T.C.

MLL ETM BAKANLII

TIBB LABORATUVAR

HEMATOLOJK PREPARAT HAZIRLAMA

725TTT124

Ankara, 2011
 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
 NDEKLER

AIKLAMALAR................................................................................................................ii
GR .................................................................................................................................. 1
RENME FAALYET1 ................................................................................................ 3
1. PERFERK YAYMA/FORML LKOST ................................................................... 3
1.1. Forml Lkosit in Preparat Hazrlama Yntemi...................................................... 3
1.1.1. Lm Yntemiyle Preparat Hazrlama ................................................................. 3
1.1.2. Lmel Yntemi ile Preparat Hazrlama ............................................................... 6
1.1.3. Periferik Yayma Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar ......................................... 8
UYGULAMA FAALYET............................................................................................. 9
LME VE DEERLENDRME ................................................................................. 10
RENME FAALYET2 .............................................................................................. 11
2. PERFERK YAYMA PREPARATINI BOYAMA ........................................................ 11
2.1. Boyalarn hazrlanmas............................................................................................ 11
2.1.1. Wright boyas .................................................................................................. 11
2.1.2. Giemsa Boyas ................................................................................................. 14
2.1.3. May-Grunwald-Giemsa Boyas ........................................................................ 18
2.2. Periferik Yayma Preparat Boyama Yntemleri ....................................................... 20
2.2.1. Wright Boyama Teknii ................................................................................... 20
2.2.2. Giemsa Boyama Teknii .................................................................................. 23
2.2.3. My - Grunwald Giemsa Boyama Teknii ...................................................... 25
2.3. Periferik Yayma Preparat Boyamada Dikkat Edilecek Noktalar .............................. 28
2.4. Forml Lkosit Saym ........................................................................................... 28
2.4.1. Normal Bir Yaymada Grlen Hcreler Ve Normal deerleri........................... 28
UYGULAMA FAALYET........................................................................................... 33
LME VE DEERLENDRME ................................................................................. 35
MODL DEERLENDRME........................................................................................... 36
CEVAP ANAHTARLARI ................................................................................................. 38
NERLEN KAYNAKLAR.............................................................................................. 39
KAYNAKA .................................................................................................................... 40

i
 AIKLAMALAR

AIKLAMALAR
KOD 725TTT124

ALAN Tbbi Laboratuvar

DAL/MESLEK Tbbi Laboratuvar Teknisyenlii

MODLN ADI Hematolojik Preparat Hazrlama

Hematoloji laboratuvarnda yayma preparat yapabilme,
MODLN TANIMI boya hazrlama ve boyama ile ilgili bilgi ve becerilerin
kazandrld renme materyalidir.
SRE 40/24
Hematolojik analizler ncesi hazrlk ve zelti hazrlama
NKOUL
modln alm olmak.
YETERLK Hematolojik preparat hazrlamak.

Genel Ama
Hematoloji laboratuarnda, tekniine uygun olarak kandan
periferik yayma preparat hazrlayarak boyayabileceksiniz.
Amalar
MODLN AMACI
1. Tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.
2. Tekniine uygun olarak periferik yayma preparatn
boyayabileceksiniz.

Ortam: Hematoloji laboratuvar.

ETM RETM
Donanm: Mikroskop, lm, lmel, lanset, %70lik alkol,
ORTAMLARI VE
pamuk, wright, giemsa ve may-grunwald boyas, boyama
DONANIMLARI
sehpas, hassas terazi, balon joje, metil alkol, szge kad,
cam huni.
Modln iinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen
lme aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi
kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE
DEERLENDRME retmen, modln sonunda lme arac (test, oktan
semeli, doru-yanl, v.b) kullanarak modl uygulamalar
ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi
deerlendirecektir.

ii
 GR

GR
Sevgili renci,

Bu modl, hematoloji laboratuvarnn rutin almas olan kandan periferik yayma

preparat hazrlama ve boyama ilemlerini iermektedir.

Periferik yayma, kan hastalklarnn tansnda kullanlan temel laboratuvar

yntemlerinden biridir. Kan hastalklarnn seyri srasnda oluabilecek kan hcrelerindeki
morfolojik deiiklikleri tespit etmek amacyla yaplr. Ayn zamanda enfeksiyon
hastalklarnn tansnda da kullanlan bir yntemdir. Hastann tedaviye verdii cevabn
izlenmesinde, anemi ve lsemilerde nkslerin kontrolnde de bilgi verir.

Bu modl sonunda elde edeceiniz yeterliklerle lam ve lamel yntemi kullanarak

kandan periferik yayma preparat hazrlama ve boyama becerilerini kazanacaksnz.

Baarlar

1
2
 RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA

Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA

Hematoloji laboratuvarna giderek kandan periferik yayma preparat hazrlama

tekniklerini izleyiniz.
Laboratuvardaki gzlemlerinizi arkadalarnzla paylanz.

1. PERFERK YAYMA/FORML LKOST

Periferik yayma, kan veya kemik iliinden alnan rneklerden ekilli elemanlarn
morfolojik olarak incelenmesi ve lkositlerin % oranlarnn belirlenmesi amacyla yaplan
bir ilemdir. Periferik yayma, anemi tiplerinin belirlenmesi ve birok hastalklarn tansnda
nemlidir. Ama kanda veya kemik iliinde bulunan hcreleri morfolojik olarak incelemek,
lkositlerin % oranlarn ve boyama zelliklerini tespit etmektir.

1.1. Forml Lkosit in Preparat Hazrlama Yntemi

Forml lkosit iin preparat, lam ve lamel yntemiyle hazrlanr.

1.1.1. Lm Yntemiyle Preparat Hazrlama

Ara ve Gereler

%70lik alkol
Pamuk
Lanset
Lm

Teknik

Kiisel koruyucu gvenlik nlemleri alnr.

Temiz iki lm alnr.
Tekniine uygun olarak kapiller veya EDTA l tpe venz kan alnr.

3
 Resim 1.1: Kapiller kan alma

Lmn u ksmnn yakn blmne bir damla kan konur. Kapiller kan
alnrken lm cilde temas ettirilmemelidir.

Resim 1.2: Lma kan damlas koyma Resim 1.3: Lma kapiller kan damlas alma

Lmn yan kenarndan kan damlas stte gelecek ekilde ve damlann

olmad keden sol el ba ve iaret parma ile tutulur.
Sol elin kk parma ile lm alttan desteklenir.

Resim 1.4: Lm kk parmak ile alttan destekleme

4
 kinci lm (yayc lm) sa ele alnr, kan damlasnn nne 40 - 450 a
olacak biimde tutulur.

Resim 1.5: Yayc lm 40-450 tutma

Yayc lam biraz geriye ekilerek kann lamn u ksmna dalmas

salanr ve lm tek bir hareketle titretmeden ileriye doru itilerek kann
yaylmas salanr.

Resim 1.6: Kan lm zerine yayma

Yayma, sabit lmn 2/3 ne kadar srdrlr.

Resim 1.7: Yayma yaplm lm

Hastann ismi veya protokol numaras, lmn bo ksmna yazlr.

5
 Resim 1.8: Hasta bilgilerinin lma yazlmas

Yayma yaplan preparat, oda scaklnda yayma ksm stte olacak

ekilde temiz bir yerde kurumaya braklr.

Resim 1.9: Yayma preparatn kurutulmas

1.1.2. Lmel Yntemi ile Preparat Hazrlama

Ara ve gereler

%70lik alkol
Pamuk
Lanset
Lmel (22 x 22mm eninde ve 0,13 - 0,17 mm kalnlnda)

Teknik

Kiisel koruyucu gvenlik nlemleri alnr.

ki adet temiz lmel alnr.
Tekniine uygun olarak kapiller veya EDTAl tpe venz kan alnr.
Lmelin iki kesinden tutularak sol elin ba parma ile iaret parma
arasna alnr.

6
 Resim 1.10: Yayma preparat yaplacak lmel

Lmel zerine (orta ksmna)bir damla kan konur. Kapiller kan

kullanlacaksa cilde temas ettirmemeye dikkat edilir.

Resim 1.11: Lmel zerine konulmu kan damlas

Sa elle ikinci bir lmel alnr, iaret ve baparma ile kelerinden

tutulur.
kinci lmel, kan damlasnn zerine gelecek ekilde lmelin zerine
apraz (sekiz ke olacak ekilde ) konur ve kann, iki lamel arasnda
yaylmas salanr.

Resim 1.12: Lmele yaylm kan

ki lmel bask yapmadan ve phtlama olmadan birbiri zerinden

kaydrlarak ekilir ve birbirinden ayrlr.

7
 Resim 1.13: Lmellerin ayrlm ekli

Lmeller, yayma yaplan taraflar yukarya gelecek ekilde temiz bir kat
zerine konur ve kurumaya braklr.

Resim 1.14: Yayma yaplan lmelin oda ssnda kurutulmas

1.1.3. Periferik Yayma Yaparken Dikkat Edilecek Noktalar

Yayma yaparken kuru ve temiz lam - lameller kullanlr. Aksi halde yaymann
bozulmasna sebep olur.
Kan yaymas esnasnda kann, lma eit yaylmasn salamak iin kullanlan
lamlarn kenarlarnn dzgn olmasna dikkat edilir.
Periferik yayma yaparken lm veya lmele konulan kan damlasnn normalden
byk veya kk olmamasna dikkat edilir. Kan damlas byk olursa yayma
kaln olur ve hcrelerin morfolojik incelenmesi mmkn olmaz. Kan damlas
kk ise yayma gereinden fazla ince olur.
Periferik yayma yaparken lmlar birbirine kuvvetli srtlmemelidir. Srtme
ilemi kuvvetli yaplrsa hcreler paralanr ve yaymada artefakt (suni oluum)
oluur.
Kan damlas lm ve lmele alnr alnmaz yayma yaplmas gerekir; aksi
takdirde gecikirse kan hcrelerinin dalm deiir. Byk lkositler yaymann
kenarnda toplanr. Eritrositlerde rulo teekkl; trombositlerde kmeleme
grlr.
Yayma yaplrken el titretilmemelidir. Titreim kan hcrelerinin dzgn
dalmn engeller ve saymda hatal sonulara neden olur.
Eritrositlerde ekil bozukluu olumasn nlemek iin yaymann ksa srede
kurutulmas gerekir.
Periferik yayma kurumadan boyama yaplmamas gerekir.
8
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak kandan periferik yayma
preparat hazrlayabileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Lm yntemi ile periferik yayma Kiisel gvenlik nlemleri alnz,
yapmak iin ara ve gereleri Lmn temiz ve kenarlarnn dzgn
hazrlaynz. olup olmadn kontrol ediniz,

Tekniine uygun olarak kapiller veya Venz kan kullanlacaksa antikoaglan

EDTAl tpe venz kan alnz. madde olarak EDTA kullannz.

Lm iki kesinden tutarak sol elin ba

ile iaret parma arasna alnz.

Alnan kandamlasnn ok byk ve

Lmn ucuna yakn bir ksmna kan temas etmemesine dikkat ediniz.
damlatnz.
kinci lm (yayc lm) sa elinize
alarak kandamlasnn nne 40 45o a
olacak biimde tutunuz.
Yayc lam nce geriye sonra ileriye
doru iterek kann lam zerine
yaylmasn salaynz.
Hastann adn, soyadn ve protokol
numarasn lmn bo ksmna yaznz.
kk olmamasna dikkat ediniz.
Kapiller kan lama alrken lamn cilde
Kan, sol el ile tutulan lamn dier u
orta ksmna damlatnz.
Lm kandamlas stte gelecek ekilde
tutunuz.
Yayc lmn kenarlarnn dzgn
olduunu kontrol ediniz.
ki lm arasndaki ann 40-450
olduundan emin olunuz.
Yayc lam ileri hareket ettirirken elinizi
titretmeyiniz.
Yaymay sabit lmn 2/3 ne kadar
srdrnz.
Yaylan kann, kaln ve ok ince tabaka
olmamasna dikkat ediniz.

Preparat, oda scaklnda yayma ksm

Preparat kuruturken toz vb. partikllerin
stte olacak ekilde temiz bir yerde
zerine konmamas iin nlem alnz.
kurumaya braknz.

9
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Kanda bulunan lkosit hcrelerinin morfolojik grnmn belirlemek, % oranlarn

ve boyanma zelliklerini tespit etmek amacyla yaplan laboratuvar yntemi,
aadakilerden hangisidir?
A) Kltr
B) Gram boyama
C) Forml lkosit
D) Sedimantasyon
E) Hematokrit
2. Aadakilerden hangisi, periferik yayma hazrlama yntemidir?
A) Lam yntemi
B) Tp yntemi
C) Pipet yntemi
D) Klcal pipet yntemi
E) Hepsi
3. Aadakilerden hangisi, lam yntemiyle periferik yayma hazrlamada kullanlan ara
ve gerelerdendir?
A) Lamel
B) ze
C) Ekvyon
D) Lam
E) Pipet
4. Aadakilerden hangisi, periferik yayma yaplrken dikkat edilecek hususlardan
deildir?
A) Kan damlas lam ve lamele alnr alnmaz yaylmaldr.
B) Yayma esnasnda el titretilmemelidir.
C) Lam ve lamele konulan kan damlas normalden byk ve kk olmamaldr.
D) Periferik yayma yaplrken lmlar birbirine kuvvetli srtlmemelidir.
E) Periferik yayma kurumadan boyanmaldr.
5. Aadakilerden hangisi forml lkosit hazrlama amalarndan deildir?
A) Kan hcrelerini ekil ve yap bakmndan incelemek.
B) Kan hcrelerinin boyanma zelliklerini incelemek.
C) Lkositlerin % oranlarn tespit etmek.
D) Kan hcrelerinin morfolojik zelliklerini incelemek.
E) Kan hcrelerinin birbirleri ile olan ilikilerini incelemek.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

10
 RENME FAALYET2

AMA RENME FAALYET2

Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak periferik yayma
preparatn boyayabileceksiniz.

ARATIRMA

Hematoloji laboratuvarna giderek periferik yaymada kullanlan boyalar

hakknda bilgi edininiz.
Hematoloji laboratuvarna giderek periferik yaymada kullanlan boyalarn
hazrlann izleyiniz.
Hematoloji laboratuvarna giderek periferik yaymada yaplan boyama tekniini
izleyiniz.
Laboratuvardaki gzlemlerinizi snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

2. PERFERK YAYMA PREPARATINI

BOYAMA
2.1. Boyalarn Hazrlanmas
2.1.1. Wright Boyas
Ara-gereler
Hassas terazi
Havan
Mezr
Koyu renkli ie
Huni
Szge kad
Metil alkol (saf)
Wright boyas
Hassas terazide 1 gram Wright boyas tartlr.

Resim 2.1: Hassas terazide boya tartm

11
 Tartlan boya havan iine konur.
Mezre 400 ml saf metil alkol konur.

Resim 2.2: Tartlan boyay havana koyma ve metil alkol lme

Havandaki boyann zerine 8-10 ml metil alkol konur.

Resim 2.3: Boya zerine bir miktar metil alkol konulmas

Boya alkol karm iinde ezilir.

Resim 2.4: Boyay metil alkol iinde ezme

12
 Birka defa metil alkol ilave ederek boyann tamamen ezilmesi salanr. Bu
ileme, bir saat kadar devam edilir.

Resim 2.5: Havana bir miktar metil alkol ilave edilmesi

Hazrlanan boya zeltisinin tamam ieye aktarlr.

Resim 2.6: Havanda ezilen boyann ieye aktarlmas

Mezrde kalan metil alkol ie iine konur ve ienin kapa hava almayacak
ekilde kapatlr.
ie alt st edilerek zeltinin homojen bir ekilde karm salanr.
Hazrlanan zelti + 4C de 1-2 gn bekletilir.
zelti renkli bir ieye szlr.
Hazrlanan stok boya iesinin az, skca kapatlarak saklanr.

Resim 2.7: Boyann szlmesi Resim 2.8: Stok boya iesi

13
2.1.2. Giemsa Boyas
Ara-gereler
Benmari
Renkli ie
Hassas terazi
Havan
Mezr
Cam huni
Szge kad
Giemsa boyas (toz halinde)
Tampon zelti
Di sodyum hidro fosfat
Potasyum hidro fosfat
Metil alkol
Distile su
Stok giemsa boyas
Toz giemsa boyas 1 gr.
Gliserin 66 ml.
Metil alkol 66 ml.
o Hassas terazide 1 gram Giemsa boyas tartlr.

Resim 2.9: Hassas terazide boyann tartlmas

o Toz halindeki giemsa boyas havana konur.

Resim 2.10: Havana konmu boya

14
o Havandaki boya zerine azar azar gliserin eklenerek karm
salanr.

Resim 2.11: Boyann gliserinde ezilmesi

o Karm, balon jojeye aktarlr.

Resim 2.12: Balon jojeye konmu boya

o Benmari 50 -55 oC de stlr.

o Balon joje benmariye konur.
o Toz boya tamamen eriyinceye kadar benmaride tutulur.

Resim 2.14: Boyann benmaride bekletilmesi

15
o Boya eridikten sonra balon joje benmariden kartlr.
o Oda ssnda soutulur.

Resim 2.15: Boyann oda ssnda soutulmas

o Balon jojeye 66 ml metil alkol eklenir. Homojen bir ekilde

karm salanr.

Resim 2.16: Boyaya metil alkol eklenmesi

o Hazrlanan solsyon renkli bir ieye aktarlr, az kapatlarak 2-3

hafta oda ssnda bekletilir.

Resim 2.17: Stok boya iesi

16
 o Bekletilen boya, szge kad ile szlerek renkli iede stok
giemsa boyas olarak saklanr.

Resim 2.18: Boyann szlmesi Resim 2.19: Boyann renkli iede

saklanmas

Tampon zelti hazrlama

Di sodyum hidro fosfat anhidre, 9,5 gr tartlarak balon jojeye konur,

zerine 1000 ml distile su ilave edilerek eritilir.
Potasyum hidro fosfat anhidre 9,1 gr tartlarak balon jojeye konur,
zerine 1000 ml distile su ilave edilerek eritilir.
1000 cc lik temiz bir balon joje alnr.

o Yukarda hazrlanan di sodyum hidro fosfat zeltisinden 61,1 ml

alnarak balon jojeye konur.
o Potasyum hidro fosfat zeltisinden 38,9 ml alnarak balon jojeye
konur.
o Balon jojeye 900 ml distile su eklenerek 1000 ml ye tamamlanr.
o Balon joje, dairesel hareketlerle sallanarak iindeki kimyasal
maddelerin homojen bir ekilde karm salanr.
o Hazrlanan tampon zelti renkli ieye konur ve oda ssnda
saklanr.

Giemsa boyas hazrlama

Mezre 10 ml tampon zelti konur.

zerine 12 damla stok giemsa boyas konur.

17
 Resim 2.20: Tampon zelti konmu mezr Resim 2.21: Tampon zeltiye stok giemsa
boyasnn eklenmesi

Karm homojen hale getirilir.

Resim 2.22: Tampon zeltinin kartrlmas

2.1.3. May-Grunwald-Giemsa Boyas

Ara-gereler
Hassas terazi
Renkli ie
Havan
Mezr
Huni
Szge kad
Balon joje
Metilen mavisi (toz halinde)
% 95 lik metil alkol
Distile su

18
 May-Grunwald (eozin metilen mavisi) boyas
0.25 gr metilen mavisi toz boya tartlr.
Tartlan boya, havana konarak ezilir.

Resim 2.24: Boyann havanda ezilmesi

Ezilen boyann zerine 100 ml %95 lik metil alkol azar azar dklerek
kartrlr.

Resim 2.25: Havana metil alkol ilave edilmesi

Havandaki karm, kapakl renkli ieye konur.

Resim 2.26: Boyann ieye aktarlmas

ienin az, hava almayacak ekilde kapatlr.

Bir gn oda scaklnda bekletilir.
Bekletilen boya szge kad ile szlr.
Renkli ieye konur.
ienin az hava almayacak ekilde kapatlr.

19
 Resim 2.28: Bekletilen boyann szlmesi Resim 2.29: Stok boya iesi

2.2. Periferik Yayma Preparat Boyama Yntemleri

2.2.1. Wright Boyama Teknii

Ara gereler

Boyama sehpas
Pens
Metil alkol
Stok Wright boyas

Teknik

1 ml distile suya 1-2 damla stok wright boyas konur ve kartrlarak

homojen hale getirilir.

Resim 2.30: Distile suya boya ilavesi Resim 2.31: Boya ile distile suyu kartrma

20
 Resim 2.32: Boyama sehpas

Tekniine uygun olarak hazrlanan ve oda ssnda kurutulan yayma

preparat, yayma yaplan ksm yukarya gelecek ekilde boyama
sehpasnn zgaras zerine konur.

Resim 2.33: Yayma preparatn boyama sehpasna yerletirilmesi

Metil alkol yayma preparat zerini kaplayacak ekilde dklerek 5 dakika

tespit edilir.

Resim 2.34: Yayma preparatn tespit edilmesi

Lamn kenarndan pens ile tutulur ve zerindeki metil alkol dklr.

Resim 2.35: Preparat zerindeki alkoln dklmesi

21
 Sulandrlm Wright boyas yayma preparat zerini kaplayacak ekilde
konulur.

Resim 2.36: Yayma preparat zerine boya koyma

Kan hcrelerinin boyanmas iin 15-30 dakika beklenir.

Lam/lamelin kenarndan pens ile tutulur ve zerindeki boya dklr.

Resim 2.37: Preparat zerindeki boyann dklmesi

Boyama yaplan yayma preparat, son damlas berrak oluncaya kadar

distile su ile ykanr.

Resim 2.38: Preparatn distile su ile ykanmas

Distile su ile ykanan yayma preparat oda ssnda temiz bir zemin
zerinde kurumaya braklr.

22
 Resim 2.39: Boyal preparat

Boyanan yayma preparat mikroskobik inceleme iin uzman hekime

iletilir.

2.2.2. Giemsa Boyama Teknii

Ara Gereler

Boyama sehpas
Pens
Tampon zelti
Metil alkol
Stok Giemsa boyas
Distile su
Stok Giemsa boyas

Teknik

Mezre 10 ml tampon zelti konur. zerine 12 damla Stok Giemsa

boyas konarak homojen hale getirilir.
Tekniine uygun olarak hazrlanan ve oda ssnda kurutulmu olan
yayma preparat, yayma yaplan ksm yukarya gelecek ekilde boyama
sehpas zerine konur.

Resim 2.40: Yayma preparat boyama sehpasna yerletirme

23
 Yayma preparat kaplayacak ekilde metil alkol konur.

Resim 2.42: Yayma preparat zerine metil alkol koyma

Yayma preparat tespit etmek iin 5 dakika beklenir.

Lam/lamelin kenarndan pens ile tutularak yayma preparat zerindeki
metil alkol dklr.

Resim 2.43: Yayma preparat zerindeki alkol dkme

Yayma preparat oda ssnda kurutulur.

Yayma preparat zerine yayma yaplan ksm kaplayacak ekilde Giemsa
boyas dklr. 15-30 dakika beklenir. (yayma preparat malarya veya
kalaazar tehisi amac ile yaplrsa boyama iin 50-60 dakika beklenir.)

Resim 2.44: Yayma preparat boyada bekletme

Son damla berrak oluncaya kadar, yayma preparat distile su ile ykanr

24
 Resim 2.45: Yayma preparat distile su ile ykama

Distile su ile ykanan yayma preparat oda ssnda kurumaya braklr.

Resim 2.46: Yayma preparatn kurutulmas

Boyanan preparat mikroskopik inceleme iin uzman hekime iletilir.

2.2.3. My - Grunwald Giemsa Boyama Teknii

Ara Gereler

Boyama sehpas
Pens
Mezr
Alkol
Distile su
My- Grunwald boyas
Stok Giemsa boyas
Teknik

Mezre 10 ml tampon zelti konur. zerine 12 damla stok Giemsa

boyas konarak homojen hale getirilir.
1 ml distile suya 1-2 damla Giemsa boyas konarak homojen hale
getirilir.

25
 Preparat, boyama sehpasna yerletirilir.
May-Grunwald boyas yayma preparat kaplayacak ekilde damla damla
dklr.
3 dakika beklenerek preparat tespit edilir.

Resim 2.47: Preparat zerine boya konmas

Preparat zerindeki boya dklmeden ve tarmayacak ekilde distile su

eklenir. Lam zerine hafife flenerek karmas salanr. May-Grunwald
boyas distile su ile sulandrldktan sonra kan hcrelerini boyama zellii
kazanr.

Resim 2.48: Preparat zerine distile su ilave edilmesi

5 dakika beklenir.
Lamn kenarndan pens ile tutarak preparat zerindeki boya dklr.

Resim 2.49: Preparat zerindeki boyann dklmesi

26
 Preparat distile su ile ykanr.

Resim 2.50: Preparatn ykanmas

Preparat zerine sulandrlm Giemsa boyas konur.

Resim 2.51: Preparat zerine boya konmas

Preparat, oda ssnda 20 dakika bekletilir.

Preparat, son damlas berrak oluncaya kadar distile su ile ykanr.

Resim 2.52: Preparat ykama

Preparat, oda ssnda kurumaya braklr.

Boyal preparat, mikroskopta incelemek zere uzmana gnderilir.

27
2.3. Periferik Yayma Preparat Boyamada Dikkat Edilecek Noktalar
Yayma preparatn boyanmasnda kullanlan boyalar tekniine uygun olarak
hazrlanmaldr.
Boyamada kullanlan malzemeler, boya atklarndan temizlenmi olmaldr.
Preparat kurumadan boyama ilemine balanmamaldr.
Boya yeterli miktarda konulmaldr. Az konursa kan hcreleri yeterince
boyanmaz ve mikroskobik incelemede hcreler morfolojik grnm olarak ayrt
edilemez.
Boya fazla konursa preparat zerinde boya tabakas oluur. Mikroskobik
incelemede boya tabakas kaln olduundan kan hcreleri morfolojik olarak
ayrt edilemez.
Boyamada zaman dilimine dikkat edilmelidir. Boyann preparat zerinde
belirtilen sreden ok kalmas hcrelerin fazla boyanmasna neden olur. Bu
durum hcrelerin morfolojik grnmn engeller ve lm zerinde kalan boya
partiklleri trombosit grnm alr. Boyann belirtilen sreden az kalmas
hcrelerin az boyanmasna neden olur. Mikroskobik incelemede hcrelerin
morfolojik grnm ayrt edilemez.
Preparat, tazyiksiz distile su ile boya art kalmayacak ekilde tekniine uygun
olarak ykanmaldr.
Preparat, boyama ilemi bittikten sonra plak gzle pembe grnmde
olmaldr. Boyandktan sonra koyu mavi renk almam olmasna dikkat
edilmelidir. Koyu mavi - mor renk alm olmas, preparatn kaln
yaylmasndan, yetersiz ykamadan veya uzun sreli boyamadan kaynaklanr.
Preparatn mikroskobik incelemesinde; eritrositler pembe, lkositler mavi
renkte ve trombositler mavi mor renkte grlmelidir.

2.4. Forml Lkosit Saym

Boyanm ve kurutulmu yayma preparat zerine immersiyon ya damlatlr. 100lk
objektif ile mikroskopta incelenir. Tekniine uygun olarak hazrlanm yayma preparatta kan
hcreleri tek tek ve yeterli boya alm olarak grlr.

Preparat uzman hekim tarafndan incelenir. 100 lkosit hcresi saylarak % oranlar
belirlenip rapor edilir.

2.4.1. Normal Bir Yaymada Grlen Hcreler Ve Normal deerleri

Ntrofiller : % 50 70
Lenfositler : % 20 40
Monositler : % 0- 2
Bazofiller : % 0- 1
Eozinofiller : % 0- 2

28
 Ntrofiller

Resim 2.53: Ntrofil hcresi

Ntrofillerin artt durumlar

o Osteomyelit
o Otitis media
o riner sistem enfeksiyonlar
o Miyokard enfarkts
o Yanklar
o Karsinoma
o Diyabetik asidoz
o Tirotoksikoz
o Akut hemoraji
o Ar egzersiz
o Akut romatizmal ate
o Romatoid artrit

Ntrofillerin azald durumlar

o Brusella
o Tifo
o Kzamk
o Kzamkk
o Kabakulak
o Hipersplenizm
o Karacier hastalklar
o Lsemiler
o Aplastik anemi
o Megablastik anemi (folik asit, B 12 vitamin eksiklii)

29
 Lenfositler

Resim 2.54: Lenfosit hcresi

Lenfositlerin artt durumlar

o Bomaca
o Brucellozis
o Sifiliz
o Tberkloz
o Hepatit
o Kabakulak
o Kzamkk
o Enfeksiyz mononkleozis
o Tirotoksikoz
o Lsemi

Lenfositlerin azald durumlar

o Pnmoni
o Aplastik anemi
o mmn yetmezlik hastalklar
o Konjestif kalp yetmezlii
o Bbrek yetmezlii
o Steroid ila kullanm

Monositler

Resim 2.55: Monosit hcresi

30
 Monositlerin artt durumlar

o Tberkloz
o Brusellozis
o Monositik lsemi
o Tifo
o Kollagen doku hastalklar
o Hodgkin hastal
o Stma
o Karsinoma
o Subakut bakteriyel endokardit

Monositlerin azald durumlar

o Aplastik anemi
o Glukokortikoidler

Eozinofiller

Resim 2.56: Eozinofil hcresi

Eozinofillerin artt durumlar

o Allerjik hastalklar
o Paraziter hastalklar
o Cilt hastalklar (dermatit)
o Radyasyon tedavisinde
o Hodgkin lenfoma
o Mide karsinomu
o Kollajen vaskler hastalklar

Eozinofillerin azald durumlar

o Hiper adrenalizm
o ok
o Cushing hastal
o ACTH (adrenokortikotropik hormon) tedavisinde

31
 Bazofiller

Resim 2.57: Bazofil hcresi

Bazofillerin artt durumlar

o Lsemi
o Hodgkin lenfoma
o Polisitemia vera
o Hemolitik anemi
o Splenektomi sonras

Bazofillerin azald durumlar

o Hipertiroidizm
o Gebelik
o Stres
o Kortikosteroidler
o Ar duyarl reaksiyonlar

32
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Bu faaliyette kazandnz bilgiler ile tekniine uygun olarak periferik yayma
preparatn boyayabileceksiniz.

lem Basamaklar neriler

Kiisel koruyucu gvenlik nlemlerini

Periferik yayma preparatn boyamak iin alnz,
gerekli ara gere ve malzemeleri Yayma preparat tespit ederken
hazrlaynz. kullanlan alkolun saf olmas
gerektiini unutmaynz.

1 ml distile suya 12 damla stok Wright Distile su ile boyann cam baget ile
boyas koyunuz. homojen karmn salaynz.

Havada kurutulmu kan yaymasn,

boyama zgarasna koyarken pens
Preparat boyama sehpas zerine kullannz.
koyunuz.
Lamn yayma yaplan ksmnn
yukarya gelmesine dikkat ediniz.

Preparatn zerini kaplayacak ekilde

Zaman dilimine dikkat ediniz.
metil alkol dkerek 5 dakika tespit ediniz.

Pens ile lm/lmelin kenarndan

Preparat zerindeki metil alkol dknz.
tutarak metil alkol dknz.

Sulandrlm Wright boyasn,

Preparatn zerine Wright boyas
preparatn zerini kaplayacak ekilde
dknz.
dknz.

Zaman dilimine uyunuz.

15-30 dakika bekleyiniz. Bekleme esnasnda periferik yayma
preparatna zarar verilmemesi iin
nlem alnz.

Lam/lamelin kenarndan pens ile

tutunuz.
Preparatn zerindeki boyay dknz. Preparattan boyay dkerken lm/
lmelin izilmemesine, boyanan
ksmn zelliini kaybetmemesine
dikkat ediniz.

33
 Preparat lm/lmelin kenarndan pens
ile yan vaziyette tutunuz.
Preparat distile su ile ykaynz.
Preparat son damlas berrak oluncaya
kadar tazyiksiz distile su ile ykaynz.

Boyama yaplan preparat temiz bir

zemin zerinde kurumaya braknz.
Preparat oda ssnda kurumaya braknz.
Preparat toz vb partikllerden
koruyunuz.

Preparat mikroskobik inceleme iin

uzman hekime gnderiniz.

34
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Yayma preparat boyandnda eritrositler hangi renkte grlr?

A) Mavi-mor
B) Ak mavi
C) Koyumavi - siyah
D) Pembe
E) Yeil
2. Aadaki boyalardan hangisi, periferik yayma preparatlarnn boyanmasnda
kullanlr?
A) Laktofenol pamuk mavisi
B) Gram
C) Metilen mavisi
D) May-Grnwald- Giemsa
E) ini mrekkebi
3. Yayma preparatn mikroskopta incelemesinde lkositlerin ekirdei hangi renkte
grlr?
A) Mavi
B) Pembe
C) Koyumavi-siyah
D) Krmz
E) Sar
4. Aadakilerden hangisi, Giemsa boyama tekniinde yayma preparat tespit etmek
amacyla kullanlr?
A) Distile su
B) Asetik asit
C) Etil alkol
D) Metil alkol
E) Karbol fuksin
5. Aadakilerden hangisi, periferik yayma preparat boyamada dikkat edilecek
hususlardan deildir?
A) Preparat son damlas berrak oluncaya kadar tazyiksiz distile su ile ykanmaldr
B) Preparat boyarken ar ykama ya da yetersiz boyama yaplmamaldr.
C) Preparat boyarken zaman dilimine dikkat edilmelidir.
D) Preparat kurumadan boyama ilemi yaplmamaldr.
E) Preparat boyama yaparken lam ve lamelin kenarndan tutulmamaldr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

35
 MODL DEERLENDRME

MODL DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc
yaznz.

1. Kan ve kemik iliinden alnan rneklerden, ekilli elemanlarn morfolojik olarak

incelenmesi ve lkositlerin % oranlarnn belirlenmesi amac ile yaplan
ileme,. denir.

2. Periferik yayma preparat yaplrken kan damlas lm veya lmele alndktan sonra
yayma yapma gecikirse eritrositlerde .. teekkl, trombositlerde
grlr.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

3. ( ) Yayma preparatta kapiller kan kullanlacaksa cilde temas ettirilerek lma kan
konur.

4. ( ) Periferik yayma yaplrken kann dzgn yaylmasn salamak iin lmlar yayma
esnasnda birbirine kuvvetlice srtlmelidir.

5. ( ) Periferik yayma preparat boyama yaparken boya belirtilen miktardan az konursa

mikroskobik incelemede hcreler morfolojik grnm olarak ayrt edilemez.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

6. Periferik yayma preparat hazrlama tekniinde aadaki ilem basamandan hangisi

uygulanr?
A) Yayma yaplacak lamn herhangi bir yerine bir damla kan konur.
B) Yayma preparatta EDTAl kan kullanlmaz.
C) Yayc lam kan damlasnn nne ve iki lm arasnda 40-450 a olacak biimde
tutulur.
D) Yayma preparatta kullanlan kan damlas byk olmaldr.
E) Periferik yayma yaplrken lmlar birbirine kuvvetlice srtlmelidir.

7. Periferik yayma yaparken lmlar birbirini kuvvetlice srtlerek kan yaymas yaplrsa
mikroskopta inceleme esnasnda aadakilerden hangisi grlr?
A) Artefakt
B) Hipokromi
C) Sferosit
D) Ovalosit
E) Akantosit

36
8. Giemsa boyas hazrlanrken 100 ml tampon zeltisi zerine ka damla stok Giemsa
boyas konur?
A) 120 damla
B) 12 damla
C) 150 damla
D) 15 damla
E) 1 damla

9. Wright boyama tekniinde yayma preparatta Wright boyas konulduktan sonra

hcrelerin boyama zelliini kazanmas iin ka dakika beklenir?
A) 1530 dakika
B) 1012 dakika
C) 910 dakika
D) 35 dakika
E) 12 dakika

10. Aadakilerden hangisi, yayma preparat boyandktan sonra ileri derecede mavi renk
alma sebebi deildir?
B) Boyanan preparatn yetersiz ykanmas.
C) Boya konulduktan sonra normal sreden fazla bekletilmesi.
D) Yayma preparatn kaln yaylmas.
E) Boyama sresinin normalden ksa olmas.
F) Hepsi .

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

37
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1 C
2 A
3 D
4 E
5 E

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1 D
2 D
3 A
4 D
5 E

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 Forml lkosit (Periferik

yayma)
2 Rulo, Kmeleme
3 Y
4 Y
5 D
6 C
7 A
8 B
9 A
10 D

38
 NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR
AIKGZ Sebahat, Klinik Hematoloji X.Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
MEHMETOLU dris, Klinik Biyokimya XI. Snf, Trk Salk Eitimi
Vakf, Ankara, 2002.
MFTOLU Ekrem, Klinik Hematoloji ve mmnoloji, 2. Bask,
Diyarbakr, 1987.
MFTOLU Ekrem, Klinik Hematoloji, ahin Yaynclk ve Datm, 3.
Bask, Diyarbakr, 1995.
ZGR Nilgn, Klinik Hematoloji XI. Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
TANYER Glten, Hematoloji ve Laboratuvar, Ayyldz Matbaas, Ankara,
1985.

39
 KAYNAKA

KAYNAKA
AIKGZ Sebahat, Klinik Hematoloji, X.Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
AZAK Muall, Hematoloji, Hatibolu Yaynlar zkan Matbaas Ankara,
1997.
BERK nder, Atlasl Kan Hastalklar Tan ve Tedavi ilkeleri, Hekimler
Birlii Vakf Trkiye Klinikleri Yaynevi, 1.Bask, Ankara, 1989.

MFTOLU Ekrem, Klinik Hematoloji ve immnoloji, 2. Bask,

Diyarbakr, 1987.
ZGR Nilgn, Klinik Hematoloji XI. Snf, Trk Salk Eitimi Vakf,
Ankara, 2001.
TANYER Glten, Hematoloji ve Laboratuvar, Ayyldz Matbaas, Ankara,
1985.

40