24.

01 Bat Felsefesi Klasikleri

Prof. Rae Langton

VI. Russell

Ders 22. Felsefe'nin Problemleri

1. Blm II: Maddenin varl. Eer nesnelerin bamsz varlndan emin olamyorsak, daha
kesin olarak dier insanlar sadece vcutlar araclyla bildiimiz iin, onlarn varlndan da
emin olamayz. Belki de `tm d dnya ryadan baka bir ey deildir ve sadece biz
varzdr`. Russell'a gre bu skeptik hipotez yanllanamaz olsa da ona inanmak iin bir neden
yoktur. Russell burada, bilinli bir ekilde Descartes'a ve Descartesn phe metoduna
deinir.

2.Russell'n Descartes deerlendirmesi. Descartes phe metodunu ortaya srerek felsefeye

byk bir hizmette bulunmutur. Fakat Descartesn cogito argman, kendisinin dnd
kadar salam deildir. Kesin olan `Ben kahverengini gryorum` rneinde olduu gibi
`Ben`in varl deil sadece `kahverenginin grlyor oluu`dur. Algnn tesinde bir tikel
varln var olmaya devam ettiinin teminat yoktur. Fakat rnein kahverenginin grlmekte
olduundan eminim. Ksacas bizler kendi duyu verilerimizden eminizdir.

3.Duyu verilerini fiziksel nesnelerin iaretleri olarak kabul edebilir miyiz? Saduyu bunu
tasdik eder ve aksini iddia etmenin sama olacan syler. Peki, duyu verilerimizin fiziksel
nesnelerin iaretleri olduuna inanmak iin sebeplerimiz nelerdir? Sebeplerden biri fiziksel
nesnelerin kamusal olmasn istememizdir. Duyu verileri, alglayanlarn zihinlerine
mahsustur; yine de bir ekilde hepimizin grlebilen, dokunulabilen, alnp satlabilen ayn
masay duyumladn sylemek isteriz.

4.Kamusallk gerekesi su gtrrdr. (1106). Duyu verilerinin fiziksel nesnelerin iaretleri

olduunu dnmeye yol aan bu sebepler dier insanlarn var olduunu ngrr, ne var ki bu
zaten tartlan meseleye dhildir. Dier insanlarn var olduunu bilmenin bir koulu, fiziksel
nesnelerin var olduunu bilmektir ki bu da tam olarak sorunun kendisidir.

5.Maddenin varlna inanmak iin dier sebepler

Dolays ile biz, ayet mmknse, tmyle kendimize mahsus

tecrbelerimizde, dnyada bizden ve bizim kendimize mahsus
tecrbelerimizden baka bir eylerin var olduunu gsteren ya da
gstermeye meyyal olan kimi zellikler bulmalyz.

Sadece su gtrmez sebeplere, bizim kendi tecrbelerimizden tede olmayan sebeplere

mracaat edebiliriz.

6.En basit aklamaya karm. Sonucu fiziksel nesnelerin var olduunu syleyen hibir
mantksal geerli argman yoktur. Ne var ki fiziksel nesnelerin var olduu hipotezi, duyu
verilerimizin dier tm hipotezlerden daha dorudan ve ak bir aklamasn verir. Bir
kedinin bir odadan geiini izlediimizi dnn. Eer sadece duyu verilerinden olumu
olsayd, masann altna girip gr alanndan ktnda var olmay kesecek ve bir an sonra
gizemli bir ekilde yeniden var olacakt. A kedinin durumuna gelince-
 ... kediyi bana sunan duyu verilerinin davran, aln bir ifadesi olarak
dnldnde olduka tabii grnse de ancak bir genin futbol
oynayabilecei kadar alk hissedebilecek salt hareketler ve renk
yamalarnn deiiklikleri olarak dnldnde tmyle aklanamaz
olacaktr. (1107)

7.Blm III. Maddenin Doas. Maddenin varln elinden geldiince ortaya koyan Russell
sorar, maddenin doas nedir? Verdii cevap Descartes'n cevabna benzese de a priori bir
argman yerine bilime dayanr. `Bilimin maddeye atfettii zellikler sadece uzaydaki konum
ve hareket kanunlarna bal hareket gcdr`. Russell'a gre bilim maddenin dier
zelliklerini reddedemez ama bu dier zelliklerin hibiri eldeki aklama grevi ile ilintili
deildir.

8.Grnm ve gereklik, yeniden. Russell dorudan grdmz fiziin tarif ettii kla
kyaslar; dorudan grdmz uzayla fiziin uzayn kyaslad gibi. Russell ilave olarak
gerek uzayn `kamusal`, grnen uzaylarn `zel` olduunu syler (Soru- fakat eer kimse
onu dorudan grmyorsa gerek uzay nasl `kamusal` olabilir?) O halde duyu-verisel
grnm ile bilimsel gereklik arasndaki iliki nedir? Russell'n cevab yine Descartes'nkine
benzer. Duyu verileri fiziksel eylerden kaynaklanr ve onlara karlk olur: dier herhangi bir
biimde benzemesi zorunlu olmamak zere, duyu verilerinin yaps fiziksel dnyann yapsna
benzer. Fiziksel gereklie dair bilgimiz bir bakma ilikiseldir:

Duyu verileri ile karlklln korunmas iin gerekli ilikilerin

zelliklerini bilebiliriz ama bu ilikilerin kurulmasn salayan koullarn
doasn bilemeyiz (1109).

Mesela, renk farkllklarndan, bunlara karlk gelen dalga hareketlerinde farkllklar

olduunu karmlayabiliriz. Fakat bu fiziksel nesneleri kendiliklerinde bilebileceimiz
anlamna gelmez: `fiziksel nesnelerin kendileri, duyular araclyla kefedilebildikleri
kadarnn tesinde ikin doalar bakmndan bilinmez kalrlar`. (1110)

9.Felsefenin deeri. Russell felsefenin kendisi zerine kimi dncelerle sonlandrr.

Felsefe, sorularna bulunacak kesin cevaplar iin deil ki bir kural

olarak felsefede hibir kesin cevabn doru olduu bilinemez- ama
sorularn kendisi iin allmaldr; nk bu sorular, mmkn olan
kavraymz geniletecei, zihinsel muhayyilemizi zenginletirecei ve
akl kurguya kapatan dogmatik gveni azaltacak sorulardr; fakat
hepsinin tesinde nk, felsefenin hakknda dnd evrenin
bykl aracl ile akl da byyecek ve kendisi iin en iyi ey olan
evrenle birlii salamaya daha yetkin olacaktr.