T.C.

MAKNE MHENDSL BLM

3 KADEMEL DZ DL ARKLAR

( REDKTR )

MAKNE PROJES
 NSZ

Dili kutularndan, g ve hareket iletim eleman olarak faydalanlr. G ekil bana dayal olarak
iletilir. Dili kutular bir milden dier bir mile hareket ve g iletiminde devir saysn kltp bytmekte ve
momenti deitirerek iletmek iin kullanlrlar.

Bu proje almasnda ise dili ark mekanizmalarndan 3 kademeli ( dz ) dili kutusunun mukavemet
hesaplar ve izimi yaplmtr.

ZET

Dili arklar dnen bir milden dier mile momentle hareketi iletirler. Dililer eksenleri paralel olaca
gibi eksenleri kesiebilir. Dili arklar evrim oran ( i ) > 1 ise hz azaltc yani redktr, evrim oran ( i ) < 1
ise hz azaltc, eer evrim oran ( i ) = 1 ise sadece hareketi iletirler.

. Tahrik edilen makinenin karakteristik zellikleri ok iyi bilinirse uygun Redktr seimi yaplabilir.
Redktrlerde kullanlan yalarn belli bir kalitede olmas gerekmektedir. Redktrde bulunan paralar belli bir
zaman sonunda sklp bakm yapldktan sonra temizlenerek montaj yaplmaldr.

ng = 3000 d/d , n = 183 d/d, P = 7,36 kW ve 3 kademeli olarak bu bilgiler dorultusunda dili
arkn boyutlar hesaplanmtr. Ayrca sehim ve mukavemet hesaplar da yaplmtr.

1
1 . VERLEN BLGLER VE STENENLER :

VERLENLER=

Giri gc = Pgiri = 7360 W Kademe says = 3

Giri mil devri = ng = 3000 devir/dakika 1.Kademe dili tipi = Dz dili ark

k mil devri = n = 183 devir/dakika 2.Kademe dili tipi = Dz dili ark

3,Kademe dili tipi = Dz dili ark

STENLENLER =

1 - Dili ark mekanizmasnn tam olarak hesab (dili arklar,miller,dili ark mil balantlar,yataklar)
ve konstrksiyonu

2-Giri milinde eilme nedeniyle ortaya kan sehimin hesab. ( 0,005 .m ) , ( m = modl )

3-Mekanizmann k miline taklacak elastik kavramann hesab ve konstrksiyonu

4-Mekanizmann giri ve k millerinin ve zerlerindeki dili arklarn imalat resimleri

5-sistemin monte edilmi halde btn grntleri

2 . BALANGI N SELEN BLGLER :

Birinci kademe dililerin malzemesi : Ck15 (Sementasyon elii)

kinci kademe dililerin malzemesi : 16 MnCr5 (Sementasyon elii)
nc kademe dililerin malzemesi: 16 MnCr5 (Sementasyon elii)

Birinci kademe dz dililerin verimi = 12 = 0,94

kinci kademe dz dililerin verimi = 34 = 0,81
nc kademe dz dililerin verimi= 56 = 0,94
Rulmanl yataklarn verimi = y = 0,963 alnd.

Bylece, toplam verim = toplam = 12 . 34 . 56 . y = 0,94. 0,81. 0,94. 0,963 = 0,7 bulundu.

2
3 . DL SAYILARININ HESABI :

evrim oran toplam ; giri mil devrinin k mil devrine blnmesiyle bulunur.

top = ng / n = 3000 / 183 = 16,393443 bulundu.

Toplam hz d 1.kademedeki hz d ,2.kademedeki hz d ve 3.kademedeki hz dnn

arplmasyla bulunabilir

top = 12 . 34 . 56
Birinci kademedeki hz d iin 12 1,2 . top

12 = 4,858658

34 . 56 = top / 12

34 . 56 =16,393443 /4,858658

34 = 1,85

56 = 1,81 alnr.

BU DURUMDA

z1 = 15 seildi.

z2 = 73 ( z1 says 1. kademedeki hz d olan 12 ile arplrsa z2 elde edilir. )

z3 = 17 seildi.

z4 = 31 ( z3 says 2. kademedeki hz d olan 34 ile arplrsa z4 elde edilir. )

z5 = 19 seildi.

Z6 = 34 ( z5 says 3. kademedeki hz d olan 56 ile arplrsa z6 elde edilir.)

4 . G HESABI :

Giri gc olan Pgiri = 7360 W idi

k gc olan Pk ; giri gc ile toplam verimin arplmas sonucunda bulunabilir.

Pk = Pgiri . top = 7360 . 0,7 = 5152 W bulunur.

Toplam redktrdeki g kayb ise Pgiri Pk = 7360 5152 = 2208 W olarak bulunur.

3
5 . DNDRME MOMENTLER HESABI :

Dndrme momentlerini hesaplamak iin ilk nce millerin dn hzlarn bulmamz iimize yaracaktr.

ng = n1 = 3000 d/d idi.

n2 = 617,454452 d/d ( kinci mildeki hz bulunurken n2 = n1 / 12 forml kullanlr. )
n3 = n2 = 617,454452 d/d ( Ayn mil olduklarndan dolay )
n4 = 333,759163 d/d (drdnc mildeki hz bulunurken n4 = n3 / 34 forml kullanlr.)
n5 = n4 = 333,759163 d/d ( Ayn mil olduklarndan dolay.)
n6 = n = 183 d/d

Md1 = P / w1

w1 = ( 2 . . n1 ) / 60
w1 = ( 2 . . 3000 ) / 60
w1 = 314,159265 1 / s

Md1 = 7360 / 314,159265

Md1 = 23,42760762 N . m = 23427,60762 N . mm

Md2 = 12 . Md1 . 12
Md2 = 4,858658 .23427,60762 . 0,94
Md2 = 106997,1288 N. mm

Md3 = 106997,1288 N.mm ( Md2 ve Md3 ayndr nk ayn mildir. )

Md4 = 34 . Md3 . 34
Md4 = 1,85 . 106997,1288 . 0,81
Md4 = 160335,1975 N.mm

Md5 = 160335,1975 N.mm ( Md4 ve Md5 ayndr nk ayn mildir. )

Md6 = 56 . Md5 . toplam

Md6 = 1,81 . 160335,1975 . 0,7
Md6 = 203144,6952 N.mm

Mil ve dililerin boyutlandrlmasnda bu momentler S katsays ile arplarak muhtemel maximum momentler

bulunacaktr.

Emniyet darbe faktr S = 1,25 tercih edilmitir.

4
6 . MODLLERN VE DL ARKLARIN BOYUT HESAPLARI :

6 .1. BRNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

Bir dili arkn m ve z deerleri bilindii takdirde, dier btn lleri hesaplanabilir.Burada m deerinin (yani
modln) hesaplanabilmesi iin bir takm seimler yapmamz gerekecek.

A - ) Genilik says () :

Genilik says modle gre (m), apa gre (d), yada adma gre (t), verilebilir.Burada modle gre seim
yaplacaktr.Hassas ilenmi ve iki taraftan yataklanm dililerde m = 18 20 arasnda seilmesi uygundur.

m = 20 seildi.

B - ) Form faktr (Kf ) :

= 20 iin z = 14 olmas durumunda tablodan baklarak bulunur.

Kf = 3,25 bulundu.

C - ) Kavrama oran () :

Kavrama oran 1,1 1,4 arasnda alnmas tavsiye edilir.Eer sistemin daha emniyetli almasn istiyorsak
kk alnmasnda fayda vardr.

= 1,3 seildi.

D - ) Malzeme :

Birinci kademe dililerin malzemesi olarak Ck 15 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.

k = 740 N/mm2 ( Kopma mukavemeti )

HB = 1460 N/mm2 ( Brinel sertlik deeri )
E = 2,1 . 105 N/mm2 ( Elastisite katsays )
d = 407 N/mm2 ( Tam deiken mukavemet deeri )
K = 1,4 ( Di kknde entik faktr )
em = d / K = 290 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1460 = 511 N/mm2

Bylece di kk mukavemetine ve di yzeyi ezilmesine gre modlleri hesaplamak iin gereken tm deerler
seilmi oldu.

5
Di kk mukavemetine gre modl :

2.S .M d 1 .K f 2.1,25.23427,60762.3,25
m= 3 = 3 = 1,189 mm
z1 . m . . em 15.20.1,3.290

Di yzeyi ezilmesine gre modl :

i12 1 4,858658 1
2.S .M d 1 .E. 2.1,25.23427,60762.2,1.105.
m= 3 i12 = 3 4,858658 = 2,133 mm
2
z1 . m . . em
2 152.20.1,3.5112

m 1,189
m = 2,25 olarak seilir.
m 2,133

Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol etmek
gerekir.

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

evre kuvveti F = 2 . S .Md1 / d1 bantsyla bulunabilir.Burada d1 yuvarlanma dairesi apdr ve d1 = m . z1

bantsyla bulunabilir.

d1 = m . z1 = 2,25 . 15 = 33,75 mm

F = (2 . 1,25 . 23427,60762) / 33,75 = 1735,378342 N alnr .

F
emax = Kf . em olmal.Burada Kf = 3,25 b = m . m = 20 . 2,25 = 45mm dur.
m. .b

1735,378342
emax = 3,25 . = 42,848848 290 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
2,25.1,3.45

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.

i12 1
F
max = Km . K . K . i12 em olmaldr.
b.d1

Burada, malzeme katsays Km = 0,35.E bantsndan bulunabilir ( Dili arklarn malzemesi ayn seildii
iin )

Yuvarlanma noktas katsays K = 1 bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

sin . cos
6
 1
Di uzunluk katsays K = bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .

4,858658 1
1735,378342.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 . 4,858658 = 492,320794 511 N/mm2
45.33,75

olduu iin EMNYETLDR

6. 2 . BRNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 15) Dndrlen dili (z2 =73)

Modl (m) 2,25 mm 2,25 mm
Adm t = . m , ( taksimat (P) ) 7,068583 mm 7,068583 mm
Di genilii b = m . m 45 mm 45 mm
Yuvarlanma dairesi ap 33,75 mm 164,25 mm
d1,2 = m . z1,2
Ba dairesi ap 38,25 mm 168,75 mm
da1,2 = d1,2 + 2.m
Taban dairesi ap 28,125 mm 158,625 mm
df1,2 = d1,2 2,5.m
Mil eksenleri arasndaki uzaklk a = 99 mm
a = (d1 + d2 )/2
Di ba ykseklii =
ha1,2 = ( da1,2 / 2 ) ( d1,2 / 2 ) = m 2,25 mm 2,25 mm

Di kalnl = s0 =P / 2 3,534292 mm 3,534292 mm

Di aral = e0 =P / 2 3,534292 mm 3,534292 mm

Taban ykseklii =
hf1,2 1,2 . m 2,7 mm 2,7 mm

di ykseklii =
h1,2 = ha1,2 + hf1,2 4,95 mm 4,95 mm

7
6. 3 . KNC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

A - ) Genilik says () :

Genilik says modle gre (m), apa gre (d), yada adma gre (t), verilebilir.Burada modle gre seim
yaplacaktr.Hassas ilenmi ve iki taraftan yataklanm dililerde m = 18 20 arasnda seilmesi uygundur.

m = 20 seildi.

B - ) Form faktr (Kf ) :

= 20 iin z = 17 olmas durumunda tablodan baklarak bulunur.

Kf = 3,09 bulundu.

C - ) Kavrama oran () :

Kavrama oran 1,1 1,4 arasnda alnmas tavsiye edilir.Eer sistemin daha emniyetli almasn istiyorsak
kk alnmasnda fayda vardr.

= 1,3 seildi.

D - ) Malzeme

kinci kademe dililerin malzemesi olarak 16 MnCr5 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.

k = 880 N/mm2 ( Kopma mukavemeti )

HB = 1800 N/mm2 ( Brinel sertlik deeri )
E = 2,1 . 105 N/mm2 ( Elastisite katsays )
d = 484 N/mm2 ( Tam deiken mukavemet deeri )
K = 1,6 ( Di kknde entik faktr )
em = d / K = 302.5 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1800 = 630 N/mm2

Bylece di kk mukavemetine ve di yzeyi ezilmesine gre modlleri hesaplamak iin gereken tm deerler
seilmi oldu.

Di kk mukavemetine gre modl :

2.S .M d 3 .K f 2.1,25.106997,1288.3,09
m= 3 = 3 = 1,835303 mm
z3 . m . . em 17.20.1,3.302,5

8
Di yzeyi ezilmesine gre modl :

i34 1 1,85 1
2.S .M d 3 .E. 2.1,25.106997,1288.2,1.105.
m= 3 i34 = 3 1,85 = 3,072916 mm
z3 . m . . em
2 2 17 2.20.1,3.6302

m 1,835303
m = 3,25 olarak seilir.
m 3,072916

Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas

asndan kontrol etmek gerekir.

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

evre kuvveti F = 2 . S .Md3 / d3 bantsyla bulunabilir.Burada d1 yuvarlanma dairesi apdr ve d3 = m . z3

bantsyla bulunabilir.

d3 = m . z3 = 3,25 . 17 = 55,25 mm

F = (2 . 1,25 . 106997,1288 ) / 55,25 = 4841,499041 N alnr .

F
emax = Kf . em olmal.Burada Kf = 3,09 b = m . m = 20 . 3,25 = 65mm dir.
m. .b

4841,499041
emax = 3,09 . = 54,475128 302,5 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
3,25.1,3.65

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.

i34 1
F
max = Km . K . K . i34 em olmaldr.
b.d 3

Burada, malzeme katsays Km = 0,35.E bantsndan bulunabilir ( Dili arklarn malzemesi ayn seildii
iin )

Yuvarlanma noktas katsays K = 1 bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

sin . cos
1
Di uzunluk katsays K = bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

9
Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .

1,85 1
4841,499041.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 . 1,85 = 604,445295 630 N/mm2
65.55,25
olduu iin EMNYETLDR

6. 4 . KNC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 17) Dndrlen dili (z2 =31)

Modl (m) 3,25 mm 3,25 mm
Adm t = . m , ( taksimat (P) ) 10,210176 mm 10,210176 mm
Di genilii b = m . m 65 mm 65 mm
Yuvarlanma dairesi ap 55,25 mm 100,75 mm
d3,4 = m . z3,4
Ba dairesi ap 61,75 mm 107,25 mm
da3,4 = d3,4 + 2.m
Taban dairesi ap 47,125 mm 92,625 mm
df3,4 = d3,4 2,5.m
Mil eksenleri arasndaki uzaklk a = 78 mm
a = (d3 + d4 )/2
Di ba ykseklii =
ha3,4 = ( da3,4 / 2 ) ( d3,4 / 2 ) = m 3,25 mm 3,25 mm

Di kalnl = s0 =P / 2 5,105088 mm 5,105088 mm

Di aral = e0 =P / 2 5,105088 mm 5,105088 mm

Taban ykseklii =
hf3,4 1,2 . m 3,9 mm 3,9 mm

di ykseklii =
h3,4 = ha3,4 + hf3,4 7,15 mm 7,15 mm

10
6 . 5 .NC KADEME N MODLN HESAPLANMASI :

A - ) Genilik says () :

Genilik says modle gre (m), apa gre (d), yada adma gre (t), verilebilir.Burada modle gre seim
yaplacaktr.Hassas ilenmi ve iki taraftan yataklanm dililerde m = 18 20 arasnda seilmesi uygundur.

m = 20 seildi.

B - ) Form faktr (Kf ) :

= 20 iin z = 19 olmas durumunda tablodan baklarak bulunur.

Kf = 2,96 bulundu.

C - ) Kavrama oran () :

Kavrama oran 1,1 1,4 arasnda alnmas tavsiye edilir.Eer sistemin daha emniyetli almasn istiyorsak
kk alnmasnda fayda vardr.

= 1,3 seildi.

D - ) Malzeme

nc kademe dililerin malzemesi olarak 16 MnCr5 seilmiti.Bu malzemenin deerleri aada verilmitir.

k = 880 N/mm2 ( Kopma mukavemeti )

HB = 1800 N/mm2 ( Brinel sertlik deeri )
E = 2,1 . 105 N/mm2 ( Elastisite katsays )
d = 484 N/mm2 ( Tam deiken mukavemet deeri )
K = 1,6 ( Di kknde entik faktr )
em = d / K = 302.5 N/mm2
em = (0,2 0,4) . Hb = 0,35 . 1800 = 630 N/mm2

Bylece di kk mukavemetine ve di yzeyi ezilmesine gre modlleri hesaplamak iin gereken tm deerler
seilmi oldu.

Di kk mukavemetine gre modl :

2.S .M d 5 .K f 2.1,25.160335,1975.2,96
m= 3 = 3 = 1,994968 mm
z5 . m . . em 19.20.1,3.302,5
11
Di yzeyi ezilmesine gre modl :

i56 1 1,81 1
2.S .M d 5 .E. 2.1,25.160335,1975.2,1.105.
m= 3 i56 = 3 1,81 = 3,273542 mm
z5 . m . . em
2 2 19 2.20.1,3.6302

m 1,994968
m = 3,50 olarak seilir.
m 3,273542

Bulunan bu m deerini yzey ezilmesi asndan ve eilmeden tr di dibi krlmas

asndan kontrol etmek gerekir.

Eilmeden tr di dibi krlmas asndan kontrol :

evre kuvveti F = 2 . S .Md5 / d5 bantsyla bulunabilir.Burada d1 yuvarlanma dairesi apdr ve d5 = m . z5

bantsyla bulunabilir.

d5 = m . z5 = 3,50 . 19 = 66,5 mm

F = (2 . 1,25 . 160335,1975 ) / 66,5 = 6027,639004 N alnr .

F
emax = Kf . em olmal.Burada Kf = 2,96 b = m . m = 20 . 3,50 = 70 mm dir.
m. .b

6027,639004
emax = 2,96 . = 56,018246 302,5 N/mm2 olduundan EMNYETLDR
3,50.1,3.70

Yzey ezilmesi asndan kontrol :

Yzey ezilmesi asndan kontrol yapmak iin hertz bantsna baklr.

i56 1
F
max = Km . K . K . i56 em olmaldr.
b.d 5

Burada, malzeme katsays Km = 0,35.E bantsndan bulunabilir ( Dili arklarn malzemesi ayn seildii
iin )

Yuvarlanma noktas katsays K = 1 bantsndan bulunabilir.Burada = 20 seilmiti.

sin . cos
12
1
Di uzunluk katsays K = bantsndan bulunabilir. = 1,3 alnmt.Bu durumda :

Km = 271,108834
K = 1,763930
K = 0,877058 alnr .

1,81 1
6027,639004.
max = 271,108834 . 1,763930 . 0.877058 . 1,81 = 594,676774 630 N/mm2
70.66,5
olduu iin EMNYETLDR

6. 6 . NC KADEME DL ARKLARIN BOYUTLARI :

Dndren dili (z1 = 19) Dndrlen dili (z2 =34)

Modl (m) 3,50 mm 3,50 mm
Adm t = . m , ( taksimat (P) ) 10,995574 mm 10,995574 mm
Di genilii b = m . m 70 mm 70 mm
Yuvarlanma dairesi ap 66,5 mm 119 mm
d5,6 = m . z5,6
Ba dairesi ap 73,5 mm 126 mm
da5,6 = d5,6 + 2.m
Taban dairesi ap 57,75 mm 110,25 mm
df5,6 = d5,6 2,5.m
Mil eksenleri arasndaki uzaklk a = 92,75 mm
a = (d5 + d6 )/2
Di ba ykseklii =
ha5,6 = ( da5,6 / 2 ) ( d5,6 / 2 ) = m 3,50 mm 3,50 mm

Di kalnl = s0 =P / 2 5,497787 mm 5,497787 mm

Di aral = e0 =P / 2 5,497787 mm 5,497787 mm

Taban ykseklii =
hf5,6 1,2 . m 4,2 mm 4,2 mm

di ykseklii =
h5,6 = ha5,6 + hf5,6 7,7 mm 7,7 mm

13
7 . D KUVVETLER VE YATAKLARA GELEN TEPKLER :

Di kuvvetleri ve yataklara gelen tepkileri hesaplamak iin aada sembolleri ile gsterilen kuvvetleri
hesaplamamz gerekir.Kuvvetler ark numaralar ile birlikte belirtileceklerdir.

Fz = Di kuvveti, Fr = Radyal kuvvet, Fe = Eksenel kuvvet, Fn = Normal kuvvet,

F = evresel kuvvet

arklarn birbirlerine uyguladklar evresel kuvvetler :

F21 = -F12 = 2 . S . Md1 / d1 = 2 . 1,25 . 23427,60762 / 33,75 = 1735,378342 N

F34 = -F43 = 2 . S . Md2 / d3 = 2 . 1,25 . 106997,1288 / 55,25 = 4841,499041 N
F65 = -F56 = 2 . S . Md4 / d5 = 2 . 1,25 . 160335,1975 / 66,5 = 6027,639004 N

Radyal kuvvetler :

Fr21 = -Fr12 = F21 . tg = 1735,378342 . tg 20 = 631,626062 N

Fr43 = -Fr34 = F34 . tg = 4841,499041 . tg 20 = 1762,16154 N
Fr65 = -Fr56 = F65 . tg = 6027,639004 . tg 20 = 2193,88118 N

Eksenel kuvvetler :

Fe12 = -Fe21 = 0
Fe43 = -Fe34 = 0
Fe65 = -Fe56 = 0

Btn dililer dz olduklar iin eksenel kuvvet oluturmazlar

A B

C D

E F

G H
14
7 . 1 . YATAKLARA GELEN KUVVETLER :

1. Mil, A ve B yataklarna gelen kuvvetler :

Yataklar aras mesafe 180 mm alnd.( AB = 180 mm)

(x y) dzleminde : Sadece radyal kuvvet vardr.

MA = 0; FBy . 180 Fr21 . 40 = 0

FBy = 631,626062 . 40 / 180 = 140,361347 N
FAy = 631,626062 - FBy = 631,626062 140,361347 = 491,264715 N (y = 0 olduu iin )
Mey1 = 19650,5886 N.mm bulunur.

FAy FBy
A B

Fr21

140,361347 N

491,264715 N

(-)

19650,5886 N.mm
15

(x z) dzleminde : Sadece evre kuvveti vardr.

 MA = 0; -FBz . 180 +F21 . 40 = 0
FBz = 1735,378342 . 40 / 180 = 385,639632 N
FAz = 1735,378342 - FBz = 1349,73871 N (y = 0 olduu iin )
Mez1 = 53989,5484 N.mm bulunu

F21

A B

FAz FBz

1349,73871 N

385,639632 N

53989,5484 N.mm

(+)

A ve B yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

2 2
FAr = FAy FAz = 491,2647152 1349,738712 = 1436,361934 N
2 2
FBr = FBy FBz = 140,3613472 385,6396322 = 410,389125 N

16

2. Mil, C ve D yataklarna gelen kuvvetler :

Yataklar aras mesafe 186 mm alnd..( CD = 186 mm)
(x y) dzleminde (FCy , FDy ) :

Mc = 0 ; Fr12 . x1 - Fr43 . x2 + FDy . x3 = 0

631,626062 . 53 1762,16154 .142,5 + FDy . 186 = 0
FDy = 1170,063646 N

y = 0 , FCy Fr12 + Fr43 FDy = 0

FCy 631,626062 + 1762,16154 1170,063646 = 0
FCy = 39,528168 N

Fr12
FDy
C D

Fcy
Fr43

1170,063646 N
39,528168 N

592,097894 N

2094,992904 N.mm

(+)

(-)

50897,76861 N.mm 17
(x z ) dzleminde ( FCz , FDz ) :

MC = 0 ; - F12 . x1 - F43 . x2 + FDz . x3 = 0

-1735,378342 . 53 4841,499041 . 142,5 +FDz . 186 = 0
FDz = 4203,702503 N

y = - 0 , FCz + F12 + F43 - FDz = 0

-FCz + 1735,378342 + 4841,499041 4203,702503 = 0
FCz = 2373,17488 N

FCz FDz
C D

F12 F43

4203,702503 N

637,796538 N
2373,17488 N

(-)
125778,2686 N.mm 182861,0589 N.mm

C ve D yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

2 2
FCr = FCy FCz = 39,528168 2 2373,17488 2 = 2373,504052 N
2 2
FDr = FDy FDz = 1170,063646 2 4203,7025032 = 4363,5036 N 18

3. Mil, E ve F yataklarna gelen kuvvetler :


Yataklar aras mesafe 190 mm alnd..( EF = 190 mm)

(x y) dzleminde ( FEy, FFy ) :

ME = 0 ; Fr34 . x1 - Fr65. x2 + FFy . x3 = 0

1762,16154. 50 2193,88118 .150 + FFy . 190= 0
FFy = 1268,284737 N

y = 0 , FEy Fr34 + Fr65 FFy = 0

FEy 1762,16154 + 2193,88118 1268,284737 = 0
FEy =836,565097 N

Fr34

FFy
E F

FEy

Fr65

1268,284737 N
836,565097 N

925,596443 N

41828,25485 N.mm

(+)

(-)

50731,38945 N.mm 19
(x z ) dzleminde ( FEz , FFz ) :

ME = 0 ; - F34 . x1 - F65 . x2 + FFz . x3 = 0

-4841,499041 . 50 6027,639004 . 150 +FFz . 190= 0
FFz = 6032,741067 N

y = 0 ; - FEz + F34 + F65 FFz = 0

-FEz + 4841,499041 + 6027,639004 6032,741067 = 0
FEz = 4836,396978 N

F34 F65

E F

FEz FFz

4836,396978 N 6032,741067 N

5,102063 N

241819,8489 N.mm 241309,6426 N.mm

(+)

E ve F yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

2 2
FEr = FEy FEz = 836,5650972 4836,3969782 = 4908,215245 N
2 2
FFr = FFy FFz = 1268,284737 2 6032,741067 2 = 6164,617665 N

20

4. Mil, G ve H yataklarna gelen kuvvetler :

Yataklar aras mesafe 130 mm alnd.( GH = 130 mm)
(x y) dzleminde : Sadece radyal kuvvet vardr.

MG = 0; - FHy . 130 + Fr56 . 90 = 0

FHy = 2193,88118 . 90 / 130 = 1518,840817 N

y = 0 ; Fr56 FGy FHy = 0

FGy = 2193,88118 FHy = 2193,88118 1518,840817 = 675,040363 N
Mey4 = 60753,63267 N.mm

Fr56

G H

FGy FHy

675,040363 N

1518,840817 N

60753,63267 N.mm

21

(x z) dzleminde : Sadece evre kuvveti vardr.

MG = 0; -FHz . 130 +F56 . 90= 0

FHz = 6027,639004 . 90 / 130 = 4172,980849 N

y = 0 ; FGz +FHz - F56 = 0

FGz = 6027,639004 4172,980849 = 1854,658155 N

Mez4 = 166919,234 N.mm

 FGz FHz

G H

F56

4172,980849 N

1854,658155 N

166919,234 N.mm

G ve H yatana gelen bileke radyal kuvvetler :

2 2
FGr = FGy FGz = 675,0403632 1854,6581552 = 1973,685984 N
2 2
FHr = FHy FHz = 1518,840817 2 4172,980849 2 = 4440,793464 N

22

8 . MLLERN MUKAVEMET VE DEFORMASYON KONTROLLER :

1.ML (GR ML ) :

Malzeme : Ck 15 seildi.z1 ark ile yekpare retilecektir.

 AK () = 440 N / mm2
D (e) = 370 N / mm2
AK = 250 N / mm2

eT = 420 N / mm2
eTD = 280 N / mm2
T = 210 N / mm2
TD = 180 N / mm2

1.mildeki bileke eilme momenti ve burulma momenti :

2 2
Me1 = Memax1 = M ey1 M ez1 = 19650,5886 2 53989,5484 2 = 57454,47736 N.mm (ark
merkezinde)

Mbmax = S . Md1 = 1,25 . 23427,60762 = 29284,50953 N.mm alnd.(S = alma emniyet katsays)

Mil ap iin n hesap :

em = AK / Smil = 250 / 12 = 20,833 N / mm2

16.M b max
d> 3 = 19,273123 mm (Sadece burulmann bulunduu giri ksm iin)
.20,833

A yatann oturaca ksmn ap = 20 mm

B yatann oturaca ksmn ap = 25 mm seildi. 23

Z1 kesitinin srekli mukavemet kontrol :

Kesit burulmaya ve dinamik eilmeye zorlanmaktadr.

Analitik yntem :
 57454,47736
Me
Eilme gerilmesi e = = = 29,732587 N / mm2
W .(27 3 )
32

Mb 29284,50953
Burulma gerilmesi b = = = 7,577340 N / mm2
Wp .(273 )
16

hesap = em = 7,577340 = T / S
( S = 12 ) seilirse
T = em . S = 7,577340 .12 = 90,92808 N / mm2
T = 210 > 90,92808 N / mm2

muk = 2 + 2 . 2

muk = 29,732587 2 + 2 . 7,577340 2

muk = 31,604729 N / mm2

muk em = muk hesap / S (S = 5)

muk hesap = muk em . S

muk hesap = 31,604729 . 5

muk hesap = 158,023645 N / mm2

eTD = 280 > 158,023645 N / mm2 olduu iin EMNYETLDR

24

2 . ML ( ARA ML ) :

Malzeme : 16 MnCr5 seildi.

AK () = 640 N / mm2
D (e) = 440 N / mm2
AK = 360 N / mm2

eT = 700 (840 ) N / mm2

eTD = 420 N / mm
T = 430 N / mm2
TD = 270 N / mm

z2 dilisi mile kamalanacaktr.z3 dilisi ise mille yekpare retilecektir.

Me2 = 2094,9929042 125778,26862 = 125795,7147 N . mm

Me3 = 50897,768612 182861,05892 = 189812,4066 N . mm

Mbmax = S . Md2 = 1,25 . 106997,1288 = 133746,411 N . mm

Mil ap iin n hesap :

em = AK / Smil = 360 / 12 = 30 N / mm2

16.M b max
d> 3 = 28,316767 mm
.30

Yataklarn oturaca ksmlarn aplar = 35 mm

25

Kesit burulmaya ve dinamik eilmeye zorlanmaktadr.

189812,4066
Me
Eilme gerilmesi e = = = 45,094188 N / mm2
W .(353 )
32

Mb 133746,411
Burulma gerilmesi b = = = 15,887227 N / mm2
Wp .(353 )
16
hesap = em = 15,887227 = T / S

( S = 12 ) seilirse

T = em . S = 15,887227 .12 = 190,646724 N / mm2

T = 430 > 190,646724 N / mm2

muk = 2 + 2 . 2

muk = 45,094188 2 + 2 .15,887227 2

muk =50,381482 N / mm2

muk em = muk hesap / S (S = 5)

muk hesap = muk em . S

muk hesap = 50,381482 . 5

muk hesap = 251,90741 N / mm2

eTD = 280 > 251,90741 N / mm2 olduu iin EMNYETLDR

26

3. ML (ARA ML ) :

Malzeme : 16 MnCr5 seildi.

AK () = 640 N / mm2
D (e) = 440 N / mm2
AK = 360 N / mm2

eT = 700 (840 ) N / mm2

eTD = 420 N / mm
T = 430 N / mm2
TD = 270 N / mm

z4 dilisi mile kamalanacaktr.z5 dilisi ise mille yekpare retilecektir.

Me4 = 41828,254852 241819,84892 = 245410,7622 N . mm

Me5 = 50731,389452 241309,6426 2 = 246584,7065 N . mm

Mbmax = S . Md4 = 1,25 . 160335,1975 = 200418,9969 N . mm

Mil ap iin n hesap :

em = AK / Smil = 360 / 12 = 30 N / mm2

16.M b max
d> 3 = 32,403798 mm
.30

E yatann oturaca ksmn ap = 40 mm

F yatann oturaca ksmn ap = 35 mm

27

Kesit burulmaya ve dinamik eilmeye zorlanmaktadr.

246584,7065
Me
Eilme gerilmesi e = = = 39,245175 N / mm2
W .( 403 )
32

Mb 200418,9969
Burulma gerilmesi b = = = 15,948837 N / mm2
Wp .( 403 )
16
hesap = em = 15,948837 = T / S

( S = 12 ) seilirse

T = em . S = 15,948837 .12 = 191,386044 N / mm2

T = 430 > 191,386044 N / mm2

muk = 2 + 2 . 2

muk = 39,245175 2 + 2 . 15,948837 2

muk 45,264937 N / mm2

muk em = muk hesap / S (S = 5)

muk hesap = muk em . S

muk hesap = 45,264937 . 5

muk hesap = 226,324685 N / mm2

eTD = 280 > 226,324685 N / mm2 olduu iin EMNYETLDR

28

4.ML (IKI ML )

Malzeme : Ck 15 seildi.z6 dilisi mile kamalanacaktr

AK () = 440 N / mm2
D (e) = 370 N / mm2
AK = 250 N / mm2

eT = 420 N / mm2
eTD = 280 N / mm2
T = 210 N / mm2
TD = 180 N / mm2
4.mildeki bileke eilme momenti ve burulma momenti :

Me = Memax = M ey 2 M ez 2 = 60753,63267 2 166919,2342 = 177631,7386 N.mm (ark

merkezinde)

Mbmax = S . Md6 = 1,25 . 203144,6952 = 253930,869 N.mm alnd.(S = alma emniyet katsays)

Mil ap iin n hesap :

em = AK / Smil = 250 / 12 = 20,833 N / mm2

16.M b max
d> 3 = 39,595388 mm (Sadece burulmann bulunduu giri ksm iin)
.20,833

G yatann oturaca ksmn ap : 40 mm

H yatann oturaca ksmn ap : 40 mm
29

Z6 kesitinin srekli mukavemet kontrol :

Kesit burulmaya ve dinamik eilmeye zorlanmaktadr.

Analitik yntem :

177631,7386
Me
Eilme gerilmesi e = = = 19,855605 N / mm2
W .( 453 )
32

Mb 253930,869
Burulma gerilmesi b = = = 14,192146 N / mm2
Wp .(453 )
16

hesap = em = 14,192146 = T / S
( S = 12 ) seilirse

T = em . S = 14,192146 .12 = 170,305751 N / mm2

T = 210 > 170,305751 N / mm2

muk = 2 + 2 . 2

muk = 19,855605 2 + 2 . 14,192146 2

muk =28,232589 N / mm2

muk em = muk hesap / S (S = 5)

muk hesap = muk em . S

muk hesap = 28,232589 . 5

muk hesap =141,162944 N / mm2

eTD = 280 > 141,162944 N / mm2 olduu iin EMNYETLDR

30

8 . 1 . MLLERN DEFORMASYONLARININ KONTROL :

1 . ML (burulma kontrol) :

max em olmal

Ip = . d4 / 32 = . (27)4 / 32 = 1669571,141 mm4

max = Mbmax . L / G . Ip = 29284,50953 . 180 / 80000 .1669571,141 = 0,000039

 AK l 1 250 180
. .
1
em = . . = = 0,003472
S r G 12 13,5 80000

max em koulu saland iin mil EMNYETLDR.

2 . ML (burulma kontrol) :

max em olmal

Ip = . d4 / 32 = . (35)4 / 32 = 147323,5149 mm4

max = Mbmax . L / G . Ip = 133746,411 . 186 / 80000 . 147323,5149 = 0,002111

AK l 1 360 186
. .
1
em = . . = = 0,003986
S r G 12 17,5 80000

max em koulu saland iin mil EMNYETLDR.

31

3 . ML (burulma kontrol) :

max em olmal.

Ip = . d4 / 32 = . (40)4 / 32 = 251327,4123 mm4

max1 = Mbmax . L / G . Ip = 200418,9969 . 190 / 80000 . 251327,4123 = 0,001894

AK l 1 360 190 1
em = . . = . . = 0,003563
S r G 12 20 80000

max em koulu saland iin mil EMNYETLDR.

4 . ML ( burulma kontrol ) :

max em olmal

Ip = . d4 / 32 = . (45)4 / 32 = 402577,918 mm4

max = Mbmax . L / G . Ip = 253930,869 . 130 / 80000 . 402577,918 = 0,001025

AK l 1 250 130
. .
1
em = . . = = 0,001505
S r G 12 22,5 80000

max em koulu saland iin mil EMNYETLDR.

32

9 . KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI :

z2 , z4 ve z6 dili arklar kamalarla balanmtr.Kama malzemeleri olarak St37 2 alnd.Kamalar mil ve

diliden daha yumuak alnd iin ezilme kontrolleri sadece kama asndan yaplacaktr.

AK = 240 N / mm2
AK = 140 N / mm2
em em = 120 N / mm2
em = 70 N / mm2

z2 arkn balayan kama :

Mil ap d = 35 mm iin kama genilii b =10mm , h = 8mm , t1 = 5 mm, t2 = 3,3 mm okundu.Kamay

ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil evresindeki evre kuvvetidir.

F = 2 . S . Md2 / d = 2 . 1,25 . 106997,1288 / 35 = 7642,652057 N

Kesilmeye gre kama boyunun belirlenmesi :

 F
= em olmaldr. = em alnp l ekilirse.l F / ( b . em ) alnr.
b.l
L 7642,652057 / ( 10 . 70 ) = 10,918074 mm

z2 arknn gbek genilii (45 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 20 mm alnd.

Ezilme kontrol :

F 7642,652057
= = = 115,797758 N / mm2 < em olduu iin EMNYETLDR.
.l .t 2 20.3,3

z4 arkn balayan kama :

Mil ap d = 40 mm iin kama genilii b =12 mm, h = 8mm , t1 = 5 mm, t2 = 3,3 mm okundu.Kamay
ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil evresindeki evre kuvvetidir.

F = 2 . S . Md4 / d = 2 . 1,25 . 160335,1975 / 40 = 10020,94984 N

Kesilmeye gre kama boyunun belirlenmesi :

F
= em olmaldr. = em alnp l ekilirse.l F / ( b . em ) alnr.
b.l
L 10020,94984 / ( 12 . 70 ) = 11,929702 mm

z4 arknn gbek genilii (65 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 27 mm alnd.

Ezilme kontrol :

F 10020,94984
= = = 112,468573 N / mm2 < em olduu iin EMNYETLDR. 33
.l .t 2 27.3,3

Z6 arkn balayan kama :

Mil ap d = 45 mm iin kama genilii b =14mm , h = 9mm , t1 = 5,5 mm, t2 = 3,8 mm okundu.Kamay
ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil evresindeki evre kuvvetidir.

F = 2 . S . Md6 / d = 2 . 1,25 . 203144,6952 / 45 = 11285,8164 N

Kesilmeye gre kama boyunun belirlenmesi :

F
= em olmaldr. = em alnp l ekilirse.l F / ( b . em ) alnr.
b.l

L 11285,8164 / ( 14 . 70 ) = 11,516139 mm
Z6 arknn gbek genilii (70 mm) de gznne alnarak standart bir boy olarak l = 30 mm alnd.

Ezilme kontrol :

F 11285,8164
= = = 113,998146 N / mm2 < em olduu iin EMNYETLDR.
.l .t 2 30.3,3

34

10 . RULMANLI YATAKLARIN SELMES :

1 . MLN ( GR MLNN) YATAKLANMASI :

Eksenel yk yoktur.

n1 = ngiri = 3000 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk says

A yatann seimi :

Yatan oturaca ap =20 mm dir .

FAr = 1436,361934 N
L = ( Lh . n1 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 3000 . 60 ) / 106
L = 2160 milyon devir

L = ( C / FAr ) => 2160 = (C / 1436,361934 )3

C = 18567,28787 N
C = 18,567 kN

ap 20 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 23,6 kN )

6404 numaral yatak seildi .

B yatann seimi :

Yatan oturaca ap =25 mm dir .

FBr = 410,389125 N

L = ( C / FBr ) => 2160 = ( C / 410,389125 )3

C = 5304,939404 N
C = 5,304939 kN

ap 25 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 5,50 kN )

16005 numaral yatak seildi .

35

2 . MLN ( ARA MLN) YATAKLANMASI :

n2 = n3 = 617,4544518 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk says

Eksenel yk yoktur.

C yatann seimi :

Yatan oturaca ap =35 mm dir .

FCr = 2373,504052 N

L = ( Lh . n2 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 617,4544518 . 60 ) / 106
L = 444,567205 milyon devir
L = ( C / FCr ) => 444,567205 = ( C / 2373,504052 )3
C = 18114,89349 N
C = 18,114893 Kn

ap 35 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 19,6 kN )

6207 numaral yatak seildi .

D yatann seimi :

Yatan oturaca ap =35 mm dir .

FDr = 4363,5036 N

L = ( C / FDr ) => 444,567205 = ( C / 4363,5036 )3

C = 33302,83043 N
C = 33,302830 kN

ap 35 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 42,5 kN )

6407 numaral yatak seildi .

36

3. MLN ( ARA MLN ) YATAKLANMASI :

n4 = n5 = 333,759163 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk says

Eksenel yk yoktur.

E yatann seimi :

Yatan oturaca ap =40 mm dir .

FEr = 4908,215245 N

L = ( Lh . n4 . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 333,759163 . 60 ) / 106
L = 240,306597 milyon devir
L = ( C / FEr ) => 240,306597 = ( C / 4908,215245 )3
C = 30514,915 N
C = 30,514915 kN

ap 40 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 31,0 kN )

6308 numaral yatak seildi .

F yatann seimi :

Yatan oturaca ap =35 mm dir .

FFr = 6164,617665 N

L = ( C / FFr ) => 240,306597 = ( C / 6164,617665 )3

C = 38326,10728 N
C = 38,326107 kN

ap 35 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 42,5 kN )

6407 numaral yatak seildi .

37

4. ML (IKI MLNN ) YATAKLANMASI :

n6 = nk = 183 d / d , Lh = 12000 saat , = mr denklem ss = 3 , C = dinamik yk

says

Eksenel yk yoktur.

G yatann seimi :

Yatan oturaca ap = 40 mm dir .

FGr = 1973,685984 N

L = ( Lh . n . 60 ) / 106
L = ( 12000 . 183 . 60 ) / 106
L = 131,76 milyon devir

L = ( C / FGr ) => 131,76 = ( C / 1973,685984 )3

C = 10043,21097 N
C =10,043211 kN

ap 40 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 10,2 kN )

16008 numaral yatak seildi .

H yatann seimi :

Yatan oturaca ap = 40 mm dir .

FHr = 4440,793464 N

L = ( C / FHr ) => 131,76 = ( C / 4440,793464 )3

C = 22597,22469 N
C = 22,597225 kN

ap 40 mm olan ve dinamik yk says gerekenden daha byk olan ( C = 25,0 kN )

6208 numaral yatak seildi .

38

Yalama Ve Ya

Yalamann amac di yzeylerindeki srtnmeyi ve anmay mmkn olduu kadar

azaltmak ve ayrca srtnme ssn dar atmaktr. Redktrlerin uzun mrl olmas ve iyi
performansl alabilmesi iin kullanlan yan seiminin doru olmas ve belirtilen zamanlarda
deiimlerinin yaplmas gerekir. Kullanlan ya ayn zamanda dililere yataklara ve keelere zarar
vermemeli ve yeteri kadar uzun mrl olmaldr.
Bu gaye iin en uygunu bilhassa madeni yalardr (katkl veya katksz).Dililerin verilen
evre hzlarnda ve ykleme durumlarnda yaklak olarak sv srtnmeyi (di yzeylerinin mekanik
olarak birbirine temas etmemesi) elde etmek iin vizkoziteleri yeterli ise madeni yalarla srtnme g
kayb ok azaltlabilir.
Ancak bu art yerine getirilemiyorsa (kk evre hzlarnda)gresle yalamay bavurulur; ok
kk evre hzlarnda duruma gre kat yalama maddesi de (r: Mobilden-Dislfid) gibi kullanlabilir.
Bununla beraber her iki halde de , srtnme katsays sv srtnme blgesindeki yalamadakinden
daha yksek olur ve stelik burada yan srtnme ssn iletmesi hemen hemen sfr olur.

Yalama ekli
 Genellikle dili arklarn yalanmasnda , nemsiz ve dk hzlarda elle,orta hzlarda
daldrmal ve sratmal ve yksek hzlarda pskrtmeli ve ya sisi ile yalama yntemleri
kullanlmaktadr.

-Daldrmal veya sratmal yntem Yaptm bu projemde de daldrmal ve sratmal yntem

kabul edilmitir. Rulman ve yataklarn yalanmas da diliden srayan yala yaplmas kabul edilmitir

39