PRIMERA DECLINACIN

1 Puellam amo; reginam amas; puella nautam amat.

2 Puellas amamus; nautas amatis; puellae nautas amant.

3 Aquilae columbas fugant.

4 Prudentiam dominae laudatis.

5 Verae amicitiae aeternae sunt.

6 Historia est magistra vitae.

7 Puellae nautis rosas dant.

8 Veram amicitiam in adversa fortuna videmus.

9 Divitiae saepe discordiarum causa sunt.

10 Discordiae semper sunt multarum miseriarum causa.

11 Iniurias fortunae patientia superamus.

1
DEA MINERVA

Fabulae carae sunt puellis, nam fabulae puellas delectant. Multae fabulae memorant

antiquas deas. Minerva dea non solum sapientiae magna dea est, sed etiam pugnas amat

atque hastam galeamque habet. Multae erant statuae et arae Minervae, reginae

incolarum Graeciae. Graecae puellae magna cura Minervae aras rosis ornant.

MINERVA Y DIANA

Minervam, sapientiae deam, amamus. Poetae prudentiam Minervae laudant et statuam

aramque Minervae rosis ornant, atque gloriam Minervae saepe laudant.

Aras Dianae, deae lunae et silvarum, rosis ornamus, nam Diana dea feras sagittis saepe

vulnerat et captat. Puellae aras Dianae rosis ornant.

SEGUNDA DECLINACIN

1 Veros amicos in adversa fortuna videmus.

2 Servus rivi aqua hortum rigat.

3 Ventus horti muros vastabat et altae mali ramos agitabat.

4 Agrcola tauros in campis domabat, nam agricolae tauris campos arant.

5 Magister pigros pueros non laudat, sed diligentiam puerorum semper amat.

6 Bonus agrcola vir bonus est, agros frugiferos arat, pulchras malos et bonas piros

colit.

7 Studio imperii Romani magna bella gerebant.

2
8 Romani magna et pulchra templa aedificabant; templa auro et argento ornabant atque

deis magna dona portabant. In templis magna simulacra deorum sunt.

9 Vitia sunt animae morbi.

10 Ira initium insaniae est.

11 Libri antiquorum poetarum bonorum exemplorum pleni sunt.

EL LOBO Y EL CORDERO

Lupus et agnus in fluvii ripa aquam potabant. Superior stabat lupus longeque inferior

agnus. Agnus parvus et innoxius erat, at lupi audacia magna erat. Agni et cervi lupos

timent, nam lupi agnos saepe devorant. Agnus lupum videt et fugam temptat, sed lupus

videt agnum et causam iniuriae quaerit. Tua causa, dicit, aqua turbida est. At agnus

respondet: tu potas superior et aqua decurrit a te. Tamen lupus iniustus timidum

agnum vulnerat et devorat. Sic viri iniusti fictis causis viros infirmos et innoxios saepe

opprimunt.

DDALO E CARO

Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalo

hospitium praebuit atque Daedalus magnum Labyrinthum tyranno aedificavit. Sed

postea tyrannus Daedalum cum filio in Labyrintho inclusit.Tunc Daedalus alas pinnis et

cera fecit et umeris aptavit.Deinde cum filio evolavit. Puer alas in caelo agitabat, sed

alarum cera liquavit et miser puer in undas cecidit. Interea Daedalus in Italiam venit et

in pulchro templo alas deis dedicavit.

3
LA GUERRA DE TROYA

Clarum oppidum Asiae Troia erat. Troiani oppidum incolebant atque cum Graecis

pugnabant, nam Graeci Troiam obsidebant. Belli causa Priami filius est, nam pulchram

Graeciae feminam raptat et secum vehit. Multi dei Graecos iuvabant. Multi populi

deique Troianos quoque iuvabant. Graeci Troianique varia fortuna in latis Troiae campis

strenue pugnabant. Tandem Graeci Troiam dolo expugnant atque praeclaram victoriam

obtinent. Viros, feminas et pueros interficiunt aut capiunt. Oppidi tecta templaque ferro

flammaque impie delent.

4
ORFEO Y EURDICE

Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate

movebat. Eurydicam, pulchran feminam, in matrimonio habebat multumque amabat.

Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque veneno propere

necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in Inferos venit

atque inter mortuorum umbras quaerit Eurydicam suam. Postremo etiam Proserpinam,

Inferorum deam reginamque, suis verbis canoris movit. Proserpina dea Eurydicam

Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in terras secum ducebat laetusque

erat. Orpheus ad Inferos respicere non debebat, sed, magna cura motus, ad Inferos

respexit. Tunc Eurydica in Inferos rursus descendit atque in Inferis perpetuo mansit.

Orpheus in terras ex Inferis venit atque in terris maestus errabat atque Eurydicam cum

multis lacrimis maestisque verbis diu apellabat.

TERCERA DECLINACIN

1 Celeritas virtusque saepe militibus victoriam dat.

2 Crudelitatis mater est avaritia.

3 Homo homini saepe lupus est.

4 Homo loquax fictas fabulas imprudenti ore narrat.

5
5 Magnus terror senatores populumque Romanum invasit; agricolae ex agris in urbem

properavere, atque milites urbem validis moenibus saepserunt.

6 Milites magna audacia pugnaverunt locumque defenderunt.

7 Militum duces leges pacemque defendunt atque ducum vox ad victoriam milites

saepe ducit.

8 Hieme Caesar consuetudine sua legiones in hiberna reducit; aestate agmen legionum

ad oppugnationem munitionum ducit.

9 Tempus delet urbium moenia et hominum stirpem, at nomina illustrium hominum

delere non potest.

TESEO Y EL MINOTAURO DE CRETA

Antiquis temporibus erat, in insula Creta, horrendum monstrum, Minotaurus nomine.

Monstrum habebat caput tauri in humano corpore, atque in labyrintho habitabat.

Labyrinthus erat magnum aedificium unde homines exire nesciebant, nam multae viae

flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum hominibus vivis alebat.

Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas quotannis in Cretam mittere

debebant atque monstrum saevum omnes avide vorabat.Minos, Cretae rex atque

Minotauri pater, paucis annis antea magno bello Athenas vicerat.Victor non solum

magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis flagitabat

atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius, Minotaurum

occidere constituit.Itaque cum obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex filiam pulchram

quoque habebat, appellatam Ariadnam.Ariadna, magno amore Thesei capta, Theseum

servare constituit. Itaque Theseo longum filum dedit ut certam viam ad portam

Labyrinthi invenire posset. Theseus in Labyrinthum intravit atque Minotaurum post

6
longam pugnam gladio occidit. Deinde auxilio fili ad portam Labyrinthi facile pervenit

atque e Labyrintho evasit. Ita Athenienses obsides a saevitia monstri liberavit.

Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed Theseus nocte in insula Naxo

Ariadnam reliquit atque in patriam suam navigavit. Mane Ariadna Theseum in litore

frustra quaesivit, multisque cum lacrimis frustra vocavit, dum capillos vestemque

scindebat maesta atque magna aegritudine aflicta. Tunc Bacchus deus in insulam

Naxum venit atque Ariadnam a solitudine ac periculis liberavit.

Postquam Theseus Ariadnam in litore deseruit ad patriam vento secundo laetus

navigabat Aegeus, Thesei pater Athenarumque rex, de altis saxis in mare prospiciebat,

nam filium suum anxius opperiebat.Iam Theseus patriae suae litoribus appropinquabat,

cum pater Aegeus atra vela navigii conspexit.Theseus enim non mutaverat atra vela

candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque Aegeus pater mortem filii ex atro colore

velorum putavit atque dolore amens statim de alto saxo in mare se proiecit. Ex eo

tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem invenit, mare Aegeum nominaverunt. Post

Aegei mortem, Theseus rex Athenarum fuit multosque per annos magna sapientia

patriam suam rexit.

LA ESPADA DE DAMOCLES

Quondam vir stultus, cui Damocles nomen erat, in regiam Dionysii Tyranni venit atque

regiarum aedium magnificentiam spectavit. Magna admiratione captus, beatam tyranni

vitam magnopere laudabat. Tunc Dyonisius tyrannus hominem stultum ad se vocavit

atque dixit:

7
Visne igitur, o Damocle, quando mea vita tibi grata est, fortunam meam temptare ac

vitam beatam vivere?. Damocles laetus annuit.Tyrannus hominem in aureo lecto

collocavit. Deinde servi delecti omnia, quae Damocles cupiebat, diligenter ei

praebebant: unguenta, odores, coronas. In mensa ante Damoclem epulas exquisitas

ponebant.

Damocles beatus erat. Sed in magno gaudio subito fulgentem gladium, de tecto

pendentem atque capiti suo imminentem conspexit. Itaque, magno timore captus, nec

pulchros servos, nec argentea vasa adscipiebat. Ne quidem cibos exquisitos tangere

audebat. Tandem tyrannum rogavit, ut abire liceret, quoniam iam non beatus erat.

Etenim is, qui mortem perpetuo timet, nullo modo beatus esse potest.

CUARTA Y QUINTA DECLINACIN

1 Senatus magnum exercitum in hostes mittet.

2 Exercitus noster impetus magno hostem fugavit.

3 Imago est animi vultus.

4 Aestate agricolae ab ortu solis usque ad occasum laborant; autumno agricolae fructus

percipiunt; hieme vallem nive opertam videmus; at vere montes vallesque avium cantu

resonant.

5 Res secundae homines ad perniciem saepe ducunt.

6 Catilina homo fuit sine re familiari, sine fide, sine spe.

7 Res humanae fragiles caducaeque sunt.

8 Res secundae amicos parant, res adversae probant.

9 Multos dies in armis ille exercitus mansit.

8
10 Meridies diei media pars est.

11 Spes est exspectatio boni.

USOS DEL CUM

1- Pater mecum venit.

2- Utilitas saepe cum honestate certat.

3- Cum hostibus pugnavimus.

4- Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.

5- Cum solitudo et vita sine amicis insidiarum plena sit, ratio ipsa nos monet ut

amicitias comparemus.

6- Romulus eiusque socii, cum uxores non haberent, mulieres Sabinas rapere

statuerunt.

7- Cum Romani urbis muros ariete oppugnavissent, hostes urbem deseruerunt.

8- Leonidas, cum victoriam non speraret, tamen usque ad mortem pugnavit.

9- Cum Caesar in itinere cum militibus suis esset, magnis itineribus in Italiam pervenit.

10- Dux, cum milites urbem cepissent, eam delevit.

VALORES DEL UT

1 Ut Hostius cecidit, confestim Romanus exercitus victus est.

2 Ut ignis aurum probat, sic miseria probat virtutem.

3 Epicurus discipulos hortabatur ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponerent.

4 Pompeius suis praedixerat ut Caesaris impetum exciperent.

5 Sol efficit ut omnia floreant.

9
6 Milites pugnant, ut suam patriam defendant.

7 Legum servi omnes sumus, ut liberi esse possimus.

8 Caesar T.Sextium legatum misit, ut cohortes ex castris celeriter educeret.

9 Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus.

IFIGENIA

Cum Graeci exercitum ad Troiam urbem ducere vellent navibus, in portu classem

retinebat diuturna tempestas ob iram Dianae. Agamemno, exercitus dux, cerva Dianae

sacram vulneraverat. Tantum mors Ifigeniae, Agamemnonis filiae, iram deae placare

poterat. Itaque pater, magno dolore anxius, filiam suam in castra vocavit, simulans

nuptias cum Achille. Misera puella in castra venit, de curru descendit et citato gradu ad

patrem contendit. Agamemno longo amplexu filiam suam tenet. Pater et filia lacrimas

effundunt ; filia gaudio lacrimat; pater imminentem filiae mortem cogitat. Tandem

sacrificii tempus appropinquat. Sed Diana, magna misericordia mota, cervam per aera

traxit et Iphigeniae in sacrificio supposuit; deinde Iphigeniam per nubes in terram

Tauricam abripuit ibique Dianae templi Iphigenia sacerdos fuit.

ORACIONES COMPARATIVAS

1 Dolor animi gravior est quam corporis dolor.

2 Aestate, noctes breviores sunt quam dies, hieme, longiores.

3 Avarus inferior est paupere.

4 Ferrum durius et utilius est auro; aurum pretiosius est ferro.

5 Meliores, prudentiores, constantiores nos tempus facit.

6 Nihil est homini dulcius libertate; nihil carius quam patria; nihil est amabilius virtute.

7 Nullum malum gravius est quam bellum civile.

10
8 Saepe utilior est homo silens quam loquax orator.

9 Senectus est loquacior.

10 In libero populo imperia legum potentiora sunt quam imperia hominum.

11 Melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria.

12 Sape remedium malo peius est.

13 Curatio vulneris gravior vulnere saepe est.

14 Consilia minus utilia sunt quam exempla.

15 Peior odio est amoris simulatio.

16 Melior est canis vivus leone mortuo.

17 Virtus magis necessaria est quam doctrina.

18 Libertas est mihi tam dulcis quam vita.

19 Luce sunt clariora nobis omnia tua consilia.

20 Ferro saevior fames est.

21 Melle dulci dulcior es.

22 Nullum vitium turpius est avaritia.

23 Amicus magis necessarius quam ignis et aqua est.

24 Nihil est in homine divinius ratione.

25 Mors servitute potior est.

ORACIONES DE SUPERLATIVO

1 Socrates omnium hominum sapientissimus fuit.

2 Hieme dies brevissimi sunt, aestate longissimi.

11
3 Omnium Gallorum fortissimi sunt Belgae.

4 Hercules ab infantia fortissimus fuit.

5 Saturnus, saevissimus patrum, filios suos vorabat.

6 Omnium ferarum callidissima est vulpes.

7 Ex omnibus floribus pulcherrima rosa est.

8 Romae plurima aedificia pulcherrima erant.

9 Peiora sunt tecta odia quam apertissima inimicitia.

10 Mens hominis omnium rerum celerrima est.

11 Somnus est morti simillimus.

12 Cicero acerrimus defensor libertatis fuit.

FAETN

Cum Phaeton in regiam patris Phoebi veniret, patrem oravit ut ei permitteret currum et

equos Solis unum diem regere. Phaeton prudentia patris consilia non audivit atque

laetitia exsultans levem currum occupavit. Volucres equi Solis, hinnitibus flammiferis

auras implent, atque pedes per aera movent nebulasque scindunt. Sed currus pondus

leve erat et manus aurigae parum firmae. Equi viam solitam relinquunt. Ignarus Phaeton

ne quidem iter cognoscit. Pallet timore et sua genua metu tremunt. Nec frena remittere

nec equos regere potest. Ne quidem equorum nomina scit. Equi soluti per ignotam

regionem currum sine lege rapiunt. Uritur flammis tellus, magnaeque urbes incenduntur

et silvae ardent. Phaeton calido fumo undique involvitur et arbitrio volucrum equorum

rapitur. At Iuppiter, ne omnia incendio flagrarent, fulmen in aurigam mittit et infelix

Phaeton in mare cadit.

12
LEYENDA DE MIDAS

Quondam Midas, Phrigiae rex, Bacchum beneficio magno obligavit. Quam ob rem (por

lo cual) Bacchus Midae optionem muneris dedit. Avarus rex sic oravit: Bacche, effice

ut omnia, quae tegam, in aurum mutentur. Deus annuit. Midas, laetitia plenus, ex

arbore virgam detraxit et statim virga aurea facta est. Deinde saxum humo sustulit et

saxum in aurum mutatum est. Etenim omnia, quae tangebat, in aurum statim

mutabantur. Primo Midas magno gaudio exsultabat; deinde servi cibos et vinum ei

apportaverunt, et dives miserque rex omnes dapes in aurum mutatas vidit. Itaque, quia

fames eum urgebat sitique cruciabatur, deum rursus oravit,ut donum suum revocaret :

Da mihi veniam, Bacche: peccavi; miserere mei (apidate de m). Deus,

misericordia motus, dixit : Vade ad amnem, incede ad fontes fluminis Pactoli. Ablue

tuum caput totumque corpus tuum in fontibus atque tuum scelus elue . Rex deo statim

paruit. Aurum flumen tinxit et e corpore miseri regis in amnem cessit. Ita ex illo

tempore Pactolus flumen in undis suis aurum vehit.

ORACIONES DE RELATIVO

1 Urbs, quam videtis, pulcherrima Italiae est.

2 Bis miser est ille qui ante felix fuit.

3 Civitas popularis est illa in qua omnia in populo sunt.

4 Multos timere debet (is), quem multi timent.

5 Mihi gratior est is, qui verum dicit, quam is, cuius verba dulcia sed infida sunt.

6 Eget semper, qui est avarus.

7 Navis, quae in flumine magna est, in mari parvula est.

13
8 Non qui parum habet, sed qui magis cupit quam habet, pauper est.

9 Nullus dolor est, quem non longuiquitas temporis minuat ac molliat.

10 Solidissima corporis pars est ea, quam frequens usus exercuit.

11 Phidias Minervae simulacrum fecit, quo ornavit templum, quod Athenienses deae

sacraverant.

JASN Y LOS ARGONAUTAS

Multas fabulas a Graecis accepimus. Nobilis est fabula, quae miram Iasonis

Argonautarumque navigationem narrat. Iason, filius Thessaliae regis, cum rapere

cuperet vellus aureum arietis, qui olim duos fratres per aera transportaverat, magnam

expeditionem paravit. Rex Colchorum vellus aureum servabat, idque custodiebant

immanis draco taurique feri, qui flammas ore vomebant. Cum Iason immensam navem

construxisset, et in navem conscendisset cum Theseo, et Hercule multisque Graeciae

principibus in Colchidem pervenit. Ibi Medea, regis filia, Iasonem adiuvit. Cum Iason

Colchidis regem post multos labores vicisset, vellus aureum rapuit et Medeam in

patriam secum vexit. Cum Argonautae in Graeciam venissent, ludos instituerunt, quos

postea omnes Graeciae populi semper celebraverunt.

NIOBE

Cum aliquando mulieres Thebanae Latonae, Apollinis et Dianae matri, sacrificum

facerent, Nioba , Thebanorum regina, eas vituperavit : Cur, inquit, mihi sacrificia non

facitis? Cur Latonam mihi anteponitis? Ego septem filias septemque filios habeo,

Latona autem tantum unum filium unamque filiam habet. Mulieres sacrificia omittunt.

Tunc Latona liberos suos oravit ut superbiam Niobae vindicarent. Illi precibus matris

statim paruerunt. Apollo omnes Niobae filios suis sagittis interfecit. Misera mater suo

14
corpore filias suas tegere cupiebat, sed Diana septem sorores sagittis necavit. Inter filios

et filias examines residet Nioba. Ventus capillos suos non movet; in ore color est sine

sanguine; oculi inmoti manent: tota rigida sedet. Misericordia deorum in saxum mutata

est. Tamen perpetuo flet. Vento in montis Sipyli verticem rapta est. Ibi fixa in montis

cacumine liquitur et saxa etiam nunc Niobae lacrimas manant.

VOCA BULARIO
Nioba,-ae Nobe
Ventus,-i viento oro,-as,-are,-avi,-atum pedir, rogar
Mulier,-eris mujer facio,-is,-ere,feci,factum hacer
Thebanus,-a,-um tebano vitupero, -as,-are,-avi,-atum censurar, reprochar
Latona, -ae Latona inquit ( Pres. Ind.) dice
Apollo, -onis Apolo antepono,-is,-ere anteponer
Sacrificium ,-ii sacrificio habeo,-es,-ere,-ui,-itum tener
Mater, matris madre omitto,-is,-ere, omissi, omissum dejar, omitir
Filius,ii hijo filia,-ae hija vindico,-as ,-are,-avi,-atum vengar
Liberi,-orum hijos pareo,-es,-ere,-ui,-itum obedecer, someterse a
Prex, precis splica oro,-as,-are,-avi,-atum pedir, rogar
Superbia,-ae soberbia interficio,-is,-ere,-feci,-factum matar
Sagitta,-ae flecha cupio,-is,-ere,- ivi,-itum desear
Corpus, -oris cuerpo tego,-is,-ere, texi, tectum cubrir
Soror, sororis hermana neco,-as,-are,-avi,-atum matar
Exanimis,-e sin vida, exnime resideo,-is,-ere, resedi, resessum quedarse
Capillus,- i cabello moveo,-es,-ere, movi, motum mover
Os, oris cara ,rostro maneo,-es,-ere,mansi, mansum permanecer
Sanguis, -inis sangre sedeo,-es,-ere, sedi, sessum estar sentado
Saxum, -i roca muto,-as,-are,-avi,-atum cambiar, transformar
inmotus,-a,-um inmvil, fleo,-es,-ere, -evi,-etum llorar
mons, montis monte rapio,-is,-ere, rapui, raptum arrastrar
vertex,-icis cumbre liquor,-eris, liqui derretirse, licuarse
fixus,-a,-um fijo mano,-as,-are,-avi,-atum verter, derramar
cacumen ,-inis cima aliquando (adv) una vez tunc (adv) entonces

15
Cur (interrog.) por qu septem ( nmero indeclinable) siete
Autem (conj.) en cambio tantum (adv) slo statim (adv) al instante
Tamen (adv) sin embargo ibi (adv) all Sipylus,-i Spilo
Totus,-a,-un todo nunc (adv) ahora etiam (adv) todava

ORACIONES PASIVAS

1 Dolores mitigantur vetustate.

2 Ancus Martius a populo Romano rex creatus est.

3 Dei providentia mundus administratur.

4 Senes a iuventute honorentur.

5 Cum oppidum ab hostibus oppugnaretur, oppidani eum strenue defendebant.

6 Gutta cavat lapidem, consumitur anulus usu, et vomer aduncus humo teritur.

7 Dianae simulacrum colebatur a civibus et ab omnibus advenis visebatur.

8 Nostri milites a duce et a fortuna deserti sunt.

9 Studio gloriae omnes trahimur.

10 Urbs validis munitionibus atque natura loci muniebatur.

11 Bellum adversus hostes gerebatur.

VERBOS DEPONENTES

1 Imitamur eos, quos admiramur.

2 Quod natum est, morietur.

3 Stultus suis divitiis gloriatur.

16
4 Turpe est aliud loqui, aliud sentire.

5 Bellum ex iniuria ortum est.

COMPUESTOS DEL SUM

1 Hominis natura longe abest a ferarum natura.

2 Praeterita mutare non possumus.

3 Ex ea pugna pauci milites superfuerunt.

4 Bona exempla tibi profuerunt.

5 Hasdrubal exercitui Carthaginiensium apud Metaurum praeerat.

INFINITIVO SUJETO Y COMPLEMENTO DIRECTO

1 Errare humanum est.

2 Melius est habere quam habuisse; melius est flevisse quam flere.

3 Si amari cupis, ama.

4 Helvettii cupiebant iter per provinciam facere.

5 Caesar Rhenum transire decreverat.

6 Caesar bellum cum Germanis gerere constituit.

7 Laudari a bonis et vituperari a malis idem est.

8 Possumus esse beati, debemus esse boni.

9 Vincere est honestum, victos opprimere acerbum, pulchrum ignoscere victis.

10 Melius est a sapiente corrigi quam stultorum adulatione decipi.

11 Incipere non licet id quod non potest perfici.

17
12 Nihil sine magno labore in vita mortalibus datur.

ORACIONES DE INFINITIVO

1 Omnes scimus Deum esse bonum.

2 Veteres Graeci et Romani putabant multos deos esse.

3 Scio te pugnare; sciebam te pugnare; scio te pugnavisse; scio te pugnaturum esse;

sciebam te pugnaturum esse.

4 Censeo mundum deorum providentia administrari.

5 Socrates solebat dicere se hoc unum scire, nihil se scire.

6 Dico mundum atque omnes mundi partes constitutas esse a deis.

7 Thales dixit aquam esse initium omnium rerum.

8 Sentimus calere ignem, nivem esse albam, dulce esse mel.

9 Consul nuntiavit Romanos ab hostibus victos esse, eosque Romam contendere atque

arcem obsesuros esse. Itaque iussit omnes iuvenes cum armis in Capitolium ascendere.

10 Decet populos omnia experiri prius quam arma

CONSTRUCCIONES DE PARTICIPIO

1 Duci morienti victoria nuntiata est.

2 Platonem scribentem mors oppressit.

3 Omne malum nascens facile opprimitur.

4 Hostes territos nostri milites fugaverunt

5 Interdiu stellas non conspicimus solis luce obscuratas.

6 Legati a Saguntinis Romani missi sunt auxilium orantes.

7 Ut oculus, sic animus, se non videns, alia cernit.

8 Hominibus laborantibus fortuna favet.

9 Dux oriente sole e castris copias eduxit.

10 Reinante Tarquinio Prisco, Pythagoras in Italiam venit.

18
11 Regibus expulsis, Romae consules creati sunt.

12 Orta luce, profecti sumus.

13 Incensis domis et aedificiis, omnes oppidum reliquerunt.

EL RAPTO DE LAS SABINAS

Cum populus Romanus cresceret et Romani uxores non haberent, in vicinas nationes

legatos miserunt ut societatem peterunt. Sed populi vicini legatos non audiverunt. Tunc

Romulus ludos paravit et iuventutem invitavit ut spectacula viderent. Multi populi, sed

maxime Sabini, cum coniugibus convenerunt. Admiratis omnibus cum spectaculo,

Sabini non animadverterunt Romanos suas mulieres rapere. Talis fuit causa inter

Romanos et Sabinos.

EL RAPTO DE PROSERPINA

Siciliae insulae incolae Cererem, frumenti frugumque deam, Proserpinamque, filiam

Iovis et Creris, magno amore colebant. Insula Sicilia Cereri Proserpinaeque sacrata

erat. In media insula est lacus et circa lacum locus amoenus. Humida terra varios flores

gignit et hoc loco perpetuum ver est. Ibi Proserpina a Plutone, qui sub terris apud

Inferos regnat, in nemore prope urbem Hennam sito, rapta est. Pluto Proserpinam in

Inferos, sua regna, secum duxit. Interea Ceres, cum filiam suam frustra quaereret,

19
omnes terras maesta peragravit. Noctu et die suam filiam quaerebat. Tandem Iuppiter,

Cereris precibus fatigatus, fratri Plutoni iussit, ut Proserpinam ex Inferos dimitteret.

Risit Inferorum rex, at Iovis mandatis paruit. Statim Proserpinam ad se vocavit ac sic

hortatus est : I, Proserpina, ad matrem. Noli maerere. Tibi inter immortales bonus vir

ero. Ego Iovis frater sum. Cum huc rursus venies, omnibus imperabis.

Proserpina gaudio exsultans in currum conscendit. Mercurius deus equos agitavit:

neque montes neque valles equorum cursum tardaverunt. Ut Ceres, quae ante templum

maesta sedebat, currum vidit, accurrit. Proserpina etiam matri obviam cucurrit. Mater

filiam longo amplexu tenet totumque diem a doloribus requievit matris et filiae animus.

Postea Proserpina partem anni apud Inferos cum Plutone, at alteram partem in terris

cum matre sua vivet.

EL DIOS BACO

Quondam Bacchus, iuvenis similis, in maris litore ambulabat. Cum praedones quidam

eum vidissent, statim rapuerunt atque in navem suam adduxerunt.

Laeti omnes erant: filium enim regis eum esse, existimabant. Itaque iuvenem ad malum

validis vinculis deligare coeperunt. At omnia vincula e manibus pedibusque cadebant.

Ipse iuvenis ridens placidoque ore sedebat.

Tunc gubernator nautas inquit: Miseri, hunc esse deum credo. Aut enim Iuppiter hic

est, aut Apollo, aut aliquis deus. Non hominum similis est, sed deorum. Eum statim

dimittamus, ne forte iratus rapidos ventos tempestatesque sonoras excitet .

Sic gubernator cautus locutus est. Sed praedonum dux ei respondit ; Secundum

ventum aspice; mox in Aegyptum aut Cyprum perveniemus atque pro iuvene magnum

pretium ab emptoribus accipiemus .

20
Tum vero prodigia mirabilia piratis apparuerunt. Vinum dulce per navem fluebat; ad

summum velum ascendebat vitis, ex qua multae uvae pendebant. Circa malum nigra

hedera volvebatur omnesque remi coronas habebant. Nautas omnes magnus timor

invasit, atque hoc prodigio perculsi gubernatorem iusserunt terram adire. At ille iuvenis

leo terribilis factus est. Paredones omnes in puppim sese receperunt et gubernatorem

prudentem circumsteterunt pavidi. Leo autem praedonum ducem cepit. Ceteri omnes

praeter gubernatorem, in mare desiluerunt delphinique facti sunt.

LA GUERRA DE TROYA I

Antiquis temporibus Graeci Troiam, Asiae pulcherrimam urbem, bello diuturno

deleverunt. Multi viri fortes in bello perierunt. Multae feminae multique pueri

a victoribus capti sunt. Cives Troiani numquam in patriam suam redierunt, nam Troia ab

hostibus funditus eversa est.

Urbs in edito colle sita erat, haud procul ab Hellesponto. Hoc fretum Asiam ab Europa

dividit. Magnis validisque moenibus muniebatur, nam muri a Neptuno et Apollone

aedificati fuerant. Valida arx in urbe erat atque in arce non solum regia domus sed

etiam deorum templa sita erant.

Ex altissima turri, quae ad Scaeas portas exstructa erat, latum prospectum in mare atque

in agros feraces Troiani habebant. Mons Ida non multum a Troia distabat. Ex eo monte

multi rivi fluminaque profluebant in campum. Simois et Scamander flumina radices eius

collis, in quo urbs aedificata erat, cingebant.

Magni imperii caput Troia fuit. Eius urbis rex, cui nomen Priamus erat, prudens senex,

multas gentes finitimas aequo imperio regebat. Paris, unus regis natorum, in Graeciam

quondam navigavit atque Spartam, Menelai regis urbem, pervenit. Ibi rex ei benignum

hospitium praebuit. At Paris Helenam, hospitis uxorem, rapuit atque secum in suam

patriam navibus asportavit.

21
Statim Graecia omnis surrexit. Omnes Graeciae principes ad iniuriam ulciscendam

undique convenerunt atque magnum exercitum paraverunt. Eius exercitus Achilles et

Ulixes multique alii duces erant, sed omnibus copiis praeerat Agamemno, Menelai frater

Micenarumque rex, qui omnium consensu dux maximus ad id bellum creatus erat.

Magna Graecorum classis in Graeciae litore diu mansit ob Dianae iram. Tandem

Agamemno sacrificio Iphigeniae, filiae suae, deae iram placavit. Ita Graeci ad Asiae

litora multis navibus navigaverunt, atque in Troiano litore castra posuerunt. Priami

agros vastabant hostes, sed urbem frustra oppugnabant, nam Hector, Priamo filius atque

fortissimus dux, Troiam ab hostibus summa virtute defendebat. Itaque Graeci per decem

annos urbem obsederunt.

Huic bello dei ipsi interfuerunt. Minerva dea Graecis favebat; Venus autem et Mars

Troianis iuvabant. Graecus Diomedes in pugna Venerem hasta vulneravit.

Agamemno dux captivam Criseidam, Apollonis sacerdotis filiam, patri suo reddere

noluerat. Igitur Apollo saevam pestem in Graecorum castra iecit exercitumque suis

sagittis diu vastavit. Tandem Agamemno patri captivam reddidit, sed Achilli captivam

Briseidam vi rapuit. Tunc Achilles, ob iniuriam iratus, pugnare in Troianos recusavit.

Arma sua tamen Patroclo amico dedit, sed hic ab Hectore in pugna interfectus est.

Itaque Achilles, ut amici mortem ulcisceretur, in pugnam rediit atque Hectorem vicit,

corpusque eius circa Patrocli rogum diu traxit. Tandem, Priami precibus victus, ei

corpus Hectoris reddidit.

LA GUERRA DE TROYA II

Cum Achilles Hectorem occidisset, Graeci Troiam capere brevi tempore sperabant. At

Troiani patriam summa virtute defendebant. Etiam ex urbe obsessa eruptiones crebras

faciebant atque cum hostibus proelia conserere audebant victoresque saepe ex acie

excedebant.

22
Graecorum duces, longo bello fessi, novum consilium ceperunt. Minervae auxilio

callidus Ulixes ingentem equum ligneum in litore exstruxit atque in eius alveum multi

fortesque duces inclusi sunt. Deinde reliqui Graeci naves conscenderunt reditumque in

patriam simulaverunt. Classis vento secundo ad insulam, cui Tenedus nomen est,

navigavit atque in insulae litoribus latuit.

Troiani cives, longa obsidione soluti, se ex moenibus proripiunt atque, magna laetitia

moti, ad Graecorum castra deserta contendunt. Equum ligneum aspiciunt eiusque

ingentem molem mirantur. Tandem eum in urbem introducere atque in sacra arce sistere

statuerunt. Itaque moenium partem diruunt atque maximo gaudio in arcem equum

trahunt.

Nox erat atque in terris omnia animalia somnus invaserat. Troiani quoque gravi somno

premebantur. Tum hostium classis ex insula rursus noctis silentio tenebrisque ad

Troianum litus navigavit. Interea Graecorum fortissimi, qui in equi ventre abditi erant,

e latebris erumpunt atque, caesis arcis custodibus, urbis portas sociis suis aperiunt.

Graeci milites urbem somno vinoque sepultam invadunt. Caeduntur passim viri, urbs

tota clamoribus, caedibus incendiisque miscetur. Troiani alii in somno trucidantur, alii

strenue pereunt, dum patriam ab hostibus defendere temptant. Ipse Priamus in regia

domo ante deorum aram ab Achillis filio obtruncatur eiusque corpus examinum in litore

iacit. Feminae puerique trahuntur captivi ad victorum naves. Magna praeda in Graeciam

portabitur. Omnia flamma ferroque vastantur. Nec deorum auxilium, nec hominum

virtus miseram urbem ab excidio servare potuit.

Solus e ducibus Troianis mortem effugere potuit divus Aeneas, Anchisae filius, qui post

longos asperrimosque labores in Italiam pervenit. Ibi urbem Lavinium in Latio condidit,

unde postea Alba Longa atque Roma originem duxerunt.

23