TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204

MATEMATIK GUNAAN

1.1 KUANTITI DAN UNIT ASAS

Fizik adalah berdasarkan kuantiti-kuantiti yang disebut kuantiti fizik.

Secara am suatu kuantiti fizik ialah kuantiti yang boleh diukur.

Untuk mengukur kuantiti fizik, suatu saiz piawai perlu digunakan untuk
membandingkan saiz-saiz yang berbeza bagi kuantiti yang sama.

Saiz piawai bagi suatu kuantiti fizik disebut unit bagi kuantiti itu. Saiz piawai
yang dipilih sebagai unit untuk sesuatu kuantiti mestilah

(a) mudah diperoleh,

(b) magnitudnya tidak boleh di ubah, dan
(c) di persetujui oleh pihak antarabangsa.

Unit untuk mengukur kuantiti-kuantiti asas ini disebut unit-unit asas. Unit-unit
asas tidak bersandar kepada satu sama lain.

Dalam Sistem Unit Antarabangsa, SI, kuantiti-kuantiti yang ditunjukkan dalam

Jadual 1 dipilih sebagai kuantiti-kuantiti asas.

Kuantiti Simbol Unit Asas Simbol

Pertukaran Unit
Asas Kuantiti (S.I) Unit
Asas
10 mm = 1 cm
1000 mm = 1 m
Panjang l Meter m
100 cm = 1 m
1000 m = 1 km
1000 mg = 1 g
Jisim M Kilogram kg 1000 g = 1 kg
1000 kg = 1 tan
60 s = 1 min
3600 s = 1 jam
Masa t Saat s
60 min = 1 jam
24 jam = 1 hari
100 C = 212 F
100 C = 373.15 K
Suhu T Kelvin K
0 C = 32 F
0C = 273.15 K
Arus
elektrik I ampere A 1000 mA = 1 A

Jadual 1

1|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Berikut adalah peralatan yang digunakan untuk mengukur kuantiti asas :

Kuantiti
Asas Peralatan

Panjang

Pembaris Angkup vernier Mikrometer

Jisim

Neraca timbang Neraca elektronik

Masa
Jam randik

Suhu

Termometer

Arus
elektrik

Ammeter

2|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

KUANTITI TERBITAN DAN UNIT TERBITAN

Kuantiti terbitan ialah kuantiti fizik yang diterbitkan daripada kuantiti-kuantiti asas
secara pendaraban dan pembahagian

Unit untuk kuantiti terbitan digelar unit terbitan

Jadual 2 menunjukkan beberapa contoh kuantiti terbitan

Simbol
Kuantiti Nama Khas
Kuantiti Rumus Penerbitan Unit SI
Terbitan Unit
Terbitan

Luas A Panjang x lebar m2 -

Isipadu V Panjang x lebar x tinggi m3 -

Ketumpatan Jisim kg/m3 -

Isipadu

Halaju v Jarak m/s -

Masa

Pecutan a Halaju m/s2 -

Masa

Momentum P Jisim x halaju kgm/s -

Daya F Jisim x pecutan@pecutan graviti kgm/s2 Newton (N)

Kerja W Daya x jarak kgm2/s2 Pascal (Pa)

Tenaga E Daya x jarak kgm2/s2 Joule (J)

Kuasa P Kerja kgm2/s3 Watt (W)

Masa

Jadual 2

3|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

1.2 GANDAAN DARI 10-12 HINGGA 1012 (PICO HINGGA TERA)

Bagi tujuan merekod dan perbandingan, nombor yang mempunyai ukuran yang
terlalu besar atau terlalu kecil, boleh diwakili dengan nombor piawai seperti
Jadual 3.

Dengan menggunakan nombor piawai, data akan kelihatan kemas, ringkas dan
mudah.

Nilai Nilai
Imbuhan Simbol
(Bentuk Piawai) (Nombor Nyata)

Tera T x 1012 1 000 000 000 000

Giga G x 109 1 000 000 000

Mega M x 106 1 000 000

Kilo k x 103 1 000

Hecto h x 102 100

Deca da x 101 1

Deci d x 10-1 0.1

Centi c x 10-2 0.01

Mili m x 10-3 0.001

Micro x 10-6 0.000001

Nano n x 10-9 0.000000001

Pico p x 10-12 0.000000000001

Jadual 3

4|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

1.3 PERTUKARAN UNIT

1.3.1 Pertukaran Imbuhan Kepada Bentuk Piawai

Apabila imbuhan ditukar kepada bentuk piawai, faktor pendaraban

yang setara digunakan

Contoh 1 : Faktor Pendaraban

100 cm = 100 x 10-2 m Unit asas tetap sama

c adalah m adalah Nilai c = 10-2

imbuhan unit asas Magnitud
(Rujuk Jadual 3, mukasurat 4)

= ( 1 x 102 ) x 10-2 m ; ( 1 x 10 2 ) adalah bentuk piawai

=1m

Contoh 2 :

550 s = 550 x 10-6 s

= (5.5 x 102 ) x 10-6s

= 5.5 x 10-4 s Jawapan dalam Bentuk Piawai dan

Unit S.I

1.3.2 Pertukaran Bentuk Piawai Kepada Imbuhan

Apabila bentuk piawai atau nombor nyata ditukar kepada bentuk

imbuhan pula, magnitudnya mesti dibahagi dengan faktor pendaraban

Contoh 1 :

0.07 m = _____________ cm

c setara nilainya dengan 10-2

5|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Maka,

0.07 m = 0.07 10-2

= 7 cm

Menggunakan kalkulator saintifik

0.07 Shift log +/- 2 = 7

atau

0.07 Exp +/- 2 = 7

Contoh 2 :

-9
2 x 10 s = _____________ ns

n setara nilainya dengan 10-9

Maka,
-9 -9
2 x 10 s = 2 x 10 10-9 ns

= 2 ns

Menggunakan kalkulator saintifik

2 Exp +/- 9 Shift log +/- 9 = 2

atau

2 Exp +/- 9 Exp +/- 9 = 2

6|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Tip Studi.

Anda tidak perlu menghafal semua formula bagi kuantiti terbitan. Tetapi,
anda kena menguasai kemahiran menerbitkan unitnya daripada formula
yang diberi

1.3.3 Lanjutan Pertukaran Imbuhan

Untuk pertukaran bentuk imbuhan kepada imbuhan yang lain, unit asas
dijadikan perantaraan

Contoh 1 :

Tukarkan 5.23 ms = ks

Penyelesaian Tukar kpd

unit asas
5.23 ms = 5.23 x 10-3 s
Tukar kpd
= 5.23 x 10-3 s 103 ks imbuhan yg
dikehendaki
= 5.23 x 10-6 ks

Elakkan.

Elakkan daripada menulis seperti berikut :

5.23 ms = 5.23 x 10-3 Unit atau

= 5.23 x 10-3 x 10-3 imbuhan yg
sesuai

= 5.23 x 10-6 ks

Kesimpulan

x Faktor Pendaraban

Imbuhan Asas

Faktor Pendaraban

7|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

1.4 PERTUKARAN NOMBOR NYATA KEPADA BENTUK LAZIM DAN

SEBALIKNYA

1.4.1 Nombor Nyata

Nombor-nombor nyata terdiri daripada semua nombor yang boleh

diungkapkan melalui angka perpuluhan mahupun nisbah (pecahan).

Contoh :

Angka perpuluhan 0.002

Nisbah 1
2

1.4.2 Bentuk Piawai (Standard Forms)

Bentuk Piawai: A x 10n di mana 1 A < 10 dan n ialah integer.

A x 10n
A ialah nombor 1 n ialah kuasa bagi 10
hingga 9

Contoh :

2589 ditulis sebagai 2.589 x 103

0.002589 ditulis sebagai 2.589 x 10-3

1.4.3 Pertukaran nombor nyata kepada bentuk piawai

Tips 1 :
1.4.3.1 Angka yang diberi 10
Letak titik perpuluhan selepas
angka pertama dari kiri.
Contoh 1 :
Untuk menentukan nombor
7400 = 7.4 x 1000 kuasa bagi angka 10; kira
= 7.4 x 103 bilangan angka dalam nombor
Tips 2 : tersebut, kemudian tolak 1.
Gerakkan titik perpuluhan ke
kiri, maka nilai n adalah positif Tips 3 : Menggunakan kalkulator

Setkan kalkulator kepada SCI

7400 = 7 4 0 0
3 2 1 MODE MODE MODE MODE

= 7.4 x 103 MODE 2 4 7400 =

Paparan menunjukkan 7.400 x 103

8|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

1.4.3.2 Angka yang diberi < 1

Contoh 1 :
Tips 1 :
0.036 = 3.6 Letakkan titik perpuluhan
100 kepada angka bukan sifar yang
pertama dari kiri.
= 3.6 x 1
100 Untuk menentukan nombor
kuasa bagi angka 10, kira
= 3.6 x 1 bilangan sifar sebelum angka
102 bukan sifar yang pertama dan
letakkan tanda negatif kepada
= 3.6 x 10-2 nombor tersebut.

Tips 2 :
Tips 3 : Menggunakan kalkulator
Gerakkan titik perpuluhan ke
kanan, maka nilai n adalah negatif Setkan kalkulator kepada SCI

0.036 = 0 . 0 3 6 MODE MODE MODE MODE

1 2 MODE 2 4 0.036 =

= 3.6 x 10-2 Paparan menunjukkan 3.600 x 10-2

1.4.4 Pertukaran bentuk piawai kepada nombor nyata

Contoh 1 :

1.57 x 104 = 1.57 x 10 000 Tips 1 :

= 15 700 Lihat n = 4 (positif)

Jika n adalah positif, gerakkan

titik perpuluhan ke kanan

1.57 x 104 = 1 . 5 7 0 0

Contoh 2 : 1 2 3 4

8.03 x 10-3 = 8.03 x 1

103 Tips 2 :

= 8.03 x 1 Lihat n = - 3 (negatif)

1000
Jika n adalah negatif, gerakkan
= 8.03 titik perpuluhan ke kiri
1000
8.03 x 10-3 = 0 0 0 8 .0 3
= 0.00803 3 2 1

9|17
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

1.5 OPERASI MATEMATIK ( + - x ) DAN MENYATAKAN JAWAPANNYA

DALAM BENTUK PIAWAI

Ingat formula ini :

a x 10m + b x 10m = (a + b) x 10m

a x 10m - b x 10m = (a - b) x 10m

10m x 10n = 10m + n

10m
= 10m - n
10n

(10m)n = 10m x n

1.5.1 Pertukaran nombor nyata kepada bentuk piawai

Contoh 1 :

a. Operasi + b. Operasi -

13 600 + 8640 417.3 - 2.85

= 22 240 = 414.45

= 2.224 x 104 = 4.1445 x 102

Menggunakan kalkulator : Menggunakan kalkulator :

MODE MODE MODE MODE MODE MODE

MODE MODE 2 4 MODE MODE 2 5

13600 + 8640 = 417.3 - 2.85 =

0 0 0 0
Paparan menunjukkan 2.224 x 104 Paparan menunjukkan 4.1445 x 102

10 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

c. Operasi x d. Operasi

26.7 x 0.6 0.03 2.4

= 16.02 = 0.0125

= 1.602 x 101 = 1.25 x 10-2

Menggunakan kalkulator : Menggunakan kalkulator :

MODE MODE MODE MODE MODE MODE

MODE MODE 2 4 MODE MODE 2 4

26.7 x 0.6 = 0.03 2.4 =

0
Paparan menunjukkan 1.602 x 101 Paparan menunjukkan 1.25 x 10-2

1.5.2 Operasi Matematik ( + - x )

Contoh 2 :

a. Operasi +

3.1 x 105 + 4 x 104

= 3.1 x 105 + 4 x 10-1 x 105

= 3.1 x 105 + 0.4 x 105 104 = 10-1 x 105

= (3.1 + 0.4) x 105 104 = 10-1 x 105

= 3.5 x 105

Menggunakan kalkulator
MODE MODE MODE MODE MODE

2 2 3.1 EXP 5 + 4 EXP 4 =

Paparan menunjukkan 3.5 x 105

11 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

b. Operasi -

7 x 10-6 - 1.8 x 10-8

-8 -2 -6
= 7 x 10-6 - 1.8 x 10-2 x 10-6 10 = 10 x 10
-2
= 7 x 10-6 - 0.018 x 10-6 1.8 x 10 = 0.018

= (7 - 0.018) x 10-6

= 6.982 x 10-6

MODE MODE MODE MODE MODE

Menggunakan kalkulator 2 4 7 EXP (-) 6 - 1.8 EXP

(-) 8 =

Paparan menunjukkan 6.982 x 10-6

c. Operasi x

(2.4 x 103) x (9 x 107)

= (2.4 x 9) x (103 x 107)

= 21.6 x 1010 103 x 107 = 103 + 7

= 2.16 x 101 x 1010 21.6 = 2.16 x 101

= 2.16 x 1011

Menggunakan kalkulator MODE MODE MODE MODE MODE

2 3 ( 2.4 EXP 3 ) x ( 9

EXP 7 ) =

Paparan menunjukkan 2.16 x 1011

12 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

d. Operasi

4.8 x 1012
6 x 10-5

= 4.8 x 1012
6 10-5
1012
-5
= 0.8 x 1017 10

-1
= 8 x 10-1 x 1017 0.8 = 8 x 10

= 8 x 1016 = 1012-(-5)

MODE MODE MODE MODE MODE

Menggunakan kalkulator 2 1 4.8 EXP 12 6 EXP (-)

5 =

Paparan menunjukkan 8 x 1016

1.5.3 Penyelesaian masalah yang melibatkan nombor dalam bentuk

piawai

Contoh 3 :

5 x 1016 m

7.42 x 1018 m

Gambarajah 1

Gambarajah 1 di atas menunjukkan tapak rumah Ali dalam bentuk

segiempat. Nyatakan jawapan anda dalam bentuk piawai untuk mengira :

a. Perimeter
b. Luas tapak rumah tersebut

13 | 1 7
TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Penyelesaian :

a. Perimeter

= 2 (7.42 x 1018 + 5 x 1016 ) m

= 2 (7.42 x 1018 + 5 x 10-2 x 1018 ) m

= 2 (7.42 x 1018 + 0.05 x 1018 ) m

= 2 (7.42 + 0.05) x 1018 m Menggunakan kalkulator

= 2 x 7.47 x 1018 m 2 ( 7.42 EXP

= 14.94 x 1018 m 18 + 5 EXP

= 1.494 x 1019 m 16 ) =

b. Luas tapak rumah tersebut

= Panjang x Lebar
Menggunakan kalkulator

= [(7.42 x 1018) x (5 x 1016)] m2

7.42 EXP 18 x
18 16 2
= [(7.42 x 5) x (10 x 10 )] m
5 EXP 16 =
= 37.1 x 1034 m2

= 3.71 x 1035 m2

14 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

LATIHAN ULANGKAJI

Latihan 1.1

i. Di antara jawapan berikut, yang manakah BUKAN kuantiti asas?

A. Arus elektrik
B. Suhu
C. Panjang
D. Kuasa

ii. Pilih unit yang bersamaan dengan unit Joule ?

A. Ns
B. Wms-1
C. Nm
D. kgm2 s-2

iii. 1 ms-2 bersamaan dengan ...........................

A. 1 N kg-1
B. 1 N g-1
C. 10 N kg-1
D. 1 J kg

iv. Diantara kuantiti terbitan berikut, yang manakah TIDAK diterbitkan dari kuantiti
masa (saat) ?

A. Daya
B. Halaju
C. Ketumpatan
D. Momentum

v. Diantara rumus berikut, yang manakah TIDAK mempunyai unit yang sama dengan
kg ms-2 ?

A. Jisim x Halaju
Masa

B. Halaju x Panjang
(Masa)2

C. Jisim x pecutan

D. Jisim x Halaju x Panjang

15 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Latihan 1.2

Tuliskan setiap nombor berikut dengan gandaan dan imbuhan yang sesuai

i. 10 000

ii. 0.0000001

iii. 1
10 000

Tukarkan setiap nombor berikut kepada nombor nyata

iv. 1.7 x 106

v. 0.54 x 108

vi. 0.39 x 10-5

Latihan 1.3

Tukarkan setiap ukuran berikut. Tunjukkan jalan penyelesaian.

i. 0.037 g = ......................... kg

ii. 26 m = ......................... m

iii. 950 Mg = ......................... g

iv. 678 l = ......................... ml

v. 67 n Farad = ......................... Farad

Latihan 1.4

Tukarkan nombor nyata berikut kepada bentuk piawai. Tunjukkan jalan penyelesaian.

i. 0.0000068

ii. 0.003

iii. 508 200

iv. 21 400 000

16 | 1 7
 TOPIK 1 : KUANTITI DAN UNIT ASAS SPA 3204
MATEMATIK GUNAAN

Tukarkan bentuk piawai berikut kepada nombor nyata. Tunjukkan jalan penyelesaian.

v. 1.3 x 104

vi. 5.015 x 105

vii. 2.14 x 10-6

viii. 3 x 10-10

Latihan 1.5

Selesaikan pengiraan soalan berikut dan nyatakan dalam bentuk piawai. Tunjukkan jalan
penyelesaian.

i. 135 + 7280

ii. 4.7 3.9 0.02

iii. 52.4 -2.86 + 9.5

iv. 2000 x 8.4

v. 10.3 x 2400 0.6

Selesaikan operasi berikut dan nyatakan dalam bentuk piawai. Tunjukkan jalan
penyelesaian.

i. 4 x 105 + 4 x 103

ii. 6.85 x 10-8 + 1.2 x 10-9

iii. 7 x 106 - 3 x 105

iv. 3.1 x 10-13 - 6 x 10-14

v. (9 x 104) x (8 x 108)

vi. (7.38 x 10-5) x (4.5 x 10-13)

vii. 4.8 x 107

4 x 105

viii. 5.4 x 10-6

9 x 103

17 | 1 7