu olan, hibir kasulama olmakszn ne kadar ok sayda fi-
kir aka brakalrsa bunlarn ar asndan , al lmn dnda bile
olsa, uygulamada baan h olacak bir fikrin kma olaslmm o
kadar fazla olmasdr.
B i lgi ak etki si. yarat c esirleome ve proble m zm lerin
de ok ie yarar ama bu kadarla da kalmaz: neye konsantre olur
sanz olun. o konuyu derinlemesine kavramanz salar. Antik
\alarda doann bi l imse l ve felsefi anlamda sorgu lanmasnda
ku llan lan temel yntem olmutur; doal yaam incelemek iin
canl l a n ldmeyi gerektirnlemesi de cabasdr. Ne yazk ki,
bugnn dnyasnda bi r "kayp sanat"tr; herkesin ku l lanabi le -

SS
 cei bir teknik olmasna ramen ancak bir avu insan tarafndan
uygulanmaktadr. Modem alarda bilgi aka etkisinin kullan
,
mna dair hatriayabildiim en iyi rnek yetitirdii bitk ilerle
nl "Bahe S ihirbaz" Luther Burbanl(tr. Bilkilerin Gizemli
Diit)as adl ki tapta, Burbank'n, yapt sanatn zde "gereksiz
eyleri h zla ayklama ve tam bir konsantr.syon meselesi" oldu
u na dair szlerine yer veri lir. rettii btn o harikulade eser
lerin hibiri laboratuar ortanunda ortaya kmamt.

Yeniden ret me E tk isi

Bana kahrsa, yeniden retme etkisi , hepsinin iinde en

nemlisi olmakla da kalmayp ayn zamanda en ilg inci en sk ,
.
yaanan ve ilk anda inanlmas en zor olan d r u nermeye da
i-
' yanr: Belirli bir fkre ya da imgeye konsantre olmak, ger_k ha-
- -
.. y tl t a bu m ge yada -tlkrc denk gelen en yakm edeerini retiL
-; \ - - -B
aka hi r deyile, hayatta ne tecrbe edeceiniz i byk lde
dnce biiminiz bel irler; ya da yle de an l atabi l irim : inde
bulunduun uz koullar ve yaadnz olaylar en kalc dnce
lerini z in yansmalard r. inann bu. bir tr gizcmci simgeeilik
vakas falan de ildir : gzle g r lr elle tutulur bir gerektir.
Daha da ruhaf. in san l n en kadim retiler inden biri olmasna
ramen kimsen in bu etkiyi ciddiye almyor olmasdr. Zaten cid
diye ahnsayd. kimse iinde bulunduu koullar yznden ana
s n . baba.n, toplumu. televizyonu, Tanr 'y ya da herhangi bir
eyi su l amazd . Bu e rkinin nasl olup da ie yarad meselesi,
tclcpa ti k ekimden bilin s i z motivasyona kadar uzanan geni
bir teoriler ye lpa zes inde a klanmaya allnutr ancak halen
tam olamk ceva planan am ucu ak bir sorudur. Biz teorileri
bir kenara brakal m. Asl mesele, bir ekilde ie yaryor olma
sdr ve kant da u ygulamadad r.

Bu tr bir konsantrasyon. zi hni ni zde, hibir ekilde analiz er

.,, nteden gl ve sarih bir imgeyi ya da fi kri tutmanz gerektirir;
'1\ ancak bunu yaparken fark l bir bil in durumuna da gememeniz
kurald r. Bu konsantrasyon alamasnda benim en ie yarar bul-

56
 duu m yntem taklitli imgelemedir; sizi ramamen uyank halde
utup imge- y a da 1iue0dcdclanmaiuz sa lar. Resimlf im e leme g
- -de ku l lan labilir ancak bu durumda hem gerek y aamdaki so

nularn oluurulmas daha uzun s rece kt ir hem de farkl bilin

hallerine ya da bilgi akn a kay ma ol a.i h artacaktr. Yeniden
retme etkisinin, k i inin kendi kendini i y i l tinnesi iin spes i fi k
kullanm yol l ar kitabn i l erleyen blmlerinde verilmektedir;
hen imdi l ik , bu etkinin nel ere kadir olduunu gste rmek zere
s i ze kendi tecrbclcrime dayanarak bi rka rne k ve rece im .

Byk bir otelde bir konferansa davet edilmitim ancak kon

ferans b i tip de eve dnnce antan otelde unutmu olduumu
fark ettim; iinde de ok deerl i bel geler vard. Gerisin geri ote
lc dn p her taraf aradm ama anradan e ser yoklu. Ben de oel
ynetimine durumu anlat p antan bulmalanna istedim ve eve
geri dndm. Ertesi gn oleli aradm, on la r da bana anlam a bul
d ukl arn s y l edi l er. Ama otele g itt i imde bulduklar antann
henimki olm adn grdm . Aramaya devam ermelerini isledim
ama aradan iki gn gelikten sonra antann bulunabileceini
hi sanmyorlard. O nokl ad a kendime bir g1.el svp sayar
s on ra da pes edip vazgeebilirdm ama o kadar kzmtm ki

anan n kaybolduu gereini kabu l l enmeyi reddenim. Sonra

ki iki gn boyunca srekl i , antann bende olduuna dair ok
lanl bir gr nt haya l ettim ve geri ge l meyecei nc dair btn
pheleri kafamdan silip attm. Sonra da oteli lekrar aradm. Ba
na anta y bul duklar n sy l ediler. Hem benim hem de otel a l
anlarnn defalarca kontrol euiimiz bir yerde, gzmzn
tnnde duruyormu. Benim anla gkten zcmbil l e mi inmiti"!
1 lerhalde yle olmamtr. Peki sadeec bir lesadf mUyd? Eh.
ne ben ne de bi rl ik lc altJm pek ok renc im , bu etkinin on
ca baarsn grdkten sonra, hibirimiz artk bunun tesadf ol
duuna inannyoruz.
Ksmen koullara ksmen de niyelinize ba l olarak . yeni den ,
t i re lim e tk i s i gene l l i k l e . ncelikli imge ya da fikrinizin en yakm "

qcleerini gerek hay at ta tecrbe etmenize neden olmaktadr.

D enk den lecrbe, sizin imgclcdiinize benzeyen bir ey, bir
grnt ya da bi riy le yaptnz bir konuma da olabi l i r ; bir ba -

57
 kasnn sahip olduu ya da yaad bir ey de olabilir. Mesela
ben bir keresinde elimde on bin dolar para tulluumu ok canl
bir ekilde hayal etmitim; o kadar ki. paralar gerekten de
elimde hissedebi lmitim. Birka gn sonra, bankaya gidip al
tm dernein hesabndan on bin dolar para ekmem istendi.
Bankadaydm ve hak ikaren de elimde on bin dolar tutuyordum
ama para benim deildi. Bir keresinde de bu etki hakknda kafa
yorarken, srf neler olacan grrnek iin alakas11. bir ey -ma
vi bir karanfil- hayal ctmitim. Drt gn sonra karm bana, gz
lerinin rengine ok yakt iin her doum gnnde karsna
mavi karanfi l ler alan bir adamdan sz ett i .

1 D u ekinin. gerek hayatta kar lna vermesi iin U drt

, gnl k bir sre makul bir kuluka dnemidir. Bununla birlikte
ou kez sonu ok daha ksa bir srede ortaya kar. Hayal et
tiiniz imgenin, bir bakasnan deil de .<tizi11 yaayicam7.
ve/veya sahip olacan z bir ey olarak kendisini gerek hayatta
gstermesi bu imgeyi hangi younlukta kafamzda canlandrda
maa, gereklemesini ne kadar istediinize ve ne kadar a:im
li olduunuza baldr. Konsantrasyonun kendini yeniden ret
me etkisi. tedavi amal ihinsel aralar ar.snda ayncahkl bir
'
yere sahipt ir.

A hhrmalar

Aadaki uygulamal ahtarrnalar eitli konsantrasyon bi

imlerinde size yol gsterecektir.

Ahllrma 1 : Beyaz, em i bir k3ada drt be santimetre a

pnda bir daire ya da bir spiral izin. izdiiniz eklin dzgn
olup olmamasma aldmnaym. Yalmz bamzaykcn rahat bir ko
numda orurup kad elinize aln ve be dakika boyunca (saat
turmanz gerekmez) sadece izdiiniz kle bakm. Gzlerinizi
krprnakla zgrslintiz: isterseniz gz kapaklanmz da hafife
aralk kalalak kadar kapatabilirsiniz. Ne kadar az y dnr
sen iz o kadar iyi olur ama dncelerin izi durdunnaya da al-

SM
mayn. Dikkarinizi sakince ekle verip aklmza gelen dncele
ri de kendi akna brakn. A a yukar be dakika sonra gz
lerinizi kapayn ve zihninizi kendi haline brakp ne duyumsad
nz; grntleri, sesleri ve duygulan gzlemleyin. Cannz ne
1.aman isterse o zaman gzlerinizi an.
Bu alunn ann amac, birtakm ilgin tecrbeler yaayabile
l.ciniz farkl bir bilin haline hzla girmenizi sallamakur. ek
Ic bakarken, kprdadn. yzeyinde dalgalanmalar ya da knl
malar grdnz sanabilirsiniz. Gr alamnzda ani hareket
lenmeler; bedeninizde kanncalan.ma, uyuma ve/veya harika bir
raharlama hissi de duyumsayabilirsini1.. Tslama ya da nlama
l!ibi sesler de duyabilirsiniz. Gzlerinizi kaparumzda renkli
klar ve ekiller grebilirsiniz; hatta gznzn nnde ryay
andran sahneler belirebilir. Bunlar duyularnzn size oynad
"oyunlar" deildir. Btn olup biten, farkl bir bilin dzeyine
getiiniz iin, normalde gz ard etmektc olduunuz verileri al
glamanzdan ibarenir. Elbene siz bu ahtnna srasnda yukar
da saydmdan tamamen farkl deneyimler de yaam olabilir
siniz; hibir ey yaamam da olabilirsiniz, hatta belki de uyu
y;kalm bile olabilirsiniz. Hibir ey hissetmcdiyseniz biraz
daha pratik yapmamz gerekiyor demektir. Uyuyakaldysanz bi
r a z dinlenmeniz gerekiyor demektir.

Alirma ll: Bu altnna iin kendinize "hametli" bir ko

nu sein; ak, para, arkadalk, seks, elence, iktidar ya da sa
lk gibi hem sizi ilgilendiren hem de bakalarn ilgilendinne po
ansiycli tayan bir konu olsun bu. Rahat bir pozisyona gein ve
klndinize, "Nedir?" sorusunu sorun. Setiiniz konu her ne ise,
hc on dakika kadar dnceleriniz bu konu etrafnda dnsn.
Yapmaya altnz ey. bir eit i konuma srdnnektir; im
gder bu konumay zenginletirir ancak konumamn yerine
gemez. Srdrdnz i konumann bir noktada tkannaya
haladn fark ederseniz hemen kendinize baka sorular sonn:
"Bundan baka nedir? Bu konu hakknda neden byle dn
yorum? Bakalar bu konu hakknda ne dnyorlar? Neden
hyle dnyorlar?" gibi devam edebilirsiniz.

59
 Bu alurma tam anlamayla bir konsantrasyon testidir. Neden
mi? nk belirli bir sre boyunca berrak bir zihinle tek bir ko
nu zerine odaklanmaya a l k m olmadamz mddete, zihniniz
kolayca "yoldan kar" ve siz de, setiiniz konudan baka her
ey hakkanda dnrken buluverirsiniz kendinizi. Ahunna s
rasnda byle bir ey olursa, konudan uzaktam olduunuzu
fark ettiiniz anda sakin bir ekilde dikkatinizi tekrar asl mese
le zerinde younlatnn. Sorgu ladanz meseleye dair yeni bir
i gr kazandysanz ya da o konuyla ilgili unutmu olduunuz
olumlu ve nemli bir eyi haurladysanz alunna baanh ol
mu demektir.

Ahtrma lll: imdi vereceim ah tn n a konsanuasyonun

yenidet retme etki:li11i, uygulamada tanmak amacyla kullam
lr. Btn yapacanz, size elde etmesi imkansaz gelen bir nes
neye konsantre olmaktr. B i r fikir versin diye birka rnek sy
leyeyim: yz dolarlk bir banknot , son model bir spor araba. bir
ejderha beyaz bir fil, ma vi bir gl vs. imdi rahat bir pozisyona
,

gein ve taklitli hayal gcnz kul lanarak setiiniz nesneyi

tam karnzda ne bir hiimde grn; be dakika boyunca imge
yi btn ayrnulanyla ve her duyunuzla iyice alg lay an. Nesneyi
ar ekimde hareket ederken (yryen bir fil gibi rnein) ha
yal edecek olursanz ya da nesneyi "nabz aa" gibi (grnty
nce gl bir biimde grp sonra silmek ve hunu tekrar tekrar
yaparak bir grnp bir kaybolmasn salamak) hayal edecek
olursanz setiiniz imgenin gznzn nnde kalmas ok da
ha kolaylaacaktar. ayet ok iyi kons antre olduysanz. sz ko
nusu nes ne hir kdtl.:ta ortaya kacaktr. Bunun gereklemesi
iin en az gn tanmanz neririm ama bundan da ha uzun ya
d<t daha ks; da srebilir. Ortaya kfmda da ok arp mt
hi key iflcneceksiniz. Bu belki de sizin iin, zihin gcnn mad
deye hkmedebi lcceinin ilk ikna edici kanlt olacaktr.
 V. Blm

Olumlama Arac

"Olumlama" demek, gvenilir ve olumlu bir cm le kur

mak; gvenilir ve olumlu bir gr bildirmek demektir. Olum
lama cmlelerini zihinsel bir ara olarak gmemin sebebi
hem bil inl i karar ve iradeyi gerektirmesi hem de duygulan
z , davranlanmz ve salmz etkileyen fikirleri temsil
l'tmesidir. Olumlama cmleleri, bakalan hakknda ya da ba
kalarna da sylenebilir ancak benim burada szn ettiim si
t.in kendinize ya da kendiniz hakknda sylediiniz olumlama
di mleleridir. Aslnda bunu farknda olmadan her zaman yap
yorsunuz; benim istediimse bunu yar bilinli bir al kanlk
ulmaktan karp. tam bilinli yapmanza yardm etmek ve
).!erekten kul lanabileceiniz zihinsel bir ara haline gelmesi
ni alamak.

Olumlayc bir gr bildinne k, cmle iinde kullamlan sz

nikler asndan deerlendirilir genellikle ama bu cmleleri sy
llrkcn bedenimizin nasl durduu da en az kullandmz sz
nik ler kadar nemli olabilir. Bundan sonra pe pee gelen iki
ha l kta olumlayc bir gr hem szlerimizle hem de duruu
mzia nasl beliettiimizi anlatacam.

61
 Szlerle Olumlamak

Kendimize ya da yaama dair sah ip olduumuz fi k irleri ge

nellikle konu ma kalbnzla i fade ederiz. "Konuma kalb"
derken: konuma biimimizi deil, ken di mi z i ve duygularmz
tarif ederken k ullanma ah kan l ed i nd ii m iz ka l p lam keli
melerimizi ya da cmlelerimizi k asted iy oru m . Bu kel i mel eri
k u l lanmay y l esine al k anl k haline getinniizdir ki sy le rken
farkna bile varmayz. Ne denli olumlu bir bak asna sahip
olduuna beni ikna etmeye <;alp da yaamn tam bir keme
ke iinde srdren saysz in san l a konum uu mdur. Sohbctin
bir yerinde, olumlu bulduklar bak a lar yla elien bir eyle
ri mutlaka azlarndan karrlar ve dlUkleri darboazn sebe
bi de ortaya <; k verir. Bak alany la e l i en bir cmlelerini ha
t rl attmda hep ne syledi k l e r i n i hi h at rlan adklarm sy l er

ler. Oysa azdan kan bu ..b i li n s iz'' cmlelerin, dikkatli bi r

e k i l de tasari anarak sy lenen cmlelerden ok daha byk bir
etkisi vardr hayat lan zerinde; tam da bu tr cmleler kunnay
alkanlk h al ine ge t i rd i kl e ri iin hayat lar y ledir zaren. B ir e
k i lde sy l edikleri cmle ye dikkallerini ekebildiimde de ald
m cevap hi amaz: "yle demek i stcmcmitim , lafn ge l i i
ite. Asl d nce m . . . " Kusura bakmay n ama laf azdan bir
kez kar. Hepimiz. k onu mam z denclleyebilmek gibi artc
b i r beceriye sahibizdir: sadece bize iyi ya da doru grnen,
inanmamz ''gerek ti ini " san d m z eyleri syleriz. Ne ki, sy
lediimiz her ey iten ie bizi yneten mcvcul fakirierimize
denk dmeyebilir. te tam da bu sebepledir k i , amuzdan
kend i liinden kveren c m lele r as l nda gere k duygulanmz
ve inanlanm z ortaya koyan cmlelerdir. B unlarn i<;lcn ie hi
zi yneten alkanlk lar olduklarnn kant da kend i l ii nden a
zmzdan dklvermcleridir.

Belki bazlarnz olumlama c mlel eri kullanma fikrine a i n a

snzdr ama etkili olumlama c m les i y l e akl n za es t i i gibi sy
led i i niz g ze l ya da iy i szler arasnda fark vard r. En ba ta da
tavs iye ler gel ir; ra vsi y e anlamnda sy l enen olumlama cmlele
rinin ou ya fazla uzun ya da fazla bclirsizdir. Da ldan dala ko-

62
nan uzun olumlama cmleleri , belki geici olarak kendinizi iyi
hissetmenizi salayabilir ama davranlarnz zerinde gerek
hir etki yararmaz. Zihnin. salk durumuyla dorudan i likisi
olan bilinall blm, az ve z cmlelcrc ok daha iyi tepki ve
rir. te size iyi niyetli, upuzun soluklu bir olumlama cmlesine
tipik bir rnek:
Sonsuz ve smrsz olan Erenin yiletirici Gc bedenimin
ler parasma stzarak iimi ttkla ve huzurla ve salk/o doldu
rtiyor. Bunun byle olduunu biliyomm ve bana getirdii biiyiik
mutluluu ve dirfii kabul edip sonuta ortaya kan mkemmel
.'ialm kutsayn cmertfii iin ona minnettarlk duyuyorum.

Buna benzer olumlama cmlelerinin sayfalarca srenlerini

de grdm oluyor. Oysa tam tersine. "Artk iyi leiyorum!., gi
hi basit bir cmleyi tekrar tekrar sylcmenin, belki entelektel
anlamda tatmin edici bir yan olmayabi lir ama etki li lik asndan
ok daha iyi olaca su gtnnezdir.

Aynca, etkili bir olumlama cmlesinin sizin iin ak ve net

bir anlammn olmas da arttr. Cmlenin anlam belirsizse al
nan sonular da belirsiz olacaktr. Yllar nce Emile Coue adl
hir adam ksa, ho bir olumlama cmlesi yazm t: "Her geen
gn, her bakmdan. giderek daha da iyi olu yorum." Byle hir
olumlama cmJc...,.i, ancak ve ancak "daha iyi ol mak" ifadesinin
sizin iin ne anlama geldiine dair ok net bir fkriniz varsa
olumlu etki yaratr. Bu, temel olarak iyi bir cmledir ama siz yi
ne de bu cmleyi kendi ihtiyalarnz dorultusunda deitirip
"daha iyi olmak" ifadesinin yerine ok daha net bir ifadeyi ko
yabi lirsiniz.

Olum lama cmleleri en ok. kendinizle ve genel olarak ya

amla ilgili fkirlerini1.i deitirmek iin kullandnzda ie ya
rar. Ne de olsa, sizi "bulunduunuz noktaya" getiren, sahip ol
duunuz fikirlerdir. Btn mcselc, olumsuz etkiler retehilccck
bir cmle kurduunuz anda kendinizi yakaJayabilmeyi ren
menizdir. Diyelim ki kendinizi. yle bir ey sylerken yakala
dnz: "Bu mevsimde hep hasta olurum." Hemen durup kendini
e " Deitir bunu !" deyin. Ardndan da olumsuz cmlenin yeri-

63
ne "Ben hep sahkhymdr" gibi olumlu bir cmle koyun.
Olumsuz cmleyi kendi kendinize bile sylemi olsanz bunu
mut laka yapn.

Bu arada, birtakm kitaplarda olumlama cmlelerinin etkisi

ne dair, "Asla ' Ben 11e hasta olurum ne de an duyanm' gibi
yadsma balalan kul lanmayn nk bilinaltanz cmledeki
yadsma ba#lacn iitmez; bilin:ltnz bu cmleyi ' Den hasta
olurum ar duyan m' diye iitecektir" trnden sama sapan
eylerle de karlayorum. Benden sylemesi , bilinalt her e
yi iitir. Buna karn, size daima saf olumlu cmleler kunnanz
neririm nk "Ben hep saAlkhymdr" demek varken "Ben
hi hasta olmam" dediinizde hastalk fikrini oluturmanz da
fazlasyla kolaylatr. Ayrca bilinalmz sizin yarattnz btn
imgeleri de grr.

Ksa, z, net ve olumlu ol masmn yan sra iyi bir olumlama

cmlesinin en azndan bir para da olsa inandnc olmas gere
kir. ayet bir olumlama cmlesi inanlanmza dorudan kary
sa olumlu bir sonu vermesi epey zaman :htcaktar; o da sonu
verirse tabi i. Mesela. ok ciddi bir hastahAnz varsa, etrafta
"Salam kusursuz" diyerek dolamanz pek i e yaramaz nk
durumunuzda etkili bir deiiklik oluturamayacak kadar mev
cul gereinizden uzakta bir sylc:mdir. Dilinaltnz bu sylemi
katiyen kabul etmeyecektir. Fakat cm lede kk bir deiiklik.
yapp ''Salm kusursuz olabilir" dediinizde cmle ok daha
inandnc hale gelecek, dolaysyla da ok daha etk ili olacaktr.
te yandan, sal zaten gayet yerinde olan birinin "Salm
kusursuz olabilir" dcrnesinin de, ayet kusursuz salk derken
ok spcsifk bir eyi kastetmiyorsa, hibir anlami ol mayacaktir.
Byle bir durumda sz konusu kiinin, "u anda olduumdan da
daha saAlkl olabilirim" demesi ok daha anlamldr. Her hal
karda, pek ok olumlama cmlesindeki sihirli kelime "olabili
rim" ya da "yapabilirim" i fadcsidir. stediiniz eyi olmanzn
ya da yapmanzn mmkn olduuna inandnz srece kurdu
unuz cmle ie yarayacaktr; yeter ki bunu alkanlk haline
gelmi bi r dnce kalb olarak benimseyin.

64
 Al kanlklar tekrarlarta biimlenir. Tekrarlar nce imgeler
ve fkirlerle zihinde balar, ardndan da yerlerini al kan l k hal i
ne gelen duygulara, konumalara ve davranlara barakar. nsan
doasna dair bilmeniz gereken bir baka gerek de, eski bir al
kanlktan vazgemenin ancak yerine yenisini koyarak mmkn
olduudur. Sigaraya bralurken bile yaplmas gereken, !;igara i
me alikanlnn yerine sigara imeme ahkanhn koymaktr.
Kullanmaya ahkanlak haline getirdiiniz kclimelerle cm leler
de, dnccnizi ve eyleminizi ya snrlandaran ya da iyice abar
tl hale getiren sadak pekitiricilerdir. Olumlama cmlelerinin
naksad, kendi kendinize verdiiniz bir tr pekitirici ahkanh
bilinli olarak gelitiemenize yardm etmektir.

Aliiirmaiar

Aht1rma 1: Gn boyunca, evrenizdeki insanlarn kendi

haklarnda kullandakiara kendilerini snrlandrc kelimelere ve
cmlclere dikkal edin. zellikle de "Ben unu yapamam . . . Ben
<L'ila . . . Ben hep. . . " diye balayan cmlclere kulak kabartn. ev
renizdeki insaniann kendileri hakknda syledikleri eylerle ya
adklarnn birbirine paralel olup olmadn gzlemleyin.

Alat1rma ll: Bu biraz daha zor bir alurma olacak. G n bo

yunca, sizi snrlandran kendi kelimelerinize ve cmlelcrinizc
dikkat edeceksiniz. zellikle de hayatn1.n 1.orlandnz, skn
l olduunuz alanlarndan bahsederken neler sylediinizi gz
lcmleyin. Bunlara teker teker bir kada yazn ve yaamaktan hi
lolanmadnz baz eyleri aslnda nasl da pckitiriyor olabi
lcceinizi grn.

Ahtlrma lll: zellikle kendinizi yorgun ya da hasta hisset

i!linizde, bu hissinizi birilerine ka kez syleyip durumunuzu
;sl pekitirdiinize dikkat edin. Daha sonra, hi kimseye ken
d inizi hasta ya da yorgun hisseiliinizi sylemeden bu duyguyu
yaayn ve ardndan kendi kendinize. daha iyi olduunuza ya da
ulacamza dair bir olumlama cmlesi syleyin.

65
 Alat1rma IV: Kend i ni ze ya da hayatnza dair sylemeyi
al kanl k haline getirdiiniz en olumsuz cmlenin hangisi oldu
u n u belirleyin: bunu inandnc bir olumlama cmlesiyle dei
lirin; daha sonra, bir ay boyunca bu cmleyle birl ikte i mgeleme,
duygulan y nlendi rme ve konsantrasyon tekniklerini kull anp
sonuta ne kadar ilerleme kaydetliinize bakn.

Tavrlarla Olumlamak

Bede11 dili terimini duymu olmalsnz. Kendimizle ya da

iinde y aadm z dnyayla i l gi li sadece ne dndmz
de i l , ne his sctt i i m i zi de farkna varm adan bedenimizle yans
u rz. l erl eye n blmlerde bu konuyu daha da ayrnt l aryla ele
alaca m ama imdilik bedenin duru biiminin bir davran tar
z o l d uun u sylemekle ye inel i m. Fi kirler, davran lar elkiler
ve dav ran l ar d a fikir leri etkileyi p u y arabil i r. Bedenin duru bi
imi derken, buna. el kol hareketlerini ve ok eitli artlarda
beden imiz i tutu tarzmz da dahil ediyorum. Bede n i n izi n duru
unu olumlayc poz i s yonda dcit i rerek olumlu fikirleri ve
du ygul an pckiirebilirsiniz.
Gllk, arkadal k, can l l k ve zgiiven faki rle rini pekit i r
rnek istediinizde bedeninizi bu nitelikleri daha fazla hissedecek
bi i md e dikletirmeyi dcneycbilirsiniz. Olumlu d n ce l er hi ,

ku k u n uz olmasn, duru biimini1.i otomatik olarak de it irc

ce k tir. Gee n l erde gen bir kzn kendis iy l e ilgili olumlama
,

cmleleri kurarken kel i menin tam an l amyla bir "dnme"

uradna ank ol mutu m Kendi halinde, gserisiz bir k zca
.

zd ama kendisini olduu ndan ok daha silik. irkin biri olarak

gryordu. de v i, altrmalar y aparken "Ben g zc l i m cmle"

sini de fa l arca ckrarlamakt lk sylediinde, kuyruunu kstr

.

m bir kpek yavrusundan hibir fark yoktu. y le ezik bir ha

li vard k i , sy ledi ine inanm ad beshcl liydi. B ir s re sonra ,

cmleyi sylerken farknda olanadan ba n kaldrp omuzlarn

dikle in n e yc ba l ad : son und a ne redey se yanaklarndan kan
damlar hale ge lm i l l bir kz olmutu. Sanki sihirli bir de-
.

66
nek demi gibi geliyor deil mi? Oysa sadece bedeni olumla
ma cmlesine tepki vermiti .
Yalnzca duru biimini deitirmekle i bitmiyor. Duruu
nuzu deitirmek harika bir pekitirici olabilir ama srrf duruu
nuzu deitirmekle fikirterinizi deitiremezsiniz. Bu sizi olsa
olsa iyi bir oyuncu yapar. Daha birka gn nce nl bir fi lm
oyuncusuyla yaplan bir sylei okumutum; srf grn ne
deniyle herkes onun son derece sakin, arrbah, mthi serin
k;m.h ve daima kendine ok hakim biri olduunu dnrd.
Oysa syleide, her an sinir krizi geinneye hazr biri olduunu
ve bunu saklamak iin de byle ..haval" bir tavrr takndan iti
raf ediyordu.
Olumlama cmlelerini sylerken, buna can gnlden inan
dmz noktada bedenimizin duruu yeni fikir ve alkanlklan
daha abuk edinmemizi salayacaktrr.

Ahtlrmalar

Ahtrma 1 : Bir boy aynasnda kendinize bakp, yandan ve

nden duruunuzu inceleyin. Her zaman nasl duruyorsanz yine
yle durun. Sizce duruunuz zgveni. canll. sahklh
yanstan bir izienim brakyor mu? Yoksa ezik, km, bilkin
ve korkak biri gibi mi duruyorsunuz? Duruunuzu deitirip ay
naya bir kahraman edasyla bakn. imdi ne hissediyorsunuz?
Bunun sebeplerini dnn; kendinizle ilgili hi yzlemedii
iz baz fikirleriniz su yzne kabilir.

Altrma U: Bir dahaki sefere. dostlarmzia ya da yabanc

tarla bir araya geldiinizde, otomatik olarak kollarmz, ellerini
li ve bacaklarmz nasl bir pozisyonda tulluunuza d ikkat edin.
Ellerinizin, koliannazn ve bacaklanmzn durumu savunmaya
gemi biri izlenimi mi veriyor yoksa rahat, ak biri mi? Duru
unuzu deitirin; rnein kollanmza kavuturmusanz zn.
Bunu yapnca kendinizi nasl hissettiniz'? O ekilde durmanazn
hcbini dnn; belki de bu duru size baka insanlarla ilgili
hygularnz hakknda bir eyler sylyordur.

67
 Ahtlrma DI: Kendinizde olma'\m ist edi i n iz bir nitelii
belirleyin. Balang iin zgven gayet iyi bir seimdir. Ayna
nn k arm a geip gerekten de zgveni tam biriymis iniz gibi
h are ket edin. B i r ay boyunca, baka insanlarla bir arad:yken bu
duruu aln. Ne yaptnz kimseye sylemeyin, fazla drama
t i ze de etmeyin. Prima donna ya da barol oyuncusu olmaya a
lmyorsunuz. Siz sadece otururken. ayakta dururken y a da y
rrken kendine gvenerek hareket etmenin nasl bir ey olduu
nu fark edin yeter. Bakalm bakalan bu yeni duruunuza nasl
bir tepki verecekler ve siz ke nd i nizi nasl hissetmeye bal ay a
c aksnz.
 VI. Blm

Zihinde Ksa Bir Gezinti

Zihne gz atmann bir yolunu gstermek istiyorum size. Son

derece kullanh ve pek ok insana da byk faydas olmu bu
yol kendinizi, dncelerinizi ve davrarunz daha iyi anlama
nz satlayacak. Bugne dek si1..e retilen eylere uyup oyma
masna aldnnayn. Zihin ylesine ok boyutlu bir muciedir ki,
onu oluturan ayn ayn blmlerin hepsi de yalnzca zihnin iini
kolaylatnnaya hizmet eder. Aslnda zihnimiz, birbirinden ok
farkl ilevler gren snrsz bir sistemler btndr. Ama tam
da bu farkl ilevler ynden, kimi zaman zihnimizi kategorile
re ayrmamz onu daha iyi kullanmamz salar.
imdi, zihnimizi daha iyi kullanabilmek adna onu ilevleri
ne gre kategoriye ayracaz. Ben bu kategorileri_)'' z!
hin. yJelici zi!_ ve_faal z_il!in olarak adlandnyorum. Uygula
ma asndan bu zihin kategorisinin hayat tecrtibenizde son
derece kritik bir ibirlii iinde olduunu syleyebiliriz. Ne ki,
kimi zaman bu ibirlii ktti yaplr. O anlarda hayat da size k
t grnr. Sorun da genellikle, bu farkl zihin kategorisinden
hirini asl ilevinin dnda kullanmaya almamzdr. Nihaye
tinde karaciere kan pompalatmaya almak ya da kalbe yiyc
l:ckleri sindinnesini emretrnek ne kadar baant bir giriimse,
zihni, yapmak iin tasarianmad bir ilevi yerine gelinneye
wrlamak da o kadar baant bir giriimdir. B ize den, zihnin
69
bu farkl ilevi konusunda sarih bir fikre sahip olup aralann
daki ibirliini etkili hale getinnektir.

Yarahcl Zihin

Yaratc .ihin olarak adlandrdun zihnin bu blmne yk

sek benlik, tanr benlii, ruh, can ya da temel yapsna uygun
herhangi bir isim verebiliriz. Zihnin bu blm mutlak varlk ya
da yamtc anlamnda Tann deildir ama Tann'y veya "evren
sel zihni" en dolaysz ekilde kavrayabilecciniz paranzdr ve
sizdeki yaam gcne kanallk eder. En temel ilevi, size bilgi
vcnnek; fi1.iksel varlmz beslemek; sizi "hayata bal" klmak
ve siz dnce kalplarnz kullanarak bireysel tecrbelerinizi
yaratrken Tann 'ya araclk etmektir.
Bu konularda ne dnyor olursanz olun aslnda zihnini
zin bu yaratc blmne yabanc deilsiniz. Elde etmek iin
abalamanz. ura vermeniz gereken bir ey deildir bu. Yara
tc zihninizi yaamak iin kendinizi bir eylerden "armdrmak"
zorunda da deilsiniz. Bu. sizin gnlk yaamanzn doal bir
parasdr. Yaratc zihniniz daima sizinle birliktedir ama siz
hunun her an farknda olmayabilirsiniz. Hatta. varlnn far
knda olduunuz zamanlarda da tam olarak ne olduunu anla
yamayabilirsiniz. Aada, yaratc zihninizin ne zaman i ba
nda olup hayat tecrbenize klavuzluk ettiine dair birka r
nek bulacaksnz:

Bir eyi, mantktan ve her trl kukudan azade bir ekil

de, huzurlu ve emin bir bilgiyle aniden "kavradmz" za
man.
Bir kiinin, bir nesnenin ya da bir olayn, i konuma yap
madan. yarglamadan ve analiz etmeden, "salt deneyim"
olarak sessizce, huzur iinde bilincine vardnz zaman.
Kendinizden bir parann "ayn bir yerde durduunu" ve
sessi1.ce. huzur iinde sizin yaptklaranz izlediini hisset
tiiniz zaman.
70
 Doayla "bir" olduunuzun farkna vard nz ve bu far
kndalk sonucu iinizi huzurlu, sessiz bir mutluluk kap
lad zaman.

Peki, zihninizin bu blmnden uygulamada nasl faydalana

bilirsiniz'? te siz yol.
Bir: Kendinize, yarauc zihninizin model olarak sizin dn
cderinfi.i k.iflamp deneyimler yarattn srekli halrlatn. Tabii
her dncenlzi kullanmayacaktr. Sadece sizin en ok zerin
den durduklarnzla ilgilenir ve bu ilemi tam anlamyla otoma
tik olarak yapar. Sizin yapmanz gereken de bunu hatnnzda
rutmaktr; ortaya kan frsatlardan yararianap dncelerinizi
gerekten yaamak istediiniz koullarn ya da hayat biiminin
zerinde tutmaktan baka hibir ey yapmanz gerekmez.
ki: Zihninizin bu blmyle iletiim halinde olun; ondan,
karici.ii nz sorunlara zmler nermesini talep edin ya da
zihinsel olarak ekstra enerji, g veya zindelik talep edin. Yara
rc zihniniz btn sorularn cevaplann hilir ve snrsz bir hayat
enerjisi verme gc vardr; ancak sizin zgr iradenize asla bur
nunu sok.rnamak gibi artc bir tutumu da vardr. Demek ki,
yaratc zihninizin si.e doal olarak verdii koruma ve destek
ten ayn olarak, size daha ok yardm etmesini istiyorsanz bunu
ondan alep etmek zorundasnz.
: Basit alrmalar yaparak yaratc zihninizle verimli bir
farkndalk ilikisi kurun. te size bu amala kullanabileceiniz
iki ahtrma:

Aht1rma 1 : Bu ahtrrna y yapmak iin doann yardmna

bavuracaksnz. Bir sreliine sakince oturabilecciniz, gzel
bir manzaras olan bir yer bulun. Orada ne kadar kalacanz
nemli deil; isterseniz birka dakika isterseniz birka saat ola
bilir. Deniz kenarna, gl kysna, ormana gidebilirsiniz; gn
batmn ya da gndoumunu izleyebilirsiniz. tercih sizin. Do
ayla i ie olmanz hi mmkn deilse bir saks bitkisi ya da
vazodaki iekler de ie yarar; bunlar da yoksa o zaman son a-

71
re olarak (merak etmeyin, bu da ie yarar) gzel bir doa man
zaras resmi kullanabilirsiniz. Zamanruz. baktnz sahnedeki
yaamn gzelliinin ve mucizeviliinin farknda olarak gei
rin; ayn yaamn sizin iinizde de olduunu hissedin. Brakn
baka btn dnceler geip gitsin ve zihninizden uzaklasn.
inde bulunduunuz ana odaklann; yaadnz eye odakla
nn. Sonunda kendinizi zindclemi, rahatlam ve berraklam
hissedecek.siniz. Bir ey daha dnn: Bu gzel tecrbeyi siz
yarattnz.

Ahtarma ll : Yamtca zihninizi, tam banzn tepesinde du

ran kl bir hale olarak hayal edin; hani izgi filmlerdeki me
lekler gibi. Halenin yumuak bir k saarak parlarln grn:
bilgi ve g kaynaa olar.k. onun daima omda olacama bilin.
Banzn zerindeki bu haleye, daha nce yaptanz duygu
ynlendirme altnnalarndan birinden zaten ainasnz. Bir
baka seeneiniz de, yaratci zihninizi bir dev olarak hayal et
meni7dir: dnyann kendisi kadar byk, uzanp yldzlan tuta
bilen, size ok deer veren, hana sizi kucaklayp saran, kollan
nn arasna alan bir dev. Yaratc zihninizi hangi biimde hayal
ederseniz edin sizin iin en iyi olan istediini ve sizi destekle
mek iin orada daima hazr bulunduunu hi aklnzdan kar
mayn. Bu alatrmay sabah yaraktan kalkar kalkrnaz ve gn
iinde de aklnza geldii anda yapn. Bu alurmaya ne kadar
ok yapp zihninizin yaratac bir blm olduu gereine ne
kadar ok dikkatinizi verirseniz yaratc zihniniz o kadar ok si
zin lehinizde alaacaktr.

Ynetici Z ih i n

S iz de genel anlamda herkes gibi biriyseniz muhtemelen zih

ninian bu blmne ok daha fazla ainasn1.dr. Zihninizin bu
blmne kimi zaman. bilinli zihin. muha.k.emeci zihin veya
akl da denir ama bu terimierin hibiri ilevini tam anlamyla ta
rif etmcmektedir. Onun '"ii" alglarmzdan ve duygularnazdan
72
gelen ham bilgiyi anlamlandnnak; bu bilgiyi analiz edip dzen
lemek; yaratc zihniniz iin imgeler ve fikirler biiminde yner
geler oluturup faal zihninize emirler vermektir. Bu son iki ilev,
yaamda ne tecrbe ettiinizle dorudan en ok akan ilevler
dir, zira yaratc zihniniz olaylan ve koullan olutururken faal
zihniniz de sizin bu olaylarla koullara vereceiniz davransal
tepkilerinizi belirler. Ancak her ikisi de bunlar ynetici zihnini
zin "politikalar" (fkir, imge ve emirleri) dorultusunda yapar.
Neden sz ettiimin farknda msnz? Yaadiuz her eyin
kayna "sizsiniz" diyorum. Nasl biri olduunuz, nasl bir ite
\altuuz, nerede yaadnz. kimlerle iliki kurduunuz, ne
tr ilikiler kurduunuz, mutlu mu mutsuz mu olduunuz; bun
larn hepsinin kayna ynetici zihninizin fkirlcrindc, imajlarn
tla, kararlarnda ve emirlerinde yatar. Sorulan duyar gibi oluyo
rum "Peki ya ocukluumuza ne demeli?" diyorsunuz. "Nerede
tlnduumuz, hangi rktan olduumuz, kkken iinde yaad
mz evre, anne babamzn kim olduu; bunlarn kayna da
1.ihnimiz deil ya?" Hakisnz deil . Doum tarihinizin , doum
ycrinizin, iinde bydnz koullarn baka bir yksek kay
na vardr. Fakat ilk yorumunuzu. ilk analizinizi yaptnz an
tla; bir olguyu ilk kez dzenlemeye tabi tuttuunuz anda ya da
tlnduunuz dnya hakknda ilk karannz verdiiniz anda y
wtici zihniniz ie koyulur. imdi de diyebilirsiniz ki "yi ama
annemiz, babamz, retmenlerimiz, arkadalarmz; bizim ha
yatmz biimlendirmekte onlarn byk bir rol olmad m'!"
Tallii ki oldu. Fakat onlarn rol sizin hayat tccrbenizin bir par
\ as olmakla snrlyd ve hala da yle. Size bir ekilde etki ct
olabilirler ama bu etkiyle ilgili yorumlar yapp kararlar ve
l l'n kii sizdiniz ve hala da ylesiniz. Yaamnza rehberlik eden
lt hem bu fikirleriniz hem de bunlarla ilikili hayallerini1..dir.
Genel olarak insanlarn ynetici zihinleriyle ilgili en byk
'nnnlan ya onu ar kullanmak ya yeterince ku llanmamak ya
t yanl kullanmaktr.

)'iinetici zilni ar kulland1m1z zamanlar. gemite ya da u

itla yaamakta olduunuz olaylar nedeniyle ya deitiremedi-

73
iniz ya da zerinde kontrolnz olmadi iin endielendiiniz
zamanlardr; srekli yargdad1ruz analiz ettiiniz. olaylara hak
.

eltiinden daha fazla an lamlar yklediiniz ve duygulanmza ka

pilarak kararlar ald1ruz zarnanlard1r.
Ynetici zihni yeterince kullanmadmz zamanlar, kendinizi
adeta kendi al kanlklarnn insafna kalm biri gibi hissedip
davranda m z zamanlardr; kendinizi. cokudan, yaama sevin
cinden yoksun, rekdze, kasver li bir hayata mahkum ettiiniz
zamanlardr; o hayata nasl ok daha yaanmaya deer kllabile
ceinizi dnmeyi reddeui iniz zarnanlardr.
Ynetici :ihni yanl kulla11dgmz :aman/ar, iinde bulundu
unuz koullar yznden bakalar m suladanaz zamanlardar;
yana yakla ne kasmetsiz biri olduunuzu anlatp bin bir mazcre
re sandaanz ve neden talibinizi dndrecek bir eyler yapa
mayacamza dair "manukh" sebepler ileri srdnz zarnan
lardr; faal zihnin ize el ikili emirler verdiiniz 1.amanlardr
.

te size ynerici zihninizin nas l alian iyice kavramaniz

iin iki alurma:

Ahtlrma 1: Gn iinde, ''iinizdeki laf ebesi .. nin ynerici

zihninizle yapla isel konumaya kulak kabartan. Hem evre
nizde olup bitenleri he m de kendi davranlarnaz nasil yarg la
danzn. eletirdiinizin ve analiz ettiinizin farkna vann. Ol
mu bitmi bir olaya ne s1klkta aklnzdan geirdiinize; ztmi
nizde tekrar tekrar eletirerek , deerJendirerek, yarg layarak
temcit pilav gibi snp durdu unuza dikkat edin. Bunun size ne
kadar faydasnn dokunduunu dnn.

Ahtlrma II: Gn iinde, gelecee dair kafanzda ka kez

resimler oluturduunuzun farkna varan. Bu resimlerin kanan
olumlu. kaanan olumsuz ol aylar gsterdiine dikkat edin. Y
netici zihniniz tarafandan yarat1lan bu resimlerin kkartt duy
gulara kapa larak , nasl davranacamza dair ne sklkla karar al
daamza dnn. S akhk la ve tekrar tekrar hayal ettiinizde ge
lecee dair bu zihinsel resimlerin benzer deneyimleri aaraca
gereini bir dnn.

74
 Faal Zihin

Faal zihin, bu lnUn asl ii yrten blmdr. Faal zihin,

btn beden fonksiyonlannda n, sinir sisteminin ahmasndan,
fiziksel hareketlerden. be duyunun ileyiinden. mevcut enerji
nin (duygular da dahil olmak zere) datlmasndan. dnce
lerin iletilmesinden, ahkanl.klann yrtlmesinden ve hafza
dan sorumludur. Genellikle "bilinalu" olarak -daha doru rabi
riyle alt bilin olarak- anhr ama bu terim daima hoa gitmeyen
bir eyleri artmr. bu kelime pek ok insan iin, kendileri
aleyhine alp onlardan bilgi saklayan benliklerinin dcnetlene
nez bir paras demektir. Nasl ilediini bilmediimiz doru
dur ama neyi neden yaptn anlayabiliriz; o zaman da onun
dmanmz deil, dostumuz olduunu grriiz. Bilinalt ya da
alt bilin kelimesinden daha iyi bir terim aryorsanz zihninizin
hu blmne "bedenin zihnf' diyebilirsiniz.
Benim buna faal zihin adn vermemin sebebi en temel ile
v inin, bildiimiz anlamda dnmektense eyleme gemek. tep
ki vermek ve emirleri ileunek olmasdr. Tpk stn bir bilgisa
yar gibi alr ve srf grevini yerine getirdii iin srekli su
lanr. Bir yandan hcrelerimizin genetik yaradlnda kodlanm
emirleri takip ederken bir yandan da ynetici zihnimizin verdii
l'nirleri takip etmeye alr. Aslnda faal zihnimiz, azarlanmak
hir yana, fazlasyla merhamet grmeyi hak etmektedir nk ki
mi zaman ynetici zihnimizin verdii emirler hcrelerimizin
l'nirleriyle taban tabana zttr. Mesela, ynetici zihin ar ye
mek yemenin sevgi eksikliini gidermenin iyi bir yolu olaca
na karar verdiinde faal zihne yollad emirler bedenin ihtiya

larayla eliir. Bazen de ynetici zihin baka emirlerle; nceden

wrilmi kendi emirleriyle elien emirler verebilir. Mesela, in
'ann ahlaken yanl olduunu zaten bildii bir eyi yapmas
hylcdir. Her iki durumda da onaya kan sonu ani stres ve ger
inliktir. ki ardndan da hastalklar ve/veya istenmeyen olaylar
meydana gelebilir.

75
 Alkanlklara bekilik etme ilevi faal zihnin en ok suiisti
mal edilen yan dr. u ana kadar anlaulanlardan artk unu bili
yor olmalsnz: Alkarlklar ynetici zihin tarafndan alnan
bilinli kararlarla oluturulur ve yine ynetici zihin tarafndar
tekrar tekrar hayal edilip ilginin srekli tutulmas yoluyla g
lcndirilir; faal zihin bu emirlere otomatik olarak itaat edene dek
sre devam eder. Mesele u ki, ynetici zihin alkania olu
turann kendisi olduunu .. unutur" ve zerinde hibir kontrol
olmadn dnd kt alkanlk yznden kendisini deil
faal zihni (isterseniz bil inalt deyin) sular. Gerek de u ki, d
nce ve davrar ahkarlklarnn kkeni ynetici zihindir ve
u ana kadar sz edilen aralar kullanlarak bu alkanlklarn
kk kurutulabilir.
imdi faal zihni daha iyi tanmak iin birka altnna yapa
caz.

Ahtarma 1: Max Long adnda biri harika bir neride bulun

muiu: letiim kunnay ve emir venneyi kolaylatnnak iin fa
al zihne, kendisine ait kiisel bir isim vennek. Bu tavsiyeyi ye
rine getiren pek ok insan byk yararn gnntr. Bu aslnda
bilgisayanmza isim takmaruz gibi bir eydir; tck fark, bu du
rumda "bilgisayann" bylesi bir ilgiye gerekten de olumlu tep
ki vermesidir. O halde faal zihnini1e kendi setiiniz bir isim ta
kn; bedeninizden, hafzanzdan ve duygularnazdan daha yk
sek hir perfonnans beklcdiini7..de ya da yeni alkanlklar edin
mek iin burada rendiiniz zihinsel aralan kullanrken ona
bu isimle scslenin. Sizin istediiniz gibi davrandnda bu ismi
kullanarak faal zihn inize teekkr etmeyi de unutmayn. Verece
i tepkiye ok arabil irsiniz. Faal zihninize, bulunduunuz y
rede ok kullanlan bir isim verebilirsiriz; kimi gbek adn ve
rir kimi de tarihi bir karakterin ismini ya da bir roman kahrama
nnn adn. Hangi isimle rahat ediyorsanz onu kullann.

Ahtrma II: Faal zitnin en nemli ilevlerinden biri de ha

f.za deposu olmasdr. Belki aracaksnz runa baz hatralan
dierlerine tercih edermi gibi bir hali vardr. Aktif zihninizin
76
crcih ettii hatralar ve bu hatralarla ilinrili olabilecek duygu
lar size kendi inanlanruzm ileyii hakknda hatn saylr bir
hilgi verir. Bu halralara kap amann yollarndan biri de "defi
ne avcl"na kmaktr. Bunu yapmak iin kendinize oturacak
sakin bir ke bulun, birka kez derin derin nefes alp verin, kas
larnz gevetin, gzlerinizi kapatn ve adyla hitap ederek faal
zihninizden size en sevdii hatralar getirmesini isteyin. Sonra
sadece oturup hatralarn belirmeye balamasn bekleyin. Ken
dinize hakim olup ona hangi hauralar getireceini sylememe
niz ok nemlidir. u anda ynetici zihninizin tercihleriyle ilgi
lcnmiyorsunuz. Siz sadece faal zihninize kendi tercih ettii ha
ralar getirmesi iin emir verip bekleyin. Muhremelen bilinli
olarak unutmu olduunuz "defineler" ortaya ktnda faal
zihninizin iini yaptm anlayacaksnz. Ortaya kan hatralar
ksa. canl ve be duyunuza hitap eden ayrntlarla dolu olacak
ur. Hibir ey belirmezse, gevemek iin duygu ynlendirme
altrmalanndan birini kullanarak, baka bir zaman bu altr
nay tekrar yapn. Balarken de kendinize tam olarak ne istedi
inizi dikkatle aklayan. Sabrl olun, baaracaksnz.

Tpk yaratc zihninizle olduu gibi . faal zihninizle de ne ka

dar iyi "dostluk kurarsanz" o kadar ok sizin lehinize alma
sn salarsnz.
;,san kurallara stnaz!
 VII. Blm

Bedenin Aynas

"Beden harikulade bir makinedir!" Bunu ya da benzeri bir

cmleyi, egemen up anlayn benimseyen, bedenin mucizevi
ileyiinden etkifenmi herhangi bir doktonn azndan duyma
nz ok mmkn. Evet, harikuladcdir. Tamamen kendi bana
havadan oksijenini alp bir ekilde kan dolamna sokar ve bu
ilem srasnda bir yandan da gereksiz gazlan ayrtnr. Besinle
ri sindirir. besleyici deeri olan zleri alp. kullanlmaz olanlan
dar atar. Btn hcreleri temizleyip beslemek iin dolam
sistemine mu azzam miktarda kan pompalar ve len hcrelerin
yerine yenilerini retir. Enfeksiyonla baa kmak iin zel hc
re ve organlar retip gerekli kimyasallar salglar. Hakikaten de
harikuladedir. Ama kesinlikle bir makine deildir.
Bedeni bir makine gibi grmek bize sanayi ann m irasdr:
nitekim hala da varln srdren bir grr. Bedenle makine
arasnda pek ok benzerlik olduu dorudur. kisi de farkl i
levleri olan unsurlardan yaplmtr; ikisi de alr, ikisinin de
hareket eden paralar vardr ve ikisi de ypranp bozulabilir.
Makine a dncesinin etkiledii doktorlar bedeni bir maki
ne gibi ele alr olmulardr. Bir ey yolunda gitmiyorsa bunun
mutlaka mekanik bir sebebi olmaldr. Belki de ksa devre (sinir
sisteminde bir bozulma) yapmtr, paralarndan biri anzalan-

79
mtr; dardan giren bir madde (mikrop, bakteri, virs, zehir)
ilevi aksatyordur ya da arza, kullanc hatasndan kaynaklan
yordur, kim bilir belki de kullanc, iyi ilemesi iin gerekli des
tei (vitamin, protein vs.) salamarntr. Farkl "beden tamirci
leri" ayn eyden sz l!ttik.lerinden emin olabilsinler diye btn
bu paralar ve bu paralara ait eitli muhtemel arzalar tanm
lanp snflandrlmtr.
Bugn, bedeni bir makine gibi ele alp i la ve vitamin benze
ri kimyasal maddeler vererek; cerrahi mdahalelerle organlar
dzelterek; bilcmediniz, yenileriyle deitirerek; istenmeyen ya
da artk i gnneyen paralan kesip kararak insanlarn daha
uzun, daha retken bir mr srrnelerinin saland dorudur.
Ama ayn muameleye tabi tutulan pek ok yaamn yitirildii ya
da sakat brakld da dorudur. Daha da kts, bu yaklamn
bir gvensizlik ortam yaratm olmasdr. Bedenin bir makine
gibi ele alnmas, insanda, hem her an bozulup onu yar yolda b
rakahilecek kendi bedenine kar; hem de her an bir saldrya
maruz kalabilecei evresine kar byk bir gvensizlik duy
gusu oluturmutur. B undan da beteri, mekanik bak asnn,
zihni bir keye itip onu aciz, aresiz bir gzlemci konumuna
drrnesidir. Bunun tek istisnas i dnya hakknda bir eyler
bilen uzmanlarn bak asdr.
yle ya da byle, beden bir makine deildir. Her ey bir ya
na. beden, bazen "tamircilerin" yardmyla bazen de onlara ra
men daima kendi kendisini tedavi eder. Bir doktor bedene yar
dm eunek iin bir ey yaptnda onun nasl bir tepki verecein
den hibir zaman emin olamaz. yileebilir de iyilemeyebilir
de; doktorun yapabilecei tek ey tedavisinin iyi sonu vennesi
ni umut etmektir. ayet ok saydafarkl para almaz durum
daysa doktor pes edip vazgeer ama o beden herkesi hayretler
iinde brakank yine de iyileebilir. Neden mi? nk doktor
lar hibir eyi tedavi etmezler; edemezler ve en iyileri de bunu
kabul ederler. Yereneklerinin c l verdii lde, en uygun iyile
me ortamn hazrlamaktan daha iyisini yapamazlar. Genellikle
spesifik semptomlar savuturmakta iyidirler ama bu tedavi et
mek demek deildir.
 Eri oturup doru konualm; hasta bir beden de kendisini te
davi edemez. Burada fazladan devrede olmas gereken bir etken
vardr ki o da bedeni hasta olan kiinin zihnidir. yilernek -ya
da hasta olmamak- neredeyse tmyle zihinde neler olup bittii
ne baldr. Bu hibir anlarnda yeni bir gr de deil. Modem
tbbn babas Hipokrat da, baka pek ok meslekta da bu gr
ok nceleri kayda geirmitir. Ne ki, makinelerin poplarite
kazand bir ada bu gr unututup gitmitir. Daha dorusu,
unututup gitmi demeyelim de gzden dUmtr diyelim. Bu
nunla birlikte, zihni btnyle gz ard etmeyen doktorlar da
vardr. Egemen tp anlaynn hkm srd topraklarda ba
gsteren bu "isyan" psikosomatik Up olarak bilinir.

Psikosomatik Tabbm nndeki En g eller

"Psikosomatik" terimi , 1 930'larda, Dr. Hclen Aanders Dun

bar'n Duygular ve Bedende Deiim adl kitabnda bu kelime
yi kullanmasndan sonra popler olmutur. O zamandan beri. 7.i
hinlc salk arasndaki ilikiyi gsteren saysl nemli alma
yaplmtr. Sonular. zihnin. hastal yaratmakta ve tedavi et
mekte ok nemli bir rol olduunu onaya koymaktadr. Buna
gre hastalklarn dnte nn psikosomatik kaynakl olduu
s.sv ileri srlr. Ayrca bel rahatszlklarnn yzde doksannn
da psikosomatik olduu iddia edilir. Maalesef, psikosomatik tp
anlay ok ciddi engcllcrle kar karyadr.
Engellerin en banda da, yaplan ii tanmlayan kelimenin
kendisinin hatal olmas gelir. "Psikosomatik" kelimesi Yunanca
iki szckten; "ruh" ya da "zihin" anlamna gelen psycle szc
ilc "beden" anlamna gelen .mma szcnden tretilmitir.
Kelimenin asl iaret ettii kavram, fikirler ile beden arasndaki
il ikidir. Buna karn, Dr. Dunbar ' n kitabnn balndan da
anlalaca zere, bu sahada alan uzmanlarn ilgi alan, duy
gular ilc beden arasndaki ilikiyi kapsamaktadr. Bu elhcuc,
duygularn grmezden gelinmesinden ok daha hayrl bir yak
lam ama yine de gerek bir zihin/beden incelemesi deildir.

81
Bastrlm enerj inin boalmas (duygularn enerji olduunu ha
llrlayn) arnn ya da acnn byk ksm n dindirebitir tabii
ama bu ekilde sadece rahatszlklarn belirtileri ortadan kaldnl
m olunur. duygusal tkankl olururan fikirler d eitiri lme
dii srece gerek bir iyi leme salanamaz. Bu da tedavinin ha
la ihmal edilmekte olan ksmdu.

Bu tp anlaynn nndeki i kinc i engel de, hem halk arasn

da hem de tp ev re lerinde psikosomalik kelimesine yklenen
zel anlamlar. farkl armlardr. Psi kosomati k dendi mi , he
men hayali bir hastalktan sz ediliyormu gibi davranlmakla
dr: sanki kii rahatszln kafasndan uyduruyordur ya da o ka
dar akln karmtr ki ne olup bittiini bilecek durumda deil
dir. Doktorlar ya da i lgili ahslar, ortada helirl i bir basrala yol
am.:ak "organik" bir sebep ( burada organik kelimesini bedenin
bir yt!rlcrinde gJe grliir elle tutulur bir kusur anlamnda kul
landm ) bulamadklarnda genellikle yaplan yorum budur. Oysa
her trl organik bozukluk, duygu ve dnce bozukluunun bir
sonucudur: hastaln sebebi deildir.

Psikosonatik tbbn nndeki nc engel de, olaylara ge

reinden fazla kafa yorulmas dr. Hastala yol aan zihin
scl/ruhs;l hallerin balca sebebi olarak grlen birtakm olay lar
didik didik ed ilip incelenir. Psikosomllik tbba gre, hastalklar
dan, ocuklukta yaanm ya da yakn gemile olagelmi veya
ki inin iinde bulunduu evrede sreduran "stres yaratan olay
lar" soru mludur. ocukluk dnemi stresinden baskc ya da ih
malkar anne babalarn sorumlu turulmalar mmkndr. Yakn
zamanda yaplan ar.trmalarda, evlilik, yakn birinin lm, ra
nma. i deirime. boanma ve ayrlk gibi rravmatik olaylar
la. bu olaylardan yaklak on iki ;y sorua ortaya km1 hastalk
lar arasnda gl bir i li ki olduu ortaya koyulmurur. Ev ya da
iyeri onarnndan mcmnuniyetsizlik, trafik skkl ve ekono
mik durum g ibi stresli koul larla hasralklar arasnda da bir ba
lant olduu ok akr r. Bun larn ounda, durumun stres yara
tan yaps vurgulanmaktadr. l ler eye ramen benim i aret et
mek isiediim nokta. bunun son derece mekanik bir bak as
olduudur. Mhcndislikte, stres, bir nesneye dardan uygula-

K2
mm gtr. nesnenin knhp knlmayaca uygulanan gucun
miktarna ve nesnenin direnme kuvvetine bahdr. nsan bede
indeyse, kas ya da hcre geri limi devrede olduunda veya
mevcut fiziksel bir g ya da nesn e (yksek ses ya da gz ahc
parlak k) bedene temas euiinde mekanik stres retilir. Ama
olaylar stres retnez; ne kendi ilerinde ne de kendilerinden do
lay . Belirli olaylarla balantl olarak ortaya kan siresin sebe
hi, sizili o olaya verdii11iz tepkidir, olayn kendisi deil. Bu tep
k iyi belirleyen de sizin o olaya dair ya da o olayla ilikil i olarak
hndinize dair inanlannzdr.

Hayatta Kalma Sistemi

Hayatta kalma dns adn verdiimiz. genetik kodlararnz

la yaplanm olan bu barikulade sistem genellikle "igd"
olarak anl r. Hayvanlarla ortak bir niteliimizdir ve faal zihin
arafndan kontrol edilir. "Ka ya da sava" tepkisi olarak ramm
l a nan olgu da bu sistemin bir parasdr ve baz aratrmaclar bu
cpkiyle h as tahklar arasnda bir balant olduuna dikkal ek
mcktedirler. Ben daha da ileri gidip, size, salkl ya da hasta
uluunuzla dorudan ilikili dn tane hayalta kalma epkisi ol
tluunu gstereceim. Bu drt tepki unlardr: savunma, geri e
k l ne , eyleme geme ve harekersiz kalma.
Savunma tepkisi: Bana kalrsa bu szck "sava" kelime
'nden daha uygun nk hcum eyleminin mutlaka iddet ier
Illl'si gerekmez. Honusuzluu ifade eden bir ka atma ya da
luna sebep olan kiiyi uyarma kadar basit bir ey de olabilir. Te
d ilevi, hayatta kalmak adna nemli olduuna inandnz
hr eyi (yiyeceiniz, haklarnz, dorularnz, kiiliiniz vs . ) s
arksavunmamza salamaktr. in iine iddet karlnda bu
n u n sebebi sizin iddetin gerekli olduuna inanmanzdr; gcr
\lkcn gerekli olup olmadnn nemi yoktur.
(eri ekilme tepkisi: Bana kalrsa bu szck de "ka" keli
mesinden daha uygun nk aznzdan kan kelimelerin ba
/1 hclaya sokmak zere olduunu anladnz anda enenizi

83
tutmanz kadar basit bir tepki olabilir. Gerek anlamda kamak,
ki yavaa uzaklamaktan tabrua kuvvet komaya kadar geni
bir yelpazeye yaydr, bu hayalla kalma tepkisinin sadece bir par
asdr.
Eyleme geme tepkisi: Bir hayana kalma tepkisi olarak ey
leme gemek. savunmay ya da geri ekilmcyi gerektirmeyen
durumlarda; beslenme, cimellik, eg1.ersiz ve iletiim gibi temel
ihtiyalar gidermek zere kullanlr.
Hareketsiz kalma tepkb;i: Bu tepki en basit haliyle uyumak
ve d inlenmek gibi temel bir ihtiyaca iaret eder.
Hayatta kalma sistemi salk durumunuzla ok yakndan i li
kilidir. Ynetici zihninizle faal zihniniz uyum iinde alp da
igdleriniz de bunlarn emirlerine harfiyen uyduunda, iinde
bulunduunuz koullar da iyice lp biebiliyorsanz, sal
n z son derece yerinde olacaktr. Ama hayatta kalma sisteminde
bir aksama salnzn bozulmasna yol aacaktr.
Bu tr aksamalar. ynetici zihniniz, bir hayana kalma duru
munda elikili emirler verdii zaman onaya kar. O durumda,
basit bir "savun" ya da "geri ekil" emri gelecei yerde, mesela,
"savun/savunma" ya da "geri ekiVekilmc" emri gelebilir. O
noktada bedeniniz ar, hastalk ya da brpalanma gibi mesajlar
yollayarak sizi protesto etmeye balar. Ltfen unu aklnza so
kun: Bedendeki ar, hastalk ya da hrpalanma; bunlarn hibi
ri size veri lmi bir ceza deildir, hayatta kalma igdnz teh
dit eden elikili fikirler olduuna dair mcsajdr.
Hayatta kalma sistemine verilen elikili emirler, kaslarnz
da ya da hcrelerinizde akut veya kronik gerilim yaraur, ta ki,
el iki zmlenene dek. la almak, yemek yemek, nefes eg-
7.Crsizleri yapmak, masaj yaptrmak ve benzeri her trl yntem
mevcut gerilimi geici olarak giderebilir ya da stn nebilir
ama likir atmas onadan kalkmad srece gerilim abucak
kendini yeniden belli edecektir. te bu yzden inanlarnz sa
lnz bu kadar ok etkilemektedir. imdi birka tipik eliki li
emir rneine bakalm.
 Savun/Savunma: Diyelim ki siz ocuk.luunuzda. kendinizi
i fade etmenin ya da fkenizi gstermenin yanl bir ey olduu
inancn kabul ettiniz. Bu k.abullenme kendi bana herhangi bir
liziksel rahatszla yol amayabilir. Hayati bir mescle sz ko
nusu olduunda geri ekilme konumuna geersiniz ve herhangi
hir atma da ortaya kmaz. Ama ayn 1.amanda hayatta kalma
ruz iin kendinizi ifade etmenizin gerekli olduu inancn da ka
bul etmiseniz. savunma igdsn uyandracak bir durumla
ne zaman yz yze kalsanz. hu inancnz her seferinde i lk inan
cnzla otomatik olarak eliecektir. Sonuta ortaya kan geri li
min m iktarn belirleyen de. bu eliki rarafndan basklanan du
rumun aa lkant duygularn ne kadar gl olduudur.
Geri ekil/Geri ekilme: Baz ocuk lar. tehditkar durumlar
da en iyi hayana kalma lepkisinin geri ekilmek olduu inancy
la yetiirler. Bunun sonucunda belki ortaya ekingen bir kiilik
kabi lir ama mullaka bir hatalk kmas gerekmez. Ancak. r
nein bir erkek ocuk tehditkir bir durumda en iyi tepkinin ge
ri ekilmek olduuna inanm ve hu inancn zerine hir de er
keklerin daima kendilerini gstermeleri gerektii inancn kabul
etmise tehditkar bir durumla kar karya kaldnda bu iki fik
rin at mas muhtemelen onun fiziksel olarak yaralanma:\na ya
da bann derde girmesine neden olacaktr. Ben. sahne korkusu
diye bil inen eyin bu elikinin bir rii n olabileceini dn
yorum; kiinin, onca seyircinin gznn kendi stnde olmas
n tehditkAr bir durum olarak grmesi mmkndr. Bir tiyatro
oyuncusuyla yaplan syleide. aktr, ne zaman sahneye kacak
olsa, oyundan nce murlaka lecek gibi hasaalandn ama sah
neye kt anda da iyiletiini sylyordu. Bunun sebebi muh
temelen bedeninin "geri eki l/geri ekilme" mesaj n ayn anda
almasyd. Sahneye ktndaysa bu mesaj, ok daha uyumlu
olan "eyleme gemek iyidir" inam:na dnyordu . Olabilecek
en kt durumda "geri eki l/geri ekilme" elikisi felle sonu
lanabi lir.
Eyleme ge/Eyleme geme: Baz eylemlerin yanl olduu
inanc. bu eylemlerde bulunmak iin ok gl bi r arzu duyul
duu durumlarda ok eidi fiziksel hastal klara yol aabilir. Bu

85
tepkiyle ili kili olup da en a k a grlebilen e l i ki seks ile
sevgi arasnda yaanan ikilcmdir. B ununla birlikte, kiinin
inan larna bal olarak, dans etmek , iki imek ya da belirli bir
tr ii yapmak gibi eylemler de bedenin elikili mesajlar alma
sna neden olabilir. "Eyleme ge/eyleme geme" emri, "eyleme
gemetisin/eyleme geemezsin" eklinde de tercme edi lebil ir.
B y le bir eliki kol ayca umutsuzluk ve aresizlik hissini dou
rabi lir. ok ilgintir ki, psikosomatik tp aratrmaclar bu tr
duygular ilc kanser hastalan arao;nda yksek oranda bir bant
olduunu saptam lardr. Hazr yeri gelmiken, u ok sk kulla
n hm ..kanser kurban" tanmlamasna kar olduumu da be l i r

teyim. Kanser kurban diye bir ey yoktur. Kanser, herhangi bir

d etkiye deil, inanlardaki elikiye verilen bir tepkidir.
Hareketsiz kalareketsiz kalma: Bedenin her gn belirli
bir sre dinlenneye iht i y ac vardr. Ola ki sizin sandnz kadar
uzun d e ildi r bu sre ama yine de bedeninizin en azndan bir
para din lenmesi gerekir. Ne ki, bir para dinlenmenin gerekli
olduu inanc dinlenmenin teh l ikeli olduu inancyla elitiin
de ortaya mutlaka birtakm zorluklar kar. Iyi ama bi r insan na
sl olur da dinlenmenin tehlikeli olabi leceine inanr? lmekten
korkan ve lmle uyku arasnda balant k u rmu olan bir insan
bu tr bir elikiyle kar karya kalabilir. Hayat ksa. diye d
np d e miltemadiyen bir ey elde etmey e al an ya da istedi
i eye layk olduunu kendisine kant lamaya al an biri de ay
n elikiyi yaayabilir. Szn ettiim bu inan l ar o kadar yay
gndr ki, bu tr in an lan olan insanlara "A tipi" k i ilik ad ve
ri lmi tir ve genellikle de ya yksek tansiyondan ya y ksek kan
bas ncndan ya da kalp hastalk larndan muzdariplerdir.

Diyeceim o ki, btn hastalklarn sebebi, kiinin hayatta

kalma sistemini dorudan etk i l eyen birbiriyle elien inanlar
dr. Hastalklarn sebebi olarak bast r lm duygulardan sz et
mek yeterli deildir; duygular zaten bir ekilde hep bastnlr.
fke, k skan l k kin, endie. sululuk vs. bunlarn hepsi de
.

inan lardan k ayn aklamn duygulardr. Sebep deil, sonulardr.

Hastal nlemek iin de iy ile t i rrnek iin de e l i kin in altnda
yatan inantarla ba etmek arttr. Sz konusu e li ki ler arada
R6
bir, biz farkna bile varmadan kendiliinden zmlcniverir. Bu
olduunda iyileme de kendiliinden gclivcrir. Ama o kadar na
diren olur ki, buna bel balayamayz. Allahtan, ayn eyi bilin
li olarak yapmamz salayacak ynetici zihnimiz var.

Somografya ve Hastalklar

Yeni kelimeler tretmeye baylyorum. Bu blmn baln

da da sadece bu kitapta geecek bir kelime uydurdum: Somog
rafya. Madem corafya (geo "yeryz") yeryz ekillerinin ve
yeryznn blgelere ayrlan eitli paralarnn incelenmesi
demek, somografya da (soma "beden") bedenin ve blgelere ay
nlm eitli paralarnn incelenmesi demektir.
Zihin beden ilikisinde, inanlann ve hastalklann bedenin
hel irli blgeleriyle ilintili olduu dncesi hem eski alarn
hem de modem dnyann dikkatini ekmi olduka ilgin bir
konudur. Daha da ilgin olan, kas ya da iskelet yapsndaki
farkllklara baklmakszn bu blgelerin hemen daima yatay
dzlemde blnmesidir. te ben de bundan daha uygun bir kar
lna hi rastlamadm iin bu ilgin olgunun incelenmesine
sumugrafl'a adn taktm.
Benim haricimde somografk blmleri tanmlayan baka ya
zarlar da vardr: rnein nl dnr Wilhelm Reich. Karakla
Yaps almasnda hunu yapmtr ancak aratrmalarm hcni bu
yazarlarn vard birtakm sonulara katlmamaya ynlendiri
yor. Bu yzden doal olarak imdi size kendi snflandrma siste
mimi anlatacam. Bu snflandrmann hastal.klannzn ardnda
ki fikirleri belirlemenize yardmc olacan mit ediyorum.
Birinci Blge: Ba. boyun, omuzlar. kollar ve eller.
kinci Blge : Gs kafesi, gsler. akcier, kalp ve srtn
st ksm.
nc Blge: Karn boluu. genital-rincr sistem. bel ve
kalal ar.
Drdnc Blge : Sacaklar ve ayaklar.
87
 I zleyen blmlerde bu blgelerin hepsini teker teker ele alp
fikirlerle ve hastalklarla olan i lik.ilerini ortaya koyacalz.

Sa/Sol Blnmesi

Sa/Sol blnmesinin hastalklarla ilikisi hali tartmal bir

konudur. Burada sz konusu olan, bec.Jenin saisol ya da dikey
olarak ikiye ayrlmasdr. Grn asndan bunun anlam, be
denin sa tarafnn sol tarafndan genellikle farkl grnmesidir.
Bazen kol ya da bacak kaslann n geliiminde farkllklar olabi
lir; bu farkllklar gerilime bal olabilir de olmayabil irde. Ba
zen de gslerden biri dierinden daha byk olabi lir. Ama en
belirgin farkllk yzn sa ve sol tarafnda grlr. Bunun do
ru olup ol madn siz de snayabilirsiniz. Elinize bir ayna ahn
ve aynann dik kenaru cepheden ekilmi bir yz fotorafnn
tam ortasna koyun. Aynann konumunu yle ayarlayan ki, ayna
ya yansyan yarm yz, yzn tamamn olutursun. Sonra ayna
y evirin ve ayn eyi yzn dier yarsyla da yapn. Aradaki
fark sizi hayretler iinde bnlabilir nk apayr iki yzle kar
laacaksnz. Grdnz ey insan kiiliinin iki vchesinin
yansmasdr.
Ola ki bu farkn, bilim insanlar tarafndan ortaya konan bey
nin sa yarkresinin ve sol yarkresinin ileyiiyle bir ilintisi
vardar. Buna gre, beynin sol yarkresinin analitik ve szel becc
ri lcrle ilikili olup bedenin sa tarafn denetlcdii; sa yarkre
nin ise sanat-.al ve sezgisel becerilerle ilik.ili olup bedenin sol ta
rafn denetiedii bulgulanmur. Daha ksaca ifade edecek olur
sak. bedenin sa yansnn "eril ynclimli" sol yansnn da "diil
ynclimli" olduunu syleyebiliriz. Ancak bu kelimeler cinsiyet
farkllkianna dei l genel niteliklere atfta bulunmaktadr.
B ana kalrsa bu ayrm, k smen beynimizin ileyiine bal
olan ksmen de anne babam 7.dan gelen eril ve diil eit kromo
zom payhmmza i likin doal mirasn bir parasdar. Her ha
lkarda, hastalklarrn11.1n "taraf tutma" eil iminde olduunu
gsteren veriler sz konusudur.

88
 Bu dneeye gre, bir insan n bedeninin sa tarafnn fizik
sel durumu ya da burada varolan hastalklar, kiinin, babas da
dahil olmak zere, erkek akrabalaryla; sol arafndak.i hastahk
lar da, annesi de dahil olmak zere, kadn akrabalaryla ilintilen
dirilmektedir. Son derece ilgin bir dnce olmakla birlikte ha
len tartmal bir konu olduunu da vurgulamamzda fayda var.
Yine de hastalklarn ardnda yatan grlerimizin kaynan
ararken bu bak asn da hesaba katmakta fayda olduunu d
nyorum.

Akh01zda Bulunsun

Her ne kadar bundan sonraki birka blmde bedenin spesi

fik blgeleri n i teker teker ele alacak ol sak da, yine de ayn anda
Ilirka farkl e liki li fikrc sahip olabilcceinizi aklnzdan
karmamaruzda fayda var, bu blmden ilibaren sz edilen he r
h ang i bir ha4italk bedenin birden fazla blgesini e t k i lem i olabi
lir. Buna ek olarak, baza inanlann, bedenin farkl hlgeleriyle
ilikilendirilen fikirler arasnda ..kpr" vazifesi grehilec.:eini
de syleyelim; rnein, kabzlan ba an sma da yol aabilme
si bu yzdendir. Birbirinden ayn paralardan o l u m u hir hiri
k i nt i deil, bir btn olduunuzu hibir zaman aklnzdan kar
mayn.
nsan kurallara StRmaz!
 VIII. Blm

Birinci Blge:
letiim Merkezi

Bedenin iletiim merkezi olarak adlandardun blgesini,

ba, boyun, omuzlar. kollar ve eller oluturur. Duygu ve dUUn
eelerin iletilmesinde en ok devreye giren blge burasdr. Gr
me, duyma, tatma, koklama, konuma ve saysz yz ifadesin
den sorumludur, kar gelmeyi ya da onay venneyi belirten ba
hareketini boyun yaptrr; sadece bir omuz silkile ok eitli
mesajlar iletebiliriz; kollar sarp sarmalayarak ya da saa sola
hareket ederek pek ok ey syler ve eller dokunmak iin var
dr; yazarak, resim yaparak, mzik aleti alarak , daha yzlerce
i yaparak insann kendisini ifade etmesini salar. letiimin ya
n sra, birinci blge, elde etmekle, kavramakla ve yeteriilikle
ilintilidir. Btn bunlarn altnda imdi bu blgede ilerin
nasl olup da yolunda giliTleyebildigine bir bakalm.

Ba

Her eyden nce ba, kendimize ve baka insanlara dair d

ncelcrimizle dorudan kar karya kaldmz yerdir. ok
yaygn olan ba ansnn bu blgede olumasnn ncelikli sc-

91
bebi de budur. Ba arlarnn te me l nedeni, irdelemekten kork
tuumuz iin bastrdmz belirli lrde dncelerdir. Kii, d
ncelerini zararl ya da "gnahkarca" buluyor olabilir veya d
ncelerinin, kendisiyle ilgili bilmek i stemedii bir eyleri s u
yzne karacandan korkuyor olabilir. rnein , migren ge
nellikle bastnlm fkeyle i likilendirilir ama bu, fkenin neden
bast lrldn a klamaz. Sebep, kiinin fke dolu dnceleri
aklndan geirdiinde onaya kabilecek sonulardan korkmas
dr ya da bu tr dnceleri asla aklndan bile geirmemesi ge
rekliine inanmasdr. Ne ki dnceleri hala oradadr, doal bir
eki lde ifade edi lmeyi beklemektedir ve "dn/dnme" me
sajnn son u d a ba ansdr.
Baannw n ya da yeterlilik rluygunuzun masaya yatrlp sor
gulanaca endiesiyle dinlemeye kar koyduunuda eletiril
rnek ve kendini eletirrnek de ba a r s na yol aabi lir. B akal a
rm dorudan clelirdiiniz zaman da aym ey olabilir. zellik
Ic de bunu, kullanmay a l kan lk haline getirdiiniz (o kadn/o
adam/o ey) "ok ban ar tt " gibi bir cmleyle glendiri
yonanz ba ar s ka n lm az olabilir. Bir ey yaparken he rhan
gi bir anlamda "bask" hissediyor ve ya pt n z eye isyan edi
yorsanz bu da ba arsna yol a abi l ir. Asl nda bask hissetmc
nin bi.atihi kendisi i sy an duygusundan ileri gelir; banz bir
mengeneye sktrmadnz srece basknn tck kayna sizin
verd i i n i z tepkidir.
Daha sonrak i blmlerde size, kendi kendinizi nasl tedavi
cde bi l ecc in i zc dair binakm teknikler gstereceim ama u an
da zellikle ba ars iin kullanabileceiniz, hem benim he m de
pek ok dan anm n a r y dindirmekte ok faydasn grd
mz iki teknikten sz etmek istiyorum. lk teknik , dikkatinizi cl
lcrinize verip s<nki s ca k suyun altna tutmusunuz gibi ellerini
zin giderek s nd ru hay al etmektir. Bunu yaptnzda, ba n z
da top lan an duygusal enerji ve kan basnc yavaa akarak ba
blgesinden uzaklar, oradaki gerilim azalr. kinci teknik de,
ba n z n . sanki gevcyip zlyomuasna hafif hafif gen i
lediini hayal etmektir. kisi de ok ie yarar y n tem ler olmasna
kar n sadece belinileri onadan k a ld ra bil i r. B a ars n n asl se-
92
bebiysc hala oradadr ve elien dUncelerde yatmaktadr. T
mr gibi organik bir bozukluWl sz konusu olduu durumlarda
da sebep elien dncelerdir. Btn organik bozukluklarda, ni
hayet ortaya kan fiziksel gsterge uzun sreli yoWl gerilimin
sonucudur. Fikir atama;n ortadan kaldrar.k bedenin asli g
revini yerine getirip iyileme srecine girmesini salarsnz.
Kimi zaman ba arsna elik eden, kimi zaman etmeyen, ba
zen de ba blgesinin arkalina doru yaylan ate ykselmesine
de deinmek isterim. Ate, duygusal enerjiyi kstran ancak blo
ke etmeyen dk dereceli gerilimin sonucudur. Bir bakma, tp
k UtUy ya da ekmek k zartma makinesini stan elektrik rezs
tans gibidir. Birdenbire bir eye ''alevlendiinizdc" belirir. Atei
drmenin yolu da zihinsel elikiyi ortadan kaldmaktr.

Yz

Bir eylerle "yzlemekten" ya d a birilerinin sizi "yzsz"

bulmasndan ekinir misiniz? O halde yzn sizin iin zorla
yc bir blge olabilir. Eletiriye tahammlszlk. alnganhk,
ok az onay grme ya da yeteriilikle ilgili kukular yzde sivil
cc tr bozu lmalara sebep olabilir. Ergenlik andaki genlerin
yznde bu tr sorunlara ok sk rastlanr ama bunun sebebi
hormonal deiikliklerden ziyade, gencin yeterlilik sahibi bir
yetikin olarak sayg grmek istemeye balam olmasdr. Bu
istek, aile bireyleri ya da retmenler tarafndan reddedilirsc
bastnlm. gceniklik kendisini aka gencin yznde gsterir;
yzdeki sorunun ciddiyeti de bastrlan duygunun younluuyla
doru orantl olur. Kendi oullanmda hep dikkatimi ekmitir
bu: Sivilee kardklan dnemler, hemen her zaman retmcn
leriyle, anneleriyle, benimle ve kz arkadalaryla ilikilerinin
yalpalad dnemlere denk gelir. Gereken saygy grdklerini
hisseniklerindeyse yzleri przszleir. "Ergenlikte yzde si
vilce kmas doaldr" eklinde ifade edilen toplumsal inancn
bu soruna katksn da gz ard etmemek gerekir. Gencin bu
inanc kabul etmesi, kiisel ilikilerinde herhangi bir bask yaa
masa bile sivilee karmasna neden olacaktr.
93
 Gzler

Gzler, hayat "grmz" ve zellikle de kendimize "ba

kmz" dorudan etkileyen en nemli duyu organlardr. me
tin, gelecekte sizi bir yn tehlikenin beklediAine inandnz
iin gelecee bakmak istemiyorsanz miyop olabilirsiniz. Bug
nn ok daha tehditkar olduuna inanyorsanz hipermetrop ola
bilirsiniz. Bu gibi durumlarda numaral gzlk lakmay alkan
lk haline getirmek bu inanlan krkler; gzlk, size yardm
edecek fiziksel bir gce baml olmanza arac olup sizi baka
larndan koruyan bir kalkan haline gelebilir. Miyop olan iki da
nanm vard; bir eylerin bilincine varp yeterlilik duygularn
gelitirdike ve iyilernek iin duyduklan gl arzu, aksatma
dan uyguladklan tedavi teknikleriyle birleince ikisi de byk
ilerleme kaydctmiti.
Baz gz bozukluklar anne babaya direnilc yakndan iliki
lidir. Babalarna kar hissellikleri kzgnl bastrmalanyla ilin
tili olarak sa gzlerinde (sa/sol blnmesini haurlayn) astig
mat olumu iki kii tanyorum; bu iki kiiden birinin babas l
dnde rahatszlk kendiliinden onadan kaybolmuu. Ama
iyilmeniz iin babanzn lmesini beklemenize gerek yok. Yap
nanz gereken tek ey o zihinsel elikiyi onadan kaldrmak.
Gz yanmas , glokom (karasu), katarakl ve gr kayb gibi
rahatszlklarn tm de gerilimden kaynaklanr. Son zamanlar
da ga.ctelerde, baz gz ha.talklarna are olarak marihuana
kullanmna dair bugne kadar sylenenieric taban tabana zt ha
berler kyor. Bu bitkinin ie yaramasnn sebebi olduka dik
kate deer bir kas gevetici zellii olmasdr. Kimi zaman geri
lim, ilikilerde yaanan atmalarn rn deil, gzlerin nasl
kulliuulacana dair fikirterin rndr. Santral memuru olarak
alan bir dananm vard. Minicik puntolarla yazlm telefon
numaralarn abonclcre okurken giderek daha da ok zorlanyor
du. Bunun tek sebebi de, bulunduu onarnn clz nda nu
maralar daha iyi okuyabilmek iin gzlerini iyice ksmas ge
rektiine inanm olmasyd. st ste birka kez derin nefes alp
94
venneyi ve imgeleme yoluyla gzlerini rahatlatmay rendik
ten sonra gnne yerencinde byk bir gelime respit eni; ank
gzlerini ksma'ina gerek kalmadan numaralan rahata grebi
liyordu.
Aynca gzlerinizin durumunu aile bireylerinin gzlerinin du
rumu da ok etkiler. Anne babanz gzlk takyorsa sizin de
gzlk rakma olasl nz ok yksektir. Burada belirleyici etken
kahtm deildir; sizin de bir gn tpk anne babanz gibi gzlk
takmanz gerekecei inancn kabul lenmi olmanzdr. Gzlk
taknann "aileden getiine" (ki yledir, ba araclyla geer)
inanyor olabilirsiniz; zayf kla okursanz gzlerinizin bozula
cana inanyor olabilirsiniz ( ki bu dncenin hibir bilimsel
karut yoktur, gzleri etkileyen zayf k deil o kta gzleri
ksarak okumaktr) ya da belirli bir yatan sonra gzlk takma
nn kanlmaz olduuna inanyor olabilirsiniz.
Bu son inan, ''yldnm sendromu" olarak bilinen psikoso
matik rahatszlklara yol aar. Bu r.datszlklar bedenin herhan
gi bir blgesini etkileyebilir ama ben gzlerden sz eniimiz bu
blmde konuyu ele almak istedim. Y ldnm sendromu iki
hiimde yaanabilir. lkinde, aile bircylerinizn birinin bel irli
hir yata yaad bir rahatszl o yaa geldiinizde siz de ya
arsnz. Bunun sebebi, inan sistem inizin bir yerlerinde. o ra
hatszlm o yaa geldiinizde sizde de grleceine dair kat
hir likrin kaytl olmasdr. Bylece, yllar geip de siz o yaa
yaklamaya baladnzda faal zihniniz inanemazn doruluu
nu teyit etmek zere otomatik olarak o rahatszln ortaya k
nas iin gereken gerilimi retir. Insan zihninin dehas ve yara
t cl bunu hayana kalmann bir yolu olarak da kullanabil ir.
Birka gn nce kanma eski bir arkada arayp kalp krizi geir
diini ama atiattn sylemiti. Altm yalannda bir adamd.
TCiefonda kanma babasnn da kendisiyle ayn yata kalp krizi
!-!Cirdiini ama atiattn ve seksen yana kadar yaadn
,,;ylemiti. Karmn arkadanm, o yata geirdii kalp krizinin
claha uzun yaamasnn bir tr garantisi olduuna ya da hunun.
!-!Cilmesi gereken bir ..snav" olduuna inanm olmas ok
mmkndr.
 Yldnm sendromunun ikinci hali de, hayauruzn bir dne
minde banza gelen travmatik bir olayn "doum gn"n kul
lamanz (elbette doru kelime bu deil) gibidir daha ok. rne
in ocukken Aralk aynda ok tatsz bir olay yaadysanz, her
Aral k aynda. hava durumuyla ya da o dnemde yaplan (Noel
tatiline kmak, ylba alverii yapmak vs.) bir eyle ilikilcn
dirdiiniz rahatszlklar yaayabilirsiniz. Bylece her sene, ayru
dnemde. size o olay hatrlatan koullar gerekletiinde ba
mza gelen o olayn yeniden gznzde canlanmamas iin m
cadele ederken kendi kendinize grme problemleri yaratabilirsi
niz. Ama bunu yapan insanlar genellikle fiziksel durumlaryla
y ldnmleri arasnda balan kurmazlar. Bu tr bir yldnm
sendromunu siz de yayorsanz unu iyice anlarnalsnz ki, siz
ne anne babanzn fiziksel rahatszlklarnn ayak izlerini takip
etmek zorundasnz ne de her yl ayn dnemde hastalk kutla
mas yapmak zorundasnz.
Grme zayfl klar, z imgenin zayfl yla da i l inili olabilir;
ar derecede alakgnll bir tutum iinde olmakla ya da fke
yi gstem1enin sonularndan korknakla il ikili olabilir. Hay
vanlar dnyasnda bir hayvann dierinin gzne dorudan bak
masa saldrganlk sinyalidir. Kedi kpek besliyorsanz bunu siz
de fark ctmisinizdir: genellikle dosdoru gznzn iine bak
m&ktan ekinirler. Gzlerini karmalarann sebebi insan olarak
stnlnz kabul emeleri deildir. Bu ekilde davranarak.
nazik bir ekilde sizinle mcadeleye girmeyeceklerini ifade
derler. insanlarn dnyasnda doruca birinin gzlerinin iine
bakmak saldrganl , ste kmay ya da yaknlama arzusunu
gsterebilir. te bu yzden birine gzn dikip bakmak neza
ketsizlik olarak kabul edilir. Yine bu yzden baz insanlarda gr
mc zayftaklar oluur ve kalkan olarck kullanacaklar numaral
gzlkler takarlar, bylece baka insaniann kkrtlm korku
duygularndan kanmaya alrlar.

Kulaklar

Pek ok vakada kulak ars ve iiune kayb kiinin hem ba

kalarndan hem de kendisinden duyaca eletirilere kulaklanna

96
kamak islemesiyle ilgilidir. zeUikle kulak anlan , basn d
rme allrmalarma ok iyi cevap verir. An, basnca ek olarak
kulakla enfeksiyon ve i me yaratacak noktaya gclmise geve
me alimalarnn yan sr. muhakkak baka arelerc de bavur
mak gerekir. unu hibir 1.aman aklnzdan karmayn, amac
mz sadeec iyilemck; herhangi bir yntemin stnln kanu
lamak deil. Bu kitapta, nszde de belirttiim gibi, salk iin
hayal mhendisliinin uygulanmasn vurguluyorum ancak ke
sinlikle dier tedavi biimlerinden, zellikle de saduyudan uzak
durulmas gerektiini savunmuyorum. Bama byle bir ey gel
miti. Ciddi bir kulak ars i.kiycti olan bir kadna kendi yn
tem lerimi retiyordum. Doktorlarn kendisinde bu arya sebep
olacak fiziksel hibir sorun bulamadklarn sylemiti bana. Bu
nun zerine ben de ona, fikir atmalarn ortadan kaldmcak
yntemlerle birlikte geveme tekniklerini retmeye:: balam
tm. Ancak durumunda sadece geici bir dzetme olmuttu. Bir
yl sonra bana tekrar geldiinde baka bir doktora daha giltiini
ve sonunda arnn bebinin kulak kanalnn iyice gerisine tak
h kalan bir para pamuk olduunun anlaldn syledi. O gn
den sonra da kulak ars ckmemiti. Ben ahsen o pamuk par
asnn bulunmann nihayet fikir almasn zcn isel bir ka
rara denk geldiine inanyorum ama birisi o pamuu oradan
k arm ahyd tabii. Benzer durumlarda, zellikle de aryla birlikte
ikinlik de sz konusuysa ila kullanmakta bir an bile tereddt
etmem; tabii imgcleme yntemlerine ek olarak.
i itme kayb sklkla yallkla ilikilendirilir. Tpk gnne
kaybnda ve pek ok baka rahatsziktu olduu gibi bu dn
cenin asl kayna bu tr rahatszlklarn yaianmann doal be
li rtileri olduuna dair yayg n toplumsal inantr. Oysa bunlarn
yallkla hibir ilgisi yoktur. Duyu organlaranzn ileyiine da
ir salkl inanlar.t sahip olduunuz srece, ka yanda olursa
nz olun hibir duyu orgarunzn yeteneini yitirmesi sz konu
su deildir.
B adnmesi ya da denge kayh i kulak sorunlaryla ilinrili
Bu belirtiler ayn zamanda ciddi bir biimde hayatnazn
olabilir.
dengesinin bozulduuna ya da olaylarn kontrolden ktna da
97
iaret eder; hayatnz banz dndUrecek kadar fa kantnc
bir hale gelmitir. Bunlar, duygular hasurmaya almann fi
ziksel sonulardu.

Aaz

Az, sahip olduumuz en nemli ileriim orgamdr. Bebek

liimizde azmz d dnyadan ieriye yiyecek aldmz; sra
rak ya da yiyecei dan iterek honutsuzluumuzu gsterdii
miz; meme emmekten salya aktmaya dek pek ok eyi tecrbe
euiimiz organmzd. Bydke azmza konuma denen ha
rikulade olgu iin kullanmaya balarz; tabii pmek ve belki
de biraz daha fazla srmak iin kullanrz.
Azmzla, hisseuiimiz btn duygular ifade edebiliriz; do
laysyla bu blge her trl bastrln merkezi olabilir. Dou
lan gelen kusurlar dnda btn konuma bozukluklar bu tr
hastnlmalardan kaynaklanr. Kekemelik ya da ..s .. ve "z" gibi
harfleri syle ye memek buna en iyi rneklerdir; bu iki konuma
bozukluu da geveme terapisine ve zgvenin yeniden ina
edilmesi almalanna ok iyi cevap verir.
Kiisel deneyimimden bildiim kadaryla, dudakta uuk
karmak fke dolu szleri syleycmcmekle ilgilidir. Birka yl
ncesine kadar hi bama byle bir ey gelmemiti. Ama muh
emelen hastalklarla ilgili almalarmn bir sonucu olarak. be
den zihnim bana, fke dolu szleri bao;trmakta olduumu gs
emlenin en iyi yolunun uuk karmak olduuna karar vermi
ti; daha nce hana bunu anlatmak iin baka yollar kullanyor
du. Hangi koullarda uuk kardam kavradka. birine serie
karlk verme isteimi hasurmann hemen aleabinde uuun
olumaya baladn hissedebilecek noktaya gelrnitim. Uuk
larn iyilemesi genellikle drt gn ya da biraz daha fazla s
rer ama ben, kzgnlm boahp o duygunun or1aya masna
sehep olan dncemi deitirdiimde aynaya bakp uuun bir
saat iinde yok olduunu gzlerimle gryordum. Benim yapll
m siz de yapabilirsiniz.
 unu tekrar tekrar vurgulamak isterim ki , duygularn ifade
edilmesinden kastettiim duygulanmz zgrce hissetme frsat
m kendinize vermenizdir. Bundan karunayn: hissettiiniz her
trl duyguyu tam bir zgrlkle kendinize ifade edin. Duygu
larnz sizi kzdran kiiye ifade etmek zorunda deilsiniz. Bu
rada asl nemli olan duygunun serbeste akna izin vermektir.
Bu demek dei ldir ki, gidip patronunuzun humuna bir yumruk
akmanzda, einizi tartaklamanzda ya da birinin kafasna bir
tula yaptrmanzda bir sorun yok: elbette bunlarn hibirini
yapmayacaksnz ama bunlar yaptnz hissetmenizde hibir
sorun yoktur. ayet duygu ok ama ok glyse mutlaka fzik
sel ifadesini bulmak iin lk la rpnacaktr. Byle bir
durumda bir an bile tereddt etmeden ya bir havluyu aznza
bastmp hayknn ya bir yasu yumruklayn ya da karton bir ku
tunun zerinde btn gcnzle tepinip kuluyu ezin. Ban1.
derde sokmayacak uygun bir ifade hiimi bulun ama ne olursa
olsun mutlaka o duyguyu hilsedill. Bu basit d yerine geti
rirseniz, rahatszlk belirtilerinin hepsi olmasa bile byk bir
ksm inanalmuz lde ortadan kaybolacaktr. Bu t, fke,
korku, kskanlk gibi duygulann hepsi iin geerlidir.
Dilerimizi yaln1.ca besinleri srmak iin kullanmayz. sr
mak, bir iki doal savunma biiminden biridir ayn zamanda.
lsrmann ocuklara mahsus bir ey olduunu dnr, bu eyle
mi ocuklarda hi garipsemeyiz ama yeterince gl srmarun
can actan hir ey olduunu anladmzda bundan va1.gemeye
mecbur kalnz. Ama ne kadar bastrrsak bur.lm yine de sr
ma drts hala doanuzn bir parasdr. Yeterli kant olmad
iin imdi syleyeceim eyi bir varsaym olarak ortaya alyo
rum: Di rmesi ve bcn1.eri di sorunlar, zihinsel olarak alg
ladm7. ya da fiziksel olarak karlatmz bir tehlike sz ko
nusu olduunda hi1.i srmaya tevik eden duygulanmz bastr
mamzdan kaynaklanan gerilimle ilgi lidir. Geveme tekJ..ikleri
di anlanm dindirebildiine gre meselenin gerilimle ilgili ol
mas gerekir. Kronik gerilimin di rmelerine yol a ya da
en azndan dileri eker gibi d etkeniere kar daha zayf kld
dncesi bana ok mantkl geliyor. lsrmakla ilikili duygu-
99
lan rahattatmaya ynelik bir tedavi yntemi gelitirilmesi ok
faydah olabilir. Byle bir tedavinin daha az rkle sonulana
bileceini tahmin ediyorum. lsnna gdsnn byk oranda
eletiriye kar gsterilen tepki olduunu dnyorum. Bence
benzer bir gerilim dietlerini de etkileyebilir.

Burun

Koku alma organ olarak burnumuzun, belirli baz kokularla

ilikilendirdiimiz hatralarmzn yol at hastalk be lirtilerini
teliklemek gibi bir rol olabilir. Ayca burnumuzdaki sorunlann,
bir bakasnn iine bumumuzu soluna korkumuru bastrmamz
dan kaynaklanyor olmas da mmkndr. Biraz aptalca giln
dnn farkndaym ama bu. faal zihnimizin szl ifadeleri fi
ziksel ifadelere tercme ederken kulland ok tipik bir yoldur.
Faal zihnimiz, kullanmay alkanlk haline getirdiimiz szl
ifadeleri, benzetmeler olarak grmez, bunlar kelimesi kelimesi
ne alma eilimindedir: dolaysyla her eye "bumunu sokan" bi
ri g;bi deerlendirilme korkusu hastalk yar.tacak bir gerilime
sebebiyet verebilir.

Solunum sisteminin bir paras olarak burnumuz souk al

gml gibi rahatszlklarda nemli bir etkendir. Yaygnca nezle
ularak bildiimiz bu rahatszlk her ne kadar gzleri, kulaklar.
sinsleri. burnu, boaz ve gs i lgilendiriyor olsa da ben ko
nuyu bu blmde ele almak isti y oru m .

Her eyden nce. souk algnlnn virslcrlc ya da bulac

mikroplarla ok .az ilgisi vardr. Aslna bakacak olursanz kimse
kimseden souk algnl kapma:; mcer ki kii zihinsel ve duy
gusal olarak buna hazr olmasn. Buna hazr olmak, nczlcli ki
i yle benzeri bir duygua durumda o l m ay ya da nezleli biriyle
tema s emcninhastal kapm aya neden olacana inannay da
kapsar. Cercyanda kalmann, ayaklar tmenin, souk hava
larda ince giyinmenin ya da yanurda sianmann souk algn
lna yol aacana inannanz da hastalannamza sebep olabi
lir. Oysa btn hunlann yol aaca ek ey rahau mz hozm ak -

1 00
ur. unu da sylemeye cret edeceim ki. souk .: gnl2 ou
kez basit bir tepkiyi bastnnann sonucudur. alamale
Aralanndaki benzerlii bir dnn: Burun akmas ya da u
kanmas, sinsterin dolmas, gzlerin yaarmas, yutkunmakta
zorlanma, gilste ksnne/hknna . Alamak ou kez are
sizlik ve hayal knld hissedildiinde verilen doal bir tepki
dir. Bu doal tepki, "Erkekler alamaz.. gibi ya da ''Alamak za
yflk belirtisidir ve ben de zayf olmay reddediyorum .. gibi d
nceler yznden bao;unldnda, souk algnlnn alamann
yerini almas iin gereken ideal ortam hazrlanm olur. Demek
ki, yle iyice hkra hkra alayarak souk algnlnn belir
tileri onadan kaldmlabilir ama aresizlik duygusunun ve hayal
krklnn ardnda yatan dnceleri tespit edip dcitinnek
daha da hzl bir zm olacaktr. Bunu hakk yla yerine getirdi
inizde hastalk belirtilerinin birka dakika iinde kaybolup git
tiini grebilirsiniz. Benim ailemdc yllardr hi kimse souk al
gnlna yakalanmyor. nk hepimiz, herhangi bir durumda
daima atlacak daha olumlu bir adm olduuna yrekten inan
yoruz. Bununla birlikte, bastrdmz hayal krklklarnn ve bu
hastalkla ilgili inantarmazn sonucu olarak ortaya kmann
tesinde, souk algnlnn gayet pratik bir amaca hizmet edi
yor olabileceini de gzden kannamamzda fayda var: Bir s
reliine bile olsa, insana iinden ya da bir ilikisinden uzaklaa
bilme frsatn tanyor olabilir. Byle bir durumda, her ne kadar
acsn ekmek gereksiz de olsa, yaplacak en iyi ey hastaln
gerektirdii sreci doyasya yaamaktr.
Alama isteinin bastrlmasyla ilikilendirilebilecek dier
rahatszlklar, sk sk hapnnak, geniz aknlan (geriye doru
alama), sinsterde kronik tkanklk ve sebepsiz yere bir anda
balayan burun kanamalardr.

Boaz

Boazc alamakla ilikisine deinmitik. ancak boazmz

ayn zamanda yiyecekleri sistemimize kabul ettiimiz kanaldr.
101
Sembolik olarak (ynetici zihnimiz kelimelerin sembolik an
lamlann kavrar ama faal zihnimiz her eyi harfiyen sylendii
gibi alglar) yiyecekleri fkirlcrle ilikilendinne eilimindcyiz
dir. u tr ifadeleri rnek olarak verebiliriz: "Zor lokma" "Bunu
yutacan m sandn!" "Ne dnyorsa kustu ! " "Boazma
kadar getirdi ! " "Lafm boazma tkad" "Venilir yutulur gibi
deildi syledikleri." Sonunda, kabul edilemez dnceleri s
rekli yutup durduumuz iin, tepki olarak boazmz iip an
yabilir. Tepkiyi bastnnamzn sebebi bize sylenen szlerin ka
bul edilemez olduunu i fade etmekten korkmamz ya da ifade
etmememiz gerektiine inanmamzdr.

Konuyu tam tersi ynden ele alacak olursak, boazia ilgili so

runlar, boulan cevaplara ccvaben de ortaya kabilir. Szleri
miz, ihtiraslanmz. ikayetlerimiz ve acmz boazmzdan geip
dar dklr. Ancak "eyleme geme! " emri vererek bunlan bo
azmza ukarsak boazmuz iip anyabilir. Gen bir darua
nm vard. Bu delikanlnn boaz blgesinde ylesine ciddi bir
ar sz konusuydu ki hastaneye yatn hp mhcde altna aln
mas gerektii sylenmiti. Bir hafta kadar nce bir tanma sn
sanda bir arkada ok fkelenip delikanlnn boazna sarlnt
ve ocuun boazn skrnt. Doktorlar annn, geirdii bu fi
ziksel travmaya bal olarak boaznn redelenmesinden kaynak
land tehisini koymulard. Grmemiz srasnda delikanl
nn arkadana. azarlamak iin bile olsa hibir tepki gstennedi
i ortaya ku: lamamen sessiz kalmu. Hastaneye yalnlmasna
ramak kala bana gelmiti. Birka saat boyunca geveme teknik
lerini uyguladk. Delikaniy olay hakkndaki duygularn ifade
etmesi konusunda cesaretlendirdim ve bunu yapmann "erkcke"
olmad dncesinin ne denli sama olduuna onu ikna ettim.
Bu zaman zarfnda o da duyguyu hissetmek iin kendisini brak
t ve iine an derin acsuu hkra hkra ifade etti : bu arada
hen de srekli ona destek oluyordum. O gece sabaha kadar delik
siz bir uyku ekti. Sabah uyandnda tamamen iyilemiti. Bir
likte geirdiimiz o iki saatte durumunda bir deiiklik olmasay
d hi kukusuz onu hastaneye hen teslim edecektim ama bu va
kada allahtan byle bir eye gerek kalmamt.

1 02
 Bademciklerin iltihaplanmas, lenf ve salg bezlerinin ime
si de benzer bir basunnamn sonucu olabilir. lk kez bademcikle
rim iltihaplandnda Deniz Kuvvetleri 'ndeydim. Talim sra.,nda
komutan beni haksz yere fena halde paylam ben de kendimi
savunamamum (yeterliliim snamyordu.) O zamanlar antibi
yotik tedavisi uygulannuu ama daha sonra bademciklerim ilti
haplandnda imgeleme yntemlerini kullanarak iyiletim. Yine
de boaz enfeksiyonlarn ve bademcik iltihaplanmalanm tedavi
etmekte antibiyotikler olduka ie yarayabilir. O y1.den bu ila
lan hemen elinizin tersiyle bir kenara itmeyin. Daima ne ie ya
nyorsa onu kullanmakta fayda vardr. mgeleme teknikleri uygu
landnda ilalarn daha iyi i grdn farlc edeceksiniz.

Boyu n

Bu blmde boyun anlarna ve hoyun tutulmalarna dair

birka ey sylemek istiyorum.

Ben ok ..dik kafal" bir ocuklum: yanl olduuna inand

m dncelere boyun emekten hi haz etmez srekli diklenir
dim. Bu yzden de srekli boynum tutulurdu. Bununla i lgili hi
unutmadm bir amm vardr. Kalifomiya'da bir okula kaydn
yaptnn lard. Annemin srar yznden ilk gn okula takm el
bise ve kravatla gitmilim. Sylememe gerek yok herhalde, hi
kimse benim gibi giyinmemiti ve bunu da sylemem gerek yok
herhalde, boynurnun sol taraf olduu gibi tutuluvenniti. Bu
gn de daha az dik kafal bir adam saylrnam ama artk inatf
m bastrmaya almyorum.

Boyundald bir an, sadece boyundaki bir ar olmayabilir:

a}n zamanda bir kii ya da duruma kar duyulan tepkinin bo
yunda an biiminde ifade edilmesidir. Bu tr arlar gerilime
bal olarak eitlilik gsterir; genel likle kii ya da durum hak
knda ne hissedildiinin etkisine gre ortaya kan dnceler
boyun arsna ya sebebiyet verir ya da ary 11rlatrr. Ne za
man otobanda araba kullanmak zorunda kalsa karmn boynu
anrd. Hi kukusuz imgeleme yntemini kullanarak kalabalk

103
otohaniara kar tutumunu kolaylkla deitirebi lirdi ama o, en
az bunun kadar etkil i bir baka yntem semiti : Otobana k
mamak.

Omuzlar

Omuzlanmz anatamimizin mthi b i r ifade gcne sahip

blmlerinden biridir. Basit bir omuz si lk ile "Kim bilir" "Bana
ne ! " "Ben ne yapahi l i rim ki ! " anlamna gelen pek ok ey sy
leyebiliriz. Hafife omzumuzu dnerek o insann gel i inden hi
de memnun kalmadmaz mesajana verebi liriz. Gzel bir kad
nn karsnda bir erkein omuzlarn ne doru yuvaciamas ka
dana duyduu abarlll i lginin ifadesi olabilir. Omuzlarmz ayn
zamanda hayata dair inanlarmzn ve alkan lk haline getirdi
imiz duygularmzn aynas da olabilir. ''Kare" biimli omuzlar
kiinin her eyle baa kabilecek kadar kendisine gvendiini
anlallr. Daima yukarda ve dmdz duran omuzlar kiin i n kro
nik korku iinde olduunu gsterir; her an arkasndan biri gelip
saldracakm gibi tetiktedir. An derecede dk omuzlar, ki
inin, hayau a anamayacak kadar ar bir yk olarak alglad
izlenimini verir. yice ne doru km omuzlar kiinin tpk
horoz dvndeymi gibi her an saldrmaya hazlf bir halde ol
duunu ifade eder. Bir akr.bamn hem ok dk hem de iyice
ne doru km omuzlar vard; onun bak asndan hayat
tam bir mcadele demekti. Daima geriye doru ekili duran
omuzlar kiinin saidrmamak iin hyk bir aba harcadn
gsterir. Ne ilgintir ki . bu im;anlarn eneleri de saldrganli
ifade eder biimde ne doru kk olur, adeta, gelecein varsa
grecen de var, i fadesiyle dolarlar.

Omuzlarn gerekten serbeste hareket eHirerneyen ne kadar

ok kii olduunu bilseniz hayret ederdiniz. Bir ara derslcrimde
Polinezya tarz "hareketli meditasyon" tekniini retiyordum.
Kalana ad verilen bu teknii uyguladm srada renci lerimin
byk oun luunun kollarn bedenlerinden uzaklatnp rahat
a hareket ettiernekte ok glk ektiklerini fark ettim. Kendi-

1 04
lerini korumak istercesine kollarn bedenlerinin yaknnda ka
pali tutuyorlard; sanki buna ihtiyalar varm gibi hissediyor
lard. Genel olarak btn insanlarda byle bir alkanlk olduu
nu grrsnz. Etrafta ok fazla korkulacak insan olduguna da
ir verilen apak bir mesajdr bu. Kollar zgrce hareket ettire
memenin sebebi omuzlardaki kronik gerilimdir. Kendinize olan
gveniniz ne kadar fazlaysa kollannz o kadar rahat hareket et
tirir. bedeninizden kolayl kla uzaklatrrsnz.
Omuzlarmzdan itibaren kollarmz insanlara ve nesnelere
ulamak iin hareket ettirir; sevgiyle kucaktamak iin ve fkey
le itmek iin kuUarunz. Bu itkilerin duygusal gcnn verdii
emir geersiz klndnda, ciddi bir hareket kstlamas, ar
ve/veya omuz i ltihaplanmalar ortaya kabilir. Geveme teknik
leri mucizeler yaratabilir ama fikir atmalarnn zlmesi bir
daha byle bir ey yaamamann garantisidir.

Kollar

Koliarta ilgili sorunlar ncelikJi olarak dirsekiere baldr.

Btn ekiemierde grlen bklmeme, kniniama ya da ime
gibi sorunlar dncelerin esnek olmamasndan ileri geliyor ola
bilir. Dirsek blgesindeki sorunlar yeterlilik duygusunun eksik
liiyle ya da baan korkusuyla ilintiliymi gibi grnmektedir.
Ayrca, birinin size "dirsek evirrnesine" kar gsterdiiniz di
rcnle ya da birilcriyle "dirsek temas'' iinde olmanzn yaratt
aumayla ilikili de olabilir. ok alma gerektirdiini bil
diiniz ama byle bir abay gze alamadnz bir ite "dirsek
rtmek" istememeniz de bu blgede sorunlara yol aabilir.
Kollar genellikle isilik. kant, kabarma, ban gibi binakm
cilt hastalkianna maruz kalr. Bu tr rahatszlklarda kendinize.
cannz ok skan bir kii ya da olay olup olmadn sorun. Bir
meseleye ya da kiiye "uyuz" olduunuzu dnm olabilirsi
niz; fena halde "kandru" dnp birine vurmak istiyor ola
bilirsiniz; elde etmeyi ok istediiniz ama' sonunda hayal knk
lna uradnz bir eyin nndeki engeli "ban ba" olarak

1 05
grm olabilirsiniz. Bedenin neresinde oluursa olusun ci lt ra
hatszlk lar yzeye kan i atmalardr. zellikle kollarda
grlen cilt rahatszlklar yeterlilik, saygnlk, onaylaruna ve
baanna yla ilintilidir.

Eller

Bu mucizevi uzuvlannuz ol&tanst bir ifade gc v e ina

nlmaz eitlilikte kullanm alan vardr. Edebiyatla. mzikle, re
simle, iaret diliyle ve jestlerle dnccleri mizi konuturur elle
rimiz. Y llar nce bir oyun seyretmitim; sahnede bir adamla bir
kadn vard; tantlar, birbirlerine ak oldular. ok trajik bir bi
imde ayr ldlar ve sonra byk bir cokuyla tekrar bir ar.ya
geldi ler. Oyunu ilgin k lan tek bir kelime ya da ses olmamasy
d. Barolde yalnzca iki ift el vard.
Eller bir eyleri ina etmek iin de kullanlr bir eyleri yk
mak iin de: okamaya da yarar vurmaya da; eller hem vermek
hem koparp almak iindir; eller hem tutar hem brakr; hem
kefeder hem bir kenara iter. Ellerimizin hiimi. yamz, cinsi
yerimiz, kiiliimiz ve nesleimiz hakknda nemli ipular ve
rir. Kullanm alan inanlmaz bir eitlilik gsteren ellerimiz. ay
n or.nda eitlilik gsteren zihinsel atmann da nesnesidir;
hu atmalarn ou da i letiimle ve hir eyler baarnakla ilgi
li olur.

Elierin kron ik biimde souk olmas sonucunu douran zayf

kan dolamnn sebebi , insanlara dokunmak istemekle dokun
maya korkmak arasndaki atmadan kaynaklanyor olabilir.
Elierin srekli terli olmas, hata yapmaktan ya da aptal grn
mekten (yetersizlik duygusu) korknakla ilgilidir. Ellere kramp
gimesi gibi rahatszlklar birilerinin .. elinden tutup" insanlara
yardm etmeye direnmekle ilgili olabilir; ya da insanlarn yard
mn, birilerinin "eline bakmak" olarak deerlendirip reddet
mekle ilgili olabi lir. "Elini tan altna koymak" istememekle de
ilgili olabilir ya da sorunlan "ele alma" becerisiyle ilgili al-
'

malar da buna yol aabilir. Bir kadn tanmtun; her eyi clin-

106
den karmasnn sebebini merak etmeye balad anda iki eli
nin de ba parman fena halde incitmiti.

Yazarlar, mzisyenler, ressamlar gibi yaptklan ite srekli

ellerini kullanmak zorunda olan insanlar, yetenekleri konusunda
bir atma yaadklannd a ellerinde iddetli kaslmalardan yak
nahil irler. Kendisini her eyden nce bir ressam olarak tanmla
yan bir adamn, bir eyler yazmaya kalklnda ellerine kor
kun kramplar girdiini okumutum; yazarken, "doal" ifade bi
imi olan resmi kullanmad iin ve anne siyle szl olarak ile
tiim kurmakta hibir zaman baar l olamad iin sululuk du
yuyordu.

Romatizma gibi eklem yerlerinde ok ac veren iltihaplan

malar ellerde yaygn olarak grlen bir rahatszlktr. Tipik ro
matima vak.alarnn, son derece kat, mkemmcliycti ve kont
rolc insanlar olduklar bulgulanmtr. Burada sz konusu olan,
olaylar ya da insanlar karsnda hi esneklik gsterememcnin,
ar derecede kendini eletirmenin ve bakalanna ynelik ele
tirel dncelerin srek li bastnlmasnn ellere yansmasdr.
Geveme teknikleri geici olarak byk fayda salayabilir ama
asl kurtulu tavrlarn deitirilmesindedir. Geveme teknikleri
nin yan sra deerlilik ve yeterlilik duygusunu ykseltecek
olumlama cmleleri kullanmaya balayan bir dananmn elle
rindeki dcfonnasyonun olaanst biimde hzla d7.eldiinc ta
nklk etmitim.

Her eyin tesinde, el lerimizin iyileticici enerji yayma po

tansiyeli inanlmazdr. Kitabn i lerleyen blmlerinde bu konu
yu ayrntl olarak ele alacaz.

1 07
insan kurallara s1naz!
 IX. Blm

kinci Blge:
Kimlik Algs Merkezi

Gs Karesi

Diyafram ve enseyi de ieren gs kafesi blgesi, kimlii

mizin bilinalumzda algladmz blmdr. Biliyorum. o
umuz "zihnimizin" ba blgesinde yer aldm sanrz ama
spontane kimlik algmz biraz daha aalardadr. Tarzan filmle
rinin eski versiyonlann seyreuiyseniz kahramann "Ben Tar
zan" derken gsn yumrukladn hatrlayacaksnz. Tarzan
bunu. gorillerin arasnda byd iin yapmaz. "Ben" u d
nceyi ifade ediyorum ya da ''Ben" belirli bir neme sahibim
veya "Ben" u anda kendimi ok mutlu hissediyorum gibi ifade
leri gs blgesine dokunarak ya da gs blgesini iaret ede
rek vurgulamak (genellikle de iki elle birden) yeryzndeki b
tn insaniann doasnda var olan en ortak tavrdr. Kimlik a l g

nzla ilintili bu tr el kol hareketleri klrlcre gre farkllk

gstermez. Byle bir ifadeyi kullanrken rahatlkla bamza da
dokunabilirdik ama bunu yapmayz. Yapmayz nk adeta bi
yolojik dzeyde kimliimiz gs katesimizin inde yer al
maktadr. Ayn ey duygusal ve dnsel dzeyde de geerlidir.
109
 Gs kalesi kimlik algrnzn merkezi olduu iin z dee
rimizle i lgili dncelerimiz; reddetmemeyle ve merhamet et
meyle ( bakalan yla zdeleme anlamnda) ilgili dnceleri
miz; kendi mize gvenmekle, kendimizle gurur
duym ak la ya da
kendimizi aa lam akl a i l gi l i dnce lerimiz
burada toplanr.
B una, en ge ni anlamda btnlk duygusunu; kiinin btn bir
varl k olarak kendini srekli klma duygusunu da ilave edebi l ir
sin iz. Bu blgeyle ilikili en ortak duygular coku (ki ou inan
buna ak der) ve korku (kaybetme korkusu ya da lm korkusu
da dahil) duygulandr. Coku hisseden kii gene ll i kle tam bir
duygusal duyarl lk durumundadr, korku hisseden kii y se tam
bir duyarszlk durumunu yanstr ya da en azndan duyarszia
maya alr. "Gerek asker duruu"nun gsn i irip i leri
karmay gerektirmesi bir tesadf deildir; profesyonel askerler
iin duyarszlk bir erdemdir.

Gsler

i mdiye dek duyduum e n iren laflardan birini bi rk a y l

nce bir cerr.htan duymutum. Bu adam htn kz bebeklerin
doar domaz mini bir gs alna arneliyarna tabi tutulmalar
gcrckiini dnyordu. Bylece bydklerinde meme kanse
rine yakalanma riski ortadan kalkacaku. Beden bir makinedir
mannn insan gtrchi lecei en u nokta byle bir yer olsa
gerek. Beden bir makinedir o halde makinenin bir yerlerinde ak
sak.lklar ortaya lj knadan nce gerekl i dzcltmeler yaplmaldr.
Daha da korkutucu olan. adamn bunlar sylerken son derece
ciddi olmasyd.

Meme kanseri ncelikle kadn larda grlr; de#erlili.k duy

gusuyla i lgili almalann dorudan sonucudur. Aan derecelere
varm reddedilme korkusuyla i lgili duygularn bastnlmasyla
yakndan balantldr. B yle kadn lar. ok tipik bir ekilde,
duygularn ifade etmekte son dcreec zortanrlar nk sadece
duygu larndan deil. o duygu l arn ardndaki dncelerinden de
korkmakadrlar. Temel dncelerinden biri "Ben ylesine de-

l lO
ersiz biriyim ki, gerekten tamyacak olsa hi kimse beni kabul
etmezdi" dncesidir. Ama bu kadnlar deersiz olduklanna
tam anlamyla, gnlden inanm olsalar ok daha az sorun ya
arlarda. Mesele, toplumumuzdaki kadniann bir yandan ycel
ti lirken bir yandan aalanmalardr. Bunun bir sonucu da .. Ben
deeriiyim/Ben deersizim" clikisidir. Bu dncen in olumlu
olan kasmru destekleyen biyolojik ve manevi bilin, srf varol
duu iin insann deerli olduunu bilir. Bu dncenin olum
suz yanna kadnlara srgit dayatan yzlerce ey vardr; ama her
halde hibiri bir birey olarak kadnn deerini hie sayan dini
kavramlar kadar korkun olmasa gerek. Kadn olmann gnah
karlkla bir tutulmas bir kadann kendi deerliliine dair dn
celerini elbette belirleyecektir. Yl larca "AIIahm ben senin de
ersiz kulunum, ben deersiz bir gnahkanm" diye gsne vu
r. vura Tanr 'ya yakaran bir kadnn bedeninin bu dneeye na
sl karlk verdiine kimsenin amamas gerekir. Meme kanse
ri olan her kadnn dindar ol mas art deildir. sz konusu edi
len bu zgl koullan yaarnam bile olsa hastalna tctikleyen
inanlar ayn trden grlerdir.
Kanser, ar derecede kronik geri lim bozukluudur ve uzun
vadeli fikir atmalarnn nihai sonucudur. Bir bakma kiinin
kendini reddetmesidir Unk hemen her zaman iin iinde byk
bir sululuk duygusu vardr. Sululuk duygusuna bir de korkun
hir aresizlik duygusu, derin hayal knkhklan ve kiinin kendi
yaarnnn kontroln elinde tutamamas eklenir. Peki ama ha
yatta gerekten neyi kontrol edemeyiz'! Baka insanlarn davra
lanm (etkilenebiliriz ama kontrol edemeyiz) gemite yaa
dmz olaylar ve gelecekte olacaklar kontrol edemeyiz. Kan
ser hastalar ok tipik bir ekilde dnyann. muhakkak kontrol
altnda turulmasn gereken tehlikelerle dolu bir yer olduuna
ama kendilerinin bunu yapamayacaklanna inanrlar. Yine de dc
crler nk hayana kalmak iin dnyay kontrol etmenin art
olduuna inanmaktadrlar. Bylece bedenleri "Kontrol etmeli
yim ama kontrol edemem" elikili mesajn alp durur. Buna,
k iinin kendi duygularn kontrol allnda tutmas da dahildir z i
ra , bu insana gre "kontrolden km" duygular sadece korku -
.

lll
tucu olmakla kalmaz, incitilehilir ve zayf biri gibi hissetmesine
de sebep olur ki, bu denli tehlikeli bir dnyada bu onun iin ger
ek bir tehdiuir. Kanser tedavi edilir, ama bedenden para alarak
ya da bedene binakm kimyasallar zerk ederek veya radyasyon
vererek deil, kiinin, her eyi kontrol etmesi gerektii inancn
dan tamamen vazgemesiyle ya da her eyle baa kabilecei
ne ikna olmasyla tedavi edilir. Tehdit edilme duygusu an nok
tada deilse kanserin yerine iyi huylu tmrler oluabilir.

Akcier

Yaamn belki de en evrensel semboldr nefes almak; cier

ler de yaam olabildiince iimize ekme isteinin, byyp
genileme tutkusunun ve hayat bakalaryla paylama arzusu
nun merkezidir. Bu yzden, bu konularla ilgili korkulanmmn da
merkezidir cierlerimiz.
Astm genel olarak yukarda sz edilenlcr!c ilgili pek ok
korkudan nasibini alm bir hastalktr. Kendi kiisel deneyi
mimden biliyorum byle olduunu; ocukken bronit astmm
vard ve bu rahatszln "iimden kmas" iin aradan yllar
gemesi gerekti. Bir zamanlar, bedende duygusal atmalarn
yaand blgeleric temas halinde olma konulu bir serninere ka
tlmtm; alma srasnda gs kafesimde inanlmaz bir bo
alma yaamum. B ir yandan hkfa hkra alarken bir yan
dan da olaanst bir "Ben iyiyim"' duyusu (deerlilik hissi)
iindeyctim: oradaki herkesi, btn insanlar derinden sevdiimi
hissediyordum, bunu ifade de ediyordum. O gn btn olup bi
ten, beni onca yldr o duygulan ifade ermekren alkoyan at
malarm zmlenmcsiydi. O 1.amandan beri, deneysel dzeyde.
ocukluktan kalma fikirlerimi yeniden hatriayarak ocukluktan
kalma hastalklarm ksmen zmleyebilme becerisini elde et
mi bulunuyorum. Ben o fikirleri bulup dcitirdiim anda has
l&lklarm da yok oluvcriyor.
Aada ast ma yol aabilecek birka tipik fikir allmas r
nei bulacaksnz:
1 12
 Bamsz olma islei ve biri lerine baml olma (anne ba
bayla balar) ihliyac.
evreyle uyum iinde olmamac.
Hakk n arama istei ve hakkn aramaktan korkmak (ba
kalarnn kar kmasndan ya da bakalan arafndan red
dedilmekten korkrnak)
Bakalannn isteklerini ya da beklenrilerini karlayama
ma korkusu ve kullanlmlk hissinin yaran gceniklik.
Beklenrilerine gre yaayamamaklan kaynaklanan sulu
luk duygusu.
Sevilen birinin kaybedilmesi ya da dlanma, reddedilme
korkusu.
Aslm haslalan, yldnm sendromu yaamaya da meyilli
olurlar. ok ciddi bir fikir atmas yoksa rahahzlk kendisini
gs kafesinde hafif bir skma olarak gslerebilir.
Sigara kesinlikle akcieri kirletir ama ben bizatihi sigarann
kendisinin kanser yaplna ikna olmu deilim. Kanser, bir.tz
nce sz ettiimiz duygusal almalara benzer elikili fikirte
rin bir sonucudur. Kesik kesik nefes almak genellikle bir eyden
korkluumuzda, yaadmz bu duyguya kar kullandmz
bir savunmadr. bu yzden ben, sigara imenin daha derin nefes
alma frsatn yaratan, bilind bir tr lelafi etme davran ol
duunu dnyorum. Derin nefes almann gevemeyi salad
n gz ard elmeyelim; sigara ime alkanlndan kunulmak
islcyen liryakiler bu y1.den sinirli \e gergin olurlar, ne de olsa
yeniden kesik kesik, yzeysel nefes almak durumunda kalmak
tadrlar. Korkuyla ilgili atma onadan kalklinda alkanlk
haline gelmi sigara ime ihtiyac ya azalacaktr ya da tamamen
onadan kalkacaktr. Baz insanlarn sigaray bir gecede braka
bilmelerinin, bazlarnn da, belki de bir tr kendini ce7..alandr
ma ve hakl karma yolu olarak, sigaray brakmak iin kvra
np durmalarnn sebebi de budur. Sigara imenin elleri megul
elme ihtiyacyla ilikili olduunu da teslim etmek gerekir. Ayr
ca az yoluyla keyif almakla; tandk bir ritelin rahatlatc et
kisini srdrmekle veya bask altnda hissetmekle de ilintilidir.
113
 Akcier kanserine dair son bir dccrlendirmem daha ol acak .

ok yakn bir arkadam bu hastalk yznden lmt. Arkada

nun l m n den ksa bir sre sonra p s ikosom ati k hastalk.larla
i l g il i bir kitap okumaya balamtm. Kitapta, akcier kanserine
yakalanan birinin tipik h i kayes ini n on be yandan nce ebe
,

veynini yitinnek, ev l i l i inde sorunlar yaamak ve meslek haya

tnda hayal krklna uramak olduu yazyordu. Bu beni ok
anm t. len arkadann hikayesi de bu sylenenlerle tpa
tp rtyordu ve ben de onu ldrenin kanser dei l, umutsuz
l uk olduunu biliyordum. Tabii ki bu koullann otomatik olarak
kansere yol aacan sylemek mmkn deil ama umutsuzluk
hissinin kk salmas iin ok el verili bir ortam hazrlad da
bir gerektir.

Kalp Damar Sistemi

teden beri iirleri ve arklar besleyen kalp, akla, tutkuy

la, merhametle, kederle, hasrctle, kendini adamayla, korkuyla ve
cesaretl e ilikilendirilir. nsan birini scverse ona "kalbini verir "

( ya d a kalbini bir kentte de brakabil ir) ve akna karlk bula

mayan lar ya "kalp acs" .;ekerler ya da "kalpleri krlr." Merha
metl i birine "yufka yrekli" deriz, merhametsiz insanlara da
"kalpsiz. ta kalpli kall yrekli" deriz. Sevdi 'i miz birinin ba
.

na kt bir ey gelirse "yreimiz paralanr." Zor bir an mzda

biri y ard m m za koarsa, ona "btn yreimizle minnettar ka
lrz." ok cesur birinden "manga! yrekli" diye bahsederiz.
Korktuumuz zaman "yreimiz azmza gelir." Btn bu duy
gularn biy o loji k yansmalar da vardr.
Ka lp bi r kastr, bu y zden de kronik ve akut gergin l i kte n et
kilenir. Kalp rahats zl kl ar olan kii ler merhamet duygularna
ket vurmaya alan ya da reddedilme korkulann bastrmaya
abalayan insanlard r Merhametli ol maktan k anma l ar n n se
.

bebi bunun zaytlk belirtisi ol arak yorum lan mas ndan korkma
lardr, zellikle de dnyann acmasz bir yer olduuna inanan
ve bir yerlere gelebil mek iin kat olmak (merhametsiz) gerekti-

1 14
ini dnen insanlarda grlr bu eilim. Kalp hastalar arasn
da muhtemelen ok daha yaygn olan eilim, reddedilme korku
sunu basunnakur. Bu insanlar kiisel baardan araclyla ya
da paralan istif edip servet sahibi olarak aresizce onaylaruna ve
sevgi satn alma peindedirler. Bu gibi insanlar genellikle A ti
..

pi" kiilik olarak tanmlanr; onlar ynlendiren, kendi deerli

liklerini maddi eylerle kantlama ihtiyacdr. aksi takdirde de
ersiz olduklann, sevilmeye layk olmadklarn dnrler. Bu
insanlara gevemelerini, daha s olmalarn, olaylar akna
brakmalarn sylemenin pek faydas yoktur; onlara bu tr tav
siyeler vermek. kendi deerliliklerini kantlamak iin bakalan
n memnun etmelerine gerek olmadn anlamadklar srece
boa krek ekmekten baka bir ey deildir. Bu gibi insanlar
kendi deerliliklerini kantlamak iin maddi baanlar elde et
mekle o kadar meguldrler ki, sevdiklerini srekli ihmal eder
ler ve sonunda da en yaknlarnn sevgisini kaybcderler: stelik
her eyi onlar iin yaptklarn sanrken. Kimi 1.aman da ya ok
tan bu dnyadan gp gitmi olan ya da yaplan hibir eyi ye

terince iyi bulmayan anne babann sevgisini satn almaya al

yorlardr. Kalp hastalarnn ouna gereken. hayata yepyeni bir
adan bakmak: reddedi lme korkusunun kklerini kopanp ger
ek zsaygnn filizlenmesine izin vermektir.
Yksek tansiyon. anemi, lsemi gibi hastalklarla ilikili olan
kan ve damar sistemi de doal olarak kalple balantldr. Sayd
mz bu rahatszln da ortak noktas, zayflk, yetersizlik ve
aresizlik inanlarayla ilikili olmasdr; bunlara ek olarak kii
bakalannn kendisine davr.m biimi yznden iinde byk
bir flce biriktirmi de olabilir ya da olaylarn gidiarn daha iyi
kontrol edemedii iin fkeyi kendisine ynlendiemi olabilir.
Bu insanlar genellikle son derece maniplatif olurlar ve manip
le edilmeye kar da mthi tepki duyarlar. Lsemi genellikle,
ebeveynlerden birinin ya da her ikisinin birden yilirilmesinin he
men ardndan veya mesleki konumun sarslmasnn ardndan; bu
konuda hibir ey yapamamann getirdii youn hayal krkl
duygusuyla birlikte ortaya kar. Bu rr rahatszlklan olan kii
ler genellikle duygularn rahata ifade edemeyen insanlardr. Ya
pabilsclerdi, yaadklar gerilim nemli lde azalrd.
115
 S 1rt

Gs kafesi bakalan tar.fndan reddedilme korkusunun et

kilerini yaadmz blgeyse srt da bakalarn reddetme iste
inin etkilerini yaadmz blgedir. Bu blgedeki rahatszlk
lar, rnein birine "srtnz dndUnz" zaman ortaya kabi
lir. Birinin saldrgan tutumu karsnda hibir tepki gstermeden
"snUsl" oturmak sizde elikili duygulara yol ayorsa: ya da
birini desteklemek iin srekli ona "arka kmak" zorunda kal
yorsanz ya da zor koullarda etrafnzda "snnz dayayabile
ceiniz" kimseniz olmadn dnyorsanz srt rahatszlklan
yaayabilirsiniz. Bu blgede yaanan rahatszlklarn belki de en
sk grld durum "srlnza yk olan" birinden ya da bir ey
den kurtulmak isteyip de bunu yapmakta zorlandnz durum
dur. Byle duygular iinde olup da srt krmz lekelerle ve si
vilcclerle kapl bir delikanl lanmtm; ai lesinin yanndan ayr
lp kendi evine ktnda bu sorunlar da kendiliinden gemi
li. unu sak n atlamayn, o del ikanlnn rahatszlnn sebebi
srtnda tad yk deil, o ykten bkp usand duygusunu
ifade elmekten kanmasyd. Ve tabii ki snnda bir yk olduu
na inanmasyd.

Diyafram

Diyafram, gs kafesi boluunu kanndan ayran, kas ve

tendonlardan olumu ksmdr. Normal ilevi nefes almaya yar
dm etmektir ama pek ok insan diyaframm nefesini tutmak ve
korku duygusunu bastrmak iin kullanr, korku benzeri baz
duygular daha aalarda skp kalm ve yukar doru aka
gemek istiyor olabilir. Engelleme srecine girildiinde diyaf
ram tpk davul dcrisi gibi gerilip skr, bazen yle bir hale ge
lir ki, kii nasl derin nefes alp vereceini tmyle unutabilir.
Rahata ve derin nefes alma dngsnde tam manasyla do
al olan, midenin st ksmnn dan doru hafife knt yap
masdr. B u sadece, diyafram gevek brakldnda mmkn
1 16
olabilecek bir eydir. Diyafram z kronik olarak skk durum
daysa ram kapasileyle nefes alamazsnz. Bu da biyolojik olarak
oksijen almmza azalrr: duygusal olarak, sizi rahatsz edici duy
gulan hissetmekten al koyar ve zihinsel olarak da kendinizi s
rekli denelim allnda turmanaza neden olur. Damanlarmla
rencilerim, diyaframlanndaki gerginliti raballalacak biimde
bilinli olarak derin nefes alma almalar yaptk.lannda, ba
langra korkutucu bir .. dme" hissi yaadklarn ardndan da
sel gibi bir duygu ve halra aknna uradklarn sylerler. B u
duygu ve imge aknnn durulmasnn ardndan, upk s k bir a
lamadan sonra olduu gibi, kendilerini "arnm" hisseiliklerini
anlatrlar.
Diyafram basncan a7.ahmak iin uygulanabilecek onlarca
farkl teknik vardr ama benim bildiim kadaryla en iyisi kah
kahalarta glmektir. yle okkal bir kahkaba pariatmak s izi iyi
ce bir sallay p silketerken birikmi gerilimin ok byk ksmn
sprp temizler. "Glmek en iyi ilaur" dey ii kesinlikle mes
netsiz deildir. Doya doya glmenin verdii arnma ve rahatla
ma hissini hibir i la veremez insana; gerginlikten kurtulmak
sz konusu olduunda alamak bile glrnek kadar etkili deil
dir. Hayatta glnecek ok ey var ama bunlarn arasnda her za
man en komii yine biziz. Kimi zaman kendim izi o kadar da
ciddiye almamzcia fayda yok mu?

17
insan kurallara smaz!
 X. Blm

nc Blge:
Gvenlik Merkezi

Bedenin gvenlik merkezi olarak adlandrdm blgesine,

karn. kala kemiili ve beli dahil ediyorum. Buras ncelikli
olarak doamzn igdsel yanyla: gvende olmakla, beslen
meyle ve fiziksel dnyamz bakalaryla paylamakla ilikilidir.
Bu blge efkatten ve efkat eksikliinden etki lenir. bir o kadar
da m lkiyet duygusu ve desteklenmeyle ilik ilidir.

1
Mide

gdsel alk drtsyle ilgili olan balca alan midedir.

Yiyecekleri alp sindirdiimiz yerdir, uzun sre bo kalacak
olursa bukonuda bir eyler yapmamz iin "zil alp" bizi uya
nr. Bu hayatta tecrbe ettiimiz ilk hazlardan biri de midemizi
doldurmaktr. Kammz doyunca rahatlanz. geveriz ve kendi
mizi gvende hissederiz. Ne ki. daha nce de deindiim gibi,
y i yecekler beslenmenin tesinde farkl bir anlama sahipt ir.

B cbekkcn karrun z doyurmak iin bakalanna banhyd

nz. lk yiyecek tedarikiniz iin baka birine muhta olmanzn
19
midenizdeki etkisi, yiyecei , bkalarnn sizi ne kadar sevip si
zinle ne kadar ilgilendiiyle ilikilcndinnek oldu. Bu anlamda
gsterilen ilgi ve bakrnn hayana kalnakla ya da gvende his
setmekle zdeleen bir anlam vardlf nk yaamak iin ye
mek yemeye mecburuzdur. te tam da bu sebeple sevgiye "a"
olmak gerekten mmkn hale gel ir. Kendilerini doyuracak ka
dar sevi lmcdiklerine ya da sevi lemcdiklerine inanan insanlar
sevgi ve efkat at ekti klerinde genellikle sevginin verecei
doyurnun yerini tutacak iki yoldan birine bavururlar. Bu yollar
dan biri, sevginin yerine yiyecekleri koymaktr, ki an iman
ln en yaygn sebeplerinden biridir. Kilolu insanlarda sklkla
rastlanan tatl gdalam dkn olmann sebebi yiyeceklerin di
linde tat l nn. baka her trl gdadan daha ok sevgiyle edeer
olmasdr. Can srekli tatl eken birinin aslnda gerek zlemi
sevgidir; ite bu kadar ba.it. Ar yemek yeme. gerek duygu
larn bastnldnn gstergesidir: obezler genellikle hem kendi
lerine hem de bakalarna, gerek isteklerinin ne olduunu itiraf
etmeyi rcddederler. Yeterince alnmayan sevginin yerini tutmas
iin bavurulan ikinci yol da. kiinin daha az yiyecee/sevgiye
ihtiyac olacak eki lde midesini "bi lincinde olmakszn" bzp
skurmasdr. Bunun sonucunda kii ar derecede zayflaya
bil ir. Bu da kiinin gerek ihtiyacn yadsmas giriimidir; by
lece gven duygusu daha az tehdit allnda olacaktr ama gergin
lik de varolmaya devam edecektir.

Yiyecekler

Yiyecekler maddi gvenlii de temsil eder. meslek hayatnda

ki atmalarn ve tatminsizliklcrin sklkla mide rahatszlklan
olarak ortaya kmasnn sebebi de budur. "O i karn doyurmaz"
gibi i fadeleri bu yiizden kul lanrz. Yapt i ya da maddi adan
kendini gvende hissetnemek birini "yiyip bitiriyorsa" m ide za
nn da yiyip bilirerek lscr olmasna yol aabil ir. Mide rahatsz
lk lar. maln mlkn kaybetme korkusuyla da il ikilidir. Ayn
ca. hayatnzdaki birtakm insanlarn size ait olduklann dn-

1 20
yorsanz. sizi terk edeceklerine dair gerek ya da hayali herhan
gi bir tehdit midenizde anlara yol aacaklr. Kskanlk dedii
miz duygu aslnda yaanacak muhtemel kayptarla ilgilidir. ayr
ca reddedilme korkusuyla da ok yakndan ilikili olabilir. Bir
bakasnn sahip olduu eye asl sizin sahip olmanz gerektiine
inanyorsanz bu da midenizin anmasna neden olabilir.
Ayrca yiyecekler birtakm fikirleri de lemsil eder. ''Bu d
nceyi midem kaldrmyor" ya da "Bu iren bir fkir" veya
"Sylediklerini hazrnedemiyorum" gibi ifadeleri bu nedenle
kullanmz. Kendi kendimizi ne hale getirebileceimizi grnce
insann midesi bulanyor deil mi!?

Safrakesesi

Safrakcscsinin ilevi, d ya da safra ad verilen ac maddeyi

karacierden alp yediimiz yiyeceklerdeki yan paralanmas
na yardm etmesi iin ince barsaa aklarmaklr. Bu organa ver
diimiz ismi de duygularmzla yakndan il ikili mecazi anlam
da kullanrz. Bize ledirginlik veren. sknt veren. kendisinden
kurtulmak istediimiz kiilerden "safra" diye sz ederiz; birlik
tc olmaklan zarar grdmz bir kimseyi ya da bir eyi kendi
mizden uzaklatrmak isediimizi belirtirken "safra atmak" ifa
desini kullanrz. "d kopmak" deyimi de buradan gelmeke
dir; kelimenin. teden beri kzgulk ve korku duygularn a
ntran bir anlam vardr. B ir insana duyulan youn kzgnln
bastnlp biriktirilmesi safrakesesi ta olumasna yol aabilir.
ki bu da. dnce biiminizi deiirmeniz iin bedeninizin en
a yollardan birini ku Ilanarcik size mesaj gnderdii anlam
na gelir.

Ba1rsaklar

Sarsaklar sindirim ileminin tamamland ve alk rnle

rin dan yollanmaya hazrland organlardr. Sarsaklarn
duygularunz bakmndan ad anlam depo ilevi grmesin-

121
den ileri gelir. Kk ocuklarn, annelerini zmek. hayal knk
l na uramak iin barsak hareketlerini engelledikl erini duy
musunuzdur. i te yetikinler de olaylar ya da insanlar zerinde
kontrol sahibi olmak iin ayn yola bavururlar. Bunun sonucun
da da ya kronik kabzlk ya barsak U lseri ya da bir baka ba
rsak rahatszl ortaya kar. Bu gibi rahatszlk lardan ikayet
eden insanlar aslnda maddi dnyada olup bitenleri kontrol altn
da tutamaktadrlar; bunun yerine kendi ilerindeki madde ze
rinde kontrol sahibi olmaya alrlar. "Oiuruna brakmay"
rendiklerinde beden fonksiyonlan yeniden normale dnecektir.
Barsaklar. !kat grmek ve gvende olmakla ilikil i bir y
n duygunun da deposudur. Aslnda, gerek alklarn ifade et
mekte zorlanan insanlarda ''i gbek" olarak grdmz ey
kanndaki dei l barsaklardaki genilemedir. Benzer elikiler
barsak fnna da yol aar.

Rektumda grlen tahriler ve basur gibi rahatszlklar bir

anda elimizden alnacakm ya da kap gidiverecekmi gibi g
rnen insanlara ve eylere smsk yapmaklan ileri gelir. shaJ
se daha ziyade, hoa gitmeyen bir eyden umutsuzca kurtulma
abasnn ya da sevimsiz bir durumdan kama iseinin bir so
nucudur, ki bence kamp kurmaya gidip de doayla ba baa kal
dmzda oumuzun ishal olup "karvermemiz" bu tr duy
gulardan kaynaklanmaktadr. Ayrca memleketlerinden ok
uzaklara, yabanc lkelere giden turistlerin skl kla ishal olmala
rnn sebebinin de iinde bulunduklar koullardan aslnda hi
holanmamalar olduuna dair ciddi kukularm var. Afrika sa
vanlarnda oradan oraya yolculuk ederek gcirdiim yedi yl bo
yunca bir kez bile ishal olmamt m nk macera yaamaya ba
yl yordum. Ama ne zaman ki byk kente geri dnp bir ofise
tkldm y llar sonra ilk kez o zaman ishal oldum.

Apandi sit, barsan sonunda ii zehirle dolu parmak ek

linde bir uzantdr. almalarm srasnda apandisit ameliyat
olmu epeyce insanla karlatm iin, tpk safrakescsi tala
rndaki gibi. apandisitle i lgili rahatszlklarn kaynann da biri
ne ya da bir eye duyu lan ac dolu hislerin uzun 1.aman boyunca

1 22
bastrlmas olduunu dnyorum. Hatta. zerinde altun
vakalarn birinde, apandisti patlayan bir kadn. geirdii bu kriz
le iki senedir bir adama duyduu ancak srekli bastnh byk
fke arasnda bir iliki olduunu hissettiini sylemiti.

Karacier

Karacierin ilevi eker depolamak. safra salglamak ve kan

binakm zehirlerden arndrmaktr. Karacier ayn zamanda ye
terince sevgi . efkat grememeyle ilgili ve kendinden honur ol
mamayla ilgili basrnlm kzgnlklarm depoland yer de ola
bilir. ..Cieri yananlar .. yani hayal lunklklarn. kederlerini a
yemek ve alkolUn ardna snarak unutmak isreyen kimseler
genellikle karacier sorunlar yaarlar.
An alkol lkeliminin karacier zerinde ok ciddi etkileri
olduu gibi karmak duygusal rahatszlklarda da nemli bir ro
l vardr. nsanlar alkoln kendisine bamllk geliiirdikleri
iin ar iki imezler. Ar iki imelerinin sebebi, hayata tu
lunabilmek iin gerekli olduuna inandklan bir eyi onlara ve
renin alkol olmasdr. Alkol . gevetici etkisi nedeniyle hissedil
mekle olan dayanlmaz gerginlii geici olarak azaltr. kana ka
rt anda ekere dnl iin sevgi ve efkat ihtiyacnn ye
rini tutacak madde salanm olur; ayrca verdii uyuukluk his
siyle kiiyi hisselmekten korktuu duygularndan korur. Karaci
er sadece ar miklarda yklenen zehirli maddeyle ba edeme
dii iin zarar grmez, alkole sncirak rahatlaulmaya allan
duygusal gerginliin ta kendisi de k.araciere zarar verir. Fizik
sel bir bamllk tr olduu dnlerek alkolikliin rek reda
visinin mr boyu hi iki imernek olduu inanc ok yaygn
dar. Oysa Kalifomiya'da bir doktor. alkolizm redavisinde soru
nun alrnda yatan duygusal atlmaya neden olan inanlar de
itirmenin kesin zm olduunu iddia etmektedir. Bu ynlem
le alkol tedavisi gren iki eski hastas ank ikiyc hi ihtiya
duymadklarn ancak arada srada canlar ekerse bir kadeh bir
eyler itiklerini bclirtmilerdi. atma bir kez zmlenecek
1 23
olursa an alkol alma ihtiyac da ortadan kalkacaktr. Alkoliz
min tedavi edilebilir bir rahatszlk olmas mn sebebi fziksel de
il, duygusal bir bamllk olmasndan ileri gelir. in sm, bas
trlm kzgnlia sebebiyet veren inanlar deiirme arzu ve
iradesini gstermektedir.
Obeziteyc yol aan a.n yemk yeme ihtiyaca, sebepleri ve
sonulan bakmndan tpalp alkolizmc benzer. Aan yklenme
ve gerilimin merkezi olarak bu durumda da yine karacier zarar
grr. Daha nce de deindiim gibi yiyecekler teskin edici bir
ilev grmektedir; yemek yemek geici olarak gerginfii azaltr
ve gidcrilemeyen efkat ihtiyacnn yerini alr. Bedende biriken
yalar pek ok amaca hizmet edebilir; her eyin tesinde, kar
larunam maddi manevi ihtiyalar iin bir r ..gvenlik baua
niyesi" grevi grr. Aynca yalar enerji de depolar; genellikle
bastrlan youn kzgnlk ve gccnrne duygulannn enerjisi ya
olarak depolanr. Bu enerji, korku duygusu biimini de alabilir;
yle ki. baz durumlarda bedende biriken yalar, bakalaryla
yaknlk kurmay istese bile kiinin insanlarla arasnda belirli bir
mesafeyi koruyabilecei bir tr ..tampon blge'' oluturur. Baz
durumlarda da kiinin varlnn nemini artmnasrun bir yolu
dur: ..arln koymak" anusunun ve iktidann sembol olarak
i grr.

Bbreklcr/Mesane

Bbreksl beziyle kapl bu ift organ kan temizleyip atk

rn idrar torbasna yollar. Dou tbbnda bbrekler ve b
rckst bezleri dorudan cinsel ilevlerle ilikilendirilcrek de
erlendirilir. idrann cinsel organlar araclyla boaltlmas ve
beden bilincinin benzer fonksiyonlar birbiriyle eielirmesi ne
deniyle ben de byle bir b;tlant olduu fikrinden yanaym. Bu
da demektir ki , bbrek sorunlar cinsellikle ilgili duygusal at
malarla yakndan ilikilidir. Geri bu gr henz speklasyon
dan eye gitmemektir ama iin iinde nc blgeye zg ti
pik bastrlm duygular olduundan emin olabilirsiniz. Pek ok
1 24
dan anmla yaptm almalann lnda, bbreklerden akta
rlan idrann biriJetiriidili sidik torbasnn cinsellikle ilgili d
Uncelerle balianti olduuna ve sidik torbas enfeksiyonlarnn
cinsel duygularn balilm lmasndan tr oluan gerginfie ba
l olduuna daha da fazla ikna olmu bulunuyorum.

Pankreas/Dalak

Pankreas ve dalak kan bileimini, zellikle de eker/enslin

dzeyini deitiren hormonlar sargJar. Sevgi grmemeye ve g
vende hissetmemeye ya da sevginin ve gvenliin yitirilecei
rehdidine kar duyulan youn fke bu organlar zerinde bask
yaratr. rnein eker hastalan tipik olarak son derece kzgn in
sanlardr. duyduklan kzgnlk hissi, aresizlik ve uysallk mas
kesi altnda gizlenmelerine sebep olacak kadar ok korkulur on
lar. Elbette boazna dkn insanlar olmalar da (yiyeceklerin
sevginin yerini tuttuunu arrk gayet iyi biliyoruz) hi artc
deildir; genellikle de iddetle ihriya duyduklar sevgi ve efka
ti kendilerinden esiegeyen ame babalarna kar derin bir kzgn
lk duyarlar. Hipoglisemi de, ki eker haslalnn lam zdd ola
rak anlan bir rahalszlktr, farkl bir yoldan ifade edilen benzer
bask ve atmalarn bir sonucudur. Dalak da reden beri kzgn
lk duygusuyla ilikilendirilen bir organdr. Ksacas, insann
"hncn karmas" hi kukusuz iine atmasndan daha iyidir.

Bel

Yaptklaranz takdir etmeyen birine yine de iyi davranmaya

devam etmenin aresizliinin ya da baa kamadnz hayat
artlarnn zorluunun "belinizi bkt" oldu mu hi? Cevab
nz evetse, bel anlan ekmi ya da ekiyor olabilirsiniz. Bu
blgedeki anlar genellikle size destek olacan dnerek
"bel baladnz ancak gvenliinizi tehdit eden birine ya da
bir eye kar kzgnlnz tutmanzdan ileri gelir. Yapmak is
lemediiniz bir eyden bilincinde olmadan kurtulmaya aht-

1 25
mzda bel anlar ekehi lirsiniz. B ir keresinde beni drt saat bo
ywca yataa bal kalmaya zorlayan iddetli bir bel ars ek
mitim: o ara kamyonlara imento torbas yklemekten ibaret
olan iimi ..tesadfen" kaybetmitim. Aslnda o srada bu ba
Ianty gremcmitim ama o i te daha fazla almak zorwda ol
mamak beni iin iin gerekten de ok sevindinniti. Bel arla
r iin ilatan ok daha yararl yntemler vardr; masaj yaptr
mak, hele scak havlu koymak, geveme tekniklerini uygulamak
ve zellikle de atmay sona erdirmek any dindirir.

C insel O rganlar

Tahmin edebileceiniz gibi cinsel organtarla ya da cinsel i

levlcrlc ilgili sorunlar cinsellie ve cinsel ilikiye bal korku,
sululuk duygusu ve gvensizlikle iliki lidir. Bu balant ikti
darszlk ve cinsel soukluk gibi durumlarda aka ortadr ama
hen prostat sorunlarnn ve zhrevi hastalklann kaynann da
ayn duygular olduunu iddia ediyorum. Btn hastalklarn ar
dnda yatan ey fikir atnalardr. atma yoksa hastalk da
yoktur. Cinsellikle ilgili fikirterin Bat oplumunda geldii nok
taya baknca zhrcvi hastalklann daha da artmamas tam bir
mucize gibi grnyor. Bu tr hastalklarda olmas beklendii
kadar korkun bir an grlmcmesi, cinsellikle i lgili sahip ol
duumuz elikil i fikirleri ifade ederken hepimizin kendimizce
bir yol tuttunnu olmamzdan kaynaklanyor olsa gerek.
B ununla birlikte. cinsel organlarda ortaya kan sorunlar tek
bana cinsel ala ilikin elikili fikirlerden kaynaklanmaz.
Cinsellik igdscl bir ahktr ama sevgi at, gvende olma
al. paylama, sahip olma ve iktidar al da igdseldir.
B izim toplumumuzda cinsellik bunlardan herhangi birini simge
liyor olabi l ir; dolaysyla cinse llikle i lgili sorunlar da bu saydk
larunzla i likili basklardan kaynaklanyor olabilir. Baz insan
lar da o denli "yaratc .. ol urlar k i , cinsel hastalklan bir bakas
7-erinde g sahibi olmak maksadyla kullanabilirler.
Herhalde bunun en arpc rnei, karsnn hamile kalma

1 26
olaslnn olduu ayn sadece belirli gnlerinde ksrlaan (be
deni canl spenn retimini durdunn) kocadr. Bu adam, bunu
kesinlikle bil inli olarak yapmamaktadr. Onun bilinli olarak
yapt ey, karsna duyduu derin krgnl bastnnaktr. ka
dndan hncn bu yolla karmaktadr. Kansna duyduu kzgn
h i fade edememektedir ama o denli youn bir fke duymakta
dr ki, bedeni bildii en iyi yolu kullanarak adamn duygularna
itaat eder.

ikt idarszlk ve cinsel soukluk, seks yapma korkusundan

kaynaklanmadnda, bu tr g oyunlarnn en bel irgin rnek
lerini oluturur. Her ne: olursa olsun, bu sorunlarn yaanmasnn
temel sebebi duygular bastrmak ve sregelen gerginliktir.

kinci blgeyi i lerken beden imizin bu blmndeki baskla

n gidermenin en iyi yolunun kahkahalarla glrnek olduunu
sylemirik; nc blgedeki hasklar gidermenin en iyi yolu
da orgazm olmaktr. Ne yazk ki pek ok insan, korkudan kay
naklanan ei tli saplanl fikirleri yznden bu barikulade ra
hatlama hissini yaayamamaktadr. Kadniann ou mrleri
boyunca ya hi orgazm olmazlar ya da nadiren olurlar. Erkekler
se ounlukla sadece boalrlar, gerek orgazm onlar da nadiren
yaarJar. Tam bir orgazm yaamak yalnzca kendini iyi hisset
mek deildir; ram bir orgazmda, gerginlik ve geveme srecinin
hir paras olan istemsiz kas seinnelcri de iin iindedir. Cinsel
il ikinin kt bir ey olduunu dnmenin ve kar cinse duyu
lan korkularn yan sra beni m hem erkeklerde hem de kadnlar
da kartatn en yaygn yetersiz orgazm olma ya da hi 'Oa
mama sebebi kiinin kendi zerindeki kontroln kaybetme
korkusudur. Bu korku, kendini gvende hisseunemekJe ve ba
kalanna gven duymamakla ilgili f.kirlerle balantl olduu gi
bi ok fazla haz duymann ya da zdenetimin yilirilmesinin so
nunda insan ykma gtrecei inancyla da balantldr. Bun
lar geree dair fikirlerdir: gerein kendisi deil. nsan bedeni,
kahkahalarla glrnek ve orgazm olmak gibi doal boalma yol
lar arac lyla youn haz duym:k zere rasarlarururr. Hayat
veren bu salkl dngden son damlasna kadar yarariannanz
salayacak inanlar edincbil irsiniz.

1 27
insan kurallara smaz!
 XI. Blm

Drdnc Blge:
lerleme Merkezi

B u blgeyi ol ut u ran hacaklar ve ayaklar hayanaki duruu

muzla, kon u m u muzl a , mevkiimizle: kendi kendine yetebilme
d u ygu muz la : ilerlemeye, deiim ya da belirsizlie kar gs
terdiimiz tepkiyle i lgili fikirlerimizi ve h i sle ri mi z i yanstr.

Uyluklar

Blm bal m z " uy l uklar" olmakla birlikte, bur.da s u na

ca m nerilerin bazlann genel anlamda hacaklara uygu l a nrak
r
ge ekecektir.

B irka yl nce tekerlekli s anda l yeye mahklm krk yal a r n

da bir kadnla tan m t m ; k u lland m tekniklerin kendisinin
de iine yarayp yaramayacan merak ed iyord u. On yan
dayken belden aa s tamamen fel olmutu \'e o gnden beri
de hacaklarmda hibir his yoktu. Ancak doktorlar, fiziksel hi
hir soru n bulamamlard.

Ona binakm imgcleme altnnalan yapurmakla ie bala

dm. hafta sonra hacaklarnda lk bir akm h issede rek hay-

1 29
retler iinde kald. Al tnnalara devam etmesini tembihleyip
geirdii felcin ardnda ne tUr fikirler olabilecei konusunda a
l maya baladm. Okulda, birtakm renciler yznden yaa
d duygusal bir travmann hemen ardndan, eve dndkten
sonra hacaklar l utrnaz olmutu ve o g nden sonra da bir daha
ayaa k.alkamamu. Olayn ayrntlarn anlatmaklan sUrekli ka
nyordu ancak yana gre ok uzun boylu bir ocuk olduu
ortaya k m l Belli ki fel olmas, kalabalkta ..sivri lmemek"
.

i i n (on ya nda bir ocuk iin son derece ypratc bir eydir)
bulduu ok kesin bir zmd; muhtemelen bu sayede yala
rnan zal i m ce a lay l arndan k u rt ul m u oluyordu. Sonsuza dek te
kerlekl i s anda l yey e mahkum kalmak onu hem uzun boyl u bir
"ul:ube" olmaklan k u rt a rm hem de herkesin i lgisini ve sevgisi
ni k.tzan m otsn a salaml.
n an lar ve enerji ak konularnda almamz s rd rdk
e her geen gn hacakl arnda biraz daha fazla his olumu; ye
niden ayaa kalkp yryebilme o las l aka hc l i rm i t i ite
.

tam o noktada tedavisini yarda brakt. Bir daha da onu hi gr

medim. Anla lan, yeniden uzun boylu biri olma olasl daya
nabi l ccc i nde nok f&azla bir gelimeydi. Tck korkusu bu da de
ildi; tekrar ayaa k a l km as mevcut konumunu da sarsahilecek
bir tehdit unsuruydu; engel ii ter iin ku ru l m u bir demekte
nem l i bir mevkie ge t i ri l m i t i ve orada kendisine pek o k arka
da da edinm i t i Kendi hayaln idame ettirmek bak.unndon en
.

iyi seimi yapnu. ayet hayat n a zda bir dei ikl i k yapmak is
l i yorsan z dei i m in son u larna da katlanmak zorundasnzdr;
deiimin getirecei sonulan o bildik ac111111 rallutlna tercih
etmiyorsanaz ne kendinizi ne de hay al n az deil ire bi l irsini z.

Ksmi fe l vak:s olarak bana bavuran baka bir kadn daha

vard. Kalasndan iliharen bir yan tu t m ad iin tck haca n
srkleyerek yryordu. l a ted a vi s i n i n bi r faydas olmamr;
ameliyat olmasysa tav s iye cd ilmiyordu. Bunun zerine ben de
ona enerji ak allmoahm yaptrmaya baladm; bir y andan da
d u n m uyla ilgili in anl ar n ortaya k arn ay a urayorduk.
Ene rj i ak n sa la m ak zere kullandm teknikler ksmen ba
ar l olmutu. You n bir ak uyaran uygulamasnn ardndan.

1 30
hi zorlanmadan odann bir ucundan dierine yrmeyi baar
mt ancak ok gemeden tekrar eski haline dnyordu. Bir ke
resinde, uzmanlk alan enerji akn yeniden dzenlemek olan
ok gl bir ifacya gitmiti; tedaviden sonra iki gn boyunca
gayet rahat yrycbilmiti ancak daha sonra yine eski haline
dnmt. Rahatszl belli ki yksek dzeyde gerginlikle ba
lanthyd ; yle ki, bu durumun ardnda yatan asl fikre hi dei
nilmedii iin enerji ak yalnzca geici olarak dzcl iyordu. O
fikri ortaya kannak pek de zor olmad. Rahatszl, kendi im
desi dnda evinden tanmak zorunda kaldnda balam u.
Deiime gsterdii bitmek bilmez direncin yansmas ayaklan
nn (onun durumunda rek ayann) "geri geri gitmesi'' eklinde
olmutu. Maalesef. meselenin farkna vardktan sonra bile bu
deiiklii kabullenemedi ve ksmi fel durumu devam etti. Du
rumu kabul etmi olsayd aslnda tedaviye bile gerek kalmadan
iyileecekti.
''Korkudan donakalmak" deyimini duymusunuzdur. Korku
duygusu kronik bir hale geldiinde bunun bedendeki yansmas
feltir. Korkudan donakalmak temelde hayatta kalma dns
dr. Ani fiziksel bir tehlike sz konusu olduunda, geici fel.
kiiyi fark edilmez hale getirerek hayatn kunarabilir. Vahi
hayvanlarla burun buruna gelen insanlarn bir anda donakalma
lan hayatlarnn kunulmasn salamtr. Aslnda hemen hemen
htn canllar bu hayana kalma tepkisini verir. nsanlar bu tep
kiyi. istemedikleri ya da korklukJan hir durumu geit irrnek
amacyla da kullanabilirler: iki seenek arasnda bir seim yap
mak zorunda olup da bu seimi yapmaktan korktuklarnda ya da
deiimin la kendisine idderli bir diren gsrcrdiklerinde harc
ketsiz kalahilirler.

B azen yalarn bedenin zellikle tek blgesinde topland

gr lr. Uyluklarda ve kalalarda, bedenin diger blgelerine g
re daha fazla ya birikmi olmasnn schebi cinsellikle ya da
sevgi ve efkatle ilgili duygularla balanuh olabilir ama yine de
ncel ikle kiinin ilerlemek, 1.ellikle de mesleki alanda atlm
yapmak konusunda yaad hayal krklklar ve bun larla ilinli
li inanlar aratm lmaldr. Bu tr hayal krklaryla. zellik le de
kadnlarda ok karlayorum.

l. l l
 Dizler

Liseye baladm yllarda iki di:tkapa#mda da mthi bir a

r ya neden olan imeler oluyordu. Kasaba doktoru kanser tehi
si koymutu. Haftalarca dzenli olarak muayenehanesine gidip
r.dyasyon tedavisi grrntm. Rahatszlnn en belirgin etki
si dizlerimi bkmcktc byk zorluk ekmemdi: srekli dizlerimi
bir yerlere arpyor ve ac iinde kvranyordum. En sonunda ai
lem beni hyk birde bir hastaneye gtrd; "tesadfe" bakn
ki oradaki uzmar doktor da ocukluunda ayn hastal geir
miii ve bana annda doru tehisi koydu. Buna "Osgood Schlat
ter kemik hastal" deniyordu. ok ender grlen bir hastalkt;
allmn dnda hzl bymeye bal olarak ortaya ku d
nl yordu ve tedavisi de bol bol st iip. dizleri bandajla sar
mak ve yatak istirahatyd. yilemcm ancak ok uzun bir zama
na yaylarak mmkn oldu; bu hastalktan tamamen kurtulmam
sa unun urasnda daha hc alt yl ncesine dayanr.

O zamanlar. katianmaktan haka aremin olmad bir hasra

lkt: ancak yl lar sonra raharszlmn altnda yatan inanlarm
kefcdcbilmitim. En basit aklamasyla hastalm . babamn
hkmedici bir yaps olduuna dair inancm yznden ona bo
yun emek istemeyiimin ( benim durumumda diz bkmemekle
simgeleniyordu) ar bir noktaya varm sonucuydu. Bir yandan
da habam hakknda byle eyler dndm iin sululuk du
yuyordum: bu yzden de her dakika bir yerlere arpara.k canm
actyor ve bylece kendimi ce7...a l andrm oluyordum. Bugn
artk iki konudan eminim : B abam hi de o kadar despot bir
adam deildi ve ben o denli kal l , inat. sabit fikirli bir delikan
l olmasaydm bu hastala kesinlikle yakalanmazdun.
Dizterimizin durumu, yumu ak ballk. ororitcye boyun e
mek . mevcut durum karsnda esneklik gsterip gsterernernek
g i hi konularla ilgili duygularmz yanstt gibi , muhtemel teh
likeler ve belirsizl ikler karsnda "dimdik" durup duramayaca
mza ve mevcut konumumuzu koruyup koruyamayacamza
dair korkularmz da yanstr. Deniz Kuvvetleri ' ndeyken saat-

1 32
lerce ayakta nbet tutmaya zorlanrdk. ok iyi hatrlyorum ba
z askerler birdenbire yere devrili verirlerdi; hazr ol pozisyonun
da dizlerini smsk kilitleyip bacak kaslann srekli gergin tut
tuklan iin beyne giden kan ak engelienince baylyorlard.
Baylanlarn, bir an iin rahat konumuna geecek olsalar bala
rna gelebilecek eylerden ar derecede korkan askerler olduk
Iarm sylememe herhalde gerek yoktur. Bu tr korkularm keli
menin tam anlamyla insann nasl da dizlerinin ban zd
n hepimiz biliriz.

Baldarlar

Y rrken ya da koarken en ok yklendiimiz yer herhalde

bacaklanmzm alt ksmdr. O halde baldrlarm, meslek hayatn
da ilerlemek, sosyal adan ..zirveye tnnanmak" ya da holan
madmz durumlardan kamak gibi duygutarla balants hi
de anc olmamal. Bu tr konulara ar nem veren baz in
sanlarn baldrlan, sanki zellikle bunun iin egzersiz yapyor
muasna geliebilir: oysa btn yaptklan masa banda ya da
televizyon karsnda oturmaktan ibarettir. Baldr kaslarndaki
bu gelimenin asl sebebi, farknda olmakszn dinienirken bile
kaslarn gergin tutup ..harekete hazr ol" mesaj yollamalandr.
Vcudun her yerinde oluabilme olasl olmasna ramen.
zellikle bu blgede belki de en yaygn kariialan sorun varis
tir. Yarisin belinileri, uzun sre ayakta dunnaya bal olarak ba
caklarda an, ya da ime. kramp ve yorgunluk hissidir; oun
lukla cildin hemen altnda damarlar ikinleerek dm dm
bir grnt alr. Kalbc kan pompalanmasm salayan damarlar
da, yerekimi dolaysyla kann aa doru hcum etmesini en
gelleyen kk valfler bulunur. Ancak baz insanlarda, zellikle
de hamile kadnlarda. ar kilolu insanlarda ve srekli ayakta
almak zorunda olan kiilerde bu valflerin bir blOmU kendini
brakabilir. Bu da kann dorudan aa hcum edip damariann
genilemesine neden olur. Ne olursa olsun, ekilen ar da yaa
nan ilev bozukluu da gerilimle ilgilidir ve rahatszln teme-
1 33
linde de bu gerilim vardr. Bu konuda daha ok aratanna yapal
masa gerekiyor ama bence varis dediimiz rahatsazlk bir tr
"kama" sendromudur. Kronik gerilime sebebiyet veren; hacak
larda ikinlik, yorgunluk ve anyla birlikte damarlarda defor
masyonla sonulanan bu rahatszhk. kiinin iinde bulundugu
belirli bir koula ya da duruma diren gstermesinden ileri gel
mektedir. Teorik olarak, atmanan zmlenme. inin ardndan
damarlarn kendisini yenilernesi gerekmekledir ama ben bugne
dek bunun gerekleip gereklemediine dair bir rnee hi
rastlamadm.

Ayak Bilekleri

Kiinin kendine yetme duygusu , kendine destek olabilme be

cerisi genellikle ayak bileklerinin durumuna yansar. Dizierin de
nemli bir rol olmakla birlikte, ayakta durduumuzda bedeni
mizi as l destekleyen uzvumuz ayak bileklerimizdir. Ayak bilek
leri fazlasyla zayaf olduunda kii sklkla debilir. Bu blge
de hatm sayalr bir gerilim sz konusu olduunda ier ya da ka
hnlar ve eitli incinnclere maruz kalr. Ayak bileinin bur
kulmasa, hatta karlmas islenmeyen bir durumdan kunulmak
iin bedenin bulduu bir zm yolu olabilir ya da kiinin, vic
dannan sesini dinlemeden yapla bir ey yznden muhtemel
bir kendini cezalandrma yolu olabilir.

Ayaklar

Yansamasma bu blgede gslercn ylesine ok duygu ve

inan vardr ki tek kalemde hepsini sralamak epeyce zor olacak.
Kiinin "kendi ayaklara zerinde durmasa" ile ilgili yaadaa
alamalar ayaklarda sorunlara yol aahilir. Dztabanfak ya da
ayak kemerinde dklk, kiinin bilinaltmda daha fazla "aya
a yere basan" biri olma arzusunu ve mevcut konumundan ya da
mevkiinden emin olma ihtiyacm, yani "yere salam basma" is
teini yanstiyor olabilir.

1 34
 Ayak parmaklann kroniklemi bir halde ie doru evire
rek tutmak. hayata daha sk tutunma ihtiyacnn gstergesi ola
bilir; ayak parmakianna srekli yukan doru kvnlm halde tut
maksa bir eylerin stne kma ya da bir eyleri ama ihtiyac
nn belinisi olabilir. Ayak pannaklanna birbiri zerine bindir
mekse bir tr korku tepkisi olarak kuvvetini toplayp bir arada
tutmak isteine iaret ediyor olabilir.
Ayak reflekso/ojisi ya da blgesel terapi olarak bilinen teda
vi yntemi, ayak tabanlarmda bedenin dier blgelerine karlk
gelen "refleks noktalan" oldulu kavrarnma dayanr. Bedenin
herhangi bir organmda ya da uzvunda bir sorun olduunda bu
refleks noktalarna bask uygulanacak olursa bu blgelerin ba
zen ok keskin bazen de daha az keskin bir acyla tepki verece
i ileri srlmektedir. Ayak tabanndaki baz noktalarn beden
deki binakm organiara denk gelmesi fizyolojik adan bakld
nda imkanszdr. Bu noktalardan sadece bir tanesi -tam mer
kezde olan- akupunktur sistemiyle ilikilidir. Bununla birlikte,
kendi tecrbeme dayanarak unu syleyebilirim ki, bu noktala
ra yaplan ma'\aj kesinlikle bedenin dier blgelerini etkilemek

tedir. Sama gibi grnyor olabilir ama emin olun ie yaryor.

Bu yzden bastrarak ovuturma yntemiyle yaplan iyi bir ayak
masaj. hatta ayaklarnz lk suda dinlendirmeniz bile kendini
zi ok daha rahatlam hissctmenizi salayabilir. Kim bilir, bel
ki de bedenin "ruhu" ayak tabanlardr.
Bedenin blgelerini incelediimiz bu blm burada bitiyor.
Eks ik kalan noktalar olmu olabilir ancak asl amacmz bede
nin, tpk bir ayna gibi duygularmz ve dncelerimizi yan
slln kavramakt. Bundan sonraki blmlerde, size rahatsz
lk veriyorsa. bu yansmalar nasl deitirebileceinizi gre
ceksiniz.

1 35
in.wm kurallara smaz!
 . .

IYILEME
. .

TEKNIKLERI
insan kurallara s1maz!
 XII. Blm

Fikir Terapisi

B u blmde verilen tekniklerin asli amac kendi hakknzda

ne dndnz dorudan ortaya karmaktr; ank sizin de
iyi bildiiniz gibi hayatnza ve kendinize dair inanlarm sa
lk durumunuzla yakndan ilgilidir. Doal olarak burada verilen
tekniklerin birbirleriyle rten baz yanlan olacakur, ince ay
nnularla sakn canru z skmayn. Benim yaptm snflandnna
olduka keyfi olup size temel bir alma ve uygulama dzene
i sunmak zere tasarlanmtr. Sonunda muhtemelen birka
farkl terapi tekniini kombine etmeye balayacaksnzdr ki as
lnda olmas gereken de budur.

atimann z mlenmesi

Artk hastalklarn temelinde iimizde bir yerlerde gizlenmi

bir fikir atmas yatuuu biliyoruz. Bu atma zmlenir
zmlenmez beden kendisini iyiletinneye balayacaktr. atan
fikirleri zmlemenin en dolaysz yolu bu fakirieric yzleip
bir tanesinin hesabn gnnektir. ayet fikirlerden biri "olmal"
dncesiyse, o zaman iiniz ok kolaylar. Diyelim ki, banz
da berbat bir ar var nk yapm olduunuz bir ey hakkn-

1 39
da, "Bundan daha iyisini yapmam gerekiyordu" ya da "Daha
farkl yapmalydm" diye dnyorsunuz; i te hesabn grme
n iz gereken fikir bu. Nasl m? Bazen sadeec kendinize "Niye
daha iyi ya da daha f.arkl yapmam gercksin?" diye sormanz bi
le almann z mlenmesin i salar. Diyelim ki, birisi, sizin
"Bu ii yle yapmas gerekiyor" diye dndnz bir eyi
yle yapmyor ve sizin de midenize arlar giriyor. Bu durumda
kendinize "Neden yle yapmas gereksin ki?" sorusunu sorun ve
kimsenin hibir ey i i llaki si zin istedii niz biimde yapmas ge
rekmedii ge rein i kabul ed i n . Bu teknii herhangi bir fikir a
limasna uygulayabilirsiniz ancak bu teknik, aran fikirlecin
farknda olmay gerektirir. Fikir atmasn aa karmak iin
baka teknikler kullanmaya ihtiyacnz olabilir. Sylemesi yap
masndan kolay m diyorsunuz? Tabii ki yle. Btn mcsele iyi
lemeyi ne kadar istediinizle i lg ilidir.

Yeniden Yorumlama

Kendi gerekliim izi yaratmann bir yolu d a olaylan yorum

lama biimimizden geer. Biri sizi eletirdiinde bunu kendi ye
tersi z lii n i zi n bir gs terges i olamk da yorumlayabilirsiniz sa
vunmaya gemenizi gerektiren bir saldn iareti olarak da; ya da
bu eletiriyi karnzdaki kiinin anlay kt biri olduuna dair
bir delil olarak yorumlarsmz. Kesin olan udur ki, neyi nasl yo
rumladnzn salnz zerinde byk bir etkisi vardr.
Birka yl nce olum saatini kaybetmiti ve bu olayn he
men ardndan souk algnlnn btn belirti lerini gstermeye
balamt. Saatini kaybetmesini ciddi bir kayp olarak gryor
du; kendisini de bu konuda hibir ey yapamayacak kadar aciz
ve aresiz buluyordu. Dolaysyla, kend i s in i uzlamaz bir geri
lime mahkum etmiti. Yen i bir saat almann hi de yle atla de
ve hir ey olmadn grmes ini salayp da kaybettii saatine
benzeyen daha yzlerce saat olduunu syleyince olay, bu ko
nuda bir eyler yapabihcei bir kayp olarak ye n iden yorumla
yabilmi ve souk algnl belirtileri de bir saat iinde yok
olup gitmiti.
1 40
 Yazarhk yapan bir damanarn vard. Bir dergiye gnderdii
yazs reddedilrniti. Bu olay , yazd yaznn deil kendisinin
reddedilmesi eklinde yonmluyordu; bunun sonucunda da sa
l bozulmutu. Ona bu olay reddedi/me olarak grmek yerine,
derginin o ay byle bir makaleyi yaynlamama tercihini kullan
dn dolaysyla bunun sadece derginin bir seimi olarak yo
rumlanabileceini gsterdiiinde sknts abucak dindi. Keli
melerin olaanst bir gc vardr; kelimeler yzlerce farkl
duygusal arm tetikJeyebilir. Fiziksel bir rahatszln kkc
ninde belirli bir olayn yattnan farknda olduunuzda, o olay
kafanazn iinde kendinize tarif ederken kullandnz kelimele
ri titizlikle gzden geirin ve sonra da o olay tarif ederken kul
lanabileceiniz; zerinizde yaratt duygusal etkiyi deitirebi
lecek gte baka szckler olup olmadna bir bakn.

Niyetle Aznetmek

Niyet etmek, kesin bir irade eylemidir ve olaanst gl

bir iyileme tekniidir. Btn yapmanz gereken iyilemeyi ak
lnaza koyup buna azmctrnektir.
B ir niyete azmettiinizde, zihninizin, bedeninizin ve ruhunu
zun btn kaynaklar oluk oluk hedefiniz dorultusunda akma
ya balar; siz de, niyelinize yardm edecek olaylar, koullar ve
insanlar farknda bile olmakszn kendinize ekmeye balars
nz. Oysa pek ok insan, yolun bir blmnde pheleri ve kor
kulan yznden tereddt gstererek bu ak engel ler; "Belki de
gerekten ha'itaymdr" gibi anlk, anlamsz dncelerin tuza
na dp, elikilere kaplp kafasn kantrr, sonra da ya ama
cndan sapar ya da kendisine farkl bir niyet edinmeye kalk r.

ok ciddi ya da amansz bir hastahn sz konusu olduu va

kalarda, doktorlar sklkla en nemli etkenlerden birinin -bana
kalrsa en nemlisinin- hastann yaama azmi olduunu bel irtir
ler. Kiinin her ne olursa olsun iyilemeye niyet edi p bu azmi ve
iradeyi gstermesi her trl hastalkta son derece hclirlcyici bir
rol oynamaktadr. Ben, ciddi biimde sakattanan bir sporcu iin

141
de, hafif bir gri be yakalanan biri iin de ayn eyin geerli oldu
unu syl y oru m radenin bu ynde kullanlmas mucizeler ya
.

ratabilir. Ne kendini zi kasmanz gerekir ne de byk bir mca

dele vermeniz: sarslmaz bir iyileme azminc sahip olmak yeter
lidir. Dikkat edin, isemekten sz etmiyorum: niyet etme irade
sim/en bahsediyorum. "iyi lernek istiyorum" ya da "yileecei
mi umuyorum" deil: "Murla.ka iyileeceim" diyeceksiniz.

Arfetmek

Affetmenin bir i y ileme teknii olarak verilmesi sizi artt

m? aartmasn. Affctmck. bir bakma fikirterin yeniden dzen
lenmesi demektir ki, emin olun bunu baarmak gerek bir bece-
ri gerekt irir. alacak kadar ok insan affetmenin ne gerek an
lamn bilir ne de bunu nasl yapacan.
En hyk zorluklardan biri de affetmekle unutmak arasnda
ki ikilemden kaynaklanr. "Affet ve unut" deyii toplumlarn
zihnindc ylesine kklenmitir ki. bu iki kelimenin yer deitir
mesi, olas felaketiere davetiye kannaktad r. Dananlanma,
kendi lerini ineitmi olan birini affetmelerini nerdiim 1.aman
genellikle u cevab alrn: "Btn o yaptklarn unutnarn m
bekliyorsun benden?" B ek ledii m unutmalar deil, affctmele
,

ridir. A}/t:tmt'llil lllllllmakla yakndan u:aktcm alakas yoktur.'

CanmZJ yakan. bize zarar veren birinin yapuklann unutmamz
s:madr. aptallk.ur. hatta tehlikeli hile olabi lir. aksi halde yaa
dmz kt tecrbelerden ders karp geleecktc bamza by
le bir ey gelmemesi iin redbir almamz mmkn olmazd. Bu
na ramen, affett iklerini sanan insaniann ounlukla aflctmck
ren anladklar, duygusal acya baslrmak (ama beden asla unut
maz ve bast rlan duygusal acy f7.iksel acya evirmenin bir
yolunu bulur) ve o konu hakknda bir daha hi dnmemeklir,
ki bunun ic yarad pek grlnenilir.
"Affetmek" kelimesinin derinlerinde "scrhcst br.kmak" an
J:un yatar. B izim kulland mz haliyle kelimenin gerek mana
s, bize zarar veren kiinin cezalandrlmasa gerektii fikrini ser-

1 42
best brakmak; bu dnceden zgUrlemektir. B aka bir dey i
le, ister tek baumza , ister bakalan arac l yla yapmay hayal
ediyor olalm ister kaderc brakyor. ister Allah'a havale ediyor
olalm, her koulda intikam alma dncesinden vazgemek de
mektir affetmek. intikam alma arzusundan vazget ii nde, bu
iddetli duyguyla ilintili kronik gergi n lii ortadan kalkan kii
hzla iy i lee ktir. Tabii kimi zaman da herkesten ok kendimi
zi affetmemiz gerek i r. Sululuk duygusu (bir ekilde cezaland
nlmamz gerekt i i duygusu) en az kin duygusu (bir bakasnn
cezalandnlmas gerektii duygusu) kadar, hatta belki ondan da
daha fazla, hastalklara yol aan bir duygudur. Cezalandrma d
ncesinden zgrleen kii. duygusal bask dan da, kas geri li
minden de, bu dnceyle balantl hastalklardan da zgrle
cektir.
nsanlarn affetmektc zorlanmalarnn bir baka nemli sebe
bi de, " Affett i m gitti!'' demekle meselenin hal lolacan sanma
landr. Oysa affetmek. cmle kurarak deil , eyl e md e bulunarak
mmkndUr ancak gerekten affetme eylemi, alkanlk haline
ge l m i dnce biiminden kurtulma eylemidir. Kendinizi ya da
bir bakasn hak.ikaten affedip affetmediinizi anlamak iin
kendinizi s nayabil ece ini z ok kesin bir test etme yolu vardr:
Si1.de sululuk ya da kin duyg ular yaratan bir olay btn ayr n
tlaryla hatrlad n zda artk sululuk ya da kin duymuyorsanz
affetm i s i n iz demekt ir.
Pekala, imdi artk affetme te kniini nasl kul lanacanz ko
nusuna deine l im biraz da. B unun iin iki yol vardr: dolaysz
yntem ve dolayl yntem.

Do laysz yntem. kiinin kend isi nin ya da bir bakasnn ce

zalandnlmay hak ett ii dncesini dcit innesid ir. Ayn ko
nuyu bu blmn son teknii olarak yine ele alacaz ama her
h angi bir konu yznden sululuk ya da int ikam duygusu hisset
liinizde veya bununla i li ki li annz bir anda aklnza gelivcrdi
inde, son blmde s1. edeceimiz te kni i yle bir cmleyle
birletirerek burad. da kullanabilirsiniz: "Ben bundan kurtulma
y hak ediyorum" ya da "O k ii bundan kurtulmay hak ediyor."
1 43
Ardndan ilgi li kiiye bir sevgi dncesi/duygusu ya da iyi bir
dilek yneli in. O anda neye inanyor olursanz olun bunu yapn;
inandnz eyin tam tersi de olmasna ramen bunu yapn n
k bu yaptnz, skntdan kurtulmak iin mevcut inancmza
deitirme giriimidir. Bir keresinde rencilerimden biri "Ama
u anda o insana sevgi falan gndermek istemiyorum" diyerek
itiraz etmit i . Ona. ille de sevgiyle dolup tamas gerekmeditini
sadece affetme srecini baiatacak kadarnn yeterli olduunu
aklamtm. B i raz daha kar ktktan sonra, en azndan bir
santimetre apnda bir "sevgi topunu" abucak frlatmak kou
luyla g;nderchileccini kabul etmiti. Bu o an iin gerekten de
yeterliydi nk daha nce en ufak bir iyi dilei bile kesinlikle
yollayamyordu. Hayali sevgi topunun boyutlarn her seferinde
biraz daha bytecckti. Birka ay sonra deva.'ia boyutta hayali
bir sevgi topunu (hem de pembe k formunda) tam bir dakika
boyunca gndermeyi baarahi lecek hale gelmiti; sonunda ger
ek bir iyilemenin btn huzuru iine doluyordu.

Dolayl yntemse birka biimde uygulanabilen basil bir tek

niktir. Cezalandmnann gerekli olduu inancn tatmin edecek
denli ciddi bir cez.alandrmay yerine getirmekten ibarettir. Bu
dzeyde bir cezalandrma nokrasna gelindiinde affetme sreci
(cezalandrmann gerekli olduu dncc..'iinden zgrleme)
'Jtomatik olarak devreye girer. Ancak cezalandmann gerek
hayatta bir bakasna fiziksel kuvvet uygulanarak yerine getiril
mesi bi1.i korkun sonulara; kan davalanndan tutun da cinaye
te, sa.katlamaya, her trl ar intikam phmnn sonunda oluan
byk duygusal ykmiara kadar gtrr. Bu gibi eylemlerin so
nunda elde edilen tek ey de sadeec tatminsilikt ir. Kii, kendi
ni cezalandrmak iin de ayn yollara bavurabi lir; bu da, fizik
sel yaralanmalara. sakatl klara, ciddi hastalklara yol aabilir ve
hu sonularn da h ibiri kiinin tatmin olmasn salayamaya
cakur. Baz insanlar d:, "kefaret deme" denen bir tr kendini
cezalandmna yoluna giderler. Vcudu yaralayacak dikenli tel
den gmlekler giymektcn, kendini sakatlamaya ya da kendini
ala ve susuzlu: mahkum edecek ekilde oru lutup srekli
dua etmeye kadar varan eitli yollar bulurlar. Kefarctin ie ya-

1 44
ramasnn tek koulu, kiinin, suunun cezasn yeterince ek
mi olduuna inanmasdr.
Affetme srecini baiatacak olan dotayl ynternin tck makul
kullanm yolu imgeleme tekniidir. Cczalandnn ann gereklilii
inancnn yaad yer kiinin bilinalt ya da faal zihnidir. bi
linalt ..gerek" ile "hayal i" tecrbe arasndaki fark aniaya
mada iin eczann yerine gctirildiAini imgelcmek byk olas
llda kiiyi huzura kavuturacaktr. Bunun en iyi yan da kiinin
kendisine ya da bir bakasna zarar vermeden iyileebi lmesidir.
Bu durumda yapmanz gereken, btn duyu organlarnz kulla
narak hayatinizde her trl ayrntsyla (rengi. kokusu, tad, sc
si, dokusu) bir sahneyi canlandnp. kin gttnz, byk fke
duyduunuz o kiinin hak ettiini dndnz biimde ceza
landmldn hayal etmektir. Ayn eyi , sululuk duyduunuz
bir olay iin cezalandnldnz hayal ederek kendiniz iin de
yapabilirsiniz. Bu tecrbeyi yaadktan sonra kendinize unlar
syleyin: "Artk bini. Cezasn yeterince ekti (cczam yeterin
ce ektim) ve artk onu (kendimi) affediyorum . " Bu almann
zerinden biraz zaman gelikten sonra hUa bir para kin ya da
sululuk duygusu krants olduunu hi ssediyorsanz bu sahncyi
tekrar gznzde canlandrp. suun cezasz kalmadn , bede
linin denmi olduunu kendinize hatrlatn.
Yukandaki ynteme yaplan en byk itiraz. bu tr dnce
leric bakalanna zarar vermekten korkan ya da byle bir hayal
kurariarsa ayn eyin kendi balarna da gelebileceinden endi
elenen insanlardan gelmitir; aslnda o baka kiinin cezaland
olmay hak ettiine inanmaktadrlar ama kendilerini bunu ya
parken hayal edememektedirler. Bu insanlara her eyden nce
tanr rolne bartinmenin anlamszln aniatmarn gerekmitir:
hayal kurarak bir bakasna zarar vermek mmkn deildir. ak
si halde bu gczegende tek bir insan bile kalmazd herhalde. Ay
rca. gerek hayatta karln bulan, fiziksel tecrbelerimizi et
kileyen dnceler, konsanrasyon gerektiren ve srgit yinele
neo dncelerdir; bir olayn bir kez hayal edilmesi deil. iyice
younlaarak yaplan bir hayali cezalandrma seans yeterli ola
caktr. Bunu her gn yapmanz tavsiye etmem. Ihtiyacnz olan

1 45
tck ey, faal zihninizi . yaanan tecrbenin "gerek" olduuna
( ki inin hak euiti cc1.ay ektiine ve artk aiTedildiine) ikna
etmektir. Saduyu sahibi olduum1. srece bu son dereec zarar
sz bir yntemdir ve pek ok da yarar vardr.

Bu ynlemin nasl ie yaradn gsteren bir rnek anlata

ym size. Gen liinde yapt ufak tefek hrszlklar nedeniyle
sululuk duyan ve bu duyguyla balanuh olarak eitli fiziksel
rahatsulklar olan bir adam benden yardun istemiti. Dotayl
affetme yntemi ilgisini ekiyordu. Bunun zerine ondan btn
ayrntlaryla bir hayal k umasn istedim. Hayalinde mahkeme
ye kar lmt. Mahkeme grevlisi elinde tulluu uzun bir ka
an (nedendir bilinmez hayal enii mahkeme salonu on doku
zuncu yzyl ngiliz mahkemesiyd i ) iledii sularn listesini
okuyordu. Sonunda cezas akland: Otuz. krba yemeye mah
kum ..xlilmiti. Bir ktc baland ve plak srtna teker teker
krba darheleri inmeye balad. Kurduu hayal ylesine canly
d k i , snna inen her krba darbesinde gerekten de ac iinde
inleyerek irkiliyordu . Cezas biuiinde mahkeme grevlisi ba
l olduu ktc bir kat ast. Kana, "Bu adam iledii btn
sulardan dolay hak ettii cezay ekmitir. Ank tamamen af
fedilmitir ve u andan it ibaren gitmekte serbcsu i r." Seans bit
t i kten sonra bana, yllardr yakasm brakmayan sululuk duygu
sundan tamamen kurtulduunu ve artk kendisini bir ku kadar
1.gUr hisseltiini sylem iti. Son duyduumda btn fiziksel i
kayetlerindcn kunulmutu.

Esinleyici Okuma

i lginizi eken bir ey okuduunuzda otomatik olarak medi

tasyona benzeyen farkl bir bilin haline girersiniz. Bu bilin du
rumunda faal zihniniz daha uysaldr: yeni nerilere daha ak bir
haldedir: bir kitapa zellikle heyecan verici bulduunuz ksm
lar okurken hissettikleriniz bunun kantd r. c bu nedenle , ki
lap okumak salkl yeni inanlara kavumann bir yolu olarak
kullanlabilir.
 Son derece etkili bir yntemdir ancak doru biimde uygu
lanma. arttr. rnein, okuduklarm. ne kadar etkileyici olur
sa olsun ayet okuduunuz kitaptaki fikirler sizin alm oldu
unuz fikirlerle taban tabana Zitlk gsteriyorsa allageldik
inan sisteminizi deiime umtmaya yetmez. En iyi sonucu
alabilmek iin. inanmaktan lolanacatm:: esinleyici fikirler
ieren kitaplar semenizde fayda vardr; ardndan bu likirierin
beden zihin sisteminize nfuz etmesi iin sreklilik gsteren bir
ekilde benzer kitaplan okumanz gerekir. Kitap seiminize m
dahale etmek gibi bir kabahkta bulunmak istemem ama manen
sizi daha yukanlara tayacak; kendinizi tanmamza yardmc
olacak; iinizdeki iyiletirici gc ortaya karacak kitaplar oku
maniz neririm.
nanlaranzn olumlu bir deiim geinnesi bakim ndan
okuduunuz kitabn etkili olmas iin. okumaya baJamadan n
ce nc blmde verilen geveme altnnalann yapmanzn
byk faydas olacaktr.

nanlarn Dolays1zca Deitirilmesi

Yeni bir inan vcuda getirmenin (beden zihin sisteminin ye

ni inanc kabul edip o dogrultuda harekete gemesi anlamnda)
en kestirme yolu, ksa. basit bir cmle ya da ifade oluturup bi
linaltn bu cmleyle yeniden programlamaktr.

Kuracanz cmle ne kadar temel bir inan olursa etkisi de

o kadar geni apl olacaktr; bu nedenle yeni inancnz 1..enle
semeniz ve bir mr bu inanla yaamak istediinizden emin
olmanz arttr. Mesela. srekli hastalanar biriyseniz. "Salm
her zaman yerinde" gibi bir cmle seebilirsiniz. Yalnz ok dik
kat edin; bu, hastalanp yataa dmenin muhtemel faydalarn
dan vazgetiiniz anlamna gelir. Hastalandnz zaman ie ya
da okula gitmek zorunda kalmazsnz; etrafnzdaki insanlar si
zinle i lgilenirler. zerinize titrer. sevgi gsterirler. Belki de bu
durumda. bu denli kkten bir inan deiimine girirnek yerine
daha kolay. daha kk bir admla balamanzda fayda vardr:

1 47
rnein "Souk alg n h na kar baklk
, kazand m d iyebi
"

lirsiniz. Ben byle yapmtim; nce ufak tefek inanlarla bala

m, ardndan mkemmel son ul ar aldka daha temel, daha ke
miklcm i inanlarm deilinneye ynelmirim. Gene l l ikle ,

ya amnzdaki mevcut durumun ram zddn syleyen bir inanc

semek isteye<.:eksinizdir. Bu tr bir inan deiiminin nkou
lu, inanlaranz deitirerek yaamnz deitirebileceinize
gerekten inanmamzdr. Sre yle i ler:

Rahat bir konuma geip geveyin.

Kendinize, hayatm gereklerinin aslnda gereklik hakknda

ki dncelerimi:.den baka bir ey olmadn haurlatn; g
r l erinizi deitirerek u andan itibaren yaamnz deitir
diinizi sy leyin .

stesinden gelmek isiediiniz mcseleyle ilgi l i u ana kadar

inanm olduunuz her eyi unurruunuzu farz edin: unutmu
gibi yapn.
Yeni inan cmlenizi, be dakikadan daha ksa ve on dakika
dan daha uzun olmamak artyla, defalarca tekrar tekrar sy
lemeye balay n.

Gerek iyorsa , yeni inancnazn ne gibi s onul ar yaratabilece

ine dair grntleri h ay al ederek zihninizin o konuda kal
masm salayn.

B i li nalt nz n programlanmasna g katacak heyecan veri

ci coku yaratan
. du ygu l an kullann.
Seans bitirin ve gnlk, nonnal yaantmza dnn.

Bu a l may
gnde en az bir kez yapmaruz gerekir. Hayau
mzda birtakm deiiklikler ol duu na tank olmaya baiasanz
bile, yeni inancnz "hayatn gerei" olana dek, bu almay
kesintisiz srdrn.

1 48
 XIII. Blm

Grsel Terapi

Bu blmde verilen teknik, temel olarak bir imgeleme arac

dr; salk sorunlarnn kaynan kefetme anlamnda rahatsz
I kiann giderilmesinde ya da tutum ve inanlarn dolayh olarak
deilirilmesinde kullanlr.

Dorudan imge karnesi

kinci blmdeki altnnalar harfiyen yaptysanz ya da im

gelcme gcnz zaten iyi gelimise, bu teknik size ok kolay
gelecektir. Temel olarak kiinin kendisini ya da kendine ait bir
parasn sal kl biimde resmederek yeniden ina etme tekni
idir. Bunu yapmann da birden fazla yolu vardr.
En basit yol, hastayken kiinin salkl olduunu hayal etme
sidir. Diyelim ki, ayak parmagnz yaralanm olsun ya da i or
ganlannzdan biri hastaianm olsun. Yapmanz gereken lek ey
yaral ya da halila uzvun iyilemi olduunu hayal edip, u anda
ki durumu ne olursa olsun bu uzvun iyilemi imgesini zihniniz
de tutmay salamaklr. Bu imge bedenin hafza'\na rehberlik
ederek iyileme srecinin hzlanmalin salayacaktr. Hayal edi
len imgeyle mevcut durum ylesine byk bir ztlk gstennekte
dir ki, maalesef pek ok kii bu teknii kullanmakta epey zorlamr.
1 49
 Genellikle bundan daha etkili olan baka bir yol da , benim
"gr ve ol'' adn verdiim yntemi kullanmakt r. B urada hem
resimli hem de taklitli imgc lcme bir arada kullanlr. Yapmanz
gereken, zi hnini zde , tam anlam yla sal kl olduunda bedenini
zin nasl bir grnts olacan hayal etmektir: ardndan tam
karnzda hasta blgenin ( i organ nzn ya da bir uzvunuzun,
hatta di lersen iz btn bedeninizin) hoyutlu imgesini olutu
ra<:aksnz; sonra da bu salkl imgeyi hareket ett irip, kendinize
doru yak/aliracak ve iyilemesi gereken blmle birlikte var
olmas " iin salkl imgeyi bedeninizden ieri sokacak.snz. Bu
ilemi be on dakika boyunca ckmrlayarak srdrn; btn is
teinizi ve iradenizi kullanarak i mgeyi herlen inize aln ve sa
l kl organ nek alarak hcreleri yeniden yaplandrmaya ba
tayn. Tedavi olmak iin baka yollara bavurduunuza bakma
dan. d ier biitn tedavi yntemlerinin yan sra bu teknii , iyile
ene dek gnde en az bir kez tekrarlayn.

zellikle harici rahatszlk larda ok ie yarayan bir baka yol

da udur: Dikkatinizi bedeninizin salkl bir blmne youn
latrn, hemen ardndan abucak dikkatinizi bu kez s a l k s z
olan blme verin; by lece bedeninizin hafLasna sa lkl bl
m rnek almasnda rehberlik edersiniz. Salkl blme odak
landn zda iiniz hazla. sevinle ve bedeninizin o blm sa
lkl olduu iin kran duygularyla dolsun: dikkatinizi salk
sz paranza verirken de bu duygulan iinizde tutun. Bu tekni
i kullan rken, bedenin birbirine paralel duran blmlerini refe
rans almanz iinizi daha da kolay latracakt r. Salksz blge
nin zeri n i bi r eyle rtmenizi de ncrcbi l irim; dikkatinizi bu
blgede younlatrdnzda tpk dier blge gibi salkl ol
duunu hayal euncniz bylece daha kolay laacaktr. Dudakla
rmda kan uuklar ok byk bir baaryla bu yntemi ku lla
narak tedavi ctmitim. Aynaya bak p dudamn sadece salkl
k s mn gre bilece i m ek ilde u uun olduu blm elimle
kapauyordum. Tabii en iyi sonucu bu teknii hastal n balan
g aamas nda uyguladn zda alrsnz. Dudak uuklar gencl
likle yaralay <: elet i riler kar s n da bast rlan m i sil ierne duygu
larnn sonucunda pat lak verdii iin, yalnz kald mda da, ha-

1 50
yalimde ya da yksek sesle beni eletiren kiiye azma geleni
syleyerek, oluan geril imi rahatlatyordum. Kendinizi her sefe
rinde tek bir teknie bal kalmak zorunda hissetmeyin; hir ara
da kullanmann uygun olduu teknikleri her zaman tek bir soru
na uygulayabilirsiniz.

Sembolik Eylem

Bu son derece yaratc teknik, faal zihnin simgelere tepki

verme doal eiliminden yararlanr. Yapmanz gereken . mevcut
durumunuzun sizde yaratt duygularn hayali bir resm ini iz
mektir; ardmda da bu resmi temel alarak iinde bulunduunuz
durumda deiiklik yaratmaktr. Yardm ettiim i nsanlar arasn
da bu teknikle olaanst baan l sonular alanlar olmutur.
B irka rnek verirsem konuyu daha iyi kavrayabilirsiniz.

Dananlanmdan biri alrken gsnde baskya benzer

mthi bir ar duyduundan ikayet ediyordu. Ondan, hayal in
de bu basknn neye benzedi i n i canlandnnasn istedim. G
snn zerine bir yn kitap kolisi konmu gibi olduunu sy
ledi. B unun zerine ona, "Pekala, imdi gl kuvvetli bi rka'f
a rk adan n gelip bu kitap kolilerini teker teker kaldrdklarn
hayal ct" dedim. "imdi kendini nasl hissediyorsun?" Byk
bir a.kmlk iinde g sndeki baskman yok olduunu syledi.
Daha nce hi bu kadar hzla bir iyi leme yntemiyle kar l a
mamt. Verdii rnek son derece kullanlyda nk dah a son
ra kirap kolilcrini hayalinde birer birer ap ilerine baklnda
kitap bal klanndan sz konusu basknn ilk kez nasl bal ad
na ve gere k sebebinin ne olduuna dair pek ok ipucu elde et
mitik.

Baka bir dananm da, belirli birtakm duygusal alka n

larn ard ndan kaba etlerinde ciddi kzankhklar olumasandan
ikayet eden bir kadnd. Tam da bu kzankhklarn olumu ol
duu bir dnemde bana bavurduu iin ondan hemen bu duru
mun kendisine ne hi sscttirdiinin hayali bir resmini izmesini
isternitim. Ancak bana sadeec irkin tmsekter eklinde bir ta-

151
rif ve re bi l mi t i . Bense, tam o larak ne olduunu anlamadm
i i n nas l bir i m ge l erney l e bunlarn y ok ed i lecein i tah ayy l
ede m iy ord u m . Ama daha sonra hobisinin hey kel t r lk oldu a
unu reni nce ondan, bedenini kilden bir model olarak haya l
etmesini ve btn tmsekieri dzehnesini istedim. Birka da
k i ka iinde k zar k l k la r kay bol m u t u. Kendisi de dahi l olmak
zere hi kimseye gvenerneyeceine dai r inanc zerinde bir
sre a l nc a b t n i kayet l eri bir daha geri gel mernek zere
y ok olmutu.

B ir gece karm ge vak it i ten d n m ve yorgunluktan l

mek zere olduunu sylemiti . B e n de ondan, tam bann ze
ri nde parlak bir enerji topu olduunu hay al et mesin i i sted im.
Enerj i topuna bal kal mca bir e lektri k kablosu olduunu; kab
lonun ucundaki fii sa aka ndak i prize takmasn sy ledim.
B i r dakik.1 gc merni t i k i , kendisini "arj olmu" gibi h issetti i
n i syled i .

Yukardaki mckler size ok k sa b i r srede sonu alnd

i zlcn i mi verebi l i r: gene l l i kle de y le olur a nca k ba zen im ge l e
nen eylem i , tam olarak rahat lay ana kadar, uzun bir s re tekrar
lama k g ere kebi l i r. B i r keresinde kolumda, sanki bak saplan
m gibi ke ski n hir ar o lumut u . Ben de b a tutup k ar
m t m . Ama bunu y;pmak beni a n nda rah at l at ma m t ; ar ta
mlmcn yok ol ana kadar defalarca ba oradan tekrar tekrar e
k i p kanna m gcrckm iti. B a her karmda arnn g idip
gitmed i ine bak y o rd u rn . hala oradaysa ba tekrar ka rd
m h ayc l ediyord u m . B i r baka sefer de ( y lla r nce) y l esint!
korkun hir "gribe " yakalanmtm ki yatak dek yatmam ge
rckn it i ; ama i k i gn sonra turp gibi ayaa kal kmt m nk
;uclcr iinde y at a rke n, gelecekten ge le n hi r grup doktorun ba
u c u md a d u ru p iyil e t i rme makinesinden gsmc salk mla
r verd ik l e ri ni hayal et mi t i m . B i r daha da hi gribc y ak a l anma
dm zaten.

Bu rad an d a ;m l a laca zere. ektiiniz ary ya d a h ast a

t n z ibirl ii iinde a l abilecein i z bir imge ol;rak kullana
bil irsi niz ya da d u ru ma uygun yeni hir i mge yaratabi l irsiniz.

1 52
 Sembolik eylemin bir baka tipi de, kendinizin (ya da bir
bakasnn) minyatr bir kopyasn hayal edip bu minik yarat
n bedeninize girerek hasarl blgeyi onardtn imgelemektir.
Yanl hatrlarn yorsam, Ka11 Damarianna Yolculuk adnda eski
bir film vard. Bir grup doktor, hastann kan damarlarnda rahat
a dolaacak boyutlara kadar kltlcn bir denizaltnn iin
deyken, bir rngayla hastann bedenine zerk ediliyordu. Ama
damarda oluan bir kan phtsru lazer tabanca"yla amakt. Bu
na benzer bir imgeyi sembolik iyileme almaruz srasnda siz
de kullanabilirsiniz. Ancak arnacnzn geri limi azahp iyileme
yi salamak olduunu hi aklnzdan karmayn. Bir televizyon
programnda seyrctmitim; bir psikiyatrist yakaland amansz
hastal tedavi etmek iin i lalarla imgcleme yntemini bir ara
da kullanyordu. Hayalinde bir hcresini, hastal temsil eden
Kzlderi li lerin saldrs altnda epeevre kuat lm bedenin bir
tabur askeri olarak canlandryordu. Ardndan ilac temsil eden
svari alaya beden taburunu ku rtann aya gelip Kzlderilileri l
dryordu. zlerek syleyeyim, plan baanya ulaamad . Bu
nun bir televizyon program olmas yeterince hatalyda zaten
ama bu bir yana, psikiyatrist imgelemenin doasna aykr hare
ket etmiti; onw canlandrd hayal iyilemeye karyd. Bana
kalsa, yukarda an ial llan trden bir imgelemenin farkl bir terne
le oturlulmas gerektiini sylerdim: ilacn svari alaya olarak
deil, iki taraf da ikna ederek sava durduran ve K z lderililer
le tabur arasnda sonsuza dek srecek bir antlamann imzalan
masn salayan bilge bir barsever olarak hayal edilmesi ok
daha iyi olurdu. Hastala kar sava ama kavramnn bizatihi
kendisi bal bana bir gerilim unsurudur ve daha da ok soru
nun olumasna yol aar.

Rya Deitirme

Sembolik terapinin uzmanlam tr saylabilecek rya dc

itinne teknii, hastahn ardndaki fikrin deitirilmesi mak
sadyla kullanl r. Daha ok, herhangi bir hastalk srasnda orta
ya kabilen. youn, zmlenmemi clikilcre i aret eden r-

1 53
yahu kullanl r. Bunlara kabuslar da dahi ldir. Bu tr ryalar zi
hinsel ve duygusal atmalar sembolik olarak tasvir eder.
Bu teknii kul lanabilmek iin her eyden nce. grlen rya
y hatrlamak gerekir; ardandan kii grd ryay bilinli bir
eki lde zihninde yeniden canlandnp. bunu baanl ve tatmin
edic i bir tecrbe haline getirene kadar rya zerinde gerekli b
tn deiiklikleri yapar. Bu tekniin en byk avantaj. ryanz
daki scmbollerin neyi simgelediini bilmek zorunda olmama
mdr; yine de tekniin uygulanmasyla birlikte sklkla sembo
lik anlamlar kendil iinden ortaya k<lr. Scmhollerin anlamn
bi linall anzn bi lmesi yeterlidir. Ryay bilinl i olarak yeniden
canlandnnakla yapuanz aslnda. inanlarmazn ve duygular
nazn mevcut durumunu kabul edip bunlan deiti rmek iin ge
rekli dzeltmelere girimektir. ayet inanlar fazlasyla kem ik
lemi bir hale gelmise bunu yapmak byk ihtimalle sylendi
i kadar kolay olmayacaktr.
Size gen bir kz rnek vereyim. Grd kabusta kz. elle
ri ve ayaklan balanm bir halde, siyahlar giymi iri yan iki
adam tarafndan uzun. siyah bir limuzinin arka koltuuna frla
talp kanhyordu. Ryny grd srada mthi bir korkuya
kapa lm ve kendisini ok aresiz hissetmiti. Ondan. el lerinde
ki balar zdn; n koltukta oturan iki adamn kafalarn
birbirine arparak onlan arabadan frlallp attn ve direksiyo
na kendisinin geip ara bay a kullandm hayal etmesini istedim.
Bunu yapmak apak bir ekilde yeterlilik ve deerli lik duygu
larn yaamasn salam; kendini gvende hissetmiti. Ancak
bu kabusun etkisinden tamamen kurtulmas tam ayn ald !
Neden mi? nk kurduumuz hayal ler bile inanlanmz tara
fndan snrlandrlr. Ryay yeniden canlandanrken ne yapaca
konusunda sunduum neri, ona baka olaslklarn da olabi
lece ini gsterm iti. Ama bu olaslklan gereince deerlendire
bilmek iin ciddi bir aba sarf etmesi gerekmiti. Muhtemelen
siz bu gen kz kadar zorlanmayacaksnzdr (olduka cnder
rastlanan bir vakayd ) ama yine de nnze engel ler ktnda
bak anaz genilctmck iin aba han:runakta bir an bile tered
dt etmeyin.

1 54
 imizdeki Bahe

Bu teknik de bir bakma rya deAitirmeye ok benzer. tek

fark, iinde hareket edebileceiniz bir imgeyi bilinli olarak ya
raunak.llr. Burada ana tema dilediiniz gibi bir bahe yaratmak
ur. Genel likle kii bu baheyi kendi zihinsel durumunu temsil
edecek nitelikte bir yer olarak hayal etmek ister ve bilinalt da
kendiliinden bu istee cevap verir. Dilerseniz bahenizi yaratma
iini bilinaltm1.a brakmayp bilinli bir ekilde istediiniz gibi
bir bahe ina edebilirsiniz. Her iki durumda da kendiliinden or
taya kan ve zerinde alnanz gerektirecek unsurlar olacak
tr. Balenizde (murlaka doru bir ekilde sulan yor olmas ge
rekmekredir) deitirrnek zere aramanz gereken eyler muhte
melen unlar olacaktr: topr.n durumu. suyun berrakh, te
mizlenmesi gereken yabani otlar, islenmcycn bitkiler, tarnirc ih
tiya duyabilecek duvar ya da it gibi yaplar, bahede 7.atcn va
rolan ya da babo gezinen canllarn ( insan ya da hayvan olabi
lir) davran biimleri ve hava durumu. balenizi "onararak"
yaptnz ey, hayatruzn herhangi bir alannda yaadnz duy
gusal ve zihinsel gerilimi sembolik olarak dzchmektir. Daha
sonra di lediiniz zaman bahcnie tekrar girerek ortal kolaan
edebilirsiniz; ne de olsa o bahe bilinaltnzn olaylara ve sizi
evreleyen koullara nasl bir tepki verdiini yansunaktadr.

ift ember

Son derece basit, bir o kadar da etkili bir yntem olan bu tek
nik belirli bir salk sorununa (baka bir sorun da olabilir) i likin
duygusal ya da zihinsel kaynan gn na kar lmas iin ta
sarlanmtr. Hayatinizde bir cmber caniand rn ve bu emberin
bir noktasna sizi endielendiren mevcut bir konuyu (boaz ar
s. lser vs) yerletirin. Daha sonra bu emberin sol tarafnda ba
ka bir ember daha yaratn ve kendi kendinize u cmleyi tekrar
layan: "Bana bu durumun kaynan gster." B u emhcrin iinde
hastalnazla dorudan Hintili bir tr imge (bir ya da birden faz-

1 55
la kelime de olabilir) be lirecekt ir. Yine de, iinde bulunduunuz
durumla e mbe rde beliren imge arasnd ak i bai ant y kunnak s i
zin bilinli benliini:t..e kalmtr. Tamamen a l akas z bir ey gibi
grnyorsa bunun tek sebebi sizin baianty grmeye hevesli
olmamanzdr. Ba.en beliren imge sembolik bir anlam tayabi
lir; siz de bu anlam zemeyebilirsiniz. Bu gibi bir durumda,
"Bana bu durumun kaynan baka ekilde gster" deyi p farkl
bir i mgen in belinnesini bekleyin. Verilen bilgi daha sonra gere
kirse baka tekn i ki ere temel olarak kullanlabilir.

G n batimi

Bu d a , iyileticici enerj i yi bedenin btnne y a da belirli bir

parasna odaklamakta kull an l an saysz benzer tekniin bir e
i tl em cs idir. U yg u laman n ba nda gnei. olaanst gl bir
di nam ik enerj i topu olarak hayal edin; parlak o lan ndan yay
lan scakl n ve inanlmaz iy ilet iri c i gcn hissedin. Daha
son ra hay a l ettiiniz bu gnei ya btnyle klrerek ya da
bir parasn a l p otuz san t i met re a pnda bir kre haline get i re
rek ta m banzn zerine yerletirin. Ardndan, yine gcn ve
i y il e t i r ici doa sn hissederek, gnein ok yava bir ekilde
banzdan ieri g i rdii n i ve bedeninizde szldn hay al
din; hu iy i leti rici gnei dilerseniz btn bedeninizden gei
rebilir ya da bedeninizin belirli bir blmne odaklayabi lirsiniz.
Bu ileni be ila y inn i dakika arasmda srdrcbi l irsini1.: ta m a
men sizin konsantrasyon gcnze kal l)l tr. Daha sonra hasta
lkl hlgenin tedavi ed i ldiini h a y a l edin ve gneinize teek
kr ed i p onu, yeniden ihtiya duyduunuda armak zere
g n bat m n a doru uurlayn.

Hayali Renkler

Ge rek hayattaki renklere inceden ineeye belirgin bir tepki

veren zihniniz, bedenimiz ve duyg u lar m z hayal i rcnklere bu n
dan ok daha hzl bir ek i l de tepki verir. Ben bunun sebebinin
1 56
dorudan doruya hayali renklerin kullanm amacyla ilikili ol
duunu tahmin ediyorum. Sebep ne olursa olsun renklerle imge
leme son derece kullanl ve etkili bir tekniktir.
eitli renklerin iyiletirici gcne dair pek ok ey yazlp
izilmesine karn tam bir fikir birliine varlm dei ldir. Ben
burada size, bir yl boyunca on ila on be arasnda konu zerin
de yaplm snamalarn sonularn vereceim; etkileri bak
mndan tartma gtrmez olan rnekleri setim.
Krmz: Yksek miktarda enerji verir; kimi zaman cinsel
drtuteri harekete geirecek kadar etkili bir uyarandr.
Pembe: Yumuak bir enerji verir; gevetici ve rabatialc bir
zellii vardr.
Turmcu: zellikle de kaslar zerinde son derece glU bir
enerji verme zellii vardr; fiziksel aktiviteyi balatmaya
meyillidir.
Sar: Genellikle yaylnac bir etkisi vardr; nee ve sevin
duygularn tetikler.
Altn Sars: Genellikle dinletirici ve enerji verici bir etkisi
vardr.
Yeil: Genellikle rabatialc ve gevetici bir etkisi vardr.
Mavi: Son derece sakinlctiricidir; gl bir konsantrasyon
ve odaklaruna etkisi vardr.
Mor: Derin bir dinginletiricidir; "tanmlanmas g" bir et
kisi vardr.
Tedavi etme amal kullanm asndan, pembenin, altn sa
nsnn ve mavinin en kolay kullanlacak renkler olduu grl
mektedir. Pembe, en ok korkuyla Hintili gerginliklerde ve yor
gunluk ikayetlerinde ie yaryor gibi grnmektedir; ayrca
hormonal faaliyetlerin dzenlenmesinde de iyi bir rol oynar.
Mavi renk, kzgnilda ilgili gerginliklerde, enfeksiyonlarda, i
liklerio indirilmesinde ve ate drmekle ie yaramaktadr. Al
tn san s ise ok amal kullanm olan bir renktir; pembe rengin
mi yoksa mavi rengin mi kullanlmasnn daha uygun olaca
konusunda kararsz kalndnda altn sars kullanlabilir.
I S7
 Peki ama renkleri nasl kullanacaz? Bunun iin en etkili
yntemlerden biri renk solumak'' ad verilen tekniktir. Renk so
luma yntemini kullanrken, kendinizi semi olduunuz bir
renkle epeevre sarmal anm halde hayal edersiniz; daha sonra
derin bir nefes alarak rengin cierlerinize dolduunu. oradan da
btn bedeninize yayldm hayal edersiniz. bir gece karmla
birlikte ge saatiere kadar bir proje zerinde ahmrk; an k o
kadar uykumuz gelmiti ki, daha fazla devam edemeyeceimizi
hisscdiyorduk. Karma birlikte "pembe solumay" nerdim. Bir
ka dakika iinde ikimiz de yeniden canlanm ve projeyi ta
mamlayacak kadar bir sre daha almaya devam etmitik. O
gece ge vakit yataa girdiimi1.de ikimi1.i de uyku tutmamt;
ylece yin yana uzanm ne diye uyuyamyoruz diye dnr
ken bir anda ne yap11m 1. harrladm ve bu kez kanma biraz da
"mavi solumay" nerdim. Daha cierlerimizin yars dolmadan
uykuya dalmtk bile.
Dilediiniz rengi hayal edip bunu bedeninizin iyiletirmek is
tediiniz blgesine nfuz eliirmek son derece kolaydr. Ia da
dilediiniz biimi verebilirsiniz; isterseniz top eklinde hayal
edin. isterseni; nlar satn ya da buulu bir bulut olduunu
hayal edin. organlarnz zerinde alacaksanz bazen a
nce bedeninizin dnda oluturup sonra ieri girip, ihtiyac olan
organa nfuz etmesini salamak iinizi daha kolaylatrabilir.

ifac1 Melekler

Ben melekler fkrinden holanyorum ama bazlan bu tek

nikten s: ederken "ifac rehbcrler, salk danmanlara, haya
li doktorlar" gibi tanmlar kullanmay tercih ediyorlar. Hangi
ismi verirseniz verin, bu teknik, ister kendiliinden ister bilin
li olarak hayali bir varlk yaratmaya dayanr; bu varlk kiinin
iindeki kendi iyileticici gcn, becerisini ve bilgisini temsil
eder. Bu, bilinli zihin tarafndan smrlandarlp engellenme
olasl olan sezgisel bilgi ve beceriyi gn na karmann
bir yoludur. Bu teknii de uygulamann pek ok yolu vardr. Ben
1 58
size iki kolay yntem nereceim: birinde resimli imgelerneoizi
kullanacaksnz dierinde de taklitli imgelemenizi.
Resimli imgeleme yntemini kullanrken, gznzn nn
de son derece konforlu bir oda canlandrn; bir muaycnehanc,
ktphane ya da alma odas olabilir. Oday istediiniz gibi
deyin. Odann istediiniz bir yerine bir dme yerletirin;
dmenin zerinde "Salk Danman"gibi bir unvan yaz l ol
sun. Dmeye basn. Kap alsn. Bakn bakalm ieri kim giri
yor. ieri giren kii herhangi biri olabilir -tandnz biri de ola
bilir daha nce hi grmediiniz biri de- ama nemli olan nasl
bir sorununuz olduunu ve bu konuda ne yaplmas gerektiini
kesinlikle bildiine tamamen gvenmenizdir. Ona durumunuzla
ilgili sorular sorup verdii cevaplar can kulayla dinleyin: di
lerseniz bu cevaplar bir kada da yazabilirsiniz. Dmeye bas
tnzda odaya giren kii u ya da bu sebeple uygun grmedii
niz biri olabilir. Byle bir durumda onu "grevden azledebilir"
ve tekrar dmeye basp baka birini anbilirsiniz. ok cndcr
grlr ama ayet kimse gelmeyecek olursa bu durumda bu ki
iyi bilinli olarak sizin yaratmanz gerekecektir: idealinizde
byle biri neye benziyorsa bu grnty temel alp salk dan
mannz yaratabilirsiniz. Dilerseniz odada hayali bir muayene
masas da yaratabilirsiniz; ifacnz sizi muayene masasna yat
rarak iyice kontrol edebilir. Gerek hayalta inanlmaz bir ekil
de karln bulabiten bir yntemdir bu.
Taklit li imgeleme yntemini kullanrken de ayn sreci izler
sin iz: tek fark, ifacnz, iinde bulunduunuz gerek fiziksel
evrede, gerek bir kollukla olurmu sizinle konuurken, hana
bazen gerekten oradaym gibi sizi redavi ederken hayal etme
nizdir. Sradan bir imgeleme egzersizinin ok tesinde bir
almadr bu: ilerleme kaydcttike ne demek istediimi daha iyi
anlayacaksnz. Size verilen bilgi pratikte olaanst faydal
olabilir: yaplan hayali tedavinin de gerek, fiziksel etkileri ola
caktr. Bu lecrbcyi ne kadar canl bir ekilde hayal edebilirse
niz etkisi de o kadar gl olacaktr. Ne olursa olsun btn bun
lar kendi kendinize yarattnz zihninizin bir kesinde tutun:
size verilen bilgi ve ifa bilinaltnzla yaratc 1ihninizin ibir
liinin rndr.
1 59
insan kurallara s1naz!
 XIV. Blm

Szel Terapi

Szel terapi, kelimelerin zihin, beden ve duygular zerinde

ki etkisini vurgular. Hemen daima dier terapilerle birlikte kul
lanlr ama (hatta terapist bunun farknda olmasa bile byled ir)
asl ara olarak benimsendii pek ok teknik de vardr.

insanln en eski bilgilerinden biridir kelimelerin gc oldu

u bilgisi. En azndan yle grnmektedir. ok eski alardan
beri , belirli birtakm kelimelerin sadeec sylenmesiyle, duygu
larn, dncelerin, davranlarn, saln ve olayiann deitiri
lebileceine inanlr. Pek ok olayda bu durum kel imelerin ken
di gizem dolu "sihirli" niteliklerine atfedilmitir. Dolaysyla da,
baz gizli szcklerin, kullancsna byk bir g salarl na
dair geleneksel retiler onaya kmtr; tabii btn mesele
bunlarn hangi kelimeler olduunu bulmaktadr. nsanlar da bu
uurda deneyerek, arayarak, bakalarna reterek efsunlu, b
yl, sihirli kelimelcrdcn; kutsal ilahilere, dualara ve mantrala
ra kadar uzanan geni bir eillilikte, ..kelimelerin gc"nc dair
ok zel bir bilginin varolduunu iddia etmilerdir.

Bunlarn ou zrvalktan ibaretmi gihi grnmektedir ve

hakikatcn ou da zrvalkur. Ne var ki. bu rcti lcrle genellik
le son derece etkili sonular alnmasnn sebebi btn bu zrva-

161
lklarn ardnda yatan ok nemli iki geree dayanr. Bunlar
dan ilki, keti mderin yalnzca kavramlan sirngelernekten te bir
ilevi olmasdr; kel imeler, niyetierin de simgesidir. nceki b
lmlerden hatrlayacaruz gibi niyette aznetmek de ok byk
bir gtr. Elhette kel imeler olmakszn da niyet etmek mm
kndr ama kelimeler hem niyetimizi pekitirir hem de kon
santrasyonumu7.u artrarak niyeti mizin etkisini daha da gl
klar. Baz kelimelerin ya da kelime kombinasyonlarnn, gl
duygusal fikirlerle iliki l i arm lara yol at iin, ok g
l duygusal etki leri olduunu mutlaka siz de fark etmisinizdir.
Bunun sebebi kelimenin hizat ihi kendisinin sihirli bir t:tkiye sa
hip olmas deildir; asl i kelimenin sirngeledii kavramn g
cnded ir.

ki nci gerek de, sesin asl nda enerj i olmasdr; baz ses kom

binasyonlar. ki s zc k hiiminde de olabi lir. fiziksel ve duygu
sal y apm zc.J a 'ok belirgin etki ler yaratabilir. Bu ksa giriten
sonra artk szel terapi tekni klerin i incelemeye balayabi liriz.

Dorudan Emir Vermek

Hi kendi kendinize konutuumz iin eletirildiiniz oldu

mu? O ha ld e cletirncninizc g lmeyi renin. Bu, ok eskiden
k
beri bil inen bir tc n i kt i r. Ufukta beliren bir mcadeleye kar
kend isini zih insel. fi 1.iksel ve duygusal olarak hazrlamak iste
y e n insanlar yapar bunu. Kendi kendi ne konumann bu tr kul
l a n nuna .. havay a gi rme . . ad verilir; genellikle sporcu l ar, st d
zey ynetici ler. hatipler ve siyasetiler tarafndan odak hnma ile
enerji uyaran olarak kullan lr. John F. Ke n ncd y ' n in , yapt
iin gerei olan olaanst hza ayak uydurabilmck iin kendi
kendi si ne .. Hadi, had i . h ad i ! " diye tekrarlayp durduu sylenir.
Pek ok ins:nu, skOnetini yit irmek zere olduunda kendi
kend i si n e "Sakin ol ! " dedii de bilinmekted ir. Bunu hepimiz ya
pmz iink i e yaradu gnnzd(ir. e yaramasnn sebebi
de beden 1 .i h i n i k i l isinin genellikle gl cmirlere youn biim
de kar lk verme ei l imid ir.
162
 Konuyu daha da anllr klmak iin kendi kendine emir ver
mek i le kendi kendine neride bulunmak (telkin) arasnda bir ay
rm yaptun syleyeyim. Dorudan kendine emir vermek bir
komuttur; bir nerme ya da bir telkin dei ldir. Birbirlerine bcn-
7.erler ancak ileyi biimleri farkldr.

Dorudan emir verme ynteminde, kend inize, stlcncccini

zi dUndnz grevle ilgili komutlar yneltirsiniz. Daha da
netletirecek olursak, komutlar bilinaltmza, bedeninize ya da
bir uzvunuza vermektesinizdir. rnein kendinize, "Artk biraz
" "
sakinle! diyebilirsiniz; ya da "u kaslarn biraz gcvct!
"Kendine gel ! " "Rahatla ! " "Strese g i rme ! " "yile ank ! " "u
enfeksiyondan kurtul ! " gibi , duruma uygun herhangi bir emir
verebilirsiniz. Dorudan kendinize ya da htn bedenini1.e ses
lcncbilcceiniz gibi ayak parrnaklannza, midenize veya belirli
bir kasmza da seslenebilirsiniz. Ayak parmaklarnzn sizi ger
ekten duyup duymayaca trnden derin felsefi sorgulamala
ra kalkmayn. Dikkatiniz enerj iniz zerinde yountanca bi
linahnz ( faal zihniniz) niyetnizi ayak parmaklarnzn anla
yaca d i le tercme edecektir.

Dediim gibi , bu yntemle son derece artc sonular al

mak mmkndr ama ben bu tekniin, hayatlarnn bir dne
minde emirlere itaat etmek hususunda eitilmi kiilerde ve z
sayglan fazlasyla yksek insanlarda daha ok i e yaraduu
tahmin ediyorum. Otoriteye kar gelen isyankar yapda insan
larda ve kendi emirlerinin dinlenneye layk olduuna inanama
yacak kadar zsayglan dk kiilerde hu tekniin i e yarama
ma ihtimali epeyce yksektir.

Kendi Kendine Telkin

Kendi kendine telkin y a d a kendine neride bulunmak. em i r

vermeye oranla daha yumuak bir yaklamdr. neri , ncnnc
ya da olumlama cmlesini kendi kendine ekrar ek.rar syleye
rek beden zihin ikil isini hu dorultuda eyleme geim1ekten iba
rettir. Burada ama, gnlk hayarta ok sk karlalabilen y ay -

1 63
gn bir srecin tam tersini; sizin ya da bir bakasnn size hasta
olduunuzu telkin etmesinin yerini alabilecek bir sreci hareke
te geinnektir. mein. ayet kendinizi srekli, hasta, yorgun.
zay f biri olarak tanmlyor ve hastalklara kar fazlasyla zayf
bir bnyeniz olduunu sylyorsamz, kullandnz bu kelime
lerle kendi kendini telkin yntemini uygulayarak bedeninizin
doal iy iletirici gcn zayftatp gcr<jckten de hasta olmanz
satyorsunuz demektir. te yandan, libir isel atma yaa
mahzn baka in!kUllann bu m invaldeki telkinlerine kulak ver
mek de ayn lde kt, hana daha da berbat sonulara yol
aar. Belki daha nce bir yerlerde okumu olabilirsiniz ama size
bu konuyla ilgili gerek bir olay aktarmak istiyorum. Psikoloj i
blmnde okuyan bir grup renci, telkinin etkisini aratrmak
zere snf arkadalanndan biri zerinde deney yapmaya karar
verir. Enesi sabah, aralanndan biri , deney iin setikleri kz
renciyle karlanca ona pek iyi grnmed iini syleyerek has
ta olup olmadm sorar. Oysa kz kendisini gayet iyi hissetmek
tedir. Ardndan ikinci bir kii gelip kza iyi olup olmadn so
rar; gya hasta gibi grnmektedir. Kz da hasta olduunu san
madan syler. Gn iinde epeyce renci daha kzn yanma
gidip ayn sorular sorar. Sonunda kzcaz iyi grnmediine,
hasta olduuna dair yaplan telkinleri kabullenir ve kendini pek
iyi hissetmediini syleyerek izin alp evine gider. Bu tr telkin
lerden etki lcnmemenin yolu, yaplan telkinin zihinden "silinme
si" ve kiinin, kendisini gayet salkl hissetliine dair yeni bir
olumlama cmlesi kurmasdr. Normal artlar altnda hi kimse
bu kadar youn bir olumsuz telkin bombard manna maruz kal
maz ancak bu rnek kulanza kpe olsun; kendi kendinize sa
lnazn gayet iyi olduu konusunda yapacanz telkinler tpk
olumsuz olanlar kadar i yarayacakt r.

iir ve ark1yla Telkin

Eski Yunan 'da iir ylesine zel bir trd ki, tanr v e tanna
l&rn elinden kt dnlrd. Eski Yunan 'da iirin bu denli

164
zel bir konumunun olmasann bir sebebi de dz yazya ya da
olatan bir konumaya gre ruha (bilinaltna) ok daha dolaysz
ve ok daha hzh bir ekilde ileyebilmesi olsa gerektir. B i lin
meyen bir sebeple iir derin duygusal etkiler yaratabilmekledir
ve hatarda kalmasa da daha kolaydr. Pek ok kltrde ifac lar,
tedavi sarasanda kafiyeli kelimeleri ark biiminde syledikle
rinde son derece baanh sonular aldklarn kefeunilerdir.
Bazen bu arkalann , ilahiler eklinde doYtdan Tanr 'ya ya da
ruhlara okunduu da grlr ama her koulda hasta kiinin bi
linaltna nfuz ettii kesindir.
zel bir ifa ilahisi bulmak iin uzak diyariara gitmeniz ge
rekmiyor. B urada asal nemli olan arknn iinde geen kelime
lerden ok kafyeli ezgisidir. B tn yapmanz gereken, zeriniz
de iyiletirici etkisi olan kendi ifa iirinizi yazma ve iirin son
katasnda bilinaltuuzm derinliklerine nfuz edecek telkin mas
ralan kullanmaktr. te size kendi yaraucahmz leti.klcyecek
bir rnek:

Grl grl
Akan iimde
Yaamn kudretidir
Ve canlandaran bedenimi
Kusursuz sahhattir

Ve:

Gl niyetirole
Derinden hislerimle
Bedenim dolup tayor
Kusursuz slhhatle

.. Beden" kelimesi yerine, bedeninizde iyilemesini istedii

niz bir uzvunuzun ismini de syleyebilirsiniz elbette.
Sadece katiyeler deil, baz ezgiler ve melodiler de ruhumu
za nfuz eder. Pek ok irket, rnlerini pazartamak iin aklda

1 65
kalac kck bir cngla uval dolusu para der. asl mesele
byle bir melodiyi bulmaktadr, sonra geriye sadece markay
vurgulayacak szleri yazmak kalr. Bu ezgilerin bazlan doru
dan bilinaluna ulaacak biimde o kadar iyi tasarlanmtr ki.
ilkokul ocuklan derste retilen iirlerden ok daha abuk ez
berlerler bu melodileri. Benim size nerim, bu gerei kendi Je
hinize kullanmanz yolunda olacak; bu tr cngllann ya da akl
da kalc melodilerin zerine iinizdeki iyiletinci gc hareke
te geirecek kendi olumlama cmlelerinizi yazabilirsiniz. Szle
rin kafyeli olmas da gerekmez, ezginin kendisi zaten ritmi ya
ratacakllr. Aklda kalc bir melodiyle "te artk iyileiyorum"
gibi basit bir cmleyi bile syleyebilirsiniz. Bu basit cmleyi o
melodi eliinde srekli lekrarladnzda salnz zerinde
olaanst olumlu bir etkisi olduunu greceksiniz.
Yukarda anialllan ynteme ok hcnzcyen ancak biraz daha
farkl bir yol daha vardr. Bilinahnzm. dinlediiniz her mUzi
i dorudan alglama eilimini kendi lehinize kullanabilirsiniz.
Nerede olursanz olun. radyoda, teypte kulanza bir mzik a
lndnda o ezginin szlerini hemen kendi iyiletinci szleri
nizle deitirip mnidanmaya balayn. Araba kullanrken ya da
herhangi bir giime ncesinde bekleme odasnda olduunuda
bu frsau deerlendirip alan mzie kendi gftenizle elik ede
bilirsiniz.

Be Dakika Odaklan masa

Bu teknik daha nce bahsetmi olduumuz inan deitirme

tekniine benzer: tek fark, burada, fiziksel koullarda deiik
lik yaratmak iin konsantrasyonun "yeniden relme etkisinin"
bariz biimde kullanlmasdr. Yapmanz gereken, arzu ettiiniz
onam, durumu. fiziksel koullan larif eden ve arzu ettiiniz e
yin gcreklmi olduunu vurgulayan bir cmle kurmaktr. Bu
cmleyi be dakika boyunca srekli tekrarlayn. ayet gerekirse
cmlenizi. gznzn nne getireceiniz bir imgeyle; olumlu
duygularla ve bu yeni durumdan pe denli memnun olduunuzu
1 66
belirten yz ifadeleriyle de pekitirebilirsiniz. Bu ahmaya ba
larken kendinize, hayatta neyi tecrbe edeceinizi belirleyenin
kendiniz olduunu ve iinde bulunduunuz andan baka bir za
man dilimi olmadn hatrlaunay ihmal etmeyin. Bu teknii.
inan deitirme seansyla bir arada yapmak daha mantkl gibi
grnse de ikisini ayr ayn uygulantak daha iyidir.

Ses karma

Kimileri bu teknii ark sylemek olarak grebilir ama ben

bir teknik olarak ark sylemeyi melodi eliinde srekli tek
rarlanan g ftey le bilinaltn program lamakla kullanyorum.
"Ses karma" terimini ise, anlaml ya da anlamsz kelimelerden
oluan ancak tedavi edici etkisi olan seslerin srgit tekrarlanma
s tekniini ifade etmekte kullanyorum.

zellikle de merlitasyon biimleriyle ilgilenen hemen herkes

"mantra" ad verilen seslerden haberdardu. Maniralar genellikle
Hindularn ya da Yogilerin retileriyle ilikilidir ama az da ol
sa baka dini ya da fetseti sistemlerde de kullanlan bir kavram
dr. Bir manrann ya da sesin biteviye tekdze bir tonda tekrar
lanmasnn maksad belirli bir meditatif duruma gemek ya da
bilin halini deitirmektir ki mantealar burada ok ie yarar.
Baz tbbi aratrmalar, bu uygulamann stresi ortadan kaldua
bi ldiini ve genel bir fiziksel rahatlama salayarak salk ze
rinde belirgin yararl bir etkisi olduunu ortaya karmtr. Bu
bulgulara kendi tccrbclerime dayanarak unu da ekieyebilirim
ki, doru sesler ayn zamanda biyolojik enerji akn da uyara
bilmektedir, biyolojik enerji a.krun rahatlamas da kiiyi daha
salkl klmaktadr.
En iyi etkiyi hangi seslerin yaran hususunda hatr saylr
fikir aynikiar sz konusu olmuur. Yukanda sz edilen ara
trmalardan bir ksmn yrtm olan Dr. Herberi Benson, kul
lanlan kelimenin nispeten nemsiz olduunu dndn: on
be yirmi dakika kadar sessiz bir yerde oturup derin nefes alarak
sadece "An" kelimesinin tekrarlanmasnn da ok i y i sonu lar
1 67
verebileceini bclirtrnitir. Ancak bu ekilde ald olumlu so
nular salt sessizce oturup derin nefes alp vermeye de bal ola
bilir. Aslna baklacak olursa, fiziksel dinginfii ve derin nefes
almay ses kanna te kniiyle kullanan baz dini ya da yar dini
s i s te mlerin de kiiyi ayna sonuca gtrd rahatl kla sy lene
bilir. Metafiziki filozof Krinamurti, byle bir onam salandk
tan sonra "Coca-cola" keli mesinin bile herhangi baka bir sz
c k kadar ie yarayabilcceini belirtmitir. Bu anlamda kullan l

dnda ses karma teknii, nceki blmlerde szn e tt ii miz

konsantrasyonun "deitirilmi hal etkisini" salamann sade bir
yoludur.

Elbette bunda yanl bi r ey yoktur ve son derece salkl bir

yol da olabilir ancak benim bu konuda bir para farkl bir iddi
am var. Bu hususta bugne kadar cdindiim saysz tecrbenin
nda unu kefeimi bulunuyorum: Belirli baz szc kler ki,

bunlara mcditasyonda kullamlan geleneksel kelimeler de dahil

dir. uzun sre sessizce oturup derin nefes alma al malan yap
maya gerek kalmadan, tek bana kullanldnda da iyileticici
hir etki yaratabilmektedir. Bu sesleri araba kullanrken, yrr
ken, birilerini bek l erken , hatta en alakasz ya da skc i leri ya
parken bile k ara bili rsin iz Bana k al rsa elde edilen olumlu so
.

nular aslen bu seslerin yaran fiziksel titreimden i leri gel

mektedir; bu t itreim, kas gevemesini salayan bir tr mikro
masaj ilevi g rmektc ve aynca biyoenerji akn da uyarmak
tadr. Manralarm ileyii konu s unda yanlyor olabilirim tabii
ama pek ok insanda bu denli olumlu sonular verdiine gre
nasl iledii de zaten ncelikli bir mcsele olmasa gerek.
Kendi tecrbeterime gre, bu ama iin kullanlabilecek en
doru ses lerden birinin "AUM" hecesi olduunu syleyebilirim.
Y k se k sesle okunduunda "aaaaa-oooo- mmmmrnm" gibi
kan bu sesin sonundaki "m" harfi d i er harfiere gre daha fazla
uzatlarak sylenir. Ne kadar uzun srerse o kadar iyidir ama be
"
lirli bir sresi de yoktur. kez ya da daha fazla tekrarlandn
da etkili olur. Doal olarak ne kadar ok tekrarlanrsa ie yara
ma olasl da o kadar artacaktr ama he dakikadan daha uzun
bir sre tekrarlandanda yararllk asndan herhangi bir art

1 6H
tespit etmedigimi de belineyim. Bu sesi mnidanarak da ikar
manz mmkndr ama yumuak bir ekilde de olsa yksek ses
le tekrarlamak ok daha etkili olacaktir. Rahat bir konumda otu
rup, avulanniZ yukar bakacak ekilde ellerinizi kucaruza
koyduunuzda biyoenerji ak1nn etkisini aka hissetmeniz
ok mmkndr. Ellerinizdeki hisse dikkat edip ardmdan ''om"
kelimesini yukanda tarif edildii gibi dn kez tekrar edin:
sonra yine ellecinizde nasl bir his olutuuna dikkat edin. Elle
rinizin duyarllmm arttn ve karncalanmaya benzer bir his
olutuunu fark edebilirsiniz. Bir baka seenek de, avulan dz
bir yzeyin birka santimetre zerinde tutarak yine bu scsi
karrnak tr. Bunu yaptnzda elierinizde oluan duyarllk daha
bile fazla olabilir. Karncalanma hissi enerjinizin ak halinde
olduunu gsterir ki bu da salnz a1sndan ok olumlu bir du
rumdur.
imiat kurallara sgmaz!
 XV. Blm

Duygu Motivasyonu
Terapisi

Bedenin enerji akn en dolaysz yoldan harekete geiren

tedavi tr duygu motivasyonu terapisidir. Dilerseniz bunu, ge
rilimi en dolaysz yoldan rahatlatan terapi tr olarak da deer
lendirebilirsiniz. Ne var ki, her koulda ncelikli ilevi rahatsz
Ikiann belirtilerini ortadan kaldrmaktr. Belirtileri ortadan kal
drmann yanl bir taraf olduunu kastetmiyorum elbcne; hat
ta bazen rahatszlk belirtilerinin ortadan kaldrlmas elzemdir
nk ancak bu sayede rahatszln ardndaki f.kir atmasn
salim kafayla deerlendirip meseleyi kknden zme frsatn
bulabiliriz. Kimi zaman da bir hastahn belirtilerinin ortadan
kaldanlmas iyileme srecini kendiliinden balatabi lir. Yine de
bunun her zaman byle olmad konusunda uyank olmanz ge
rekir; bir rahatszln belirtilerinin ortadan kaldnlmas, gerek
anlamda iyilemeden tmyle farkl bir meseledir ve bu syle
diim sadece geleneksel up anlay iin deil, hayal mhendis
lii almalan iin de geerlidir. Hastaln ardnda yatan fikir
deimezse (ister kendiliinden ister almayla) rahatszlk sa
dece geici bir sre iin ortadan kalkacakur.
Yine de hastalktan kaynaklanan any dindinnek iyi bir ba-
171
langtr. Her ne kadar bu kitapta son terapi tr olarak verilmi
se de rencilerime rettiim ilk tedavi yntemi motivasyon
terapisidir: bunun temel sebebi de renilmesi ve uygulanmas
en kolay terapi tr oluudur. ok geni bir alana uyarlanabilen
bu terapinin tek bana hugnk tbbi uygulamalar tmyle de
itirecek son derece arpc sonular yamtacana inancm tam.

Temasla Tedavi

nceki blmlerde deinilen biyoenerji alanlan ve biyoener

ji akmlan hakknda edindiiniz bilgiyi artk uygulamada nasl
kullanabileceinize bir bakalm.
Biyoenerji muhtemelen insanln en kadim tedavi aralarn
dan biridir ve genellikle insandan insana aktanlabilir. ou ki
inin ziluinde biyoenerji, gizemli dinsel topluluklarla, elle do
kunularak yaratlan mucizelerle, Yoga gibi ezoterik uygulama
larla ya da zel bir yetenekle dnyaya gelmi "psiik" kiilerle
ilikili olarak yer etmitir. Oysa herkes (buna siz de dahilsiniz! )
kendi iinde gizlenmekte olan bu iyi letinci doal enerjiyi kul
lanma becerisine doutan sahiptir: stelik ileri dzeyde ya da
karmak bir eitime de ihtiya yoktur. Tpk herhangi hir konu
da olduu gibi hu konuda da ne kadar ok pratik yaparsanz ye
teneklerinizi o kadar artnrsnz. Ancak renilmesi gereken s
re ylesine basittir ki, karnza kacak en byk glUk bunu
kabullenmek olacaktr. Kolay olduunu biliyorum nk nasl
yapldn nce kendimde deneyip rendikten sonra bakalar
na rctmem sadece birka dakikarn ald.
Neyse ki, hepimizin iinde dou1an varolan bu iyiletirici
g hak ettii saygnl ve n kazanm durumdadr. rnein,
New York niversitesi Hemirelik Blm 'nde mastr progra
mna dahil edilmitir. Belki bir gn doktorlarn da zgemi bil
gilerinde yer alabilir ki hu gerekten de ok bUyk bir ilerleme
olur. Mesleki zgemilerde yerini alsa da almasa da kesinlikle
ie yarayan bir terapi tr olduunu bilmemiz imdilik yeterli.
Bildiim kadaryla "temasla tedavi" ifadesi ilk kez. New
1 72
York niversitesi Hemirelik Blm profesr Dr. Dolorcs
Krieger tarafndan kullanlmtir. Gerekten de ok doru bir ta
nmlamadu; sreci yle ezoterik ya da gizemli bir reti olmak
tan kanp ayaklar yere basan bir bilgi haline getirmitir. Bu
nunla birlikte tanmda kck de olsa bir yanltclk sz konu
sudur nk uygulamada tam bir baan iin gerekten tene tc
mas etmekten ziyade, elleri kiinin bedeninin birka santimetre
zerinde tutmak daha dotrudur. Bunun neden byle olduunu
biraz mnazara etmekte fayda var.
Srecin nasl ilediine dair ne srlen aklamalar en basit
nennelerden (en kukulu olanlardan) elektron transferi rezo
nans gibi en karmak argmanlara (en bilimsel olanlara) kadar
geni bir yelpazede yer almaktadr. Benim ne dndme ge
lirsek, ben gerek hayatta karl olan bir teoriyi (yam yzde
yz doru bir aklama olmasa hile uygulamada ie yarad su
gtrmez olan bir gr) henimsiyorum ki buna gre. srece
ilerliini kazandran, bilinli odaklanrnayla doal biyoenerji
alanna younlam olmaktr. lem, dncelerin ve duygula
n o yrlendirilmesi araclyla uygulanr. Bunu hi farknda ol

madan yapahilen insanlar da vardr. Sizi durup dururken daha

huzurlu, daha enerjik, daha iyi hissettiren insanlar bunlardu. Bi
linli olarak yapldndaysa etkisi ok daha gl olabilir. Tp
k yrmek iin kasJannzn nasl altn bilmenize gerek ol
mad gibi uygulamasndan fayda elde etmek iin temasla teda
vinin nasl ilediini bilmenize de gerek yoktur.
Bu kitap her eyden nce kiinin kendi kendisini tedavi et
mesi amacyla yazlmtr; dolaysyla size bu terapi yntemini
baka insanlar 1.crinde nasl kullanacanz aklamayacam.
Bunun yerine, teknii kendinize nasl uygulayabileceinizi gs
tenncyi tercih ediyorum ki, iin hu yn tema.o; Ja tedavi yntc:
mini kullananlar tarafndan hep atlanr.
ayet bu tekniin ancak enerjisi yksek insanlar tarafndan
dk enerjili kiilere uygulanabileceine dair bir dneeye sa
hipseniz, kendisini hasta ya da km hisseden, enerjisi yerler
de srneo bir insann bu yolla kendisini tedavi etmesinin nasl
1 73
ol up da ie yarad m m erak edi yor olabilirsiniz. Bu dnceniz
doru olsayd , elbette yntem i kendine uygulamak anlamsz bir
g iri im olurdu. Ama benim gere k hayana k ar l olan teori me
gre, hastalklara yol aan, enerji az l de i l , enerji a k n en
gelle yen blgesel geri l i m le rd ir. Kiinin kendisine temasla teda
vi yntemi uyguladnda asl yapt eyin , mevcut ak hz
landrp gerilimi serbest brakmak o ld u una inany oru m. Ta bi i
hemen ard ndan , t kankl k onadan kalkt iin beden kendi do
al iyi le me srecine g irer. Ak l amas ne olursa olsun, asl
nemlisi bunu kendinizde kullanabi leceinizi ve bu grn sa
ysz tecrbeyle destekfendiini bilmeni.dir.

Tem asla t ed a v ide ku l lanaca nz en pratik ara ellerinizdir;

zellikle de avu iierin izle pamak ul a rn zd r. Nonnal artlar
da bunlar b iyoenerji alannn en youn hissedildii b l ge l erdir
ve bu younlamay ok basit bir m dahaleyle artrmak mm
kndr. H awaii 'de ve Afrika 'da ye rli ifaclar arasnda yap t m
g
ara rmal a rda dikkati m i eken uy u lam alar dan biri de ifaemn
hastaya temas etmeden nce el lerini iy ice ov alayarak avu iie
r ini b irbi rine s rtmesiyd i . B u nu kend i rnde u ygulad rn d a, ka
nncalanna his s in i n y an s ra, g rnmez bir akordeonu ap ka
par gibi el leri m i kar l kl utup otuz santimetre kadar bi rbir in
den u zak la t n p bi rka santimetre mesafeye kadar yaklatrd
mda avu i lc ri mdc tuhaf, hafif bir basn olutuunu hisset
ni i n. Daha sonraki dcnemcler indeyse. el lerimden "daha faz
la'' enerj i k t n h aya l ede re k, bu basn h issini yo u nlat ra

bi ld i i mi fark ett i m . El leri m i , tam olarak tenine temas ettirme

i
den bir insan n c i ldini n h rka s ant imetre zeri nde tunu u rnda
karundaki ki i , bir r c an ma
ka n a l h issett iini , hafi f bir lkhk
d uyd u u n u ya da bi r enerj i ak duyumsadan sy l yordu . El
lerimi kendi te n imi n zerin d e t u t t u u md a yava yava ben de
ayn e y leri hi ssctt iimi kcfctt im . Daha da cki lcyici olan, bu
y ntem le pek ok rahats z l n n hcl i rt ilc rini onadan kalduabi
l iyordum ve rahatsz l n yzeyde ya da ieride olmas da hi
fark emiyordu. Pek ok rencime de aktardm bu tec rbe le
rime dayanarak imdi size temasla te d avi y ntem i ni ken d i ken
d inize nas l uyg ul aya canz gsteren ad m lar v erece im :

1 74
 ki kez derin derin nefes alip verin ve kaslarnz ge vet in ya
da daha nce anlatlan geveme egzersizlerinden birini yapn. Bu
aduru uygulamanz art deil am a faydas olaca da muhakkak.
Yinni be otuz sani ye kadar avu i ierinizi iyice birbirine
srtn.

Avu iierinizi birbirine dnk olarak birka santimelre me

safede (otuz santimetreye kadar) tutup aralarnda g iderek daha
da younlaan bir e nerj i alan olduunu hayal edin. B unu sadc
cc birka san i ye yapmalsnz. u aamada enerji alann hi ssc
dip hissetmediiniz:e tak lmay n Kendiliinden olacakt r.
.

Ellerinizi, bedenini1.de iyilctinnck istediiniz blgenin he

men zeri nde turun ve ellerinizden akan enerjinin bu blgeye n
fuz ed ip rahatszl geirdiini hayal edin. Bu enerjiyi belirli bir
renktc hayal etmeniz iinizi kolaylatracaktr. Rahatszlk i or
ganlannzdan birindeyse iy ile t inne grevini gnnek z:ere ener
jinin bu organa nfuz ettiini hayal edin. ahsen ben, pannaklan
m hafife bkp enerjiyi tam da gitmesi gereken noktaya odakl
yonnu gibi el lerimi belirli bir ada yuvarlayarak tutmay tercih
ediyorum ama elbette herkes kendisi iin hangisi uygunsa onu
y apmal . Bu arada olumlama cmlelerini de dilediini1..ce kulla
nabil irsiniz. Enerjinin azaldn hissedecek olursanz avularn
z tekr..r birbirine srtp uygulamaya devam edin. U ygul ama s
resini istediiniz kadar uzun tutabilirsiniz. ama benim tek seansra
n adiren be dakikay getiim olur; genellikle birka dakika ye
Evet, i mgelemen in roiU byktr: evet ,
terl idir. telkin de nemli
bir etkendir ve yine evet. gerekten de bir enerji ak vardr.

Bedeninizde tedavi etmek ulaamayacauz

istediiniz yer
bir blgey sc ellerinizi olabilecek en rahat konumda, o blgenin
mmkn olduunca yaknnda tutup enerjinin buraya nfuz et
mekte olduunu hayal edin: gerek ten de nfuz edecektir.

z Srmek

Ksmen temasla tedavinin bir benzeri saylabilecek iz s rm c

tekn ii, uygul ama l kincsiyoloji ad verilen alnann hir par-
1 75
as olarak ok sayda uzman masajc tarafandan kullanlmakta
dr. z srme . in akupunkturunda "meridyenler.. olarak tanm
lanan beden 7.erindeki grnmez hatlar boyunca elleri ya da
parmaklar hareket ettirmekten i baret bir tekniktir. B enim bu
teknie getirdiim yenilik (tabii bu konuda nclk ettiimde
yanlmyorsam) kiinin yntemi kendi kendisine uygulayabil
mesi alannda olmutur. Bu ekniin ileyiine dair ileri srlen
btn fikirler teoride kald iin ileyi konusuna deinmeyip.
iz srmenin muhtemelen biyoenerji akn uyardn syle
mekle yetincceim.

Bu tedaviyi bir bakasna deil de kendinize uygulayacan1.

iin bedende bulunduu varsay lan meridyenlerden sadeec
tanesi 7.erinde duracaz. Bun lardan birincisi, gs kafesinin
ortasnd<.n balayp sol kolun altna ve oradan da sol elin sere
pannana uzanan iz srme hattdr. B una paralel olarak giden
ik inci meridyen, gs kafesinden ba layp sa kolun altna
u1..anan ve sa elin sere panna nda nihayetlenen hattr. n
cs de bedeni tam ortadan boydan boya bld tasavvur edi
len hattr.

z srmc ilemini uygularken avulanmz ya da parmak u

larnz kullanabilirsiniz. Sol tarafn izini srmek iin. sa elini
zi, gs kafcsinizin onasandan sol kolunuzun altna uzanan hat
boyunca yumuak bir biimde kayareasma hareket ettirin ve sol
elinizin sere pannana kadar ilerleyin: bu ilemi en az kez
tekrarlayan. Sa tarafn izini srmek iin de aynsn yapacaks
nz ama bu kez sol elinizi kullanacaksn1.. Bedeni tam ortasn
dan ikiye ay rd varsaylan hat boyunca iz snne tekniini uy
gularken istediiniz elinizi kullanabi lirsiniz; elinizi kaskiacn
zn arasnda kalan blmden iti baren yukar doru hareket ett i
rerek alnnza kadar uanan hatt takip edin. El inizi tarif edilen
ynde hareket ettirerek korku, depresyon ve yorgunlua bal
gerginliklerle arlar dindirebifen glendirici ya da dinletiri
ci bir etki yaratrsnz. Elinizi tam lersi ynde hareket ettirdii
nizdeyse. bedenini1..dc rahat latc, sakinletirici bir etki olutu
rursunu7.. ilemi uygulamak iin zel bir hazrlk sreci gerek
memektedir. Bununla birlikte uygularnaya gemeden nce el

1 76
kaslanmza gevetip avularnaz birbirine srterseniz daha iyi
sonu alabilirsiniz.

Acnn inden Gemek

Hasta olmann en berbat yanlanndan biri de ac ekmek. a

n duymaktr. Eh. bu durumda .. acnn iinden gemek'' gibi bir

tedavi yntemi nerdiime bakp aklm kanhm dnyor

olabilirsiniz. Ar. iine dalnnas gereken bir ey deil, dindi
rilmesi gereken bir eydir. yle deil mi? Eh yle de, buna ra
men beni en artan etkilerden biri, dikkatinizi anya ne kadar
ok verirseniz dinmesini salamanzn da o kadar ksa srd
dr. HenUz benim de zemediim bir sebeple, dikkati ar ze
rinde younlatnp duyulan acnn tam anlamyla farknda ol
mak, o acnn ortaya kard gerilimi ortadan kaldrmaktadr.
Mesela, bir uzvumuzu bir yere arptmzda hepimiz ig
dsel bir ekilde hemen o anda arpumz nesneden uzaklap
szlayan uzvumuzu elimizle kavrar ve ay. dinene kadar elimizi
orada tutanz. Buna karn. banza yine byle bir ey geldiin
de, arptnz nesneden uzaklamak yerine tam tersine. arpu
nz nesneye temas etmeden, annda arprnaya sebep olan ha
reketi be alt kez st ste tekrarlamay deneyin. Bunu yaparken
sznn sratle dindiini fark edeceksiniz. Bunun doal eilimle
rinize aykn olduunu biliyorum ama siz yine de bir deneyin.
Dier an trlerinde de, ardan kamak yerine tam olanlle
arnn bilincinde olmay deneyin. Yarglamadan, eletirmeden
ya da ikayet etmeden, brakn bedeniniz bunu tam anlamyla
saf bir tecrbe olarak hissetsin. Genellikle be ila on dakika ara
snda deien bir srede annm dindiini fark edeceksiniz. A
ry kendi varlnzn dmda bir ey olarak analiz etmek gibi
bir seenei de dencycbilirsiniz. Kendinize anyla ilgili sorular
sorup bu sorulara. ne kadar tuhaf, anlamsz ya da alakasz g
rndne bakmadan, cevap verin. Aada rnek verdiim so
rular bu konuda size klavuzluk edebilir. Ne tr bir ar sz ko
nusu olursa olsun u sorulan sorabilirsiniz:
1 71
 Nasl bir ekli var'! ( Yuvarlak nu , gen mi, kare mi, dikdrt-
gn m' ?. vs . . . )
By kl ne kadar? (Uzunluu, genilii, derinlii ka san
limetre ya da m i limetre?)
Arl ne kadar?
Ne renk?
Hz ne kadar? (Saaue ka ki lometre ya da saniyede ka de
vir?)
Ka yanda?
Ka para eder? ( Lira ya da kuru olarak)

Analizi tam;.amladnzda an tamamen ya da kayda deer

ek i lde dinmi olabi lir.

Duygular Kakrtmak

Bu yntem, daha nce " Motivasyon Arac" balkl konuda

sz edilen duygu alama tekniinin bir uzantsdr. Hatrlarsa
nz, hem fkenin hem de tutkunun kiiyi harekete geinnek ba
kumndan son derece uyarc ve salkl duygular olabileceini
sylemitim. Sadece depresyonu ve kiinin zerine sinmi atale
li sarsp silkeleme zellii nedeniyle deil , belirli koul larda
gerekten de hastalk belirtilerini ortadan kaldrabildii iin f
ke ya da tutku tedavi srecinde gerekten de nemli bir rol oy
nayabilir. Tutku , akn bir trdr. Huzurevinde danman ola
rak alan karm, bana yal, hasla bir kadndan sz etmiti; ka
dm.:azn ylesine iddetli arlar ve szlar vard ki, kendi ba
na giy inip soyunamyor, yemekhaneye hile inemiyordu. Duru
munda hir dei ikl i k olacaa da benzemiyordu; ta ki huzurevin
de kendi yalarnda, ekici ve d in hir erkein ondan holanma
ya balamasna kadar. Yal hanmefendi ok ksa bir srede
kendi bana giyinip soyunmaya balamt . Yemekhaneye ra
hata iniyor ve yal beyefendiyle ba baa yemek yiyordu. A
rlar, szlar byk lde dinmiti.

1 78
 Ancak yle grnyor ki, tutku ya da ak duygusunun tetik
lenmesi dandan gelen bir uyaranla ok daha ko lay olmaktadr,
bu uyarann elde edilebilecei koullar sz konusu olmadnda
fke de ayn derecede etkili bir tahrik arac olarak kul lanlabi lir.
Elbette birilerine ya da bir eylere fke yagdnnann savunucu
luuna soyunmu dei l im ; burada szn etti i m ha sta l n bi
,

zatihi kendi s nrl and rc l na duyu lan derin ve uyarc bir f

kenin ie yaraddr. ayet bu tr bir fke engelli insanlan ba
arl sporc u lar haline getirebiliyorsa, ne durumda olursanz
olun sizi de sal kl ve zinde bir insan haline getirebilir. Hasta
ln, elinizi kolunuzu balayan k s tlay c l na k ar yeterince
byk bir fke duyduunuzda zincirlerinizi krabi l i r ve aslnda
bu sayede hastala sebep olan fkirlerin yknden ilk elden kur
tulmu olursunuz. Elbette kolay olmayabilir bunu yapmak; bel
k i de sorununuzun temel sebeplerinden biri fkenii bastnyor
olmanzdr ama duygularnzn serbeste akmasn salayacak
bir yol bulamazsanz ar ve emin admlarla ke srklene
cciniz de muhakkakur. Duygularmz, en gl ve tam da bu
sebeple iimizdeki en sal k l potansiyel enerji biimidir.
insan k11rallara smaz!
 XVI. Blm

Tedavide birlii

Bu kitabn ncelikli meselesi kiinin kendi kendisini tedavi

edebilmesini ve kendini her daim saiakla klmasn salamaktr.
Bu bak as, iyilemek iin baka birine ya da bir eye nere
deyse mutlak baml olduumuz dncesini dayatan yaygn
mekanik bak asna kar koymay gerektirir. zellikle de Ba
tl toplumlarda, doktorlar, psikiyatristler, psikologlar, lokrnan
hekimler, ifaclar, medyumlar, hipnozcular hemen daima ilah
latrlr; hastalklar iyiletimteleri, insanlar saikiarna kavu
turmalar beklentisiyle neredeyse yan tann konumuna oturtulur.
Elbette sihirli denek nitelii atfedilen ilalar, ifal otlar, diyet
ler, egzersizler ya da masajlar da ayn grten nasihini almtr.
Bak amz deinedii takdirde, tedavi, son derece pahal ve
ancak ksmen etkili bir sre olmaya devam edecektir. nsan,
kendisini salna kavuturacak tek gerek bavuru kaynann
yine kendisi olduunu kavramad srece, hak ettiinden ve
hatta sahip olduundan daha byk hir gc bakalarna atfct
meye devam edecek gibi grnmektedir. "Tedavi eden kii" ifa
desinin mutlak bir gerek deil sadeec hir unvan olduunu hi
bir zaman aklnzdan karmamalsnz. Aslnda byle birini "te
daviye yardm eden kii" olarak tanmlamak ok daha doru
olacaktr.
181
 Yardm Eden lere ihtiyacmz Var

Kendi kendinizi tedavi edecek olmanz. biri lerinden yardm

almay reddedcceiniz ya da yardm taleplerini geri evircceji
niz anlamna gelmez. Dahas. byle bir yaklam pek ok du
rumda aptallktan baka bir ey olmayacaktr. Onca yl sonra hA
lll kendimi rencileriine bu gerei hatrlatmak zorunda kal r
ken bu luyorum. Eski grlerimizden kurtulup yenilerini be
nimseyccciz derken kendimizi tulamayp illa ki araya kave
riyoru7. ile. nsan, kendi sal konusunda bakalanna ne ka
dar baml olduunu renmeye grsn. hemen ..Pekala. bun
c.lan byle kimseyi iplemiyorum! .. deyiverrne eilimindedir.

Oysa bir parack akln iletecek olsa. deil salk, hayatta

hibir konuda mul lak bamszlk diye bir eyin sz konusu ol
madn apak kavrayacaktr. Her ey bir yana. yaamak iin
zaten yeryzne bamlyz; havaya, suya. gdaya ihtiyacmz
var: baka insanlara bamlyz: refaha, hizmete, bi lgiye, duy
gusal tatmine ihtiyacmz var. B unlarn ou da tek tarafl ba
ntllklar de i ldir stelik. Aksine. canl lar dnyasmda ciddi
anlamda karlkl bir bajmhhk sz konusudur; ister bilinli is
ter bilinsiz, ister iradi ister gayri iradi olsun. ibirliine ciddi
anhamda ihtiya duyanz. birliinin ne kadar ie yarayacan
belirleyen de bizim ibirlii yapmaya ne kadar hevesli olduu
muzdur.

Hele ki sz konusu olan iyi lcmeksc, yntem ve beceri sahi

bi insanlarn yarc.lmna ihtiyacm1. vardr; bize enerjisini. bilgi
sini ve/veya sevgi sini verecek insanlara ihtiyacmz vardr: sa
hmza kavuma ve salkl kalma yolunda bizi destekleyecek
ilalara, diyetlere, viami nlere egzcrsi1. programianna tabii ki
.
iht iyacmuz vardr. Destck almak hibir ekilde zayflk belirtisi
deildir, aksine. sizi lcdav i edenin insanlar ya da i lalar olmad
n: bunlann yaln1.ca iyilemcni1.e yardm ettiini bildikten
sonra. d destekiere bavurmak olsa olsa zeka belirti si olur. Lt
fen unu hi aklnzdan kannayn:

1 82
 iyiletirmenin tek amac iyiletirmektir; ,,,.,.,,,,N, ''" "' '"'"
min stnln ka1111lamak deRil! HaiiRi iI' .vmnm ' ' ' o "' '"

temi kullann!

Yiyecekle, lala, Egzersizle

birlii Yapmak

Yiyecek, ila ya da egzersi z destei konusunda un uul y

aklamalara giriecek deilim. Bu k i tapta renmi nld uJln l
zihinsel aralar kullanarak d i led iiniz etkiyi oluturmuk Utau
bedeninize ihtiya duyduu olumlamay telkin edip n snma,.lu n
gerekletiini i mgeleme n i z her anlamda yolunuzu a,_:m:dd u
Size neyi ne zaman y apaca n z; ne yiyip yemeyccc in i i ; h
gi di yeti ne kadar sreyle uygulayp hangi i lalan alacan1. y e
da gnde ka saat egzersiz yapacanz ben syleyemem. B
yzden bavurduunuz uzmanlarn tlerini tutmanz ve M l. n

iin doru olduuna inandnz eyi yapmanz gerekiyor. U :n

gi ta v s iye size daha makul geliyorsa; hangi yntemi uygu larken
kendinizi daha rahat hi s sediyorsan z ; en etkilisinin hang i s i oldu
una inamyorsaruz iinize en ok yarayacak olan odur. Sic Sil
dcce unu tl eyebilirim : Srf hi r "otorite" tardfndan d i le get i
riliyor diye hibir tav s iyey i , sorgulamadan, arat nnadan koahu l
lenmeyin ve kar ktnz takdirde bamza neler gelebi lece i
korkusuyla da harckd etmeyin. nerilen ilacn. egzersizin ya d&
bu minvalde herh angi bir eyin iyilemenize yardm edip etme
yccei kararm siz verin; tedavinize katkda hulunacaana iknil
olduysamz niyetiniz dorultusunda uygulamaya giriin.

Doktorlarla birlii Yapmak

imdi okuy acanz yorumlar genel an l amda t p mes le i nde

yer alan salk grevlilerini kastetmektedir; dolaysyla hu yn
rumlarn h i biri binakm doktorlarn mnfert gr leri ve gc
mi lcri hesaba ka t larak yap lmam t r.

1 83
 .
Her eyden nce, doktorlarla ''ibirlii . yapmaktan sz eder
ken kesinlikle kr bir itaati ve sorgusuz sualsiz kabullenmeyi
kastetmiyorum; nedense, ibirlii dcr demez ilk akla gelen ge
nellikle bu oluyor. Ben kelimenin, "birlikte almak ya da hare
kt=t etmek" anlarnma gelt=n tam da szlkteki karln kastedi
yorum; bu da demektir ki, sizin yaptkJannz en az doktorlarn
yaptklar kadar (a.'i lnda beden sizin bedeniniz olduuna gre
doktorlarn yaptklarndan daha da fazla) nemlidir. Doktor, le
davi eden deil, tcdavinize yardm eden kiidir; tedavi eden siz
siniz. Bu nokrada size baa kmanz gereken iki tr doktor ol
duundan bahscdeceim : beden doktorlan (Up hekimleri, cer
rahlar, fizik tedavici ler, homeopatlar. akupunkturcular vs.) ve zi
hin doktorlan (psikiyatristler, psikologlar, hipnoterapistler vs.)
Bt=den doktorlan, yksek beceri sahibi, youn ve sk eitim
alm uzman ek.nisyenlerdir. Beden fonksiyonlanmn bir meka
nizma olarak nasl ilediini ok iyi bilirler; bununla birlikte be
denin ileyiine dair her gn bir yenisi kefedilen bilmedikleri
pek ok ey de vardr. Hastalktarla ilgili sahip olduklan bilgiler
byk lde teoriye dayanan bilgi lerdir nk aldklan eitim,
yaayan insanlar zerinde deil ller zerinde inceleme yap
malarn zorunlu klmaktadr. Kesin bir kural olarak. hastaln
zihinsel ya da duygusal vcheleri zerine citilmezler ve mese
lcnin bu yann ya rahats1. edici bulurlar ya da topyekOn d
manca bir bak asa gelitirirler. Ayrca, belirli tek bir tedavi
yntemini. ki u7.un sre eitimini aldklar: en ok emek, zaman
ve para harcadklar yntemdir bu, en iyi _w)lllem olarak ne
kanna, hana dayatma eilimleri vardr ve baka yntemlerin de
geerli olabik.-ceini kabul etmeleri imkansz denecek kadar zor
dur. Her eye ramen, bilgi ve becerilerinin olaanst yararlar
salad 7.amanlar da vardr. Usta bir beden teknisyeninin ser
visine ihtiya duyduumu dnrsem bir an bile tereddt et
me iinin ehli bir uzmana bavururum. Ama o kiiyi bana yar
dm etmesi iin tuUuumun daima farkmdaymdr ve ne kadar
byk bir yetenei olursa olsun yapabilecei en iyi eyin kendi
mi tedavi etmeme katkda bulunmak olacan da bilirim. Sz
konusu olan bedcninizse, patron sizsini7.; doktorsa tuttuunuz
1 84
uzman alannzdr. yi bir patron, alannn szlerine kulak
verir; anlamad ya da katlmada bir ey sylendiinde bunu
sorgular; alannn yntemlerini kendi hayal mhendislii a
lmalanyla destekleyerek kuUanr ve iyileme progr.mnda a
lanyla ''ibirlii" yapar.
Zihin doktorlar da genellikle byk beceri sahibi, yogun
eitimiere tabi tutulmu kiilerdir; ama onlar beden doktorlarana
gre ok daha soyut bir eyle; f.kirlerle ve duygularla uramak
durumundadrlar. GeneUikle rahatszlklar tehis edip snnan
d rmakta gayet baanldarlar ama snflandrmann bir aklama
olmadan unulmaya meyillidirler. Zihin doktorlannn ou be
lirli bir dnce ..ekoln" (freudcular, Jungcular. davranlar
vs) izlerler; bu ekollerin hepsi de kendi yntemlerinin dierle
rinden stn olduunu iddia etmekle kalmayap ne tr bir tedavi
gerekirse gereksin kiinin deil, yntemin zerinde durur; yn
teme paye verir. Mescle u ki, hi kimse hibir yntemle tedavi
edilmemitir ve edilemez; tpka hi kimsenin hibir ilala tedavi
edilemedii ve edilerneyecei gibi. Yntemler de, ilalar da be
denin kendi kendisini tedavi elfilesine katkda bulunmak bak
mmdan ok yararl olabilirler ama tek bana yapabilecekleri bir
ey yoktur. Gerekten iyi bir zihin doktoru, z farkndalk tek
niklerinde uzman biridir; zihnin ve duygulann ileyiine dair,
zellikle de bu ileyiin bedenle etkileimine dair genel anlam
da derinlikli bir bilgiye sahiptir. Bir zihin doktorunun kendi ala
nnda sahip olduu bilgi bir beden doktorunun bilgisine gre
ok daha genellemed bir bilgidir nk dorudan gzlcmlen
mesi mmkn olan insan bedeni. dorudan gzlemlenmesi
mmkn olmayan insan zihnine gre ok daha fazla onak nok
ta tamaktadr; dolaysyla iki farkl insann bedeni, zihinlerine
oranla daha ok benzerlik gsterir. Bir zihin doktoru kendi kii
sel inanlaruu ve nyarglarn da hesaba katlnda etkili tavsi
yelerde bulunabilir. Demek ki, size z farkndalk yntemlerini
remesi ve sizin duygularnazla dncelerinizi en iyi ekilde
ortaya koyacak tavsiyeler vermesi iin kendinize bir zihin dok
toru tutabilirsiniz. Ama zihin dokorunun da sizin zihn inizi ve
duygularnaz bilmediini unulrnayn; o halde zihin doktorunuzu

1 85
seerken yntemler hakknda ne tr szler sylediine ve verdi
i tavsiyelerin sizin iin en iyisi olup olmadna dikka t edin.
Kesinlikle yan l oldugunu hissetmediiniz srece herhangi bir
yntemi denemeye ak olun; ama yalnzca gerekten iini1.e ya
radn snadnz yntemi uygulayan.

A l ternatif ifacalarla i birlii Yapmak

Belki siz de bir lokman hekime ya da psiik ifaetiardan bi

rine brujvurmusunuzdur ya da byle biriyle hi tanmams
nzdr ama bilin ki etrafta bu ii doru drst yapan bir i ki i fa
c gerekten de bulunmaktadr. i "doru drst" yapmak der
ken kastettiim. itenlikle insanlara yardm etmeye alan ve
yapt klar ite gerekten de yetkin olan kimselcrdir. YaptkJan
ey. zengin biyoenerji kaynaklarn bedeninizin kendini tedavi
etme srecine kalkda bu lunacak ekilde sizinle paylamak ve
bunun yan sra salnza dair size tavsiyelerde bulunmaktr.
Byle bir ifaemn "doru"' kii olup olmadn tespit etmek
iin bildiim tek yol, ya daha nce ona bavurmu olaniann fik
rini sormak ya da gidip nasl bir yntem i zlediini kendi gzle
rimle gnnekl ir. Tpk doktorlar gibi bir alternatif ifac da ken
di tedavi ynteminin (ya da daha dorusu yntemin kendisinin)
sizi iyiletireccine inanm olabi lir ama bu sizi durdurmasn;
siz yine de ifaemn aklarabiiecei ekstra enerjiyi kullanmaktan
geri durmayn. Bu ifac da en inde sonunda kendi iyileme s
rccinize katkda bulunmas iin tuttuunuz bir uzmandr sadece.
ifacyla aranzda ne kadar uyumlu bir i l iki kurulacak olursa
ala<.:anz sonular da o kadar olumlu olacaktr. phcci biri hi
Ic olsan z yine de byle bir ifacyla balani l kurmay deneyin
derim; ok anc sonularla karlaabi l irsiniz. Korkuyorsa
nz. hu korkunuzu yenmediiniz srece bu tr bir tedavi ynte
mine hi bavurmamanz neririm; aksi takdirde muhtemel iyi
lc::jme srecini de kesintiye uratma olas lnz vardr. Kiisel
iyileme uranz.n destekleyicisi olarak alternatif bir ifacy
denemeye karar verecek olursanz. bu tr bir tedaviyi tp doktor-

1 86
larnn nerdii tedavi yntemleriyle birletirerek ya da bunlarn
yan sra kullanmakta zgr olduunuzu aklnzdan kanna ym.
Bu yntemlerin ne biri ne dieri mUnferit olarak kul lanlmak zo
rundadr, en azndan tedavi anlamnda byle bir zorunluluk yok
tur. Bazen doktorlarla alternatif ifaclar pek de iyi anlamazlar
ama elbette bu sizin deil onlann sorunudur. Unutmayn ki sizin
amacanz iyilemck; o halde sizi tedavi edecek tek kiinin yine
kendiniz olduu gereini hi aklnzdan kartmadan, evreniz
deki her trl kaynaa dilediinizce bavurmaktan sakn ekin
meyin.

Arkadalarla birlii Yapmak

Hayal mhendislii kiisel bir yol, bireysel bir sretir; ama

kiinin bu sreci bir yakmyla payiamas her eyi daha kolay
bir hale getirebilir. Bu kii, bir dostunuz, bir akrabanz ya da ta
ndnz biri olabilir: yeter ki her ikiniz de izlediiniz yntemin
geerli yntem olduu konusunda hemfikir olun. eitli altr
malar beraberce yaparak. birbirinize yardm edebilirsiniz. K im
bilir belki de egzersizler srasnda birbirinize srayla rehberlik
eder; duruma gre birbirinize uygun teknikleri ya da bedendeki
blgelerin anlamlanru hatrlatr ve birinizden birinin ihtiyac ol
duunda biyocnerjinizi paylarsnz. HayaJ mhendislii al
malar, bir arkadaanzla birlikte yaptnzda hem daha elence
li hem de daha etkili hale gelecektir.

Hayal M hendislii
Terapi Grubu Oluturmak

Hayal mhendisliini uygulamanu gelmi gemi en iyi yo

lu kendi kendini nasl tedavi edeceini renmek isteyen ve bu
uurda bakalanna yardm etmeye de hevesli olan bir grup in
sanla bir araya gelerek almaktr. nsanlar yarataclklann,
enerjilerini, kaynaklarn, glerini, tevik edici duygularn bir
birleriyle paylatklarnda imgeleme al malar gruptaki her bi-

1 87
 reyin salna olaanst katklarda bulunur. Bunun ne kadar
doru olduunu biliyorum nk ben de ne zamandr oluturdu
um gruplarda bu tUr sonulan tecrbe ediyorum. En eski gru
bumuzu yaklak yedi sene nce oluturmutuk.; bu grupta ya
lan i la yirmi be arasnda deien insanlar bulunuyor. Elbe t
te grubun btn yelerinin salk durumunun her an kusursuz
olduunu syleyecek deilim; ama byk ounluu neredeyse
hi hastalanmaz ve geri kalanlarn da alkl olduklan gnle r
hasta olduklar gnlerden epeyce fazladr. Aralanndan biri kii
sel sebeplerle ha.talandnda grubun geri kalan yeleri hemen
yardmna koup tedavi srecinde onu destekler. Hemen hibir
grup yesi souk algnl. ne:tle ya da grip gibi ufak tefek has
tal klara hi yakalanmaz; yakalanacak olursa da ok ksa bir s
rede atlatr. Grup yelerinin ou nadiren dokaora gider nk
buna nadiren ihtiyalan olur. bular muayenehane denen me
kann neye benzediini bile unutmutur. Kaza geirip de bir e
kilde bir yerlerini inciten biri olursa beklenenden ok ksa bir
srede iyileir. Gerekten ciddi hastal olan birka kiiye de
(gruba katlmdan uzun sre nce hastalanmlardr) her trl
destek verilir. Tedavi amal byle bir topluluk oluturmak iin
yaplmas gerekenierin bir yerlerde yazl belirli bir kural yoktur,
dolaysyla size kendi tecrbelerimden yola karak ancak birka
neride bulunabi lirim. Bu iin esas. daha salkl olmak ve sa
lkl kalmak iin kiilerin birbirlerine yardm etmeye hazr olma
lard r.
rgtl e n m c : Basit, sade bir grup oluturun. Gerekten ihti
yacnz ol:m tek ey, topl ant larn ve faal iyetlerin dzenlenip
ay a rl an m as ndan sorumlu olacak: toplant lara rehberlik edecek
bir lider ya da bir hakan bulmaktr. Komiteler oluturup grev
l i ler atanakla u ra m an za hi gerek yok. Resmiyetten uzak
dunn: her trl karann oybirliiyle alnmasna zen gsterin
ve almalarnda ylesine bir karlkl destek ruhu yaratn
k i , y ll p hnas gereken herhangi bir ey olduunda herkesin g
nll katksn a l abili n By le bir ortamda ( huna sevgi dolu bir
.

ortam da diyebi lirsiniz) iyi letirici ibirlii enerjisi zgrce

akar.
1 88
 Mmknse, haftada bir kez dzenli olarak toplann. Bu, hem
grup yelerinin dikkatini salk konusunda canl tutar hem de
haftada bir kez taze enerjiyle dolmalanm salar. Haftada bir top
lanmak mml'n olmuyorsa on be gnde bir toplant dUzenle
yin; bunu da yapamyorsanz hi deilse ayda bir toplann ama
bundan daha uzun aralklarla toplanacak olursanz grubunuz et
kinliini yitircccktir.
Hayal mhendislii grubundaki ye saysn i la yedi kii
arasnda tutmak ideal olandr. ye says yediden daha fazla ol
duunda grubun gl bir lider ve yeni bir rgtlenme ihtiyac
onaya kacaktr. Kalabal k topluluklan kendi iinde kk
gruplara ayrmak da bir zm olabilir; btn grup ayda bir kez
bir araya gelirken kk gruplar haftada bir toplant yapar. B
yk grupla haftada bir kez toplanp bu grup iinden oluturulan
kk gruplarla ayl k toplantlar dzenlemek ya da belirli aralk
larla daha sk toplanmak da bir baka zmdr. Grup ne kadar
kalabalk olursa pasif dinleyici konumundaki kiilerin says da
o oranda artma eilimi gsterir ve ancak birka kii aktif olaraK
katlunca konumunda kulr. Bu durum belki bilgi nktarm anla
mnda yararl olabilir ama grubun ibirlii ruhunu ortadan kald
racaktr. Mevcut gruplarnzn ideal sayda yeden olumasna
zen gsterin; daha fazla sayda insan ilgi gsteriyorsa kendi
aralannda toplanabilen kk gruplar oluurup bunlarn hepsi
nin bir araya geldii loplantlar dzenleyin.
Yedi kiiden daha fazla sayda insann katld bir grup olu
turduysaruz ve hasbelkader yelerden birinin yazp izme ileri
ne yetenekli olduu onaya ktysa kendi kendini tedavi etme
konusunu gndeme geirecek; bu konudaki ynem ve fikirleri
inceleyen; eitli salk kitaplarndan alnm grleri aktaran
bir iki sayfalk csin lcyici bir bhen hazrlama iine de giriebi
lirsiniz.
ye says ideal snrlarda olduu srece binakm olas har
camalar konusunda kayglarnaya gerek yoktur ancak say art
tka harcamalann kapsam da genileyecei iin bir haber b l
teni ya da kk bir dergi karmak bu tr giderleri karlamak
bakmndan olduka makul ve yararl bir zm sunar.

1 89
 Toplant i Faaliyetler

alma Zaman: B u zaman dilimi. kendi kendini tedavi el

mc konusunda dncelt:rin ve yntemlerin tartalp paylald
: kon uyla ilgili kiisel deneyimlerin aktanld sredir. En ko
lay yolu da yelerden birinin, kendi kendini tedavi konusunda
yazlm bir kitaptan (Hayal M hend isli i kitab ya da bu min
v alde baka bir kitap) pasajlar okum as n n ardndan konu hak
knda eitli tammalar ap, varsa kitapta neri len egzersizleri
uygulamaya koyulmaktr.
Tedavi Zaman : Bu, dorudan doruya mevcut yelerle a
l m al ar yap l acak zam an d i l imi d ir. S eene klerden biri, yele
re iyileme konusunda neri ve telkinlerde bulunacak birinin
rehherliinde grup meditasyonu yapmaktr. Piyasada mevcu
nedi t :.s yon ya da hipnoterapi kasetleri de istek ze rine toplu
halde dinlenebi lir. Bu zaman diliminde yap labilecek son dcre
ce erkili bir baka al ma da, grup yeleri arasnda iyiletirici
cncrjiyt: i h ti y ac olan birinin ortada durmas ve e v resine hal
ka halinde d i z i l en dier katlmclarn ellerini bu kiinin bedc
ninin bi r k a santimetre zerinde tutarak , sessizce ya da olum
lu telkin c ml el e r i yle kendisine iyiletirici enerji yol l am al ar
dr. istee gre, katlmclarn hepsi birer birer ortaya geip
iyilclirici enerji alabilir. Kim grubun ortasna geerse, labii ki
o da k e nd i kendine, iyileticici enerjisini aa karacak olum
lu telkinler de bulunmaldr.
Sosyallcme Zaman: Ka t l mc lar ara.nda iyi ilikilerin ku
rulmasn salamak iin yel erin biraz gevezelik edip havadan
sudan konuabilecekleri bir ortam oluturup sosyallemeye va
kit ayrmak arttr. y le anlar olur ki, az m sanmay ac ak miktar
da bir iyileme ok artc bir biimde bu sre zarf nda kendi
liinden ortaya kabilir. Yine de ben size, yaplacak baka ey
ler olduunda sosyallemeye ayracanz sreyi toplantnn so
nuna b rak nan z neririm.
 Toplanti D Faaliyetler

"Acil Yardm Hatt" olarak adlandrdm etkinlik bence ha

yal mhendislii gruplannda yrtlen en nemli faaliyetlerden
biridir. Toplantlar dnda, herhangi bir grup yesi , bilgiye, te
vik edilmeye, olumlu telkinlere ya da ccsarctlendiri lmeye ihli
yac olduunda hi dnmeden bir baka kathmcy arayabilir.
ihtiyacnz olduunda etrafta size yardm etmeye hazr birileri
nin olduunu bilmek ok rahatlatc bir duygudur. Aranan kii
tek bana stesinden gclemeyecei bir durumla kar karya
kaldn hissediyorsa grubun dier yelerini ar.yarak acil bir
toplant dzenleyebilir. Ama ounlukla telefonun br ucunda
yardm bekleyen kiinin tek ihtiyac, cesaretlendirici birka sz
duymak ya da farkl bir bak as grrneklir.

Bu son blm yazarken grup yesi bir arkadamdan telc

fon geld i . Tam da ai teec tatilc kmak zere olduklan srada kz
hastalanmt. leden sonra ocuu doktora gtrmeyi
dnyordu. Bu elbette iyi bir likirdi ama acaba o srada kk
kz zen bir ey olmu muydu? Aabeyiyle lartmt ve ocuk
onu biraz hrpalamt. Bunun zerine annesie unu ncrdim:
Kk kzdan, aabeyini bir gzel "patakladn'' hayal etmesi
ni isteyccekti. Sonra da beni durumdan haberdar edecekti. As
lnda bu, yabancs olduu bir yntem deildi ama o andaki te
tala aklndan kverrniti. ok gemeden telefon tekrar ald.
Hattn br ucunda yine arkadam vard ve egzersizi byk bir
hevesle yerine getiren kznn ateinin dtn sylyordu.

Bylece kitabn sonuna gelmi bulunuyoruz. S i t.inle epeyce

tikri, teoriyi, deneyimi ve yntemi paylatm; bunlarn arasnda
en azndan bir iki tanesinin. daha salkl ve mutlu biri haline
gelmenizde size yardm edeceini umuyorum. Ama ne kadar is
tersem isteyeyim, ne ben ne de bir bakas sizin iin bir ey ya
pabilir. Yine de Lord Byron'n u dizeleri bu kitabn hedefini ga
yet gzel aklyor:
Kelime dediin bir kk mrekkep damlas

Niyete den iy tanesi

Dnmeye kkrtr bin lercesini, belki de milyonlarcasn.

191