Professional Documents
Culture Documents
Hematolojik Preparat Hazırlama PDF
Hematolojik Preparat Hazırlama PDF
TIBB LABORATUVAR
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR................................................................................................................ii
GR .................................................................................................................................. 1
RENME FAALYET1 ................................................................................................ 3
1. PERFERK YAYMA/FORML LKOST ................................................................... 3
1.1. Forml Lkosit in Preparat Hazrlama Yntemi...................................................... 3
1.1.1. Lm Yntemiyle Preparat Hazrlama ................................................................. 3
1.1.2. Lmel Yntemi ile Preparat Hazrlama ............................................................... 6
1.1.3. Periferik Yayma Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar ......................................... 8
UYGULAMA FAALYET............................................................................................. 9
LME VE DEERLENDRME ................................................................................. 10
RENME FAALYET2 .............................................................................................. 11
2. PERFERK YAYMA PREPARATINI BOYAMA ........................................................ 11
2.1. Boyalarn hazrlanmas............................................................................................ 11
2.1.1. Wright boyas .................................................................................................. 11
2.1.2. Giemsa Boyas ................................................................................................. 14
2.1.3. May-Grunwald-Giemsa Boyas ........................................................................ 18
2.2. Periferik Yayma Preparat Boyama Yntemleri ....................................................... 20
2.2.1. Wright Boyama Teknii ................................................................................... 20
2.2.2. Giemsa Boyama Teknii .................................................................................. 23
2.2.3. My - Grunwald Giemsa Boyama Teknii ...................................................... 25
2.3. Periferik Yayma Preparat Boyamada Dikkat Edilecek Noktalar .............................. 28
2.4. Forml Lkosit Saym ........................................................................................... 28
2.4.1. Normal Bir Yaymada Grlen Hcreler Ve Normal deerleri........................... 28
UYGULAMA FAALYET........................................................................................... 33
LME VE DEERLENDRME ................................................................................. 35
MODL DEERLENDRME........................................................................................... 36
CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................. 38
NERLEN KAYNAKLAR.............................................................................................. 39
KAYNAKA .................................................................................................................... 40
i
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 725TTT124
Genel Ama
Hematoloji laboratuarnda, tekniine uygun olarak kandan
periferik yayma preparat hazrlayarak boyayabileceksiniz.
Amalar
MODLN AMACI
1. Tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.
2. Tekniine uygun olarak periferik yayma preparatn
boyayabileceksiniz.
ii
GR
GR
Sevgili renci,
Baarlar
1
2
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Ara ve Gereler
%70lik alkol
Pamuk
Lanset
Lm
Teknik
3
Resim 1.1: Kapiller kan alma
Lmn u ksmnn yakn blmne bir damla kan konur. Kapiller kan
alnrken lm cilde temas ettirilmemelidir.
Resim 1.2: Lma kan damlas koyma Resim 1.3: Lma kapiller kan damlas alma
4
kinci lm (yayc lm) sa ele alnr, kan damlasnn nne 40 - 450 a
olacak biimde tutulur.
5
Resim 1.8: Hasta bilgilerinin lma yazlmas
Ara ve gereler
%70lik alkol
Pamuk
Lanset
Lmel (22 x 22mm eninde ve 0,13 - 0,17 mm kalnlnda)
Teknik
6
Resim 1.10: Yayma preparat yaplacak lmel
7
Resim 1.13: Lmellerin ayrlm ekli
Lmeller, yayma yaplan taraflar yukarya gelecek ekilde temiz bir kat
zerine konur ve kurumaya braklr.
Yayma yaparken kuru ve temiz lam - lameller kullanlr. Aksi halde yaymann
bozulmasna sebep olur.
Kan yaymas esnasnda kann, lma eit yaylmasn salamak iin kullanlan
lamlarn kenarlarnn dzgn olmasna dikkat edilir.
Periferik yayma yaparken lm veya lmele konulan kan damlasnn normalden
byk veya kk olmamasna dikkat edilir. Kan damlas byk olursa yayma
kaln olur ve hcrelerin morfolojik incelenmesi mmkn olmaz. Kan damlas
kk ise yayma gereinden fazla ince olur.
Periferik yayma yaparken lmlar birbirine kuvvetli srtlmemelidir. Srtme
ilemi kuvvetli yaplrsa hcreler paralanr ve yaymada artefakt (suni oluum)
oluur.
Kan damlas lm ve lmele alnr alnmaz yayma yaplmas gerekir; aksi
takdirde gecikirse kan hcrelerinin dalm deiir. Byk lkositler yaymann
kenarnda toplanr. Eritrositlerde rulo teekkl; trombositlerde kmeleme
grlr.
Yayma yaplrken el titretilmemelidir. Titreim kan hcrelerinin dzgn
dalmn engeller ve saymda hatal sonulara neden olur.
Eritrositlerde ekil bozukluu olumasn nlemek iin yaymann ksa srede
kurutulmas gerekir.
Periferik yayma kurumadan boyama yaplmamas gerekir.
8
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.
9
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
DEERLENDRME
10
RENME FAALYET2
ARATIRMA
12
Birka defa metil alkol ilave ederek boyann tamamen ezilmesi salanr. Bu
ileme, bir saat kadar devam edilir.
Mezrde kalan metil alkol ie iine konur ve ienin kapa hava almayacak
ekilde kapatlr.
ie alt st edilerek zeltinin homojen bir ekilde karm salanr.
Hazrlanan zelti + 4C de 1-2 gn bekletilir.
zelti renkli bir ieye szlr.
Hazrlanan stok boya iesinin az, skca kapatlarak saklanr.
13
2.1.2. Giemsa Boyas
Ara-gereler
Benmari
Renkli ie
Hassas terazi
Havan
Mezr
Cam huni
Szge kad
Giemsa boyas (toz halinde)
Tampon zelti
Di sodyum hidro fosfat
Potasyum hidro fosfat
Metil alkol
Distile su
Stok giemsa boyas
Toz giemsa boyas 1 gr.
Gliserin 66 ml.
Metil alkol 66 ml.
o Hassas terazide 1 gram Giemsa boyas tartlr.
14
o Havandaki boya zerine azar azar gliserin eklenerek karm
salanr.
16
o Bekletilen boya, szge kad ile szlerek renkli iede stok
giemsa boyas olarak saklanr.
17
Resim 2.20: Tampon zelti konmu mezr Resim 2.21: Tampon zeltiye stok giemsa
boyasnn eklenmesi
18
May-Grunwald (eozin metilen mavisi) boyas
0.25 gr metilen mavisi toz boya tartlr.
Tartlan boya, havana konarak ezilir.
Ezilen boyann zerine 100 ml %95 lik metil alkol azar azar dklerek
kartrlr.
19
Resim 2.28: Bekletilen boyann szlmesi Resim 2.29: Stok boya iesi
Ara gereler
Boyama sehpas
Pens
Metil alkol
Stok Wright boyas
Teknik
Resim 2.30: Distile suya boya ilavesi Resim 2.31: Boya ile distile suyu kartrma
20
Resim 2.32: Boyama sehpas
21
Sulandrlm Wright boyas yayma preparat zerini kaplayacak ekilde
konulur.
Distile su ile ykanan yayma preparat oda ssnda temiz bir zemin
zerinde kurumaya braklr.
22
Resim 2.39: Boyal preparat
Ara Gereler
Boyama sehpas
Pens
Tampon zelti
Metil alkol
Stok Giemsa boyas
Distile su
Stok Giemsa boyas
Teknik
23
Yayma preparat kaplayacak ekilde metil alkol konur.
Son damla berrak oluncaya kadar, yayma preparat distile su ile ykanr
24
Resim 2.45: Yayma preparat distile su ile ykama
Ara Gereler
Boyama sehpas
Pens
Mezr
Alkol
Distile su
My- Grunwald boyas
Stok Giemsa boyas
Teknik
25
Preparat, boyama sehpasna yerletirilir.
May-Grunwald boyas yayma preparat kaplayacak ekilde damla damla
dklr.
3 dakika beklenerek preparat tespit edilir.
5 dakika beklenir.
Lamn kenarndan pens ile tutarak preparat zerindeki boya dklr.
27
2.3. Periferik Yayma Preparat Boyamada Dikkat Edilecek Noktalar
Yayma preparatn boyanmasnda kullanlan boyalar tekniine uygun olarak
hazrlanmaldr.
Boyamada kullanlan malzemeler, boya atklarndan temizlenmi olmaldr.
Preparat kurumadan boyama ilemine balanmamaldr.
Boya yeterli miktarda konulmaldr. Az konursa kan hcreleri yeterince
boyanmaz ve mikroskobik incelemede hcreler morfolojik grnm olarak ayrt
edilemez.
Boya fazla konursa preparat zerinde boya tabakas oluur. Mikroskobik
incelemede boya tabakas kaln olduundan kan hcreleri morfolojik olarak
ayrt edilemez.
Boyamada zaman dilimine dikkat edilmelidir. Boyann preparat zerinde
belirtilen sreden ok kalmas hcrelerin fazla boyanmasna neden olur. Bu
durum hcrelerin morfolojik grnmn engeller ve lm zerinde kalan boya
partiklleri trombosit grnm alr. Boyann belirtilen sreden az kalmas
hcrelerin az boyanmasna neden olur. Mikroskobik incelemede hcrelerin
morfolojik grnm ayrt edilemez.
Preparat, tazyiksiz distile su ile boya art kalmayacak ekilde tekniine uygun
olarak ykanmaldr.
Preparat, boyama ilemi bittikten sonra plak gzle pembe grnmde
olmaldr. Boyandktan sonra koyu mavi renk almam olmasna dikkat
edilmelidir. Koyu mavi - mor renk alm olmas, preparatn kaln
yaylmasndan, yetersiz ykamadan veya uzun sreli boyamadan kaynaklanr.
Preparatn mikroskobik incelemesinde; eritrositler pembe, lkositler mavi
renkte ve trombositler mavi mor renkte grlmelidir.
Preparat uzman hekim tarafndan incelenir. 100 lkosit hcresi saylarak % oranlar
belirlenip rapor edilir.
Ntrofiller : % 50 70
Lenfositler : % 20 40
Monositler : % 0- 2
Bazofiller : % 0- 1
Eozinofiller : % 0- 2
28
Ntrofiller
o Osteomyelit
o Otitis media
o riner sistem enfeksiyonlar
o Miyokard enfarkts
o Yanklar
o Karsinoma
o Diyabetik asidoz
o Tirotoksikoz
o Akut hemoraji
o Ar egzersiz
o Akut romatizmal ate
o Romatoid artrit
o Brusella
o Tifo
o Kzamk
o Kzamkk
o Kabakulak
o Hipersplenizm
o Karacier hastalklar
o Lsemiler
o Aplastik anemi
o Megablastik anemi (folik asit, B 12 vitamin eksiklii)
29
Lenfositler
o Bomaca
o Brucellozis
o Sifiliz
o Tberkloz
o Hepatit
o Kabakulak
o Kzamkk
o Enfeksiyz mononkleozis
o Tirotoksikoz
o Lsemi
o Pnmoni
o Aplastik anemi
o mmn yetmezlik hastalklar
o Konjestif kalp yetmezlii
o Bbrek yetmezlii
o Steroid ila kullanm
Monositler
30
Monositlerin artt durumlar
o Tberkloz
o Brusellozis
o Monositik lsemi
o Tifo
o Kollagen doku hastalklar
o Hodgkin hastal
o Stma
o Karsinoma
o Subakut bakteriyel endokardit
o Aplastik anemi
o Glukokortikoidler
Eozinofiller
o Allerjik hastalklar
o Paraziter hastalklar
o Cilt hastalklar (dermatit)
o Radyasyon tedavisinde
o Hodgkin lenfoma
o Mide karsinomu
o Kollajen vaskler hastalklar
o Hiper adrenalizm
o ok
o Cushing hastal
o ACTH (adrenokortikotropik hormon) tedavisinde
31
Bazofiller
o Lsemi
o Hodgkin lenfoma
o Polisitemia vera
o Hemolitik anemi
o Splenektomi sonras
o Hipertiroidizm
o Gebelik
o Stres
o Kortikosteroidler
o Ar duyarl reaksiyonlar
32
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak periferik yayma
preparatn boyayabileceksiniz.
1 ml distile suya 12 damla stok Wright Distile su ile boyann cam baget ile
boyas koyunuz. homojen karmn salaynz.
33
Preparat lm/lmelin kenarndan pens
ile yan vaziyette tutunuz.
Preparat distile su ile ykaynz.
Preparat son damlas berrak oluncaya
kadar tazyiksiz distile su ile ykaynz.
34
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
DEERLENDRME
35
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.
2. Periferik yayma preparat yaplrken kan damlas lm veya lmele alndktan sonra
yayma yapma gecikirse eritrositlerde .. teekkl, trombositlerde
grlr.
3. ( ) Yayma preparatta kapiller kan kullanlacaksa cilde temas ettirilerek lma kan
konur.
4. ( ) Periferik yayma yaplrken kann dzgn yaylmasn salamak iin lmlar yayma
esnasnda birbirine kuvvetlice srtlmelidir.
7. Periferik yayma yaparken lmlar birbirini kuvvetlice srtlerek kan yaymas yaplrsa
mikroskopta inceleme esnasnda aadakilerden hangisi grlr?
A) Artefakt
B) Hipokromi
C) Sferosit
D) Ovalosit
E) Akantosit
36
8. Giemsa boyas hazrlanrken 100 ml tampon zeltisi zerine ka damla stok Giemsa
boyas konur?
A) 120 damla
B) 12 damla
C) 150 damla
D) 15 damla
E) 1 damla
10. Aadakilerden hangisi, yayma preparat boyandktan sonra ileri derecede mavi renk
alma sebebi deildir?
B) Boyanan preparatn yetersiz ykanmas.
C) Boya konulduktan sonra normal sreden fazla bekletilmesi.
D) Yayma preparatn kaln yaylmas.
E) Boyama sresinin normalden ksa olmas.
F) Hepsi .
DEERLENDRME
37
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI
1 C
2 A
3 D
4 E
5 E
1 D
2 D
3 A
4 D
5 E
38
NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR
AIKGZ Sebahat, Klinik Hematoloji X.Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
MEHMETOLU dris, Klinik Biyokimya XI. Snf, Trk Salk Eitimi
Vakf, Ankara, 2002.
MFTOLU Ekrem, Klinik Hematoloji ve mmnoloji, 2. Bask,
Diyarbakr, 1987.
MFTOLU Ekrem, Klinik Hematoloji, ahin Yaynclk ve Datm, 3.
Bask, Diyarbakr, 1995.
ZGR Nilgn, Klinik Hematoloji XI. Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
TANYER Glten, Hematoloji ve Laboratuvar, Ayyldz Matbaas, Ankara,
1985.
39
KAYNAKA
KAYNAKA
AIKGZ Sebahat, Klinik Hematoloji, X.Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
AZAK Muall, Hematoloji, Hatibolu Yaynlar zkan Matbaas Ankara,
1997.
BERK nder, Atlasl Kan Hastalklar Tan ve Tedavi ilkeleri, Hekimler
Birlii Vakf Trkiye Klinikleri Yaynevi, 1.Bask, Ankara, 1989.
Diyarbakr, 1987.
ZGR Nilgn, Klinik Hematoloji XI. Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
TANYER Glten, Hematoloji ve Laboratuvar, Ayyldz Matbaas, Ankara,
1985.
40