İzmir Millî Kütüphanesi 2027 No'Lu Mecmua-İ Şuğul'Ün İncelenmesi

T.C.
ANKARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
SLM TARH VE SANATLARI
(TRK-SLM EDEBYATI)
ANABLM DALI
ZMR MLL KTPHANES 2027 NOLU MECMUA- UULN

NCELENMES
Yksek Lisans Tezi
Betl GNE
Ankara
2014
T.C.
ANKARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
SLM TARH VE SANATLARI
(TRK-SLM EDEBYATI)
ANABLM DALI
ZMR MLL KTPHANES 2027 NOLU MECMUA- UULN

NCELENMES
Yksek Lisans Tezi
Betl GNE
Tez Danmanlar
Do. Dr. Zlfikr GNGR
Yrd. Do. Dr. Recep USLU
Ankara
2014
NDEKLER
Sayfa
NSZ ....................................................................................................................... iv
KISALTMALAR ....................................................................................................... v
TRANKRPSYON ALFABES .............................................................................. vi
GR ....................................................................................................................... 1
Aratrmann Konusu, Alan ve Kaynaklar ....................................................... 1
Aratrmann Amac .............................................................................................. 2
Aratrmann nemi .............................................................................................. 2
Aratrmada zlenen Metod .................................................................................. 3
I. BLM
Mecmuann ncelenmesi
1.1 Mecmua-i uuln Tantm .............................................................................. 7
1.2 Mecmuada Geen Mzik ve Edebiyat Terimleri .............................................. 8
1.2.1 Beyit ............................................................................................................... 8
1.2.2 Lzime ........................................................................................................... 9
1.2.3 Miyn ........................................................................................................... 11
1.2.4 Mfred ......................................................................................................... 11
1.2.5 Nakarat ........................................................................................................ 12
1.2.6 Nutuk ........................................................................................................... 12
i
1.3. Mecmuada Geen Mzik Biimleri ................................................................ 13
1.3.1 Devr ............................................................................................................. 13
1.3.2 btihl ......................................................................................................... 15
1.3.3 Kasde ......................................................................................................... 16
1.3.4 Medhiye ...................................................................................................... 17
1.3.5 Miraciye .................................................................................................... 18
1.3.6 Mnct ...................................................................................................... 18
1.3.7 Nevbe .......................................................................................................... 19
1.3.8 Salt ve Selm ............................................................................................ 23
1.3.9 uul ........................................................................................................... 24
1.3.10 Tesbih ....................................................................................................... 25
1.3.11 Tevhid ....26
1.4 Mecmuada Makamlar ....................................................................................... 27
1.5 Mecmuada Eserleri Bulunan Bestekr ve Gftekrlar .................................. 28
1.5.1 Ebussaf ...................................................................................................... 29
1.5.2 Esad Suud.................................................................................................... 29
1.5.3 Halil Nablus ............................................................................................... 30
1.5.4 Hopuzde Hac akir Efendi ................................................................... 30
1.5.5 mam Bsr ................................................................................................ 31
1.5.6 Manisal sm Molla .................................................................................. 33
1.5.7 Mustafa Bekr ............................................................................................. 33
1.5.8 Osman .......................................................................................................... 35
1.5.9 d .............................................................................................................. 35
ii
1.5.10 aml Abdlgan (Abdlgan b. smail Nablus)................................... 35
1.5.11 eyh Mehmed Bekr ................................................................................. 37
II. BLM
Metin evirisi ve Notalar
2.1 Mecmua-i uuln Transkripsiyonlu Metni ve Tercmesi .......................... 39
2.2 Mecmuadaki Eserlerin Notalar ..................................................................... 236
2.3 Alfabetik Gfteler ndeksi............................................................................... 237
SONU .................................................................................................................... 245
BBLYOGRAFYA ............................................................................................... 248
ZET ....................................................................................................................... 251
ABSTRACT ............................................................................................................ 252
EK: Mecmua-i uulden rnek Sayfalar ..253
iii
NSZ
Yaratlmlarn en stn klnan insann dnya serveni msik ile balar, yaam
boyunca msik ile i ie devam eder ve msik ile bu lemden uurlanr. Bizler iin manev
gda olan msiknin tarihi insann Allaha hitab olan duaya dayandrlmaktadr. Bu
topraklarda dn messeseler olan Cami ve Tekkeler, belli bir dneme kadar dn msik
konservatuarymasna bugn bile olmad kadar msiknin teori ve pratiinin retildii -
renildii yerler olagelmi, tarihimizin en byk bestekrlar ve icraclar bilgi ve
becerilerini imam, eyh, zakirba gibi bu kurumlarda grevli stadlardan edinmilerdir.
nceleme konumuz olan, muhtevasnda dn msik biimlerinden rnekler yer alan bu
anonim mecmuann da Kdir dergh mntesiplerinden biri tarafndan derlendii tahmin
edilmektedir.
ki blmden oluan almamzn birinci blmnde mecmuay tantp, mecmuada
geen terimler, biimler ve bestekr-gftekrlar hakknda bilgi verdik. kinci blmde her
sayfada bir eser olacak biimde, Arapa olan gfteleri transkripsiyon alfabesiyle yeniden
yazdk ve transkripsiyon metninin altnda gftelerin Trke anlamn verdik. Tercme
almasndan sonra ayn blmn devamnda mecmuadaki uullerden notasn tespit
edebildiklerimizi gnmz nota yazm anlayyla yeniden yazp alfabetik sra ile verdik.
Alfabetik gfteler indeksi ile blm bitirdik. Tezin sonuna mecmuadan sayfa rnekleri
ekledik.
Bu almada ok deerli katklar bulunan kymetli danmanlarm Do. Dr.
Zlfikr GNGR ve Yrd. Do. Dr. Recep USLUya, mecmuann Arapadan Trkeye
evirisi hususunda yardmn esirgemeyen Dr. Kutbettin EKNCye, metinde geen baz
kelimelerin anlamlar noktasnda grlerine bavurduum Prof. Dr. Mehmet AKKUa ve
Dr. Ahmad smaile mteekkirim.
Betl GNE
19 Haziran 2014
iv
KISALTMALAR
A.g.e. : Ad Geen Eser
Bkz. : Baknz
c. : Cilt
. : oulu
DA : Diyanet slm Ansiklopedisi
h. : Hicr
Hz. : Hazret-i
m. : Mld
MEB : Mill Eitim Bakanl
No. : Numara
. : lm
s. : Sayfa
vr. : Varak
vs. : Ve saire
Yay. : Yaynlar / Yaynclk
yy. : Yzyl
v
TRANSKRPSYON ALFABES
)( a ()
a,e,i,u
b
t
f
c
k
l
d m
n
r v,u,
z h
s l
y

vi
GR
Aratrmann Konusu, Alan ve Kaynaklar
Bu aratrmann konusu zmir Mill Ktphanesinde bulunan 2027 no.lu
mecmuann sistematik mzikoloji yntemiyle incelenmesi olacaktr.
Aratrma, yazma eserdeki 43 varaklk bilgilerle snrldr.
Aratrma, mecmuadaki bilgilerle snrlandrlm olmakla birlikte
mecmuadaki Dn Trk Msiksi terimleri, mzik biimleri, mecmuada yer alan
uullerin notalar ile bestekr ve gftekrlar tezin alanna dhil edilmitir.
Aratrmann ana kayna zmir Mill Ktphanesindeki Mecmua-i
uuldr. Bununla birlikte mecmuada geen mzik terimleri ve biimleri iin
bibliyografyada verilen Trk Msiksi szlk, ansiklopedi ve bu alanda yazlm
kitaplar ile Lois Ibsen al-Fruknin An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms
ve Oxford Yaynlarnn The New Grove Dictionary of Music and Musicians adl
mzik szlklerinden yararlanlmtr. Notalar iin www.trtkulliyat.com,
www.sanatmuziginotalari.com internet siteleri ile TRT Ankara Mzik Dairesi
Bakanlnn nota arivinden istifade edilmitir. uuller konusunda birok yazma
eserin deerlendirildii, literatrde konuyla ilgili yaplm tek alma olarak
grnen Mehmet Emin Altntopun Trk Din Msiksinde Arapa Gfteli lhiler
(uuller) adl tezi, pek ok hatalar olmakla birlikte, istifade ettiimiz
almalardan biridir. Metin evisinde ise ounlukla www.almaany.com adl online
szlkten istifade edilmitir.
1
Aratrmann Amac
Bu aratrma ile elde bulunan mecmuadaki dn msik eserlerinin tespiti, bu
eserlerin bestekr ve gftekrlarnn aratrlmas, gftelerin Arapa bilmeyenler
tarafndan okunurluunun salanmas, eserlerin tercme edilerek herkes tarafndan
anlalmasnn temini, notalarn tesbit edebildiklerimizin mzikoloji ilkelerine gre
yeniden yazlmas, eserde yer alan formlarn gnmz form anlayyla
uygunluunun aratrlmas, bazlar gnmze kadar gelmi olan imla hatalarnn
dzeltilmesi, eserin muhtevasnda olup da gnmze kadar ulamam olan eserlerin
tespit edilip dn msik repertuarna kazandrlmas hedeflenmitir.
Aratrmann nemi
Gfte mecmualarnn Trk Mzii tarihi iin nemi ak olmakla birlikte bu
alanda yaplan akademik almalar, gfte mecmuas incelemelerinin XX. yy
sonlarnda balanm olduunu gstermektedir. Ancak bu konuda yaplan
almalardan ok az metot zerinde durmutur.1 Trk Msiksinin tarihinin teori,
repertuar, bestekr-gftekrlar, terminoloji, vs. ile birlikte-ortaya konulmas XX.
yydan nce yazlm Trke, Arapa ve Farsa eserlerin gnmz Trkesine
aktarlp sistematik mzikoloji yntemiyle incelenmesiyle mmkndr. Bu adan
pek ok yazma eser arasnda bulunan bu mecmuann gnmz mzikolojisine
kazandrlmas nemlidir. Hazrlanan bu aratrma ile genelde Trk Msiksi zelde
1
Gfte mecmualarn inceleme metodu zerinde yaplm bir alma iin bkz. Recep Uslu, Trk
Mzii Eitim Tarihinde Gfte Mecmualar ve nceleme Esaslar zerine Tespitler, Mzikte 2000
Sempozyumu, st., 2000.
2
Dn Msik terminolojisi ve repertuarna yaplan katklarn Trkiye mzik tarihi
asndan nemli olduunu dnyoruz.
Mecmua muhtevas ounlukla dn Trk Msiksi biimlerine ait eserlerin
gftelerinden olumakla birlikte iirlerde geen Abdlkadir Geyln, Rf, Cibv,
Bedev gibi isimlere baklrsa mecmua, tasavvuf tarihine de k tutmaktadr. XIX. yy
ortalarnda stanbulda yazld iin hem Osmanl dnemi dn Trk Msiksi hem
de tasavvuf tarihi iin nem tamaktadr.
Aratrmada zlenen Metod
Elimizdeki mecmua zmir Mill Ktphanesi katalounda Makmt- uul
adyla kaytldr. Mecmuada sadece uul deil Mirciye, Mnct, Kasde,
Medhiye, Salt, Selm gibi kk ve byk formda eserler de kaytldr. Ancak
eserlerin byk ounluunu uullerin oluturmas nedeniyle mecmuann Mecmua-i
uul olarak yeniden isimlendirilmesi uygun grlmtr.
Mecmuada eserler, makamlarna gre tasnif edilmi olup nota, usl, gftekr
ve bestekr bilgilerine yer verilmemitir. Biz bu bilgileri notalarn tesbit ettiimiz
eserlerden ve uullerle ilgili daha nce hazrlanm olan yksek lisans tezinden2
istifade ederek ortaya koymaya altk.
Mecmuann ilk sayfasnda bir fihrist verilmi, eserler bu fihriste gre
sralanmtr. Ancak bu fihristte yer alan Bselik, Araban, Krd Hicaz ve Krd
2
Bkz. Mehmet Emin Altntop, Trk Din Msiksinde Arapa Gfteli lhiler (uuller), M.. Sos.
Bil. Ens., 1996.
3
Isfahan makamlar eserin ieriinde mevcut deildir. Buna karlk bo braklm
sayfalar vardr. Daha sonra yazlmak zere sayfalarn bo brakld dnlebilir.
Mecmuada gfteler, makam bal ya da dier ifadesi kullanlarak alt alta
verilmitir. Bazan hibir balk kullanlmadan sadece bir nceki gfteden ayrldn
belirten bir izgi kullanlarak yazlmtr. Baz sayfalarda ift stn halinde yazlm
gfteler grlmektedir. Bu durumun sayfa tasarrufu amal yapld dnlerek
aratrmada nce sayfann sa stnundaki sonra sol stundaki gfteler yukardan
aaya doru sralanmtr. Mecmuada bazan beyitler halinde bazan dz satr olarak
ama ounlukla msralarn alt alta yazlmas suretiyle verilen gfteler almamzda
kafiyelerine gre beyit, drtlk ya da tahmis olarak, hibir nazm ekline uymayanlar
da anlam btnl gzetilerek verilmitir.
Mecmuada yer alan eserlerin hepsi Arapadr. Yalnzca balklar ve Nevbe
Usl Osmanl Trkesi ile yazlmtr. Kullanlan Arapa, fasih olmayp konuma
Arapasdr. Bu durum metin evirisi esnasnda olduka zorlanmamza sebebiyet
vermitir. Zira bilindii gibi Trkedeki tek bir z harfine karlk Arapada farkl
z harfi (, , )ve Trkede z olarak da telaffuz edilen dad () harfi
bulunmaktadr. Bu durumda bir kelimenin anlamn bulmak iin birden fazla
kelimenin yazm ve anlam aranmak durumunda kalnmtr. Mecmuada vr. 1a-32b
arasnda neredeyse tamamen uuller, 32bden sonra ise dier mzik biimlerine ait
kaytlar yer almaktadr. Mecmuada bulunan gftelerin Arapa olmas eviride
transkripsiyon yntemi kullanmay zorunlu klm, kullanlan Oktay New
transkripsiyon fontuna ait alfabe giriten nce tablo halinde sunulmutur.
4
ki blmden oluan almann I. Blmnde mecmuada yer alan mzik
terimleri ve biimleri Trke ve yabanc kaynaklar kullanlarak irdelenmi;
mecmuada yer alan makamlar, o makamlara ait eser saylaryla birlikte mecmuadaki
srasyla verilmi; eserleri tespit edilen bestekr ve gftekrlarn hayatlar hakknda
bilgi verilmitir.
II. Blmde ise mecmuadaki eserlerin her birine bir sayfa ayrmak suretiyle
her sayfada bir eserin transkripsiyonu ve tercmesi verilip tesbit edilen yazm
yanllar dipnotta gsterilmitir. Bir veya iki msra tercme edilebilinen iirlerin
tercmelerine yer verilmemitir. Notalar tespit edilen eserler, gnmz nota yazm
anlayyla ilk portede eserlerin usl de gsterilerek belirli bir dzenle yeniden
yazlm; eriim kolayl salamak amacyla da notalar alfabetik olarak verilmitir.
Mecmuada yer alan uul ve dier mzik biimlerinin notalar iin
www.sanatmuziginotalari.com, www.trtkulliyat.com ve TRT Ankara Mzik Dairesi
Bakanl nota arivleri taranmtr. uullerin mecmua ile ayn makamda
olanlarnn notalar tespit edilmitir. Alfabetik gfteler indeksi II. Blmn sonunda
verilmitir. Mecmuadan elde edilen bilgileri zetleyen sonu ksmndan sonra
bibliyografyaya yer verilmi, almann Trke ve ngilizce zetleri ile mecmuadan
sayfa rneklerinin verilmesiyle alma tamamlanmtr.
5
I. BLM
Mecmuann ncelenmesi
6
1.1. Mecmua-i uuln Tantm
Eser zmir Mill Ktphanesi Yazmalar Katalounda Makmt- uul adyla
kaytl ise de ierii gz nnde bulundurulduunda Mecmua-i uul olarak
isimlendirilmesi daha doru grnmektedir. Ebatlar 187x115 (185x113) mmdir.
Mecmuada 43 varak bulunmaktadr. Sayfalardaki satr saylar muhtelif olup nesih
hatt ile yazlmtr. Ktphane fiinde eserin adnn altnda anonim ibaresi vardr.
Vr. 1bde yer alan Sahib Dervi Mehmed Efendi yazs ile fihrist ve gfte
kaytlarndaki hat ve mrekkeplerin ayn olmas mstensihinin Dervi Mehmed
(veya Muhammed) olabileceini gstermektedir. Mecmuann ilk sayfasnda yle
bir vakf kayd bulunmaktadr:
Karagmrk kurbunda Muhtesib skender Bey Mahallesinde tarik-i aliyye-i
Kdiryyeden e-eyh Mustafa Ah (kez) hazretlerinin dergh- erfine
vakfolunmutur, 7 Zilkade sene 1282 (12 Mart 1867)
Vakfeden: Bendeleri e-eyh es-Seyyid Emin el-Kdr gafarallahu Tel ve li-
valideyhi
Mecmuann aka yazl bir yazm tarihi bulunmamaktadr. Kapakta grlen
vakf tarihi m. 12 Mart 1867dir. Vr. 1bde eserin fihrist ksmnn banda Sahib
Dervi Mehmed Efendi yazlm ve h. 1216 (m. 1802) ve h. 1273 (m. 1857) olmak
zere iki farkl tarih dlmtr. Dervi Mehmed Efendinin 1802-1857 yllar
arasnda mecmuay derledii, mecmuann 19. yyn balarnda yazld tahmin
edilebilir.
7
1.2. Mecmuada Geen Mzik ve Edebiyat Terimleri
Mecmuada yer alan Mzik ve Edebiyat terminolojisine ait terimler alfabetik
sra ile dzenlenmi ve aratrma esnasnda tesbit edilen hatalar dzeltilmitir.
Beyit, Mfred ve Nutuk gibi her iki terminolojide ortak kullanlan terimler iin hem
edebiyat terimleri szlklerinden hem de mzik terimleri szlklerinden istifade
edilmitir.
1.2.1. Beyit
Beyit, Arapa bir kelime olup ev anlamna gelmektedir. Edeb bir terim olarak
ise, ayn lde ve anlamca birbirine bal iki dizeden oluan divan iiri nazm
birimine denir. Her beyitin anlam kendi iinde tamamlanr3. Bu terim mecmuada
vr. 4bde gemektedir.
Lois Ibsen al-Fruk An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms adl
szlk almasnda beyiti yle tanmlamaktadr:
1. Beyit, genellikle birincisi satr ya da sadr, ikincisi msra ya da acz olarak
bilinen iki yarm msradan oluur.
2. iirin herhangi bir msrann mzikalletirilmesi (bestelenmesi). Koro
halinde sylenen szl ifade.4
Mecmuda terimin yer ald gfte, btnyle yarm msralar halinde
yazlmtr. Ancak beyit ifadesinin altnda yer alan ksm kendisinden nceki ve
3
Cem Dilin, rneklerle Trk iir Bilgisi, Ankara, TDK Yay., 2013, s. 101; Nurkal Kumsuz, Edeb
Terimler Szl, Lain Yay. Kayseri, 2003, s. 25; R. Seluk Uysal, Msik Edebiyat, Dou Kitabevi,
st., 2010, s. 129; Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, Bakent Yay., Ankara, 1985, c. 1, s.190.
4
Lois Ibsen al-Faruqi, An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms, Greenwood Press, 1981, s.
35.
8
sonraki beyitlerden ayrdr yani onlarla kafiye btnl yoktur. Mzikal adan
bakldnda al-Fruknin ifade ettii gibi koro halinde sylenen bir ifade olma
ihtimali daha belirgindir.
Vural Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi adl kitabnda divan iirinin
Klasik Trk Msiksini derinden etkilemesinden dolay msra ve beyitin Klasik
Trk Mzii formlarnda nemli bir yer tuttuunu ifade etmitir5. Oysa gftelerde
beyit nazm ekli kullanmnn yaygn oluunu, divan iirinin Klasik Trk
Msiksini derinden etkilemesi ile ifade etmek doru deildir. Beyit, divan
edebiyatndaki temel nazm birimidir ve msikde bestelenen eserlerin gfteleri
ounlukla divan edebiyatndan seilmitir.
1.2.2. Lzime
Lzime (. Lzimt), Trke kaynaklarda Mlzime olarak geen Arapa
bir kelime olup szlkte crs lzm ve muktez olan ey, vacibe, vazife6
anlamlarna gelmektedir. Mecmuada bu terim vr. 3a, 4a, 12a, 24a, 28a ve 30adaki
eserlerde gemektedir.
Kzm Uz, Ylmaz ztuna ve Vural Szere gre Mlzime szl eserler iin
kullanlmamakta sadece perev, saz semaisi ve oyun havas gibi saz eserleri iin
kullanlmaktadr7. Uz ve Szer ayrca Lzimeyi Teslim ile eanlaml vermitir.
Ahmet Say ise Lzime ile Teslimin birbirne kartrlmamas gerektiini
5
Vural Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi, st, 1986, c. 1, s. 190.
6
emseddin Sami, Kms- Trk, ifa Yay. st., 2012, s. 1254.
7
Kzm Uz, Msik Istlhat, K Yay., Ankara, 1964, s. 45; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi
Ansiklopedisi, MEB Basmevi, st., 1974, c. II, s. 55; Vural Szer, a.g.e., c. 2, s. 519; Vural Szer,
Mzik Terimleri Szl, Remzi Kitabevi, st, 2012, s. 161.
9
belirtmitir.8 Mecmuada Lzime teriminin getii uuller szl eserlerdir. Al-Fruk
Lzimeyi szl ya da enstrmantal icrann blmleri (haneleri) arasnda

9
ayrlklarn belirtmek ve vurgulamak iin kullanlan enstrmantal ara fasl olarak
tanmlar. Yani ona gre Lzime hem sz eserlerinde hem saz eserlerinde kullanlan
bir terimdir.
Al-Fruk Lzimenin hanelerin bitiini belirtmesine ek olarak bir hane, msra
ya da yarm msra sonunda soliste dinlenme sresi saladn belirttikten sonra
Lzimenin 7 tr olduunu syleyip bunlar hakknda aklamalara da yer vermitir.
Mecmuada Lzime teriminin getii gfteler arasnda notas bulunan iki eser
tespit edilmitir. Bunlardan Bi-ri y azz Mrak adl uulde Lzime teriminden
sonraki gfte ile nceki gfte arasnda herhangi enstrmantal ksm
bulunmamaktadr. Ancak um y nedim iml vehm devvir id adl uulde al-
Fruknin Lzime tanmnda belirttii gibi nceki ve sonraki gfte arasnda mzikal
bir ksm bulunmaktadr. Ancak bu mzikal ksm gftede Lzime teriminden nce
ve sonraki gfteler arasnda deil, ilk msradan sonra ve gftenin son ksmndan nce
yer almaktadr. Her msradan sonra mzikal bir ara verilip son ksmn nakarat
eklinde sylendii veya Lzime terimine kadar olan ksmn notas ayn olduu iin
tekrarlanmad (notada dn iareti yoktur) , sonrasnda Lzime paras ve gftenin
son ksm ile eserin bitirildii dnlebilir. Ancak eserin icra kayd olmad iin
net bir ey sylemek mmkn deildir.
8
Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, c. 3, s. 865.
9
Lois Ibsen al-Fruk, An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms, s. 157.
10
1.2.3. Miyn
Miyn (veya Meyn), Farsa bir kelime olup Orta anlamna gelmektedir.
Msik terminolojisinde Miyn olarak da geen terim, eserde gekilerin yapld
orta ksm ifade eder. Drt msralk bir eserde miyn, nc msradr.10 Bu terim
mecmuada drt yerde vr. 9b, 20a, 23b, 30b gemi olup hepsinde de terim anlamna
uygun olarak gftelerin 3. msran iaret etmek iin kullanlm bir mzik terimi
olarak karmza kmaktadr.
1.2.4. Mfred
Mfred, Arapa bir kelime olup szlkte Tek, yalnz, mteaddid olmayp
birden ibaret olan, bir tek beyit 11 anlamlarna gelmektedir. Terim olarak, edebiyatta
kafiyeli olmayan beyite verilen addr12. Al-Fruk Mfred teriminin iirin bir beytini
ya da yalnzca bir blm olan paray (arky) ifade etmek iin kullanldn
belirtmektedir13.
Eserde bu terim vr. 5ada gemi olup kafiyesi kendisinden nceki iki
beyitten farkl olan tek bir beyitin altna yazlmtr. Verilen tanmlarla eserdeki
kullanm rtmektedir.
10
emseddin Sami, Kms- Trk, s. 1462; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedisi, c. II, s. 32;
Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedik Szl, c. II, s. 57; Kzm Uz, Msik Istlhat, s. 44;
Vural Szer, Mzik Terimleri Szl, s. 154; Vural Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, c. 2,
s. 496; Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, c. 3, s. 827.
11
emseddin Sami, a.g.e., s. 1406.
12
Cem Dilin, rneklerle Trk iir Bilgisi, s. 102; Nurkal Kumsuz, Edeb Terimler Szl, s. 162.
13
11
1.2.5. Nakarat
Nakarat, Arapa ( nakra) kelimesinin oulu olup Bir eyin ortasna
ritmik olarak vurulmak suretiyle karlan ses14 anlamna gelmektedir. Mzik
terminolojisinde gfteli msik eserinde gftenin tekrar eden ksmna Nakarat
denilmitir. Murabba bir eserde nakarat 2 ve 4. msralardr15. Terim mecmuada vr.
3a, vr. 14b ve vr. 20bde gemektedir.
1.2.6. Nutuk
Nutuk, Arapa bir kelime olup Sz, kelm, konuma anlamlarna
gelmektedir. Edebyat terminolojisinde, prlerin ve mridlerin tarikata yeni giren
dervilere tarikat derecelerini ve tarikat dbn retmek iin syledikleri iirlere
verilen ad, olarak tanmlanmaktadr16. Ylmaz ztuna nutuk terimini Bektai
nefeslerinin besteleriyle deil, yalnz gfteleriyle ind17 olarak aklamaktadr.
Ancak mecmuada nutuk trnde eserlerin yer almas bu trn sadece Bektai
nefeslerine ait olmadn gstermektedir.
Elimizdeki yazmada vr. 36bde Nutk-i Hazret-i Seyyid, vr. 37ada Nutk-i
Seyyid Bedev, vr. 37bde Nutk-i Abdulgan Merhum, vr. 38bde Nutk-i mam
Hseyin, vr. 39bde Nutk-i Pr, balklar altnda verilmitir. Buradan nutuklarn
ounlukla tarikat byklerine ait olduklar sonucu karlabilir, ancak terimin edeb
14
http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A
9&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A&type_word=0&dspl=0.
15
Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedik Szl, c. II, s. 94; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi
Ansiklopedisi, c. II, s. 62; Mahmut R. Gazimihal, Msik Szl, st., Milli Eitim Basmevi, 1961, s.
174;Kzm Uz, Msik Istlhat, s. 47; Vural Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, c. 2, s. 526;
.eref akar, Trk Mzii Teorisi ve Makamlar, M.E.B. Yay., Ankara, 2014, s. 31; Ahmet Say,
Mzik Ansiklopedisi, c. 4, s. 950.
16
17
Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedisi, c. II, s. 109; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi
Ansiklopedik Szl, c. II, s. 147.
12
mnsndaki tarikat derecelerini ve dbn retmek iin yazlan bir iire
mecmuada rastlamadk. Vr. 38a ve 42ada yer alan iirlerin ve vr. 42bde bulunan
Fatiha-i erfin bandaki harfinin nutuk kelimesinin ksaltmas olabileceini
tahmin edilmektedir.
Vr. 36bde yer alan F aletil-Budi ve vr. 38ada yer alan Abelel-Bedru
Aleyn adl nutuklar bestelenmi ve nota arivlerinde uul olarak kaydedilmitir.
1.3. Mecmuada Geen Mzik Biimleri
Mecmuada geen mzik terimleri alfabetik olarak ele alnp incelenmi ancak
konu dna kmamak iin formlarla ilgili geni bilgilere yer vermekten uzak
durulmu, yalnzca mecmuadaki formlarn gnmz mzikoloji kaynaklarndan
edindiimiz bilgilerle rtp rtmedii irdelenmi ve mzik kaynaklarnda tespit
edilen baz hatalar dzeltilmitir.
1.3.1. Devr
Devr, Arapa bir kelime olup zaman, devir, dng gibi anlamlarnn yannda
msik paras, beste anlamlarna da gelmektedir18. Msik terminolojimizde
Gnmzde kullanlmayan bir usl olarak tanmlanmaktadr19. Yine bu terimin
18
http://www.almaany.com/home.php?language=english&word=%D8%AF%D9%88%D8%B1&lang_
name=Arabic&type_word=2&dspl=0.
19
Kzm Uz, Msik Istlhat, s. 18; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Kavram ve Terimleri
Ansiklopedisi, Ank., Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yay., 2000, c. I, s. 89; Ylmaz ztuna, Trk
Msiksi Akademik Szl, Ankara, Orient Yay., 2006, c. I, s. 227.
13
eski nazariyatlarca l ankamnda kullanld bildirilmitir20.Ancak mecmuada
usllere yer verilmemitir. Terim, vr. 3a, 5b, 12a, 14b, 20b, 22b, 26a, 28a ve vr
30adaki eserlerde gemekte olup gfte aralarnda kullanlmtr. Bu da Devrin
terminolojimizde yer almayan baka bir anlam olduunu hissettirmektedir. Al-
Fruk terimin usl anlam dnda bir baka tarifini de vermektedir:
Devr: zellikle Msrda yaygn Mezheb, Devr ve Kafle olmak zere
blmden meydana gelen szl mzik biimidir. Muvaaha benzer fakat iir
muhtevasnda daha ziyade Arapa gnlk konuma dilinden yararlanr. Terim, en
aa 15. yydan beri bu anlamda kullanlmaktadr.21
Al-Fruknin yapt bu tanmdan anlaldna gre Devr bal bana bir
biimdir. Ancak mecmuada ayr bir biim olarak yer almayp uul biimindeki
eserlerin iine ksa paralar olarak ilave edilmi olduu grlmektedir.
Mecmuada notasn tespit ettiimiz Bi-ri y azz Mrak, n rumte tuy
bi-azmil-mekn, if bit-tull, l eyen lillah y ibnel-esyd, Sir b ilel-
alli min cnibil-arb, Ucnahvel-im vd ve yyi ehli veyd adl eserlerde
uuln btn gftelerinin ve nakarat ksmnn notas var iken Devr blmlerinin
notas bulunmamaktadr. Devr bal altnda yer alan gfte ksmlarnn notada yer
almamas, bu ksmlarn solist tarafndan serbest okunuyor olmas ihtimalini
dndrmektedir.
20
smail Baha Srelsan, Dn Trk Msiksine Giri, TRT Merkez Mzik Dairesi Yay., 1972, s. 41.
21
Lois Ibsen al-Faruqi, An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms, s. 58.
14
Mecmuada devr bal altnda yazlan iirlerin konuma havas iinde
yazlm olmas al-Fruknin devr tanmndaki Arapa gnlk konuma dilinin
kullanld ifadesine uygundur.
1.3.2. btihl
btihl, Arapa bir kelime olup tazarru ve niyz anlamlarna gelmektedir.22
Mecmuada terim vr. 34bde gemektedir. Trke mzik kaynaklarnda btihl
terimine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadr. Oxford The New Grove Dictionary
of Music and Musicians adl mzik ansiklopedisinde Tevih ile eanlaml olarak
verilen terimBayramlarda, yinlerde ya da cami al gibi zel hadiselerde dn
iirsel metinlerin doalama olarak bir kii tarafndan uslsz ve eliksiz icr
edilmesidir23 eklinde aklanmaktadr. Al-Fruk ise btihli Tasavvuf zikir
yinlerinde ilhi icrasyla Allaha niyaz24 eklinde tanmlamtr. Burada btihl ile
ilgili olarak iki farkl tanm yer almaktadr. The New Grove Dictionaryde terim
serbest okunan mzik biimi olarak tanmlanrken al-Fruknin tanmndan gftesi
yakar ifade eden lhi biimli eserlerin kastedildii grlmektedir. Gftenin Kasde
nazm biiminde yazlm olmasna bakarak mecmuadaki eserin, The New Grove
Dictionaryde belirtildii gibi, uslsz ve eliksiz olarak icra edilen bir mzik biimi
olduunu sylemek mmkndr. Her iki tanmn ortak noktas btihlin tasavvuf
yinlerde kullanlan bir mzik biimi oluudur.
22
emseddin Sami, Kms-i Trk, s. 21.
23
Eckhard Neubauer, Veronica Doubleday, Islamic Religious Music, www.oxfordmusiconline.com.
24
15
Terimin ibtihliye olarak yer almas mennes salt ve kasde kelimeleriyle
tamamlanm olmasndan yani Arapa gramerine gre sfat-mevsuf uyumundan
kaynaklanmaktadr.
1.3.3. Kasde
Kasde, Arapa Kastetmek, ynelmek anlamna gelen (ka-sa-da)
fiilinden tretilmi bir kelime olup belli bir amala yazlan iir anlamna gelmektedir.
Trk Edebiyatnda beyit nazm ekli kullanlarak vg amacyla yazlan ve 6
blmden oluan uzun iirlere verilen addr25. Msik terminolojimizde, uslsz
okunan dn ierikli kasideler de ayn isimle anlmaktadr. Kasidelerin zellikle Dn
Trk Msiksinde uslsz fakat makamla okunan Kasde nazm biiminde yazlm
iirlerin de ayn isimle adlandrlmasnn zaman zaman yanl anlalmalara sebep
olduuna dikkat ekilmektedir26.
Dn Trk Msiksinin byk mzik biimleri arasnda yer alan Kasdelerden
hem Cami hem Tekke Msiksinde istifade edilmektedir. Kaside okuyan kiilere
Kasde-hn denilmektedir27.
Mecmuada iki adet Kasde biiminde esere rastlanmaktadr. Bunlardan bir
tanesi vr. 34bde verilen Kasde-i btihliyedir. Esere ayn zamanda Salt-
btihliye de denilmitir. Eserde Peygamberimiz (sav) ve tasavvuf byklerine vg
25
Cem Dilin, rneklerle Trk iir Bilgisi, s. 122; Nurkal Kumsuz, Edeb Terimler Szl, s. 114
vd.; R. Seluk Uysal, Msik Edebiyat, s. 137; Ceml Anadol enol Grcanl, Trk Din ve
Tasavvuf Msiksi , st., Melda Yay., 1984, s.16.
26
Recep Uslu, Kaside-i Brdenin Besteleri, https://www.academia.edu/7064566/Kaside-
i_Burde_Besteleri_2014, s .2.
27
Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste Biimleri, Trk Kltrne
Hizmet Vakf, st., 2002, s. 645; smail Hakk zkan, Kasde, DA, c. 24, s. 566; Ylmaz ztuna,
Trk Msiksi Ansiklopedik Szl, c. I, s. 440-441;Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi
Rehberi, Maya Akademi, Ankara, 2012, s.321; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi zerine
Grler (Analiz ve Yorumlar) , Maya Akademi, Ankara, 2012, s. 227;.eref akar, Trk Mzii
Teorisi ve Makamlar, s. 33; Ahmet ahin AK, Trk Din Msiksi, Aka Yay., Ankara, 2009, s. 151.
16
ve salt ifadeleri yer almaktadr. Eserin hem Kasde hem de Salt olarak
isimlendirilmesinin sebebi kaside biiminde yazlm bir Salt olmasndandr.
Gftenin bitiminde Mustafa Bekr hsn-i kabul bekler ifadesi yer almaktadr. Buna
dayanarak gftenin Mustafa Bekrye ait olduunu sylemek yanl olmasa gerektir.
Gftenin banda Makmt- Segh ifadesi bulunmaktadr. Buradaki oul
Makmt ifadesiyle Segh makamnn genileme ve gekilerinin kastedildiini
dnyoruz. Bir dier kaside ise vr. 35bde verilen mam Bsrye ait Kasde-i
Brdedir. Eserin banda Makmt- Hseyn ifadesi vardr. Buradan da eserin
Hseyni makamnda, makamn gekileriyle ve genilemeleriyle icra edildii anlamak
mmkndr. Recep Uslu gnmze gelen bir Kaside-i Brde notasndan
bahsetmektedir.28
1.3.4. Medhiye
Medh (. Medih), Arapa bir kelime olup vg anlamna gelmektedir.
Edeb terim oarak Medhiye, kasidenin blmlerinden biri olup kasidenin sunulduu
kiinin vld blmdr29. Msik terimi olarak ise dn mersimlerde ve tasavvuf
yinlerde icra edilen Allah, Peygamberi veya bir ahs ven iir ya da ilhilere
verilen addr30. Terim mecmuada yerde (vr. 36a, 37a, 41a) gemektedir.
Terimin vr. 36ada terim Medhiye-i Metv eklinde tamlama olarak
yazldna da rastlanmtr. Bu tamlamada grlen Metv kelimesi vr. 41bdeki
28
Bkz. Recep Uslu, Kaside-i Brdenin Besteleri, https://www.academia.edu/7064566/Kaside-
i_Burde_Besteleri_2014.
29
R. Seluk Uysal, Msik Edebiyat, s. 137; Nurkal Kumsuz, Edeb Terimler Szl, s. 142.
30
Lois Ibsen al-Fruk, An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms, s. 162; Ylmaz ztuna,
Trk Msiksi Ansiklopedisi, c. II, s. 16; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedik Szl, c. II, s.
32; Vural Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, c. 2, s. 492; Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, c.
3, s. 806.
17
eserin banda da bulunmaktadr. Vr. 42ada ise gftenin banda ifadesi yer
almaktadr. Bu harflerin Metv kelimesinin ksaltmas olarak kullanlm olmas
muhtemeldir. Metv, Arapa bir kelime olup Dhil, i anlamna gelmektedir31.
Mecmuada yer alan Medhiye-i Metv tamlamas ten gelen, samimi medhiye
eklinde anlalabilir.
1.3.5. Miraciyye
Miraciyye, Arapa Hz. Muhammed (sav)in Mekkeden Kudse, oradan
Hak Tel katna ykseliini ifade eden Mirac kelimesinden tretilmi olup,
Efendimiz (sav)in Miracn konu edinen iirlere verilen addr32. Bu iirlerin
bestelenmi ekli de Dn Trk Msiksi terminolojisinde ayn isimle anlmaktadr.
Msikmizin byk beste biimleri arasnda yer alan Miraciyeler, Mirac gecesinde
Cami ve Tekkelerde icra edilmektedir33. Trk Msiksinde notas bilinen bir
Miraciyye rnei vardr, gftesi ve bestesi Nyi Osman Dedeye aittir. Bu eserin
gftesi Trkedir. Mecmuada vr. 42a-43bde yer alan Miraciyenin szleri
Arapadr. Eserin notas olmamakla beraber mecmuada derghda icra edilen
eserlere yer verilmi olmasndan yola karak bu Miraciyenin besteli okunduu
31
http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D9%85%D8%B7% D8%A7%D9%8
8%D9%8A&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8% B1%D8%A8%D9%8A&type_word=0&dspl
=0.
32
Nurkal Kumsuz, Edeb Terimler Szl, s. 153.
33
Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedisi, c. II, s. 32; M. Ekrem Karadeniz, Trk Msiksinin
Nazariye ve Esaslar, Trkiye Bankas Kltr Yay., 1965, s. 162; smail Baha Srelsan, Dn Trk
Msiksine Giri, s. 63; Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste
Biimleri , s. 701; smail Hakk zkan, Trk Msiksi Nazariyat, st., tken Neriyat, 2011, s. 102;
Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi Rehberi, s.319; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk
Msiksi zerine Grler (Analiz ve Yorumlar) , s. 234; .eref akar, Trk Mzii Teorisi ve
Makamlar, s. 33; Ceml Anadol enol Grcanl, Trk Din ve Tasavvuf Msiksi ,, s. 18; Ylmaz
ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedik Szl, c. II, s. 56; Ahmet ahin Ak, Trk Din Msiksi, s. 134;
Bayram Akdoan, Trk Din Msiksi Dersleri, Bilge Ajans&Matbaa, Ankara, 2010, s. 247; Vural
Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, cilt 2, s. 501; Vural Szer, Mzik Terimleri Szl, s.
156; Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, c. 3, s. 827.
18
anlalmaktadr. Bylelikle nota arivlerinde grlmeyen, Osmanl dnemi msik
tarihine ait gftesi Arapa bir Miraciye tespit edilmektedir.
1.3.6. Mnct
Mnct, Arapa bir kelime olup ten konuma, gizli ve samimi sohbet
anlamna gelmektedir. Trk Edebiyatnda muhtevas Allaha yakar olan iirlere
Mnct denilmektedir34. Msik literatrnde bu iirlerin bestelenmi olanlar ayn
isimle adlandrlr. Msik geleneimizde mnctlar Ramazan Bayramlarnda
teravih namazlarndan sonra minarelerde mezzinler tarafndan okunurdu35.
Ramazann dnda Perembeyi Cuma gnlerine balayan gecelerde yats
ezanndan evvel okunduu gibi Cuma gnleri le ezanndan evvel ve dier dn
gnlerde de minarelerde okunurdu. Uslsz icra edilen bu eserler, Dn Trk
Msiksinin byk formda eserleri arasnda yer alr36.
Mecmuada vr. 33bde iki, vr. 34bde bir tane olmak zere tane Arapa
Mnct rnei yer almaktadr.
1.3.7. Nevbe
Nevbe, Arapa bir kelime olup Sra, devir, zaman anlamlarna gelmektedir.
Mzik terimi olarak tekke ve derghlarda bendir, mazhar, halle, kudm gibi vurmal
34
Nurkal Kumsuz, Edeb Terimler Szl s. 163.
35
M. Ekrem Karadeniz, Trk Msiksinin Nazariye ve Esaslar, s. 161.
36
Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste Biimleri, s. 624; Ylmaz
ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedisi , c. II, s. 55; Ylmaz ztuna, Trk Msiksi Ansiklopedik Szl,
c. II, s. 85; smail Hakk zkan, Trk Msiksi Nazariyat, s. 103
Ceml Anadol enol Grcanl, Trk Din ve Tasavvuf Msiksi , s. 17; Prof. Dr. Glin Yahya
Kaar, Trk Msiksi Rehberi, s. 321; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi zerine Grler
(Analiz ve Yorumlar), s. 234; Ahmet ahin AK, Trk Din Msiksi, s. 83; Bayram Akdoan, Trk Din
Msiksi Dersleri, s. 234, Ahmet Say, Mzik Ansiklopedisi, c. 3, s. 865; Vural Szer, Mzik Terimleri
Szl, s. 161.
19
sazlar eliinde kaside, uul, medhiye formlaryla icra edilen yinlere verilen addr.
Daha ok Kdir, Rif, Bedev, Desk ve Sad tarikatlarna has bir bir tren olan
nevbe derghn yin gn, Ramazan ve Kurban bayramlar, kandil geceleri, hilfet
merasimi, nikh akdi, snnet dn, bed-i besmele cemiyeti gibi zel gnlerde icra
edilirdi 37.
Mecmuada vr. 32ada Nevbe Usl bal altnda fasl halinde Nevbenin
yapl anlatlmtr:
Birinci Fasl :
Bu faslda evvela aada yazld gibi Efendimiz (sav)e u ekilde salavt okunur:
Elfu elfi altin elfu elfi selm aleyke y reslallh aleyke y bballh aleyke
y allallh aleyke y nebiyyallh aleykum y enbiyallh seyyidil murseln
aleyn ve fin mn vel-mdu lillhi Rabbil-lemn
kinci Fasl :
Bu fasl eyen lillh ifadesiyle balamaktadr. Bu ifadeyle vr. 36ada Nevbe Usl
bal altnda yer alan, tarikat byklerinin isimlerinin de zikredildii blmn
okunmasnn kastedilmi olmas muhtemeldir. Fasl Ey Navel-n, Selm Ala
Ehl ve liul-Efr adl Uak uulle devam eder. Sonra Sab makamna
37
Sureya Agayeva, Nevbe, DA, c. 33, s. 37-38; Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, a.g.e., s.697; Ahmet
ahin AK, a.g.e., s.152.
20
geilir ve srasyla Allh Allh Rabben vel-Bzul-Eheb eyun38 , Abb Y
Abb, el-dul-Ekber, Lin-Nsi dn, Arric Y Hd, ad Fetellhu uulleri
okunur. Segh makamnda sma y i adl uulden sonra vr. 36ada verilen
eyen lillh, ayyh ayyh, Y bdallh zikirleri okunur. Selm ve Tevhid ile
fasl nihayet bulur.
nc Fasl :
Bu faslda yine salavt okunur. E-altu (birlikte) aleyke y enbiyall
ifadesinden anlaldna gre nevbeyi idare eden eyh ya da zkirbann es-salt
demesiyle hep birlikte salavt okunmaktadr. Yine hep birlikte Evc makamnda
okunan salavtla fasl sona erer.
Sureya Agayeva, Nevbenin ayrntl bir tarifini yapmtr39 . Buna gre Kdir
yinlerinde olduu gibi Nevbeye de oturularak balanr. Nevbe, eyhin el-Fatiha
demesiyle balar. Bundan sonra vurmal sazlar giderek hzlanan bir ritm icra ederler.
Bu da yine eyh efendinin el-Fatiha demesiyle sona erer. Bundan sonra Nevbe
Salt ad verilen salt, Rast makamnda okunur. Mecmuada ise yukarda grld
gibi nevbenin birinci faslnda sadece salt yer almaktadr.
Agayevann anlatmnda ikinci blm kym vaziyette devam eder. Bu
blmde aleal-Bedru Aleyn adl uul, Kaside-i Brdeden bir blmn
ardndan sonra Fatiha sresi ve salavt okunur. Zkirbann okuduu nat, mnct
38
Bu uul mecmuada yer almamaktadr.
39
Bkz. Sureya Agayeva, Nevbe, DA, c. 33, s. 37-38
21
veya deiik makamlarda okunan ilhilerle blm tamamlanr. Mecmuada ise
tamamen farkl bir usl izlenmi olup bu faslda Uak, Segh, Sab makamnda
uullerle; zikir, selm ve tevhid blmleri yer almaktadr. Tevhid, Agayevann
anlatmnda nc faslda yer alr. Yine mecmuada ikinci faslda icra edilen
uuller, onun anlatmnda nc fasldadr. uul ve ilhilerden sonra Fatiha sresi
ve salvatlar okunur ve nevbe enstrmanlar kaldrlr. nc fasl eyhin okuduu
tevhid-i erif ile sona erer. Mecmuada ise nc faslda sadece salt okunur.
Grld gibi Agayevann nevbesi ile mecmuada yer alan icra bir birinden
farkldr.
Mecmuada Nevbe uslnn ardndan Tagleb Usl bal altnda bir usl
daha verilmitir. Bu uslde ad Fetellhu uulnden sonra vr. 35ada Makmt-
Tagleb bal altnda verilen eyen lillh y Eb Tal eyen lillh Y eybn
Y Seyyid Amed Y Rf Y Ebul-lmiye zikri Isfahan makamnda dyek
uslyle okunur. L Terab Min mr ksmna gelindiinde usl Yrk vurulur.
Bundan sonra Segh makamnda eserlerle icra devam eder. Grld kadaryla bu
usl, nevbenin ayns olup sadece ikinci faslda farkl bir yol izlenmitir.
Ylmaz ztuna ve Ahmey Sayn mzik ansiklopedileri ile Vural Szer ve al-
Fruknin mzik szlnde tasavvuf nevbe yer almamaktadr.
22
1.3.8. Salt ve Selm
Salt (. Salavt), Arapa bir kelime olup Dua, Allahtan yardm isteme
anlamna gelmektedir. btihl ile eanlamldr40. Selm da Arapa bir kelime olup
szlkte Bar, emniyet, selmlama anlamlarna gelmektedir. Salt, Hz.
Peygamber (sav)e Allahtan rahmet dileme, efaat isteme, ona, ailesine ve ashbna
vg ve dua cmleleri ieren Arapa ifadelere denilmektedir. Trkede sal
olarak da ifade edilen kelimenin, oulu olan salavt eklindeki kullanm yaygn
olmakla beraber ayn mny ifade eden selm kelimesi ile birlikte Salt
Selm eklinde kullanm da mevcuttur. Dn msiknin kk formda eserleri
arasnda yer alan saltlar besteli veya serbest, usull ya da uslsz olarak Cami ve
Tekke Msiksinde okunmaktadrlar 41.
Mecmuada vr. 32bde bir tane Selm, ayrca iki adet salt bulunmaktadr.
Saltlardan biri vr. 34bdeki Salt- btihliyedir. Gftenin bitiminde Mustafa Bekr
hsn-i kabul bekler msrandan gftenin Mustafa Bekrye ait olduu
anlalmaktadr. Gftenin banda Makmt- Segh ifadesi bulunmaktadr. Dieri
ise vr. 35ada Salt- Kebr olarak adlandrlm olan, eserin sonundaki allun
Nblus yertecr-ri bil-man vel-uds vel-beytil-arm msrandan
gftesinin Halil Nablusye ait olduu tahmin edilen, banda Irak Makmt ifadesi
bulunan salttr. Buradaki oul Makmt ifadelerinden saltlarn icras esnasnda
40
http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%
A9&lang_name=English&type_word=0&dspl=0.
41
Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste Biimleri, s. 629; M. Ekrem
Karadeniz, Trk Msiksinin Nazariye ve Esaslar, s. 164; Ylmaz ztuna, a.g.e., c. II, s. 255; smail
Baha Srelsan, Dn Trk Msiksine Giri, s. 61; smail Hakk zkan, Trk Msiksi Nazariyat, s.
103; .eref akar, Trk Mzii Teorisi ve Makamlar, s. 30; Ceml Anadol enol Grcanl, Trk
Din ve Tasavvuf Msiksi , s. 15; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi Rehberi, s. 322; Ahmet
ahin AK, Trk Din Msiksi, s. 83; Bayram Akdoan, Trk Din Msiksi Dersleri, s. 221; Vural
Szer, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, c. 2, s. 669; Vural Szer, Mzik Terimleri Szl, s. 207.
23
segh ve rak makamlarnn genileme ve gekilerinin kastedildiini tahmin
edilmektedir.
1.3.9. uul
uul, Arapa bir kelime olup , meguliyet anlamna gelmektedir.
Msikmizde gftesi Arapa olan ilhilere verilen zel bir terim olarak yer
edinmitir42. M. Ekrem Karadenize gre lhi biiminin zelliklerini tamakla
beraber sanat bakmndan lhilere gre daha basit, hafif ve hareketli eserlerdir.
Uslleri ounlukla Dyek ve Sofyan olup tekkelerde zikir srasnda okunur.43
eklinde tarif edilmektedir. Elimizdeki mecmuada notalarn bulabildiimiz eserlerin
pek ounun uslnn Dyek veya Sofyan oluu Karadenizin verdii bilgiyi
dorulamaktadr. Al-Fruk uul gftelerinde anlamsz heceler ve basmakalp
szlerin44 biraraya getirilerek kullanldn ifade etmektedir. Mecmuada yer alan
uullerde, al-Fruknin aklamasna uygun olarak, bazan gftenin bir ksmnda
bazan tamamnda bu ekilde anlamsz ifadelerin yer ald grlmektedir. Vr. 10ada
bulunan Beyne bntur-revb ve vr. 17ada bulunan il-ayyi fil-mucizi gibi
uuller bu ekilde gfte kullanmna rnek gsterilebilir. Kzm Uz ise uul
gftelerinin Allah vasfeden ve Peygamber Efendimiz (sav)i medheden nitelikte
olduunu sylemise de 45 uul gfteleri sadece bunlarla snrl deildir.
42
Ylmaz ztuna, a.g.e., c. II, s. 361; smail Baha Srelsan, Dn Trk Msiksine Giri, s. 63; Prof.
Dr. Alaeddin Yavaa, a.g.e., s.676; smail Hakk zkan, a.g.e., s.103;. eref akar, a.g.e., s. 32;
Ceml Anadol enol Grcanl, a.g.e., s. 19; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi Rehberi,
s. 323; Ahmet ahin AK, a.g.e., s.151; Bayram Akdoan, a.g.e., s. 263; Vural Szer, Mzik ve
Mzisyenler Ansiklopedisi, c. II, s. 753; Vural Szer, Mzik Terimleri Szl, s. 230.
43
M. Ekrem Karadeniz, Trk Msiksinin Nazariye ve Esaslar, s. 167.
44
45
Bkz. Kzm Uz, Msik Istlhat, s. 68.
24
uuln tanmyla ilgili olarak incelediimiz kaynaklarn pek ounda
uullerin Trkler tarafndan bestelenmi eserler olduu ifadesi yer almaktadr. Oysa
bugn mevcut uullere baktmzda pek ounun bestekrnn bilinmediini
grmekteyiz. Bu terimin ve bu biimin ne zaman msikmize girdiine dair de
elimizde herhangi bir bilgi yoktur.
uul terimini tayan notasna ulaabildiimiz baz eserlerin banda ve
konuyla ilgili baz yazlarda terimin uul ya da ul gibi yazmlarna tesadf
edilmektedir. Bu durumun kelimenin asln bilmemekten ya da Arapa ( ayn)
harfinin telaffuz edilememesinden kaynaklandn tahmin ediyoruz. Terimin doru
imls uuldr.
1.3.10. Tesbih
Tesbih, Arapa bir kelime olup szlkte (Allah) vme, yceltme anlamna
gelmektedir46. Allahn vasflarn belirten ve onu vmeye davet eden msik
eserlerine Tesbih ad verilmektedir. Dn Trk Msiksinin kk biimli eserleri
arasnda yer alan, makaml ve usulsz okunan tesbihler namazlardan sonra
mezzinler tarafndan okunduu gibi tekke msiksinde de icra edilmektedir47.
Tesbihlerin bestelenmi olanlar Tesbih lhi olarak adlandrlmakta olup bunlar
46
http://www.almaany.com/home.php?language=arabic&word=%D8%AA%D8%B3%D8%A8%D9%
8A%D8% AD&cat_group=1&lang_name=%D8%B9%D8% B1%D8%A8%D9%8A&type_word=0&d
spl=0.
47
Prof. Dr. Alaeddin Yavaa, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste Biimleri , s. 623; Ylmaz
ztuna, a.g.e., c. II, s. 390; smail Baha Srelsan, Dn Trk Msiksine Giri, s. 63; smail Hakk
zkan, Trk Msiksi Nazariyat, s.103; Erdoan Ate, Tesbih, DA, c. 40, s. 529; Ceml Anadol
enol Grcanl, Trk Din ve Tasavvuf Msiksi , s. 13; Prof. Dr. Glin Yahya Kaar, Trk Msiksi
Rehberi, s. 323; Ahmet ahin AK, Trk Din Msiksi, s. 88; Bayram Akdoan, Trk Din Msiksi
Dersleri, s. 229.
25
usll icra edilmektedir48. Mecmuada vr. 32bde Subhaneh bal altnda bir
tesbih bulunmaktadr. Nevbe formundan sonra yer alm olmas nevbe sonras icra
edildiini dndrmektedir. Mecmuada vr. 40bde muhtevasndan tesbih formu
olduu anlalan bir eser daha bulunmaktadr.
1.3.11. Tevhid
Tevhid, Arapa bir kelime olup Birleme anlamna gelmektedir. Trk
edebiyatnda Allahn birliini ve yceliini anlatan iirlere Tevhid denilmektedir49.
Bu iirlerin besteli olanlar da msik terminolojimizde ayn isimle anlr. Tevhid
tarz eserler genellikle saz eliksiz okunur50 ise de XX. yyn ikinci yarsndan
itibaren saz eliinde okunduu grlmektedir. Ylmaz ztuna bu formdaki eserlerin
Cami mziinde okunduunu yazmtr. The Grove Dictionaryde ise tevhidlerin
zikir esnasnda okunduu belirtilmitir51. Ahmet ahin Ak da tevhid ilhilerin hem
cami hem de tekkelerde okunduunu belirtmitir52. Mecmuada vr. 32bde yer alan
Tevhid, bu eserlerin Tekke Msiksinde de icra edildiini gstermektedir. Yine
mecmuada anlatlan nevbe uslne gre Tevhid, nevbenin ikinci faslnda icra
edilmektedir. Grove Dictionaryde Tevhid terimi aklanrken geen Trk
sflerince ifadesi bu mzik biiminin Dn Trk Msiksine has olduunu
gstermesi bakmndan nemlidir.
48
M. Ekrem Karadeniz, Trk Msiksinin Nazariye ve Esaslar, s. 167; . eref akar, Trk Mzii
Teorisi ve Makamlar, s. 31; Vural Szer, Mzik Terimleri Szl, s. 238; Vural Szer, Mzik ve
Mzisyenler Ansiklopedisi, s. 775.
49
50
Ylmaz ztuna, a.g.e., s. 392.
51
Eckhard Neubauer, Veronica Doubleday, Islamic Religious Music,
www.oxfordmusiconline.com.
52
Ahmet ahin AK, Trk Din Msiksi, s. 137.
26
1.4. Mecmuada Makamlar
Mecmua, n yznde ounlukla uullerin, arka yznde ise Mnct,
Kasde, Salt, Medhiye gibi dn msik formlarndan rneklerin yer ald iki
ksmdan olumaktadr.
Eserin n yznde vr. 1bde Fihrist-i Makmt- uul bal altnda
mecmuada yer alan uuller, makamlarna gre gruplandrlm ve makam
isimlerinin karsna varak numaralar yazlmtr. Fakat zaman zaman fihristte
verilen varak numarasnn, mecmuada makamn yer ald sayfa ile rtmedii
grlmektedir. Eser rast makam ile balamaktadr. Bunun sebebi, bu makamn
mml-makam olarak kabul edilmesi olabilir. Mecmuada yer alan makam
sralamas yledir:
Rast (10) - Uak (13) - Segh (21) - Nev (13) Bselik - argh (5) - Bayati (9) -
Mhur (6) - Muhayyer (2) - Isfahan (6) - Evc (6) - Ferahnk (1) - Sab (18) -
Bestenigr (2) - Hicaz (15) - ehnaz (1) - Hseyn (8) Acem Airan (2) Hseyni
Airan (1) Hzzam (3) - Araban - Krd Hicaz Krd Isfahan.
Yukarda makamlar, mecmua iinde geen uul saylaryla birlikte verilmitir.
Fihristte ad gemesine ramen Bselik ve Araban makamlarndan eserlere yer
verilmemitir. Fihristte yer almayan Hseyni Airan makamndan bir adet uul
bulunmaktadr. Mecmuada toplam 19 makamdan uul rnekleri yer almaktadr.
Trk Mziinde Krd Isfahan adnda makam bulunmamaktadr.
Mecmuada en ok Segh makamndan uul rnekleri yer almaktadr. Bundan
sonra yine Sab, Hicaz, Nev, Uak, Rast gibi dn msikde ok kullanlan
27
makamlarn rneine mecmuada sk rastlanmaktadr. Ferahnk ve ehnaz
makamlarndan ise sadece birer adet uul bulunmaktadr.
Makamlar, basit makamlardan ed olanlara ya da rnei en ok olan
makamlardan az olan makamlara gibi herhangi bir sralama gzetilmeksizin
verilmitir. Ayrca bazan bir makamdan rnekler verilirken baka bir makamdan da
bir eser verilmitir. Ancak byle durumlarda o eserin makam gftenin banda
yazlmtr. Mesela Rast bal altnda 5 tane uul yazldktan sonra Ve Hicaz
bal altnda bir tane Hicaz makamndan uul yazlm, sonra tekrar Rast
makamna dnlmtr. Ancak Hicaz uulden sonra tekrar Rast bal yazlmam
olduundan devam eden eserlerin Rast m yoksa Hicazdan m devam ettiini
anlayabilmek iin Trk Din Msiksinde Arapa Gfteli lhiler (uuller) tezinden
ve www.sanatmuziginotalari.com adl internet sitesinden yararlanlmtr.
Mecmuann uullere ayrlan blm Allah Allah Rabbuna adl bir uulle
bitmektedir. Bu uuln makam belli deildir ancak nota arivlerinde Nihavend
makamnda bir notas bulunmaktadr.
Mecmuada Irak makamnda bir salt, Hseyni makamnda bir kasde, Segh
makamnda hem salt hem kasde olarak okunan birer eser bulunmaktadr.
1.5. Mecmuada Eserleri Bulunan Bestekr ve Gftekrlar
Mecmuada herhangi bir gftekr ve bestekr bilgisi yer almamaktadr.
Bununla birlikte ayn dnemlerde yazlm uul mecmualarnda, ayn makam ve
gfte gzetilerek gftekrlarnn ve bestekrlarnn tespit edilebilecei dnlm,
eserlerin gftekr-bestekr bilgileri Mehmet Emin Altntopun uuller konulu geni
28
apl almasndan ve arivlerdeki notalarn zerinde yer alan bilgilere dayanarak,
ilgili yerlerde [ ] ilave ederek ve dipnotlarda belirterek verilmitir.
Mecmuada yer alan 145 uuln 11 tanesinin gftekr tespit edilebilmitir.
Gfte sahiplerinden 7 tanesi Arap asll, iki tanesi Trktr: Manisal sm Molla
(19. yy) ve Osman Efendi (. 1879). Bu iki ahsn yaad dnemle mecmuann
yazm tarihi ayn dnemdir. Bu da mecmuay yazan kiinin kendi dnemini
yansttn, mecmuann tasavvuf geleneini ve XIX. yyn stanbulunda yaygn
uullerin iyi bir kayna olduunu gstermektedir.
1.5.1. Ebussaf
Hakknda herhangi bir bilgiye ulalamamtr. Mecmuada vr. 28ada kaytl
um Bin um Bin Y Uheyl adl eserin gftekrdr53 .
1.5.2. Esad Suud
Ravatul-Ezhir adl uulde geen Necmehu-ureyy f Esad Sud
msrandan bu eserin gftekr olduu tahmin edilmektedir. Vr. 10bde kaytl Y
Raslallh Entel-Mad adl uuln gftekr olarak geen Esad 54 ile ayn kii
olduu tahmin edilmektedir.
53
M. E. Altntop, a.g.e., s.100.
54
29
1.5.3. Halil Nablus
Hakknda herhangi bir bilgiye ulalamamtr. Mecmuada vr. 29bde kaytl
Billhi alli Y r adl uuln son msranda geen Smi all Nbls ve-
ey ve vr. 35ade yer alan Allahumme alli ve Sellim adl Salt- Kebrin son
msranda geen allun Nblus yertecr-ri bil-man ifadelerinden bu
eserlerin gftekr olduu anlalmaktadr.
1.5.4. Hopuzade Hac akir Efendi (Mehmed akir Efendi )
stanbulda dodu. Tophanede Kdir tarikatna ait Karaba Tekkesi
eyhlerinden Hopu Seyyid Ahmed Efendinin oludur. Babasnn lakabndan dolay
aile Hopuzdeler diye tannr. yi bir tahsil grd. Gen yata Kdir tarikatna
intisab etti. Sesinin gzeliiyle dikkat eken Mehmed akir, baz derghlarda
zakirlik yaptktan sonra Karaba Tekkesi zakirbalna getirildi. Babasnn vefat
zerine ad geen tekkeye eyh tayin edildi (1831) ve lmne kadar bu grevde
kald. Hacca da giden Mehmed akir Efendi 22 Receb 1276da (14 ubat 1860) vefat
etti ve ayn tekkenin hazresinde mihrab nne defnedildi.
Mehmed akir Efendi tabi ses gzelliinin yannda besteledii dn ve din
d eserlerle de tannmtr. Msikdeki hocas Snbl eyhi ikrzde Ahmed
Efendi olup ondan pek ok dn eser meketmitir. Gnmzde kaybolmu olan
Mevlid bestesiyle Miraciyenin Nev bahrini de bilen Mehmed akir Efendi, ayrca
dneminde iyi bir neyzen ve tambr olarak hret bulmutur. ok sayda ilhi,
perev ve saz semisi bestelemise de bunlardan ok az zamanmza ulamtr.
30
Saadeddin Nzhet Ergun onun 11 ilhisinin gftesini yaymlam, ztuna ise 9 ilhi,
4 perev ve 3 saz semaisinden oluan 16 eserinin listesini vermitir.55
Mecmuada vr. 28bde kaytl Alallahi f Kulli Umr adl eserin bestekrdr56 .
1.5.5. mam Bsr
Knyesi Eb Abdillah erefddin Muhammed b. Said b. Hammd b. Muhsin
el-Bsrdir. 7 Mart 1212de Msrda dnyaya gelmitir. Kaynaklara gre Berber
asll olup Fastaki Hammd kalesinde Habnunoullar diye tannan bir aileden
gelmektedir. Babas Bsrli olduu iin Bsr, annesi tarafnda da Delsl olduu
iin Dels, bazan da bu iki kelimenin birlemesiyle meydana gelen Delsr
nispetleriyle anlmaktadr.
Kuran- Kermi ilk genlik yllarnda ezberledii tahmin edilmektedir. Daha
sonra Kahireye giderek slm ilimler, dil ve edebiyat tahsil etmi olup, zellikle
hadis ve siyerle megul olmutur. zel tarikatnn kurucusu Hasan e-zelye
intisap ettii bilinmektedir.
Hayat skntlar ierinde gemi olan Bsr, mrnn sonlarna doru fel
olmu ve rivayete gre Hz. Peygamber iin yazd bir kaside (Kasdetl-Brde)
sayesinde bu hastalktan kurtulmutur. 160 beyitten oluan, air tarafndan el-
Kevkibd-Drriyye f Medi ayril-Beriyye eklinde isimlendirilmi olan ve
mecmuada vr. 35bde Kasde-i Breyde bal altnda 12 beyitine yer verilen bu
kaside, Bsrnin en mehur iiri olup sonralar Kasdetl-Brde olarak
nlenmitir.
55
Hasan Aksoy, Mehmed kir Efendi, DA, c. 28, s. 530.
56
31
Bsrnin eserlerinin tamamna yakn manzum olup bunlarn ou Hz.
Peygamber hakknda yazlan kasidelerdir. iiirleri yap ve slp bakmndan son
derece salam ve liriktir. Edebiyat tarihileri onun iirlerinin adalarna kyasla
daha mkemmel olduunu sylerler57.
Mecmuada verilen Kaside-i Brdede Efendimiz (sav)in adnn getii
Muammedun seyyidul-kevneyni ve-ealeyni

Vel-ferayni min urbin ve min acemi
beyitinden sonra nota arivlerinde uul olarak kaytl olan
Mevly alli ve sellim dimen ebed

Al abbike ayril-alki kullihimi
Mevly alli al Muammedin
Ve al abih falan ve kullihim ecman
gfteleri eklenmitir. Muhammed (sav) ad geen beyitten sonra ona salvat amal
okunduu anlalan bu uuln Mevly alli ve sellim gftesinin Kaside-i Brdeye
ait olduu yazl ise de58 Kaside-i Brdede byle bir gfte bulunmamaktadr.
Kasidede okunduu iin bu gftenin de Kaside-i Brdeye ait olduunun
zannedildii tahmin edilmektedir. Mecmuada verilen Brde Kasidesinde kasideye
ait olmayan iki beyit daha bulunmaktadr ki bir tanesi kasidenin en sonuna dieri de
sayfann sol tarafna yazlmtr.
Nota arivinde vr. 30bde kaytl H azl minel-Yemn adl eserin
gftekrnn mam Bsr olduu bilgisi bulunmaktadr59 .
57
Mahmut Kaya, Bsr, Muhammed b. Said, DA, c. 6, s. 468 vd.
58
http://www.sanatmuziginotalari.com/form_arama.asp?mode=1&formqry=%FEu%F0ul&pg=4&mak
amid=0.
59
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=36081&esera=%20Haza%20gazali%20mi
nel%20yaman%20(KAS%DDDE-%DD%20B%DC RDE).
32
1.5.6. Manisal sm Molla
sm Molla hakknda kaynaklarda ok az bilgi yer almaktadr. Mderris bir
babann olu olduu ve kad olduu bilinmektedir. eitli yerlerde kadlk grevi
yapmtr. Birinci Dnya Sava esnasnda Yemen kads iken vefat etmitir. air ve
mzisyen olduu bilinen sm Mollann sesinin ok gzel olduu rivayet edilmitir.
Manisa genlerinden mzie hevesli olanlara ders vermitir. erkez Hafz Mehmed
Efendi onun talebesidir.
Abdurrahman Sami Efendi adnda air ve lim bir olu vardr. Abdurrahman
Sami Efendi tasavvuf kitaplar telif etmi ve bu kitaplarda babasna ait iirlere yer
vermitir60.
sm Molla, mecmuada vr. 3bde kaytl Y hdter-ravil adl eserin
gftekrdr61 .
1.5.7. Mustafa Bekr (1688-1749)
Tam ad Kutbuddin Mustafa b. Kemaleddin el-Bekr olup 1688 ylnda
amda dnyaya gelmitir. Mehur Bekr ailesine mensup olan byk dedesi
Muhammed Bedreddin el-Bekr Msrdan gelip ama yerlemitir. Baba tarafndan
soyu Hz. Eb Bekire, anne tarafnda Hz. Aliye ulamaktadr. Babasn 6 aylkken
kaybetmitir.
Abdlgan en-Nablusnin himayesinde yetimi, ondan ders almtr. 1703te
amda tant Halvet eyhi Abdllatif b. Hsameddine intisap etmi, 1708-
60
Mustafa aatay Uluay, a.g.e., s. 50-51
61
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=27906&esera=%20Ya%20H%FCdater-
ravahili%20ve%20cemalel-bevas%FDli .
33
1709da hilafet alarak eyhinin Halepteki makamna gemitir. Ertesi yl bir
mevzuda fetva almak iin stanbula bniye tarikatnn kolu olan Karabaiyyenin
kurucusu Karaba Velinin olu ve derghn postniini eyh Hasan Efendinin
yanna gelmitir. 1710da tekrar ama dnerek burada drt yl eser yazmak ve
iradla megul olmutur. Daha sonra Kudste Bayramiyye Derghnda 2 yl kalm,
ardndan ama gitmi, bir sre sonra tekrar Kudse dnmtr. 1723te Hamada
misafir olduu Kdir Tekkesi eyhi Yasin Efendiden Kdiriyye iczetnmesi
almtr. 1723 Mays aynda stanbula gitmi ve orada byk itibar grmtr.
1726 Eyll aynda Halepe dnm, Basrada eyh Muhammed Said el-Cerrhden
Nakibendiyye iczeti almtr. 1735 ylnda stanbula nc kez seyahat etmitir.
Tarikat silsilesi Halvetiyyenin bniyye-Karabaiyye koluna ulaan ve bu tarikatn
Bekriyye kolunun kurucusu olan Kutbuddin el-Bekr Osmanllarn slma hizmet
ettiini dolaysyla itaat edilmesi gerektiini savunmutur.
Kendisini zahir ve btn ilimlerde yetitirmi air bir mutasavvf olan
Kutbuddin el-Bekr Halvetiye tarikatnn XVIII. yydaki nemli temsilcilerinden
olup kendisinden sonraki mutasavvflar da etkilemitir. 7 Nisan 1749da hac dn
urad Kahirede vefat etmi, Karfe kabristanna defnedilmitir62.
Mecmuada vr. 34bde kaytl alli Y Rabbel-Beriyye adl kasidenin son
msranda yer alan Ve Muafl-Bekryyi a yertec usnet-taviyye ifadesinden
bu kasidenin gftekr olduu anlalmaktadr. Vr. 27bde kaytl Mu Tebedd Nra
Bedr adl uulde geen Vesn y i amr innen Bekr ifadesinden bu

uuln de gftekr olduu tahmin edilebilir.
62
Ali hsan Yurd, Bekr, Kutbddin, DA, c. 5, s. 369; Dr. Ramazan Muslu, Mustafa Kemleddin
Bekr ve Tasavvuf Grleri, st., Erkam Yay., 2005.
34
1.5.8. Osman (Efendi) (1809?-1879)
Zakirba ve dn msik bestekrdr. skdarda domutur. Fndk Hfz ve
Hackadn mam Hopladan mek etmitir. Kym zakirbas olarak byk n
yapm, daha sonra eyh olmutur. Mevlevihanelerde mevlid okur ve miraciye
cemiyetlerinde zkirbalk ederdi. Gerek bir ses virtzyd. Zakirba Ali Gerek,
eyh Hulusi Efendi ve Kanbur evki Efendiye mek etmitir. lhiler bestelemi
fakat notalar gnmze gelmemitir. Karacaahmette medfndur.63
Mecmuada vr. 23a da kaytl Y Rameten lil-al adl eserin son msranda yer
alan Umne yerc minke sitren cemil ifadesinden eserin gftekr olduu
anlalmaktadr64 .
1.5.9. d
abyun-Ne vel-Merveteyn ve vr. 14bde kaytl Sir b ilel-All adl eserlerin
gftekrdr65 .
1.5.10. aml Abdlgan (Abdlgan b. smail Nablus)
Kaynaklarda aml Abdlgan olarak anlan herhangi bir isme tesadf
edilmemekle beraber hayat hakknda aada vereceimiz bilgiler, bu isimle
Abdlgan b. smail Nablusnin kastedilmi olduunda pheye mahal
brakmamaktadr.
Knyesi Abdlgan b. smail b. Abdilgan b. smail en-Nablusdir.
Kendisinden nakledilen doum tarihi 4 Zilhicce 1050 (17 Mart 1641) olmakla
63
Ylmaz ztuna, Byk Trk Msiksi Ansiklopedisi, c. II, s. 454.
64
M. E. Altntopun tezinde de gftekr olarak verilmitir. Bkz. A.g.e., s.38.
65
M. E. Altntop, a.g.e., s. 27,214.
35
beraber biyografi kitaplarnda 5 Zilhiccede (18 Mart) dnyaya geldii
kaydedilmitir. amda domu olup kkl bir ulem ailesine mensuptur.
Dedelerinden brahim b. smail Kudsten Nablusa g etmi ve bir sre orada
ikamet etmitir. Bu sebeple Nablus nispetiyle anlmlardr. Daha sonra oradan
ama g etmilerdir. 12 yanda kaybettii babas tannm bir limdir. Kendisi de
pek ok limden ders alm ve 20 yalarnda amda bulunan Emev Camiinde ders
vermeye balamtr.
Resm bir grev alabilmek iin 1664-65 ylnda stanbula yolculuu srasnda
Hamada Kdir eyhi Abdrrezzak b. erefeddin el-Geylnye intisab etmi, ay
sonra amn gneyindeki Meydana kad tayin edilmitir. Bu grevde fazla
kalmayp Emev Camiinde ders vermeye devam etmi, 1676 ylnda Buharadan
ama gelen eyh Eb Said el-Belhden Nakibendiyye hrkas giymi ve 1680
ylnda evinde halvete ekilmitir. 7 yl sren bu devrede Kuran zerinde
derinlemi ve hsn-i hatla ilgilenmi; te yandan tarikat evreleriyle irtibatn
srdrmeye, snrl bir dost grubuna ders vermeye devam etmi ve eser telif etmitir.
Vellerin kabirlerini ziyaret etmek ve hac grevini ifa iin 1688-89 yllar arasnda
Lbnana, ertesi yl Kuds ve Halilrrahmana, 1693te Filistin, Msr ve Hicaza,
1700de Trablusa seyahat etmi, 1703te amda bulunan Selimiye Medresesi
mderrisliine tayin edilmitir. amda eitli yerlerde Tefsir, Hadis dersleri
okutmu, bir ara am mftl de yapm olan Abdlgan en-Nablus, bir ksm
kk risalelerden oluan 300e yakn eser kaleme almtr. Bunlarn iinde merkez
yeri tasavvufa dair eserleri tekil etmekle beraber fakih, kelamc, mfessir, tarihi,
air ve edip olarak da tannr. El-udl-Lliyye adl eserinde Mevlevleri
36
savunmu, dervilerin sem yapmalarna ve msik letleri kullanmalarna cevaz
vermitir. Klasik kaside ekli yannda mvaah denilen halk tarznda iirler de
sylemi, baz eserlerini manzum kaleme almtr.
Abdlgan en-Nablus 4 Mart 1731de amda vefat etmi, evine
defnedilmitir.66
Mecmuada vr. 16bde kaytl aa ebnil-Bn msrayla balayan gftenin
son msranda bulunan M dme Abdul-aniyyi yenul adsi ehlil-bn

ifadesinden, vr. 24ada kaytl Abb Y Abb msrayla balayan gftenin son
beyitinde yer alan Minel-muibbis-sm Abdul-aniyyi-m msrandan vr.
37bde yer alan Erselallahu leyn adl nutkun son drtlnde geen Vellei
Abdul-an yerc bih neylel-keml ifadelerinden bu eserlerin gftekr olduu

grnmektedir.
1.5.11. eyh Mehmed Bekr
Kaynaklarda eyh Mehmed Bekr ismine ulalamamtr. Arapa
Muhammed isminin Trkede Mehmed olarak telaffuz edildii gz nne alnacak
olursa bu isimle Ebul Mekrim lakabyla bilinen azeliyye tarikat Vefiyye kolu
Bekriyye ubesinin kurucusu Msrl mutasavvf emsddin Muhammed b. Ebil-
Hasen Muhammed el-Bekrnin (d. 1523 .1586) kastedilmi olabilecei tahmin
edilmektedir67. Muhammed el-Bekrnin tasavvufla ilgili iirlerini toplad
Tercmnl-Esrr adl bir divan bulunduu kaynaklarda zikredilmektedir.
Muhammed el-Bekr, mecmuada vr. 31bde kaytl ad Feteallhu bil-Mevhib
adl eserin gftekrdr68 .
66
kr zen, Nablus, smail b. Abdulgan, DA, c. 32, s. 268-269.
67
Hayat hakknda detayl bilgi iin bkz. Yakup iek, Bekr, Ebul-Mekrim, DA, c. 5, s. 366-67.
68
M.E. Altntop, a.g.e., s. 209.
37
II. BLM
Metin evirisi ve Notalar
38
2.1 Mecmua-i uuln Transkripsiyonlu Metni ve Tercmesi
/1a/
aragmrk urbunda Mutesib skender Bey Maallesinde ar-i aliyye-i
diriyyeden e-ey Muafa A aretlerini dergh- erfine vaf olunmudur.
1283
il-ade 7
Vaf iden
Bendeleri e-ey es-Seyyid Emn el-dir
afarallhu Tel
Ve li-vlideyhi
39
/1b/
ib Dervi Muammed Efendi
Fihrist-i Mamt- uul
Evr
2 Rst
4 U
7 Segh
10 Nev
12 Bselik
14 rgh
16 Bayt
18 Mhr ve Muayyer
20 Ifahn
22 Evc
23 ab ve Bestenigr Ferahnk
26 icz ve ehnz Arabn
29 seyn Krd icz
31 Acem Arn Krd Ifahn
32 Hzzm
33 Ul-i Nevbe
40
/2a/
U Rst Mye
Billhi kerrir y seyyid kerrir billhi kerrir eyyuhel-murib
Tikr avme ikru ehemm yacib
h y nudm M demdemel-abbu ikru ehemm
Bi-ari ill Raul-murib
Y asan Bedr ikru ehemm yarib
41
/2b/
Rast
1. Y sin - nudmn imla ves-nn 6970
Min fil-udnn ayyin y cn
2. amre fil-kuus tuclkel-ars
Ve tuyinn-nufs ve tebri-amn
3. reb ya nedm min amril-adm
Y Allh Ya Kerm afveke vel-ufrn
Tercmesi
1. Ey dostlara iki sunan! Doldur ve bize iir!
Saf Adn cennetlerinden ki bizi dirilt ey cn!
2. Kselerdeki iki seni kavuma gecesine hazrlar.
Ve ruhlar ihy eder (canlandrr) ve susuzluu giderir.
3. ey dost, o ok eski arapdan!
Ey Allh, ey Kerm, af ve mafiret diliyorum.
69
Mehmet Emin Altntop, a.g.e., s.166.
70
Eserin uak notas iin bkz. http://www.trtkulliyat.com/application/details?itemId=10140,
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=68175&esera=%20Ya%20sakin%20n%FC
dman%20imla%20ves%20k%FDnan; Hicaz hmayun notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/nota_inderme.asp?notaid=46365&mode=1&sessionid=7364274
69.
42
/2b/
Dier
1. Edir y alatel-bedr len emsun minel-fecr71
Edir m beynen-nudmn bahkel-encumiz-zur
2. Ve cedd lelhun besm al ferin-minez-zur
Ve lif uzzle fih ve da men l ter yedr
3. lh tafir evzr medel-eyymi ved-dehr

Ve all an nebiyyi-uhr Muammedin ibun nar
Tercmesi
1. Ey ayn douu! Fecirden bize (doan) bir gnetir.
Pimanlarn arasnda dn (erek iki sun)! Zhre yldzlar seni
gzelletirmitir.
2. . Zhre yldzndan taht zerinde
. (Bir eyler) bildiini grmediini brak (cahillerden
uzak dur)!
3. Ey Allahm! Gnahlarm affet, gnler ve asrlar boyunca.
Ve o tertemiz nebiye salat et, zafer sahibi Muhammed(e)
71
Mehmet Emin Altntop, a.g.e, s.167.
43
/2b/
Dier
Beynel-bn vel-azln ve-ultn
Fhim ente nl eln m asente
Y men f bil-f vel-ir vecheke ente

Y mabblil-melb vel-malb yeb ente
Tercmesi
Ban aac, ceylanlar ve sultan arasnda
Senin en gzel seslerin bana ulayor.
Ey ufuklara ykselen, yzn aydnlatcdr!
Ey meslb (istenmeyen kiiler, gnahkrlar) ve matlblarn sevgilisi, seni isterler!
44
/3a/
1. Y ebhel-cemli (2) inam bil-vili (2)72
Rukel-elli ad fe-ellli
Naart
2. Y nral-uyn (2) abdukel-meftn (2)

addukel-mevzn cealen mecnn
Devr
3. Y neslel-kirm cudn bil-merm
ayyeratil-enm m hal-cemli
Devr
4. avruke mabb lin-nsi merb
ayykel-ulb ret lekel-l
Tercmesi
1. Ey gzeller gzeli, vuslatla nimetlendir!
(Mnen) muhtac doyurmakla, zeliller ykselmitir
2. Ey gzlerin nuru! Kulun sana meftun
O ll boyun, beni eyledi Mecnun
3. Ey cmert soylu, beni muradma ulatrmakla cmertlik yap.
nsanlar bu gzel davran bozdular.
4. Tavr sevilen, insanlar arasnda rabet gren!
Kalpler seni ihya ediyor (zikrediyor), her ey sanadr.
72
Mehmet Emin Altntopun tezinde iki beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e , s.177.
45
/3a/
1. Cud bitedn ver-amn73
Yekf tevn viln
E-abru fn
2. Rifan bi-mun y bedr
Fke muann lev tedr
Rumtel-emn
3. Lemmke yal bil-v
Muammedin yerc sem
Vel uan bn
Tercmesi
1. Sana kul olmakla bana cmertlik yap ve bana merhamet et
Zayflm bana yeter, beni (sana) ulatr.
Sabr da geicidir.
2. (Aktan) yorulmu kimseye merhamet et ey sevgilim!
..
3. ..
..
73
Eserin hseyni makamndaki notas iin bkz.
87.
46
/3a/
Ve icz
1. um y nedm imla vehm devvir id74
El-leylu l vel-ubbu l eyne-ab
2. lel-heml iler-resl eynel-mil
Ra-ur bi-lemil-budr inde-ab
Lzime
3. Ey leyl leyl leyl y hd
Ey leyl leyl leyl y murd
Tercmesi
1. Kalk ey dost! Hayalini doldur, kadehleri dolatr.

Gece uzun, ak dedi: Sabah nerede?
2. Bu iki tuzluktan (gz pnarlarndan) gzya Peygamberee akp gidiyor.
Sabah vaktindeki aylarn yla uur rahatlad.
3. Ey gece, gece, gece ey hidayet veren!

Ey gece, gece, gece ey muradm!
74
47
/3b/
Ve Muayyer, Rast
[Gfte: Manisal sm Molla]
1. Y hdter-ravil75 vel-cemlil-bevil76
Bellin vesil nave ayril-beriyyet
2. Y nuzlel-bihcir mi 77 alb ve ir
Lev terhum nevir f menm ve yaat78
3. Kun ef ve nir yevme tubles-serir79
Ve mun ve cbir min nb aet
4. Y Reslen lhiy kmilel-usni ve-iy80
nnen sirtu fil-ay min nb ve uclet
Tercmesi
1. Ey genlerin rehberi ve
Beni sahile ulatrn, yaratlmlarn en hayrlsnn yanna
2. Ey hicret edenlerin geldii yer, kalbimin ve gnlmn koruyucusuna
Uyanklk ve uyku hallerinde gzlerim onlar bir grse
3. Srlarn ortaya kt gnde efaatim ve nazrm ol
Ve yardmcm ve dermanm ol, hatalarma gnahlarma kar
4. Ey Allah Resl, gzellii ve nru mkemmel!
Ben gnahlarmdan ve kusurumdan dolay utanga bir ekilde yryorum.
75
Metinde hdter ravil.
76
Mehmet Emin Altntopun tezinde muhayyer makamnda verilmitir. Ayrca 2 beyit daha vardr.
Bkz. a.g.e. , s.141.; Eserin muhayyer ve rast makamlarnda iki ayr notas mevcuttur. Banda bulunan
Muhayyer Rast ifadesinin eserin her iki makamdaki notalarna iaret etmek iin kullanlm olmas
kuvvetle muhtemeldir. Ancak eser rast makam babnda verildii iin biz rast makamndaki notasn
yazmay tercih ettik. Ayrca Manisal Hafz Ahmed Efe tarafndan bestelendii yazlan Hseyni
Airan makamnda bir notas daha bulunmaktadr. Bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/form_arama.asp?mode=1&formqry=%FEu%F0ul&pg=6&maka
mid=0.
77
me.
78
yaset.
79
Tark Suresi 86/9.
80
iy.
48
/3b/
Dier
1. Y Tevvb Y Tevvb
Y Rabbi tub al men tb
2. alebn bbe81 Mevln
Kermun leyse yensn
3. Ve addan bi-m cen82

Huve-diu ve Ralullah
4. Muammed le y Rabbi
Sul mmet bad
5. Ve vehibn mine-enb
Ve affru-nb Allh
6. Muhammed ibn-i Abdillah
aran f Kitbillh
7. Aleykel-ubbetu adr
Tuchidu f seblillah
81
bbu.
82
cn.
49
Tercmesi
1. Ya Rabbi! Tevbe edenlerin tevbesini kabul et.
2. Biz, bizi hi unutmayan, cmert Mevlmzn kapsn talep ettik.
3. Bize gnderdiini tasdik ettik. O, sadktr ve Reslullahtr.
4. Muhammed dedi Ey Allahm! Benden sonra mmetimi isterim
5. Gnahlar affeden Allah, gnahlarmz affet.
6. Abdullah olu Muhammedi Allahn kitabnda okuduk.
7. zerinde yeil kubbe var, Allah yolunda cihad ediyorsun.
50
/3b/
Evc
1. Bi-sulnir-Rifiyyeti
Seyyid Amed Mevln
2. ubul-kevneyn bul-lemeyn
Min nesli Resulillh
3. Muammed znetu klli zeyn
Ven-aal-amerun-nifeyn
4. El-mmu asan vel-seyin
Ve all y ibdallh
Tercmesi
1. Rfaiyyenin sultan
Seyyid Ahmed Mevln
2. ki cihann kutbu ve iki lemde sz sahibi
Resulullahn neslinden,
3. Muhammed sslerin ssdr,
Ay ikiye bld.
4. mam Hasan ve Hseyin,
Ey Allahn kullar salt edin!
51
/4a/
1. Y abye vd yubrn
Minet-tecf kvn
2. Vil ve allil hicrn 83

Hat-tecf yekfn
3. il-ivmil-meyl
Fe-de fhi bil-bl

Yezh alel-ri ayn
Tercmesi
1. Ey vadimin kumu!
..
2. Beni ulatr ve ayrla son ver!
Bu dargnlk artk yeter!
3. ..
..
..
83
hcrn.
52
/4a/
1. Y nzlel-bn f rub necd (2)84
Fkum ecn heyyecet vecdi (1)
2. Keyfe men yehv lem yebte sivke 85 (2)
albeh yerkum yevme l yefke (1)
3. Ve altul-bni an-nebiyyil-mutr
ibil-envr86 madenil-esrr
Lzime
4. Y mevlye y y mevlye y y bedr
Lev tedr i hicr87 ay abr

5. Y y bedr lev tedr
Kunte l hecr mevly
Tercmesi
1. Ey Bana nzl eden!
2. Seni seven nasl senden bakasn ister?

Seni gizlemeyen gnde onun kalbi sana uyar?
3. Bann salt seilmi nebiye olsun!
Nurlar sahibi, srlarn madeni(ne)
4. Ey Mevlm, ey ey Mevlm, ey ey aym!

Ayrlnn sabrm tard an keke bilseydin!
5. Ey ey aym, keke bilseydin!
Hicranm, ey Mevlm!
84
Mehmet Emin Altntopun tezinde 3 beyit daha vardr. Bkz. A.g.e. , s.184.
85
selvk.
86
ibul-envr.
87
z hecr.
53
/4a/
1. Y misell-addi rifan kem aleyn teml 88
Lem yeb fil ayyi ayy ill ve em dal
2. Din-nev anke ve aif alel-seyni ve ezrif

Yekfke selb y Mevlye (2) inn libu 89 dal
3. h h h y y Mevlye y Mevlye
Kem ( aleyn teml )
Tercmesi
1. Ey kadden nasihat almayan! Bana kar yumuak ol! Defalarca bize
meylediyorsun.
Salar arasnda sa kalmad .
2. (Ey) senden uzak olan davet eden! Ve Hseyini sev ve ona yakla.
Kovulmuluum yeter Ey Mevl! Ben (bu dergha) sonradan giren bir
yabancym.
3. h h h ey ey Mevlm ey Mevlm!
Defalarca ( bize meylediyorsun )
88
89
lbe.
54
/4b/
1. Emtedi ayral-beriyye amedul-hdiyel-ber90
Med y ilele fenn u minn venul ann
Beyit
M yehv m yel lez-zamn

2. ayyibul-ali ekiyye cen aul-ber
ad hedn bil-emri bellin minhul-emr
M al m e aye-ull
3. Allen hel me zr ve er abrel-Ber

Y Rabbi ai vil f h vecmi eml
Y Rabbh Y avh y el-ul
Tercmesi
1. Ben yaratlmlarn en hayrlsn verim hadi ve mjdeleyene hamd ederim.
Ey benim ilmimi anlayan! Benden al, benden naklet!
Sevmiyor ve atmyor zaman boyunca.
2. Pak, temiz bir asldan gerek bir mjdeci geldi.
Emirle bizi hidayet etti, biz de ondan emri tebli ettik.
Ne tatl, imesi ne ho bir arab!
3. Beni hasta etti. Elence meclisi yaygnlat m? Bense mjdeleyicinin kabrini
gryorum.
Ya rabbi benim vaslm Tahada gerekletir ve iimi yoluna koy.
Ya Rabbi, ya Gavs, ey yce makam sahibi!
90
M. E. Altntop, a.g.e., s. 265.
55
/4b/
Dier
1. Y urretel-ayn y nzhetel-kevni91
Yekf cef billhi ad ne f ayn
2. h min vecd ve levatil-bud
Min minet add m utu yekfn
3. Iu ab fenn vel amru vedden
Y urretel-ayn ( y nzhetel-kevni )
Tercmesi
1. Ey gzmn nuru, ey kinatn temizi!

ektiim yeter! Allaha andolsun bana ihanet etti.
2. h akn eziyetinden, uzakln verdii acdan
Alkonmann zorluundan tattm yeter!
3. Sab ak benim ilmimdir, iki beni sevdi.
Ey gzmn nuru (ey kinatn temizi)!
91
Mehmet Emin Altntopun tezinde Irak makamnda verilmitir. Bkz. A.g.e. , s.111.
56
/5a/
Dier
1. Y men esbn bil-vechil-ineyni 92
Minn insn aleyyel-vecneyni
Hecr yekfn mil bil-usneyni

Buduke enn farfu lil-munn
2. Vecheke y bedri yur bil-ber
Cefn kemen yecr demu lev tedr

ubb leke r men yebel ur
Atfen y cn bil-alil-munn
Tercmesi
1. Ey beni iki taraftan kendine tutsak eden!
..
Hicran yeter, bana iki gzellikle muamele et!
Uzakln perian etti, bu periana dost ol!
2. Senin yzn ey aym, gzyalarm aktyor.
Bilsen ka defa gzyalarm akt..
Sana muhabbetim zrmdr, kim zrm kabul eder?
Sevgi isterim ey cn, periann kurtulmas iin!
92
57
/5a/
Dier
1. Y men yeln hun baral-avil93
ubb esbn bi-mabbi-emil
2. Dan men atteben ve u min amrin vedden
Ve erib min urb bi-men94 fal-il
3. alli y affr al eynil-imd

Miftul-envr al eynil-imd
Tercmesi
1. Ey beni (sevgimden dolay) ayplayan! Burda ayplayanlarn denizi var.
Akm beni sevgilimin gzelliinden dolay perian etti.
2. Beni aybmla ba baa brak, beni seven bir arapla tatlandr
arab en kaliteli rnlerle yaplanlardan i!
3. Bu dayanaa salt y Gaffar!

Nurlarn anahtar bu dayanaa
93
Mehmet Emin Altntopun tezinde 3 beyit daha vardr. Bkz., A.g.e. , s.286.
94
urb bi-men.
58
/5a/
Dier
1. liul-efr y emeli95
Heyyecet alb minel vecel
2. ubbuh96 fil-albi ad seken
Ysufiyyel-usni lem yezel
3. aruhu kel-leyli i alea

Vechuh lil-beri i lemea
Mfred
Tercmesi
1. Ferahlklar getiren, ey emelim!
Kalbim korkudan tir tir titredi.
2. Onun sevgisi kalbe yer etti,
Yusufun yok olmayan gzellii gibi
3. Salar doan gece gibi,
Yz imein akmasndaki k gibi
95
Mehmet Emin Altntopun tezinde mfred olarak belirtilen msraya yer verilmemitir. Bkz. A .g.e. ,
s.277.
96
ubbeh.
59
/5b/
Diger
1. Ey navel-n eyyuhel-ivn 97
Li-areti eyi Sadul-Yemn
2. Y Sadel-Yemn y nrez-zemn
eyukel-ceyln ibul-burn
3. medde ubbek utber-Rif
bel-mekru mesu res-sem
4. bnur-rif min ayris-s
Semmu l-ef y suln Amed
Tercmesi
1. Ey meyhaneye doru, ey kardelerim!
Hazret-i eyhim Sadul Yemn iin
2. Ey Yemenin kutlu yldz, Ey zamann nru!
Senin eyhin brhn sahibi olan Geylndir.
3. Rflerin kutbuna ulatnda
4. ..
..
97
Altntopun tezinde ilk iki beyit rtmekle beraber devamnda farkl 3 beyit vardr. Bkz., A.g.e. ,
s.266.
60
/5b/
Diger
1. Selm al ehli tilkel-ym
Hum uletu ul98 ve aal-merm
2. Bi-ail-hev y nesmel-hzm
Al resmi tihim arric
Ve heyyi len rutbetel-hevdec

Mim99
Tercmesi
1. Bu adrn ehlinedir selamm
Onlar benim alevlerimin alevidir ve maksadmn en ycesidir
2. Ak hakk iin ey hznler yeli,
Onlarn zat zere ykselt!
Bize hevde rtbesini hazrla
98
Metinde le li olarak gemektedir. ule olmas daha uygundur grnmektedir. Zira metinde
kelimeler okunduu gibi yazlmtr. Ayrca le kelimesi szlklerde bulunamamtr.
99
Osmanl Trkesinde eser sonlarna yazlan ve bitti anlamna gelen temme kelimesinin
muhaffefi olarak kullanldn dnmekteyiz. Bundan sonra baka bir uule geilmitir.
61
/5b/
1. if bi-ull ve ann teral-azlel-muann100
Ve enid fe-reetkellet fudu ibi 101l-muann
2. ad arreh demu cufn kene-abre y efn

Y mlikel-albi minn m kullem yetemenn
Devr
3. Dan minel-atbi li-ennen lestu
Lead belaatit-teriye minel-bk ven-nev
Tercmesi
1. Sevgilinin terkedilmi harabelerinde dur.
Ve iir oku, o maksud ceylann kalbi seni grcektir.
2. Gzyalarm onu yoldan kard, sabrn kayna ey fn!
Ey kalbin sahibi, onun diledii her ey bendendir.
3. Beni yorma arkadam nk ben sarhoum.
Alayp szlamaktan can boaza dayand.
100
Altntopun tezinde bir beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e ., s. 269.
101
sbe.
62
/6a/
Dier
1. Lev enneh lemeat 102 bid-dc Leyl 103
Ufui-alm meat 104 bi-al Leyl
2. Y mulet emr ked-dim seyl
An ubbi til-beh l er meyl
3. Mset bi-at fh tensen seyl
Vel-addu 105 min ucbih ibuz-eyl106
4. Y Rabbi alli al men ruiye leyl
Li-sidretil-mnteh ibul-mevl
5. Vel-l hal-ul hum leh al
Ve abi min bbihim nertec fel
102
lemead.
103
1-2 ve 4-5 numaral beyitler Altntopun tezindekiyle ayn olmakla beraber 3 numaral beyit
Altntopta yoktur. Bununla birlikte 2 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. a.g.e., s. 271; Eserin hseyni
makamndaki notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=49626&esera=%20Lev%20enneha%20lem
ehat%20fid-d%FCca%20Leyla; Bayati makmndaki notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=37934&esera=%20Lev%20enneha%20lem
ehat%20fid-d%FCca%20Leyla.
104
mead.
105
addi.
106
zeyl.
63
Tercmesi
1. Keke Leyla gece karanlnda parlasa,
Karanlk ufuklar Leyla saltlaryla yok etse!..
2. Ey gzm, (gzlerimden) sel gibi kan yadr!
Bahann (eyh Bahaeddin olabilir) bana meylettiini grmediimden dolay
3. Ona verilen gzelliklerin kibrinden gzyalarm unutuyorsun
Ve sevgilinin kibri eteklerinin boyundan ileri gelmektedir.
4. Ya Rabbi bir gecede Sidretul Mntehaya ykseltilip Mevlaya muhatab
olana salat olsun (st satrla birlikte)
5. Bu ycenin ehli olan ailesine de (salat olsun)
Ve onlarn sevgisiyle fazilet dilediimiz sahabesine de
64
/6a/
Dier
Y Rabbi nevvir alb f barih el-mekd
Y Rabbi ve li-abdike m fil-abdi ill seyyid
Muammed seyyidul-kevneyn hvel-abbu-lle
Tercmesi
Ey Rabbim! Kalbimi nurlandr
Ey Rabbim kullarn ierisinde kullarn seyyidi olana
Muhammed, iki cihann efendisidir. O, yle bir sevgilidir ki
65
/6a/
Dier
1. Y el-men vel-uneyni 107
Ufdhi bedren yencel
2. Y men hve ecyedu 108l-azl
Vel-vechu yak kel-hill
3. Bil-addi esbeytel-avl
Sivke lem109 yendel
4. Veud medal-Muaf
el-Himiyyi ibni-af
5. all aleyhi il-vef
Maas-selmil-ekmel
Tercmesi
1. Ey manalar sahibi! .......
2. Ey ceylandan daha gzel olan, yz hilal gibi glen!
3. Kadd ile kendine esir ettiin bu fakir senden bakasna meyletmedi.

4. Safln olu Mustafa el-Haimyi medhedene git
5. Vef sahibine tam bir selmla beraber salt et!
107
Eserin Bayati makamndaki notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=38093&esera=%20Ya%20zelli%20meani%
20vel%20hunin; Altntopun tezinde 1-2-3 numaral beyitlerden sonra 4 beyit daha bulunmaktadr.
Bunlardan sonra 4 ve 5 numaral beyitlerle gfte sona ermektedir. Bkz. A.g.e., s. 273.
108
ecdu.
109
lim.
66
/6b/
Y ibel-envr y el-livel-mad110
Y afvetel-cebbr y et-tu vel-cd
Levlke y e-en maa sretir-rukbn

Nevverte111 bil-mutr vel-Muafal-Mamd
Tercmesi
Ey nurlar sahibi, .
Ey Cebbrn safl, ey takv ve kerem sahibi!
..
Muhtar, Mustafa Mahmudla (bizi) nurlandrdn.
110
Altntopun tezinde 8 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s.272.
111
nrte.
67
/6b/
Lev semaa bedr f cn y Mevly 112
F riyis-sundusuyyi kuntu ab
Bil-emn y Mevly ve er alal-behm
Ve ene sulnu zamn Y Mevly

Vel-melu aril-aliyyeh
Vel-mulif l yuvfi l yuvfi asbillh
Tercmesi
Ruhumun ay bana cmertlik etse! (Ey mevl)
Snds bahesinde, ben de yannda olsam
Aman y Mevl, kapkaranlk gecenin douunu gryorum!
Ve ben zamann sultanym ey Mevl!
..
Muhlif muvafk olmaz, Allah yeter.
112
68
/6b/
M rul- y seyyid ill men yehvk113
Allhu yun y Mevly mad Allh (2)
Y seyyides-sdt y seyyid y izzel-emlk

Vallhi m fil-kevni y Mevlye ill men yehvk
Lkinnel-evt ealetir-ryak
Hatt m tilhu il men yehvk
Tercmesi
Ey seyyid! Ancak seni seven an ruhu olur.
Allah bana veriyor ey Mevl! Maksdum Allah

Ey byklerin by, ey seyyidim, ey meliklerim azizi!
Allaha yemin olsun ki seni sevmeyen yoktur
Vakitler senin ryalarn megul etti
Ancak seni sevenle buluuyorsun.
113
Eserin Bayati makamndaki notas iin bkz.
46.
69
/7a/
Bu sayfa bo braklmtr.
/7b/
Segh
1. Raaal-kevnu ve ann arab aatil-erv114
Meraben y meraben y meraben meraben bedrun ad l
2. La bedrun umme min badil-mebi m bede s
Naal-kesu ve nd y bb eyne u
Tercmesi
1. Kainat raksetti ve ark syledi, ruhlar afiyet buldu

Merhaba ey merhaba ey merhaba merhaba aymz k sat.
2. Ay k sat, ortadan kaybolduktan sonra saki ortaya kmad
Kase dile geldi ve Ey sevgili! Aklarm nerede? diye nida etti
114
70
/7b/
Cealn fil-men melekn bil-in115
errif aleyhim bil-lisn fil-medi116 lez-zamni
de arm m ev siret min lil-id

Ve alel-adi b ifuh entum emni
115
M. E. Altntop , a.g.e., s.241.
116
medi.
71
/7b/
Y Rabbi y Settr bil-Muafal-Arabyy117
El-imiyyi el-Mutr Nebiyyi klli nebiyy
Estafirul-evzr y fire-elel
Tercmesi
Ey Rab, ey hata ve kusurlar rten! Mustafa Arab,
Him, seilmi, btn nebilerin nebisi (nin hrmetine)
Gnahlarmn affn diliyorum ey hatalar affeden!
117
Eserin Rast makamndaki notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=58887&esera=%20Ya%20Rabbi%20ya%2
0Settar%20ebil%20Mustafel%20Arabi; M. E. Altntop, a.g.e., s.239.
72
/8a/
1. E-ltu alell-muallili bil-amm118
ayri alillh erefi ari m
2. Y nedm m fud indekum
M fealtum b fud y nedm
3. Y Reslallh y el-fali y
Rameten am bihallhul-enm
4. Cud alel-abdir-ramil-multec
Bah izzuke y avel-yetm
Tercmesi
1. Salt, bulutla glge yaplana (olsun)!
Mevcudatn en hayrlsna, Ham arznn en ereflisine
2. Ey dostlar! Kalbim sizinle deil!
Kalbime ne yaptnz ey nadimler?
3. Ey Allahn Resul, ey fazilet sahibi!

Ey btn yaratlmlara rahmeti amil olan!
4. Sana snm merhametli kuluna cmert ol!
Ey yetimlerin yardmcs! Aziz olan sensin!
118
Altntopun tezinde 3. beyitten sonra bir , 4. beyitten sonra iki beyit daha bulunmaktadr. Bkz.
A.g.e., s.229.
73
/8a/
Dieri
Azb kullem yekf ferdu-ekl ve arf
Lead aharat ecfn ruveyden ekale-arf
Bi-men vellke f selb eri y119 el-bah

Tele ab elem
Ve alli ibel-isn al m nevverel-ekvn
Nebiyyun eharal-burhn nediyyul-addi vel-kef ab
Tercmesi
Ayr kalm yeter! ....................
Gzlerim yava yava srmeyi ortaya kard
Beni senden ayran rahat ol ey kymetli!
Ayrlm aclarla mptela

lemleri nurlandran, ihsan sahibine salat olsun..
yle bir nebi ki delili ak, (alamaktan) yanaklar ve avular slak
119
eriy.
74
/8a/
Dieri
Y men yermu y ayn allir-rumze y seyyid m keefe estril-ay120
Ha-al alsmu maa kunzin y ayn m kellem yulem yul
Ha-alsmu maa kunzin m kullem yulem yul y ayn cism be

Y seyyid raal-ay ve zebbet min nril-cevvd
Tercmesi
Ey boyun ediren, ey gzm, rumuzlar hallet ey seyyid, haya perdesi almad
Hazinelerle beraber bu tlsmlar ey gzm, konumadlar ki bilinip sylensin
Hazinelerle beraber bu tlsmlar, konumadlar ki bilinip sylensin ey gzm,
bedenim bkdir.
Haya inceldi ve cmertlerin ateinden de kurudu.
120
75
/8a/
Dieri
1. Cn y seyyid cn cn vel-muannn121
Cn ve uul-ilme bis-sirri vel burhn
2. Seyyid Amedul-Bar cbiru albike munkir

Y skine bbin-nar edrikn bir-Rif
3. Abdul-kdir fil-ar isma l avlel-far
Y Rabbi minke naar edrikn bil-cayln
4. Sadid-dnil-cibv mukil l imdd
eyun ene nalev y hibel-burhn
Tercmesi
1. Canm, ey seyyid canm, canm ve maksudum!
Ey can, bu ilmi srr ve brhanla (beraber) al.

2. Seyyid Ahmedul Basr mnkir kalbinin tedavi edicisidir.
Ey zafer kapsnn sakini! Bizi Rfaiye eritir
3. Yeilllikler iindeki Abdulkadir, fakirin szn duy.
Ya Rabbi bak sendendir, bizi Ceylnye eritir.

4. Sadeddin Cibavi benim sorunlarmn imdadna yetiendir.
Ben yal bir Nalevyim ey delil sahibi!
121
Eserin Hicaz Hmayun notas iin bkz.
47.
76
/8b/
Dieri
1. Sdtun enn ubbukum fenn fefa ann veramil-muann122
Allh Allh Allh Allh Allh Allh
Allh Allh Allh y Kerm Allh
2. ikrukum yal hke yal anhu lev asen au lev asen
3. Fesheril-leyle bil-ub iyel varif an-nek fefhemil-muann
122
77
/8b/
Y meran bil-muayy
ftenet123 kullel-beriyy
Lev tere Aliyy y abbu
M raeytu cevren aleyy

Y arber-rid b
Ezreyte bn revb
Bil-arri nrut-teb liat fil-albi keyy
alli ve sellim ve aim alen-nebiyyil-mkerrem m hdir-rekbi yemem tilker-

Rebis-seniyy
Tercmesi
Ey dirilerin zerindeki k!
Btn mahlkt kurtuldu
Aliyi bir grseydin ey sevgili!

Bana (yaplan) bir zorlama grmedim
Ey rzas bana yabanc olan
..
Atein scakl bana yapt
123
eftelet.
78
/8b/
eyen lillh Y Bedevi Y ubu Y Alev el-avsel-avs edrikn vel-azmu
min Keav
Leke himmetul-aliyyeh ver-rutbetis-seniyyeh afen afen aleyhi y Amed y
Bedev
Y ibel-irt y muncidel-bert el-abdu isticrt Y Amed Y Bedev
Y skine an y zeyn y Amed bil-lumeyn usni ad nel-uneyn Y
Amed Y Bedev
Tercmesi
Allah iin bir ey (bir vesile) ey Bedev, ey kutub, ey Alev, yardm, yardm, bize
yeti! Gayret Ketevdendir..
Yce himmet sendendir ve yce rtbe senindir, ona balanyoruz Ya Ahmed Ya
Bedev
Ey iaretlerin sahibi ey mjdeleri getiren, kulun sna..
Ey Tanta sakini, ey ss (gzel), ey Ahmed, ey yz iki peeli Ahmed Bedev,
Huneyn ihanet etti.
79
/8b/
Dieri
M l ayr cemlukum naar arm124
M l ayr kelmukum ind kelm
ey fil-aiati ayn devm
Meded (2) me-Allh (1) y H (2) y Mevlye
Huvallh Allh Allh y Mevlye
Tercmesi
Senin gzelliinden bakasna bakmak bana haramdr
Senin sznn yannda baka szler bana (haram)
eyhim hakikatte her zaman benimle birdir (benim aynmdr)
Meded ey Allahn murad! Meded y H, ey Mevl!
O Allahtr, Allah, Allah, ey Mevl
124
Altntopun tezinde 2 msra daha bulunmaktadr. Ayrca bizim son satrda verdiimiz zikir orada
ilk satrdan sonra verilmi olup baz farkllklar da mevcuttur.
80
/9a/
Dieri
Y el-r abr zr yekf lil-malik125
Min sear y amer murem f cemlik
bel-n bin-ndmn efru cellik126

Alel mutr Y Gaffr alli bit-tilik
ummel-l fel-ab hum hd nevlik
Tercmesi
Ey maara sahibi! Sabrm tkendi, ertelemelerin yeter!
Gzelliinin akndan uykusuz kaldm ey aym!
Yceliinin ferahlyla pimanlar iin vakit gzel oldu.
Sana ballkla ey Gaffar Muhtara salt olsun!

Sonra ailesine ve ashabna, onlar ki hidayet buldular ve sana yneldiler.
125
melek.
126
Altntopun tezinde bu msradan sonra bir msra bulunmaktadr. Bkz., A.g.e., s. 240.
81
/9a/
Dieri
[Gfte: d]
1. abyun ne vel-merveteyn 127
Ukfuf simel-muleteyn
2. M hke file-ib
Uhnun128 aleyn y useyn
3. Mellen bi- y ker-re129

An fud vel-a
4. Y men im ad me
Af iyen-neyyireyn
5. Y eyyuhel-bedrul-men
l met hecr yekn
6. Asayten kesel-menn
allemten ulmel-useyn
7. altu mevlel-lemn
alen-Nebiyyi h el-Emn
8. Men ce bin-nril-mubn
Ae minhul-fiayn
127
Elimizdeki yazmada bulunan 4. beyit Altntopun tezinde bulunmamaktadr. Bununla birlikte
gftekarn adnn getii iki beyit mevcuttur. Bkz. A.g.e., s. 219.
128
anun.
129
mell bi-yker-re.
82
Tercmesi
1. Safa ve Merve arasnda gidip gelen sekin ceylan!
ki gzn siyahlndan ekin!
2. Utangacn hareketi bu deil

Ey Hseyin bize munis ol!
3. Ey ceylan yavrusu gibi (olan), beni bununla bktrd.
Kalbimi ve iimi perian etti.
4. Ey yrd zaman
ki nurun (gne ve ay) n gizleyen!
5. Ey korunmu ay!
Bu ayrlk ne zamana kadar srecek?
6. Bana lm kasesinden iirdin

Bana Hseyinin (ektii) zulm ektirdin.
7. Alemlerin rabbinin salat
Emin olan Nebi Tahaya olsun!
8. Ki o, apak bir nurla geldi
Yeri ve g aydnlatt.
83
/9a/
Dieri
1. Y el-avmis-seher130
vir-ri bis131 -suker
2. an arikel-azbul-lem
Yerv aial-cevher
3. Kemet-tecf vel-bud
Aramtu ecfnir-rud
4. Bedr vucd veral-vidd

Y el-cebnil-enver
5. altu Rabb m bed
Necmun al nuril-hud
6. Vel-li ve-abi m fed
Hum zurun fil-maer
130
Altntopun tezinde her msradan sonra aman ilave edilmitir. Bkz., A.g.e., s. 244.
131
ribi.
84
/9b/
Dieri
Ehdet lene-ab be en minel-abb132
alb lehu-ab leyse ill bih yab133
Ehlen ve meraben bil-armil-murebrebib

Ann taaccub ve alel-i minel-yab
Mevlye y H y H Allh y H
Tercmesi
Saba rzgar bize sevgiliden hayat kokusu getirdi
Kalbim ancak kendisiyle gzelleen Sabadr.
Merhaba ey aclar iinde kvranan ceylan!
..
Mevlye y H y H Allh y H
132
Altntopun tezinde Mevlye y h y h Allh y h msra her msradan sonra tekrar
edilmitir. Bkz., A.g.e., s. 235.
133
bihil-yabu.
85
/9b/
Dier
Y alm bil-l ne ucben minel-acb lim yafk 134
Rabbi bi-dd verif anned-d vel-hemenit-tevf bbeke y mtel
Rabbi bil-Fr Umeril-med l yekun malb alin lil-l

Rabbi bil-sneyn Umn in-nreyn vekfuf anned-deyn cmiul-Kurn
Rabbi bil-aydar lu el-ayber Aliyyul-ebrr tilul-kuffr
Rabbi bis-sbeyn ve bil-maumeyn Hasen vel-useyn bbeke y mutel
Tercmesi
Ey alacak durumlarda hli bilen Allah
Ya Rabbi Sddk (Hz Ebubekir) hrmetine darlmz gider, baarl kl! Ey yceler
ycesi kapna geldik.
Ya Rabbi tasdik edilmi malub olmaz merul Faruk hrmetine hlimizi slah eyle!
Ya Rabbi ki nr sahibi Kuran cem eden Osman hrmetine borlarmz def et!
Ya Rabbi kafirleri ldren Aliyyul ebrar Haydar hrmetine
Ya Rabbi iki torun ve iki masum olan Hasan ve Hseyin hrmetine Ey yceler
ycesi kapndayz.
134
Altntopun tezinde ilk msra biraz farkllklar mevcuttur. Ayrca ilk msradan sonra elimizdeki
yazmada yer almayan iki msra daha bulunmaktadr. Bkz., A.g.e ., s. 245.
86
/9b/
1. Y Rabbi inne unb fil-ver keuret135
Ve leyse l amelun fil-ari yuncn
Meyn (2)
2. Ve ad eteytuke bit-tevdi yuibuh
ubbun-Nebiyyi ve kel-aderu136 yekfn
Tercmesi
1. Ya Rabbi, yaratmlar arasnda en ok gnah ben iledim
Har gnnde beni kurtaracak bir amelim de yok
2. Sana tevhidle geldim ve beraberinde
Nebinin sevgisi ve bu kadar bana yeter.
135
136
aderi.
87
/10a/
1. Beyne bntur-revb137
uftu amras-seniyye
Tereket beynet-teb
imun beynel-meniyye
2. imu ene arm
F hevhum ve heym
Ma ter al sim
Mellil airu m buliyye
3. alli y Rabbil-enmi
al mibi-alm
Ve alel-ehlil-kirm
Ve-abil-ecmaiyye
137
88
/10a/
1. F hev ehlul-muall acibne tizkr138
Ve heve-evu al f fudi yr
2. Lev hede ayn hicretel-hd
ayru men me ve all ve eramel-ebrr
Y mevlay y mevly (4) cibn tizkr
138
Eserin Hzzam makamndaki notas iin bkz.
17; Altntopun tezindeki nshada okunu farkll olduu grlmektedir. Bkz., a.g.e., s. 231.
89
/10a/
1. Bed hillen al azlen 139
Ve m buren aleyye mlen
aebn bel udde ann
ammlen f hevhu mlen
2. Y Ra r fedke r
Veram li-nev el-fecru llen
nn ma il lihu
Ve inne alb ileyye mlen
Ve leh 140
3. Ve kullu m ul ve il abb
Fedke r yelu llen
all ve sellim alen-nebiyyi
lu-ab aleyye mlen
139
Gftenin Zekai Dedeye ait olduu yazl olan Hicaz Hmayun bestesi iin bkz.
17; Altntopun tezinde gfte, beyitler halinde verilmi olup her beyitten sonra bir msra zikir
bulunmaktadr. Gftelerin ilk beyit dnda- sralar bizdekiyle tamamen farkldr. Bkz. A.g.e., s. 237.
140
Arapa bir terkibdir. On kadar manasyla bir airin gazelleri veya ktalar arasnda eydan gibi
ve bazan onunla beraber yazlr Bkz. emsettin Sami, Kms- Trk, s. 1523.
90
/10b/
Nev
1. Vealn bade bud ve raev slife ahd 141
Ve al keydil-d evcez bil-vali vad
Vad vad bil-vali vad
2. Y surr bit-ti y an albi ve sad
Fectemi y nra ayn ve elif y nra vad
Vad vad y nra vad
3. Ene fil-meclisi uns ad af merebe verdi
Ve tedyene der kusen li-beyne reyni ve verdi
Verd verdi atbel-ver
141
Mehmet Emin Altntop, a.g.e., s. 157.
91
/10b/
[Gfte: Esad]
Dier
1. Y Raslallh entel-mad142
Ente lir-rcne nimel-mesned
2. Kullu ayrin fe-huve mecmun ledeyke
Beyne cemir-rusuli entel-mufred
Tercmesi
1. Ey Allahn Rasul, emelim sensin!
Snanlar iin ne gzel dayanaksn!
2. Her trl hayr sende toplanmtr
Btn resuller iinde teksin.
142
Altntopun tezinde gftekrn isminin getii bir drtlk bulunmaktadr. Gftekr bilgisi oradan
alnmtr. Bkz. A.g.e., 149.
92
/11a/
Dier
ilun143 de ulbel-umem f cemlin ve ered 144
alle f arati vd selem beyne teyhemi ve ayd
Leyse min arabin ve l min acem miluhum rabul-ced

itu lemm alle fl-multezem ve alel-hicri vered
Y reel-ayfi ve bnel-alem mededullhi meded
Tercmesi
zil (Manevi) gzelliinin sarholuuyla milletlerin kalbini avlad .
Ne Araplarda ne Acemlerde onun gibi yetimi/olgun kimse yoktur.
Onunla beraber olmakla shhat buldum
143
Es-Seyyid Ebul-Haseb e-ilnin skendereyede kurduu tarikatn addr.
144
Altntopun tezinde iki tane daha drtlk bulunmaktadr. Y reel-ayfi ve bnel
alem mededullhi meded msra her drtlkten sonra tekrar edilmitir. Bkz. A.g.e., s. 159.
93
/11a/
Dier
1. ayy bin edir len y eyyuhes-s145
Kese-il minel-mil minel-admil b
2. E-ru a mulin yucz bi-zecvhi len /
ayyeler-rib seyyide ab iram mudiyen ve tafir len
Tercmesi
1. Ey saki, bize iki sun ki hayat bulalm!
Eski ve kalc olan dopdolu gzellik kasesinden
2. ..
..
145
Eserin Acem makamndaki notas iin bkz.
17; M. E. Altntop, a.g.e., s.153.
94
/11a/
Dier
Laiben abyu bi-al fesifn y ricl146
Ve bi-ladar telle atl in fkal-hill
ultu li147 -mabbi iln vesn fiz-zull

Keyfe d cera atl bit-tili vel-vil
Y h y Mevlye Allh y Mevlye
Tercmesi
Bir ceylan aklm yerinden oynatt, ey insanlar bana bir deva bulun.
..
Sevgilime dedim ki, yeti, bana saf ve tatl sudan iir
Beni aran, vuslatna erdiim, nasl beni ldrebilir?
Y H y Mevlye Allh y Mevlye
146
Altntopun tezinde 4 msra daha bulunmaktadr. Y h y mevlye Allh y mevlye msra her
msradan sonra tekrarlanmtr. Bkz. A.g.e ., s. 152.
147
ultul.
95
/11a/
Dier
Melektum fud fe-rel-hev aleykum rabun (3)148
Fel tatuln ke ebir li-enn arbun (3)
Fe-in knel-abdu fe in atelen fe-h acb (3)
Tercmesi
Kalbimi ele geirdiniz, aka dnt, sizi gzetliyor
Beni byle ldrmeyin, nk ben garibim
Eer bir kul beni byle ldrrse bu ok gariptir.
148
Altntopun tezinde 3 msra daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 154.
96
/11b/
Dier
Ey nesme-ab in czte aral-abb149
Y h y h y h y h y h y h Allh Allh
Vid y Mevlye bellihu annis-selm
Ve ul leh munke-ab mun ve luhul-acb
Y h lead berhus-sim
Tercmesi
Ey Saba rzgar! Eer sevgilinin diyarndan geersen
Ey bir olan Mevl, benden ona selm ulatr!
Ona de ki, Saba rzgaryla yle perian ve yle garip bir hale gelmi ki
Y h hastalk onu iyiletirmi
149
97
/11b/
Dier
Y bedre f cunil-ales150
Arric rikbeke ven-nuas
Suln cemlek mufteres

Ve leke avm y el-ulm
Fkel-lm ermeyten bin-nebli us min rimil-addk
l li-ubb yerfu b
Tercmesi
Ey gecenin son karanlnda ortaya kan ay!
Gzelliinin hkm beni avlad
G, dayanak sensin ey iaret sahibi!

Elemler sende, bana ok atyorsun, beni (meyve koparan bahevandan) kurtar.
Sevgi(li)me syle bana refakat etsin.
150
Altntopun tezinde 4 msra daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 155.
98
/11b/
E-ad vef bil-aml y hu heyye bin y ul151
Leh ufus lemm ked-dinni f mebsemil-va
Maa abyi uns 152 ad znal-iver i bedeel-ekvnu153 testetir
Bedrun yufu ke-emsu vel-ameri154

Yezh alel-ril-issn f ravati 155l-feyy
Tercmesi
Sadi emellerinde vefaldr, ya hu gel ey arkada de
lem yaratlmaya baladnda onu rtersin
Bir dolunaydr ki gne ve ay gibi ykselir
Gzel kokular saan bahede en gzel hurilerden daha gzeldir
151
Altntopun tezinde ul kelimesinden sonra Y a heyye bin y msra yer almaktadr
ve bu msra, her msradan sonra tekrarlanmtr. Bkz. A.g.e., s. 151.
152
ns.
153
ekvni.
154
amer.
155
ravai.
99
/12a/
1. El-kevnu il cemlikum mut156
Vel-lemu kulluh lekum u
2. Min eyne ter157 sdeten seyeateh

M elafeh tebrekel-all
3. Allh Allh hve Rabbun Ramn
ram bi-fali eyin Rif Bedev Cibv Muyid-dn
Tercmesi
1. Kinat gzelliinize itiyak duyar
Btn lem sizlere ktr.
2. Byklerimizin Ona olan yolculuunu nerden greceksin?
Ne kadar gzel! Onu yaradan kutsarm
3. Allah Allah, O, Rahman olan Rabbimizdir.
eyhimiz Rif Bedev Cibv Muyid-dn hrmetine bize merhamet et!
156
Altntopun tezinde hseyni makamnda verilmitir. Bkz., A.g.e., s. 92.
157
eynter.
100
/12a/
Gfte: Esad Suud
Ravatul-ezhir vechehus-sen158 y ayn159
Kmilul-mesin lemm yenen 160
ad aramet cufn 161 bul-vesen
Lzime
Leyteh yuvil muramun fenn
Ev yer zimmi, lez-zamn

Mevly (2) y mevly (1) y h (2) h y (1)
Devr
abbel-muayy maa vridel-udd162
Sukker li-muyy ayedun edd (1)
Necmehu-ureyy f Esad Sud
Lime
Leyteh yuvil muramun fen
Ev yer zimm, lez-zamn
158
vechul-asen olduunu tahmin edilmektedir.
159
80; Eser, Altntopun tezinde argh makamnda verilmitir. Ayrca baz msralarn yerleri bu
mecmuadaki ile ayn deildir. Bkz. A.g.e ., s. 48.
160
yensen.
161
cefn.
162
verdil-udd.
101
Tercmesi
Ey gl bahesi, gzel yzl, gzmn nuru
Eksiksiz gzellii, henz vlemedi.
O uykulu hal gzlerimi mahrum etti
Lzime
Keke onu grseydim de her eyim elimden gitseydi.
Ya da her zaman yularm elinde olsayd!
Devr
Gl yanaklaryla selm verilen kii ne gzeldir!
Onun Sreyya yldz, mutlularn en mutlusudur
Lzime
Keke onu grseydim de her eyim elimden gitseydi.

Ya da her zaman yularm elinde olsayd.
102
/12b/
Dieri
M aleyn m aleyn 163
veredn vertubn
ubbuh164 yucl aleyn

bih vecden ubbin 165
Tercmesi
Bize ne var, bize ne var?
Geldiimizde bizi ycelt
Ak meydana kt
Vecde gark olduumuzda
163
80; Altntopun tezinde bir drtlk daha bulunmaktadr. Eser, argh makamnda verilmitir. Bkz.
A.g.e ., s. 42.
164
ubbeh.
165
subbn.
103
/12b/
Dieri
1. asebn fedaa umme menn fata 166
Hke smetul-mulk fil-memlik yureffe
2. nne alb yelu l vel-lisn yuaddi
Kullu men mte muslimen fin-nri yura
Tercmesi
1. Bize sayg gsterdiler, mteessir oldular sonra iyilik yaptlar, azad ettiler.
Melikler byle yaparlar, hkmran olduu yerlerde de dosta muamelede
bulunurlar.
2. Kalbim bana diyor, dilim de tasdik ediyor.
Kim Mslman olarak vefat ederse atete yanar.
166
Altntopun tezinde bir beyit daha bulunmaktadr. Eser, argh makamnda verilmitir. Bkz. A.g.e.,
s.43.
104
/13a/
rgh
1. Y seyyidel-kevneyni y urretel-ayneyn 167
F leyletil-ineyni niltel-mamil-liy
2. Kalb yemdeke tb 168 y hirel-ensb
Ercke y Vehhb tefali-munibin riy
3. Y men buie rameh li-hihil-ummeh

Y kifel-ummeh ali bi-naaril-liy
4. Aleyke allallh (2) y ayra alkillh (1)
M dme ikrullh (1) lel-mudmeti liy (2)
Tercmesi
1. Ey her iki lemin efendisi, ey gzlerimin nuru!

Pazartesi gecesi yce makama eritin.
2. Kalbim seni methediyor, gzelleiyor ey soyu temiz!
Senden diliyorum Ey Vehhab, gnahlarmdan arnmam iin efaati ol!
3. Ey bu mmete rahmet olarak gnderilen!

Ey gamlar gideren, bir nazarla halimizi slah et!
4. Salt sanadr, sen ki yaratmlarn en hayrlssn
Allahn zikri devam ettike
167
80; Altntopun tezinde iki beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e ., s.41.
168
yemdeu aktab.
105
/13a/
Dieri
1. Lef rub cil uzeyyil-ehyef cren ayyh169
Nehd al necd yekun aral-e lesen
2. Y muslimn umtu al ve ukmen mine-an
Emut ve l bedri bi-at aadun ill ene
169
Eserin Neva makamndaki notas iin bkz.
80; Altntopun tezinde 2. beyitin 2. msra farkldr. Ayrca iki beyit daha mevcuttur. Bkz. A.g.e., s.
47.
106
/13a/
Dier
1. um y emral-izln keyfet-ter 170171
Vesma li-avtil-ann 172 f-iib
2. Ve tera lillh 173 ve al ari-174
Vel-ubbu ad vefn f vati-ab
Tercmesi
1. Kalk ey Gzlan yldznn emiri!
Sabahladklarnda name syleyenlerin sesini duy!
2. Allaha ve davet edene ykselin!
Ak, sabah vakti bize vefkr oldu.
170
Eserin Rast makamndaki notalar iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=57960&esera=%20Kum%20ya%20emirel
%20g%FDzlan%20keyfetterah.
171
Altntopun tezinde 4 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 46.
172
adnn.
173
lill.
174
s.
107
/13a/
Dier
Kum bid-duc vatenim y nimen sear175
Vescud lillhil-Kerm ille-fterhu yer
Tercmesi
. Ey seher vakti uyuyan! Kalk! ( O vakitlerin kymetini bil.)
Kerm olan Allaha secde et! ..
175
Eserin Rast makamndaki notalar iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=57959&esera=%20Kum%20bidd%FCca%2
0agtenim; Altntopun tezinde 3 beyit daha bulunmaktadr. Ayrca dipnotta eserin Rast makamnda
notas olduu bilgisi verilmitir. Bkz. A.g.e., s. 44.
108
/13b/
/14a/
/14b/
Bayt
1. El-albu mine-evi176 lead de arm azze arm 177

Yezddu mine-evi i be vim nave tim
2. Billhi ay crete necd ve ern
Liabyi minel-ki huvel usnu178 bi-m ayu tarm
Tercmesi
1. Kalb aktan derdi artt, dertten dolay aziz oldu.
Tihama doru ate alevlendii zaman (kalbin) evki artyor
2. Ey benim koruyucularm, Allah akna beni brakn!
Bu gzellik, akn verdii mahcubiyettendir. O, grdklerinin ierisinde
amda en gzelidir.
176
evu.
177
178
usne.
109
/14b/
1. ad tecellet selm ve enclet esm179 (y nn)180
Ve bi-aril-enm kem redet 181 amn
2. eren men yehv ve efel-belv (y nn)

Ve adsun yurv anhu bil-ecn
3. ayyu vechus-s kifus-s (y nn)
Bezeat182 ev nametul-dn
4. Ve alten tutl ebeden tutl (y nn)
Maa selmin al kiyel-dn
Tercmesi
1. Saflk ortaya kt, isimler tecelli etti

2. Beni sevenle babaa brak, bel ifdr
Ondan zntyle gelen bir sz
3. Sknin yznn selm, sknin kifidir
Udlarn namesi etvk arabn azmdan pskrtt

4. Ebediyyen okunan salt
Selmla beraber udlarn arndrcsdr.
179
Altntopun tezinde ilk iki beyitten sonra 3 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. a.g.e., s. 24
180
Altntopun tezinde ya nudem eklinde yazlmtr.
181
kemredet.
182
bezze ad.
110
/14b/
[Gfte: d]
Sir b ilel-alli min cnibil-arb183
Necd del-eml min heymeni-ab
Naart
ayur-ri minhum a184 ve mel-a nave bil-urb
Devr
Billhi ann l y eyyuhes-d185
Mude dhi ve fhi ebd
Tercmesi
Yr benimle sevgilinin diyrna batdan
nsanlarn tasallutundan kurtulup umutlarn sesini bulmaya
Naart
Rza da onlardadr, at da Kaz yaknlkta deil
Devr
Ey iir syleyen, Allah adna benim iin syle!
183
Altntopun tezinde 3 beyit daha mevcuttur. Gftekr bilgisi ayn yerden edinilmitir. Bkz. A.g.e.,
s. 27.
184
a.
185
y eyyhues-sd.
111
/15a/
Dier
1. Mabbel-mufetta186 m l bil-mesl bil-msten187
bed yetesenn a ve evn
2. ultu leh 188 y bedr y mfil-ll189 lez-zamn
Min armek in medme fn
3. Mebl ek y bedr m yubr al lez-zamn
le men yavn yana bil-all
186
Mufett.
187
188
ultu l.
189
mufil all.
112
/15a/
Dier
1. Y mel y ibel-li ene abduke f ril-li190
Ver addek ad ab dbil arab sarek l
2. nis l tf h minnek (2) h y azl
Men yurb il-arab h minnek (2) y azl
Tercmesi
1. Ey hlden anlayan ey gzel, ben senden raz kulunum!
Yzn ekitme (benden raz ol), bel esti,
2. ..
..
190
Eserin Nureddin Dergh zakirbas Mehmed Efendi tarafndan bestelendii yazl Hicaz Uzzal
80; Altntopun tezinde 2 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s.22.
113
/15a/
1. Ufdhi191 ra nem ve an yeteacceb192
Y ubb li-abb maal-minen el-albu yetefear193
2. Min fari cev cemrtu ayn ad eal

er nav y ubb maa ian
3. Lev yesma l yevmen bi-luyke ayn
Ann ve sebn hal-azan ubb sebn
4. ad aramen bihil-mhcet ad eal
Y Rabbi kun asb abdeke asen
Tercmesi
1. ..
..
2. ..
..
3. Keke bir gn gzlerim seninle rastlasa!..

Bu ayrlk beni perian etti.
4. O ayrlk beni hasta etti, ruh onunla parlad.
Y Rabbi kulun Hasan olarak bana yet!
191
ufthi.
192
Altntopun tezinde dipnotta eserin Neva makamnda bir notas olduu bilgisi yer almaktadr. Bkz.
A.g.e., s. 25.
193
yefear.
114
/15b/
1. Ya huveydal-i mehlen innen muramun n194
nne alb fke al levat azzirn
2. Fe-tereffa195 bi-muibbin effeh kefretul-ev

Fel-cev efnhu att inneh cismuh fn
Tercmesi
1. Ey hzl geen hayat, yava ol! Ben zorluklar iinde perianm.
Kalbim sende kk salmtr, akn ateimi krkledi.
2. yle bir sevenle arkada ol ki onun evki akl batan alsn.
Akn atei onu yok etsin ta ki cismi yok olsun.
194
Altntopun tezinde gftenin devamnda 4 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 23.
195
fe-tereffu.
115
/15b/
Dieri
1. Eyyuhel-bedrul-etemm
F an alb mutelem
2. h y ra alb ve all
Sivke lil-usni men l
3. leyse anke teselli
Fe anim ve cud bit-temenn
4. Yr-i men fel y men ad al
Y mevlel-mel men l bi-luyke men l
5. Di leh 196 ul men vali al
Y mevlel-mel men l bi-luyke men l
6. F an alb mutelem
Tercmesi
1. Ey dolunay!
Kalbimin zerinde yazldr.
2. Ey kalbimin ruhu ve ii!

Benim iin senin gzelliinden baka ne var?
3. nk sende teselli yok

Nimetlerle bana cmert ol.
4. Sevdiim yok ey kaybolan!

Ey ..
5. Yce olana dua et!

Ey ..
6. Kalbimin iine yazlm
196
dileh.
116
/15b/
Bayt
eru l ve at ve nab vdim ayni evidu bille197
Bi-dih198 sum ve men leh199 minn abb ve cef likel-gazlur-rekb

Y ureyb bihim tev lecadnve ene abdun muibbukum fabeln
Tercmesi
1. Benim vaziyetimin hikayesi ve benim fignm ve gzyam ahitlerdir o

kiiye ki
2. Hastalmn gdas onda.. Ondan baka kim tabibim olabilir! Bu ceylan
omuzlarma cef verdi
3. .. Ben sizi seven bir kulum, beni kabul

edin.
197
Altntopun tezinde bir msra daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e ., s. 26.
198
bi-di.
199
mille.
117
/16a/
Fal- Mhr
1. amerun yebsimu 200 an durrin ve an mili i yerv an mili i201
2. Ene min amrati aynin ve an ayri u lestu an ayri u
3. asunet urretun amar ftrul-ecfn f ftrul-ecfn
4. Edacel-mulet ad arrad leh kullel-mel rad leh kullel-mel
Tercmesi
1. Bir ay ki zararma ve yarama tebessm ediyor, akan yaralarmdan rivayet
ediyor.
2. Ben bir gzn arabndanm ve ..
3.
4.
200
yebs muan.
201
118
/16a/
Dieri
lhun l ilhun sivhun rafun bil-beriyyeti mtinn202
Uvaiduu bi-ilin ve amdin ve krin bi-amri203 bil-lisn
Ve-eftenetul-aytu lem aunh ve zitul-bele vet-tivn

Ve-esleluhur-ri ann fe-inn alamtun-nefse alebel-emn
leyhi etbu min enb ve cehl ve isrf alk lil-inn
Tercmesi
lhmzdan baka ilhmz yoktur, O Raftur ,yaratlanlara nimet sahibidir
Onu kalp ve dille hamd, ihlas ve krle birliyorum
Hayat imtihan kldn, ben ona ihanet etmedim (ancak) ve tembellik ve zayflk
sebebiyle yoldan ktm.
Benim iin ondan rz iste eman dileyerek nk ben nefsime zulmettim.
Gnahmdan, cehaletimden ve ark syleyenlere kar kt huyumdan dolay Ona
tevbe ediyorum.
202
203
bi-amru.
119
/16b/
Mhr
Gfte: Abdulgan
1. aa ebnil-bn minel-ay fettn 204
Eyyme val ve cema eml ve likel-mirn
2. Ve kem leh f ubbihim d
Ve leyse yeram mun il muteyyem bi-addi vel-hicrn
3. Alan-nebiyyi alli vel-li vel-ab
M dme Abdul-aniyyi yenul adsi ehlil-bn
Tercmesi
1. .
2. Muhabbetlerinde sadk olan ok a var
Ayrlk ve ulaamama nedeniyle ak sarholuuyla hastalanma
merhamet etmiyor.
3. Nebye, onun ailesine ve ashabna salat olsun,
Ban ehlinin szn Abdulgan naklettii mddete
204
120
/16b/
Dier
1. Etn zamn bi-m erte205
Fe-billhi y dehre l tena
2. Ey leyletel-vali ud 206 len
Li-ennel-abbe207 aleyn rad
3. Sen bi-kesi unn erbetin
Vayenet minel-kesi nrun208 yu
Tercmesi
1. Tam istediim vakitte zamanm geldi
Allah akna ey zaman bitme!
2. Ey vuslat gecesi, bize dn

nk mahbubumuz bizden raz
3. Hunn ksesinden bana erbet iirdi
Kseden aydnlatan bir nr ortaya kt
205
206
d.
207
abbu.
208
nran.
121
/16b/
1. Y Eb209 aar b ayyir erreftel-evn210
Eh ve emr ve milel kes min tatil kerdn
2. Ene mad mennuke demen bil-an
Bad minh nestafirillahi Deyyn
3. Lealle211 bi-cemi eml f vatil-mzn
Ve edil min bbis-selm ve asinn212 bil-ufrn
Tercmesi
1. ..
..
2. Her eyi gsleyerek maksadm sensin

Sonra dayanamz olan Allaha tevbe ederiz
3. Hesap gnnde beni perian etme!
Ve beni Selm kapsndan girdir ve bana affnla ihsan et!
209
yb.
210
Eserin, zerinde Nureddin Dergh zakirbas Mehmed Efendi tarafndan bestelendii yazl Evc
58; M. E. Altntop, a.g.e ., s. 131.
211
leall.
212
ainn.
122
/16b/
Dier
Allhumme alli alel-Muaf bedil ceml ve baril-vef213
Ve alli aleyhi kem yenbeg e-di Muammed aleyhis-selm
alten tedmu ve teblu ileyhi mururel-leyli ve ve lez-zamn
Tercmesi
Allahm! Vef denizi, gzellik harikas Mustafaya salat et!
Ve Sdk olan Muhammed aleyhisselma layknca salt
Geceler getike ve zamanlar boyunca devam eden ve Ona ulaan salat
213
Eserin, zerinde Kemn Mithat Arsoy tarafndan bestelendii yazl Saba makamndaki notas
iin bkz.
58; Dr. Ali Kemal Belviranl tarafndan bestelendii yazl Uak makamndaki notas iin bkz.
58; M. E. Altntop, a.g.e., s. 132.
123
/17a/
Ve Muayyer
1. il-ayyi fil-mucizi bil-li vel-cd214
Fhil-lem vecdi aayte rebi
2. Meufteh ya billhi tam
Men al aim cebbru y seyyid
3. uftu ndeytu bi-aytil-r

aayte rebi bi-aytil-fr
4. Sely accu del m kulle addd
Men
214
124
/17a/
1. Y rmes-sefhi ven-nev etleftel-albe bil-cef215
Y hve kem tecf muteyemmen an uruil-ayli bin-nev
2. Y men efn tecellud ve-stevdaal-albe yelud

Y hve kem tecf mufenned
Tercmesi
1. Ey sevgili cefa ile kalbimi mahvettin
Ak sarhouna eziyet ediyorsun atlarn getii yolda okunan namelerle
2. Ey (akta) fani olan, sabret ve kalbine veda et
..
215
125
/17b/
Ifahn
1. ad arradedel-umr ve atil216-eyr217
Ve demdemel-hd f avretil-ihr
2. Feum nedrel-kesi f fletil-urrs
Lead bed s ve nedel-eyzr
3. Y muniel-erv iram meskn

Yekf sebtun-ns att muibbn
4. Y rel-enfs irfa bi-lin-ns
Lead bed (s ve nedel-eyzr)
Tercmesi
1. Kumrum akd ve kular ard
Gllerin ortasnda Hadi sinirlendi
2. Nbetilerin habersiz olduu anda arap sunalm
Sk ortaya kt ve yk artt
3. Ey ruhlar dirilten, sakinlerimize merhamet et!

Bizim muhiblerimiz de dahil olmak zere insanlarn uykulu hali yeter
4. Ey nefeslerin kokusu! nsanlarn haline efkat et.
Sk ortaya kt ve yk artt
216
aatel-eyr.
217
126
/17b/
Dier
Y leylu y leyl avvil aleyn nanul-mub kem alleyn 218
Y bera m belli selm al Muammedin ayril-enm
Run ve cin navel-medin enver Muammed terif aleyn

Nave ehvkum yelub riakum f ayti ey r fedkum
Y sukkne m vil cibv Suln Saded-dn y aibel-li
Tercmesi
Ey gece ey gece! Bizim iin uzun ol! Biz namaz kldmz gibi az.
Ey am imei! Yaratlmlarn en hayrls olan Muhammmede selmm ilet.
Yrdk ve geldik onu methettiimiz nurlu Muhammede doru ereflenmi olarak,
Ruhum size feda olsun ki Sizin aknz gibi eyhimin yaamas iin rzanz talep
ediyor(um).
Ey am sakinleri, hl sahibi Suln Saded-dn Cibvye ulan!
218
Altntopun tezinde ilk msra hari msralarn sralamalar tamamen farkldr. Ayrca iki msra daha
bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 121.
127
/17b/
Dier
1. Mu bed bedri ayyibun-ner219
Fil-lem sukr h lev tedr
2. Miryetil-ibhm li-eci220 muram
ad ar mukrem demahul-umr
3. lib m cef li-abbi vef
Yer li-af leyletel-adr
4. alli y affr an nebiyyil-mutr
Madenil-envr yubelul-ur
Tercmesi
1. Aym ortaya ktndan beri en gzelidir
Sarholuum dudaklarda..Ah keke bilsen!..
2. .
mrm onu sevmekle geiyor (onun cmert gzyalar mrm ona bal
kld)
3. Zor olan iste, tabibe vefakr ol
Kadir gecesinde safl gr!
4. Seilmi Nebye salt eyle y Gaffr
Nurlarn madeni, hatalar affeden!
219
38.
220
li-ec.
128
/18a/
Dieri
1. Abdel-kdir Y Geyln y el-fli vel-isn221
Ene abduke ve dervuk ente ey ve ust
2. Ente av ve mel ente f kullil-iy bil-irtil-aliyyeh
Vel-kermtis-seniyye vel-munil-diriyye
3. Radiyallhu aleyyeh anke y hal-veliyyeh

M rackel-aleviyyeh bi-isnike222 l tensn
Tercmesi
1. Ey Abdulkadir Geylani, ey fazilet ve ihsan sahibi!
Ben senin kulun ve derviinim, sense benim stadm ve eyhimsin.
2. Sen benim yardma koanm ve ayrlmaz bir paramsn. Yce iaretlerle beni
koruyansn,
Ve kerametlerle ve yce mnlarla.
3. Allah benden raz olsun, senden ey vel
Alevinin senden ricas ihsannla beni unutmamandr
221
Eserin Hicaz Hmayun notalar iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=42019&esera=%20Abd%FClkadir%20ya%
20Geylani; Altntopun tezinde ilk beyitten sonra beyit daha yer almaktadr. Bkz. A.g.e., s. 119.
222
bil-isnike.
129
/18a/
Dieri
eddu al aylek nev sdel-hev dcib ve-arar223
Ebatu mecral-hev sukrne men des-sar

M arr ve yl vel-av ill fevf y umer
all al atril-ver sellim al ail-amer
223
Altntopun tezinde 2. msradan sonra bir msra daha bulunmaktadr. Son iki msra ayndr. Bkz.
A.g.e ., s. 117.
130
/18a/
1. Y ibu selimet 224 azul-abbi mt225
El-verdu ulv cennt ulle-benk fn
2. Rbite r y r alleyten mecr

Ebk ve s ve n ulle-benk fn
3. Y uffetel-mabb minhel-asel bdb
um ravveal-merb vesl muibbn
Tercmesi
1. Ey sevgiliden selamette kalm ve lm gaib
Gl, bahelerin ycesidir.
2. .
.
3. .
224
y ibin selemt.
225
38; M. E. Altntop, a.g.e., s. 118.
131
/18b/
/19a/
Evc
Y muram fnn in kunte tebinn 226

Tehu miskn deke m inn
Tey y bal tuke ves-seml
Ve neseduke fil-l ve necmelu e-dn
Tercmesi
Ey aramzda perian, bizi istiyorsan,
Onu miskin olarak bilmen lazm. Sana istediimiz ekilde dua eder.
..
..
226
Cmle sonlarndaki ( nn) harflerinin vezin gerei ilave edildiini dnlmektedir.
132
/19b/
Evc
1. Min inl-blbil ve nal-emm227
cetel-belbil ve del-arm
2. Hel len yuvil rel-avm
Ev len mubil bi-kesil-mudm
3. Eraat ums228 min burci-alm

Min sem kus229 aket behremm
4. Vencelet arsi ve rel-mudm
Leyletes-sevd230 af elfi m
Tercmesi
1. Blbllerin namesinden ve gvercinlerin t

Blbllerin ihtiyac ve perianlarn gdas
2. Zarif boyluya ualabilme imkanmz var m?
Ya da devaml kaselerle bizi karlamas mmkn m?
3. Karanlk burlardan gnelerim parlad

Behremam semasndan hikaye etti
4. Ve devaml sunulan iki temizlendi
Siyah gece bin yl saf oldu
227
hemm; M. E. Altntop, a.g.e ., s. 58.
228
imsi.
229
kesi.
230
suvd.
133
/19b/
Dieri
1. Billhi ve hi 231l-ceml ve mucizan y bedr232
Kullun al f mun ve-sma ve cud233 y bedr
2. Y ehyef y murem sir bi-kum emn
Minel-cevd alb rehin evvhu lev tedr
Tercmesi
1. Gzelliklerin ortaya karcs Allaha yemin olsun ki ben mucize istiyorum
ey aym!
Herkes zayflma yardmc it ve cmertlik yap ey aym!
2. Ey zayf, ey dkn, .
Kalbim cmerde rehin olmu, ah bilseydin
231
hi.
232
233
cd.
134
/19b/
Dieri
1. L telm lillhi eyyuhel-maib234
nne seyfel-enhr muafun ib
2. Y eal-bedr l tu hecr
Lev bi-lin edr kunte l rkib 235
3. Y uheyle-ub innen musy

F seblil-ubbi l tekun236 ib
Tercmesi
1. (Ak) ateine deni levm etme ey mutaassb!
Yaz gnleri ince ve delicidir.
2. Ey ay paras, bana hicran verme!
Bir hl bilseydim bana binici olurdun
3. Ey halk! Ben ak yolunda bir gnahkrm

Sahip kmayn ( benimle arkada olmayn)!
234
235
Lev bi-lin edr kunte l rakb olmas durumunda anlam: Bir hl bilseydim beni gzetleyici
olurdun yani bir eyler bilseydim sen de beni bilirdin.
236
l tekn olmas daha doru grnmektedir.
135
/20a/
Dier
1. Bulbulun efru ann min al mcil-vun 237
be efril-funn (4)
2. Ve affel-ali yezam innen utul-menn

H vallhi el-cunn (4)
Meyn
3. Lev ter yevmen li-ayn turiye238 bin-neyyireyn

Lezderbil yennenn (4)
4. nnen abbun und min armi ve-ucn
Esretn bil-uyn (4)
Tercmesi
1. ..
..
2. Akl az zanneder ki ben lm tattm
Allaha yemin olsun ki bu, delidir
3. ki nura ( gne ve ay) raz olmu gzlerimi bir gn grseydin..

..
4. Ben perianlmdan ve madurluumdan kfrediyorum ve aryorum.
Bizi gzlerinle esir ettin
237
238
nuriye.
136
/20a/
Ferahnk
1. alati 239l-mabb yetil-malb240

Men ra yedr y mevly ves-siv macb 241
2. Vechuh hir y mevly bhirul-uslb
Levun-nrn bed fil-ver mektb
3. Y uheylel-ayy inne alb ayy
Y ref um l y mevly abb ayy
4. Verteif amr y mevly hve melul-kb
Levun nrn
5. alli y Ramn dimel-ezmn
Lin-nebiyyil-mutr y mevly ce bil-urn
6. Men leh abdun y mevly lil-in meslb
Levun nrn bed
Tercmesi
1. Sevgilinin douu isteklerin douudur

Gren, ondan gayrsnn sakl olduunu bilir
2. Yz ak ve harika uslblu
Yaratlmlar arasnda yazl olarak nurani bir tablo
3. Ey insanlar! Benim kalbim diridir
Ey arkadam, benin iin kalk, sevgilim diridir
4. arabm i, kp doludur
Nurani bir tablo
5. Ey Rahman daima salat olsun
Kuranla gelmi, seilmi Nebiye
6. Kim ona kul olursa baka bir zenginlie ihtiya duymaz
Nurani bir tablo
239
alate.
240
241
mabb.
137
/20b/
Fal- ab ve Bestenigr
1. Alin min uyd innen f
Y eb b hel vucd y benu-ad
2. Y benu-ad entum fil-ver zur
Ve f alb mu heleltum meskenet adr
3. n atatum ev feltum demeahl-umr

an mevilil-uhd y benu-a
Tercmesi
1. Zincirlerimden kurtarn beni, ben zordaym
Ey Eb Sb var mym, ey benu-ad
2. Ey benu-ad, yaratlmlar arasnda siz benim aan ieklerimsiniz
Ve kalbimde ..
3. Eer keserseniz yada ayrrsanz mr gzya dker
Ey tahkik ocuklar, ..
138
/20b/
Bestenigr
1. n rumte tuy bi-azmil-mekn242
Ve teu dehre-avlil-yemn
Fesluk aral-bzil-men
ehmil-elfil-melzil-beriyye
Devr
2. Bil-Amediyye nucmel-ayhibi
arrat uyn ve niltul-mevhib
Faud hum hum min klli cnib
Tuil-feil ve teris-srryye
Naart
utbur-rabbn amedn nrn meded
3. Bil-diriyye nucmu-ab
Sehelet hezn li-atil-ab
nn ubeyde li-ehlis-sem
Tuil-feil
242
Altntopun tezinde nakarat, her drtlkten sonra tekarlanmtr. Bkz., A.g.e., s. 37.
139
Tercmesi
1. Arzu edersen salam bir azimle ihya olursun
Zamanlar boyu yardm alrsn

Korunmu kartaln (Abdulkadir Geylani) yoluna gir
Szlerin en gzeli, yaratlmlarn ayrlmaz
Devr
2. Gayahib yldzlar olan Ahmediyye (tarikat) ile
Gzlerim aydnland ve mevhibelere ulatm
Her taraftan koruyucu olana ynel
Sana fazilet verilir ve srlara ykselirsin
Naart
Rabbn, samadni, nrni kutub meded!
3. Sabah yldz Kadiriyye ile
Kusurlarmn kesilmesiyle hznlerim hafifledi
Muhakki ki ben semah ehlinin kuluyum
Sana fazilet verilir
140
/21a/
1. Arric y hd navel-im ve enzil bi-vd vdil-a243
Vekur ev ilel-abb ret abb badel-i
2. Lev tusel m b mu mmel feval-elb tilkel-ym
alli y rabbi alenn-nebiyyi h men ce bil-beyyin
Tercmesi
1. Ey hadi, .. yksel, vadime in, akik vadisine
Sevgiliye olan akm hatrla, akam vaktinden sonra benim dostum olmutu
2. Bu adrlarn sevilenleri tamasndan beri bana ne olduunu keke sorsan
Ya rabbi, beyyine (Kuan- Kerim) ile gnderdiin o tertemiz Nebiye salt
olsun!
243
Altntopun tezinde Saba makamnda verilmitir. A.g.e., s. 205.
Elimizdeki yazmada Fas- Saba ve Bestenigr bal altnda verilmi olup, bestenigr makamnda
olan eserlerin banda makamlar belirtildii iin dier eserlerin Saba olduunu belirtmemi olunduu
dnlmektedir..
141
/21a/
Y Rab irmn vefir eleln 244
Bil-hd Muhammed edilnel-cenneh
Tercmesi
Ya Rabbi bize merhamet et ve gnahlarmz affet!
Hd Muhammed ile bizi cennete dahil et!
244
142
/21a/
1. E-ubu bed min alatih vel-leylu dec min vefretih 245
Far-rusul falen ve al ehlen subul li-alletih
2. Kenzul-kerem mevlen-niam hdil-umem li-eratih
tun-nebiyyi alel-aseb kullel-arab f dmetih
3. Semiati-ecer246 naaal-acer aal-amer li-iretih
Cibrlu et leylete esr ver-rabbud-de li-ratih
4. Nle-eref vallhu af amm selef an ummetih
Fe-Mummedun hve seyyidun vel-zzu len bi-icbetih
Tercmesi
1. Onun douundan sabah aydnland ve gece onun bolluuyla karanlk oldu
Resuller fazilet olarak yceldi ve dalalete dmemeye yce bir yoldur
2. Cmertlik hazinesi, nimetler mevlas, eriatyla milletlerin yol gstericisi
Nebinin kendisi, hizmette btn Araplarn stn soylusu
3. Aa iitti, ta konutu, ay iaretiyle yarld

sra gecesinde geldi Cebrail ve hazretlerine rabbinin daveti
4. erefe ulat, Allah mmetinin gemi gnahlarn affetti
Muhammedimiz, Efendimiz, Ona icabet bize ereftir.
245
Eserin Segh, Hzzam ve Rast makamlarnda notalar iin bkz.
mid=0. Segh notann altnda Rast makamndaki bestenin Zekai Dedeye ait olduu, gftekrn
Muhammed Hanefi olduu not dlmtr. Eserin Rast makamndaki bestelerinden birinde ise
gftekrn mam- Basr Hz. olduu yazmaktadr. Bkz.
38; Altntopun tezinde eser, evc makamndadr. A.g.e., s.57
246
Eserde sati-ecer fakat kelimenin semia olmas mnen daha doru grnmektedir.
143
/21b/
Dier
1. eral-abbu alb ve detil-ekdr 247
Ve cen248 bil-urb ve aatil-abr
2. Vekif almel-ucb y eyyuhel-mmr
Entel-ilc ve bb ver-r vel-esrr
3. Y maeren-ndm ayy bin lis-s

Ve ad cel mudm minel-admil-b
4. L tate lis-sm ul ra rur-r
Ve f seblil-ubb tuhtekel-estr
Tercmesi
1. Sevgili kalbimi terketti ve dertler artt
Yakna geldi ve haberler doru kt
2. aknln karanln kaldr ey meyhaneci
Sen benim ilacm ve dermanmsn ve ruhum ve esrarmsn

3. Ey pimanlar gruhu, sakiye gelin
Evvelden sonsuza devaml kt ortaya
4. lmden korkma! De ki muskacnn ruhu rahattr
Ak yolunda rtler yrtlr
247
Eserin Muhayyer makamndaki notas iin bkz.
38; Altntopun tezinde eser Muhayyer makamnda verilmitir. Bkz., A.g.e., s. 139.
248
Metinde cden olarak geiyor , cen eklinde olduunu dnlmektedir.
144
/21b/
Dier
1. El-dul-ekber lev tezurn y ra ilve-yem249
Sidn y rif ene ad ab cismi d adem
2. alle abr bi-itiyc hke rabbi akem
ad sebn rafel-ari acib aal-alem
Tercmesi
1. Senin ziyaretin benim iin en byk bayramdr ey tatl yaratll ceylan
yavrusu!
Bana yardm edin ey arkadalar, benim cismim yok oldu
2. htiyacm olan sabrm azald, Rabbim byle hkmetti
Gnl gz beni esir etti, kalem hattn (ka) kapatn
249
Altntopun tezinde gftenin devam mevcuttur. Bkz. A.g.e., s. 195.
145
/22a/
Dieri
Y leylu annel-bbu vef neuddu y leyli rehme aylek
rkeb vel fi-abi allem dealtu y leyl li-tati deylek
Fe ente y ubu l tezidn billhi y ubu ene dalek

Ve ente y ubbu fatenan ve meyli al bi klli meylik
Ve ente y rabbi fafu ann bichi h minhu alluk
146
/22a/
1. Meded meded y Rf at leke sib 250
Y skin ummu ubeyde al f ubbike d
2. bnur-rif menr eyul-urc vel-meysr

Y ey minked-destr y Amed y Rf
3. bnur-rif ayy eyul-urc vel-ubb
Y ey unur ileyn y Amed y Rf
Tercmesi
1. Meded meded ya Rf, vahi hayvanlar sana itaat etti
Ey mm Ubeyde sakini, aklm aknda kayptr
2. bnu Rifai zafer sahibi, kolaylk ve ykseli eyhi
Ey eyhim izin senden Ya Ahmed Ya Rfai
3. bnu Rfaiye selam, dirilerin ve ykselenlerin eyhi
Ey eyhim bize bak Ya Ahmed Ya Rfai
250
Eserin Uak makamndaki notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/nota_inderme.asp?notaid=67431&mode=1&sessionid =9511973
38; Altntopun tezinde ilk beyit nakarat olarak kabul edilmi olup eserin banda ve btn beyitlerden
sonra tekrarlanmtr. Bkz. A.g.e., s. 202.
147
/22a/
Dier
Lin-nsi dun ve ene ind bil-li dn y y r251
Li-enne cism afes minn alel-dn
Y y bil-leyl ve eseln idn

Ve bulbulul-urbi ann l m alel-idn
Y y r y y cismi emn Y Rif eyen lillh
Tercmesi
nsanlara bir bayram, benim iinse iki bayram ey ey ruhum!
nk cismim iki bayrama kafestir
Ey arkada geceleri
Yakn blbl bana iki bayram zerine ark syledi
Ey ruhum ey cismim aman ya Rfai Allah iin bir ey (bir vesile)!
251
Altntopun tezinde son msra nakarat olarak her msradan sonra tekrarlanmtr. Bkz. A.g.e., s.
201.
148
/22b/
Dier
1. ad meleket lb bedrun ceml (1)
Vermeyte min lahik sehmun-nebl (Y leh ayn) (2)
2. Viln vermn y el-azl (1)
Vesel ann ehlek y ares-srr (2)
3. Y lbisel-verd feval-als (1)

ri r ri fenn cerak elemni (2)
4. Hecrek aramen li-valik til bl (Y leh ayn) (2)
Tercmesi
1. Bir ay kalbimi ele geirdi
Gzlerinden deerli bir ok frlatt (ah o gzler)
2. Bana ula, bana merhamet et ey ceylan
Bana ehlini sor ey kalbin srr
3. Ey atlas stnde gl giysili
yaram de!
4. Hicrann mahrumiyetim, vuslatn gnlmn katili (ah o gzler)
149
/22b/
Dier
1. l eyen lillah 252 y ibnel-esyd 253
Y suln amed y ey cedduke-ayd
2. l l mecnn ultu 254 eb al
Ehdem dned-dn al imdd
Devr
3. l l tat ultu 255 lil-fuar
Ehdem (dned-dn al imdd)
Tercmesi
1. Ey aslan paralar, eyen lillh deyin

Ey Sultan Ahmed ey eyhim atan avcdr
2. Bana deli dediler, dedim ki aklm bamdan gitti
Her ey yok oldu, yardm edin!
3. ..
Her ey yok oldu, yardm edin!
252
eyi-llah.
253
Altntopun tezinde ilk beyit nakarat olarak her beyitten sonra tekrarlanmtr. Bkz. A.g.e., s. 203.
254
ult.
255
ult.
150
/22b/
l eyen lillh y eba 256 l-limeyn257
Y sultn Amed y ey y eyal-leyn
Seyyid Amed hve fil-adari enah
El-meded y hve bis-sirril-ineyn
Tercmesi
eyen lillh deyin y ebal-limeyn
Y sultn Amed y eyhim y y eyal-leyn
Seyyid Amed ki o hazrda koruyan
Meded ey o, iki srrn 258 sahibi
256
y ebul-limeyn.
257
Ebul Ferrc Seyyid Ahmed el-Bedevinin lakab. Bkz. Murtaza ez-Zebd, Tcul-Ars min
Cevhiril-Kms, Drul-Fikr Yay., Bbu Lm, s. 638.
258
ki sr ifadesi ile Hz Muhammed (sav) ve Hz Ebubekirin m Sevr maarasnda kaldklar zamann
kastedilmi olduu tahmin edilmektedir.
151
/23a/
Bestenigr
Gfte: Osman
1. Y rameten lil-al y vil y bare cd m leh sil 259
Y men bih l yurimus-sil li-ilmih inneke unun-nezl

2. El y Raslallh inn dal
3. Bi-urmeti-dd y Muaf ver-rusul ivnuke bil-itf
Y ayra men Allhu ahden vef rfan al li-afi-ell
Eyan260
4. Ezk altillhi lel-med tutl aleyke y nebiyyel-hud
Ve abikel-alm ehlun-ned Umne yerc minke sitren cemil
Tercmesi
1. Ey yaratlmlar iin rahmet, ey ulatrc, ey cmert sahilsiz deniz
Ey ilmiyle isteyeni mahrum brakmayan kii! Sen vahyin kalesisin.

2. Ey Allahn Rasulu, sana sndm
3. Sddikn ve seilmi kardelerin olan resullerin hrmetine ey Mustafa
Ey Allaha verdii sze en iyi vefa gsteren, dkn zayf hallere efkat
gster!
4. Allahn en gzel salat zamanlar boyunca zerine okunur ey hidayet
peygamberi!
Ve gzellikler sahibi yce sahabene (okunur). Osman senden gzel bir
koruma ister.
259
Altntopun tezinde 6 beyit daha bulunmaktadr. Ayrca bestekrnn Dede Efendi olduu bilgisi
yer almaktadr. Biz byle bir bilgiye ulaamadk. Bkz. A.g.e., s. 38.
260
Arapada Ayn ekilde, aynen anlamna gelmektedir. El y Raslallh inn dal msrann
tekrarlanmasn iaret etmek iin kullanldn dnlmektedir.
152
/23a/
1. um len naval-n261 ve lzim araten-nudmn fe-hiye menhel262
Veribel-n ve rnim bi-ab vel-leyli bil-useyn
2. Y mudrer-r edir l amretel-ad ve teallel

Maa re in l yukl-uu bil-meyl ver-rudeyn
3. alli y affr al han-nebiyyil-mutril-mufaal
Kmilul-envr nebiyyun hiruz-zeyli ve hve eyn
Tercmesi
1. Namelere kalk, pimanlarla beraber ol, o ilk (arap) yudumudur
Namelerle i, Saba ve Hseyni ile gece boyu terennm et!
2. Ey iki dolatran (saki)! Bize kadehlerle iki sun ve ifa ver!
Ceylan yavrusuyla beraber Mzraktan ve srme ubuundan haber vermese
de
3. Y Gaffr, o fazilet sahibi, seilmi, tertemiz Nebiye salt et!
Tam nur sahibi temiz etekli Nebi ve o benim ssm
261
nave eln.
262
Altntopun tezinde 3 beyit daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e., s. 216.
153
/23b/
1. L bbek eteytu (y mevly) (2) ey yetel-mad263 (1)
Ter in rat(e)264 (y mevly) (2) l m y min umr (1)
2. Mudden min zamn (y mevly) (2) rif y farallh (1)

aal-marife (y mevly) (2) em talem ente Allah (1)
3. Ve fit-tifk (y mevly) (2) fi-hir ve fil-bn (1)
Lem yezel yerk (y mevly) (2)
Tercmesi
1. Kapna geldim (ey mevl) ey maksatlarn gayesi ( maksatlarn zirvesi)

Raz olursan olursun (ey mevl), mrmn mazisi yok
2. Zamandan bir mddet bil ey Allahn fakiri!
Tam olarak bil (ey mevl), bilmez misin sen Allahsn!
3. ttifakta (ey mevl), zahirde ve batnda

Devaml seni gryor (ey mevl)
263
264
raayt.
154
/23b/
ab
1. Tecellet alatel-usn fem al ve m asen
Ve bir-r imtel265 denn ve aynir-ri aynid-den
Meyn
2. u ahdel-hev ann fe-alb vechuh an an
Subt f eymenil-mudn ki ms ez siv medyen 266
Tercmesi
1. Gzellik tomurcuu ortaya kt, bu ne gzellik, bu ne asalet
kiyle kp doldu ve arabn kendisi kbn kendisidir
2. Benden ak sz aln, kalbim de byle sylyor
265
ve bir-rantel.
266
Bu cmle Farsa olarak yazlmtr.
155
/24a/
Gfte: aml Abdulgan
Lzime
1. Abb y abb ve lzim fil-bb267
Ve l tem yevmer-ril ve entum kun fennil-l
2. Y cumletel-ab ves-sdtill-encb268
Ve y lil-elbb ek ileykum m l
3. altu rabbin-ns al mudretil-ks

F aretil-icls h maa-ab
4. Minel-muibbis-sm Abdul-aniyyi-m
abbhu bil-inm rabbi ve bil-db
Tercmesi
1. Dostlar ey dostlar kapmdan ayrlmayn, g gn oluturmayn (gitmeyin)!
Benim halimi zn (halimi anlayn)
2. Ey kutuplar zmresi ve temiz bykler
Ey akl sahipleri! Bana olan size ikayet ediyorum

3. nsanlarn rabbinin salt hazret meclislerinde kseyi dolatrana olsun
Taha (Hz. Muhammed) sahabesiyle birlikte
4. Yce k Abdul-aniyyi-m
Rabbim onu nimetleriyle ve adabyla sevsin!
267
M .E. Altntop, a.g.e., s. 213.
268
sdtull-encb.
156
/24a/
1. um y nedm ve imle l kese-al269
Y al min arfi r
2. Y binte keremi erribh ind al

Y al vate-ab
3. btel-evti y rimel-fel
Y fel devvir ad
4. Vesnh y nedm mselsel
Y sel tebr cer
5. Y murd viln um y bb
Hcirn meded (2) h y Raslallh
269
Altntopun tezinde 5. beyit her beyitten sonra tekrarlanmtr. A.g.e., s. 196.
157
/24a/
1. Ra-ab(2) in merreyt li-urb vd necd 270
Sellim al sdt vera lehum m ind
2. ind resil ev ad heyyecet ecn

Ebeytu leyli sarni erc (ek) li-men ebln
Tercmesi
1. Arap vadisi Necdden getiinde ey Sab rzgar!
Selam syle byklerime ve bana olanlar anlat!
2. Bende duygularm harekete geiren ak mektuplar var
Ben geceden yzevirdim ki o uykusuzluktur, belasna dtm kiiyi
umarak
270
M .E. Altntop, a.g.e., s. 204.
158
/24b/
Fal- icz ve ehnz
1. Heyyecet vecd y nesim271
Vealet f nril-arm
2. Emml-hev ind am
vef bedrut-tamm
3. Y nzilen minni-amm
allefte lb f irm
4. Yevmel-liki ind mum
vef bedru-tamm
Tercmesi
1. Ey Nesim (rzgar), akm heyecana geldi
Perianlk ateinde alevlendi
2. Ak benim yanmda ycedir
Dolunay vefakar olduu zaman

3. Ey kalbime inen!
Kalbimi atete terkettin
4. ndimde kavuma gn vardr
Dolunay vefkr olduu zaman
271
Altntopun tezinde 6 beyit daha bulunmaktadr. Eser, hicaz makamndadr. Bkz. A.g.e., s. 78.
159
/24b/
1. 272 bid-dim273 y uyn274
Al illet vealn
2. ad evdaat alb maahum

As sdti yeramn
3. Y may lil-vil isma
Merre kel-lafi 275 l-ayl
4. Lev cdet bi-snittil
urret min lihum uyn
Tercmesi
1. Ey gzlerim, gzyalaryla ar!
Menzilde (toplant yerinde) bana geldiler
2. Kalbim onlarla kald
Umulur ki bykler bana merhamet eder
3. Ey diriler, vuslat iin dinleyin

nce hayaller gibi geti
4. Vuslatn gzelliiyle bana cmertlik olursa
Onlara ulamakla gzlerim aydnlanr
272
s.
273
bid-dim.
274
Altntopun tezinde eser, Hicaz makamndadr. Bkz. A.g.e., s. 89.
275
kel-lafe.
160
/24b/
1. Danil-armi f aik meel276
Ve enb haymu ve keyfel-amel
2. Ve kerrir mevri ve ann ral

Yaubbu-emer ve yaral-veter
3. Ve urbel-mudm f avil-mer
acern bb bil enbe l
4. Ndet y abbu billhil-lb
Bi-chil-asbi errif menzili
5. Y men l acer ve ann nefer
Ve evri li-ayn buk ves-seer
276
Altntopun tezinde 5 msra daha bulunmaktadr. Eser, argh makamnda verilmitir ancak
dipnotta Hicaz makamnda bir kaydnn daha bulunduu ayrca Hmayun notasnn bulunduu
bilgileri mevcuttur. A.g.e., s. 49.
161
/25a/
Ehli vd (2) ciyd r aleyn telzumn 277
Kne run arf ehyef mudmel-uyn
Y bedal-ceml y buyet278 h y murd
Es-selmun aleyke y reslen y nebiyyallh
Tercmesi
Bizim vadimizin ehli cmerttir, bize gel, ayrlma
Ey gzeller gzeli, ey arzum, ey muradm!
Selam sana ey resul ey Allahn nebisi
277
Altntopun tezinde her msradan sonra tekrar eden bir terennm bulunmaktadr. Ayrca bir msra
daha vardr. A.g.e., s. 69.
278
muyet.
162
/25a/
1. Y murin ann met 279 viluk280 lezde bil-umrn281
El-bedru min nrik ve min cemlik ve hlekel-enbn
2. Vel-itu crek al fudik alef yemin entn

Ven-necmu kes-sr al vilek fel tekun arrn
Tercmesi
1. Ey benden yz eviren! Vuslatn ne zaman? mr uzad
Ay, senin yznn nurundan ve gzelliinden
2. ..
..
279
mete.
280
vilek.
281
163
/25b/
1. Naartu f Mekke nehres-sed 282
Minel-avli abyu mlul-mesl
2. Tehed leh fil-usni verdel-udd283

Vel-li veemti ves-selsebl
3. Tehed leh billhi lemm af
Ke-abi bin inde bbis-af
4. Nanu ben Mekke ve ehlul-vef
Ve m len beynel-alyii mel
5. Nanu Reslullhi min indin
Ve men te ddu f ayyin
6. Ve nziletil-yti f in
Le-innen ner zimmin-nezl
282
Altntopun tezinde gftenin devamnda 4 beyit daha vardr. A.g.e., s. 70.
283
idd.
164
/25b/
Dier
1. ern mabub f riyil-s284
Yencel merb ve melil-ks
2. ultu y r y azlen-ns
ubtu min vadik idteni285l-vesvs
Tercmesi
1. Beni sevgiliyle As bahesinde brak
arap ve dolu kseler kar ortaya
2. Dedim ki ey ruhum, ey insanlardan uzaklaan
Sz vermelerinden eridim, vesveleri artrdn
284
Altntopun tezinde gftenin devamnda bir beyit daha vardr. A.g.e., s. 82.
285
itteni.
165
/25b/
ehnz
1. Y nsi marne286 l-avcib cn287
Y m vaaden bil-li m cen288
2. Ndeytu y kullel-meny y r
tfek ve meylek hve sebebu ecn
3. Seyd y cn289 vel-uynul-kl

Veru l-ayr ve l tensn
Tercmesi
1. Ey insanlar, kalara yakn, can!
Ey bana vuslat sz verip de gelmeyen!
2. ardm ey tm lmler, ey ruh!
lgi ve meyil akmn sebebidir.
3. Seyd, ey can, srmeli gzler!
Benim dmdakileri (bir kenara) at ve beni unutma!
286
mekrn.
287
288
cn.
289
n.
166
/26a/
Dier
1. Nefsul-aml cnm tualliluh290
Tuilluh treten ve temhiluh
2. Ve levaten bi-ulh esabh
Tezlu aldel-icr eseluh
3. Em kef y alm f-m fealet

Uzzlu ayneyk f ve uzzluh
290
Altntopun tezinde ikinci beyitin ikinci msra eksiktir. Bkz. A.g.e ., s. 90.
167
/26a/
Dier
1. Ucnahvel-im vd ve yyi ehli veyd291
Venzil f rubd ve abirhum bi-vecd
2. Ma zultu bihim f ecen muramun kerul-mian
El-lbu am yakd-dem vel-lu yubl
Devr
3. Abbihim vel-iu emrun l yu
Bil-bud ke lb ve limel-fir
4. Vel-vecdu bihim ad vucidet ved-demu bihim ad ehidet
E-arful-kal ven-necmun-nal muamu sul
291
168
/26a/
Dier
1. Y nedn nedn h y nedn nedn 292
Y leyli y Allh selmen y leyli y Allh selmen
2. Entum fur293 ve nefl entum ad ve ul
Y blet f alt i veaftu ve all
3. Cemlukum nabu ayn ileyhi veccehtu kull

Ve sirrukum f amr vel-albu rut-tecell
Tercmesi
1. Ey cahiller cahiller ah ey cahiller cahiller!
Ey gece ey Allah selam olsun, ey gece ey Allah selam olsun!
2. Siz benim farzlarm ve nafilem, siz benim szm ve iim
Ey namaza durduumda kblem!
3. Gzelliiniz gzlerimi ald, hereyimle yneldim
Srrnz kalbimde ve kalp Turdaki tecellidir
292
Altntopun tezinde gftenin devamnda 5 beyit daha mevcuttur . Bkz. A.g.e., s. 63.
293
furd.
169
/26b/
ad al l abul-mal fl-man294 emsul-keml295
Bzul-eheb utbur-ricl
Abduldir kel-bar-i hir ve hve ir296 f klli n
aysu yy bil-diriyye ke-ureyy a yund

Edrik edrik meddu ciz ce im yercun-nevl
alli rabbi alet-tihm ce m muncil-azl
Fe hve av inde sul
Tercmesi
Szn holuu manasnda tatl geldi, kamil gne
nsanlarn kutbu, cesur kartal
Abdulkadir ak bir deniz gibidir ve o, her an hzrdr
Sa olduu her yerde, Kadiriyyeye mensub, Sreyya yldz gibi doar, arr
Yeti, yeti, meddah acizdir, susuz geldi, ksmet ister
(Ak) Ateine salt olsun, ceylann kurtarcs koruyucu geldi,
O benim yardma koanmdr, istediimde..
294
ml.
295
Altntopun tezinde Bzul-eheb utbur-ricl msra her msradan sonra tekrarlanmtr. Bkz.
A.g.e ., s. 73.
296
ir.
170
/26b/
1. emsul-usn tucl l feval-un297
Rat tusn f il-n kel-azln vay
2. Y mabb um verib min merb
fil-kb mazbul-mereb vey ceyln vay
3. Fl-badd lil-a sirrul-bd
Nimel-hd Muyid-dn vey ceyln
4. Bzullh yamn min allm298
Smil-ch299 Muyiddin vey ceyln
Tercmesi
1. Dallar stnde ortaya kan gzellik gnei
Meyhanede ceylanlar gibi rahat etti, vd
2. Ey sevgilim, kalk ve ikimden i!
Kp saf, imesi tatldr ey Geylani, vay
3. Badadda hak iin, badiyenin srr

Muhyiddin ne gzel yol gstericidir ey Geylani
4. Beni karanlktan kurtaran Allahn kartal
Yce makam sahibi Muhyiddin ey Geylani
297
Altntopun tezinde gftede 2 beyit daha yer almaktadr. Bkz. Ag.e., s. 72.
298
ellh.
299
min ch.
171
/27a/
icz Kurd
Rf leyy y ey leyy innel-ed sevun aleyy
Yebner-rif ke-b kun l mur vemnun aleyy
Y mil-bar abbel-ar emcid bi-nar vaif aleyy

Y Rabbi all alel-ecell hl-muall fil-abi ayy
Kekel-l ehlul-keml medl-keyyl (er-rif) a (asen) behiyy
Tercmesi
Ey Rfai, ey eyhim, dmanlar bize saldrd
Ey bni Rfai, ite budur tabiat (huy), bize sahip k, bize iyilik yap!
Ey Basra koruyucusu, hazretlerin dostu, baknla ycelt ve bizi sev!
Ya Rabbi, namaz klan o en yce Tahaya salat olsun, sonunda sa olan
Keml ehli ailesine de, Rfailerin vnc ve en gzeli!
172
/27a/
1. hi-ift mabbu 300 l-ver
hi-ift sultnu301 mabubil-ver
hi-ift kel-bedriktemel
Fl-ayt alebni 302 y Rabbel-emn
2. Aynul-uyni303 yestalil-uu
Aynul-uyni sulnu yestlil-uu
Aynul-uyni cud l bi-uc

det mecn albn y Rabbel-emn
3. A ferden m beynel-mil
A ferden sulnun m beynel-mil
A ferden madus-sem
Yekf udden albn y Rabbel-emn
4. alli ve sellim all-hdi-ef

alli ve sellim ramnel-hdi-ef
alli ve sellim il-adrir-ref
Er-ref albn y Rabbel-emn
300
mabbi.
301
sultni.
302
fhil-ayt albn.
303
aynel-uyni.
173
Tercmesi
1. Temiz vasfl, yaratlmlarn sevgilisi
Temiz vasfl sultan, yaratlmlarn sevgilisi

Temiz vasfl kamil bir ay gibi
Ya Rabbi hayatmda taknlk var, aman (diliyorum)!
2. Gzlerin gz Kendisine boyun eilmeyi hak edendir.

Gzlerin gz sultan, kendisine boyun eilmeyi hak edendir.
Gzlerin gz, cesaretle bana cmert ol, ikramda bulun
Taran ak ehli, ya Rabbi aman!
3. Denizler arasnda tektir
Denizler arasnda tek sultandr
Msamahada tek maksd Odur.
Yetti artk engellemeler ve galebe almalar! Ya Rabbi aman (sana
snyorum)!
4. efaati hidayet verici olana salt ve selm olsun!
Rahmann hidayet vereni ve efaatsna salt ve selm olsun!

Yce kymet sahibine salt ve selm olsun!
Tat ya Rabbi, aman diliyorum!
174
/27b/
Fal- useyn
El304 ter ebl murd vesmail-hd yel305
Hih envru Muammedve al m ter reslu
Sabek
Lev aallh lev aallh minke y ehre-ym
Tercmesi
Grmyor musun maksadm beni eskitti, hidayet verenin sylediini dinle
Bu Muhammedin nurlardr ve gryorsun ki o resuldr.
Arkadan..
304
l.
305
Altntopun tezinde iki msra daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e ., s. 98.
175
/27b/
Dier
Gfte: Mustafa Bekr
1. Mu tebedd nru bedri me vecdi de fikr306
Vesn y i amr innen Bekr

Ertec307 nerne vechik y eb bekr
2. amratul-adh tucl min yedil-u tul308
Minberil-ab al kiyel-far
3. dvetul-slm aan cmiul-Kurn dan

Himtu f Usmn aan min eri adr
4. Ve Aliyyun falun emced ubetul-hdil-mumecced
Men arab bis-seyfi Amed milletel-kufr
Tercmesi
1. Aymn nuru ortaya ktndan beri benim akm istedi, fikrim fazlalat
Ey arkadam bana ikimi iir ben Bekryim,
Ey Eb Bekir, yzn grmeyi umuyorum
2. Kadehlerin arab aklarn elinden ortaya kar

Hattabn minberi asaletle ykselir, temiz onurlu
3. Gerek slam nderi, sadk Kuran toplaycs,
Gsmn ferahlamasndan (almasndan) Osmanda ak arzu ettim
4. Ve faziletli ve yce Ali, hidayet vericinin akrabas,
Kfr milletini Ahmedin klcyla vurmasndan dolay yceltilmi
306
Altntopun tezinde bir beyit daha bulunmaktadr. Bkz. Ag.e., s. 94.
307
rtec.
308
tul.
176
/27b/
1. Nemdeul-hdil-mumecced seyyidil-lemeyn Amed309
Fe huve Mamdu Muammed el-berun-ner es-sircul-munr
2. Rabben alli ve sellim al bbikel-ekrem kunn bih ayrel-umem

Aba zemzem him Kure es-sircil-munr
Tercmesi
1. ki cihan efendisi, yce hidayet verici Ahmedi veriz
O, Mjdeleyici ve uyarc, aydnlk verici Mahmud ve Muhammeddir
2. Ya rabbi kymetli sevdiine salt ve selm olsun, biz onunla en hayrl mmet
olduk
Aba, Zemzem, Him, Kurey, aynlatc k
309
177
/28a/
useyn
1. Sir bin Y Hd m in terkeb
ad melek fud minn l tceb
2. Minhumul-cunnu minhumul-yb
Kem mil mescr d310l-atb
Tercmesi
1. Bineimize binip Hdye yryelim.
Benim kalbimi ele geirdi, arma!
2. Onlardan kimisi deli, kimisi gaib
Bir ou benim gibi zincire vurulmu, kutuplar aryor
310
diye.
178
/28a/
[Gfte: Ebussaf]311
1. um bin um bin y uheyl312
Vekur l Mevln dimel-ayy
Lzime
2. Almun bi-hd medu 313n-nebyy
Nebiyyin arabiyyin Him Yerib
Allahu huve Mevl huve dim ayy
Devr
3. if dev bi-Mekke rub
Uibbu Eb Bekrin bade Al
Devr
4. Dimen imen y ehlel-vef
Rmul-icz hecr el-kef314
Devr
5. aran f medik 315 Ebu-af
Fil-albi eskenhum fil-Meden
311
Gftekar bilgisi Altntopun tezinden alnmtr.
312
Altntopun tezinde iki msra daha bulunmaktadr. Bkz. A.g.e ., s. 100.
313
meda.
314
hecriul-kef.
315
medak.
179
Tercmesi
1. Ey ahali bizimle kalkn!
Bizimle devaml Mevlay zikredin!
2. Hadiyi en iyi bilen, Nebinin vcs
O nebi ki Arab, Him, Yerib 316
Allah, Mevlamzdr ve O daima Hayydr
3. ifacm, dermanm Mekkeden kt
Aliden sonra Ebu Bekiri severim
4. Daima her zaman ey vefa ehli ayakta (olun) [Hazrda bulunun]
Hicaz ceylan hicrann yetti
5. (Ey)Ebus-safann kalpte medhini okuduk
Medinede meskn (olan)
316
Arabi, Arap; Haimi, Haimoullarna mensup; Yesribi, Medineli demektir.
180
/28a/
rgh
1. Maad badd lil-bzil-eheb
Fis-srr nd y Abdel-kdir
2. L yerl-mhbb ill men ehr317
Fis-sirri nd y Abdel-kdir
Tercmesi
1. Maksadm Badd cesur kartal
Srrn arcs ey Abdulkadir!
2. Srda ortaya kan ancak mahbubu grr
Srrn arcs ey Abdulkadir
317
ihr.
181
/28b/
Dieri
[Beste: Hopuzade Hac akir Efendi]
1. Alallhi f kullil-umr tevekkul318
Ve bil-amsi abil-ab tevessul
2. Mummedul-mebu vebneyhi badeh
Ve Fmatuz-Zehr vel-Murta y Al
Tercmesi
1. Her iimde Allaha tevekkl,
Ve Ashab- Ab belisine de tevessl ederim.
2. Gnderilmi Muhammed ve kendisinden sonra iki olu
Ve Fmatuz-Zehr ve Murta ey Al
318
Bestekr bilgisi Altntopun tezinden alnmtr. Bkz. a.g.e., s. 91.
182
/28b/
Nal-ammul-muavva fe um bin y nedm319
Mevly y mevly mevly y mevly fe um bin y nedm
Terab arbil-murevva maa-arbil-adm
Min amratin ateh amra ve tubris-sam

ibhil-arsi celh f cunil-leylil-behm
Tercmesi
Gerdanlkl gvercin tt, ey piman bizimle kalk
Mevl ey Mevl Mevl ey Mevl ey piman bizimle kalk
Kadim arapla beraber saf arap iersin

Eskittikleri araptan, o arap ki hasta iyiletirir
Karanlk gecenin bir ksmnda ortaya kan gelin gibi
319
Altntopun tezinde Mevly y mevly mevly y mevly fe um bin y nedm msra her
msradan sonra tekrarlanmtr. A.g.e ., s. 96.
183
/28b/
1. El-firru 320 l-muselsel cen321 bil-vecneteyn 322
ibhi sin taammel bi-sihmin-neyyireyn
2. itu lemm temeel323 ve ker-remmi arrideyn

iuk324 ulime325 yutel bi-sihmil-muleteyn
Tercmesi
1. Srekli ka, elmack kemiklerimi incitti ( Alamaktan olabilir)
Ateten iki ok yklenmi As aac gibi
2.
Akn mazlumdur, iki gzn oklaryla ldrlyor
/29a/
320
el-firra.
321
cin.
322
M. E. Altntop , a.g.e ., s. 97.
323
temessel.
324
iak.
325
ulme.
184
/29b/
Fal- acem arn
Gfte: Halil Nabls
1. Billhi alli y r326 alen-nebiyyil-mekiyyi-hir327
Vel-lu ve-abul-ayr ve-eyu Abduldir328
2. Billhi sir b y hd il menzili badd
Fh rusul-evtd ve-ey (Abduldir)
3. vealtel-mam ad nilte aynel-kerm
Ufdhi i kelm ve-ey (Abduldir)
4. Bil-beyti veribil-ade ehlel-mekrimi vel-uns
Smi all Nbls ve-ey (Abduldir)
Tercmesi
1. Allahla temiz Mekk Nebiye salat getir ey hzr
Ve ailesine ve ashabna ve eyh Abdulkadire
2. Badad evlerine benimle yr ey Hd

Orada ycelerin ba ve eyh Abdulkadir var
3. Makama ulatn zaman tam dereceye ularsn
4.
326
r.
327
Altntopun tezinde Acem makamnda verilmitir. Gftede 3 beyit daha bulunmaktadr. Bkz.
A.g.e ., s. 16.
328
Abdun lil-dir.
185
/30a/
1. Y lisn hen yel hih ucretir-resl329
Keyfe l tedheel-ukl330 fil-abbil-abib
2. Kullu331 adrh inir ve baiyel-vatu 332 fil-fer

Ves-semvti fil-ferh znetun bil-kevkibi
3. Y lisn lekel-far333 cevherid-durri mustear
F med seyyidil-beer min sem bil-mevhibi
Tercmesi
1. Lisanm mutlulukla der: Bu, Resulun odasdr
Akllar nasl dehete dmesin sevgililerin sevgilisinde!
2. Geriye kalan btn kalplere ferahlk oldu

Yldzlarn zinetiyle gk sevinte
3. Ey dilim (ve) dizilmi inci cevheri, vnmelisin!
Semadan gelen mevhibelerle beer seyyidinin medhinde
329
Altntopun tezinde Acem makamnda verilmitir. Gftede bir beyit daha bulunmaktadr. Bkz.
A.g.e ., s. 17.
330
akl.
331
kull.
332
vebiil-vati.
333
far.
186
/30a/
useyn Arn
1. Bi-ri y azz Mrak 334
Ferdul-usni f arik 335
l kem ertec asrek 336
Devr
2. Selebtur-ra min cism
Ve lem yeb siv resm
Ve hicrnek az sm
Lzime
3. Ey men b-vef hemm Sad temme temme mahbb rmul-elm
elm.
alb umm bil-bli lemm elm li-mirsli yedr esm li-tm
Dem selm bil-yd vel-meyl
Tercmesi
1. Yaadn ehre ruhum feda olsun ey yce!
Asrnda tek gzel
Ne zamana kadar hasretini ekeceim?
2. Ruhumu bedenimden ayrdm

Ve eklimden baka bir ey kalmad
Ve ayrln yaratlma teselli
3. .
334
Altntopun tezinde Hseyni makamnda verilmitir. Gftede iki msra daha vardr. Bkz. A.g.e., s.
99.
335
arak.
336
arak.
187
/30b/
Huzzm
H azl minel-yemn yemli yemli ve eklul asen337
Vechu abb in keef vertefet anh indes-sur338
Ve min lin-nli-eref vebdelet nruh bi-nr339
Tercmesi
Bu benim Yemenden ceylanmdr .
Sevgilimin yz ortaya kt
..
/30b/
1. Men yul aynen yutles-sih batu men yuslem (2)340
Min uynik bdir y sulnil-mil y selm sellim (2)
Meyn
2. zil kull al ve yekun zil kull

M seleb al siv siril-uyn m seleb al
337
Eserin Rast makamnda iki adet bestesi iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=57646&esera=%20Haza%20gazali%20min
el%20yaman%20(KAS%DDDE-%DD%20B%DCRDE);Altntopun tezinde eser Segh
makamndadr. Dipnotta ise eserin Tebriz makamnda bir notas olduu bilgisi yer almaktadr.
Gftenin devamnda 2 msra daha yer almaktadr. Bkz. A.g.e., s. 230.
338
sir.
339
nra hve bi-nr.
340
Altntopun tezinde bir beyit daha bulunmaktadr. A.g.e., s. 106.
188
/30b/
1. Uynu sn341 tun anid-dem min nebletul-mn342 ve bil-aer
Ve learul-btir ve terfeus-shir aabe bil-bl vel-ir343
2. Azemehun-nri li-muhcetil-l ve ekluhu344 s-s ann led l

Ve lem ekun sil345 an ubbi il-r lev kne l fl-ver hir
3. Y rabbi y hd inam li-falike all alel-hd erefi rusulik
Vel-li vel-ab ves-sdtil-encb bi-falihim fil-ver hir
Tercmesi
1. Sakimizin ve onlarcasnn gzleri kk Mina talarnn kanndan name
sylyor
2. Ate onun kalbini yakt
nsanlar iinde bir tek bana zahir olsa da Maara sahibinin sevgisini
sormadm
3. Ey Rabbim, ey hidayet veren, fazlnla bize hidayet ver! Resullerin en
ereflisine salt olsun!
Ve ailesine ve ashabna ve faziletleri, yaratlmlar arasnda ak olan yce,
temiz byklere
341
uynus-s n.
342
nebletulmn.
343
ir.
344
eklehu.
345
sl.
189
/31a/
/31b/
ab
[Gfte: eyh Mehmed Bekr]

1. ad feteallhu bil-mevhib ve ce bin-nari vel-merib 346
Ve abaal-kevnu f surr ve f emnin minel-metib
2. Allhu at fevl-murecc ve nruh347 nevveral-ayhib

Ve nanu billhi l bi-zeydin ve l bi-amrin ve l bi-ibin
3. Ve l arun ve l kebrun ve l bi-chin ve l bi-cnibin
Mummedun eraful-bery ve bletel-ai lid-du
Tercmesi
1. Allah, mevhibelerle at ve zafer getirdi, ihtiyalar giderdi
Ve kainat mutlu oldu ve tevbelerle emin oldu
2. Allah beklenenin stnde verdi ve nuru karanlklar aydnlatt

Allaha yemin olsun ki biz Zeyd de deiliz, Amr de deiliz, sahabe de deiliz
3. Byk de deiliz, kk de deiliz, makamda da deiliz, yanda da
Muhammed yaratlmlarn en ereflisidir ve gerek kble dualar iindir
346
Eserin Uak makamndaki bestesi iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=67249&esera=%20Kad%20fetehallah%FC
%20bil-mevahib%20ve%20cae%20bin-nasri%20vel-mearib; Altntopun tezinde iki beyit ve her
beyitten sonra tekrarlanan bir msralk bir zikir bulunmaktadr. Gftekr bilgisi ayn tezden alnmtr.
Bkz. A.g.e ., s. 209.
347
nrah.
190
/31b/
Segh
sma y i ve kun far ve uul-ma alel-fuar
Vear y i tulifhum men lefehum l ekke yer
Min cumletihim farul-bedev sulnul-vati ebul-yuser

Y rabbi bi-srrin lil-bedev ve bi-chi Mummed vel-aer
fir y Rabbi len mih ve li-muridih ve li-men aar
Tercmesi
Ey arkada, msamaha gster ve fakir ol ve fakirlere sz ver
Muhalefet etmekten sakn ey arkada, muhalefet eden phesiz grr
Onlar grhundan farul-bedev, vaktin sultan Ebu Ysera
Ey Rabbim Bedevinin srr hakk iin ve Muhammed ve aere-i mbeere hatrna
Ya Rabbi bizi affet . ve mridleri ve (burada) bulunanlar da..
191
/32a/
Ulun-Nevbe
Evvel fal- tammnda elfu elfi altin elfu elfi selm aleyke y reslallh aleyke
y bballh aleyke y allallh aleyke y nebiyyallh aleykum y enbiy-allh
seyyidil murseln aleyn ve fin mn vel-mdu lillhi rabbil-lemn
kinci fal
eyen lillah - badeh ey navel-n - selm ala ehl - liul-efr - badeh

ab Allh Allh rabben vel-bzul-eheb eyun abb y abb el-dul-ekber
lin-nsi d arric y hd ad fetellhu badeh segh isma y i eyen
lillah ayyh ayyh y ibdallh selm tevd badeh nc fal e-alt
badeh birlikte aleyke y enbiy All badeh birlikte alt temmet ve teral
melikete (melekleri grrsn)
Taallub Ulu
ad feteallh tekmilinde yrtb badeh fehn aze idb dyek uliyle eyen
lillah y Eb Tal eyen lillah y eybn y Seyyid Amed y Rf y Ebul-
lmiye badeh l terab min mr yrk badeu segh
192
/32b/
Selm
Abil men 348 cekum dian lillh
M kunn cinkum lev l falullh
Cinkum cinkum aadn imum

umh bis-seniyye sdtur-ricl
Tercmesi
Allaha boyun eerek size gelenleri kabul edin
Allahn fazl olmasayd size gelemezdik
Size geldik, size geldik, himayenizi dileyerek
Bykleri snnetle ihy edin!
348
min.
193
/32b/
Tevd
avvil albeke y Allh
Ved-duny llh
all altul-amsi349
Ved-duny edeyteh
Y Allh y Allh Mummed reslullh
Tercmesi
Kalbine ey Allah dedirt!
Dnya onun zinetidir

Be vakit namaz kl
Y Allah y Allah, Muhammed Allahn elisidir.
349
ams.
194
/32b/
Subneh
Allhu y h Allhu y h celle rabbi subnallh
Da cemlel-vechi y abb yahar l tua
Tercmesi
Allah y H Allah y H an yce rabbimiz btn noksan sfatlardan mnezzehtir.

Ey sevgilim, brak yznn gzellii grnsn, rtme!
/32b/
Allhu Allhu Rabbun ya men laibe sr
Sulnu kullil-evliy ey Abdulkdir

Badd drus-saf drul-mekrim vef
Tau nrul-Muaf ey Abdulkdir
Tercmesi
Abdulkdir btn evliyalarn sultandr
Badad safa evidir, vefa, ikramlarn evidir

Mustafan nuru aydnlatr ey Abdulkdir(i)
195
/33a/
/33b/
Munct
Y Mevln y annn y racn y Deyyn 350
stecirn bir-ramn tevesseln bil-urn veramn bi-reslillh mevln
Mevln y smi duun bi-urmeti Mummedin l taau ricen
Y rec kullir-rec y amel-multec abdkel- munkesi-ell yalubu
minker-recy Allh
Tercmesi
Ey Mevla, ey Hannan, ey kendisinde talepte bulunduumuz, ya Deyyan
Bizi Rahman (sfatnla) dllendir, Kuran arac kldk, Efendimiz Resulullah

hrmetine bize merhamet et!
Ey mevlamz, ey dualarmz iiten, Muhammed hrmetine umudumuzu kesme!
Ey tm umutlarn umudu, ey en yce snak, gnahkar, perian kulun senden umut

istiyor ey Allah!
350
Eserin Rast makamndaki adet notas iin bkz.
http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=58883&esera=%20Ya%20Mevlana%20ya
%20Hannan%20ve%20ya%20recana.
196
/33b/
Dier
1. Y rabbi heyyi len min emrin reed 351
Vecal manetekel-usn len meded
2. Ve l tekiln il tedbri 352 enfusin

Fen-nefsu tacizu 353 an ili m-fesed
3. Entel-kermu ve ad veccehtu y emeli
l liike alben slimen ve yed
4. Fe l teruddenneh y rabbi ibeten
Fe-baru 354 cdike yerv kulle men355 vered
Tercmesi
1. Ya Rabbi, ilerimizde doruyu yapmada kolaylk sala!
Gzel yardmn bize destek kl!
2. Bizi kendi tedbirlerimize brakma!

Nefis, bozulan slah etmede aciz kalr.
3. Sen ok cmertsin ve ey emelim yneldim.
Salim bir kalp ve elle, seninle karlamaya
4. Onlar kaybedenler olarak reddetme ya Rabbi!

Cmertlik denizin, varan herkesin susuzluunu giderir.
351
Kehf Suresi 18/10; Eserin uul formunda kaydedilmi uak makamndaki notasnn banda
Allah Allah ya ya Allah ibaresi vardr. Nota iin bkz.
06.
352
tedbru.
353
tacezu.
354
fe-bari.
355
kullemen.
197
/33b-34a/
Munct
1. Ve all li-kulli n al ferdil-men356
h mibu-alm netcetul-lemn
Y rimel-muifn
2. Y emnel-ifn ve melceel-lizn357
leyke rabbi enebn bi-kabeti-libn
Ecib duen ceman y eramer-rimn
3. Y men tevl imtinn 358y men taam n
Ve men yurecc emn li-ubetil-munibn
Y ekramel-ekramn
4. ebbe umr tevell ve kem as ve leall
Ve neclu ayn tecell ve lem ecid l mun
Y ilhel-lemn
5. Lead taam enb ve led tezyed kerb
Ve ente mevlye asb y muhillel-vridn
Y bilet-tibn
6. Bil-himiyyit-tihm efin yevmez-zim
Enim bi-usnil-itm bi-cemin ecmen
Ya firl-munibn
356
Eserin uul formunda kaydedilmi Muhayyer makamndaki notas iin bkz.
06.
357
melceel-lin.
358
tevlemtinn.
198
Tercmesi
1. Her daim tek yardm kaynana salt olsun!
lemlerimizin neticesi, karanlklarn aydnlatcs Thya
Ey zayflara merhamet eden!
2. Ey korku iinde olanlarn gven (kayna) ve snmaclan sna!
Talebimiz olan Kabe ile sana yneldik Rabbim
Tm dualarmza icabet et ey merhametlilerin en merhametlisi!
3. Ey nimetler sahibi ve an yce olan!
Gnahkrlar grhu iin kendisinden eman dilenen!
Ey cmertlerin en cmerti!
4. mrmn genlii geti ve nice keke
Gzlerim yerinden kt yine de bir yardmc bulamadm??
Ey lemlerin ilh!
5. Gnahm artt ve detlerim oald.
Ve sen bana yeten Mevlmsn ey varanlarn istirahatgah!
Ey tevbe edenler (int evbesini) kabul eden!
6. Hesap gnnde efaatimiz olan Him, Tihmnin hatrna.
Bizi gzel bir sonla nimetlendir, bizi topluluumuzla bir araya getir.
Ey gnahlar affeden!
199
/34b/
alt- btihliye - Mamt Segh - adei btihliye
1. alli y rabbel-beriyye alen-nebiyyil-hds-srriyye
Y rabbi bi-til-aliyye ve bi-srri esraril-huviyye
2. Bil-berzail-kullir-refi Muammedin ayril-beriyye
Bi-cematil-ubir-rf men .
3. Bil-diriyyeti sdetin sd bi-alin vefiyye

Vel-amediyye maerun nlu-ftil-erefiyye
4. Ve bi abi ibrhme men keefer-rumzel-bniyye
Bi-ari sadud-dn ummet-talib vel-msiliyye
5. Men luib bil-alvetiyye beynen vel-celvetiyye
Venur live arin fil-fine ales-seviyye
6. umme-altu maas-selmi maar-ri maat-taiyye
Vel-li vel-abi m fat zuhrun anberiyye
Ve359 Muafl-Bekryyi a yertec usnet-taviyye
359
ev.
200
Tercmesi
1. Ey yaratlmlarn Rabbi, sr sahibi hdi olan Nebye salt olsun
Ey Rabbim, yce ztn ve hviyet esrrnn srr iin
2. Yce berzah lemi, yaratlmlarn hayrls Muhammed iin

Kutb Rf cemaati .
3. Tam ahlakla ycelmi Kdiriye yceleri hatrna
Ve yce sfatlara ulam Ahmediye cemaati hatrna
4. Btn sembolleri kefetmi brahimin arkadalar hatrna
Saduddin Taglib Msil tarikat hatrna
5. Aramzda Halvetiye ve Celvetiye olarak bilinenler hatrna
Tarikatmzn sancan btn insanlar arasnda yay!
6. Sonra vg, rz ve selmla beraber salt olsun!

Ve anber iekler gibi (gzel) koku yayan aile ve ashabna
Mustafa Bekr hsn-i kabul bekler.
201
/35a/
Mamt- Taleb
eyen lillah Eb Tal
eyen lillah y Seyyid Amed
eyen lillah y Rf
L terab min mr teb sukr mil

Y rakum y u m indekum m ind
eyen lillah Eb Tal
eyen lillah Y eybn

eyen lillah Y Sadud-dn
Nanu aleyn bz360 bereketu ibil-enfs
Ve eyun rf vel-r Ebl -Abbs
Tercmesi
eyen lillah Eb Tal
eyen lillah y Seyyid Amed

eyen lillah y Rf
Benim ikimden imeyin, siz de benim gibi sarho olursunuz.
Ey klar h kokunuz! Sizdeki bende de var.
eyen lillah Eb Tal
eyen lillah Y eybn
eyen lillah Y Sadud-dn
stmzde bereket ve nefeslerin sahibi bir kartal
eyhimiz Rf hzr Ebul -Abbas
360
bes.
202
/35a/
Ir Mamt alt- Kebr

1. Allhumme alli ve sellim al seyyidin Muammedin vel-lil-kirm
btedi bin-nesli f medil-ber men f azveti bedri allelehul-amm
2. Elamdu lillhi rabbil-lemn al falillhi ehd lil-islm
Udulul-medne ve alli aleyhi ul y fia fn aleykes-selm
3. Y ayral-ali y sirrel-vuch y kenzed-deik y nra-alm
f f bbil-cibrl ev bbin-nis ev f bbir-rame ev bbis-selm
4. Allhumme alli alal-Mustaf muridin Muammedinibni Abdillh

Y rifen361 billh melekun bil-mel362 y reslallh y bedret-temm
5. Ve altullhi tutl kulle n al sirrillhi h ves-selm
allun Nblus yertecr-ri bil-man vel-uds vel-beytil-arm
Tercmesi
1. Ey Allahm, Efendimiz Muhammede ve onun kymetli ailesine salt ve selm
olsun!
Bedir gazvesinde bulutla glgelenen mjdeleyicinin soyuna vgyle bala!
2. Fazl ve keremiyle slama hidayet eden lemlerin Rabbi Allaha hamd olsun!
Medineye gir ve ona salat getir, de ki ey efaatmz, sana selm olsun!

3. Ey yaratlmlarn en hayrls, ey yzlerin srr, ey incelikler hazinesi, ey karanlklar
nuru!
Cebrailin kapsnda ya da kadnlarn kapsnda ya da rahmet kapsnda yada selm
kapsnda dur!
4. Ey Allahm! Yol gstericimiz Muhammed bin Abdullah el-Mustafaya salt olsun!
Ey Allah bilen, melek timsali, ey Allahn Resulu, ey dolunay!
5. Allahn salat ve selam srr- ilhi olan Tahaya her an okunur
Halil Nabls mn, Kuds ve Beytul-Haramla rza umuyor
361
rife.
362
mesl.
203
/35b/
ade-i Bureyde - Mamt- useyn
1. E min teekkuri cirnin bi- selemi363

Mezecte deman cer min muletin bi-demi
2. Em hebbetir-ru min tili kimetin
Ve evmeal-beru fi-almi min iami
3. E yasebu-abbu ennel-ubbe munketimun
M beyne munsecimin minhu ve muarimi
4. Fe-m li-ayneke in ulte-kfuf364 hemet
Ve m li-albike in ulte-stefi yehimi
5. Lev lel-hev lem turi demam al alelin
Ve l erite li-ikril-bni vel-alemi
6. Fe-keyfe tunkiru ubben bade m ehidet
Bihi aleyke udlud-demi ves-seami
7. Muammedun seyyidul-kevneyni ve-ealeyni
Vel-ferayni min urbin ve min acemi
8. Mevly alli ve sellim dimen ebed
Al abbike ayril-alki kullihimi
9. Mevly alli al Muammedin
Ve al abih falan ve kullihim ecman
10. Nebiyyunel-mirun-nh fe-l eadun
Eberra f avli l minhu ve l neami
11. Huvel-abbulle turc efatuhu
Li-kulli hevlin minel-ehvli muteimi
12. Y nefsu l tana min zelletin azumet
nnel-kebira fil-ufrni kel-lememi
13. Lealle ramete rabb ne yasimuh
Tet al asebil-iyni fil-semi
14. Y rabbi-cal rac ayra munakisin
Ledeyke ve-cal isb ayra munarimi365
15. ummer-r an Eb Bekrin ve an Umerin
Ve an Aliyyin ve an Umne il-keremi
16. M rataat aabtil-bni ru ab
Ve atrabel-ne dil-ni bin-niami
363
Kaside-i Brdenin mevcut notalar ve analizi iin bkz.
https://www.academia.edu/759950/Burde_Kasidesi_ve_Besteleri#.
364
ulte-kfef.
365
munarimi.
204
Tercmesi366
1. Selemdeki komular hatrlayp da m,
Kartrdn gzlerden akan kana yan?
2. Ya da bir yel mi esti Medine ynnden?
Yahut karanlk gecede imek mi akt dam Dandan?
3. Sevginin gizli kalacan m dnr k acaba?
Dkt gzyayla tutuan kalp arasnda.
4. Ne oldu gzlerine alama dedike comakta
Ne oldu dediinde gnlne gam kederi artmakta
5. Oysa alamazdn viranelere eer ak olmasayd,
Uykusuz kalmazdn yd ederek Bn aacn ve Alem Dan.
6. Nasl inkr edebilirsin ak
ahit iken gzyan ve tkenmiliin.
7. Muhammed iki lemin, insanlarn ve cinlerin
Efendisidir Arapn ve Arap olmayan herkesin
8. Ey Mevlmz, salt ve selm ebediyete kadar daima
Yaratlmlarn en hayrls sevgiline olsun!
9. Ey Mevlmz, Muhammed (sav)e salt olsun!
Ayrca btn ashabna (salt olsun)
10. Ktlkten sakndrandr Peygamberimiz, iyilii emredendir
Evet veya Hayr diyebilen hi kimse onun kadar doru karar verebilmi
deildir
11. efaati arzulanan Hakkn sevgilisidir Muhammed
Onunla yok edililir her korku ve her dert
12. Ey nefis, byk gnahlardan dolay dme yeise
Byk gnahlar kusurlar gibidir Allahn affediciliinde
13. Umulur ki Rabbim paylatrrken rahmetini
Bu taksimde gnah miktarnca olur rahmeti
14. Y Rabbi isteimi geri evirme
Hesbm da katnda mahrumiyet zerine yapma!
15. Sonra Eb Bekirden ve merden
Ve Aliden ve kerem sahibi Osmandan
16. Sab rzgr Bnn tatlln getirmedi
Hurilerin rehberi onlar msik ile nimetlendirdi
366
Kaside-i Brdeye ait olan 1-7 ve 10-13 aras beyitlerin tercmesi iin bkz. Musa Yldz, Niyz
Msr Kasde-i Brde Tesbi, st., Elif Yay., 2007.
205
/36a/
Mediye-i Mev
1. if bi-revin ve minberin ve amin y lekel-maamu ayra mam
Ve alal-minberi-erfi ab yaiun-nse m elee kelm
2. Efalul-ari ucra y reslallh lemmetil-Muaf ve lemmet im
Ve hve f abrihi-erfi ariyyun men yusellim aleyhi radde selm
Tercmesi
1. Bir bahede dur ki o, bir minber ve kbledir, ne gzel makam, en gzel
makam!
erefli minber zerinde insanlara vaaz eden hatip ne tatl konuuyor!
2. Yeryznn en faziletli yeri bir hcredir ki seni ve bykln iaret eder
ey Allahn Resul!
Ve o erefli kabrinde sadr, ona selm verene o da selm verir.
206
/36a/
Nevbe Ul
eyen lillah y ibes-srril-mubn

Y Rfiyel-meded 367 y bil-alemeyn
(Meclisine gre Y Cibv el-meded y Sadeddn y Bedev el-meded y Ebul-
Ferc y Eb li el-meded y Muyeddn)
Ebadet an nir tilkel-ym
Ve ales-sukknih minnis-selm
Ve al ey Ailil-Munc
Ve alen-neseb ve al ayril-enm
Micet vel-albu y ehlel-vef
F medi bnir-Rf ad af
Ve al cemil-meyii kullihim
Ve alel-aseb ve alel-neslil-kirm
El-Cibv f Cib ib mam
Kem if ill ve kem muad am
Tercmesi
eyen lillh ey apak sr sahibi!

Ey iki alem sahibi Rf, meded!
Bu adr benim gzlerimin nnden uzaklat
Ve sakinlerine benden selm!
eyhim kilil Mncye selm!
(Efendimizin) soyuna ve yaratlmlarn en hayrlsna
Benim ruhum ve kalbim ey vef ehli
Tertemiz bni Rfainin medhindedir
Ve btn eyhlerin (byklerin) ruhuna
Ve Onun soyuna ve kymetli nesline
Cibv Cibada makam sahibidir.
..
367
Rfiyil-meded.
207
/36a/
Y ibdallh vhidillh 368eramir-ramn Seyyid ayrullh
Evvel m nebdiu 369 alli ala370-nebiyyi hl-arabiyyi ibn-i abdillh
Tercmesi
Ey Allahn kullar, Rahmanlarn en rahman olan Allah birleyin! Seyyid Hayrullah

Evvel Abdullah olu Arab Th Nebiye salat ile balarz.
/36a/
ayyh ayyh Eb Tal ayyh
Ben eyb yyh y Rf ayyh
Y Bedev yyh y Abdeldir ayyh
Y Sadeddn ayyh
368
vidillh.
369
nebd.
370
an.
208
/36b/
1. Ve me bi-brhme beytu mamih371
Kem me ukrullhi372 bil-beyti vel-md 373
2. affet leke374 evtu 375 f y ibne (yebne) Muaf
Ve drun bi-bbillhi drun bihes-sad
3. Selmun anis-sdti men seken ay

Minel-utbi Sadid-dn men lehum376 mecd
4. Ve nesl beni eyb sdtu muerin
Bi-nri hudhum tubraul377 -ayunur-rumd
5. Yeuuh Abdulaniy bi-taiyyetin

Teemm ve teslmun lehum m l add
Tercmesi
1. Ve Onun evinin makam brahimle kim oldu.
Nasl ki Onun evi ve hamdiyle Allahn kr kim oluyor
2. Ey Mustafann olu! Btn gzel vakitler senin iin saflat.
Ve Allahn kapsnda Onunla mutluluk olan bir ev
3. Hayatta olan yce byklerden gelen selam
(ve o byklerden olan ) Kutub Sadudinden

4. Ve Beni eyba nesli ve maer378 bykleri
Onlarn nurunun hidayetiyle iltihapl gzler iyileir
5.
371
beyte mamuh.
372
ukrallhi.
373
Gramer asndan mdi olmas gerekiyor fakat metinde alt msralarda da grlecei zere uyak
asndan byle bir kullanm tercih edilmitir.
374
Metinde ffetleke eklinde birleik yazlmtr.
375
evti.
376
lehum.
377
tubrae.
378
Aere-i Mbeerenin kastedildii dnlmektedir.
209
/36b/
Esadallhu alates-sad ve abbhu bi-kulli ader mam- Ali
Kerremallhu ala fil-bery y li-ferin min ayri ali zekiy
El-cibv cedduh ad tebh el-kermtu beyne klli veliyy
alku-ikri vel-mamt tezh umme teveff bi-kulli srri aliyy
Tercmesi
Ne mutlu Sadnin douuna! mam- Ali de onu ok sevsin.
Allah onun soyunu yaratlmlarn iinde deerli klsn, ey pak, hayrl soyun
(torunu)!
Cibavinin atas ki kerametleri btn veliler arasnda reva buldu.
.. sonra Alinin srryla ld.
210
/36b/
Nu-i aret-i Seyyid
1. F aletil-budi r kuntu ursiluh379
Tuabbilul-ara ann ve hiye nibet
2. Fe-hih devletul-ebhi ad aarat
Femdud yemneke key ta 380 bih efet
Tercmesi
1. Uzaklk durumunda ruhumu gnderimitim
Benim yerime yeri psn, o benim naibimdir
2. Bu mevcudat yalanc zenginliktir
Sa elini uzat ki dudaklarm haz alsn!
379
Eserin uul formunda bestelenmi Bestenigr ve Yegh makamlarndaki notalar iin bkz.
mid=0.
380
ta.
211
/37a/
Nu-i Seyyid Bedev uddise Sirruh
1. F anatin l alt teraktuh
Ve l yalemu inn uall bi-mekket
2. Uall altel-amsi f beyti dim
Maas-sdtil-akbi ehlul-aat
3. Muraaatil-amri381 aaah nruh

Alal-kiti fil-kirm leh alamet
Tercmesi
1. Bir tntnda382 dedi ki : Sen namaz klmadn!
Halbuki bilmiyor ki ben kendi Mekkemde namaz klarm.
2. Ben evde devaml be vakit namaz klarm
Ehl-i hakikat olan kutublarn efendileriyle.
3. Onun nuru arap giysisini aydnlatt
..
381
amru.
382
dedikodu, fslt, ark
212
/37a/
Mediyye
1. El-amru denn ve dennl-amru reyn
Ve meclisu-ikri383 tesb ve urn
2. M yerabul-amre ill en yekne baal

Yualliun-nevme384 lem tama leh 385ecfn
3. allatun-nevme386 ve lem arif alveteh
Hatt cef cifni ayn be 387 fn
4. bner-Rf rufia adru bih ve al

Ve-bnel-edhem seyyeb mulkuh fn
5. Ammal-Cuneydu tecenne tbeal-baal
Ve le ene bereketun ve rabbu an
6. Enel-umey enel-allc y fuar
Ravvebtu indnehum min umi burn
7. Lkin semitu riclel-aybi ad naa
Fe-mut ehden kem m tebni affn
8. Enelle ultu 388 l tuein fe-m vecebet

att semitu duykel-ari389 bi-en
9. umme-altu alen-nebiyyi Muammedin
Vel-Muafl-mucteb min nesli adnn
383
meclisi-ikri.
384
yualliin-nevmi.
385
tamaleh.
386
allati nevmu.
387
t be.
388
ulti.
389
diykil-ari.
213
Tercmesi
1. arap benim sevgilimdir ve onun namesi reyhan kokuludur
Ve zikir meclisi benim tebihim ve Kurnmdr.
2. Ancak kahraman arab ier

Uykuyu terkeder, gzler(i) uyku grmez
3. Uykuyu terkettim (yle ki) onun tatlln bilmem
Gzkapaklarm kurudu, gz yok oldu.
4. bn-i Rfnin deeri ycedir

bn-i Edhem mlknn hazineleri fani
5. Cneyd ise kahraman olarak .
Rab bana verdi, ben bereketim!
6. Ben ben Hallcm ey fakirler!
7. Ama gayb riclinden konuurlarken duydum
Affm ina ettiin gibi ehit olarak l
8. yle diyen benim: Ezan okuma, vacib deil

nk ben arn horozlarnn ezann duydum.
9. Nebi Muhammede salt olsun!
Adnn neslinden seilmi Mustafaya
214
/37b/
Nu-i Abdul-an Merm
Gfte: Abdulgan
1. Erselellhu ileyn bil-kermtil-im390
Amedel-mutr391 h seyyider-rusuli el-kirm

Fe-tehennev y rf niltum kullel-merm
Billei ad cekum yed il dris-selm
2. Y abballhi y men nruh yumlil-vucd
Vellei min keffih ad fe fn bare cd

Ente srrullhi aan cite min ayril cudud 392
Li-necil-ali mimm ayruhum tehdl-enm
3. Sreter-rukbn leylen aduhum393 aral-icz
Vel-mey teterm ve-irb ve ihtizz
Kullem
Vel-hev bil-albi yerm kulle vatin bi-sihm
4. Hih rmun rm nirtun bil-uyn
Y li-avmin kulle men hme bih yell-menn394

Siyyem ven-nru yubd vehtekes-srral-men
ad adimnl-ale lemm aheret tilkel-ym
5. Ve altullhi rabb maa selmin l-yezl
Li-nebiyyillhi men ze cellen ve ceml

Vellei Abdul-an yerc bih neylel-keml
Ve bi-lin ve bi-abin yertec usnel-itm
390
bil-kermtul-im.
391
Amedil-mutr.
392
cudd.
393
adehum.
394
yell-menn.
215
Tercmesi
1. Allah geni cmertliiyle bize gnderdi
Kymetli resullerin efendisi olan seilmi Ahmed Tahay
Ey arkadalarm, raz olun ki her dileinize ulaasnz!
O kiiyle ki gelip sizi bar yurduna davet ediyor
2. Ey Allahn sevdii, ey nuru mevcudat dolduran!
El aysndan cmertlik denizi taan!
Sen gerekten Allahn srrsn, yollarn en hayrlsndan geldin.

Onlarn (insanlarn) en hayrls olarak yaratlmlar hidayete erdirmek iin
3. Kervan geceleyin yrd, amalar Hicaz topraklar
Duygular coku ve heyecanla arzuda yaryorlar
..
Kalpteki ak her vakit ok frlatyor.
4. Bunlar sembollerdir, gzleriyle bakarlar

k olup yoluna den herkes nimetle karlar.
zellikle nuru ortaya kar ve korunmu srr ortaya karr
Bu adrlar ortaya knca aklmz kaybettik
5. Rabbim Allahn salt, bitmeyen selmla
Ycelik ve gzellik sahibi olan Allahn nebsine olsun
Abdulgan ise kemale ulamay diler
Ailesi ve sahabesi hrmetine gzel sonu umar
216
/38a/
Nu-i Mekr
1. n cebertum kesre alb entum ehlez-zimm
Ev acertum y abibu fe-aled-duny 395es-selm
2. let amrur-riy 396 ul li-erbil-arm

Kullu men yau Muammed397 yenbe en l yenm
3. Meracel-bariyye dem kde en yelteiyn
Beyne sem ve fud berzeun l-yebyn
4. Ve dumul-uyni tecr lem-tezel naatn
Ve abb ve ecnithu verdetni398 ked-dihn
Tercmesi
1. Krk kalbimi onarrsanz ki sizler bunu yaparsnz
Ya da bunu yapmazsanz ey dostlar, dnyaya selm olsun!
2. Bykler dediler ki : klara syle,

Kim Muhammede k olursa uyumamas gerekir.
3. Gzyalarm deniz dalgalar gibi nerdeyse birbine karacak
Kulam ve kalbim arasnda bir mesafe var ki birbirine ulaamyorlar
4. Gzyalar durmakszn akyor
Mahbubum ve onun yanaklar gldr, (srlen) ya gibi
395
fealed-duny.
396
amrur-riyc.
397
Muammed.
398
vrdetni.
217
/38a/
( f)
1. Abelel-bedru aleyn vetefet minhul-budr399
Mile usnike m raeyn au y veches-surr
2. Ente emsun ente bedrun ente nrun feva nr
Ente l-ekke y Muammed ente miftu-udr

3. avuke-fiil-murevva400 vredn yevmen-nur
Vestecret y Muammed ciluke-abyun-nufr
4. Y reslallh ya men meduh yucli-udr
L teaf men f-ke emmun min dehiyytud-duhr

5. Zdekallhu alt maas-selmi t-i nr
M yal surr
Tercmesi
1. zerimize yle bir ay dodu ki dier aylar gizlendi
Senin gzelliin gibi hi grmedik ey sevin yzl!
2. Sen gnesin, sen aysn, sen nur stne nursun

Sen phesiz ey Muhammed, sen kalplerin anahtarsn
3. Saf, temiz, berrak havuzuna hesap gnnde vardk
Vahi geyikler bile sana komu oldu ey Muhammed!
4. Ey Allahn Resl! Ey vgs kalpleri cilalayan!

.
5. Allah salt ve selmn sende artrsn nr sahibi!
399
Eserin arivde uul olarak kaytl olan ve Zeki Dede tarafndan bestelendii yazl Tebriz notas
iin
bkz.http://www.sanatmuziginotalari.com/eser_detay.asp?esid=65742&esera=%20Akbelel%20bedru%
20aleyna%20vahtefet%20minh%FCl-%20budur.
400
avuke-fiil-murevva.
218
/38b/
Nu-i mm useyn Rayallu anh
1. retullhi minel-ali eb bade ceddi ve enebnul-reteyn
Ummiz-zehr401 aan ve eb vriul-ilmi ve mevl-ealeyn
Kisul-yemnde mesurdur ( yazldr)
2. Durretun ad uliat min cevherin fe-ene durretun vebnel-cevhereyn
Vlid emsun ve umm amerun ve enel-kevkebu beynen-neyyireyn
3. Men leh ceddun ke-ceddl-Muaf Amedil-mutr seyyidul-kevneyn
Men leh ummun ke-umm Fma biatil-mutr urretu kulli ayn
4. Men leh ebun ke-eb aydarin telel-kuffra f yevmi uneyn
abedallhu ulmen neen ve ureyun yabudnel-veeneyn
5. Yabudnel-lte vel-uzz mean ve aliyyun me navel-bleteyn

Men leh ammun ke-ammi Caferin ul-cenayni kermun-nesebeyn
6. Nanu abullab amsetun ad melikn arah vel-maribeyn
Nanu Cibrlu ad sdisun ve lenal-kabetu ummel-arameyn

Ummetul-mutri urretu ayunin f adin tusavne min yedil-Huseyn
401
umiyyez-zehre.
219
Tercmesi
1. Dedemden sonra yaratlmlarn hayrls babamdr, ben iki hayrlnn
evladym
Annem gerekten Zehradr, babam ilmin varisi ve ins cinnin mevlsdr
2. Ben yle bir inciyim ki cevherden yaratldm ve iki cevherin oluyum
Annem gne, annem aydr bense iki nur arasnda bir yldzm
3. ki cihan efendisi seilmi Ahmed Mustafa gibi bir atas olan kim var?
Btn gzlerin aydnl, seilmiin paras annem Fatma gibi kimin annesi
var?
4. Huneyn gnnde kafirlerle savaan baban Haydar gibi kimin babas var?
Kurey iki puta ibadet ederken kk bir ocuk Allaha ibadet ediyordu
5. Ali iki kbleye ynelirken onlar Lt ve Uzzaya ibadet ediyorlard
ki koldan kymetli neseb sahibi Cafer gibi kimin amcas var?
6. Biz beimiz Ab ehliyiz, douya ve batya malik olduk
Altncmz Cibrildir, Kabe ve Harameyn (Mekke ve Medine) bizimdir
Gzlerin aydnl, seilmiin mmeti Hseyinin elinden ier
220
/39a/
1. El-amdu rabb ve al y ayral-ali nuall
Ve al-abi fual e-teryyi isma l
Ve adun f m Leyl aeben ann ehl

Ve ene m l f ir liyyun minn
2. ytu elem nera etl tera bl
Ve bi-amdillhi teferra ve yuiul-br il

Y alb ems ve esbi hum ved-duny f l
Ve anabi-eyin bil ey vestenaa yesten
3. ul l m tadem ultu el-dmetu erefi
Men l yuaddem yudem ve allun m yef
Bi-ced minn tadem vemurru an ketef
Ve a attal-cib in kne yadum minn
4. L taud illallh f srrike vel-al
Ve teyean ennallhe leyse yeurruk insn
221
Tercmesi
1. Rabbime kr, yaratlmlarn en hayrlsna salt ederiz
Ve faziletli sahabeye Bana msamaha gsterir misin?
Leylnn hikayesinden ailem beni menetti.
Bana ne oluyor ki ben H ve irden yce olaym?!
2. Elem nerah yetleri okunduumda kalbimi ferahlatr
Allaha krederek ferahlk bulur ve bana mjdeyi verir :
Ey kalbim, onlar ve btn dnya benim hlimle sabahlyor ve akamlyor.

(Hibir) eysiz hereye kanaat getir, istina gster(en) zenginleir.
3.
4. Gizli ve akta Allahtan baka kimseyi kastetme (maksudun olmasn)!
Emin ol ki Allah insana zarar vermez.
222
/39b/
Nu-i Pr
1. Hihil-ubbetul-ara ubb ve alm
Ve kullu evliyail-kevni tate adm
2. E-yudrikuhum srr eynem allet raab

Srrul-vucd ve idvetul-slm
3. Ene akumu bi-vdi-n f kulli stin
Ve det f rubil-arbi ubbi ilm
4. Enel-aru enel-kursiyyu enel-levu vel-alem

Ve l yenseun-nessu bade kelm
5. ultu leh h mam ve rifat
Fe-le ente ey ve idvet ve imm
6. Eae aleyyel-ahde uddm alf
Ve sirul-insn tate lli alm
7. Murd temessek b ve kun b402 vian
Ene umke fd-duny ve yevmez-zim
8. Ener-rf y murd l teaf

Cedd Reslillhi bedrut-temm
9. Ve m ltu hl-avle403 faren ve innem
Etekellemu bi-lisnil-a vel-hmi
10. umme-altu alen-nebiyyi Muammed

ayrul-enm ve idvetul-islm
402
biye.
403
hl-avlu.
223
Tercmesi
1. Bu yeil kubbe benim kubbem ve alemimdir
Ve kainatn btn evliyalar ayaklarmn altndadr
2. Gnlm anlatabilir mi, kleliimin zlecei yer neresidir?
Varln srr ve slmn nderi

3. Ben in vadisine her saat hkmederim
Rubi Harabda404 kubbemin iaretleri oalr.
4. Ben Arm, ben Krsym, ben Levhim ve ben Kalemim.
Neshediciler benim szm neshedemez.

5. Ona dedim ki: Bu benim makamm ve ykseliimdir.
Dedi ki: Sen benim eyhimsin, nderim ve imammsn
6. Benden ncekiler ve sonrakiler bana sz verdiler
Ve alemimin glgesi altnda dier insanlar da
7. Ey mridim, bana smsk tutun ve bana balan!
Seni ben dnyada ve ahirette korurum
8. Ben Rfyim ey mridim, korkma!
Dedem Resulullah dolunaydr

9. Bu sz ben kibir olsun diye sylemedim
Ben ancak Hak ve ilham diliyle konuurum
10. Son olarak salt nebi Muhammede olsun
Yaratlmlarn en hayrls ve slmn nderi olan
404
Rubi Harab: Masallarda orak, susuz ve yabani llere verilen ad. Detayl bilgi iin bkz.
http://www.alriyadh.com/2010/10/12/article567325.html.
224
/40a/
1. Abdu-afi ve l f bbi tafl
Fe-avu falike mevrdetun ve menl
2. Y le beyti reslullhi ve y erefi
ad item nzilun f-kum ve menzl

3. Y amed y eb fmz-zehr
Ve y aliyy yedeyhis-seyfi mesll
4. Ve y useyn mines-sbeyni y Hasan
Menis-tee bi-kum fel-ayru mal

5. Y le405 h ve Ysinel-muibbi lekum
F cennetil-uldi l yel bih tebdl
Tercmesi
1. Ben zayf bir kulum, bana efkat kaps lazm
Senin fazlnn havuzu urak yeridir ve oradan iilir
2. Ey Resulullahn ehl-i beyti, ey erefliler!

Size gelen snr ve siz, durak yerisiniz
3. Ey Ahmed, ey Fatmatu Zehrann babas!
Ve ey ekilmi klc elinde olan Ali!
4. Ve ey iki torun Huseyin ve Hasan!

Kim sizden yardm dilerse hayr bulur
5. Ey Yasin ve Taha ailesi! Sizi seven,
Ebedi cennetlerdedir, onlarda deiiklik olmaz...
405
lu.
225
/40b/
Allhu ekber kullem lel-mueinu ayy
Hayye ale-alh ayye alel-fel
Ve eyae406 kulle men fil-ayy
Y albi imde Muammed m dumte ente ayy
Sir y dell ve ente mirsli al kel-ayyi sellim

Alellene bil-ucri-erfi ayy
Y ayyu y ayymu y amed tenezzehte407 an mudid
Entel-almu bim mulitu bih ve ente aleyhi hid enter-rabu alel-ibdi ve
ente fil-melekti vid entel-muyessiru vel-musebbibu vel-musehhil vel-musid

yessir len ferec arb y ilh l tubid
Y ayyu y ayym y bedas-semvti vel-ardi y mlikel mlki y el-celli
vel-cemli vel-kemli vel-iftil y ayym
Tercmesi
Mezzinin Hayye ale-alh ayye alel-fel dedii her an Allahu Ekber
Dirileri uyandrd
Ey kalbim, sen sa olduun mddete Muhammedi v!
Ey rehberim, yr! Sen bana gnderilmisin. Bu diriye selm olsun..

Hucr-i erifde408 diri olanlara selm olsun!
Ey Hayy, ey Kayyum, ey Samed! Ztlardan mnezzehsin
Sen Almsin, bendeki her eyi bilirsin ve sen, ona ahitsin. Sen kullarn
gzetleyicisin. Sen melektta teksin, sen kolaylatrcsn, sen sebepsin, sen

rahatlatcsn. Sen yardmcsn, bize bir kurtulu yolu kolaylatr Ey Allahm,
uzaklatrma (zorlatrma)!
Ey Hayy, ey Kayyum, ey yerin ve gklerin yaratcs, mlklerin maliki, cell, ceml,
keml ve faziletlerin sahibi, y Kayym!
406
eyae.
407
tenezzehet.
408
Efendimiz (sav)in kabri.
226
/41a/
Mediye-i Sadud-dn
1. Fe-in seel annr-ricle fe-nisbet
Yelu beni eyb sdti mekket
2. aratu ene ve ey f levin vid

al ibni anbelin f zemni seyat
3. Ve ahedeniyel-utbu-erfu bi-yedih
Fe-yusemm bi-muyid-dn min ayi milleti
4. Ve le li-sadid-dni e-mi kum bih afr

Fe-ultu leh seman ve elfeyne at
5. Ve l fil-cib vatun tecellet ftuh
cenil-maade yefzu bi-himmet
6. ndetil-fuar y men sekene cib
E yudrikuhum srri al adri lemat
7. Murd lekel-bur murd lekel-hen
Temessek bi-hablillhi umme bi-beyat
8. Murd temessek b ve kun biye vian

Ene umke fid-duny ve yevmel-ymet
9. Ene eyun sadud-dn ve mi cib
Ene eyul-ur ve kullu-arat
10. Ve ret daveti bil-cib sisuh

Ve bi-mi cin ve nanul-muet
11. Cemu dedbil-ari at li-emrin
Fe-ret irti al ehli irat
12. Ene min riclin l yumu celsuhum
Ve lkin reslullhi ey ve dvet
227
Mediye-i Sadud-dn Tercmesi
1. Eer bana mensub olduum ricli sorarlarsa
Derler: Ben eyb Mekke bykleridir
2. Ben ve eyhim bir levhada okuduk
Seyahatim srasnda bn-i Hanbelin yannda

3. Ve yce kutub eliyle bana sz verdi
O, milletin en hayrls Muhyiddin diye isimlendirilir
4. Ve Saduddin-i ama dedi: Kalk, onu affet!
Ona dedim ki: Bam gzm stne!

5. Cibada benim iin bir vakit var ki Onun sfatlar ortaya kar
Makamna geldiinde himmetimle kutulua erer
6. Fakirler Ey Cibada meskn olan! diye seslendiinde,
Kalbim onlara n yceliini bildirebilir mi?
7. Ey mridim, mjdeler olsun! Ey mridim gzellikler seninle olsun!
Allahn ipine smsk sarl, sonra biatma da
8. Ey mridim! Bana smsk sarl ve gven!
Seni dnyada da ahirette de korurum

9. Ben eyh Saduddinim, ben Cibann koruyucusuyum
Ben ehrin eyhiyim ve btn tarikatn eyhiyim
10. Cibada davetim orada bir temel tekil etti
Ve ama geldik ve orann yerlisi olduk

11. Yeryznn btn hayvanlar emrimize tabi oldu
aretlerim ak ehlini gsterdi
12. Ben yle adamlardanm ki onlar hakszlk grmez
Resulullah da eyhim ve nderimdir.
228
/41b/
Mev
Ziyratil-Muaf f klli min tecr
Lemm Eb Bekr kemule409 ayyiben tucr
Ve seyyidetun410 Fmate-hirete-ehr
Ummul-asen vel-useyni bintin-nebiyyil-hd
Mamuh inde bbih 411 dilel-ucr
Tercmesi
Her yl Mustafa (sav)i ziyaret oluyor
Ebu Bekir de gzellikle onu tamamlar
Ve seyyidemiz pak Fatma Zehra da
Ki o Hasan ve Hseyinin annesi, Hidayet veren nebinin kzdr
Makam hcrenin iinde onun kapsnn yanndadr.
409
keml.
410
ve sitten.
411
bbih.
229
/41b/
f eri-ey 412ve zr ubu y ayyr
Ve zr Amed delle avmihil-ayr413
Seyyidir-Rf seleb al maal-ur
teykaztum nd y malle un-nr
Tercmesi
eyhin bulunduu yerleri tavaf edin ve kutbu ziyaret edin ey avare!
Ve Ahmedi ziyaret edin ki o, iyiler topluluunun yol gstericisidir.
Hzirnla beraber aklmz alan Seyyid Rfai (yi ziyaret edin)

Uyandnzda Ey znnr zen! diye nid edilir.
/42b/
Suln
Nebiyyun amed-dne ve eyun y srre adid-dn y eb414 li el-meded
Tercmesi
Nebimiz dini ikame etti ve eyhimiz de Ey Sadeddinin srr, ey Eba Ali imdad!
/42b/
Y skine Cib srrl-Cibv bhir ve fl-mami ir415 vel-li f hir
arun416 bit-teln ve eyun417 y suln srru Sadud-dn y Eb Ali el-meded
Tercmesi
Ey Cib sakini! Cibvnin srr ak, makam hazr, hli de apaktr.
Yolumuz telkin iledir, eyhimiz sultan- srr- Saduddin y Eb Ali meded!
412
eriey.
413
dellel-avmi hel ayr.
414
eb.
415
ir.
416
aran.
417
ve-eyun.
230
/42a/
( Kf)
1. Henen li-aynin hedet ara bi-Mekket
Fe-fat bi-beytillhi seban ve lebbet
2. Ve f zemzemin ad 418 zemzemet ve terennem
Ve f icri smle vel-beyti419 allet

3. elete eyymin veafn420 al mn
Ve rbia yevmin ad umirn bi-recat
4. Ve edirn vuchen nanel-abbil-Muaf421
Fe-hebbet aleyn nesmetun-nebeviyyet
Tercmesi
1. Ne mutlu o gze ki Mekke topraklarn grd
Allahn evini yedi kere tavaf ve telbiye etti
2. Zemzemde (onun gibi) alad ve terennm etti
Hicr-i smailde (smailin makam) ve Kabede namaz kld

3. Minada gn durduk
Drdnc gn dnmemiz emredildi
4. Yzmz sevgili Mustafaya dndk
zerimize nebevi nesim rzgar esti
418
adde.
419
vel-beytu.
420
ean.
421
nanel-abbel-Muaf.
231
/42a/
Mev
1. um ilen-nsi menzilen ve maall
Min abbil-ulbi yevmel-ym
2. Ekerun-nsi bi-alti aleyhi
Tertene bih rifaten ve makm
3. Ve terhu f abri-erfi ariyy

Kulle men sellim aleyhi radde selm
Tercmesi
1. nsanlarn mahallelerine ve evlerine git
Kyamet gnnde kalplerin sevgilisinden
2. nsanlarn ou ona salt ederler
Onunla (saltla) makamca ykselirler
3. Onu kabr-i erifinde sa grrsn

Ona selm veren herkesin selmn alr.
232
/42b/
( Kf) - Fti-y erf
El-amdu lillhi rabbil-lemn Musebbibul-esbb
Er-ramnir-ram Rimul-muminne munzilul-kitb
Mlik-i yevmi-d-dn Mulkuh l yefn ve hve eddul-ib
yyke nabudu ibdete abdin ifin minen-niami ve iddetil-ab
Ve iyyke nestan Bi-llhi-stinete abdin mutevekkilin al rabbil-erbb
hdina-ral-mutam Hidyete Dvdelle422 ulte f aih nimel-abdu inneh
evvb
rallene enamte aleyhimNamed-duny marnun bi-nami yevmil-isb
ayril-mabi aleyhim Humul-kfirne vel-chidne bi-nui ve--avb
Ve le-lln Ellene alaltehum att l yarifnel-bb
mn Ellene men ve amilu-liti b lehum ve ushu mab
Tercmesi
Hamd, lemlerin Rabbi ve msebbibl-esbb olan Allaha aittir.
O, Rahman ve Rahimdir. Mminlere merhamet eden, Kitab (Kuran- Kerim) indiren
(dir).
O, din gnnn sahibidir. Onun mlk yok olmaz ve Onun azab ok iddetlidir.
Azap ve musibetlerden korkan kulun ibadeti gibi, yalnz (sana ibadet ederiz)
Rablerin Rabbine mtevekkil bir kulun yardm istemesi gibi sadece senden yardm isteriz.
Davudun hidayeti gibi hidyete erdir. Sen onun hakknda yle buyurdun : Ne gzel kuldur
ki o, Allaha ok snandr.
Kendilerine hesap gnndeki nimetlere yakn nimetler verdiin kimselerin yoluna ilet!
Kfirlerin ve szleriyle hakikate kar mcadele edenlerin, kendilerine gazap ettiklerinin
yoluna deil!
Kapy tanmayacak kadar sapmlarn yoluna deil!
man edip salih amel ileyenlere ne mutlu! En gzel son, onlarndr.
422
Dvdulle.
233
/42b-43a/
Miraciye
1. Bi-medi reslillhi ed ve erab
Fe-ke ecran bin-nabi ve unib
2. Fe-kelle ad errefallhu adreh

Bi-menziletin lem yudni minh muarrab
3. Ve f leyletil-mirci ad nle rutbeten
Muerrefeten min bi avseyni arab
4. Henen len min ummetin ve nebiyyun
erfun affun lil-ilhi mucb
5. asbun nesbun musinun mutefail
Afun rafun kmilun muteeddib
6. Lafun arfun l yuh murselu

Sadun mezdun fil-ili423 muheeb
7. Mamuke mamdun ve ente muammed
Fe-eyyu lisnin424 bil-feati yurib
8. Aleyke altullhi umme selmuh
Ve lih ve abih miskun ve ayab
423
il.
424
fe-eyye lisni.
234
Tercmesi
1. Resulullahn vgsn syler ve alarm.
Bu, sevap olarak en gzel nasiptir.
2. te byle Allah onun kymetini yceltmitir.

yle bir makamla ki ona yaklaan olmad.
3. Ve Mirac gecesinde bir dereceye ulat.
ereflenmi olarak Kab- Kavseynden daha yakn
4. mmet olarak ne mutlu bize! Peygamberimiz,
erefli, iffetli ve Allahn emrinde
5. Soylu, nasipli, gzel, stn klnm
Yufka yrekli, efkatli, kmil, edebli
6. nce, zarif, ona benzer bir peygamber yok!

Cennetlik, stn zellikleri haiz, ar (saf)
7. Makamn ycedir ve sen de Muhammedsin (vlmsn).
Hangi dil, fesahatiyle onu anlatabilir?
8. Allahn salt ve sonra selm sanadr.
Ve miskden daha gzel kokulu ailesine ve ashabna
235
2.2 Mecmuadaki Eserlerin Notalar
236
2.3. Alfabetik Gfteler ndeksi
Gftenin Ad Transkripsiyon Nota Sayfa

Sayfa No No
1. Abdel-Kdir y Geyln y el-fli vel-isn

129
2. Abb y abb 156 236
3. Alallhi f kullil-umr tevekkul 182
4. Allhu Allhu Rabbun ya men laibe sr 195
5. Allhumme alli alel-Muaf bedil ceml ve baril-vef 123
6. Arric y hd navel-im 141 237
7. Alin min uyd innen f 138 238
8. Ab kullem yekf ferdu-ekl ve arf 74
9. Bed hillen al azlen 90
10. Beyne bntur-revb 88
11. Beynel-bn vel-azln ve-ultn 44
12. Billhi alli y r 185
13. Billhi ve zhil-ceml ve mucizan y bedri 134 239
14. Bi-ri y azz Mrak 187
15. Bi-sulnir-Rifiyyeti Seyyid Amed Mevln 51
16. Bulbulun efru ann min al mcil-vun 136
17. Cn y seyyid cn cn vel-muannn 76
237
Sayfa No No
18. Cealn fil-men melekn bil-in 71
19. Cud bitedn veramn 46
20. Danil-armi f aik meel 161
21. Edir y alatel-bedr 43 240
22. Ehdet lene-ab be en minel-abb 85 241
23. Ehli vd ciyd r aleyn telzumn 162
24. El ter ebl murd 175
25. El-firrul-muselsel 184
26. El-dul-ekber lev tezurn y ra 145 242
27. El-albu mine-evi lead de arm 109 243
28. El-kevnu il cemlikum mut 100
29. Emtedi ayral-beriyye amedul-hdiyel-ber 55 244
30. E-ltu alell-muallili bil-amm 73
31. E-ad vef bil-aml 99 245
32. E-ubu bed min alatih 143 246
33. Etn zamn bim arte 121 247
34. Ey navel-n eyyuhel-ivn 60 248
35. Ey nesme-ab in czte aral-abb 97 249
36. Eyyuhel-bedrul-etemm 116 250
238
Sayfa No No
37. F hev ehlul-muall acibne tizkr 89 250
38. asebn fedaa umme menn fata 104
39. ayy bin edir len y eyyuhes-s 94
40. H azl minel-yemn 188
41. Heyyecet vecd y nesm 159
42. lhun l ilhun sivhun 119 252
43. n rumte tuy bi-azmil-mekn 139 253
44. sma y i ve kun far 191
45. ad feteallhu bil-mevhib 190
46. ad arradedel-umr ve atil-eyr 126
47. ad al l abul-mal fl-man 170
48. ad meleket lb bedrun ceml 149 254
49. ad tecellet selm ve enclet esm 110 255
50. amerun yebsimu an durrin 118
51. f bi-ull 62 256
52. l eyen lillh y ebal-limeyn 151
53. l eyen lillah y ibnel-esyd 150
54. um bid-duc vatenim y nimen sear 108
55. um bin um bin y uheyl 179
239
Sayfa No No
56. um lena naval-n 153
57. um y emral-izln keyfet-ter 107
58. um y nedim iml vehm devvir id 47 258
59. um y nedm ve imle l kese-al 157
60. L telm lillhi eyyuhel-maib 135
61. Laiben abyu bi-al fesifn y ricl 95 259
62. Lef rub cil uzeyyil-ehyef 106
63. Lev enneh lemeat bid-dc Leyl 63
64. Lev semea bedr f cn Y Mevly 68 260
65. L-bbek eteytu Y Mevly 154
66. Lin-nsi dun ve ene ind bil-li dn 148
67. M aleyn m aleyn i veredn vertubn 103
68. M l ayr cemlukum naar arm 80
69. M rul- y seyyid ill men yehvk 69
70. Mabbel-mufetta m l bil-mesl 112
71. Maad badd lil-bzil-eheb 181
72. Meded meded y Rf at leke sib 147 261
73. Melektum fud fe-rel-hev aleykum rabun 96 262
74. Men yul aynen yutles-sih 188
240
Sayfa No No
75. Min inl-blbil ve nal-emm 133 263
76. Mu bed bedri ayyibun-ner 128
77. Mu tebedd nru bedr 176
78. Nal-ammul-muavva 183
79. Naartu f Mekke nehres-sed 164
80. Nefsul-aml cnm tualliluh 167
81. Nemdeul-hdil-mumecced 177
82. Raaal-kevnu ve ann arab aatil-erv 70 264
83. Ravatul-ezhir vechehus-sen y ayn 101
84. Rf leyy y ey leyy 172
85. Ra-ab in merreyt li-urb vd necd 158
86. Sdtun enn ubbukum fenn fefa ann 77 265
87. aa zebnil-bn minel-ay fettn 120 266
88. Selm al ehli tilkel-ym 61
89. ih bid-dim y uyn 160
90. Sir b ilel-alli min cnibil-arb 111 267
91. Sir bin y hd m in terkeb 178
92. ilun de ulbel-umem
241
Sayfa No No
93. eddu al aylek nev 130
94. ilun de ulbel-umem 93
95. emsul-usn tucl l feval-un 171
96. eru l ve at ve nab 117
97. eyen lillah Y Bedev 79
98. alatil-mabb yetil-malb 137
99. liul-efr y emeli heyyecet alb minel vecel 59
100. Tecellet alatel-usn 155
101. Ucnahvel-im vd ve yyi ehli veyd 168
102. Ufdhi ra nem ve an yeteacceb 114 268
103. Uynu sn tun anid-dem 189
104. Vealni bade bud ve raev slife ahd 91 269
105. Y alm bil-l 86
106. Y bedre f cunil-ales 98 270
107. Y Eb aar b ayyir erreftel-evn 122 271
108. Y ebhel-cemli inam bil-vili 45
109. Y ibu selimet azul-abbi mt 131
110. Y hdter-ravil vel-cemlil-bevil 48 272
111. Ya huveydal-i mehlen innen muramun n 115 273
242
Sayfa No No
112. Y urretel-ayni y nuzhetel-kevni 56 274
113. Y leylu annel-bbu vef 146
114. Y leylu y leyl avvil aleyn 127
115. Y lisn hen yel 186
116. Y misell-addi rifan kem aleyn teml 54
117. Y mel y ibel-li ene abduke 113 275
118. Y men esbn bil-vechil-ineyni 57 276
119. Y men yeln hun baral-avil 58 277
120. Y men yermu y ayn allir-rumze 75
121. Y meran bil-muayy eftenet 78
122. Y muram fnn in kunte tebinn 132 278
123. Y murin ann met viluk 163
124. Y nsi marnel-avcib cn 166
125. Y nedn nedn (Entum fur) 169
126. Y nuzlel-bn f rub necd 53
127. Y Rab irmn vefir eleln 142 279
128. Y Rabbi inne unb fil-ver keuret 87 280
129. Y Rabbi nevvir alb f barih el-mekd 65
130. Y Rabbi Y Settr bil-Muafal-Arabiyy 72
243
Sayfa No No
131. Y rameten lil-al y vil y bare cd 152
132. Y Raslallh entel-mad 92 281
133. Y rmes-sefhi ven-nev 125
134. Y ibel-envr y el-livel-mad 67 282
135. Y sin - ndmn imla vesnn 42
136. Y seyyidel-kevneyni y urretel-ayneyn 105
137. Y Tevvb Y Tevvb Y Rabbi tub al men tb 49 283
138. Y abye vd yubrn minet-tecf kvn 52
139. Y el-r abr zr yekf lil-malik 81
140. Y el-avmus-seher 84
141. Y el-men vel-uneyni ufdhi bedren yencel 66
142. abyun ne vel-merveteyn 82
143. hi-ift mabbul-ver 173
144. eral-abbu alb ve detil-ekdr 144
244
SONU
Bu almada zmir Mill Ktphanesi 2027 no.lu Dervi Muhammed
(Mehmed) Efendiye ait Mecmua-i uul incelenmitir. Eserin yazm tarihi aka
belirtilmemitir ancak 12 Mart 1867 tarihli bir vakf kayd bulunmaktadr.
Mecmuada XIX. yyda yaam Manisal sm Molla ve Osman Efendi (.1879)ye
ait birer gfte ve Hopuzade akir Efendi (. 1860)ye ait bir beste bulunmas da
mecmuann bu dnemde yazldn gstermektedir. Eser XIX. yy Osmanl dnemi
Msiksini aydnlatmas bakmndan olduu kadar tekke msiksi ve tasavvuf tarihi
asndan da nemlidir.
Mecmuada yer alan gfteler Arapadr. Gftelerdeki iml hatalar, metinlerin
duyulduu gibi yazldn gstermektedir. Gftelerin transkripsiyon yntemiyle
gnmz alfabesine aktarm yaplrken dipnotlarda belirtilen bu hatalar da metin
ierisinde dzeltilmitir. Gfteler, Arapa bilmeyenler tarafndan da anlalr klmak
iin tercme edilmi, her gftenin tercmesi transkripsiyonunun altnda verilmitir.
Mecmuada ibtihl, kaside, medhiye, miraciye, mnct, nevbe, salt, selm,
uul, tesbih ve tevhid biiminde eserlere yer verilmitir. Bir mzik biimi olan
ibtihl bu alma ile Trk Msiksi literatrne kazandrlmtr.
Mecmuada beyit, devr, lzime, meyn, mfred, nakarat, nutuk terimleri
gemektedir. Bu terimlerden edeb terim gibi grnen beyit teriminin iirde besteli
ksmlar iaret eden bir mzik terimi olarak da kullanld tespit edilmitir.
Mzik kaynaklarmzda usl ismi olarak geen devr teriminin sadece bir usl
ismi olmayp ayn zamanda bal bana bir mzik biimi olduu ortaya karlmtr.
245
Mecmuadaki uullerde yer alan devr ksmlarnda bu mzik biiminin blmlerinin
kullanld tahmin edilmektedir.
Mecmuada geen ve mzik kaynaklarnda saz eserleri iin kullanld ifade
edilen lzime teriminin szl eserler iin de kullanld ortaya karlmtr.
Mecmuada yer alan nutuk tr iiirlerden iki tanesinin bestelendii ve
arivlerde uul olarak kaydedildii grlmtr.
Mecmuada geen gftekrlar Ebussafa, Esad Suud, Halil Nablus, mam
Bsr, Manisal sm Molla, Mustafa Bekr, Osman Efendi, d, aml Abdlgan
ve eyh Mehmed Bekrdir. Hopuzade akir Efendi mecmuada eseri bulunan tek
bestekrdr.
Mecmuada srasyla Rast, Uak, Segh, Nev, argh, Bayati, Mhur,
Muhayyer, Isfahan, Evc, Ferahnk, Sab, Bestenigr, Hicaz, ehnaz, Hseyni, Acem
Airan, Hseyni Airan ve Hzzam makamlarnda uullere yer verilmitir. Fihristte
yer almasna ramen Bselik, Araban ve Krd Isfahan ve Krd Hicaz
makamlarndan eserlere yer verilmemitir.
Mecmuada toplam 144 adet uul vardr. Btn uulleri kapsad
dnlen Trk Din Msiksinde Arapa Gfteli lhiler (uuller) adl almada
yer almayan 27 adet uul bulunmaktadr. Bunlardan 14 tanesi istifade ettiimiz
www.trtkulliyat.com, www.sanatmuziginotalari.com, TRT Ankara Mzik Dairesi
Bakanl nota arivlerinde de bulunmamaktadr. Repertuarda bulunanlardan 5
tanesinin bestelendii makam, mecmuadaki makamla rtmemektedir. Bu
uullerin farkl makamda da bestelendii mecmua sayesinde ortaya kmtr.
almada baz gftelerin ksmen yazlm olduu grlmtr. Bazan ise
gfte nakarat ksmndan balayarak yazlmtr. Oysa nota arivlerinde ya da M.
246
Emin Altntopun tezinde gfte nakarat cmlesi ile balamamaktadr. Bunun tam
tersi misaller de mevcuttur. Bu durumlar sebebiyle nota aratrmas iin msra msra
tarama yapmak durumunda kalnmtr.
Mecmuadaki eserlerin notasn bulabilmek iin istifade edilen Kltr
Bakanlna ait www.sanatmuziginotalari.com internet sitesinde ve TRT nota
arivinde, eserlerin isimleri bile bazan ilk bakta anlalamayacak kadar yanl
okunmu ve yazlmtr. Eserlerin gfteleri hatalarla doludur. Bestekr ve gftekr
bilgileri herhangi bir aratrmaya tabi tutulmadan verilmi olduundan bu konuda da
hatalar mevcuttur. Bazen ayn eserin iki farkl notasnda farkl gftekr isimleri
bulunduunu ya da yanl gftekr bilgilerinin yazlm olduunu tespit ettik.
Eserlerin notalar da ayrca problemlidir. Eserin zerinde yazan uslle anahtarda
verilen usuller birbirinden farkl olabilmektedir. Notalarn bir ksm okunmas g
olacak kadar siliktir. Kltr Bakanlna ait online nota arivinin ve TRT Mzik
Dairesi arivindeki gftelerin dzeltilmesi, bestekr-gftekr bilgilerinin detayl bir
ekilde aratrlmas ve bu husustaki hatalarn giderilmesi, notalarn Arel-Ezgi-
Uzdilek nota sistemiyle yazlmas, mecmuada notalaryla verilen eserlerin icra
edilerek yeniden repertuara kazandrlmas gerekmektedir.
Bu alma ile mevcut mzik kaynaklarmzn yetersizlii de ortaya
kmtr. Trk Mzii tarihinin aydnlatlabilmesi iin Osmanl snrlar ierisinde
yer alan lkelerde geni apl aratrmalar yaplmas gerekmektedir.
247
BBLYOGRAFYA
AGAYEVA, Sureya, Nevbe, DA, st., 2007, c. 33, s. 37-38
AK, Ahmet ahin, Trk Msiksi Tarihi, Ankara, Aka Yay., 2009
AK, Ahmet ahin, Trk Din Msiksi, Ankara, Aka Yay., 2009
AKDOAN, Bayram, Trk Din Msiksi Dersleri, Ankara, 2010
AKSOY, Hasan, Mehmed kir Efendi, DA, Ankara, 2003, c. 28, s. 530.
ALTINTOP, Mehmet Emin, Trk Din Msiksinde Arapa Gfteli lhler
(uuller), Yksek Lisans Tezi, M.. Sos. Bil. Ens., 1994
Al-FARUQI, Lois Ibsen, An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms,
Greenwood Press, 1981
ANADOL, Ceml- GRCANLI enol, Trk Din ve Tasavvuf Msiksi, st.,
Melda Yay., 1984
ATE, Erdoan, Tesbih, DA, st., 2011, c. 40, s. 529
BELVRANLI, Ali Kemal, Msik Rehberi -Dn Msik-, Konya, Nedve Yay.,
1975
AKAR, . eref, Trk Mzii Teorisi ve Makamlar, Ankara, MEB Yay., 2004
EK, Yakup, Bekr, Ebul-Mekrim, DA, st., 1992, c. 5, s. 366-367
DLN, Cem, rneklerle Trk iir Bilgisi, Ankara, TDK Yay., 2013
Ez-ZEBD, Murtaz, Tcu'l-Ars min Cevhiri'l-Kms, Drul-Fikr Yay.
GAZMHAL, Mahmut R., Msik Szl, st., Milli Eitim Basmevi, 1961
KAAR, Prof. Dr. Glin Yahya, Trk Msiksi Rehberi, Maya Akademi, Ankara
2012
248
KAAR, Prof. Dr. Glin Yahya, Trk Msiksi zerine Grler (Analiz ve
Yorumlar), Maya Akademi, Ankara 2012
KAPLAN, Zekai, Dn Msik Dersleri, st., MEB Yay., 1991
KARADENZ, M. Ekrem, Trk Msiksinin Nazariye ve Esaslar, Ankara,
Trkiye Bankas Kltr Yay., 1965
KAYA, Mahmut, Bsr, Muhammed b. Said, DA, st., 1992, c. 6, s. 468-470
KUMSUZ, Nurkal, Edeb Terimler Szl, Kayseri, Lain Yay., 2003
MUSLU, Dr. Ramazan, Mustafa Kemleddin Bekr ve Tasavvuf Grleri, st.,
Erkam Yay., 2005
NEUBAUER, Eckhard - DOUBLEDAY, Veronica, Islamic Religious Music,
www.oxfordmusiconline.com
ZALP, Dr. M. Nazmi, Trk Msiksi Tarihi, st., MEB Yay., 2000
ZEN, kr, Nablus, smail b. Abdulgan, DA, st., 2006, c. 32, s. 268-269.
ZKAN, smail Hakk, Trk Msiksi Nazariyat ve Uslleri, st., tken Yay.,
2011
ZKAN, smail Hakk, Kasde, DA, st., 2001, c. 24, s. 566
ZTUNA, Ylmaz, Trk Msiksi Ansiklopedisi, st., Mill Eitim Basmevi, 1974
ZTUNA, Ylmaz, Trk Msiksi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Ank.,
Atatrk Kltr Merkezi Bakanl Yay., 2000
ZTUNA, Ylmaz, Trk Msiksi Teknik ve Tarih, st., Trk Petrol Vakf Lale
Mecmuas Neriyat, 1987
SAM, emseddin, Kms-i Trk, ifa Yaynevi ve Matbaaclk, st., 2010
SAY, Ahmet, Mzik Ansiklopedisi, Bakent Yay., Ankara, 1985
SZER, Vural, Mzik ve Mzisyenler Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi, st, 1986
249
SZER, Vural, Mzik Terimleri Szl, Remzi Kitabevi, st, 2012
SRELSAN, smail Baha, Trk Din Msiksine Giri, TRT Merkez Mzik
Dairesi Yay., 1972
ULUAY, Mustafa aatay, Manisa nlleri, Manisa Lise Matbaas, 1946
USLU, Recep, Trk Mzii Eitim Tarihinde Gfte Mecmualar ve nceleme
Esaslar zerine Tespitler, Mzikte 2000 Sempozyumu, st., 2000
USLU, Recep, Kaside-i Brdenin Besteleri,
https://www.academia.edu/759950/Burde_Kasidesi_ve_Besteleri#
UYSAL, R. Seluk, Msik Edebiyat, st., Dou Kitabevi, 2010
UZ, Kzm, Msik Istlht, Ankara, K Yay., 1964
YAHYA KAAR, Glin, Trk Msiksi Rehberi, Ankara, Maya Akademi, 2012
YAVAA, Prof. Dr. Alaeddin, Trk Msiksinde Kompozisyon ve Beste
Biimleri, stanbul, Trk Kltrne Hizmet Vakf, 2002
YURD, Ali hsan, Bekr, Kutbddin, DA, st., 1992, c. 5, s. 369
www.almaany.com
http://www.alriyadh.com/2010/10/12/article567325.html
www.sanatmuziginotalari.com
www.trtkulliyat.com
250
ZET
Bu alma ile zmir Mill Ktphanesi 2027 No.lu XIX. yyda yazlm
Dervi Muhammed (Mehmed) Efendiye ait Mecmua-i uul incelenmitir.
ki blmden oluan almann birinci blmnde mecmua tantlm,
mecmuada yer alan makamlar verilmi, mecmuada geen mzik terimleri ve
biimleri aklanm, mecmuada gfteleri bulunan Ebussafa, Esad Suud, Halil
Nablus, mam Bsr, Manisal sm Molla, Mustafa Bekr, Osman Efendi, d,
aml Abdlgan ve eyh Mehmed Bekr ve mecmuada bir adet bestesi bulunan
Hopuzade akir Efendinin hayatlar hakknda bilgi verilmitir.
kinci blmde ise Arapa yazlm olan mecmuada yer alan gfteler
transkripsiyon alfabesi ile latin harflerine aktarlm ve tercmeleri yaplm, bu
eserlerden notas bulunan eserler Arel-Ezgi-Uzdilek nota sistemine gre yeniden
yazlm ve blmn sonunda alfabetik gfteler indeksi verilmitir.
Arlkl olarak uul formundan eserlerin yer ald mecmuada srasyla
Rast, Uak, Segh, Nev, argh, Bayati, Mahur, Muhayyer, Isfahan, Evc,
Ferahnk, Saba, Bestenigr, Hicaz, ehnaz, Hseyni, Acem Airan ve Hzzam
makamlarndan 145 adet uul bulunmaktadr. Mecmua ayrca Devr, btihl,
Medhiye, Nevbe, Salt, Selm, uul, Tesbih ve Tevhid dn mzik biimlerinden
rnekler ihtiva etmektedir.
251
ABSTRACT
In this work the manuscript book in zmir National Library registered 2027
which is belonging to Dervi Mehmed (Muhammed) Efendi and is written in 19th
century Mecmua-i uul is examined.
This work has two chapter and its first part the manuscript book is introduced,
modes in the book is listed, musical terms and forms is explained. There are also
autobiographies of the tunesmithes Ebussafa, Esad Suud, Halil Nablus, mam Bsr,
Manisal sm Molla, Mustafa Bekr, Osman Efendi, d, aml Abdlgan ve eyh
Mehmed Bekr and the composer Hopuzade akir Efendi in this chapter.
In the second part the lyrics in the book which is written in Arabic is translated into
Latin alphabet via transcription system and is translated, the musical notes is written
again in the notation system of Arel-Ezgi-Uzdilek. At the end of part there is an
index of lyrics in alphabetical order.
In the book which has generally shuguls there are 145 shuguls on the modes
of Rast, Uak, Segh, Nev, argh, Bayati, Mahur, Muhayyer, Isfahan, Evc,
Ferahnk, Saba, Bestenigr, Hicaz, ehnaz, Hseyni, Acemairan and Hzzam.
There also examples of religious music forms Devr, btihl, Medhiye, Nevbe, Salt,
Selm, Shugul, Tesbih and Tevhid in this manuscript book.
252
EK: Mecmua-i uulden rnek Sayfalar
253
254
255
256

İzmir Millî Kütüphanesi 2027 No'Lu Mecmua-İ Şuğul'Ün İncelenmesi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İzmir Millî Kütüphanesi 2027 No'Lu Mecmua-İ Şuğul'Ün İncelenmesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ZMR MLL KTPHANES 2027 NOLU MECMUA- UULN

Yksek Lisans Tezi

ZMR MLL KTPHANES 2027 NOLU MECMUA- UULN

Yksek Lisans Tezi

TRANKRPSYON ALFABES .............................................................................. vi

Aratrmann Konusu, Alan ve Kaynaklar ....................................................... 1

Aratrmann Amac .............................................................................................. 2

Aratrmann nemi .............................................................................................. 2

Aratrmada zlenen Metod .................................................................................. 3

1.1 Mecmua-i uuln Tantm .............................................................................. 7

1.2 Mecmuada Geen Mzik ve Edebiyat Terimleri .............................................. 8

1.2.1 Beyit ............................................................................................................... 8

1.2.2 Lzime ........................................................................................................... 9

1.2.3 Miyn ........................................................................................................... 11

1.2.4 Mfred ......................................................................................................... 11

1.2.5 Nakarat ........................................................................................................ 12

1.2.6 Nutuk ........................................................................................................... 12

1.3.1 Devr ............................................................................................................. 13

1.3.2 btihl ......................................................................................................... 15

1.3.3 Kasde ......................................................................................................... 16

1.3.4 Medhiye ...................................................................................................... 17

1.3.5 Miraciye .................................................................................................... 18

1.3.6 Mnct ...................................................................................................... 18

1.3.7 Nevbe .......................................................................................................... 19

1.3.8 Salt ve Selm ............................................................................................ 23

1.3.9 uul ........................................................................................................... 24

1.3.10 Tesbih ....................................................................................................... 25

1.3.11 Tevhid ....26

1.4 Mecmuada Makamlar ....................................................................................... 27

1.5 Mecmuada Eserleri Bulunan Bestekr ve Gftekrlar .................................. 28

1.5.1 Ebussaf ...................................................................................................... 29

1.5.2 Esad Suud.................................................................................................... 29

1.5.3 Halil Nablus ............................................................................................... 30

1.5.4 Hopuzde Hac akir Efendi ................................................................... 30

1.5.5 mam Bsr ................................................................................................ 31

1.5.6 Manisal sm Molla .................................................................................. 33

1.5.7 Mustafa Bekr ............................................................................................. 33

1.5.8 Osman .......................................................................................................... 35

1.5.11 eyh Mehmed Bekr ................................................................................. 37

Metin evirisi ve Notalar

2.1 Mecmua-i uuln Transkripsiyonlu Metni ve Tercmesi .......................... 39

2.2 Mecmuadaki Eserlerin Notalar ..................................................................... 236

2.3 Alfabetik Gfteler ndeksi............................................................................... 237

SONU .................................................................................................................... 245

BBLYOGRAFYA ............................................................................................... 248

ZET ....................................................................................................................... 251

ABSTRACT ............................................................................................................ 252

EK: Mecmua-i uulden rnek Sayfalar ..253

konservatuarymasna bugn bile olmad kadar msiknin teori ve pratiinin retildii -

renildii yerler olagelmi, tarihimizin en byk bestekrlar ve icraclar bilgi ve

becerilerini imam, eyh, zakirba gibi bu kurumlarda grevli stadlardan edinmilerdir.

nceleme konumuz olan, muhtevasnda dn msik biimlerinden rnekler yer alan bu

anonim mecmuann da Kdir dergh mntesiplerinden biri tarafndan derlendii tahmin

ki blmden oluan almamzn birinci blmnde mecmuay tantp, mecmuada

yazdk ve transkripsiyon metninin altnda gftelerin Trke anlamn verdik. Tercme

almasndan sonra ayn blmn devamnda mecmuadaki uullerden notasn tespit

Bu almada ok deerli katklar bulunan kymetli danmanlarm Do. Dr.

kelimelerin anlamlar noktasnda grlerine bavurduum Prof. Dr. Mehmet AKKUa ve

Dr. Ahmad smaile mteekkirim.

A.g.e. : Ad Geen Eser

DA : Diyanet slm Ansiklopedisi

MEB : Mill Eitim Bakanl