TEOSOF'NN ANAHTARI

Teosofi Cemiyeti'nin
incelemek zere Kurduu
AHLAK, BLM VE FELSEFE HAKKINDA
Soru-Yant eklinde Aklamalar

H. P. Blavatsky
 Teosofi'nin Anahtar
Orijinal Ad: The Key to Theosophy

Mitra Yaynlar
2. Basm: Nisan 2011

Yaync: Ali ztrk

eviren: Murat Salam
Kapak Uygulama: Yunus Karaaslan
Sayfa Tasarm: elebi enel

ISBN: 978-9944-0857-0-0

Bask ve Cilt: Anadolu Ofset-0212 567 13 89

Davutpaa Cad. Eminta Kazm Diol San. Si. No: 81/87
Topkap - stanbul

Yayn Haklar Mira Yaylar'na aittir. Yaycn izni olmakszn oaltlamaz.

Kaynak gstermek kouluyla alnt yaplabilir.

Mitra Yaynlar
Selamiali Mah. etaret Sok. No: 4/A
skdar I stanbul
Tel: 0216 391 91 16
e-mail: mitrabilgi@yahoo.com
TEOSOF'NN ANAHTARI
Teosofi Cemiyeti'nin
ncelemek zere Kurduu
AHLAK, BLM VE FELSEFE HAKKINDA
Soru-Yant eklinde Aklamalar

H. P. Blavatsky

ngilizce'den eviren:
Murat Salam

Mitra Yaynlar
 Madam Blavatsky'den
renmeleri ve retmeleri iin
ruhani yolun btn rencilerine .
 N DEKLER

NSZ ....................................................................................................................... 11

1.BLM
TEOSOF VE TEOSOF CEMYET... ............................................................. 13
smin Anlam ................................................................................................... 13
Teosof Cemiyetinin Politikas ..................................................................... 15
Btn alarn Ezoterik Kadim Dini ....................................................... 17
Teosof, Budizm Deildir .............................................................................. 21

2.BLM
EGZOTERK VE EZOTERK TEOSOF............................................... 24
Modern Teosof Cemiyeti Ne Deildir . ..................................................... 24
Teosofstler ve Teosofi Cemiyetinin yeleri ............................................. 27
Teosof ve Okltizm Arasndaki Fark ........................................................ 31
Teosof ile Ruhuluk Arasndaki Fark ....................................................... 33
Kabul Edilen Teosofi ....................................................................................... 39

3.BLM
TEOSOF CEMYETNN SSTEM ............................................................... 43
Cemiyetin Amalar ........................................................................................ 43
nsann Ortak Kkeni .................................................................................... 44
 Dier Amalarmz . . .
............................................ ........ .......... ......................... 48
Yeminin Kutsall stne . . .
.... .................. .............. ............. ... ............... ... . . . 49

4.BLM
TEOSOF CEMY ETNN TEOSOF LE LKS... . .
. ........ ...................... 52
Kendini Gelitirme stne .. . .
................. . .................. ......... .......................... 52
Soyut ve Somut ................................................................................................. 55

5.BLM
TEOSOFNN TEMEL GRETLER... .......................................................... 59
Tanr ve Dua stne ...................................................................................... 59
Dua Gerekli Mi? . . .
. ........ ... ........... . ........................................... ......................... 63

Dua nsann Kendine Gvenini ldrr ................................................. 67

nsan Cannn Kayna stne . .
...................................... .. ......................... 69
Yukardaki Konularda Budist retiler . .
........ .. ...... .. ..
. ............................. 71

6.BLM
DOGA VE NSAN HAKKINDA TEOSOFK GRETLER. . . ... ... ........... 76
Her eyin Birlii . . . . . .
... .... .... .................... .... ........ ........................... ........ ........ . . 76
Evrim ve Yanlsama ........................................................................................ 77
nsann Yedili Doas . . . ... ......... .. . ..
................. ............ . ........... ... ................ . . ... 81
Can ve Ruh Arasndaki Ayrm . . . .
................ ....... ... ......... ........ . . . ........ ... . .... . . 84
Kadim Grek retileri . . .. .... ....................... .. . .
..... ................... ..... .................. . 87

7.BLM
LM SONRASININ ETL HALLER STNE ................ . . ............. 90
Fiziksel ve Spiritel nsan .
............. ....................................... ......................... 90
Sonsuz dl ile Ceza ve Nirvana stne . .. .
.... ....... . ......... ..... . .............. . .. . 96

8.BLM
REENKARNASYON VEYA Y ENDEN DOGUM STNE . .. .............. 106
Teosofi retilerine Gre Hafza Nedir . . . .
.. . ... .............. ................. .... .... . . 106
Gemi Yaamlarmz Neden Hatrlamyoruz? . . . . ... ....................... ..... . 109

8
 Bireysellik Ve Kiilik stne . ..
.... .. ... .. .
...... . . ......... . ..................... ................. 114
Ego'nun dllendirilmesi ve Cezalandrlmas stne ...................... 117

9. BLM
KAMALOKA VE DEVAAN ST NE
AAGI "LKELER"N KADER . .
................ ..... ........ .. . . . .. .
..... ........... .. . ... ........... 121
Teosofstler Saf "Ruhlarn" Dnne Neden inanmyor ................... 123
Skandhalar Hakknda Birka Sz .............................................................. 130
lm-Sonras ve Doum-ncesi Bilin stne.................................... 132
Yok Olmakla Gerekte Ne Kastediliyor?.................................................. 136
Kesin eyler iin Kesin Kelimeler .............................................................. 143

10.BLM
DNME LKEMZN
DOGASI STNE EGO'NUN GZEMLER . . . . . . . 148
.. ............................ .... .. . . .

Manas'n Karmak Doas . . . . .

................ ......... .............. .. .. ............... ... .... . . . . 152
Teosof retisi, Yuhanna ncilinde retilmektedir . ..
...... ........... . ..... 155

11.BLM
REENKARNASYONUN GZEMLER STNE . .. .
...... . ................... ........ 163
Dnemsel Yeniden Doumlar .. . . .
................................. . .... ........ .... .............. 163
Karma Nedir? .................................................................................................. 166
nan ve Bilgi, Yani Kr ve Akla Dayal nan Arasndaki Fark .. . 180 . ...

Tanrnn Balamaya Hakk Var M? ...................................................... 184

12. BLM
UYGULAMALI TEOSOF NEDR? ................................................................ 188
Vazife .................................................................................................................. 188
Teosof Cemiyeti'nin Siyasi Reformlarla likisi..................................... 191
Fedakarlk stne .......................................................................................... 196
Hayrseverlik stne ..................................................................................... 199
Kitleler in Teosof . . .
. ..... .... ......... .. . ..
..... .... ... . ... . .... .
.... . . ......... ..... . . ... ..... . . . .. .... 202

9
 yeler Topluma Nasl Yardmc Olabilirler ............................................. 204
Bir Teofst Neleri Yapmamaldr ................................................................ 205

13.BLM
TEOSOF CEMYET HAKKINDAK
YANLI ANLAILMALAR STNE ........................................................... 212
Teosof ve ilecilik ......................................................................................... 212
Teosof ve Evlilik ............................................................................................. 215
Teosofi ve Eitim ............................................................................................ 216
O halde Neden Teosof Cemiyeti'ne Kar .............................................. 222
Bu kadar nyarg Var? ................................................................................. 222
Teosofi Cemiyeti Para Yapmaya m alyor? ....................................... 229
Cemiyetin alanlar ................................................................................... 233

14.BLM
TEOSOF'NN MAHATMALAR'I .................................................................. 236
"In Ruhlar" m, yoksa "Lanetli Cinler" mi? ..................................... 236
Kutsal simlerin ve Terimlerin stismar .................................................. 245

SONU
TEOSOF CEMYET'NN GELECEG ......................................................... 249

EK
TEOSOF CEMYET HAKKINDA BLG .................................................. 253
Teosofi Cemiyeti ............................................................................................. 253
Teosofi Cemiyeti'nin Yasal Stats ............................................................ 257

10
 N SZ

Vitabn amac, "TEOSOFNN ANAHTARI" adl balkta tam

larak ifade edilmitir. Sadece birka kelimelik aklama yeterli
olacaktr. Kitap Teosofiye dair tam ve eksiksiz bir ders kitab olma
yp, yalnzca daha derin aratrmann kapsn aacak bir anahtar ni
teliindedir. Bilgelik Dini'nin kaba hatlarn aktarp temel ilkelerini
aklamakta ve bunu yaparken de ortalama bir Batl'nn eitli iti
razlarn yantlayp bilinmeyen kavramlar mmkn olduunca basit
bir biim ve dille sunma iine girimektedir. Okuyucunun herhangi
bir zihinsel abasna gerek kalmadan kitabn Teosofiyi anlalabilir
klmasn ummak fazla ey beklemek olsa da, yine de geride kala
cak belirsizliin dille deil, dnceyle, kafa karklyla deil, de
rinlikle ilgili olmas umulmaktadr. Aptallar ve dnme tembelleri
iin Teosofi bir muamma olarak kalacaktr; nk spiritel dn
yada olduu gibi zihinsel dnyada da herkes kendi abasyla ilerle
mek zorundadr. Yazar okuyucu adna dnemez, byle tuhaf bir
ey mmkn olsa bile bunun okuyucuya bir faydas olmaz. Teosofi
Cemiyeti ve almasyla ilgili kiiler uzun zamandan beri byle bir
aklama ihtiyacndadr. Kitabn, dikkati ekilen, fakat hala akn
lk iinde ve ikna olmam olan birok insan iin, teknik terimler
den uzak bilgi vermesi umulmaktadr.

lm sonras hayat gibi konularda Ruhu retilerde doru k

smlar yanltan ayrmak ve Ruhu fenomenlerin gerek doasn
gstermek iin epey gayret gsterilmitir. Daha nce yaplan ben
zeri aklamalar yazarn ban ok artmtr; Ruhular, tpk di-

11
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

er insanlar gibi, gerek olandan ziyade ho olana inanmay tercih

etmekte ve tatl yanlsamalarn bozan herkese kzmaktadr. Son
ylda Teosof her trden Ruhu zehirli okun hedefi olmutur; sanki
yarn dorulara, sahip olanlar, tm hakikate sahip olanlara, vne
cekleri bir hakikat hissinden yoksun olanlardan daha kzgn gibiler.

Yazar bu kitabn yazlmas srasnda neriler ve sorular gnde

ren ve baka ekillerde yardm eden birok Teosofste iten teekkr
lerini sunmaktadr. Kitap onlarn yardmlar sayesinde daha faydal
olacak ve bu da onlarn en byk dl olacaktr.

H.B.Blavatsky

12
 H. P. BLAVATS KY

TEOSOF VE TEOSOF CEMYET

smin Anlam
SORU: Teosofi ve retilerinden sk sk yeni tremi bir din ola-
rak bahsediliyor. Teosofi bir din midir?

TEOSOFST: Deildir. Teosofi, lahi Bilgi veya Bilim demektir.

SORU: Terimin gerek anlam nedir?

TEOSOFST: Theogoni kelimesinin Tanrlarn Soykt anla

mna gelmesi gibi, Teosofi de "ilahi Bilgelik", yani Tanrlarn Bilge
lii anlamna gelir. Theos kelimesi Grekede tann anlamna gelir. Fa
kat gnmzde "Tanr" kelimesine ilitirilen anlamda deil de ilahi
varlklardan biri anlamnda. Dolaysyla Teosofi bazlarnca tercme
edildii gibi Tann'nn Bilgelii deil, tanrlarn sahip olduu ilahi
Bilgelife'tir. Kelime birka bin yllk bir gemie sahiptir.

SORU: Kelimenin kkeni nedir?

TEOSOFST: Bu kelime bize Filalethaeian'lar, yani Hakikat Aklar

denilen iskenderiyeli filozoflardan geliyor. Fil "seven", "atetfeia'' "ha
kikat" anlarnn gelmektedir. Teosofi kelimesi ise bize nc asr
dan gelmektedir. Eklektik Teosofi sisteminin kurucusu Ammonius
Saccas ve mritlerinden gelmektedir.*
*
Bunlara Analojetisis de denir. Prof. Alex. Wilder'n '"Eklektik Felsete" eserinde ak
lad zere, byle adlandrlmalannn nedeni, biltn kutsal efsaneleri, anlatlan, mitleri
\'e gizemleri bir analoji veya tekabfiyet kuralna gre yorumlama uygulamalandr. Bu
yorum biimine gre, d dnyada meydana gelen olaylar insan ruhunun deneyimlerinin
ve ilerinin da vurumu saylr. Bunlara Yeni-Platoncular da denmitir. Her ne kadar
Teosofi, ya da Eklektik Felsefe'nin nc yzyla ait olduu genel kabul grse de,

13
TEOSOF 'N N ANAHTARI

SORU: Bu sistemin amac neydi?

TEOSOFST: lk olarak mritlerine, sonra da tm "hakikat

aklar"na belli bir ahlak alamak. Dolaysyla Teosofi Cemiyeti'nin

benimsedii slogan, "Hakikat'ten yce din yoktur" olmutur. Eklek

tik Teosofi Okulu'nun* kurucularnn ana hedefi, onlarn modern ta-

Diogenes Laeiius'a inanmak gerekirse, kkeni ok daha eskiye dayanmaktadr; Ona

gre bu felsefe, Ptolemus krallnn ilk dnemlerinde Msr'da yaam olan Msrl
rahip Pot-Amun'a dayanr. Ayn yaz.ar bu ismin Kpti diline ait olup, Bilgelik Tanrs
Amun 'a adanm olan anlamna geldiini syler.

Eklektik Felsefe balkta toplanmt: (1) Giinen ve giinmeyen olmak zere var
olan her eyin, btn Doa'nn kk olan bir sonsuz z, tek ve bir olan, idrak edile
mez, mutlak Mabud'a iman etmek. (2) Evrensel Ruh'un bir yansmas olan insan
ruhunun lmszlne inanmak. (3) Teurji, yani "lahi alma", yani theoi "tan
rlar" ve ergein "alma" kelimelerinden 'Tanrlarn bir eserini retmek". Terim ok
eskidir. Ancak genel kullanmda olmayp, yaln7..ca Gizem Okul-Ian'nda kullanlrd,
lniyesiye rahip ve velilerin pratik olarak kantladklar zere, kendini bedensiz var
lklar kadar saflatrmak, doal saf hale dnmek yoluyla insann ilahi bilgiler almak
iin tanrlarla ileitime geebileceine ve hatta onlarn bazen znel veya nesnel olarak
zuhur etmelerine neden olabileceine dair mistik bir inant. (Teurji) bugn Ruhuluk
denilen eyin akn bir vehesiydi. Fakat insanlarn yanl kavraylar ve istismarlar
yznden baz insanlar tarafndan nek-romansi olarak giild ve ou yerde yasak
land, lamblikhus'un Teurji'sinin arpk bit biimi, bugn, baz modem Kabalaclar'n
seramoni maillerinde kullanlmaktadr. (Modem Teosofi, bu iki tr majiyi ve nekro
mansiyi ok tehlikeli olduk lan iin reddetmektedir. Gerek ilahi Teurji neredeyse
insan st bir arnma ve kutsallk gerektirir. Bunlar olmadnda medyumluk ve kara
by haline gelerek yozlar. Theodidaktus (Tann'nn rettii) denilen ammonius
Saccos'n yakn mritleri -rnein Platinus ve onun mridi Porfiri- ilk bata Teurji'yi
reddettiler. Ancak Abommon ismindeki mehur bir Msrl rahip olan hocasnn adyla
"Gizemler" balkl bir kitap yaz.an lamblikhus yznden sonunda Teurji'yi kabul et
tiler. Ammonius Saccas, Hristiyan bir ailenin oluydu ve ocukluundan itibaren dog
natik Hristiyanla tiksinti duyarak Yeni-Platoncu oldu ve tpk J. Boehme ve onun gibi
byk kahinler ve mistiklere benzer bir biimde ilahi bilgeliin ona iiyalar ve gii
lerle ilham edildii rivayet edilir. Ona ite bu y7Alen 'Tann'nn rettii" denmitir.
Ammonius Saccas, ahlaka dayanan tek bir evrensel inan sistemi kurmak iin, btn
dini sistemleri, ayn kkenden geldiklerini kantlayarak uzlatrmaya almtr. yle
masum ve safbir hayat yaam, yle devasa ve derin bir bilgiye sahip bir insandr ki bir
ok Kilise Babas onun gizli mritleri olmutur. skenderiyeli Klemens ondan vgyle
bahseder. Ammonius 'un "Aziz Yuhanna 's' olan herkesin sayg gsterdii Plotinus, a
nn en bilgili ve en derin inam olarak giilrd. Plotinus, otuz dokuz yandayken
Roma mparatoru Gordion ve ordusuyla birlikte Dogu'ya gitmi, Bactia ve Hint ret
menlerinden dersler almtr. Roma'da bir felsefe okulu kurmutur. Gerek ismi Malek

14
 H. P. BLAVATS KY

kipileri olan Teosof Cemiyeti'nin amacndan birini oluturur. Bu

hedef, btn dinleri, hizipleri ve uluslar evrensel gereklere daya
nan ortak bir ahlak sisteminde birletirmektir.

SORU: Bunun imkansz bir d olmadn ve btn dinlerin tek

ve ayn Hakikat'e dayandn nasl kantlayacaksnz?

TEOSOFST: Karlatrmal ett ve analizle. Kadim zamanlarda

"Bilgelik Dini" tek dindi. Bir zamanlar dnyann her yerine dalm
olan Gizem Okullar'nda nisiyelere ayn retilerin verilmi olmas
btn ilkel din felsefelerinin ayn olduunu kantlyor. "Btn eski
tapnma biimleri, onlardan nce tek bir Teosof'nin var olduuna
iaret ediyor. Bir kapy aacak anahtar, btn kaplan amyorsa
doru anahtar deildir." (Eclect. Philo)

Teosofi Cemiyet inin Pol itikas

SORU: Ammonius'un zamannda ok sayda byk kadim din
vard. Tek bana Msr'da ve Filistin'de bile saysz mezhep vard.
Btn bunlar nasl uzlatrabildi?

Teosofst: u anda bizim tekrar yapmaya altmz yaparak.

ok sayda Yeni-Platoncu vard ve farkl dini felsefelere aittiler*.
Ayn bizim teosofstler gibi. O gnlerde Yahudi felsefeci Aristobulus,

(Helcnlctiilmi bir Musevi) olan mridi Porfiri, ustasnn btn eserlerini bir araya
toplamtr. Porfri'nin kendisi de ok byk bir ya7ardr ve Homeros'un eserlerinden
kimilerinin alegorik yorumlann yapmtr, Filaletheianlar'n meditasyon sistemi, Hint
Yoga uygulamasna benzer olan bir Vt'. Cd sistemidir. Bub>iin Eklektik okul hakknda bil
diklerimiz, Orijen, Longinus ileAmmonius'un yakn mridi Plotinus'a dayanr. (Vide
Eclectic Philos., A. Wilder)

Museviliin skenderiye'ye yerlemesi Philadelphus 7.amannda oldu. Bu tarihten

itibaren Helen retmenler, Babil Haham Okulu'nun tehlikeli rakipleri haline geldi.
"Eklektik Felsefe" adl eserin yazan A. VVlder'in ok yerinde tespitlerinin gsterdii
zere, "Bu dnem sresince Budist, Vcdantac ve Majik sistemler, Yunan Felsefeleriyle
birlikte aklanyordu. [Babil Musevi Ekol'nn bak asndan] insanlarn sz mca
delesinin sona ereceini ve bu eitli retilerden tek bir uyumlu sistemin kmasnn
mmkn olduuna inanmalar hi ho bir ey deildi. Panaenus, Athenagoras ve Kle
ment eksiksiz bir biimde Platoncu felsefe eitimi almlard ve onun Dou sistemle
riyle zde bir oldu6runu dnyorlard.

15
TEOSOF ' N N ANAHTARI

Aristoteles'in etiinin Hz. Musa'nn Yasa'snn ezoterik retilerini

temsil ettiini doruluyordu. Philo Judaeus, Kitab Hamse (Tevrat'n
ilk be kitab, pentatek) ile Pisagoras ve Platoncu felsefeyi uzlatr
maya abalad ve Josephus, Karmel Esseniler'inin Msr'n Therape
utae (ifaclar) mezhebinin takipileri ve kopyaclar olduunu ka
ntlad. Bugn de bir ey deimedi. Btn Hristiyan dinlerin, en
kkleri de dahil olmak zere btn mezheplerin silsilesini gs
terebiliyoruz. Daha sonra ortaya kan mezhepler byk dallardan
kan kk filizler gibidir; fakat bu filizler ayn gvdeden, BLGE
LK DINl'nden kmaktadr. Soydan Yahudi Olmayanlar, Hristiyan
lar, Yahudiler ve Putperestleri rekabeti ve kavgay brakmaya, farkl
kyafetler altnda ayn hakikate sahip olduklarn ve hepsinin ortak
bir anadan geldiklerini* hatrlatmaya alan Ammonius'un amac
bunu kantlamakt. Bu, Teosofi'nin de amacdr.

SORU: Bu kadim skenderiyeli Teosofist'in bunu sylediini hangi

otoriteye dayanarak ileri sryorsunuz?

TEOSOFST: ok iyi bilinen saysz yazara dayanarak. Onlardan

biri olan Moeym yle sylyordu:

''Ammonius ynlarn dininin felsefeyle el ele gittiini ve bu

felsefenin insanlarn hileleri, batl inanlar ve yalanlan ile belli l
lerde yozlap glgelendiini, dolaysyla bu kaba ynlerinden te
mizleyerek ona eski saflnn kazandrlmas ve tekrar felsefi ilke
ler zerine oturtulmas gerektiini, Mesih'in tek amacnn kadim
bilgeliin bu ilksel btnln tekrar tesis etmek, her yerde hakim
olan batl inanlar kaldrmak ve farkl yaygn dinlere bir ekilde gir-
* Moeym (Ammonius iin) unlan sylemektedir: "Yalnzca Yunan filozoftan deil, e
itli barbar uluslarn dnrlerinin de btn esas noktalardan tam bir uyum iinde
olduklann dnerek, btn bu eitli inanlann, bir ve ayn kkten geldiklerini, ve
ayn sonuca varma eiliminde olduklann gstermek iin binlerce ilke ve inancn ara
trmay kendine vazife bilmitir." Edinburgl Ansiklopedisi'nde Ammonius hakknda
yazan kii neden bahsettiini biliyorsa, o zaman, modem Teosofstler'in inanlann ve
almalann tarif etmektedir. nk The-odidaktus hakknda unlar sylemektedir:
"(Hindistan'dan gelen batl! alimlerin) Msr'a getirdikleri Evren ve Mabud'la ilgili
retileri benimsedi ve bunlan tek bir yce btn olarak grd... ve insanlann lke
lerinin yaatan ile doa yasalanna uyum iinde yaamalanna izin veren ve bilgelerin
tefekkr yoluyla zihinlerini ykseltmelerini gerektiren bir ahlak sistemi kurdu."

16
 H. P. BLAVATSKY

mi olan eitli yanllan ksmen dzeltmek, ksmen yok etmek ol

duunu retiyordu."

Modern Teosofistler de tmyle ayn eyi sylyorlar. Aradaki

tek fark, bu byk Hakikat A; Clement ve Athenagoras gibi iki
Kilise Babas, Sinagog'un btn bilge Hahamlar, Akademi ve Gro
ves tarafndan desteklenip herkese ayn retiyi retirken, onunla
ayn izgide olan biz takipileri istismar ve infaz ediliyoruz. Bylece
insanlann bundan 1500 yl nce, bu aydnlanm an insanlarn
dan daha hogrl olduu kantlanm oluyor.

SORU: Kilise tarafndan desteklenmesinin sebebi, sapkn gr

leri bir yana, Ammonius'un Hristiyanl retmesi ve bir Hristi
yan olmas deil miydi?

Teosofist: Kesinlikle deil. Bir Hristiyan olarak dodu ama, Ki

lise onun Hristiyanlm asla kabul etmedi. Moheym bu yzden
onun hakknda unlar syler:

"retileri, Platon ve Pisagoras'n daha nceden bildii ve felse

felerini ina ettii Hermes'in kadim bilgi stunlarna dayanyordu.
Yuhanna ncil'inin giriinde ayn eyi bularak, yerinde bir tavrla, Hz.
sa'nn amacnn byk bilgelik retisini ilksel btnlne tekrar
kavuturmak olduunu ileri srd. ncil'in anlatlarnn ve tanrlara
dair hikayelerin ya hakikati anlatan meseller ya da reddedilmesi ge
reken masallar olarak gryordu."

Dahas Edinburgh Ansiklopedisi'nde unlar yazar: "[Ammoni

ous] Mesih sa'nn mkemmel bir insan ve "Tanr'nn Dostu" oldu
unu kabul ediyor, fakat demonlar (tanrlar) tmyle kaldrmay
amalamadn, tek niyetinin kadim dini saflatrmak olduunu
ileri sryordu."

Btn alarn Ezoterik Kadim Dini

SORU: Ammonius yazl hibir ey brakmad halde, retilerinin
byle olduundan nasl emin olabiliyorsunuz?

17
TEOSOF ' N N ANAHTAR!

Teosofist: Ne de Buda, Pisagoras, Konfys, Orfeus, Sokrates,

hatta Hz. sa yazl bir ey brakt geride. Yine de bu insanlar tarih
sel ahsiyetlerdir ve retileri hayatta kalmtr. Ammonius'un m
ritleri (rnein Orijen ve Herennius) incelemeler yazdlar ve onun
etik retisini akladlar. Havarilerin, metinleri tarihsel bir ahsi
yete dayanmyorsa bile, Orijen ve Herennius'un yaadn biliyo
ruz. Dahas, rencilerinin hepsi -Orijen, Plotinus ve (mehur kralie
Zenobia'nn danman) Longinus- Filaletheian nitelikli bu sistemle
ilgili ciltler dolusu metinler braktlar.

SORU: BLGELK DN dediiniz ey madem ezoterik, yani gizli,

ilkeleri gnmze nasl ulat?

TEOSOFST: BLGELK DN muhtemel beeri bilginin son ve

tek szdr; dolaysyla dikkatle korunmutur. skenderiyeli Teoso
fist'lerden ok nce de var olduu gibi, modern zamanlara kadar ula
mtr ve btn dier felsefe ve dinlerden daha uzun mrl olacaktr.

SORU: Kimler tarafndan, nerede korundu?

TEOSOFST: Her lkenin inisiyeleri, Hakikat arayclar ve on

larn mritleri tarafndan ve dnyann, bu tr konulara her zaman
byk bir sayg beslenen Hindistan, Orta Asya, ran gibi yerlerinde.

SORU: Ezoterik ynyle ilgili bize baz kantlar gsterebilir misiniz?

TEOSOFST: Btn kadim dinlerin, daha dorusu felsefi kltle

rin bir ezoterik reti, yani gizli, bir de egzoterik yan (drak, halka
ak) tapnma biimleri olduu gerei en iyi kanttr. Dahas, kadim
insanlarn btn uluslardaki Gizem Okullarnn "Byk" (gizli) ve
"Kk" (halka ak) okullardan olutuu herkese bilinen bir eydir.
rnein Grekler'deki Eleusinia gizemleri. Msr, Samothrace'in Ka
hinler'inden, eski Hint inisiye Brahminlerine, brani Hahamlar'na
kadar, gerek inanlar sapma korkusuyla gizli tutulmutur. Yahudi
Hahamlar laik dini inanlarna Merkabah (d beden), "ara", yani
en yksek gizli retinin, ruhun muhafazas olan rt diyorlard.
Kadim uluslardan hibiri gerek felsefi gizlerini ynlara verme
yip onlara sadece kabuklar ayrd. Kuzey Budizmi'nin "byk" ve

18
 H. P. BLAVATSKY

"kk" aralar vardr; bunlara Mahayana, yani ezoterik ve rlina

yana, yani egzoterik Okullar denir. Onlar bu gizlilik iin sulaya
mazsnz, nk koyun srnz botanikle ilgili bilgi dolu metin
lerle deil, otla beslersiniz. Pisagoras bu Gnosise, "var olann bilgisi'',
yani e gnosis ton onton diyordu ve bu bilgiyi sadece umut vaat eden
mritlerine veriyordu: yani bylesi bir zihinsel besini sindirip bu
nunla tatmin olabilenlere. rencilerinden skut ve gizlilik talep
ediyordu. Oklt alfabe ve gizli ifreler eski Msr'n hiyeroglifik me
tinlerinden gelmitir, o eski gnlerde bu yazlarn gizi yalnzca ini
siye Msr Rahipleri'nin ve Hiyerogramercf lerin elindeydi. Hayat
hikayesini yazanlara gre, Ammonius Saccas rencilerine yksek
retilerini, yine yeminle bal olup giri bilgisini alm olanlar d
nda hi kimseye vermeyeceklerine dair yemin ettiriyordu. Niha
yetinde ayn eyi ilk Hristiyanlk'ta, Gnostikler arasnda ve hatta
Mesih'in retilerinde de grmyor muyuz? Ynlara iki anlaml
mesellerle hitap edip nedenini sadece havarilerine aklamad m?
"Tanr'nn egemenliinin srr size akland," diyor, "ama darda
olanlara her ey benzetmelerle aklanr;' (Markos IV. ) "Yuda ve
Karmel'in Essener'i ayn ayrmlar yaparak, inananlar neoftler,
kardeler ve karniler, yani inisiyeler olarak ayrmtr." (Eclec. Phil.)
Her lkeden byle rnekler verebiliriz.

SORU: Gizli Bilgelik'e ettle ulamak mmkn m? Ansik

lopedilerin Teosof hakknda verdii aklamalar Webster Szl
'ndekilere benziyor: "Tanr ve yksek ruhlarla iletiim kurmak
ve bunun sonucundafiziksel ve kimyasal siirelerle insanstii bil
ginin elde edilmesi." yle mi?
Teosofist: Sanmam. Ne de hibir szlk insanst bilginin fi
ziksel ve kimyasal srelerle nasl elde edildiini bakalarna ak
layabilir. Eer Webster'da "metafizik ve simyasal sreler" yazsayd,
aa yukar doru olurdu; u haliyle sama bir tanm. Kadim Teoso
fstler, tpk modernler gibi, sonsuz olann sonlu tarafndan (rnein
sonlu benliin duyumlaryla) bilinemeyeceini, fakat bu ilahi zn
bir vecd halinde Spiritel Benlik'e iletilebileceini iddia ediyorlard.

19
TEOSOF 'NN ANAHTAR!

Bu hale, tpk hipnotizma gibi, "fiziksel ve kimyasal aralarla" ula

mak neredeyse imkanszdr.

SORU: Sizin aklamanz nedir?

TEOSOFST: Plotinus, gerek vecdi, "klli olanla bir ve ayn hale

girip, akim czi bilincinden kurtulma" olarak tanmlad. Profesr Wil
der bunun en yksek hal olup srekli olmadn, bu hale ancak ok
az insan tarafndan girilebildiini yazmaktadr. Bu hal, Hindistanaa
Samadhi diye bilinen haldir. Yogiler bedenen yiyecek ve iecekten
imtina etme ve zihnen akl saflatrma ve yceltmeye ynelik son
suz abalarla bu hale girmeye alr. Meditasyon sessiz ve kelimesiz
duadr veya Platon'un ifade ettii gibi, "ruhun herhangi bir zel iyi
lik istemek iin deil, fakat kendinde iyilik, yani evrensel Mutlak yi
iin yzn akla lahi Olan'a evirmesidir." Bu Mutlak iyi, yery
znde bir paras olduumuz, hepimizin iinden kt zdr. Dola
ysyla Platon unlar ekler: "lahi varlklarn huzurunda, onlar senin
gzlerindeki perdeyi kaldrana, onlardan fkran kla, sana iyi gibi
grneni deil, ama tabiat gerei iyi olan grene kadar skf et."*

SORU: O halde Teosofi, bazlarnn inand gibi, yeni bir arla

tanlk deildir?

Teosofst: Ancak cahiller ondan byle bahsedebilir. smi deilse

bile ahlak ve retileriyle dnya kadar eskidir. O, ayn zamanda en
geni ve en birletirici sistemdir.
*
Aratrmac yazar Prof. A. Wilder, " Eklektik Felsefe"yi "spiritel fotoraf" ola
rak yle tarif etmektedir: "Can olgular ile olaylann, gemi, imdi ve gelecein
sabitlendii kameradr ve zihin onlann bilincine varr. Gndelik snrl dnyam
zn tesinde gemi ve gelecek imdide birlemitir." . . . lm, yeryzndeki son
Vecd'dir. Ondan sonra can bedenin snrlamalarndan serbest kalr. O'nun daha
soylu olan paras yksek doayla bir olur ve ulvi varlklarn bilgeliinden pay
alr." Mistikler iin gerek Theosof, Tyana'h Apollonius'un u ekilde tammlad
haldir: "imdiyi ve gelecei temiz bir aynadaym gibi grebiliyorum. Bilge,
olaylar nceden grmek iin ne yeryznden kan gazlara ne de baka eylere
ihtiya duyar... Theoi, yani tannlar, gelecei, sradan insanlar imdiyi, bilgeler
meydana gelmek zere olan grr." ok gzel bir zdeyiinde, "Bilgelerin Teo
sofisi, i imizdeki Gklerin Melekum'dur," der.

20
 H. r. 81AVATSKY

SORU: Peki nasl oldu da Teosofi, Batl uluslarca bugne kadar

bilinmedi? En kltrl ve ileri olan bu insanlar iin bugne kadar
neden mhrl bir kitap olarak kalmak zorundayd?

Teosofist: Eskilerin, bizim kadar kltrl ve kesinlikle spritel

olarak, bizden daha "ileri" uluslar olduuna inanyoruz. Ama bu ka
stl cehaletin birok nedeni var. Bu nedenlerden birini Pavlus Ati
nallara syler: Gerek spritel igr ve hatta kar, duyu nesne
lerine an ballklar ve dogma ve ritelin l metinlerine uzun
srm kleliklerinden tr asrlardr kayptr." Ama en gl ne
den Teosof'nin bugne kadar hep gizli kalm olmasdr.

SORU: Byle bir gizliliin mevcut olduuna dair kantlar gster

diniz, ama bu gizliliin gerek nedenleri neydi?

Teosofst: Gerek nedenler unlard: lk olarak; ortalama insan

doasnn sapknl ve bencillii, komusunun ve yaknlarnn za
rarna her zaman kiisel arzularnn tatminine ynelmesi, ilahi sr
lar asla bu tr insanlara emanet edemezsiniz, ikinci olarak; bu in
sanlarn gizli ve ilahi bilgiyi bozulmaktan koruyamayacak olmas.
En yce hakikatlerin ve sembollerin sapknla ve spritel eyle
rin yava yava insan biimli, somut, kaba imgelere, baka bir de
yile tanr fikrinin cceletirilip putperestlie dntrlmesine
yol aan ite budur.

Teosofi, Budizm Deildir

SORU: Sizden sk sk "Ezoterik Budist" diye bahsediliyor. Gau
tama Buda'nn mritleri misiniz?

Teosofist: Mzisyenlerin Wagner'in mritleri olmasndan daha

fazla deil. Bazlarmz Budizm'e inanyor; fakat aramzdaki Hindular
ile Brahminler'in says Budistler'den fazladr. stelik Avrupa ve Ame
rikal Hristiyanlann says da Budistleri geer. Hata, Bay Sinnett'in
harika eseri "Ezoterik Budizm"in isminin gerek anlamnn yanl
anlalmasndan kaynaklanyor. Eer isimdeki son kelime ift "d"
yerine tek "d" ile yazlm olsayd, niyet ettii anlam ifade ederdi.

21
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

Yani "Bilgelikilik" (Budha, bodhi, "akl,'' "bilgelik). Oysa Buddhism,

Gautama'nn dini felsefesi anlamna gelmektedir. Teosof, daha nce
sylendii zere bir BLGELK DN'dir.

SORU: Kapilavastu Prensi Gautama'nn kurduu din ile "Bilge

cilik" anlamna geldiini sylediiniz ve Teosofi ile eanlaml grd
nz Budizm arasndaki fark nedir?

TEOSOFIST: "Gklerin Melekutu'nun Gizemleri" denilen sa'nn

gizli retileriyle, Kiliseler ve Mezheplerin daha sonraki ritelci,
dogmatik teolojisi arasndaki farkla ayn fark. Bodha, kavray,
yani "bilgelik" demektir, Buddha ise ''.Aydnlanm" anlamna gelir.
Gautama'nn yalnzca seilmi Arhatlar'na [mritlerine]verdii ezo
terik retilerdir bunlar.

SORU: Fakat baz doubilimciler Buda asla ezoterik bir reti

retmedi diyorlar.

TEOSOFIST: Doann bilim adanlan iin herhangi bir giz barn

drmadn syleseler daha iyi ederlerdi. Buda'nn mridi Ananda
ile konumasn aktararak bu noktay daha sonra kantlayacam.
Buda'nn ezoterik retileri kadim Brahminlerin Gupta Vidya's,
yani gizli retisiydi. Birka istisnayla onun modern takipilerinin
kaybetmi olduu bir anahtardr bu. Bu Vidya Kuzey Budizm'inin
Mdhayana okulunun i retileri olarak gelmitir gnmze. Bu
nun varln inkar edenler, kendilerini doubilimci diye tantan ca
hillerdir. Bay Edkins'in Chinese Buddhism kitabn, zellikle Egzo
terik ve Ezoterik okullar ile retilerle ilgili blmleri okumanz ve
bundan sonra btn kadim dnyann tanklklarn birbiriyle kar
latrmanz tavsiye ederim.

SORU: Teosofk etik ile Buda'nn rettii etik ayn deil mi?

TEOSOFST: Kukusuz, bu ahlak sistemleri Bilgelik Dini'nin ru

hudur ve btn uluslardan inisiyelerin ortak maldr. Buda bu st
retileri halka ak retilere ekleyen ilk kiidir. Bu ahlak kamu
sal bir sistemin temeli ve z haline getirmek istiyordu. te burada
egzoterik Budizm ile tm dier dinler arasnda devasa bir fark var-

22
 H. P. BLAVAT S KY

dr. Dier dinlerde dini rimeller ve dogmalar ilk ve en nemli yeri

alrken, Budizm'de zerinde en ok srar edilen ey ahlak olmutur.
Teosof ile Buda'mn dininden olanlarn etikleri arasndaki aynla
varan benzerliin nedeni budur.

SORU: Arada byk farklar var m?

TEOSOFST: Teosof ile egzoterik Budizm arasndaki byk bir

fark, Gney Camiasnn temsil ettii egzoterik Budizmin a) Tann'mn
varln b) herhangi bir bilinli lm-sonras yaam, hatta, insanda
lmeyen bir bilincin varlm inkar etmesidir. Gnmzde egzoterik
Budizmin en saf formu olarak kabul edilen Siyam retileri byle
dir en azndan. Buda'nm halka ak retilerine bakarsanz da yle
olduunu grrsnz. Buda'mn bu konudan imtina etmesinin se
beplerini ileride aklayacam. Fakat Kuzey Budizmi Camias'mn
okullarnda Usta'nn lmnn ardndan ilerine ekilen Arhatlar,
bugn Teosofk retiler dediimiz eyi retmektedir. nk bun
lar inisiyelerin bilgisinin bir parasn oluturuyordu. Bu durum G
ney Budizmi'nin ateli sofuluunun Hakikati nasl kat zerindeki
l harflere feda ettiinin kantdr. l harflere bal olsa bile bu
reti herhangi baka bir kilise veya dinin retilerinden daha te
mel, daha soylu, daha felsefi ve daha bilimseldir. Fakat yine de Te
osofi, Budizm deildir.

23
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

121
EGZOTERK VE EZOTERK TEOSOF

Modern Teosofi Cemiyeti Ne Deildir.

SORU: O halde retileriniz ne Budizm'in yeniden canlan
drlmasdr ne de tmyle Yeni-Platoncu Teosof:len kopyalanmtr?
TEOSOFST: Hayr. Fakat bu sorularnza en iyi cevab, ikago<la
(Nisan 1889) yaplan son Teosofi Toplantsndan nce Dr. J.D. Buck'n
okuduu "Teosofi" balkl yazdan alntlarla verebilirim. u andaki
Teosofstlerden hibiri Teosofi'nin gerek zn saygdeer dostumuz
Dr. Buck'tan daha iyi kavrayp ifade etmemitir:
"Teosofi Cemiyeti Teosofik retileri ve Teosofik hayat yaymak
iin kurulmutur. Gnmzn Teosofi Cemiyeti kendi trnn ilki
deildir. Elimde 1697ylnda Londra'da yaymlanan ve ad Thesophi
cal Transactions of Philadelphian Society (Philadelphia Cemiyeti'nin
Teosofik leri) olan bir kitap var. Baka bir kitap da u balkla ya
ymlanmtr: Teosofi'ye, Mesih Gizem Bilimi'ne, yani Tanrsalln,
Doann ve Yaratlann Bilimine giri. Kitaptaki aklamaya gre bu
bilim, majikal veya spirel hayatn btn etkin glerinin felsefesini
kucaklar, en yce saflk, kutsallk ve mkemmellie, ilahi vizyona,
kutsal meleksel sanatlara ve imkanlara ulatracak pratik bir uygu
lama sunar. Kitabn 1855 tarihli atf ksmnda unlar yazar:
"Teosofiye, yani btn her eyin gizeminin bilimine bir giri ma
hiyetindeki bu kitap; niversitelerin, Kolejlerin, btn Hristiyan
okullarnn rencilerine; Metafizik, Mekanik ve Doal, her trl
bilimin profesrlerine; btn eitimli ve imanl erkeklere ve kadn-

24
 H. P. lllAVATSKY

lara; btn toplumlarn aratrmac, inansz, aklc, pheci grupla

rna; tm hak tanr Mslmanlara, Yahudilere ve dou dinlerinden
olanlara; fakat zellikle ister barbar ister medeni toplumlarda ol
sun misyonerlik yapanlara mtevazlk ve muhabbetle adanmtr.
"Ertesi yl (1856) her sayfas elmas deerinde 600 sayfalk bir eser
yaynlanmtr: Theosophical Miscellanies.' Bu eserin 500 nshas
Ktphanelere ve niversitelere datlmtr. Bu daha nceki teo
sofi hareketleri Kilise'nin iinden km, yce bir safla, ciddiyete
ve kusursuz karakterlere sahip kiilerin nclnde gereklemi
tir. Bu metinlerin hepsi tpk mehur Kilise adam William Law'n
yazlan gibi, Hristiyan ifadeleri kullanan, Ortodoks bir biime sa
hiptir. Okuyuculan iin aradaki tek fark, yazarlarnn byk ciddiyeti
ve safldr. Btn bu abalar, Hristiyanlarn Kutsal Kitaplarnn
daha derin anlamlarn ve ilk mesajn ortaya karmak, aklamak,
Teosofik hayat glendirmekti. Bu eserler anlald kadaryla ksa
srede unutulmutur ve artk pek bilinmemektedir. Bu kitaplar ra
hipleri reformdan geirmek ve gerek iman tazelemek istedikleri
iin hibir zaman ho karlanmamlardr. Tek bir 'Sapknlk' keli
mesi btn bu kitaplarn, benzeri btn topyalarla birlikte gml
mesine yetmitir. Reform zamannda John Reuclin'in abas, ken
disi Luther'in yakn ve gvenilir dostu olmasna ramen ayn sonula
karlamtr. Sofuluk asla ne bilgi ne aydnlanma istemitir. Fes
tus'lardan Paul gibi, bu reformculara fazla ey rendikleri iin deli
olduklar ve daha ileri gitmelerinin onlar iin tehlikeli olaca sy
lenmitir. Ksmen alkanlk ve eitimden, ksmen laik iktidarn din
zerine getirdii snrlamalar dolaysyla kullandklar sluplarn bir
kenara brakp ana fikre indiimizde, bu yazlar en kesin anlamnda
Teosofiktir ve yalnzca insann kendi doasnn ve ruhun daha yce
hayatnn bilgisini iermektedir. Gnmzn Teosofik hareketinin
Hristiyanlar Budizme dndrmekle sulanmasnn sebebi, sadece
"Sapkn" kelimesinin eski korkutucu gcn yitirmi olmasndan
dr. Btn alarda bireyler kendi abalaryla az ok Teosofik re
tilere yaklam ve bu retileri kendi hayatlarnn kumana doku-

25
TEOSOF'N N ANAHTAR!

mulardr. Bu retiler mstakil olarak hibir dine ait deildir ve

hibir toplum veya ala snrlandrlamazlar. Btn ruhlarn do
utan hakkdr. Bu temel retiler her birey tarafndan kendi do
asna, ihtiyalarna ve deneyimlerine gre biimlendirilmelidir. Bu
durum Teosofiyi yeni bir din olarak grenlerin onun inanlarna ve
ritellerine dair aratrmalardan neden eli bo dndklerini aklar.
Teosofi'nin iman 'Hakikate Sadakat', ibadeti ise 'Her hakikati kulla
narak onurlandrmaktr.'
"Teosofi Cemiyeti ile ilgili uydurma yorumlara ve eitli gr
lere baklarak, bu Evrensel Kardelik ilkesinin ve onun akn nemi
nin ne kadar az anlald grlebilir. Cemiyet tek ilke, yani burada
ksaca belirlilii zere nsanlarn Kardelii evresinde rgtlenmi
tir. Teosofiye, Budac ve Hristiyanlk kart olduu sylenerek sald
rlmaktadr; sanki ikisi birden olmak mmknm gibi. Budizm ve
Hristiyanlk, kurucular tarafndan ortaya konduklar haliyle kar
detirler; tek bir zsel reti ve hayat olutururlar. Teosofiye ayrca
gnein altnda; ya da en iyisinden yeni bir ismin maskesi altnda
eski bir mistisizm yeni bir ey olarak baklmtr. zgecilik, yani zsel
kardelik ilkesi zerine ve bu ilkeyi desteklemek iin kurulmu bir
ok Cemiyet'in farkl isimlere sahip olduu ne kadar doruysa, bir
ok ekole Teosofi Cemiyeti dendii de o kadar dorudur. Bu cemiyet
ler gnmzn Teosofi cemiyetiyle ayn ilke ve amalar paylarlar.
Her ne kadar birok kii cemiyetlerin ortak retilerinin farkllat
ksmlar ekici bulup zsel olan grmezlikten gelse de, btn cemi
yetlerdeki temel reti bir ve tektir.''
Sorunuza iimizdeki en sadk ve en saygdeer Teosfistlerden bi
rinin verdii bu yanttan daha iyi ve ak bir yant verilemez.
SORU: Budac ahlak dnda ne tr bir sistemi tercih ediyor veya
izliyorsunuz?
Teosofist: Hibiri ve Hepsi. zel olarak hibir dine veya felsefeye
bal deiliz. Hepsinin iyi ynlerine balyz. Fakat burada da aka
dile getirmek gerekir ki, btn kadim sistemler gibi Teosofi de Ezo
terik ve Egzoterik blmlere ayrlmtr.

26
 H. r. BLAVATSKY

SORU: Farklar nedir?

Teosofist: Teosofi Cemiyeti'nin yeleri diledikleri dini veya fel
sefeyi benimsemekte zgrdrler. Birliimizin amacndan birine
veya daha fazlasna sempati besliyor ve bu amalar gerekletirmek
iin urayorsa, herhangi bir din de benimsemek zorunda deildir
ler. Cemiyet, kardelik fikrinin teorik deil, pratik zeminde yaygn
lamas amacnda olan insansever ve bilimsel bir rgttr. yelerin
Hristiyan veya Mslman, Yahudi veya Farsi, Budist veya Brahmin,
Materyalist veya Ruhu olmasnn bir nemi yoktur. Ancak her ye
nin bir insansever veya bir alim, ya da Vedalar veya dier kadim li
teratr aratran bir aratrmac, yahut en azndan psienin in
celiklerini renmeye alan biri olmas gerekir. Ksacas, elinden
geliyorsa, programn en azndan bir amacnn gereklemesinde yar
dm etmelidir. Aksi takdirde zaten "Karde" olmas iin bir neden
yoktur. Egzoterik Cemiyet'in ounluu byledir, "bal" ve "bal
olmayan" yelerden oluur ["Bal" ye Tcosofi Cemiyeti'nin zel bir
koluna katlm olan, "bal olmayan" ye ise Cemiyet'in geni ev
resinde olan, Adyar veya Madyas Merkezlerinden birinden diploma
alm olup herhangi bir dala veya locaya bal olmayan anlamna ge
liyor]. Bu kiiler fiilen bir teosofist olabilir de, olmayabilir de. Cemi
yete katlan herkes yedir; ancak tabiatn ilahi oturmuluuna dair
bir duyusu olmayanlar ve Teosofiyi kendine zg sekter ve egoistik
ekliyle anlayanlar Teosofist olamazlar. Yani "Teosofist, Teosofinin
yaratt kiidir."

Teosofistler ve Teosofi Cemiyetinin yeleri

SORU: Anladm kadaryla bu syledikleriniz sradan yeler iin
geerlidir. Peki Teosofinin ezoterik etdn yapanlar kimdir, onlar
gerek Teosofstler mi?
TEOSOFST: Her zaman deil. Tabi kendilerinin yle olduklarn
kantlamadklar mddete. Bunlar i gruba girmi, mmkn oldu
unca sk bir biimde oklt rgtn kurallarna uymaya yemin et-

27
TEOSOF'N N ANAHTAR!

mi kiilerdir. Bu ar bir sorumluluktur, btn kurallar arasnda

en nemlisi, insann kiiliinden tmyle feragat etmesidir. Yeminli
ye gerek bir zgeci haline gelmek, kendisini asla dnmemek,
ezoterik kardelerinin yannda btn karde yaratklarn iyilii u
runa tm gurur ve kibrini unutmak zorundadr. Ayrca, eer ezote
rik emirlere uyarsa, her eyden imtina ettii, kesin bir ahlak ve zge
cilikle insanla kar grevini yerine getirerek yaamak zorundadr.
Cemiyet iindeki az sayda birka Teosofst byle yelerdir. Bu Ce
miyet dnda veya Cemiyet'in i evresi dnda Teosofst olmad
anlamna gelmez. Cemiyet dnda, insanlarn bildiinden, en azn
dan sradan yeler arasnda rastlandndan ok daha fazla gerek
Teosofst vardr.
SORU: Bu durumda Teosof Cemiyeti'ne katlmann faydas ne
dir? Bunu ekici klan nedir?
TEOSOFST: "Bilgelik Dini"nin gerek retilerini ve ezoterik ta
limatlar almann dnda hibir avantaj yok. Eer gerek program
takip edilirse, karlkl anlay ve destein ok faydas dokunacak
tr. Birlik, g ve uyumdan oluur; iyi bir ekilde dzenlenmi ortak
abalar harikalar yaratr. nsanolunun ilk var olduu gnden bu
yana btn birlik ve cemiyetlerin gizi de burada yatar.
SORU: Fakat azimli, dengeli, kararl bir enerjiye sahip bir insan
kendi bana altnda neden bir Okltist ve hatta Usta olamasn?
TEOSOFST: Olabilir; fakat baarsz olma ihtimali ok yksek
tir. Bunun birok sebebinden biri, bugn Okltizm ve Teurji hak
knda bize simyann gizlerini veya ortaa Teosofisini anlatan tek
bir kitap bile bulunmaydr. Btn hepsi sembolik bir dille veya
mesellerle yazlmlardr. Bunlarn anahtar ise Bat'da asrlar nce
kaybolmutur. Bir insan okuduu veya ett ettii eyin gerek anla
mn kendi bana nasl bulabilir? Burada byk bir tehlike yatmak
tadr; kii ya bilinaltyla kara majiye ynelir, ya da aresiz kalarak
medyumlua. nisiye edilmemi kiinin tehlikeli ettlere bulama
mas onun iin daha iyidir. Etrafnza bakn ve dnn. Medeni
toplumun te ikisi Teosof, Okltizm, Ruhuluk veya Kabala'da an-

28
 H. P. BLAVATS KY

laml bir ey olduu fikriyle alay ederken, geri kalan te bir karma
kark unsurlardan olumaktadr. Bunlardan bazlar mistik olana,
hatta doast (!) olana inanmaktadr; ama hepsinin inan farkl
dr. Baz insanlar hi kimseden yardm almadan, tek bana Kabala,
Psiizm, Mesmerizm, Ruhuluk veya baka bir Mistisizmi incelemek
tedir. Sonu olarak ayn dnceyi paylaan, temel oklt ilkeler ze
rinde fikir birlii etmi iki kii bulamazsnz. Kukusuz bunlardan
birka dier insanlar kendilerinin en st bilgiye ve eksiksiz bir eh
liyete sahip olduuna inandracaktr. Batda insanlarn ulaabilecei
bilimsel ve uygun bir Okltizm bilgisi olmad gibi -Okltizmin eg
zoterik retilerinde, ok kesin kurallara sahip olan astrolojide bile
hi kimsenin Okltizmin gerekte ne olduu konusunda herhangi
bir fikri yok. Bazlar kadim bilgelii Kabala ve Yahudilerin Zohar'
ile snrlandrp, Hahamlara zg yntemlerle l harfe gre yorum
yapmaktadr. Dierlerine gre Swedenborg veya Boehme en yksek
bilgeliin nihai cisimleniidir. Bu arada bakalar Mesmerizmi ka
dim bynn byk gizi olarak grmektedir. Teorilerini pratie d
ken btn bu gruplarn her biri ve hepsi hzla cehalete ve kara ma
jiye srklenmektedir. Bundan kaabilenlere ne mutlu! nk orada
olanlarn doru ile yanl birbirinden ayracak ne bir lt ne de
bir mihenk ta var.
SORU: Yani Teosofi Cemiyeti'nin i grubunun ezoterik bilgelii
gerek usta ve inisiyelerden rendiklerini mi ima ediyorsunuz?
TEOSOFST: Dolayl olarak. Bylesi ustalarn fiziksel olarak mev
cut olmas gerekmiyor. Onlarn rehberliinde yllarca alma yapp
btn hayatlarna buna adam olanlara talimatlar vermeleri yeterli
dir. Bu bilgi daha sonra bylesi anslar olmayanlara verilebilir. Ger
ek bilimin kk bir ksm, kt sindirilmi, yanl renilmi b
yk bir bilgi ynna yedir. Bir gram altn tonlarca toza bedeldir.
SORU: Peki o gramn gerek altn m yoksa sahte altn m
olduunu nereden bileceiz?
Teosofist: Aac meyvesinden, sistemi sonularndan tanrs
nz. Muhaliflerimiz asrlar boyunca Okltizmin tek bir rencisi-

29
T EOSOF'N N ANAHTAR!

nin Ammanoius Saccas gibi aziz bir adepte ve hatta bir Plotinus'a
veya lamblichus gibi bir Teurjiste dntn, Saint Germain'in
yapt iddia edilen mucizelerden birini herhangi bir rehber olma
dan baardn ve bu kiilerin bir medyum, hezeyan iinde bir psi
ik veya bir arlatan olmadn kantlasn, hatamz itiraf edelim.
Ama o gne kadar Teosofistler, Kutsal Bilim geleneinin kantlan
m doal yasasn takip etmeyi seecektir. Kimya ve fizik bilimle
rinde, neredeyse simyasal ve oklt diyebileceimiz byk keiflere
imza atm insanlar ve "Gizem D"inin kayp alfabesinin tmn
deilse bile bir ksmn yalnzca kendi dehalarnn yardmyla bul
mu insanlar ve hatta Doa'nn sakl srlarnn mucizevi grnle
rini yakalam kahinler var dnyada. Fakat btn bu insanlar uz
mandrlar. Biri teorik icat, teki banaz bir kabalac, bir dieri ise
modern zamanlarn bir Swedenborg'udur; hepsi de kendi bilim veya
dinlerinin dndaki her eyi yadsr. Dolaysyla hibiri evrensel, ulu
sal, hatta kiisel bir fayda rettiklerini iddia edememilerdir. Royal
College of Pysicians or Surgeons (Hekimler ve Cerrahlar Yksek
Akademisi) cemiyetinin arlatan dedii birka ifac dnda, hibiri
ilmiyle insanla, hatta toplumun belirli bir kesimine yardm etme
mitir. Harika tedavileri bylerle deil, ama basit ilerle gerekle
tiren kadim Khaldeliler nerede? Her koul ve art altnda hastalan
iyiletirip lleri dirilten 'fyanal Apollonius'lar nerede? Avrupa'da
birinci kategoriye giren uzmanlar olduunu biliyoruz; fakat 'fyanah
Apollonius gibiler artk sadece Asya'da, "lmde yaam" srrn hala
koruyan Yogiler arasnda vardr.
SORU: Bu tr ifac adeptler Teosofinin amac m?
TEOSOFST: Teosofinin birok amac var; fakat bunlardan en
nemlisi, insann ektii aclar, ister ahlaki, ister fiziksel olsun, her
art altnda dindirme amacdr. Ve ahlaki acnn sona erdirilmesinin
fiziksel olann sona erdirilmesinden daha nemli olduuna inanyo
ruz. Teosofi, ahlak alamak, ruhu saflatrmak zorundadr; kazalar
hari hastalklarnn ou kaltsal olan bedenin shhati daha sonra
gelecektir. Bir kiinin gerek amaca ulamasnn yolu, kendi kiisel

30
 H. P. BLAVATSKY

hrs, gururu veya kibrinin tatmini iin okltizmi bencil amalar u

runa ett etmek deil, ac eken insanla yardm etmektir. Ayrca
ezoterik felsefenin yalnzca bir daln inceleyerek insan bir Okltist
olamaz; ancak hepsini ett edip hepsinde ustalaarak olur bu.
SORU: O halde yardm, bu en nemli amaca ulama, yalnzca
ezoterik bilimleri inceleyenlere mi veriliyor?
TEOSOFST: Kesinlikle hayr. Btn sradan yeler, eer ister
lerse genel talimatlar almaya hak sahibidir. Ama ancak aralarnda
birka "alan ye" haline gelmektedir. ou, Teosofinin kena
rnda kalmay tercih etmektedir. u aka anlalmal ki, egzoterik
ile ezoterii, yani farknda olmadan yaplan majiyi bilinli majiden
ayran izgiyi gemedike, Teosofi Cemiyetinde her trl zel ara
trma tevik edilmektedir.

Teosofi ve Okltizm Arasndaki Fark

SORU: Teosofi ve Okltizmden bahsediyorsunuz, ayn eyler mi?
TEOSOFST: Kesinlikle hayr. Bir insan ister Cemiyet'in iin-
den ister dndan biri olarak, hibir ekilde okltist olmadan, ok
iyi bir Teosofist olabilir. Ama hi kimse gerek bir Teosofist olma
dan Okltist olamaz; aksi takdirde ister farknda olsun ister olma
sn, bir kara majisyendir.
SORU: Ne demek istiyorsunuz?
TEOSOFST: Daha nce de sylediim zere, gerek Teosofist
ok kesin bir ahlaki ideali uygulamaya koyan, insanln tmyle Bir
olmay gerekletirmeye alan ve durmakszn bakalar iin al
an bir insan olmaldr. imdi, eer bir Okltist btn bunlar yap
myorsa, kendi kiisel kar iin bencil bir davran iindedir. Olur
da sradan bir insandan daha fazla pratik gce sahip olursa, dnya
ve etrafndaki sradan lmller iin ok byk bir tehlike haline
gelir. Bu ok ak.
SORU: O halde bir okltist baka insanlardan daha fazla gce
sahip olan biridir?

31
TEOSOFi'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Eer sadece ismen deil de, uygulama yapan ve

gerekten bir eyler renmi Okltist ise ok daha fazlasna sahip
tir. Oklt bilimler ansiklopedilerin tarif ettii gibi, "Var olduu id
dia edilen oklt niteliklerin veya simya, maji, nekromansi ve astro
loji gibi doast bilim ve glerin etkisiyle ilgili Orta a uydurmas
bilimler" deildirler; onlar gerek, uygulamal ve ok tehlikeli bilim
lerdir. Doadaki eylerin gizli potansiyellerini reten, "insanda uyur
halde bulunan" gizli gleri gelitiren ve oaltan, bylece uygula
yan kiiye cahil lmllere kyasla devasa avantajlar sunan bilim
lerdir. Gnmzde ok yaygnlaan ve bilimsel soruturmann ciddi
bir konusu haline dnen hipnotizma, konumuza iyi bir rnektir.
Mesmerizmin yolunu at hipnoz gleri neredeyse tesadfi bir bi
imde kefedilmitir. Bu gle hipnotize eden kii, bir insan, ken
disinin haberi olmadan, ounlukla hipnotizmay gerekletirenin
yararna aptallatrmaktan su ilemeye kadar birok eye zorlaya
bilir. Sizce ahlaksz insanlarn eline getiinde bu g tehlikeli de
il midir? Ve bunun Okltizmin yalnzca kk dallarndan biri ol
duunu ltfen unutmayn.
SORU: Peki btn bu Oklt bilimler, maji, sihir, en kltrl ve
eitimli insanlar tarafndan kadim cehalet ve batl inancn iareti
olarak grlmyor mu?
Teosofst: Bu grnz iki adan deerlendirmeme izin verin.
Aranzdaki "en kltrl ve eitimli insanlar;' Hristiyanl ve dier
btn dinleri de cehaletin ve batl inancn bir alameti olarak gryor.
Artk Teosofdeki insanlar hipnotizmaya ve doast fenomenlere
inanmaya baladlar, hatta en kltrl insanlar bile. Fakat bunlarn
arasnda vaazcar ve kr fanatikler dnda kim ncil Mucizelerine
inandm itiraf edecektir? te aradaki fark da burada aa kyor,
ilahi mucizeler dahil olmak zere, doast olana inanan ok iyi ve
saf Teosofstler vardr, fakat hibir Okltist buna inanmaz. nk
bir Okltist iin uygulamalar, Doann gizli ileyiinin kesin bir bil
gisine dayanan bilimsel Teosof'dir. Normald denen glerle uy
gulama yapan, ama Okltizmin ndan faydalanmayan bir Teoso-

32
fst, tehlikeli bir medyumlua doru savrulacaktr,..fk Teosofiye
ve onun en yksek ahlak kuralarna bal kalsa da, samimi ama kr
bir inanla karanlkta almaktadr. ster Teosofist ister Ruhu ol
sun, Oklt bilimlerin herhangi birinde -hipnotizm, Mesmerizm veya
doast olaylar gerekletirmenin mucizeleri vs. - bu glerin fel
sefi mantnn bilgisi olmadan alma yapan herkes, frtnal ok
yanusa kreksiz km bir kayk gibidir.

Teosofi ile Ruhuluk Arasndaki Fark

SORU: Ruhulua inanmyor musunuz?
Teosofist: Eer "Ruhuluk" ile kastnz, Ruhularn baz normal
d fenomenler iin verdikleri aklamaysa, o zaman kesinlikle ha
yr. nk bu tezahrlerin hepsinin, genellikle sevdikleri veya bal
olduklar insanlarla iletiime gemek iin tekrar dnyaya dnen mer
hum akraba ruhlar tarafndan retildiklerini iddia ediyorlar. Bize gre
kesinlikle byle bir ey olamaz. Vefat etmi insanlarn ruhlarnn, daha
sonra bahsedeceimiz nadir ve istisnai vakalar dnda dnyaya geri
dnemeyeceklerini ileri sryoruz; ve de tmyle znel aralar dnda
insanla iletiime gireceklerini sylyoruz. Nesnel olarak grnen eyler
ise, sadece eskiden bedenli olan insann hayaletidir. Ama psiik ruh
ulua, yani 'Spiritel' Ruhulua kesinlikle inanyoruz.
SORU: Siz de fenomenlerin [doast olaylarn] varln ret mi
ediyorsunuz?
Teosofst: Kabul ediyoruz, ancak bilerek yaplan sahtekarlklar
hari.
SORU: O halde bu ruhu fenomenleri nasl aklyorsunuz?
Teosofst: Birok ekilde. Bu tr tezahrlerin sebepleri hibir
ekilde Ruhularn inanmak istedii kadar basit deildir. lk bata,
"materyalizasyon" denilen eyin dew: ex machina's, genellikle, med
yumun veya huzurda bulunan birinin astral veya eterik bedenidir.
Bu astral beden, ayn zamanda harflere giden aparatn kelimeyi te
zahr ettirmesini salayan eyin reticisi veya operatr gcdr.

33
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: "Genellikle" diyorsunuz, geri kalanlarn reticisi nedir?

TEOSOFST: Bu nasl bir tezahr olduuna bal. Bazen bun
lar astral kalntlardr; yok olmu kiiliklerin Kamaloka'ya [Arzular
Alemine] ait 'kabuklar'dr; bazense Elemental denilen varlklardr.
Spirit, yani "Ruh" kelimesi birok anlam ierir. Ruhularn bu te
rimle ne kast ettiklerini gerekten bilmiyorum; ama herhalde fizik
sel fenomenin yeniden bedenlenen Ego tarafndan, yani Spiritel ve
lmsz "bireysellik" tarafndan retildiini iddia ediyorlar. Biz bu
varsaym kesin bir ekilde reddediyoruz. Bedenini yitirmi olann
bilinli "Bireysellik"i maddeleemedii [yani materyalize olamad]
gibi, ne de kendisine ait mental dzeydeki Devaan [Bir tr Cennet
ortamndan] dnyasal nesnellik planna geri dnebilir.
SORU: Fakat iletiim kurulan 'ruhlar'n ou bir zeka iareti gs
terdii gibi, medyumun bilmedii ve bazen de soru sorann ve di
er katlmclarn bilincinde olmayan gereklerin bilgisini veriyor.
TEOSOFSf: Bu durum, bahsettiiniz zeka veya bilginin ruhlara
ait olduunu veya bedensiz ruhlardan geldiini gstermez. Uyurge
zerlerin trans halindeyken matematik veya mzik bilgisine sahip ol
madan mzik besteledikleri, matematik problemlerini zdklerini
biliyoruz. Hatta kimileri branice ve Latince gibi, uyankken hibir
bilgisine sahip olmadklar dilleri konuabilmektedirler. Bunlarn
hepsi derin uyku halinde gereklemektedir. Bunlara da 'ruhlar'n
sebep olduunu ileri srecek misiniz?
SORU: O halde siz nasl aklyorsunuz?
TEOSOFSf: Biz insandaki ilahi kvlcmn Evrensel Ruh ile zde
bir ve ayn olduunu, "Spiritel Benlik"imizin her eye kadir oldu
unu, ancak maddenin engelleri yznden ilimini gsteremeyeceini
ileri sryoruz. Maddenin bu engelleri ortadan kaldrlrsa, yani de
rin uykuda, derin transta ve hatta hastalk halinde beden kendi ba
msz faaliyetine ve bilincine kulak veremeyecek kadar katlp ka
lrsa, isel Benlik maddi planda tezahr edebilir, inkar edilmez bir
akln ve bilginin grnd, gerek anlamda mucizevi fenomenler

34
 H. P. BLAVATSKY

iin bizim aklamamz budur. Daha aa trden, fiziksel femonenler

veya genel halkn 'ruhlara atfettikleri trden tezahrler iin, konuyla
ilgili inandmz retileri aklamak, bu konumann msaade et
tiinden ok daha fazla yere ve vakte ihtiya duyacaktr. Ruhula
rn inanlarna veya herhangi bir baka inanca mdahale etmek iste
miyoruz. Kant yk 'ruhlar'a inananlarn omuzlarndadr. u anda
Ruhularn daha yksek tezahr biimlerinin bile bedensiz ruhlar
tarafndan gerekletirildiine ikna olmu liderleri, en akll ve ei
timli adamlar, btn fenomenlerin 'ruhlar' tarafndan gerekle
tirilmediini herkesten nce itiraf etmektedir. Zamanla btn ha
kikati greceklerdir; ama u anda onlar kendi grlerimize ikna
etmeye ne arzumuz ne de hakkmz var. Hele yaayan insanlarn be
densiz kiiliklerle kurduklar iletiim yoluyla gelen psiik ve ruhsal
tezahrler konusunda ise hi tartmaya girmeyiz.*
SORU: Bu, Ruhuluk felsefesini tmyle ret ettiiniz anlamna
m geliyor?
Teosofist: Eer "felsefe" kelimesiyle kaba teorilerini kast ediyor
sanz, evet. Fakat esasnda bir felsefeleri yoktur. En azndan en en
telektel ve ateli savunucular byle sylyor. Ruhularn temel ve
inkar edilmez tek gerei, medyumlar araclyla gerekleen feno
menlerin grnmez kuvvetler ve zekalar tarafndan kontrol edildii
dir. Kaba ve kr materyalistler dnda hi kimse bunu inkar edemez.
*
Bu tr vakalarda yeyzne inenin llerin ruhlar deil de, yaayanlarn saf Spi
ritcl Canlar dzeyine ykselmi ruhlar olduunu sylyoruz. Aslnda ne yksel
me ne de inme vardr, sadece medyumun durumunda veya ruh halinde bir deiim
yaanmaktadr. Medyumun bedeni katlp kalnca veya trans haline girince, spiri
tel Ego engellerinden zgrleerek kendini bedensiz ruhlarla ayn bilin plannda
bulur. Bu ikisi arasnda spiritel bir cazibe oluursa, tpk dlerde olduu gibi ile
tiim kurabilirler. Mcdyumik ve duyarsz tabiat arasndaki ayrm udur: Medyu
mun zgr kalm ruhu, trans halindeki fiziksel bedeninin pasif organlarn iradi
eylemde bulunma, konuma ve yazma iin etkileme frsatn ve becerisini kazanr.
Ego, insan dilinde, bedensiz varln fikirlerini ve dncelerini kendilerinkiler
mi gibi tekrarlayabilir, yanstabilir. Fakat yalnzca grdklerine inanan bir kii
nin ylesine duyarl veya alc olmayan bedeni o kadar kolay etkilenmez. Uyku
srasnda sevdikleri ve kaybettikleriyle zgr bir iletiime girmeyen insan bulmak
ok zor olsa da, alc olmayan veya ok salamc dediimiz trden insanlar uyan
dklarnda ya hibir ey hatrlamazlar ya da ok soluk bir hatraya sahiptirler.

35
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

Fakat felsefeleriyle ilgili olarak, Light dergisinin editrn alntla

mama izin verin; ruhular kendileri ve felsefeleri hakknda daha iyi
eyler syleyecek kimseyi bulamazlar. Birka felsefi Ruhu'dan biri
olan M.A. Oxon, kendi rgtszlklerine ve kr nyarglarna dair
unlar yazmaktadr:
"Bu noktada zel bir dikkat sarf etmekte fayda vardr; nk ok
nemlidir. Btn dier bilgileri nemsiz gsteren bir bilgimiz ve dene
yimimiz var. Ortalama Ruhular, olur da biri onun son derece emin
olduu gelecein bilgisine veya lmden sonraki hayata dair kesin
inancna kar ktnda kzgnlktan kprmektedir. Baka insan
larn karanlkta titrek elleriyle aramak zorunda kaldklar eyler ko
nusunda onun elinde bir harita vardr ve kendinden emin bir ekilde
yrr. Baka insanlarn bn bir inantan daha te gitmeyip atala
rndan kalma bir inanla yetindikleri yerde o kesin bilgilere ve solan
inanlar yeni bir umudun zerine ina edebilecek kaynaklara sahip
olmakla vnr. O byk bir gsterile insanlarn en aziz umutla
ryla urar. 'Siz umut ediyorsunuz, oysa ben kantlayabilirim,' der
gibidir. 'Sizin geleneksel inancnz ben en kat bilimsel yntemlere
kar kantlayabilirim . Eski inanlar soluyor, brakn onlar, ayrln.
Bu inanlar ne kadar doru grnyorlarsa o kadar yanltrlar. nan
cnzn sarslmaz olmasn istiyorsanz onu salam bir temel zerine
ina etmeniz lazm. Etrafnza bakn, btn inanlar dklyor. En
kazn altnda kalmayn, kn oradan.'
"Bu muhteem insanla birebir ilikiye girdiimizde sonu nedir?
Hem ilgin olur, hem hsrana urarsnz. Kendinden yle emindir
ki bakalarnn kendi gerekleri zerine yaptklar yorumlar tetkik
etme zahmetine girmez. Asrlarn bilgelii kendisinin kantlanm
kabul ettii eyleri aklamakla uramaktadr; fakat o kadim ara
trmalara burun kvrr. Hatta kendisi gibi olan Ruhularla bile fikir
ayrl iindedir. Bu durum bize, kocasyla birlikte bir kilise kuran ve
cennetin anahtarn elinde tutan, ama kocasnn cennete gidecein
den o kadar emin olmadn itiraf eden yal isko kadnn hikayesini
hatrlatyor. Ayn ekilde saysz hizbe, alt hizbe ve alt alt hizbe bl-

36
 H. P. BLAVATSKY

nen Ruhular, birbirleri hakknda 'Onun iin pek emin deilim,' di

yerek balarn sallyorlar. Oysa, insanln bu konudaki mterek
deneyimi de kesin ve deimez bir biimde birliin kuvvet, dank
ln zayflk olduunu sylyor. Bir isyan, eitimden geerek disip
line olup omuz omuza verdiinde bir orduya dnr. Her er yz as
kere bedel olur. rgtlenme, beeri almann her alannda baar
demektir, zamandan, emekten tasarruf, fayda ve geliim demektir.
nsanln sesi buna tanklk eder. Ruhular bu karar kabul edip ona
gre hareket ediyor mu peki? Sizi temin ederim ki, hayr. O, rgt
lenmeyi reddediyor. O, kendini kanun olarak grmeyi ve komunun
bahesinde bir diken olmay srdryor." Light, 22 Haziran 1889 .
SORU: Bana, Teosofi Cemiyeti'nin en batan Ruhuluu ve in
sanda bireyselliin lmden sonra devam ettiine dair inanc ezmek
iin kurulduu sylenmiti?
Teosofst: Yanl bilgi vermiler. nanlarmzn hepsi insandaki
bu lmsz bireysellik fikrine dayanr. Fakat birok insan gibi kii
lik ile bireysellii birbirine kartryorsunuz. Siz Batl psikologlar
bu konuda net bir ayrm yapmam gibisiniz. Oysa Teosofik reti
lerle Ruhu retilerin birbirinden kesin bir ekilde ayrlmasnn k
knde yatan ve Dou dncesini anlamak iin nemli bir anahtar
grevi gren ey ise tam da bu ayrmdr. Baz Ruhulardan daha da
dmanca tepki ekmemize neden olsa da sylemek zorundaym ki,
gerek ve deerli Ruhuluk, Teosofi'dir; bu isimle ortaya kan ve kit
lelerin uygulama yapt ruhuluk ise sadece "akn maddecilik" tir.
SORU: Ltfen bu fikri daha net aklaynz.
Teosofist: Her ne kadar retimiz madde ve ruhun bir ve ayn
ey olduunda srar etse de, ruhun potansiyel madde, maddenin ise
(buzun katlam buhar olmas gibi) kristalize olmu ruh olduunu
ve her eyin ilk ve ezeli halinin ruh deil de, deyim yerindeyse, meta
ruh olduunu (grnr haldeki kat maddenin sadece onun dnem
sel bir tezahr olduunu) ileri srsek de, ruh teriminin ancak ger
ek bireysellie uygulanabileceine inanyoruz.

37
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Peki ama "gerek bireysellik" ile hepimizin bilincinde ol

duu "Ben" veya "Ego" denilen ey arasndaki fark nedir?
TEOSOF: Sizi yantlayabilmem iin nce "Ben" veya "Ego" de
diimiz eyle ne kast ettiimiz konusunda bir anlamaya varmalyz.
Biz, insann kendine ait zbilincinin oluturduu o sade "Ben, Ben'im''
hissiyat ile, "Ben, Bay Smith'im" ya da "Ben, Bayan Brown'um" ek
lindeki etrefilli dnce arasnda bir ayrm yapyoruz. Ayn Ego'nun
bir dizi doumdan getiine inanan bizler iin bu ayrm btn
dncemizin temel eksenidir. "Bay Smith" gerekte bir hafza ipiyle
birbirine bal, uzun bir gnlk deneyimler dizisi olup, Bay Smith'in
"kendim" dedii eyi tanmlar. Fakat bu gnlk deneyimlerden hi
biri gerekte "Ben" veya Ego olmayp, Bay Smith'e, onun kendisi ol
duu duygusunu vermezler. nk o, gnlk deneyimlerinin byk
bir ksmn unutur. Bu deneyimler ancak srp giderken onda Ego
luk dediimiz eyin duygusunu olutururlar. Biz Teosofistler, (sonlu
olup abucak soluverdikleri iin) sahte kiilik dediimiz bu deneyim
ler yuma ile "Ben Ben'im" hissiyatn oluturan unsuru birbirinden
ayryoruz. Gerek bireysellik dediimiz ey, ite "Ben Ben'im" dedii
miz eydir. Ayrca bu Ego'nun veya bireyselliin, bir aktr gibi, hayat
sahnesinde birok rol oynadn sylyoruz. Ego'nun yeryzndeki
her hayatna tiyatro sahnesindeki yeni bir akam diyebiliriz. Aktr
veya Ego bir akam "Macbeth'', bir baka akam "Shylock'', nc
gece "Romeo", drdnc gece ise "Hamlet" veya "Kral Lear" olmaya
devam eder. Ta ki enkarnasyonlarnn dngs bitene kadar. Aktr
hayatna, rnein koronun bir yesi olarak balar, ondan sonra "rep
likli rollere" geer, arada nemsiz roller oynar ve en son sahneden
bir "Prespero" olarak, yani bir Majisyen olarak ayrlr.
SORU: Anlyorum. O halde bu gerek Ego'nun lmden sonra
hayata dnemeyeceini sylyorsunuz . Fakat eer bireysellik duy
gusunu korumusa, aktr nceki eylemlerinin sahnesine istedii za
man dnmekte zgr mdr?
TEOSOFST: Bize gre deildir; nk dnyaya dnmek, lm
den sonraki lekesiz srurla uyumlu bir ey deildir. Bunu kantlaya-

38
 H. r. BLAVATSKY

bilirim, insan hayat boyunca ya yakn olan dierlerinin yznden

ya da sadece iinde bulunduu ortam yznden haksz yere o kadar
ok strap eker ki, tekrar hayat ykn yklenmeden nce, srur
deilse bile, eksiksiz bir huzur ve dinlenmeye hak kazanr. Bununla
birlikte, en iyisi bu konuyu daha sonra konumak.

Kabul Edilen Teosofi

SORU: Sylediklerinizi bir yere kadar anlyorum. retilerinizin
Ruhuluktan veya mevcut dini dnceden hem ok daha karma
k, hem daha metafizik nitelikli olduunu gryorum. Bana, taraf
tar olduunuz Teosof denilen bu sistemin ayn anda hem bu kadar
ilgi hem bu kadar muhalefet yaratmasna sebep olan eyi syleye
bilir misiniz?
TEOSOFST: Sanrm bunun birok sebebi var. Birok sebep
arasnda ilk olarak gnmzde bilim insanlarnn arasnda yaygn
olan kaba maddeci teorilerin neden olduu iddetli tepkiyi sayabili
riz. kincisi, eitli Hristiyan Kiliselerin ve says gnden gne artan
atma iindeki hiziplerin yapay teolojilerine duyulan genel honut
suzluk. ncs, ok ak bir ekilde kendi kendiyle veya birbirle
riyle elien inanlarn doru olamayacann alglanmas ve do
rulanmayan eyin gerek olamayaca iddialar. Geleneksel dinlere
duyulan bu doal gvensizlik, bu dinlerin ahlak korumak ve kitle
leri ve toplumu arndrmak konusundaki byk baarszlyla iyice
artmtr. Drdncs, birok insann bir yerlerde bo laflardan iba
ret olmayp bilimsel olan bir felsefi ve dini sistemin mevcut olmas
gerektiine dair inanc ve ok az sayda insann buna dair bilgisi. So
nuncusu ise, byle bir retinin modern inanlardan nceye ait
retilerde aranmas gerektii inanc.
SORU: Peki nasl oldu da bu sistem imdi ortaya kt?
TEOSOFST: Sadece zaman yeterince olgun bulunduu iin.
Gnmzde saysz ciddi rencinin, bedeli ne olursa olsun, nerede
gizlenmi olursa olsun, Hakikat'e ulamak konusundaki gsterdii
azimli abalar bu gerei gsteriyor. Bunu gren koruyucular, bu

39
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

Hakikat'in en azndan bir ksmnn aklanmasna izin vermiler

dir. Eer Teosof Cemiyeti'nin kuruluu birka yl ertelenseydi; me
deni uluslarn yars bugn kaba materyalist, geri kalanlar ise ant
ropomorfst veya fenomenalist olmutu.
SORU: Teosofnin herhangi bir ekilde bir vahiy olduunu sy
leyebilir miyiz?
TEOSOFST: Bunu hibir ekilde syleyemezsiniz; kimi yksek,
doast veya en azndan beer st varlklardan yeni ve dorudan
bir tebli anlamnda bile kullanamazsnz bu kelimeyi. Fakat bugne
kadar bir kadim bilginin* muhafaza edilmi olduunu, var olmaya
devam ettiini bilmeyen zihinlere ynelik olarak eski, ok eski ha
kikatlerin "peesinin aldn" syleyebilirsiniz .
SORU: Bir ara "Eziyet" kelimesini kullanmtnz. Hakikat, teo
sofnin temsil ettii ey ise, neden bu kadar muhalefetle karlat,
neden herkes kabul etmedi?
TEOSOFST: Bunun da birok sebebi var. Bunlardan biri de in
sanlarn kendi deyimleriyle "yenilikler"den nefret etmesidir. Ben
cillik esasen muhafazakar bir eydir ve rahatsz edilmekten nefret
eder. Eer bu, kk bir lksnden vazgemek anlamna gelecekse,
en yce Hakikat'in yerine rahatlk veren yalan tercih eder. Zihin he
men dl ve fayda salamayan her eye kar byk bir tembellikle
*
Bilhassa son zamanlarda, Msrllar, Grekler, Romallar gibi byk medeni halkla
rn Gizem Okullan 'nda rahiplere zg hilekarlklardan baka bir ey olmadn
syleyerek, kadim bilginin varlyla alay etmek "moda" haline gelmitir. Gl
hallar bile onlarn gznde yar deli yar sahtekardr. Haklarnda saysz kitaplar
yazlmtr. Bundan birka yl nce adlar bile iitilmemi olan bihaber cahiller
kendilerini derin eletirmenler ve Gnostikler olarak gsterip simya, felsefeciler ve
genel olarak mistisizm hakknda yazlar yazmaktadrlar. Oysa Msr'n, Hind'in,
Kalde'nin ve Arabistan'n Yce Rahipleri'nin oluturduu o upuzun silsilenin,
Grekler'in ve Bat'nn en nde gelen felsefecileri ve emileriyle birlikte, bilgelik
ve ilahi bilim ad altnda btn ilimleri bir araya getirdikleri bilinen bir eydir.
nk her bilimin ve sanatn kkenini ve temelini zde ilahi kabul etmilerdir.
Platon 'a gre gizemler ok kutsaldrlar. Kendisi bizzat Eleusinian gizemlerine ini
siye olmu olan Clements Alexandrinus, "Orada retilen retiler btn beeri
bilgileri ierirdi," demektedir. Platon ve Clements sahtekar myd, aptal myd;
yoksa ikisi birden miydi diye merak ediyoruz.

40
 H . P. BLAVATSKY

yaklar. amz esasen spritel olmayan, maddeci bir adr. Da

has Teosof retileri ve onlarn yksek lde soyut tabiat insan
lara allmadk gelmektedir. Baz retiler, hizipilerin besledikleri
ve yaygn inanlarn ekirdeini oluturan beeri sapknlklarla ta
ban tabana zttr. Cemiyetin mridi olacak kiilerden beklenen ki
isel abalarn ve yce arnm bir hayatn zorluunu ve btnyle
bencillikten uzak ahlaki davran modelinin yalnzca ok snrl bir
insan grubuna hitap ettiini bunlara eklersek, Teosofnin neden
bu kadar ar ve zahmetli bir alma olarak alglandn anlaya
biliriz. Teosof esasen ac ekenlerin ve hayat batandan baka e
kilde kurtulma midini tmyle yitirmi olanlarn felsefesidir. Da
has yabanc bir topraa gelmi btn inan ve ahlak sistemlerinin
tarihi, bu sistemlerin balang aamalarnn akla gelebilecek bir
ok engel, belirsizletirme ve bencillikle ba etmek zorunda kalaca
n gstermektedir. Gerekten de "Reformcunun tac dikenden bir
tatr." Khnemi, kurtlar tarafndan yenmi eski binalar tehlike ya
anmadan yklamazlar.
SORU: Btn bunlar Teosofi Cemiyeti'nin felsefesi ve ahlak sis
temiyle ilgili. Bizzat Cemaatten, cemaatin ilkeleri ve amalarndan
bahsedebilir misiniz?
Teosofst: Hibir zaman gizlenmemitir bu. Sorun, kesin yant
lar alacaksnz.
SORU: Fakat gizlilik yeminiyle bal olduunuzu duydum? Teoso
fst: Sadece Sr, yani "Ezoterik" ksm. SORU: Fakat cemaatten ayrlan
baz yeler kendilerini bu yemine bal grmediler. Hakl mydlar?
Teosofst: Bu durum onlarn onur anlaylarnn kusurlu oldu
unu gsteriyor. Nasl hakl olabilirler? Byle bir durumun nasl kar
lanmas gerektii New York'taki teosofk yayn organmz Path der
gisinde ele alnmtr: "Diyelim ki bir asker, yemini ve disiplini ihlal
ettii iin yarglanm ve hizmetten men edilmitir. Alnan karara
ve daha nceden uyarlm olduu cezaya kzgnlkla, eski komuta
nndan intikam almak iin, elindeki yanl bilgiyle dmana snm

41
TEOSOF'N N ANAHTAR.I

-bir casus ve bir hain olmu- ona verilen cezann sadakat yeminini
bozduunu ileri srmtr." Sizce hakl m? Sizce onursuz, korkak
bir insan denmeyi hak etmemi midir?
SORU: Ben yle zannediyorum; ama bakalar farkl dnyor.
TEOSOFST: Onlar iin daha kt. Fakat isterseniz bu konudan
daha sonra bahsedelim.

42
 H. P. RLAVATSKY

131
TEOSOF CEMYET NN S STEM

Cemiyetin Amalar
SORU: "Teosof Cemiyeti"nin amalar nelerdir?
TEOSOFST: Balangtan itibaren amacmz vard: (). Irk,
renk veya din ayrm yapmadan nsanln Evrensel Kardelii iin
bir ekirdek oluturmak. (2). Dnya dinleri ile ilimlerine ait kutsal
metinlerinin incelenmesini tevik etmek ve Eski Asya metinlerinin,
yani Brahmanik, Budist ve Zerdt felsefelerin nemini kantla
mak. (3.) Doann sakl gizemlerini, insanda uyur halde bulunan psi
ik ve ruhsal gleri mmkn olan her adan soruturmak. Bunlar
Teosof Cemiyeti'nin ana amacdr.
SORU: Bu konuyla ilgili daha ayrntl bilgi verebilir misiniz?
TEOSOFST: Bu amac gerek grdnz kadar ok akla
yc maddeye blebilirsiniz.
SORU: O halde birinciyle balayalm. ok eitli dinlere, gele
neklere, inanlara ve dnce biimlerine blnm olan insanlar
arasnda kardelik duygusunu gelitirmek iin neler yapmay d
nyorsunuz?
Teosofst: Sizin sylemeye ekindiiniz eyi izninizle ben dile
getireyim. Elbette, dnya soylarnn arta kalanlarndan ikisi, yani
Zerdt olan Parsiler ile Museviler hari, btn uluslar birbirle
rine kar cephe aldklar gibi hepsi kendi ilerinde de blnmtr.
Medeni denen btn Hristiyan uluslar iin bilhassa geerlidir bu. O

43
TEOSOF'N N ANAHTAR!

halde ..? diye soruyorsunuz. nk bu durum ilk amacmzn size bir

topya gibi grnmesine neden oluyor, yanlyor muyum?
SORU: ey, evet; peki aksi ynde bir fikriniz mi var?
Teosofist: Uluslarn blnml gereine kar kamam.
Ama gnmzde bir Evrensel Kardelii topya haline getiren se
beplerin ortadan kaldrlmasyla ilgili ise syleyecek ok eyim var.
SORU: Size gre bu blnmenin sebepleri nelerdir?
Teosofist: lk ve en nemlisi insan tabiatnn doal bencilliidir.
Bu bencillik mevcut dini eitim tarafndan silinmek bir yana daha
azgn ve zapt edilmez bir duygu haline getirilmektedir. Mevcut dini
eitim bu ayrmcl tevik etmekle kalmyor, hakl gstermeye a
lyor. nsanlarn yanl veya doru hakkndaki fikirleri ncil'in lafzi
anlamnn kabulyle tmyle sapknlatrlmtr. Hz. sa'nn zgeci
retisinin bencillikten uzakl yalnzca krs hitabetinde kullan
lan kuramsal bir konuya indirgenmi, te yandan Mesih'in btn g
cyle kar kt Eski Ahit'in dnyevi bencillii Batl uluslarn ha
yatlarnn ta iine ilemitir. "Gze gz, die di," yasalarn en yksek
ilkesi haline gelmitir. Burada aka ve korkusuzca ileri sryorum
ki, bu ve buna benzer retilerin sapkln bir tek Teosofi silebilir.

nsann Ortak Kkeni

SORU: Nasl?
TEOSOFST: (a) Btn insanlarn spiritel ve fiziksel olarak ayn
kkenden geldiini (teosofinin temel retilerinden biridir bu), (b)
insanln esasen tek ve ayn z'den olduu ve bu z'n Bir -ona is
ter Tanr ister Doa diyelim, sonsuz, yaratlmam, ezeli - olduunu
mantksal, felsefi, metafizik ve hatta bilimsel zeminlerde kantla
mak. Bu gereklikten dolay btn insanlar ve btn dier uluslar
etkilemeden bir insana veya ulusa etkide bulunmak imkanszdr.
Tpk bir gle bir ta attmzda eninde sonunda gln iindeki her
su damlasnn bu ta yznden hareket etmesi kadar ak seik bir
gerekliktir bu.

44
 H. P. BLAVATSKY

SORU: Fakat Hz. sa'nn retisi bu deildir ki, bu daha ziyade

kamutanrc (panteist) bir grtr.
TEOSOFST: te burada hata yapyorsunuz. Tmyle Hristiyan
nitelikli bir retidir bu. Ama Musevi denemez; belki sizin ncil kav
raynzla uyumamasnn sebebi budur.
SORU: Genellemeci ve haksz bir sulama. Byle bir iddia iin
kantlarnz var m?
TEOSOFST: Hazr bekliyorlar. Hz. sa'nn u szleri nldr:
"Birbirinizi sevin" ve "Dmannz da sevin"; nk "eer sizi seven
leri severseniz, ne karlnz olur? Vergi toplayclar da yle yapm
yor mu?" Bunlar sa'nn szleri. Oysa Tekvin IX. 25.'de yle yazmak
tadr. "Kenan lanetli olsun. Onlar kardelerine kullar kulu olacaktr."
Demek ki Hristiyan olup ncil'e bal olan insanlar Hz. Musa'nn ya
sasn Hz. sa'nnkine tercih etmektedir. Dayanaklar Eski Ahittir.
Eski Ahit onlarn btn fetih, toprak alma ve aa dedikleri rklar
zerinde zulme dair tutkularn tevik etmektedir. Lafzi anlamnda
alndnda, Tekvin'deki bu pasajn verdii kuvvetle ne cehennemi
gnahlar ilenmitir! Tarih, ne kadar eksik olsa da yantlarla doludur.
SORU: Bilimin ayn fiziksel kkene sahip olduumuzu, Bilgelik
Dini'ni ise ayn spiritel kkene ait olduumuzu kantladn sy
lemitiniz. Oysa Darvinciler'in byk kardelik duygular tadkla
rna pek tank olmuyoruz.
Teosofist: Dorudur. Bu durum maddeci sistemlerin eksikliini
gsteriyor ve biz Teosofistlerin haklln kantlyor. Fiziksel k
kenlerimizin ayn olmas gerei bizim daha yksek ve derin duy
gularmz zerinde hibir etkide bulunmuyor. Ruh'undan veya ilahi
z'nden koparlm madde insan yreine hitap edemez. Fakat Te
osofinin bize rettii gibi, ruhun, cann, gerek ve lmsz insann
birlii bir kez kantlanp kalplerimize yerleirse, gerek bir hayr ve
kardelik iradesi yolunda bize rehber olacaktr.
SORU: Peki Teosofi insann ortak kkenini nasl aklyor?

45
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

Teosofst: ster nesnel, ister znel, btn doann kkeninin ve

evrendeki grnen ve grnmeyen dier her eyin gemite, imdi
ve gelecekte tek bir z'den ibaret olduunu, her eyin O'ndan ba
layp O'na dneceini reterek. Bu sadece Vedantaclar ve Budist
sistem tarafndan eksiksiz bir ekilde ifade edilen orijinal Hint fel
sefesidir. nlerinde ki bu hedefle, btn Teosofistlerin grevi, b
tn lkelerde, mmkn olan her pratik yolla hizipi, blc olma
yan eitimi yaymaktr.
SORU: Cemiyetinizin yazl tz yelerine, bunlar dnda
baka neleri yapmay tlyor? Yani, fiziksel planda?
Teosofst: Btn deerli bireylerin ve kurumlarn tavsiyeleri, bil
gileri ve yardmlaryla uluslar arasnda kardelik duygularn uyan
drmak iin yararl sanat eserleri ve rnlerin dei tokuunu sa
lamak (Elbette tzkteki kayda uyarak: "Cemiyet veya 'Dostlar'
tarafndan ortaklaa veya tek bana yaptklar hizmetlerin hibi
rinden kar veya komisyon alnmayacaktr.") Pratik bir rnee ba
kalm. rnein Edward Bellamy'nin muhteem bir almas olan
"Looking Backwards" [Geriye Bakmak] adl kitabnda tarif edildii
haliyle toplumun rgtlenmesi, evrensel kardelii tmyle gerek
letirmeye doru atlacak ilk byk admlarn neler olacana dair
Teosofist fikri ok hayranlk uyandrc bir gzellikle temsil etmek
tedir. Tarif ettii halimiz kusursuzluktan ok uzaktr; nk insan
larn kalbinde hala bencillik var. Fakat genelde bencillik ve bireyci
lik, dayanma ve karlkl kardelik duygularnca alt edilmitir ve
orada tarif edilen hayat emas, bencillie sebep olup onu besleyen
unsurlar asgariye indirmitir.
SORU: yleyse bir Teosofist olarak byle bir idealin gerekletirmesi
abasna katlacaksnz?
TEOSOFST: Elbette; bunu eylemimizle kantladk. Bellamy'nn
kitabnn yaymlanmasndan sonra Amerika'da ortaya kan Ulusal
kulpleri ve partileri duymadnz m? Giderek daha ne kyorlar
ve zaman getike daha da ne kacaklar. Her neyse, bu kulpler

46
 H. r. B LAVATSKY

ve parti ilk olarak Teosofstlerce balatld, ilklerden biri olan Bos

ton Milli Kulb'nn bakan ve sekreteri Teosofsttir ve ynetici
lerinin ounluu Teosof cemiyetindendir. Btn kulplerinin ku
ruluunda Teosofnin ve Cemiyet'in etkisi ok aktr; nk temel
ilkeleri, Teosofnin rettii insanln Kardelii ilkesidir, ilkele
rin deklarasyonunda unlar ifade etmilerdir: "nsanln Karde
lii lkesi dnyann beeri doay hayvani doadan ayran geliimi
nin ebedi hakikatlerinden biridir." Bir Teosofnin buna ekleyebilecei
ne olabilir? Fakat bu yeterli deildir. Aynca insana, insanln kk
eer bir ise, eitli dinlerde ifade bulan tek bir Hakikat'n olmas ge
rektii alanmaldr.
SORU: Burada dinlerin ortak kkeninden bahsediyorsunuz ve
bu konuda hakl olabilirsiniz; fakat fiziksel planda kardeliin olu
masna nasl uygulanabilir bu?
TEOSOFST: lk olarak metafizik planda doru olan, fiziksel
planda da doru olmak zorundadr. kinci sebep, dini farklardan
daha bereketli bir nefret ve kavga kaynann olmamas. Eer bir ta
raf kendini mutlak hakikatin tek sahibi olarak dnrse, komu
sunun ktln veya yanln penesinde olduunu dnmesi do
al bir sonutur. Fakat insan, hi kimsenin Hakikat'in tmne sahip
olmadn, dinlerin birbirini tamamladn ve eksiksiz dorunun
ancak yanllarndan arnm grlerin bir araya gelmesiyle olu
tuunu grebilirse, o zaman dinde gerek kardelik tesis edilebilir.
Ayn ey fiziksel dnya iin de geerlidir.
SORU: Aklar msnz?
TEOSOFST: Bir rnek alalm. Bir bitkinin bir kk, bir gvdesi,
birok dal ve yapra vardr. nsanlk bir btn olarak, spritel kk
ten byyen gvdedir; yle ki, kk bitkinin birliidir. Kk incit, her
dal ve yaprak bundan mustarip olacaktr.
SORU: Evet, ama yapra veya dal krarsanz, btn bitkiye za
rar vermezsiniz.

47
TEOSOF'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Dolaysyla bir insan incittiinizde insanl in

citmeyeceinizi dnyorsunuz? Peki, emin misiniz? Maddeci bili
min bile bir bitki ok kk bir yara aldnda bu yarann onun b
tn gelecekteki geliimini etkilediini sylediini biliyor musunuz?
Demek ki yanlsnz, benzetmemiz kusursuz. Bununla birlikte par
maktaki kesiin genellikle btn bedeni etkiledii, tm sinir siste
minin buna tepki verdii gereini gz ard ediyorsanz, sizi uyar
mak zorundaym ki, insanlk zerinde olduu kadar hayvanlar ve
bitkiler zerinde de etkili olan spiritel yasalar vardr; siz bu yasa
lar da tanmyorsunuz.
SORU: Hangi yasalardan bahsediyorsunuz?
TEOSOFST: Biz bunlara karmik yasalar diyoruz; fakat Okl
tizmi ett etmediiniz srece kelimenin tam anlamn kavrayamaz
snz. Bununla birlikte benim iddiam bu yasalarn mevcut olduu
varsaymna dayanmyor; daha ziyade bitki benzetmesinden hare
ket ettim. Fikri evrensel boyutlarna kadar geniletin, ok geme
den, gerek felsefede her fiziksel eylemin bir etii ve sonsuza kadar
devam eden bir etkisi olduu sonucuna varacaksnz. Bir insan fi
ziksel zarar vererek incitin. Onun acsnn ve strabnn komusuna
sramayacan, hatta baka uluslardan insanlara asla erimeyece
ini dnebilirsiniz. ddiamz o ki, vadesi gelince ulaacaktr. Do
laysyla insanln btn yeleri bir insana zarar vermekle yalnzca
kendimize deil, uzun vadede btn insanla zarar verdiimiz hi
potezsel gereklii kabul etmedike, Buda ve Hz. sa gibi byk Re
formcu'larn vaaz ettikleri kardelik duygularnn yeryznde ege
men olmasnn mmkn olmadn ileri sryoruz.

Dier Amalarmz
SORU: kinci amacnz gerekletirecek yntemlerinizi ak
lar msnz?
TEOSOFST: Dnya dinleri hakkndaki btn iyi eserleri Adyar
ve Madras merkezlerinde ve dostlarmzn yerel ktphanelerinde

48
 H. P. 81.AVATSKY

toplamak. eitli kadim felsefeler, gelenekler, efsaneler hakkndaki

doru bilgileri yazl hale getirmek ve deerli orijinal eserleri eviri
ve yayn yoluyla yaymak, bu deerli kitaplardan alntlar yapmak,
bunlar hakknda yorumda bulunmak, kendi alanlarnda eitim al
m insanlarn szl bilgilerini kitlelere aktarmak.
SORU: Ya nc ama, insanda uyku halinde bulunan ruhsal
ve psiik gleri gelitirmek.
Teosofst: Birebir retimin ve derslerin mmkn olmad yer
lerde bu yine yayn faaliyetiyle yaplmal. Bizim grevimiz insandaki
spritel sezgileri canl tutmak, mantkd olduu gerek bir soru
turmayla kantlandktan sonra her trden dini, bilimsel ve sosyal
batl inan ve nyarglara, bunlar ister mucizelerle, doast olay
larla, ister dini hizipilikle alakal olsun, kar kmak. Yapmamz
gereken, doann btn yasalarnn bilgisini elde etmeyi aramak ve
onu herkese retmek. Modern insanlar tarafndan ok az anlal
m olan yasalar, gnmzdeki gibi kr inan ve otoriteye dayanan
batl inanlar yerine, doann gerek bilgisine dayal Oklt ilimleri
aratrmak. Zaman zaman ne kadar komik grnrse grnsn,
halk hikayeleri ve efsaneleri dikkatle incelendiinde, doann uzun
zamandr kayp olan nemli gizemleri ortaya karlabilir. Dolay
syla, Cemiyet bilimsel ve felsefi gzlemin alann geniletmek mi
diyle soruturmasn bu hatlarda srdrmek istemektedir.

Yeminin Kutsall stne

SORU: Cemiyet iinde riayet ettiiniz bir ahlak sistemi var m?
Teosofst: Riayet etmek isteyen herkes iin ahlakmz net ve kesin-
dir. Bu ahlak, dnyann yce reformcularnn retilerinden toplanm
eitli ahlaklarn z ve sonucudur. Dolaysyla orada Konfyus'u,
Zerdt', Lao Tze'yi, Bhagavat-Gita'y, Gautama Buda'nn ve Nas
rah sa'nn, Hz. Muhammed'in Hillel'in ve okulunun, Pisagoras'n,
Sokrates'in, Platon'un ve okullarnn ahlakn bulacaksnz.

49
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: Cemiyetinizin yeleri bu ilkelere uyuyor mu? yeler ara

snda byk tartmalar ve ayrlklar olduunu duydum.
TEOSOFST: ok doal. Her ne kadar reforma (u anki haliyle)
yeni denebilse de reform edilecek erkekler ve kadnlar bildiimiz in
sanlardr ite, yani atalarmz kadar gnahkardrlar. Daha nce de
sylediim gibi, ie drt kolla sarlan yeler az sayda. Fakat oun
luk Cemiyet'in kurallarna ve kendi ideallerine en uygun ekilde ya
amak iin elinden geleni yapan iyi insanlardan oluuyor. Bizim gre
vimiz her bir kardeimizi aklsal, ahlaki ve spiritel olarak gelimeye
tevik edip ona yardm etmektir; yoksa baarsz olanlar ayplamak
deil. Kesin bir ekilde dile getirmemiz gerekirse, bize katlmay, zel
likle Cemiyetimizin Ezoterik Blm'ne katlmak isteyen hi kim
seyi reddedemeyiz. Buraya katlanlar "eri giren yeni domu biri
dir". Fakat herhangi bir yemiz, onuru zerine verdii kutsal yemin
ve onun lmsz Benlik'ini bir kenara brakp yeni bir insan olarak
'yeniden doum'unun ardndan eski hayatnn kusurlarm ve hata
larm ilemeye devam ediyor, Cemiyet iinde hala bunlara kendini
brakyorsa, elbette o zaman byk ihtimalle kendisinden ekilmesi
veya istifasnn istenmesi, reddettii takdirde de atlmas normaldir.
Bu tr olaylar iin ok kesin kurallarmz vardr.
SORU: Bu kurallardan bazlarndan bahsetmek mmkn m?
TEOSOFST: Mmkn. lk olarak ister ewterik ister egwterik Ce
miyet iinde olsun, hibir Karde, kendi kiisel grlerini bir baka
Karde zerine empoze edemez. "Ana Cemiyetin hibir grevlisi dini
veya felsefi bir hizbi bir bakasna tercih ettiine veya bir hizbe d
man olduuna dair toplum nnde bir eylemde veya ifadede bulu
namaz. Btn insanlar kendi dini inanlarn tarafsz bir dnyaya
sergilemede eit haklara sahiptirler. Cemiyetteki hibir grevli, bir
toplant kendi dininden insanlar arasnda yaplmadka, kendine
zg inanlarn bakalarna vaaz etmek hakkna sahip deildir. Bu
kuraln ihlali, ihtara ramen devam ederse, yeliin askya alnmas
veya yelikten atlmayla cezalandrlacaktr." Cemiyetimizde su ka
bul edilen eylerden biri budur. Artk Ezoterik diye adlandrdmz

50
 H. P. BLAVATSKY

Cemiyet ise 88o'ler kadar eski bir tarihte konmu kurallar be

nimsemitir: "Hibir Karde, ona birinci blm tarafndan verilen
hibir bilgiyi bencil bir amala kullanamaz; kuraln ihlali atlmakla
cezalandrlr." imdi, byle bir bilgi verilmeden nce, ye bu bilgiyi
bencil amalar iin kullanmayacana ve izin almadan bu bilgiyi ba
kalarna aklamayacana yemin eder.
SORU: Ama bir insann cemiyetten atldnda veya istifa etti
inde, rendii eyleri aklamaya veya ettii yemin bozmaya hakk
yok mu?
TEOSOFST: Kesinlikle hayr. Atlmas veya istifas onu sadece
retmene itaat etme ve Cemiyetin almalarnda etkin rol oynama
zorunluluundan kurtarr, gizlilik yemininden deil.
SORU: Peki bu makul ve adil mi?
TEOSOFST: Kesinlikle, kck bir onur duygusuna sahip her
insan iin onuru zerine ve dahas insann Yksek Benlii -iindeki
Tanr- zerine edilen yemin, mezara kadar balaycdr. Her ne ka
dar Blm veya Cemiyeti terk edebilse de, hibir kadn veya erkek,
sk skya bal olduu bir eye saldrmay veya onu incitmeyi ak
lndan geirmez.
SORU: Bu biraz arya kamak olmuyor mu?
TEOSOFST: Gnmzn dk ahlak ltlerine gre yle ola
bilir. Fakat bu kadar derinden balamayacaksa, yeminin ne faydas
var. Kii istedii zaman kendini zgr brakma hakkna sahipse,
ona nasl gizli bilgi retilebilir ki? Bu tr yeminlerin hibir bala
yc gc yoksa, insanlar arasnda itimat, gven ve emniyet nasl te
sis edilebilir ki? nann bana karma yasas ok gemeden ileyecek
ve eylemin neticesi bu fiziksel planda alnacaktr. Tpk Patl dergi
sinin New York basksnda yazld gibi: "Yemin hem ahlaki hem
oklt dnyalarda sonsuza kadar balaycdr. Bir kere bozmu ve
cezalandrmsak, bu bize onu bir kere daha bozmak hakkn ver
mez, bunu yapmaya devam ettiimiz srece yce Yasa (Karma) ha
rekete gemeye devam edecektir." (The Path, Temmuz 1889.)

51
TEOSOF'N N ANAHTAR!

1 41
TEOSOF CEMYETNN
TEOSOF LE LKS

Kendini Gelitirme stne

SORU: Ahlaki ykseli Cemaatinizin zerinde srar ettii bir ilke
mi oluyor bu durumda?
TEOSOFST: Kesinlikle! Gerek bir Teosofist olmak isteyen kii
kendini BIR klarak yaamaldr.
SORU: Dediinizi doru kabul edelim, fakat daha nce de de
indiim zere, baz yelerinizin davranlar bu temel kurala garip
bir biimde aykr dyor.
TEOSOST: Gerekten de yle. Kendine Hristiyan deyip bir ca
navar gibi davranan insanlarn var olmas gibi, bizim aramzda da
byle insanlarn olmas konusunda elimizden bir ey gelmiyor. Tu
tumumuzdan veya kurallarmzdan kaynaklanan bir sorun deil bu,
insan doasndan kaynaklanyor. Baz halka ak d rgtlerimizde
bile yeler Teosofinin salk verdii hayat sreceklerine, "Yksek
Benlik"leri zerine ant iiyorlar. Hayatlarnn her gn ve her an
her dnce ve eylemlerine rehberlik etmesi iin ilahi Benlik'lerine
bavurmak zorundalar. Gerek bir Teosofist "adil bir hayat srdr
mek ve alak gnlllkle yrmek" wrundadr. SORU: Bu szlerle
ne demek istiyorsunuz?
TEOSOFST: Sadece unu: Bir benlik, birok benlik adna ken
dini unutmaldr. zin verirseniz sizi Theosophist dergisinde konuyu
ok gzel ifadelerle aklayan gerek insansever F.T.S.'nin szleriyle

52
 H. P. BLAVATSKY

yantlayaym: "Her insann ilk yapmas gereken ey kendini bulmak

tr, sonra znel olarak nelere sahip olduunun drst bir envanterini
karmaldr. Kii ister kt, ister iflas halinde olsun, samimiyeti
mizi ve ciddiyetimizi korursak, bunlar kefareti denemeyecek ey
ler deildir." Fakat ka kii yapyor bunu? Herkes kendi geliimi ve
ilerlemesi iin almaya istekli, ama ok az kii bunu bakalar iin
yapmak istiyor. Ayn yazardan bir daha alnt yaparsam: "nsanlar
yeterince uzun zamandr aldanm ve yanlglara kaplmtr; artk
putlar krmann, hileleri bir kenara brakp kendileri iin alma
larnn vakti gelmitir. Kendileri denince yanl anlalmasn sadece
kendi iin alan hi almasa daha iyi olur; o, kendi bana olsa
da bakalar iin, btn iin almaldr. nk komunun bahe
sine diktiimiz her sevgi ve hayr ieine karlk kendi bahemiz
deki iren ayrk otlarndan biri yok olacaktr. Bu ekilde, tanrla
rn bahesi, yani nsanlk bir gl gibi aar. Btn Kutsal kitaplarda,
btn dinlerde bu ok ak bir biimde dile getirilmitir. Fakat kt
niyetli insanlar bunu ilk bata yanl yorumlam, ardndan etkisiz
hale getirmi, maddeciletirmi ve sulandrmtr. nsanln yeni
bir vahye ihtiyac yok. nsann lmsz Ruhu beden tapnann
hakimiyetini ele alsn, oradaki para bozanlar ve btn kirli eyleri
dar atsn yeter, kendi ilahi insanl onu kurtaracaktr. nk bu
ekilde kendiyle Bir olduunda, Tapnan Mimar'n tanyacaktr."
SORU: Dpedz saf zgecilik bu.
Teosofist: yle. Ve on cemiyet yemizden yalnzca bir kardeimiz
byle zgeci olsun, rgtmz gerekten de sekinler rgt olacak
tr. Fakat Teosofi ile Teosofi Cemiyeti arasndaki, yani fikir ile onun
kusurlu cisimlemesi arasndaki zsel farkll grmemekte direte
cek insanlar her zaman var olacaklardr. Byleleri insan bedeninin
her trl gnah ve yetersizliini, bunlara k saan ilahi kla ka
rtryorlar. Peki bu adil mi? Devasa engellere kar kendi ideallerini
gerekletirmeye, yaygnlatrmaya alan bir kuruma ta atyorlar.
Kimileri Teosofi Cemiyeti'ne sadece Kilise ve Resmi Hristiyanlk gibi
dier sistemlerin fena halde baarsz olduu eyi yapmaya kalkt

53
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

iin iftira atyor. Kimileriyse her eyi olduu gibi korumak hevesinde:
1ipk Roma imparatorluumun k dneminde yksek mevkile
rinde alemler tertipleyen kamu grevlileri, tpk Hz. Musa'nn koltu
unda oturan Sadusiler ve Farisiler gibi. Vicdan sahipleri unutma
maldr ki, elinden geleni yapan bir insan, herkesin ayn olanaklara
sahip olmad byle bir dnyada, en baanh insan kadar uram
olarak kabul edilmelidir. Bu apak bir eydir. Hz. sa'nn ncil'de an
latt meseli hatrlayalm. Cebindeki iki liray ikiye katlayan uak,
be liray ikiye katlayanla ayn dl almtr. nk her insana "ye
teneklerine gre verilecektir."
SORU: Ne var ki, burada soyut ile somut arasna bir aynn izgisi
ekmek ok zor; nk ancak somuta bakarak karar verebiliyoruz.
Teosofst: Bu durum neden sadece Teosof Cemiyeti iin geerli
olsun? Adalet, tpk hayr ileri gibi nce evde tesis edilmelidir. Bu
gne kadar toplumsal, hatta dini kurallannz Hz. sa'nn Dadaki
Vaz'da rettii ilkelerin brakn ruhuna uymay, lafzen bile takip
etmedii iin Dadaki Vaz'la alay m edeceksiniz? Eer kendinize
Hristiyan diyorsanz, Mahkemelerden, Meclisten, Ordudan ve di
er her yerden yemini kaldnn tpk [Amerika{laki dini cemaat] Qu
aker'lerin yapt gibi yapn Mahkemeleri de kaldrn, nk eer Hz.
sa'nn yasasn takip edecekseniz, mintannz almak isteyene aba
nz vermeli, sa yananza bir tokat adana br yananz da e
virmelisiniz. "Ktle direnmeyin, dmanlarnz sevin, size zul
medenler iin dua edin, sizden nefret edenlere iyi davrann". nk
"bu buyruklardan en knden birini kim iner ve bakalarna
yle retirse Gklerin Egemenlii'nde yle saylacak" ve " 'Seni Ap
tal' diyen kii cehennem ateinde yanacaktr." Eer ayn kstaslarla
yarglanmayacaksanz, neden yarglyorsunuz? Teosofi ile Teosofi
Cemiyeti arasnda hibir ayrm olmadnda srar edin, Hristiyan
hk sistemini ve onun zn ayn, ama daha ciddi saldnlara da a
m olursunuz.
SORU: Neden daha ciddi?

54
 H. P. llLAVATS KY

Teosofst: nk Teosof hareketinin liderleri, kendi eksikliklerini

kabul ederek yollann slah etmek ve Cemiyet iindeki ktln k
kn kazmak iin ellerinden gelenin en iyisini yaparken, kurallan ve
tzkleri Teosof'nin ruhuyla biimlendirilmiken, kendilerine Hris
tiyan diyen uluslar ve lkelerin Kiliseleri ve Mahkemeleri tam tersini
yapyor. Bizim yelerimizin en ktleri bile, ortalama Hristiyan'dan
daha kt deildir. Ayrca, eer Batl Teosofistler gerek bir Teosof
hayatn srdrmekte ok glk ekiyorlarsa, bu onlann kendi ku
aklannn ocuklar olmalanndan kaynaklanyor. Hepsi de kilisenin
samalklar, sosyal adetleri ve hatta paradoksal yasalan iinde b
ytlm Hristiyanlardan olumaktadr. O bir Teosofst olmadan
nce bir Hristiyanli, daha dorusu kendine byle diyen bir toplu
mun yesiydi. Grdnz gibi, soyut bir ideal ile onun arac ara
sndaki nemli fark ne kadar vurgulansa azdr.

Soyut ve Somut
SORU: Bu ikisi arasndaki fark biraz daha aklar msnz?
Teosofist: Cemiyet ok eitli kesimden gelen kadnlardan ve er-
keklerden oluan byk bir rgtlenmedir. Teosof ise soyut olarak
ilahi Bilgelik, yani evrenin temelindeki bilgeliin ve bilginin btn,
sonsuz lyi'nin her yerde mevcut varl anlamna gelir. Somut anla
mnda ise doann insana bahettii eyin toplam miktardr, baka
bir ey deil. Baz yelerimiz Teosofiyi kendi hayatlarnda gerekle
tirmek, deyim yerindeyse nesnelletirmek iin elinden geleni yapmak
tadr; kimileri ise uygulama deil de sadece bilmek istiyor; kimileri
Cemiyet'e yalnzca meraktan katlm olabilir, geici bir hevesle. r
nein kimi arkadalar cemiyete ye olduu iin katlabilir. Bu du
rumda nasl olur da hibir hakk olmad halde bu ismi benimse
yenlere bakarak sistemi yarglayabiliriz? iir veya onun verdii zevk,
kulaklarmz trmalamaktan baka bir ey yapmayan air bozuntu
lanna bakarak tartlabilir mi? Cemiyet ancak soyut gdleri asn
dan Teosofi'nin cisimlemesi olarak grlebilir; btn beeri kusur
lar ve zayflklar iinde barndrd iin kendini eksiksiz bir somut

55
TEOSOF'N N ANAHTAR!

ara olarak gremez. Aksi takdirde bu Cemiyet de Hz. sa'nn Kili

sesi diye anlan kurumun byk hatalarnn aynsn yapard. Eer
Douya zg bir benzetme kullanmama izin verilirse, Teosof Ev
rensel Hakikat, Ak ve Bilgeliin, dnyaya yansyan usuz bu
caksz okyanusuyken, Teosof Cemiyeti bu yansmann iinde gr
nr bir su kabarcdr. Teosof grnen ve grnr olmayan ilahi
doadr. Teosof Cemiyeti'nde insan doas lahi Ebeveyni'ne doru
ykselmeye alr. Nihayet Teosof deimeyen lahi Gne ise, ce
miyeti de bir gezegen olmak iin bir yrngeye oturmaya alan ve
son derece kk olup Hakikat Gne'inin cazibesiyle srekli dnp
duran bir uydudur. Cemiyet insanlara Teosof diye bir eyin var ol
duunu gstermek, onun ebedi gereklerini inceleyerek ve benim
seyerek ona doru ykselmelerine yardm etmek iin kurulmutur.
SORU: Kendimize zel kurallarmz ve retilerimiz yok dedi
niz sanyordum?
Teosofist: Yok zaten. Cemiyet'in kendi bana destekledii ve
rettii bir bilgelik yoktur. O sadece tarihin ve tarih ncesi devirlerin
byk kahinleri, inisiyeleri ve peygamberlerinin dile getirdikleri ha
kikatlerin bulabildii kadarn saklayan bir depodur. Dolaysyla ce
miyet, insanln byk retmenlerinin birikmi szlerinde bulu
nan ve dnyaya akan Hakikat'in bir kanalndan ibarettir.
SORU: Peki byle bir Hakikat'e cemiyet dnda ulaamaz myz?
Btn kiliseler ayn eyi mi ileri srmek zorunda?
Teosofist: Hi de deil. Byk inisiyelerin -gerek Tanr ocuklar'nn
var olduunu inkar edemeyeceimize gre, insanlarn bylesi bir
bilgelie yalnz bana, hibir ustann rehberlii olmadan ulatn
kabul etmek zorundayz. Fakat bylesi bilgeliklerin peinden giden
birok mrit, kendileri usta olunca, bu retileri kendi sekter dogma
larna sktrarak cceletirdiler. Bylece bir ustann emirleri, dier
btn ustalarn emirlerine kar benimsendi, uyguland. Tabi eer
uygulandysa, Dadaki Seremoni rneinde byle olmadn gr
yoruz. Dolaysyla her din iinde ilahi hakikatten yalnzca kk bir

56
 H. P. 8LAVATSKY

ey banndrr, insan grnn devasa manzarasn o hakikati tem

sil ettii ve onun yerine getiini ileri srd bir noktaya odaklar.
SORU: Fakat Teosof din deil diyorsunuz?
Teosofst: Kesinlikle deil, nk o btn dinlerin ve bir dam
las her inanca dayanak olan Mutlak hakikafin zdr. Bir kez daha
benzetme kullanmamz gerekirse, Teosofi, dnyada, beyaz bir k
huzmesi gibidir, oysa her din yedi prizmatik renkten yalnzca biri
dir. zel bir renge sahip btn nlar, dierlerine kulak tkayp, on
lar yanl olmakla sulad gibi, kendisinin o beyaz k olduunu
sylyor, hatta kendi iindeki ton farkllklarn bile sapklkla sulu
yor. Oysa Hakikat Gnei insann alg ufkunda giderek daha yksee
kyor, her renkli n yava yava solarak tekrar kaynana dn
yor, insanlk sonunda yapay kutuplamalarn lanetinden uzaklaa
cak ve kendini Sonsuz Hakikat'in saf ve renksiz gnmda snr
ken bulacak ve bu Teosofia olacaktr.
SORU: O halde btn byk dinlerin Teosofi'den geldiini ve
dnyann teosofiyi benimseyerek byk yanlsamalarndan ve ha
talarndan kurtulacan ileri sryorsunuz?
Teosofist: Kesinlikle yle. Ayrca Teosof Cemiyetimizin, yeerip
boy atmasna izin verildii takdirde, Sonsuz Hayat Aac'nn zerine
izilmi olan Hayr ve errin Bilgisi Aac'na dnecek mtevaz to
hum olduunu sylyoruz. nk insann Hakikat'e ulamasnn tek
yolu, insanla ait eitli byk dinleri ve felsefeleri incelemek, duy
gularna kaplmadan ve nyargdan uzak bir tavrla onlar karla
trmaktr. Bu sonuca ulamamzn yolu, bunlarn birok ortak nok
tasn bulmak ve kaydetmektir. nk ister ett yoluyla ister bilen
birinden renmek yoluyla olsun, bu sistemlerin isel anlamlarna
ulatmzda, neredeyse hemen her durumda onlarn Doaya dair
byk bir hakikati ifade ettiini grrz.
SORU: Eskiden var olan bir Altn ag'dan bahsedildiini duyu
yoruz, sizin de tarif ettiiniz ey gelecekte bir zamanda gereklee
cek bir Altn a. Ne zaman olacak bu?

57
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Teosofist: nsanlk bir btn olarak onun ihtiyacn hissetmeden

nce deil. Farsa "Cavidan Hirad"na geen bir zdeyi ifade edil
dii gibi, "Hakikat iki trldr: Biri apaktr ve kant istemez; teki
srekli olarak yeni kantlar ve kantlamalar gerektirir." Ancak bu iki
hakikat tr, imdiki gibi karanlkta, dolaysyla sama akl yrt
melerle arptlmaya ak olmayp iyice aikar olduunda, bu iki tr
tek bir tre dntnde ve btn insanlar ayn eyi grmeye ba
ladnda yaanacaktr bu a.
SORU: Fakat bu tr hakikatlere ihtiya duyan ok az sayda in
san kesin bir eye inanmaya karar vermi olabilir, yle deil mi?
Bana Cemiyet'in kendine ait bir retisi olmadn, her yenin se
tii eye inanp istediini kabul edeceini sylyorsunuz. Sanki Te
osofi Cemiyeti eski Babil Kulesi'nin inan ve dil karmaasn yeni
den yaratmaya alyor. Ortak inanlarnz yok mu?
TEOSOFST: Cemiyetin kendine ait bir ilkesi veya retisi yok
demekle kastmz, yelerinin kabul etmek zorunda olduu herhangi
bir inan veya zel retinin olmamasdr. Fakat kukusuz bu cemi
yetin btn iin konulmu bir kuraldr. Daha nce size syledii
miz zere Cemiyet i ve d olarak ikiye ayrlmtr, i cemiyete ait
olanlar elbette kendilerine zg bir felsefeye -veya isterseniz- bir dini
sisteme sahiptirler.
SORU: Bize bundan bahsetmeniz mmkn m?
TEOSOFST: Bir sr olarak saklamyoruz. Birka yl nce The
osophist dergisinde kan "Esoteric Buddhism" yazsnda ana hat
laryla aklanmt. Secret Doctrine (Gizli reti) kitabnda daha
ayrntl bir sunumu bulunabilir. Bilgelik Dini veya Kadim reti
denilen, dnyann en eski felsefesine dayanmaktadr. sterseniz bu
konuda somlar sorabilir ve yantlar alabilirsiniz.

58
 H. P. l\lAVATSKY

s
TEOSOFNN TEMEL GRETLER

Tann ve Dua stne

SORU: Tanr'ya inanyor musunuz?
TEOSOFST: Bu sizin Tanr'dan ne anladnza bal.
SORU: Hristiyanlarn Tanr's, Hz. sa'nn Babas, Yaratc: yani,
Hz. Musa'mn Kutsal Kitap'ta bahsi geen Tanr's.
TEOSOFST: Biz byle bir Tanr'ya inanmyoruz, insann devasa
bir glgesinden baka bir ey olmayan, hatta insann en iyi yanla
rm bile temsil etmeyen, insan biimli, kozmos d kiisel bir Tanr
fikrini reddediyoruz. Teolojinin Tanr's bir elikiler ve mantksal
imkanszlklar yumadr diyor ve bunu kantlyoruz. Dolaysyla
onunla bir alakamz olmaz.
SORU: Ltfen bunun nedenlerini anlatr msnz?
TEOSOFST: ok nedenimiz var ve hepsini anlatmaya burada
yer yok. Ama birka tanesinden bahsedebiliriz. Bu Tanr'ya inanan
lar ona Mutlak ve Ezeli diyor, yle deil mi?
SORU: yle olduuna inanyorum.
TEOSOFST: Eer Snrsz ve hele Mutlak ise, nasl bir sureti
olabilir ve bir eyin yaratcs olabilir ki? Suret srur demektir, bir
balang ve bir son demektir; yaratmak iin de bir Varlk'n dn
mesi ve planlamas gerekir. Mutlak nasl dnebilir, snrl, czi ve
arta bal bir eyle nasl olur da alakas olabilir? Bu felsefi ve man
tksal bir samalktr, ibrani Kabala's da byle bir fikri reddediyor

59
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

ve Mutlak Tanrsal lkeyi, "Ayn Sof' denen sonsuz bir Birlik olarak
gryor.* Yaratmak iin Yaratc'nn aktif olmas gerekir, MUTLAK
olmas asndan bu imkansz olduu iin, sonsuz ilkenin, dolayl bir
ekilde, yani Sefirot'un kendinden sdfir etmesi [tamas] sayesin
de** evrimin (yaratln deil) sebebi haline geldiinin ortaya konul
mas gerekmitir.
SORU: B u inanlara sahip olup da hala Yehovah'a, yani
Tetragrammaton'a inanmay srdren Kabalistler iin ne diye
ceksiniz?
Teosofst: stedikleri eye inanmakta zgrler, onlarn inanyor
veya inanmyor olmas hibir eyin kant deildir. Cizvitlere sorar
sanz iki kere iki her zaman drt etmez, Tanr isterse 2X2 s yapa =

bilir. imdi bu samal kabul m edelim?

SORU: O zaman sizler Tanrtanmazsnz?
Teosofist: Bildiim kadaryla hayr, tabi Tanrtanmaz etiketini
insan biimli bir Tanr'ya inanmayanlar iin kullanmyorsanz. Biz
Her ey'in Kkeni olan, Her ey'in O'ndan geldii, Varlk'n byk
dngsnn ardndan her eyin O'na dnecei bir Evrensel lahi
lke'ye inanyoruz.
SORU: Panteistlerin eski iddias bu. Eer Panteistseniz, Deist de
ilsinizdir; Deist deilseniz, o zaman Tanrtanmaz sfatna bir ya
nt bulmalsnz.
TEOSOFST: art deil. Panteizm [Kamutanrclk] terimi istis
mar edilen birok terimden biridir; ilk ve gerek anlam kr nyar
glar ve tek yanl bakla arptlmtr. Eer bu bileik kelime iin
kullanlan Hristiyan etimolojiyi kabul eder, "her ey" anlamna ge-

"Ayn Sof, branice'de Doa'da ve Doa'yla birlikte sonsuz veya snrsz olan
anlamna gelir ve bir Varlk olmayp, mevcudiyet d " Var Olma"dr.
** Aktif olmayan Ebedi lke nasl olur da kendinden bir ey sudur veya zuhur etti
rir? Ne Hind'in Vedalar'nda geen Parabrahma ne de Kaide kkenli "Kabala'da
geen Ayn Sof: bu tr bir ey yapar. Ebedi ve dngsel olan bir Yasa sayesinde,
her maha-manvantara 'mn veya yeni Hayat Dngs 'nn balangcnda, her daim
sakl ve anlalamaz olan Tek llke'den aktif ve yaratc bir G'n (Kelam'n)
sudur etmesi sz konusudur.

60
 H. r. l\LAVATSKY

len pan kelimesi ile "tanr" anlamna gelen theos kelimesini birle
tirir, sonra bunun Doa'daki her tan her aacn bir Tanr veya Tek
Tanr olduunu dnr ve retirseniz, Panteistleri fetilere tap
nanlar olarak grmekte hakl olursunuz. Fakat Panteist kelimesinin
bizim yaptmz gibi ezoterik anlamda etimolojisine bakarsanz pek
baarl olamazsnz.
SORU: Peki sizin tanmnz nedir?
TEOSOFST: Bir soruyla yantlamama izin verin. Pan, yani Doa
kelimesinden ne anlyorsunuz?
SORU: Doa, sanrm, etrafmzda var olan eylerin toplamnn
ismi; maddi alemdeki sebep ve sonularn toplam, evrenin yaratm.
TEOSOFST: Dolaysyla ansiklopedilerinizde yazd gibi belki
"tek ve ayrk bir g olarak grnen", akl sahibi bir Yaratc veya
Yaratclar'dan mutlak anlamnda bamsz, sonlu amillerin ve kuv
vetlerin btnn toplam, bilenen sebep ve sonular dzeninin ki
iletirilmi toplam?
SORU: Evet, sanrm yle.
TEOSOFST: Eh, biz ne e zamanl yanlsama dediimiz nesnel
ve maddi doay iin iine katyor, ne de Natura kelimesinin kabul
edilen Latin kkeninden (nasci, domak kelimesinden olu) uzakla
p Pan terimini Doa olarak gryoruz. Biz llahilik dediimiz za
man, sizin titrek glgeler ve sonlu gerekd eylerin toplamnz
deil, sonsuz ve yaratlmam doay anlyoruz. u grdmz gk
yzne Tanr'nn Taht denmesini ve u amurdan dnyay onun
Ayaklarnn dedii yer olarak yorumlanmas iini ilahi besteleyen
lere brakyoruz. Bizim ilahilik makammz ne cennette, ne belli bir
aata, ne bir binada ne de bir dadadr: O her yerdedir, grnen ve
grnmeyen Kosmos'un her atomunda, blnebilir her molekln
dedir; nk O evrimin (tekaml) ve ters evrimin (nzul) ardndaki
gizemli gtr. Her Yerde Hazr ve Nazr, Her eye Kaadir, Her eye
Arif olan Yaratclk Potansiyeli'dir.

61
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Durun. Her eye Arif Olmak, dnen bir ey iin kulla
nlan bir sfattr, oysa kendi Mutlaklk'nzn dnme gcn inkar
ediyordunuz.
TEOSOFST: Mutlaklk'n dnmediini sylyoruz, nk d
nce snrl ve arta bal bir eydir. Fakat anlalyor ki, felsefede
mutlak bilindnn ayn zamanda mutlak bilin olduunu da unu
tuyorsunuz, aksi takdirde Mutlak olamazd.
SORU: Yani sizin Mutlaklk dnyor mu?
TEOSOFST: Hayr, dnmyor ve bunun basit bir nedeni var.
nk o bizatihi Mutlak Dnce'dir. Ayn nedenle ona var da diye
mezsiniz, nk o mutlak var olmadr, bir Varlk deil, Var-Olmatlr.
Solomon Ben Jehudah Gabirol'un Kether-Malkut adl eserindeki ha
rika iirini okursanz, ne demek istediimizi anlarsnz: "Ey saylarn
kkeni olan; Sen Bir'sin; ama bir say deilsin, nk birlik ne o
alr, ne deiir, ne surete brnr. Sen, Bir'sin; senin birliinde in
sanlarn en bilgeleri kaybolurlar. Sen, Bir'sin; Birliin asla yok olmaz,
genilemez ve deitirilemez. Sen, Bir'sin, hibir dncem, Sana bir
snr, Sana bir tanm koyamaz. Sen, Bir'sin; ama bir mevcudiyet ola
rak deil, nk lmllerin kavray ve grs Varolu'una erie
mez, ne de Neredeliine, Nasllna, Niinliine eriebilir,'' vs. vs.
zetle, bizim Mabud'umuz sonsuzca, kesintisizce tekaml edendir,
yaratan, evreni ina eden deil; evrenin kendisi, kendi z'nden or
taya kp geliir, yoksa bir imal edilme sz konusu deildir.
Kendi sembolizmas asndan, emberi olmayan bir kre ha
lindeki bir kre olan bu Mabud'un veya akla gelebilecek dier b
tn veheleri kapsayan ve her daim etken olan tek bir vehesi, yani
KEND vardr. O, asla tezahr etmeyenin iinde Ezeli ve Deime
yendir; tezahr eden yasalarn ardndaki Tek Yasatlr; nk mut
lak YASA tezahr ettii dnemlerde HEP OLUAN'dr.
SORU: Bir keresinde bir yenizin Evrensel lahiliin her yerde
olduunu, onurlu eylerde olduu gibi onursuz eylerin iinde de bu-

62
 H. P. B IAVATSKY

lunduunu, yani sigaramn klnn her atomunda mevcut olduunu

sylediini duydum. Sizce bu kfr deil mi?
Teosofist: Basit bir akl yrtme neden kfr olsun, sanmyo
rum. Her Yerde Mevcut Olan lke'yi evrenin herhangi bir noktasnn
ya da herhangi alglanabilir bir madde paracnn dna m ata
caz, bu durumda onun hala sonsuz olduunu syleyebilir miyiz?

Dua Gerekli Mi?

SORU: Duaya inanyor musunuz, hi dua eder misiniz?
Teosofist: Etmiyoruz. Laf deil, i retiyoruz.
SORU: Mutlak lke'ye bile dua etmiyor musunuz?
Teosofist: Neden edelim? ok iyi donanml insanlar olarak saf
bir soyutlamaya szel dualarla seslenerek vakit kaybetme lksmz
yok. Bilinemez Olan ancak kendi iindeki paralar asndan ilikilere
sahiptir; fakat herhangi bir czi iliki asndan byle bir ey yoktur.
Grnr evrenin varoluu ve fenomenleri, karlkl iliki iinde olan
suretlere, bunlarn yasalarna baldr, duaclara veya dualara deil.
SORU: Duann etkili olduuna hi inanmyor musunuz?
TEOSOFST: Bir sr kelimenin dsal olarak tekrar edildii du
alann yararna inanmyoruz.
SORU: Baka trl bir dua biimi var m?
TEOSOFST: Kesinlikle. Biz ona rade Duas diyoruz; o bir di
lekeden ziyade bir isel emirdir.
SORU: Dua ettiiniz zaman kime dua ediyorsunuz o halde?
TEOSOFST: "Gklerdeki Babamz"a, ezoterik anlamda. SORU:
Teolojide verilenden farkl m bu?
TEOSOFST: Tmyle. Bir Okltist veya Teosofst, duasnda, "sr
halinde olan Baba"sna dua eder (Matta 6.6'y okuyun ve anlamaya
aln), yoksa Kozmosun dnda ve dolaysyla sonlu olan Tanr'ya
deil; bu "Baba'' da insann kendisindedir.
SORU: O zaman insan bir Tanr yapyorsunuz?

63
TEOSOF'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Ltfen "Tanr" deyin, "bir Tanr" demeyin. Bizim

anladmz anlamda teki nsan tanyabileceimiz tek Tanr'dr.
Baka trls nasl mmkn olabilir ki? Tanr evrenin her yerinde
var olan sonsuz bir ilkedir varsaymmz kabul edince, insan etrafn
daki ve iindeki Mabud'tan nasl kaabilir? Biz "Gklerdeki Babamz"
iimizdeki, kalbimizdeki, spiritel bilincimizdeki mahede edilebi
lir olan ilahi z olarak tanmlyoruz. Bunun Mabud'un kendi fiziksel
beyinlerimizde oluturabileceimiz insans biimiyle hibir alakas
yoktur. "Tanr'nn tapna olduunuzu, (Mutlak) Tanr'nn ruhunun
iinizde yaadn bilmiyor musunuz?"* Hi kimse iimizdeki z
insanbiimli hale getirmesin. Hibir Teosofist, beeri hakikate deil
de, lahi Hakikat'e inanacaksa, bu "Sr halindeki Tann"nn ne fani in
sandan ne de Sonsuz zden ayr olduunu sylemesin - nk hepsi
Bir'dir. Ayrca, belirttiimiz gibi dua bir dileke deildir. Aksine, o bir
gizemdir; ezeli mutlak ruha zmsenmeyen czi ve fani dnce ve
arzularn spiritel iradelere veya iradeye dnt oklt bir sre
tir; bu srece "spiritel dnm" denir. Umutlarmzn younluu
duay bir "Felsefe Ta"na, yani kurunu altna eviren eye dn
trr. Tek homojen zmz, yani "irade duamz", etkin ve yaratc
bir kuvvete dnerek arzularmz dorultusunda sonular retir.
SORU: Duann fiziksel sonular reten bir oklt sre olduunu
mu ima ediyorsunuz?
TEOSOFST: Evet. rade Gc yaayan bir g haline geliyor.
Fakat Atma-Buddhi'nin nda sakl Yksek Spiritel EGO'lanna
"Benim deil, Senin iraden olacak," diyen, ama alt kiisel egoyu,
yani fiziksel insann arzularn ezmek yerine, bencil, kutsal olmayan
amalar edinmek iin iradegc dalgalar gnderen Okltistlere ve
Teosofistlere yazklar olsun! nk bu, iren kara majiden, spiri
tel byclkten baka bir ey deildir. Ne yazk ki btn bunlar
*
Bu konuyla ilgili olarak u aklamay yapmakta yarar var: Kristos, Hindular 'n At
ma-Bddhi-Manas ls halinde tezahr eden ve Bhagavatgila 'da Avalar Kri
na'nn kendisi iin kulland Atman. Soyut Ruh, Ketragna. Yce Ego ve Evrensel
z adlarnn belirledii En Yce lke'dir. Dolaysyla, Kristos ile Krina, felsefi a
dan ayn ilkeyi temsil ederler.

64
 H. P. B LAVATSKY

bizim Hristiyan devlet adamlarnn ve zellikle birbirine kar or

dular gnderen generallerin en sevdikleri uratr. Her iki tip de ey
leme gemeden nce ayn "Ordularn Rabbi'ne dua edip, ondan d
manlarnn grtlam kesmesinde yardmc olmasn dileyip, bir tr
byclk yaparlar.
SORU: Hz. Davut, Filistinlileri malup etmesi, Suriyelileri ve Mo
abite'leri yok etmesi iin Ordular'n Rabbine dua etmiti. "Ve Tanr
Davut'un dileine gre verdi." Bunu yaparken sadece Kutsal Kitap'
takip ediyoruz.
TEOSOFST: Kukusuz ediyorsunuz. Fakat bizim bildiimiz ka
daryla kendinizi srailli veya Musevi deil de, Hristiyanlar diye ad
landrmay sevdiiniz iin, bunun yerine neden Hz. sa'nn syledi
ini takip etmiyorsunuz? O size aka "eskileri", yani Hz. Musa'mn
yasasn takip etmemeyi emretmi, "Kl eken klla lr,'' diye
rek bunu yasaklam ve sizi uyarmtr. Hz. sa sizin sadece dudak
larnz kprdatmak iin kullandnz, ama gerek Okltistlerin ne
anlama geldiini ok iyi anlad bir dua verdi; bu dua da yle der:
"Biz alacaklarmz nasl balyorsak, yle borcumuzu bala," ki
siz bunu asla yapmyorsunuz. Ayrca size, dmannz sevin ve sizden
nefret edenlere iyi davrann demitir. Babamz'a dmanlarnz yok
etmesi ve size zafer kazandrmas iin dua etmenizi syleyen, kuku
suz "Nasral merhametli sa" deildi. te bu yzden, sizin dua de
diiniz eyi reddediyoruz.
SORU: Peki btn uluslarn ve halklarn bir Tanr'ya veya Tan
rlara dua etmesini, tapnmasn nasl aklyorsunuz? Bazlar iblis
lere ve kt ruhlara tapnp onlar yceltse de; btn bunlar duann
etkililiine olan inancn evrensel olduunu kantlar.
TEOSOFST: Bu, sadece, duann Hristiyanlka ona verilenden
ok farkl anlamlara geldii gereini gsterir. Dua yalnzca rica veya
dileke deildir; eski zamanlarda dua daha ziyade ar veya bir tr
zikir anlamna geliyordu. Mantra, yani Hindularn ritmik bir biimde
terennm edilen duas tam olarak bu anlama sahiptir ki, bu yzden
Brahminler kendilerini harcalem devalar'dan, yani "ilahlardan" s-

65
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

tn tutarlar. Bir dua yilik iin olabilecei gibi (birbirinin mahvn is

teyen iki ordu gibi) lanet veya ktlk iin beddua da olabilir, insanla
rn byk ounluu youn bir biimde bencil olup yalnzca kendi
karlarna dua ettikleri, gnlk nafakalar iin almak yerine r
zklarnn verilmesini istedikleri, Tanr'dan onlar ayartdan deil,
ktlkten uzak tutmasn istedikleri iin, bu dualar, gnmzde
anlald haliyle iki kez riyakardr: (a) insann kendi ayaklar s
tnde durma gcn ldrmekte; (b) insanda doann ona verdiin
den daha vahi bir bencillik ve egotizm yaratmaktadr. Tekrar ediyo
rum, biz "Birlie" ve "Sr halindeki Baba"mzla birlik iinde amellerde
bulunmaya; nadir mutluluk huUlarnda Yksek Ruhumuzun Ev
rensel zle birlemesine, ruhumuzun yaarken "Samadhi", lmden
sonra da "Nirvana" denilen hale, merkeze, kkene doru ekildiine
inanyoruz. Yaratlm czi varlklara, ilahlara, azizlere, meleklere,
vs. dua etmeyi reddediyoruz. nk bunu putperestlik olarak gr
yoruz. Daha nce akladmz nedenlerden dolay, MUTLAK olana
dua edemeyiz; bu yzden beyhude ve faydasz duann yerini erdemli
ve iyilik reten amellerle doldurmaya alyoruz.
SORU: Hristiyanlar buna kibir ve kfr diyeceklerdir. Ya
nlyorlar m?
Teosofist: Tepeden trnaa. Mutlak ve Ezeli olann (czi ile klli
arasnda herhangi bir iletiim mmkn olsa bile) her aptal ve ben
cil duay dinleme tenezzlnde bulunacana inandklar iin, ey
tana zg bir kibre sahiptirler. Ayrca, Her eye Kadir Olan ve Arif
Olan Tanr'nn ne yapacan renmek iin dualara ihtiya duydu
unu retmekle de en byk gnaha giriyorlar. Bu -ezoterik bir
ekilde anlaldnda- Buda ve Hz. sa tarafndan dorulanmtr.
Biri, "Ellerinden bir ey gelmeyen ilahlardan istemeyin, dua etme
yin! Eylemde bulunun; karanlk aydnlanmayacak. Sessizlikten is
temeyin; o ne konuabilir, ne iitebilir." Demitir. Dieri ise -Hz. sa
yle tavsiyede bulunmaktadr: "Benim adma (Kristos adna) ne is
terseniz, onu yapacam." Elbette bu alnt lafzi anlamnda alnd
nda bizim savlarmza kar olur. Ama bizim iin, Atma-Buddhi-

66
 H. P. ll LAVATSKY

Manas', ya da z' temsil eden Kristos teriminin anlamnn eksiksiz

bilgisiyle ezoterik olarak kabul edersek, u anlama gelir: Bilmemiz ve
dua etmemiz, daha dorusu birlik iinde eylemde bulunmamz ge
reken tek Tanr, bedenimizi tapnak olarak kullanan, onda ikamet
eden Tanr Ruhu'dur.

Dua nsann Kendine Gvenini ldrr

SORU: Peki Hz. sa bizzat dua etmedi mi, duay tavsiye etmedi mi?
TEOSOFST: yle yazlmtr; fakat bu 'dualar' tam da biraz nce
bahsettiimiz kiinin "Sr halindeki Baba" ile birlii trnden dua
lardr. Aksi takdirde eer Hz. sa'y evrensel lah olarak grrsek,
u kanlmaz mantksal sonu tam bir samalk olacaktr: O, yani
Tanr'mn kendisi Kendine dua etmitir ve Tanr'nn iradesini kendi
iradesinden ayrmtr!
SORU: Bir itiraz daha. stelik bu itiraz Hristiyanlar tarafndan
ok kullanlmtr. Hristiyanlar yle sylyorlar: "Kendimde hibir
zaaf ve tutkuyu fethedecek gc bulamyorum. Fakat Hz. sa'ya dua
ettiim zaman onun bana bu kuvveti verdiini ve O'nun gcyle za
yflklarm yenecek gce ulatm hissediyorum."
TEOSOFST: Hi armadm. Eer "sa Mesih'', ona dua edenden
ayr ve bamsz bir Tanr ise, o zaman kukusuz gl bir Tanr iin
her ey mmkndr, mmkn olmak zorundadr. Zaaflar bu ekilde
fethedilse bile, bunun erdemi, adaleti nerede? Baarlan i yalnzca
bir duaya mal olmusa, bizim szde fatihimiz neden dllendirilsin?
Bir insan iin ounu kendi yapmsa ve iisi btn gn aacn al
tnda oturup onun i yapmas iin dua etmise, bu iiye para der
mi? Bir insann btn hayatm ahlaki tembellik iinde geirmesi, ki
inin en zor ilerini ve grevlerini -bu ister bir Tanr, ister bir insan
olsun- baka birinin omuzuna ykmas bize gre ok iren bir ey
dir ve insanlk onuruna yakmayan bir davrantr.
SORU: Belki yledir, fakat hayat mcadelesinde yardm et
mesi ve g vermesi iin kiisel bir Kurtarcya gvenmek, modern

67
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

Hristiyanlk'ta temel bir fikirdir. znel olarak byle bir inann et

kili olduuna, inananlarn kendilerini yardm alm ve glenmi
hissettiklerine kuku yok.
Teosofist: Baz 'Hristiyan' ifaclarn* hastalarnn bazen ifa bul
duklar konusunda kuku yok; ancak hipnotizma, telkin, ruhbilim
ve medyumluunda daha fazla deilse bile ayn sklkla ie yarad
na da kuku yok. Kendi savnz savunurken, sadece baarl olan
rnekleri alyorsunuz. Fakat on kat fazla sayda baarszlklara ne
demeli? Eminim en fanatik, en krce inanan Hristiyanlar arasnda
bile baarsz rneklerin olduunu inkar etmeyeceksiniz?
SORU: Peki tmyle baarl olan vakalar nasl aklyorsunuz?
Bir Teosofist tutkularna ve bencilliine boyun edirecek g iin ne
reye yneliyor?
TEOSOFST: Yksek Benlii'ne, ilahi Ruh'a, iindeki Tanr'ya,
Karma'sna. Bir aacn meyvesiyle bilindiini, sebebin sonutan an
laldn daha ka kez tekrarlamamz gerekiyor? Tutkulara egemen
olmaktan, Tanr'nn veya Hz . sa'nn yardmyla iyi bir insan olmak
tan bahsediyorsunuz. Gnahtan ve sutan kaman, susuz, erdemli
insanlara en ok nerede rastlanyor, Hristiyanlk'ta m Budizm'de
mi, Hristiyan lkelerde mi, kafirlerin lkesinde mi? ddialarmz
iin istatistiklere bir bakalm: Hindistan ile Srui Lanka'da yaplan,
Hristiyanlar'n, Mslmanlar'n, Hindular'n, Budistler'in vs. arasn
dan geliigzel seilmi iki milyon insann su karlatrlmasnda,
Hristiyanlarn Budistlere su oran 15/4 kmtr. (Vide Lucifer, Ni
san 1888 s. 147, "Christian lecturers on Buddhism.") Hibir doubi
limci, kayda deer hibir tarihi, Psikopos Bigandet ve Abbe Huc'tan
Sir William Hunter'e kadar hibir gezgin, hibir drst resmi memur,
Hristiyanlar'n Budistler'den daha erdemli olduunu sylemeyecek
tir. stelik Budistler (En azndan gerek Siyam Budistleri,) Tanr'ya
inanmadklar gibi kendilerini ne bu dnyada ne de br dnyada
*
Ruhun dndaki her eyin varln inkar etmek suretiyle ve hastann kendisine
tamamen inanmas artyla her illeti iyiletireceini iddia eden yeni bir ifaclar
grubu tremitir. Bu, bir tr zhipnozdan baka bir ey deildir.

68
 H . P. BLWATSKY

bir dln beklediini dnrler. Rahipleri de normal insanlar

da dua etmezler. "Dua m!" diyeceklerdir aknlkla, "kime, neye?"
SORU: Yani gerekten Tanrtanmazlar!
TEOSOFST: Kesinlikle. Fakat ayn zamanda dnyadaki en er
demli, erdemli yaamaya en fazla nem veren insanlardr. Budizm
yle syler: Dier insanlarn dinine sayg gster, kendi dinine sadk
ol. Fakat Kilise Hristiyanl btn dier uluslarn tanrlarn iblisler
olarak reddeder ve Hristiyan olmayan btn uluslarn ebedi azaba
mahkum olduklarna inanr.
SORU: Budist rahipler de aynsn yapmyorlar m?
TEOSOFST: Asla. Bunu yapamayacak kadar [Buda'nn szle
rinden oluan] DAMMAPADA'da yazan bilge kurala ballar, nk
unu bilirler: ''ster cahil ister bilgili her kim kendini bakalanndan
stn gryorsa; o elinde mum tutan kr bir adama benzer; kendi
krdr, bakalarn aydnlatr."

nsan Cannn Kayna stne

SORU: Peki o zaman insann bir Ruh'a ve an'a sahip olmasn
nasl aklyorsunuz? Bunlar nereden geliyorlar?
TEOSOFST: Evrensel Ruh'tan. Elbette bir kiisel Tanr'nn ltf
deiller. Bir denizanasnn sv unsuru nereden gelir? Onu evrele
yen, iinde yaad, nefes ald, varln srdrd ve sonunda
ona dnd okyanustan.
SORU: O halde, Ruh'un Tanr tarafndan insana flendii, veril
diine dair retiyi reddediyorsunuz?
TEOSOFST: Mecburen. Tekvin (Yaradl) blmnde bahse
dilen "Can", yine orada bahsedildii zere, Tanr'nn (Biz "doa" ve
deimez yasa diyoruz) dier btn hayvanlara verdii gibi insana
da bahettii Yaayan an'dr, yani Nefs'tir. Kesinlikle dnen can
veya zihin deildir, hele lmsz Ruh hi deildir.

69
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: Peki, yle diyelim o zaman: nsan zeka sahibi bir an'la
veya lmsz Ruh'la donatan Tanr mdr, deil midir?

TEOSOFST: Yine, soruyu soru biiminizden dolay itiraz et

mek zorundayz. Kiisel bir Tann'ya inanmyorsak, onun insana ruh
verdiini nasl syleyebiliriz ki? Ama madem bir yant istiyorsunuz,
her yeni doan iin yeni bir Ruh yaratma riskini stlenen bir Tanr
iin sylenebilecek tek ey, byle bir Tanr'nn bizzat kendisinin pek
bilge olmaddr. Belli baz dier glkler ile bunu ayn Tanr'nn
arifmutlakl, adillii, merhametine dair iddialarla uyuturmann
imkanszl, bu teolojik dogmann her gn, her saat arpp para
land lmcl mercan kayalklar haline gelir.

SORU: Ne demek istiyorsunuz? Ne glkleri? TEOSOFST: Ak

lma, halk nnde bir tartma iin hide hazrlksz saylamayacak
bir Hristiyan misyonere kar bir Budist rahibin Yant verilemez
sav geliyor. Bu olay Colombo yaknlarnda oldu, Misyoner, rahip
Megattivati'den Hristiyan Tann'nn kafirler tarafndan neden ka
bul edilmediine dair kendi nedenlerini sylemesini istedi. Eh so
nunda Misyoner bu asla unutulamayacak tartmadan her zamanki
gibi aznn payn ald.

SORU: Sonu her ne olduysa renmek isterim.

TEOSOFST: Olan uydu: Budist rahip, pedere Tanr'smn Hz.

Musa'ya verdii yasalarn sadece insann itaat etmesi iin olup,
Kendisi'nin ineyebilecei yasalar olup olmadn sordu. Misyoner
bu varsaym hararetle reddetti. "Peki,'' dedi Budist rahip, "Tanr bu
yasalara bir istisna tekil etmiyor diyorsun ve ayn zamanda onun
iradesi olmadan hibir can doamaz diyorsun. imdi Tanr birok ey
dnda zinay da yasaklyor, ama sen her bebei onun yarattn ve
ona bir Can verdiini sylyorsun. O halde gnahla, zinayla doan
her bebein Tanr'nn ii olduunu mu dneceiz? Tanr yasala
rn inenmesini yasaklayp cezalandrrken, yine de bu tr ocuklar
iin her saat her gn can yaratyor. En temel mantk yasalarna gre
Tanr gnaha elik etmitir; nk onun yardm ve mdahalesi ol
madan hibir ocuk doamaz. Bizzat senin her trl gnahtan m-

70
 H. P. 81AVATSKY

nezzeh tuttuun Tanr tarafndan yaplan bir ey iin sadece anne

babay deil, ocuu da cezalandrmann adaleti nerede?" Misyoner
saatine bakt ve birdenbire saatin tartmaya devam etmek iin ok
ge olduunu anlad.
SORU: Aklanamayan btn bu vakalarn sr olduunu ve dinin
bize srr aratrmamz yasakladn unutuyorsunuz.
TEOSOFST: Hayr, unutmuyoruz. Bu imkansz eyleri reddedi
yoruz sadece. Ayrca bizim inanlarmza inanmanz beklemiyoruz.
Biz sadece sorduunuz sorular yantlyoruz. Sizin "srlar" dediiniz
ey iin biz baka bir isim kullanyoruz.

Yukardaki Konularda Budist retiler

SORU: Budizmin Canlar konusundaki retisi nedir?
Teosofist: Bu, yaygn, yani egzoterik Budizm'i mi, yoksa ezote-
rik retileri mi kast ettiinize bal olarak deiir. Ezoterik re
tide u ekilde aklanr:
"Can, cahiller tarafndan yanl bir fikri ifade etmek iin kulla
nlan bir kelimedir. Her ey deiime tabi ise insan da buna dahil
dir ve onun her maddi paras deimek zorundadr. Deiime tabi
olan ey kalc deildir; dolaysyla deien bir eyin de deime
yen, lmsz bir paras olamaz." Bu reti yaln ve kesin grn
yor. Fakat her yeniden douta ortaya kan yeni kiiliin, eski kii
liin "Skandhalar"nn, yani niteliklerinin bir toplam m, yoksa bu
yeni Skandhalar toplamnn, gemiten hibir iz tamayan yeni bir
varlk m olduunu sorduumuzda u cevab alrz: "Bir anlamda
yeni bir varlktr, bir anlamda deildir. Bu hayat sresinde Skand
halar srekli olarak deiirler. Krk yandaki A, kiilik asndan on
sekiz yandaki A ile ayn kiidir, fakat ayn zamanda bedeninin s
rekli rettii atklar ve yenilenmeleri, zihin ve karakter deiimleri
dolaysyla o baka bir kiidir de. Bunlara ramen kii yallnda,
adilane bir ekilde hayatnn nceki aamalarnn her eylem ve d
ncesinin meyvelerini toplar. Bunun gibi, yeniden doan yeni var-

71
TEOSOF' N N ANAHTAR!

lk eskisiyle (ayn kiilik olmasa bile) ayn birey olarak, imdi farkl
bir surete brnm veya yeni Skandhalar edinmi bir halde eski
varoluu srasndaki eylemlerinin ve dncelerinin sonularn bi
er. Bu, tam anlamyla soyut bir metafiziktir ve hibir ekilde an'a
inanszl iermez.
SORU: Bunlar Ezoterik Budizm'de sylenenlerden farkl m?
Teosofst: Bu reti hem Ezoterik Budizm'de, yani Gizli Bilge
likte, hem de egzoterik Budizm'de, yani Gautama Buddha'nn din
felsefesinde var olan retidir.
SORU: Bize kesin bir ekilde, Budistler'in ounun Can'n lm
szlne inanmad syleniyor?
TEOSOFST: Eer Can ile kastnz kiisel Ego, yani Nefs ise, biz
de inanmyoruz. Fakat btn eitimli Budistler Bireysel, yani lahi
Ego'ya inanrlar, inanmayanlar yanl anlamlardr. Tpk daha son
raki dinbilimcilerin lanet ve cehennem atei hakkndaki yorumlarn
Hz. sa'nn kendi szlerine tercih eden Hristiyanlar gibi, bu ekilde
inanan Budistlerde hata yapyorlar. Ne Buda ne de Hz. sa hibir ey
yazmadlar; tm gerek nisiyeler'in yapt ve uzun bir sre boyunca
daha yapaca gibi mesellere bavurdular ve rtl szler sylediler.
Hem Hristiyan hem Kutsal Budist Metinler'de metafizik sorulara ih
tiyatla yaklarlar ve yine hem Budist hem de Hristiyan kaytlar eg
zoterizm arlna kaarlar, ki her iki durumda manay deil, lafzi
anlam ok ne alrlar.
SORU: Ne Buda'nn ne de Hz. sa'nn retilerinin sylediiniz
sebepler dolaysyla doru anlalmadn m ima ediyorsunuz?
TEOSOFST: Evet, tam sylediiniz eyi kast ediyorum. Her iki
inann kutsal kitaplar da ayn amala vaaz edilmilerdir. Her iki
reformcu da candan insanseverler ve zgeci insanlard; en soylu, en
yksek trden Sosyalizmi ve kiinin kendinden tam anlamyla fera
gat etmesini retiyorlard. "Btn dnyann gnahlar zerime gel
sin ki, insann mutsuzluunu ve acsn iyiletirebileyim!" diye hay
kryordu Buda. "Kurtarabileceim hi kimsenin alamasna izin

72
 H. r. B LAVATsKv

vermeyeceim!" diyordu kefen artklarndan yaplma kyafetler iin

deki Dilenci Prens. "Yk ar, zahmeti ok olanlar bana gelin, size
huzuru vereceim" ars, ban koyacak bir yeri olmayan "Kader
lerin insan" tarafndan, yoksul insanlara yaplan bir aryd. Her
ikisinin de retisi insanlk, hayr, zararn affedilmesi, nefsin unu
tulmas ve aknlk iindeki kitlelere acmay ieriyordu; her iki
reti de zenginliklere dudak bkyor, zengin ve yoksul arasnda hibir
ayrm yapmyordu. Her ikisinin de yapmak istedii ey, inisiyasyo
nun tm kutsal srlarn aklamadan, hayattaki ykleri kendileri iin
ok ar olan cahil ve yanl yolda olanlara en zorlu anlarnda destek
olacak, yeterince umut ve hakikatle rlm bir ba sunmakt. Fakat
daha sonraki takipilerinin fanatik tutumlar her iki Reformcu'nun
da amalarn bulandrd. Ustalar'n szleri yanl anlalm, yan
l yorumlanmtr; sonularna dikkat edelim!
SORU: Fakat eer btn Doubilimciler ile Budist rahiplerin sy
lediklerine bakarsak, Buda ruhun lmszln reddetmi olmal.
TEOSOFST: Ustalarnn retilerini takip eden Arhatlar ve
daha sonra gelen rahiplerin byk bir ounluu inisiye deildi, tpk
Hristiyanhk"ta olduu gibi. Bu yzden byk ezoterik hakikatler ya
va yava tmyle kaybolma noktasna geldi. Bunun kant udur ki,
u anda mevcut olan iki ana Budist akmdan Seylan ve Siam okul
larndan biri bireyselliin ve kiiliin tmyle yok olacana inanr
ken, dieri Nirvana'y biz Teosofistler gibi aklamaktadr.
SORU: Peki Budizm ile Hristiyanlk, bu ayn inanta neden en
zt iki ucu temsil eder hale geldi?
TEOSOFST: nk vaaz edildikleri artlar ayn deildi.
HindistanCla, stn bilgiyi kskanlkla koruyan Brahminler kendi
kastlar haricindeki herkesi bu bilgiden mahrum brakarak milyon
larca insan putperestlie ve fetiizme srklemitir. Buda cehalet
ten kaynaklanan fanatik batl inanlar ile salksz inanlar y
nna ncesinde ve sonrasnda emsali grlmeyen lmcl bir darbe
indirmek zorunda kald. Felsefi Tanrtanmazlk u ekilde yaayan
insanlarn cahil inanlarndan yedir: Tanrlarna yakaran, ama

73
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

iitilmeyen, duyulmayan, zihinsel bir umutsuzluk iinde yaayan

ve lenler. O, Hakikat'i vaaz etmeden nce hatalarn kkn kaz
mak iin bu amurlu batl inanlara saldrmak zorunda kald. Buda,
tpk havarilerine Gklerin Srlar'nn aklsz ynlar iin deil de,
yalnzca birka seilmi iin olduunu hatrlatp ynlara mesellerle
konuan Hz. sa gibi, btn Hakikat'i anlatamayaca iin ounu
saklad. Hatta kei Vacchagotta'ya insanda bir Ego olup olmadn
sylemeyi bile reddetti. Israrla yant istendiinde ise unlar syledi:
''Yceltilmi Olan skfitu koruyor."*
SORU: Bu verdiiniz rnek Gautama ile ilgili, peki, ncil'i hangi
adan ilgilendiriyor.
Teosofist: Tarihi okuyun ve dnn, ncil'de meydana geldii
iddia edilen olaylarn dneminde btn medeni dnyada benzeri bir
entelektel mayalanma hakimdi. Yalnz bu mayalanma Dogulia ve
Bat'da zt sonulara yol at. Eski ilahlar lyordu. Medeni snflar,
inansz Sadusilerin maddeci pazarlnn katarna, Filistin'de Hz.
Musa yasasnn lafzi anlamna balla, Roma'da ahlaki zlmeye
katlrken, aa ve yoksul snflar ya bycln, ya tuhaf ilahlarn
peinden kotu ya da ikiyzl Farisilere dnt. Bir kez daha spiri
tel reform vakti gelmiti. "Gze gz, die di" isteyen, kan dkmeyi
ve hayvanlarn kurban edilmesini dileyen kanl yasalar, ikincil bir

Oldenburg'un Samyttaka-Nikaya 'dan yapt diyalog evirisinde Buda, inisiye

etmi olduu mridi Ananda bu sessizliin nedenini sorduunda, yaln ve emsal
siz bir yant vermitir: "Eer, Ananda, gezgin kei Vaeehagotta "Ego var m?"
diye sorduunda, "Vardr," deseydim, o zaman kalcla inanan Samanalar ile
Brahmanalar'n retisini onaylam olurdum. Eer, Ananda, gezgin kei Vacc
hagotta "Ego yok mu?" diye sorduunda "Yoktur'' diye yantlasaydm, o zaman
da yok oluuna inananlarn retilerini onaylam olurdum. Eer, Ananda, gezgin
kei Vacchagotta "Ego var m?" diye sorduunda, "Vardr," deseydim, bu benim
amacma hizmet eder ve btn varln (dhamma) ego-olmayan olduu bilgisini
onda retir miydi? Onun yerine Ananda, "Ego yoktur," diye yantlasaydm, sa
dece gezgin rahip Vacchagotta'nn, "Egom eskiden yok muydu? O halde u anda
da yoktur!" diyerek bir aknlktan tekine srklenmesine neden olurdum." Bu
alnt, Gautama Buda'nn bu tr metafizik retileri, daha fazla akna evirme
mek iin ynlardan sakladn ok ak bir biimde gsteriyor. O, kiisel geici
Ego ile, insann yok edilemez olan spiritiiel "Ben"ine k saan Yksek Benlik
arasndaki farka iaret ediyordu.

74
 H . P. 81.AVATSKY

konuma atlmak ve merhametli "Sr halindeki Baba" ile yer deitir

mek zorundayd. Sr halindeki Baha'mn Kozmos dna ait bir Tanr
daha olmayp, etten kemikten insanlarn ilahi Kurtarcs olduu,
ister yoksul ister zengin olsun, bu insanlarn kalplerinde ve canla
rnda yaayan bir Tanr olduu gsterildi. nisiyasyon srlar burada
da Hindistan'da olduundan daha fazla aklanamazd; tpk kutsal
olann kpeklere, inci tanelerinin domuzlarn nne atlamayaca
gibi. Yoksa srlar ifa eden srlarn ayaklar altnda inenmesine ne
den olurdu. Hem Buda'nn hem Hz. sa'nn -ki o da lm ve Hayat
Srlar'm ifa etmekten ak bir biimde kanmtr -srlar gizlemesi,
bir yanda Gney Budizm'inin ak inkarna, te yanda Hristiyanl
n birbiriyle atma iinde olan ana mezhebe ve yalnzca Pro
testan ngiltere'de 300 blnmesine hizbe yol at.

75
TEOSOF 'N N ANA HTAR!

161
DOGA V E NSAN
HAKKI N DA TEOSOFK GRETLER

Her eyin Birlii

SORU: Bana Tann'nn, an'n ve nsan'n ne olmadn anlattnz;
sizin retilere gre ne olduklarn anlatabilir misiniz?
Teosofist: Bu kkenlerinde ve sonsuzlukta, tpk evren ve
iindeki her ey gibi, belli bir sre nce bahsettiim, bilinemez lahi
z olan Mutlak Birlik ile bir ve ayn eydir. Yaradla inanmyoruz;
onun yerine Evrenin znel varlk planlarndan nesnel varlk planla
rna kadar, devasa dnemler halinde olan dzenli zaman aralkla
ryla bir tezahr dngs yaadna inanyoruz.
SORU: Konuyu biraz daha aabilir misiniz?
Teosofist: Konunun biraz daha net bir ekilde anlalmas iin
nce bir "Gne Yl'n ele alalm, ardndan da Kuzey Kutbunda alt
aylk gece ve gndzler reten bu yln yarsn alalm. imdi, ya
pabilirseniz, 365 gnlk Gne Yl'nn yerine sonsuzluu koyalm.
Gne evreni temsil etsin, gndz ve geceleri de 182 gnlk gece ve
gndzler yerine 182 trilyon defa katrilyon yl gstersin. Nasl G
ne her sabah kendi znel mekanndan bizim nesnel ufkumuza do
arsa, Evren de dngsel olarak kendi znellik planndan karak
bizim nesnellik planmza doar. Bu, "Hayat Dngs"dr. 1ipk G
ne'in ufukta kaybolmas gibi Evren de dngsel olarak, "Evrensel
Gece" geldiinde kaybolur. Hindular bu deiimlere "Brahma'nn

76
 H. r. 8 LAVATSKY

Gndz ve Geceleri'', yani Manvantara ile aralaya vakitleri adn

vermektedir. Batllar tercih ederlerse bunlar Evrensel Gndz
ler [Manvantara'lar] ile Geceler [Pralaya'lar] diye adlandrabilirler.
Gece dneminde Her ey Bir'dedir, her atom tek bir Homojenlik ha
linde zlmtr.

Evrim ve Yanlsama
SORU: Peki evreni her seferinde yaratan kimdir?
TEOSOFST: Hi kimse yaratmyor. Bilim bu srece evrim adm
veriyor; Hristiyanlk ncesi filozoflar ve Doubilimciler ona sudur
(tama) diyor; Okultistler ve Teosofstlere gre o, evrensel ve ezeli
gerekliin yansmasnn dnemsel olarak sonsuz mekan derinlik
lerine dmesidir. Sizin nesnel maddi evren olarak grdnz bu
yansmay biz geici bir yanlsamadan baka bir ey olarak grm
yoruz. Bize gre sadece ebedi olan gerektir.
SORU: Her durumda, siz ve ben bir yamlsamayz.
TEOSOFST: Bugn biri, yarn baka biri olan geici kiilikler
olarak yleyiz. Aurora borealis denilen, Kuzey klarnn ani parla
malarna gerek diyebilir misiniz? Kukusuz hayr. Tek gerek olan,
eer kalc ve sonsuz ise, onu reten nedendir, dieri yalnzca geici
bir yanlsamadan ibarettir.
SORU: Btn bunlar, evren denilen bu yanlsamann nereden
geldiini, bilinli olann bilindna ait olandan nasl tezahr etti
ini aklamyor.
Teosofist: O, sadece bizim czi bilincimiz asndan bilin dna
aittir. Yuhanna ncil'inde bu konuda yle denmitir:
"ve (Mutlak) k (karanlk) karanlkta (yanlsamal maddi k)
parlad ve karanlk onu kavramad."
Mutlak k ayn zamanda mutlak ve deimeyen yasadr. Ima
veya sudur yoluyla (terimleri tartmaya gerek yok), evren, znel ho
mqjenliinden, bize retilene gre yedi plandan oluan tezahrn
ilk planna geer. Her planla birlikte daha da katlap maddelee-

77
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

rek bizim [en alttaki] planmza ular. Bu plan dnyann yaklak

olarak bildii ve Bilim tarafndan eitli yntemlerle analiz edilen,
gezegenler veya Gne sisteminin ierdii tek sui generis plandr,
diye sylendi bize.
SORU: Sui generis ile ne kast ediyorsunuz?
Teosofst: Yani, Doa'nn evrensel olarak geerli temel yasalar her
yerde ayn olsa da, Gne sistemimiz (Kozmostaki milyonlarca di
er sistem gibi), hatta yeryz, btn dierlerinden farkl bir tezahr
programna sahiptir. Baka gezegenlerde yaayan canllardan bahse
diyor ve onlar insan gibi dnen yaratklar olarak gryoruz; bizim
gibi olmallar diye dnyoruz. airlerin, ressamlarn ve yontucula
rn hayal gc, melekleri bile her zaman gzel bir insan suretinde d
nmtr (kanatlar ekleyerek). Btn bunlarn hatal ve bir kurun
tudan ibaret olduunu sylyoruz. nk sadece yeryznde, deniz
yosunundan sedir aacna, denizanasndan file, doayla i ie yaayan
kabilelerden kentlerde yaayan bakml insanlara kadar ok muazzam
bir bitki, hayvan ve insan eitlilii var. Kozmik ve gezegensel artlar
deitirin bitki, hayvan ve insan eitlilii asndan ok farkl bir so
nuca ularsnz. Ayn yasalar, sadece bizim planmzda bile ok farkl
eyler ve varlklar yaratacaktr. Bu durumda, baka Gne sistemle
rinde d doa ok farkldr. Fizik biliminin yapt ekilde kendi dn
yamza bakarak baka yldzlar ve dnyalar hakknda tahminde bu
lunmak ne kadar aptalca!
SORU: Elinizde bu iddiay destekleyecek hangi veriler var?
TEOSOFST: Bilimin asla kant olarak kabul etmeyecei eyler
- bu geree tank olmu saysz Kahin'in ve Veli'nin birbirlerini tu
tan tanklklar var. Kahinler ve Veliler bedenin engellerinden uzak
olan fiziksel ve spiritel duyular araclyla elde ettikleri spiritel
niyetler sistematik olarak kontrol edilmi, birbirleriyle karlatrl
m ve sorgulanmtr. Anonim ve mterek deneyimle uyumayan
lar reddedilmi, sadece eitli alarda, farkl iklimler altnda, ard
arkas kesilmeyen gzlemler araclyla srekli olarak doruland

78
 H. P. BIAVATSKY

grlenler gvenilir olarak kaydedilmitir. Greceiniz zere, psiko

spritel ilimlerin rencilerinin ve uzmanlarnn kullandklar yn
temler, doal ve fiziksel bilimin rencilerinin kulland yntemden
ok farkl deildir. Fark, bizim aratrmalarmzn iki farkl planda
olmas, aralarmzn insan eliyle yaplmam olmas ve belki bu ne
denden dolay daha gvenilir olmalardr. Kimyaclarn ve doa bi
limcilerinin imbikleri, akmlatrleri ve mikroskoplar bozulabilir,
astronomlarn teleskoplarnn ayar aabilir, fakat bizim kayt ara
larmz ne havadan ne de doudaki unsurlarn oluturduu artlar
dan etkilenir.
SORU: Dolaysyla onlara kesin bir inan besliyorsunuz?
TEOSOFST: Teosofik szlklerde inan kelimesi yoktur; biz ona
"gzleme ve deneye dayanan bilgi" diyoruz. Bununla birlikte, fizik
bilimlerinin gzlemleri ve deneyleri bilim adamlarn mmkn ol
duunca ok "geerli" hipotezler yaratmaya iterken, bizim bilgimiz
tam anlamyla ve mutlak bir biimde kantland iin inkar edile
mez hale gelen olgular kaydeder. Ayn konuyla ilgili iki inancmz
veya varsaymmz yoktur.
SORU: Ezoterik BudizmC:le grdmz tuhaf teorileri bu tr ve
rilerden hareketle mi kabili ettiniz?.
TEOSOFST: yle. Bu teoriler nemsiz ayrntlarda biraz yanl
olabilir, hatta sradan rencilerin aktarmnda bunlar ak yanl
lara dnebilir; yine de bunlar doann gerekleridirler ve Hakikat'e
herhangi bir bilimsel varsaymdan daha yakndrlar.*
Gezegenimizin Yedili Doas
SORU: Anladm kadaryla yeryzn, dnyalar zincirinin bir
paras olarak gryorsunuz?
*
Gnmzde ark, spiritel kavray ile bilimsel kavrayn rnein Kuantum Fizii
gibi alanlarda birbirlerine ok yaklatklan, hatta zaman zaman ttkleri giilmck
tcdir (L).

79
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: yle gryoruz. Fakat dier alt "dnya", yani kre,

yeryzyle ayn nesnellik plannda deildir, dolaysyla onlar gre
meyiz.
SORU: Aradaki mesafenin byklnden dolay m?
TEOSOFST: Hayr, nk plak gzle llemez uzaklklar
daki gezegenleri ve yldzlar grebiliyoruz; fakat bu alt kre bizim
fiziksel alg aralarmzn, yani varlk planmzn dnda olduklar
iin grlemezler. Bunun nedeni, maddi younluklar, arlklar ve
dokularnn dnyadaki eylerden tmyle farkl olmas deil, bizim
amzdan, deyim yerindeyse tmyle farkl bir mekansal katmanda
var olmalarndan ve bu katmann fiziksel duyularmzla alglanp
hissedilememesindendir. Katman dediim zaman ltfen birbiri s
tne konmu yataklar gibi katlar gelmesin aklnza, nk bu t
myle sama bir kavraya gtrecektir. "Katman" deyince, sonsuz
uzay boluunun tabiat gerei, ister zihinsel ister fiziksel olsun, s
radan uyank alglanmzca yakalanamayan, fakat doada normal bi
lin ve zihin durumlarnn, boyutumuzun, zamansal blmleme
lerimizin dnda var olan planlar kast ediyorum.
Bizim sonlu uzaymzda deil de, bir btn oluturan Kozmik
Uzay'daki yedi temel plandan her biri kendi znelliine ve nesnelli
ine, kendi zaman ve mekanna, kendi bilincine ve duyularna sa
hiptir. Fakat btn bunlar modern tarzda eitilmi akllara anlal
maz gelecektir.
SORU: Farkl duyularla neyi kast ediyorsunuz? Bu eitli duyu
lar, mekanlar ve alglarla ilgili szlerinizi amak iin beeri plandan
herhangi bir rnek verebilir misiniz?
Teosofist: Hayr, belki bir tane, bilim de bunun karsna bir sr
sav karacaktr. D hayatmzda farkl duyulara sahibiz, yle deil
mi? Farkl bir planda dokunuyor, konuuyor, gryor, tadyor ve bir
eyler yapyoruz, bir sr iin, yllar srecek olaylarn tek bir anda
olup bitebilmesi gerei, farkl bir bilin halinde olduumuza kanttr.

80
 H. P. 6LAVATSKY

Btn dier ilevlerimiz tmyle normalken, zihinsel operasyonla

nmzn dlerde inanlmaz hzlarla gereklemesi bizim hayli farkl
bir planda olduumuzu gstermektedir. Felsefemiz bize doada yedi
temel kuvvetin olmas gibi, yedi varlk plannn, yani buradaki gibi
insanolunun yaad, dnd ve var olduu yedi bilin hali
nin var olduunu retmektedir. Burada planlarnn ismini verme
miz imkanszdr; nk bnun anlalmas iin kiinin Dou me
tafiziklerini incelemi olmas gerekir. Ama en sradan insandan en
bilgili felsefeciye kadar btn lmllerde grlen iki hal -d ve
uyanklk- bu hallerin farkllklarna iyi bir kant oluturmaktadr.
SORU: Bu durumda biyoloji ve psikolojinin d haliyle ilgili ok
iyi bilinen aklamalarn kabul etmiyorsunuz.
Teosofst: Etmiyoruz. Psikologlanmzn varsaymlann reddedi
yor ve Dou Bilgeliini tercih ediyoruz. Evren ve Makrokozmosla il
gili olarak yedi Kozmik varlk ve Bilin halleri planlarna inanarak
drdnc plana kadar gidebiliyor, daha tesine emin bir ekilde iler
lemeyi imkansz buluyoruz. Fakat Mikrokosmos, yani insan asn
dan yedi hal ve ilkeyle ilgili rahata akl yrtebiliyoruz.
SORU: Bunu nasl aklyorsunuz?
TEOSOFST: lk olarak insanda birbirinden ayr iki varlk gr
yoruz; spiritel ve fiziksel, dnen insan ile bu dnceleri sindire
bildii kadar kaydedebilen insan. Dolaysyla insanda iki ayr doa
nn olduunu sylyoruz; yksek, yani spiritel varlk iki ilke veya
yandan olumaktadr; aa veya fiziksel ksm ise drt ksmdan
oluur: Hepsi yedi yapar.

nsann Yedili Doas

SORU: Bu bizim Ruh, Can ve bedenli insan dediimiz ey mi?
TEOSOFST: Deil. Sizinki eski Platoncu ayrm. Platon bir ini-
siyeydi, bu yzden yasak ayrntlara giremezdi; fakat eski retiyi
bilenler Platonun eitli Ruh ve Can kombinasyonlarnda yedili ay
rm bulabilir. O insan iki ksma ayrd: Birincisi Mutlak ile ayn
zden olumu ebedi ksm, ikincisi czlerini aa dzeyden ve "ya-

81
TEOSOF 'N N ANAHTARI

ratlm" lahlardan alan fani yan. nsan () Bir lml beden (2) bir
lmsz ilke ve bir de "ayr bir Can" olarak gstermektedir. Bu bizim
srasyla fiziksel insan, Spiritel Ruh veya Can ve Psie dediimiz ey
dir. Baka bir inisiye olan Pavlus bu ayrm benimser ve bozunuma u
rayabilen (astral) beden iindeki bir fiziksel beden ile bozunmaz tzn
iindeki spiritel bedene inanrd. James ncifi (i, 15) bile alt dzey
deki Can'n "bilgeliinin" yukardan inmediini, yere ait olduunu, di
erinin ise gksel bilgelik olduunu syler. Platon ile Pisagoras'n, il
keden bahsederken, onlara birbirinden fa:kl yedi ilev verdii o kadar
aktr ki, kendi retilerimizle karlatmzda bu aka grlr. z
ninizle, iki tablo ile bu yedi yan kabaca gsterelim.

AAGI DRTL

SANSKRiT TERiM EZOTERIK ANLAM AIKLAMA

a. Rupa veya Sthula-sarira a. Fiziksel Beden a. Hayat sresinde,

btn dier
"ilkeler"in bineidir.

b. Prana b. Hayati ilke ya da b. Sadece a, c, d iin

ve Canllk ilkesi
aa Manasn,
fiziksel beynin
kapsamna giren
btn snrl
ilevleri iin
gereklidir.

c. Linga-sarira c. Astral beden c. Hayalet beden ya

da insann Duble'si

d. Kamarupa d. Hayvani arzular ile d. Buras, fani

tutkularn merkezi. insan lmsz
mevcudiyetten
ayran snr izgisi
olup, hayvani
beerin merkezidir.

82
 H. r. BLAVATSKY

SANSKRiT TERiM EZOTERK A NLAM AIKLAMA

e. Manas: ilevleri e. Zihin, Zeka; e. insann gelekcekteki

bakmndan ikili bir veya mas mr hali veya karmik

ilke boyunca lml yazgs, Manas'n
insan MONAD'a Kamarupa'ya, yani
balayan Yksek hayvani tutkulara
Beeri Zihin m, yoksa Buddhi'ye,

yani Spirtel Ego'ya

m meylettiine

baldr. ikinci
seenekte,
zihnin bireysel
aklnn ruhani

umutlarnn yksek
bilinci, Buddhi'yi

zmseyerek,
onun tarafndan

sourulur ve

Devaanik (Cennete

ait) srura eren

Ego'yu oluturur.*

f. Buddhi f. Spirtel Can f. Saf evrensel ruhun

arac

g. Atma g. Ruh g. Mutlak'la O'nun

mas olarak bir

olan

Platon'un retisi nedir peki? sel insann iki ksmdan olutuunu

sylyor: bunlardan biri deimez olan, Mabutla ayn tzden mey-

*
Bay Sinnett'in "Ezoterik Budizm" eserinde d, e ve f, srasyla Hayvan, nsani
ve Spiritel Can olarak adlandnlmtr ki, yanl deildir. Sadece, Ezoterik Bu
dizm' deki ilkeler sralandrlm olsa da, kesin konutuumuzda, bunun bir fay
das yoktur. nk ikili Monad'n (Atma-Buddhi) en yksek iki ilke olarak d
nlmesi mmkndr, ilkelerin genel bir kural olarak sralandrlmas mmkn
deildir. nk birinci ilke bir insanda en ok hkm sren ilke olmaldr. Birinci
ilke baz insanlarda Yksek Zeka'dr, Manas'tr, dierlerinde ise en yabanl i-

83
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

dana gelmi olup hep ayn kalan, ikincisi ise lml ve bozulabilir
olandr. Bu "iki ksm," Teosof'deki st l'de ve aa Drtl'de (yu
kardaki tablolara baknz) bulabilirsiniz. Can, "kendini Nous'la (ilahi
tzld) birletirdiinde, her eyi hakkyla ve doru yaptn" syler;
fakat kii Anoiaya (aptallk, ya da mantksz hayvan Ruh'u) yakla
tnda bunun tam tersi olur. Burada elimizde iki farkl grnyle
Manas (ya da Can) vardr: Anoiaya balanrsa Bizdeki Kamarupa'ya,
kiisel Ego'yu ilgilendirdii kadaryla, kendi tmden yok oluuna ko
ar; kendini Nous (Atma-Buddhi) ile birletirirse, lmszle, yok
edilemeyen Ego'ya karr ve bir zamanlar var olan kiinin Spritel
Bilinci lmszleir.

Can ve Ruh Arasndaki Aynn

SORU: Baz Ruhular ve Fransz Ruhular tarafndan sulandnz
zere gerekten kiiliin yok oluunu retiyor musunuz?
Teosofist: Fakat bu ikilik (dalite) meselesi -lahi Ego'nun bi
reysellii ile hayvani beerin kiilii meselesi, daha nce aklad
mz zere, gerek lmsz Ego'nun celse odalarnda "metaryalize
olmu ruh" olarak grnmesi ihtimalini ierdiinden, rakiplerimiz
bize sama sulamalar yneltmeye baladlar.
SORU: Anoiaya balanan psie'nin kendi tmden yok oluuna
kotuunu sylediniz. Platon ve siz bununla ne demek istiyorsunuz?
Teosofist: Kiisel bilincin tmden yok oluu, sanrm istisnai ve
nadir bir vakadr. Genelde ve neredeyse istisnasz bir biimde ger
ekleen ey, kiiliin bireysele, yani Ego'nun lmsz bilincine ka
rmasdr bu; bir dnmdr, ya da ilahi bir bakalamdr ve yal
nzca aa drtlnn tmden yok oluunu ngrr. Siz etten insann,
yani geici kiiliin, glgesinin, "astral"n, hayvani igdlerinin ve
hatta fiziksel hayatnn "Spiritel Ego" ile birlikte hayatta kalmasn,
sonsuzca yaamasn m bekliyorsunuz yoksa? Doal olarak, btn
bu saydklarmz bedensel lm srasnda veya hemen sonrasnda
gdleri sergileyen Kamarupa'dr; yani Hayvani Beer'in Merkezi'dir.

84
 H. r. BIAVATSKY

yok oluyorlar. Bir sre sonra tmyle paralanyor, gzden yitiyor

ve bir btn olarak yitip gidiyorlar.
SORU: O halde bedenle dirilmeyi de reddediyorsunuz?
TEOSOFIST: Kesinlikle! Kadimlerin eski ezoterik felsefesine ina
nan bizler, ge Hristiyan Teolojisi'nn Msr'dan ve Gnostiklerin Yu
nan ezoterik sisteminden aldklar felsefe d speklasyonlarn ne
den kabul edelim?
SORU: Msrllar Doa Ruhlar'na sayg gsteriyor ve soanlar
bile tanrsallatryordu; Hindular bugn bile putperestler, Zerdt
ler bugn olduu gibi Gne'e tapyorlard; en iyi Yunan felsefecileri
bile ya bir materyalist, ya da bir hayalperestti. Platon ile Demokritos'a
bir bakn. Bunlar nasl karlatrabilirsiniz!
TEOSOFIST: Modern Hristiyan ve hatta Bilimsel banazla yle
grnebilir; nyargh olmayanlar yle grmyorlar. Msrllar Nout
dedikleri "Bir-Yalnz-Bir"e tapyorlard; Anaksagoras'n Nous inan
buna dayanyordu. Kendi deyimiyle, nous autokrates: "Kendine-ye
terli Zihin veya Ruh", her eyi eken gt, her eyin ilk hareket et
tiricisiydi. Ona gre; Nous Tann'yd ve Logos (kelam) da, O'ndan
sudur eden insand .. Nous (Kozmos'taki ve insandaki) ruhtu; Logos
(kelam) ruh'un ondan sudur eden -Evrendeki veya astral bedendeki
tezahryd; fiziksel beden ise sadece hayvani oland. Dsal gle
rimiz fenomenleri alglar; numaz'i bir tek Nous'umuz bilir. Hayatta
kalan tek ey numen'dir; nk o, kendi doasnda ve znde lm
szdr ve insandaki logos (kelam) da reenkarne olan ve sonsuza ka
dar kalan Ebedi Egoliur. Bu durumda, kendi kaynana dnecek olan
ilahi Sudur'un geici kyafeti olan dsal glge, nasl lmsz bir bi
imde tekrar hayata gelebilir ki?
SORU: Fakat insann spiritel ve psiik elerine dair, bugne
kadar hibir felsefecinin bahsetmedii yeni snflandrmalar yapmak
sulamasndan kaamyorsunuz, stelik Platon'un da byle bir snf
landrma yaptna inanyorsunuz.

85
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Teosofist: Ve ben onun bu grn destekliyorum. Platon ha

ricinde ayn fikri takip eden Pisagoras da var.*
Pisagoras an' unsurdan oluan, kendi kendine hareket eden
bir Birim (Monad) olarak grd: Nous (Ruh),jren (zihin) ve thumos
(hayat, nefs, yani Kabalaclar'n Nefe'i). Bu bizim "Atma-Buddhi"
(yksek Ruh-Can), Manas (Ego) ve Manas'n aa yansmasyla
birlikte Kamarupa'ya karlk gelir. Kadim Yunan felsefecilerinin
Can dedikleri eye biz Ruh, yani Spiritel Can ya da Atma'nm (ya
da Platon'un Mutlak Mabud'u olan Agathon'un) arac olan Buddhi
diyoruz. Pisagoras'n ve dierlerinin fren ile thumos'u hayvanlarla
paylatmz sylemesi gerei, burada aa Manas'n yansma
(igd) ile Kamarupa'mn (hayvani tutkularn) kast edildiini ka
ntlamaktadr. Sokrates ve Platon bu ipucunu kabul edip takip ettik
leri iin, bu beliye, yani Agathon (Mabud veya Atma), Psie (mte
rek anlamyla Can), Nous (Ruh, ya da st Zihin), Fren (fiziksel zihin)
ve Thumos'a (Kamarupa, yani arzular) Gizem Okullar'nn glgemsi
suretini veya beerin dublesini ve fiziksel bedeni eklersek, Pisago
ras ile Platon'un fikirlerinin bizimkiyle ayn olduunu kolayca ka
ntlayabiliriz. Msrllar bile insan yedi ksma ayryorlard. Ruhun
karken yedi odadan gemek zorunda olduunu veya bir ksmn ge
ride brakp bir ksmn kendisiyle birlikte gtrebildii yedi ilkeye
sahip olduunu retirlerdi. Gizem-retilerini ifa etmenin cezas
lm olduu iin, aradaki tek fark, retiyi yalnzca kaba izgileriyle
retmi olmalardr; biz onu en ince ayrntlarna kadar iliyoruz.
Bununla birlikte dnyaya yalnzca yasaya uygun olduu lde bilgi
veriyoruz; kendi retimizde bile birden fazla ayrnty sakl tutuyo
ruz. Ezoterik felsefeyi inceleyenler bunu bilmeye hak sahibi olsalar
da sessizlik yemini etmilerdir.
*
Plutark yle yazar: Platon ile Pisagoras an' iki ksma aynrlar: Rasyonel (no
etik) ve irrasyonel (agnoia). nsan cannn rasyonel olan ksm ebedidir; kendisi
Tanr olmasa bile ebedi Mabud'un bir rndr; fakat insann akldan yoksun olan
ksm (agnoia) lmldr. Modem bir terim olan Agnostik kelimesi ayn kkten
gelir.

86
 H. P. 8 LAVATSKY

Kadin Grek retileri

SORU: Latin, Grek, Sanskrit ve brani dillerine tmyle hakim
olan ok byk akademisyenlerimiz var. Nasl oluyor da bunlarn yap
t evirilerde sylediklerinizi destekleyecek hibir ey bulamyoruz?
TEOSOFST: nk sizin evirmenleriniz, ahsi akademik bil
gileri bir yana, felsefecileri, zellikle Grek felsefecilerini mistik de
il, "misty" (sisli) gsteriyorlar. Plutark rneini ele alalm ve insa
nn "ilkeleri" zerine sylediklerine bir bakalm. Tasvir ettii eyler
szlk anlamlannda alnm, metafizik bir batl inanlar ve cehalet
olarak grlmtr: Bu konuyla ilgili bir rnek vermeme izin verin.
Plutark yle diyor: "nsan bileik bir varlktr; onu yalnzca iki ey
den olumu dnenler yanlyorlar. nk idraki (beyin zekasn)
can'n (yani st l'nn) bir ksm olarak dnyorlar; fakat bu
konuda, Can' bedenin bir paras olarak dnenler (yani l'y
lml drtlnn bir paras yapanlar) kadar yanlyorlar. nk
idrak (nous), tpk Can'n bedenen daha iyi ve daha ilahi olmas gibi,
Can'dan kat kat stndr. Can'n, idrak (nous) ile birlemesi Akl
meydana getirmektedir Ayn ekilde, bedenle (yani ihumos'la) bir
lemesi de arzuyu meydana getirmektedir. Bunlardan biri haz ve ac
ilkesini, ikincisi ise erdem ve kusurlar ilkesini oluturur. Bu k
sm bir araya gelip birletiinde sie yeryz bedeni, Ay Can' ve G
ne de, idraki vermitir insanoluna."
Son cmle tmyle alegoriktir ve ancak ezoterik denklikler il
minde eitim alm olup hangi gezegenin hangi ilke olduunu bilen
lerce anlalabilir. Plutark sz konusu ilkeleri gruba bler: Bedeni,
fiziksel bir ereveden, astral glgeden ve nefesten teekkl ettirir. Bu
l alt ksm, "yeryznden gelmi olup yine ona dner." Orta ilke,
ki igdsel Can' oluturur, "aydan tretilmi olup, her daim onun
tarafndan etkilenir."* Sadece, Atma ve Manas unsurlarn ieren st
Ksmn veya Spiritel Can'n Gne'ten sudur ettiini ifade eder. G
ne, burada, En Yce Mabud olan Agathon'u temsil etmektedir. B-
*
Hayat ve ocuk veren Yehova'nn Ay ve Ay'n reme zerindeki ilikisini bilen
Kabalaclar, kimi astrologlar gibi bu noktay hemen kavrayacaktr.

87
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

tn bunlar, Plutark'n u aklamalaryla kantlanr: "te, ld

mz lmlere gelince, biri insan n ikisi klar ve teki de ikiden
biri haline getirir. Birincisi Demeter'in alanna ve ynetimine girer,
bu yzden Gizem okullarna telein denmitir ve telutan denen lme
benzer. Atinahlar vefat edenin Demeter iin kutsal olduunu syler.
Dier lm aydadr, yani Persefone'nin alannda."
nsan yaarken yedili, lmden sonra, Kamaloka'da beli bir do
aya ve Devaan'da da Ego, Ruh-Can ve bilinten olumu bir lye
sahip olarak gsteren bu yaklamda bizim retimizi gryorsunuz.
Plutark'n Kamaloka iin dedii ilk "Hades Koruluklarnda" ve sonra
da Devaan'da gerekleen bu ayrma sreci, Gizem Okullar'nda ini
siyasyon adaylarnn l, zafer kazanm Ruh (bizim deyimimizle Bi
lin) olarak yeniden diriliinin canlandrlnn bir parasyd. Plu
tark u aadakileri sylerken bunu kast ediyordu:
"Hem birincisi, dnyevi olanda, hem ikincisi, gksel olanda Her
mes ikamet eder. Bu birdenbire ve sert bir biimde can bedenden
karr; fakat Proserpina idraki candan yavaa ve uzun bir zaman
iinde ayrr.*
Bu yzden ona Monogenes denmitir: tek dourulan, daha do
rusu yalnzca bir douran. nk insann daha iyi ksm onun tara
fndan ayrldnda yalnz kalr. Kader (Fatum, yani Karma) yasasna
gre, ister idrake (zihine) sahip olsun, ister olmasn, her can Dnya
ile Ay arasndaki blgede (Kamailka)** herkes iin eit olmasa da bir
sre dolamak zorundadr. Hakszlk yapanlar, ahlakszlar kendi su
laryla orantl olarak ac ekecekler, iyi ve erdemli olanlar ise arnd
rlana kadar bekleyecek ve nceden belirlenmi, vadesi bilinen belli
bir zaman sresince Hades'in Koruluklar denilen en lml havann
iinde yaayarak, bedenin zehirlenmesiyle bulaan hastalklardan te-
* Burada Proserpina, yani Persefone, lm sonras Karma anlamna gelir ve aa
ilkeyi yukan ilkelerden, yani bir sre Kamaloka'da kalan Nefs'i, Dcvaan haline,
yani srura doru giden Ego'nun daha yksek bileenlerinden aynr.
** Yksek, spiritel ilkenin aa olanlardan ayrlmas gerekleene kadar Kama
loka'da kalp sonra dalan.

88
 H. P. BIAVATSKY

mizleneceklerdir. Sonra, sanki uzun bir seyahatten veya srgnden

kendi lkelerine dnyorlarm gibi, Kutsal Gizem Okullar'na ini
siye edilenlerin yaadklar gibi, endieyle, hayranlkla kark byk
bir nee yaayacak ve herkes kendi muradna erecektir."
Bu Nirvana tarz srurdr; hibir Teosofst, Devaan'n zihinsel
neesini bundan daha yaln tarif edemez. Devaan insanlarn kendi
bilinleriyle kendi evrelerine rdkleri cennettir. Bununla birlikte
herkesin, hatta Teosofstlerin bile dt genel bir hatadan sakn
malsnz. nsann yedili, yani drtl ve l doaya sahip olduu
nun sylenmesinden hareketle, onun yedi, be veya mevcudiyet
ten olutuunu veya bir Teosofst yazarn ok iyi ifade ettii gibi bir
soann katlan gibi soyulabilecek bilin katmanlarna sahip oldu
unu dnmeyin. Daha nce de belirttiimiz gibi, hepsi de lm s
rasnda dalan beden, hayat ve astral beden dnda kalan "ilkeler",
sadece bilin biimleri ve halleridirler. Hayat dngs boyunca ayakta
kalan, suret olarak deilse bile z olarak lmsz olan bir tek ger
ek insan vardr ve o da Manas'tr veya Zihin nsan'dr, somutlam
Bilin'tir. Materyalistlerin bilincin ve zihnin madde olmadan tek ba
na hareket etmesine kar klar, bizim rneimizde hibir de
er arz etmez. Onlarn savlarnn salamln inkar etmiyoruz, fa
kat onlara sadece unu soruyoruz: Bugne kadar yalnzca halini
bildiiniz maddenin dier hallerinden haberiniz var m? MUTLAK
BLN yani Mabud dediimiz, sonsuza kadar grnmez ve bilin
mez kalan eyin, insann btn czi kavraylarndan kasa da yine
de mutlak sonsuzluk iindeki evrensel Ruh-madde olup olmadn
biliyor musunuz? Ruh-madde'nin czi ve en dk bir tezahrlerin
den biri olan bilinli Ego'nun kendi yapm olan cennet bir aptal cen
neti olabilir, yine de bir srur halidir.
SORU: Devaan ne demek?
TEOSOFST: Kelimesi kelimesine "ilahlarn lkesi" anlamna
gelir ve bir haldir, bir zihinsel srr halidir. Felsefi olarak canl bir
de benzeyen, fakat ondan daha canl ve daha gerek olan bir zi
hin halidir. ou lmlnn lm sonras halidir.

89
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

171
LM SONRASININ
ETL HALLER STNE

Fiziksel ve Spiritel nsan

SORU: Can'n lmszlne inandnz duymak gzel.
TEOSOFST: Can'm deil de, lahi Ruh'un, daha dorusu rean-
karne olan Ego'nun lmszl.
SORU: Ne fark var?
TEOSOFST: Bu fark felsefemizde ok nemlidir. Fakat basite
zerinden geilemeyecek kadar zor ve soyut bir ayrmdr. Bunlar
nce ayr ayr, sonra bir arada incelememiz gerekmektedir. nce
Ruh ile balayalm.
Ruh'a (Hz. sa'nn "Sr halindeki Baba"sna), yani Atman'a herhangi
bir bireye ait olmayan, hibir sureti, hibir bedeni olmayan lahi z
diyoruz. O, kavranamaz, grnmez, blnmez olup, Budistler'in Nir
vana iin syledii gibi, hem mevcut olan hem de olmayandr. Fani
olann zerine den, sadece O'nun glgesidir; O lmllerin iine
girer, O'nun binei ve dorudan yansmas olan Buddhi araclyla
gelen ve her yerde mevcut yla veya nlaryla btn varla n
fuz eder. Neredeyse btn kadim felsefeciler "insan cannn rasyonel
ksmnn"* insann iine asla tmyle girmediini, irrasyonel olan
spritel Can, yani Buddhi araclyla glgesini onun zerine dr
dn iddia ettiklerinde kast ettikleri gizli anlam budur.
*
"Rasyonel terimi, burada, Ebedi Bilgelik'ten sudur eden bir ey anlamna gelir.

90
 H. P. llLAVATSKY

SORU: Anladm kadaryla bir tek "Hayvani Nefs" irrasyoneldi,

ilahi olan deil.
TEOSOFST: Farkllamad iin negatif, yani edilgen olarak
"irrasyonel" olan ile fazla etkin veya edilgen olduu iin "irrasyonel"
olan arasndaki fark renmeniz gerekiyor, insan tpk kimyasal ve
fiziksel kuvvetlerin bir korelasyonu olduu gibi, spiritel kuvvetle
rin de bir korelasyonudur; bunlar "ilkeler" dediimiz eyler aracl
yla ilev grrler.
SORU: Konuyla ilgili ok okumuumdur ve bana yle geliyor ki,
eski felsefecilerin nosyonlar ile ortaa Kabalaclarnkiler, belli nok
talarda uyusa da, birbirinden ok farkllar.
TEOSOFST: Onlar ve bizim aramzdaki en temel fark udur: Biz
Yeni-Platoncular ile Dou retilerinde olduu gibi, Ruh'un (Atma)
canl insana hibir zaman inmeyip, isel insann (spritel ve psiik
bileenin) zerine k olarak yadna inanrken, Kabalaclar insan
Ruh'unun, kendini k okyanusundan ve Evrensel Ruh'tan ayrarak
insan Can'na girdiini ve hayat sresince burada astral kabuk iinde
hapsolmu olarak kaldna inanrlar. Btn Hristiyan Kabalaclar,
insanbiimci ve Kutsal Kitaba zg retilerden tam anlamyla kopa
madklar iindir ki, ayn inanta srar ediyorlar.
SORU: Peki siz ne diyorsunuz?
Teosofist: Bize gre Ruhun -veya Atma'nn- nn astral kap
slde var olmas ancak spiritel n yansmas yoluyla mmkn
dr. nsan ve Can, baarl olduklar takdirde sonunda kendine dne
cekleri, deyim yerindeyse iinde zmsenecekleri Birlie ykselerek
bekay fethetmek zorundadr. Kiinin lm sonras bireysellii onun
canna ve bedenine deil, ruhuna baldr. Her ne kadar "kiilik"
kelimesi normalde anlald haliyle, baki olan zmze uygulan
dnda bu bir samalk haline gelse de, zmz, bireysel Ego'muz
olarak ebedi ve kalc bir bamsz varla sahiptir. Sadece kara ma
jisyenlerin ve uzun sren birok hayatlar boyunca srekli sular
ileyen iflah olmaz sulularn ruhunu kiisel cana balayan k ba-

91
TEOSOF'N N ANAHTARI

lm annda iddetli bir ekilde koparlr ve cisminden kopan

varlk, kiisel canndan uzaklar. Bu kiisel can da varlk zerinde
hibir iz brakmayacak ekilde yok edilir. Aa, yani kiisel Manas
ile, enkarne olan bireysel Ego arasndaki birlik, yaam sresi iinde
gerekletirilemezse, kiisel Manas aa dzeyden hayvanlarn ka
derini yaamaya, yava yava esirin iinde eriyerek yok olmaya ve
kiilii yok edilmeye mahkumdur. Fakat o zaman bile Ego msta
kil bir varlktr. Spiritel Ego sadece tek bir Devaan halini yitirmi
olacaktr. dealize edilmi bir kiilik olarak beyhude yere harcad
o hayattan sonra ok ksa bir sre iin bir gezegensel ruh kimliiyle
zgrln tadn karp, akabinde derhal dnyaya enkarne olur.
SORU: Peesiz zsis (Isis Unveed) kitabnzda bu trden ge
zegensel Ruhlar veya Melekler'in, yani "Pagan tanrlar ile H
ristiyanlarn Bamelekleri'nin" asla gezegenimizde bir insan olma
yacaklarn ifade etmisiniz.
Teosofist: ok doru. Hepsi deil, sadece baz yksek Gezegen
sel Ruh gruplar. Bu gezegende insan olarak dnyaya gelmeyecekler
dir; nk daha nceki bir dnyadan zgrlemi Ruhlardr onlar
ve bu dnyada asla olumayacaklardr. Bununla birlikte, bir sonraki
Mahamanvantaralia, yani bu "byk a"n ve "Brahma pralaya"nn
ardndan tekrar dnyaya geleceklerdir. Kukusuz siz Dou felsefele
rinden, "Ruhlarn" insan bedenlerinde hapsolmu olduklarn duy
dunuz? nsanlarla hayvanlar arasndaki fark udur: Hayvanlar ilke
leri potansiyel olarak, insanlar ise fiilen tarlar. Aradaki fark imdi
anladnz m?
SORU: Evet; fakat bu ayrm btn alarda metafizikilerin
nnde almaz bir engel tekil etmitir.
TEOSOFST: Etmiti! Budist felsefenin btn ezoterizmi, ok az
kii tarafndan anlalm olan, birok modern alim tarafndan t
myle yanl yorumlanm olan bu gizemli retiye dayanr. Metafi
zikiler bile sonucu nedenle snrlama eilimine sahipler. Ruh olarak
ezeli hayat kazanm bir Ego, dnyadaki btn yeniden doumla
rnda ayn isel benlikle kalacaktr; ancak bu onun yeryznde ol-

92
 H. r. RLAVATSKY

duu Bay Smith veya Bay Brown olarak kalaca veya bireyselliini
yitirecei anlamna gelmez. Dolaysyla, insann astral can ile dn
yevi bedeni, te dnyadaki karanlkta, ycelmi unsurlarn kozmik
okyanusunca zmsenecekve (daha ykseklerde umaya izinli deilse)
son kiisel Ego'sunu artk hissetmeyecek ve lahi Ego'su deimeden,
ayn varlk olarak kalacaktr: Bununla birlikte, tecellisinin dnyevi
deneyimi, deersiz bedeninden kopu annda tmyle silinebilir.
SORU: Eer "Ruh", yani cann ilahi paras, Origen, Synesius ve
dier yan-Hristiyan ve yar-Platoncu felsefecilerin rettii gibi son
suzluktan ayr mstakil bir varlk olarak, hep ayn metafizik nesnel
can olarak kalyorsa, ezeli olmaktan baka ans var mdr? Ve du
rum buysa, insan bireyselliini hibir zaman yitirmiyorsa, arnm
m yoksa hayvani bir hayat m yaadnn, neyi yapp yapmad
nn ne nemi var?
TEOSOFST: fade ettiiniz haliyle bu reti, sonular asndan
en az bir bakasnn bizim gnahlarmzn kefaretini demesi dn
cesi kadar tehlikelidir. Bu kefaret deme dogmas, hepimizin lm
sz olduuna dair yanl dnce ile birlikte hakiki bir k altnda
dnyaya gsterilse, insanlk bu fikirle daha ileri giderdi.
Tekrarlayalm. Pisagoras, Platon, Locrisli Timaeus, eski skenderiye
Okulu, insann Can'n (yani ona ait daha yksek zellikleri ve ilke
leri) Evrensel Dnya Can'ndan tretmilerdir. retilerine gre, sz
konusu Dnya Can Aether'dir (Pater-Zeus'tur). Dolaysyla, bu ilke
ler Pisagoras Manas'n veya bizim Atma-Buddhi'nizin znden ko
parlamazlar, Anima Mundi, Manas'n znel bir sldurundan, daha
dorusu bir yansmasndan baka bir ey deildir. Hem insan Ruh'u
(bireysellii), yani enkarne olan Spiritel Ego, hem de Buddhi, yani
spiritel can nceden mevcuttur. Fakat insan Tin'i mstakil bir var
lk, bir bireyselleme olarak mevcutken, canda nceden mevcut olan
nefes olarak, yani akl sahibi bir btnn anlalmaz bir paras ola
rak vardr. Her ikisi de ilk olarak Ebedi Ik Okyanusu'nda biim al
mlardr, ancak Ate Felsefecilerinin, ortaa Teosofistlerinin ifade
ettii zere, atete hem zahir (grnr), hem gayp (grnmez) bir

93
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

ruh vardr. Onlar anima bruta [hayvani can] ile anima divina [ilahi
can] ayrm yapyorlard. Empedokles kesin bir ekilde btn insan
larn ve hayvanlarn iki can olduuna inanyordu; Aristoteles'in ise
birine akl sahibi ruh, yani nous, tekine ise hayvani can, yani psie
dediini grrz. Bu felsefecilere gre, akl sahibi can evrensel ca
nn iinden, dieri ise dndan gelir.
SORU: Sizce Can, yani dnen beeri Can, Ego-madde'midir?
TEOSOFST: Madde deil, tzdr. Eer madde kelimesinin nne
"ilksel" sfat gelecekse, onu da kullanrz. Bu madde, bize gre, Can
ile birlikte ezelidir ve bizim grnr, elle tutulur, blnebilir mad
demiz olmayp, onun son derece yce halidir. Saf Ruh, la-Ruh'tan
ya da Mutlak Btn'den tek bir derece aadadr. Eer insann bu
ilksel ruh-madde'den evrimletiini ve bu evrimin meta-Ruh'dan en
kaba maddeye kadar inen aamal "lkeler" yelpazesini temsil etti
ini kabul etmezseniz, isel insann lmsz olduunu, ayn anda
hem spiritel bir Mevcudiyet hem de lml bir insan olduunu na
sl ileri srebilirsiniz?
SORU: Peki, neden byle bir Mevcudiyet olarak Tanr'ya inan
myorsunuz?
Teosofist: nk sonsuz ve czsz olann bir sureti, biimi ola
maz; O, bir varlk olamaz, en azndan bahsedilmeye deer herhangi
bir Dou felsefesine gre. Bir "Mevcudiyet" lmszdr; fakat birey
sel biim, suret olarak deil, nihai z olarak. Mevcudiyet kendi dn
gsnn son noktasnda ilksel doasna geri dner ve Mevcudiyet
ismini yitirdiinde Ruh haline gelir.
Onun bir suret olarak lmszl sadece mr dngsyle, yani
Maha-manuantara ile snrldr; bundan sonra Evrensel Ruh ile bir
ve ayn olur, ayr bir Mevcudiyet olmaz. Spiritel Ego'da son beden
lenmenin kiisel "ben" fikrini muhafaza eden bilin kvlcm anla
mnda kullandmz kiisel Can ise, ayr, mstakil bir hatra olarak
yalnzca Devahan dnem boyunca kalcdr; bundan sonra o, tpk
bir yln sonunda, bir dizi gne dair hatramz gibi, Ego'nun dier

94
 H. P. BLAVATSKY

saysz enkarnasyonuna eklenir. Tanr'mzn bir zellii olarak ileri

srdnz Sonsuzluu, sonlu artlara balar msnz? Sadece Atma
tarafndan kopmaz bir biimde yaptrlm (yani Buddhi-Manas)
olanlar lmszdr. nsan cam, yani kiilii kendi bana ne lm
szdr, ne ilahidir. Zohar'da yle yazar (cilt III, s. 616):
"Can, dnyaya gnderildiinde, kendine burada muhafaza et
mek iin dnyevi bir kyafet giyer. I Nurlar Rabbi'nden gelen ay
naya zarar grmeden bakabilmesi iin yukarda da parlak bir kya
fet giyer." Dahas, Zohar, cann, "kutsal pc" almadka, yani
can kendisinden tecelli ettii ruhun tzyle yeniden birlemedike,
srur yurduna varamayacam ifade ediyor. Btn canlar ikilidir,
can diil ilkeyken, ruh eril ilkedir. Bedenin iinde tutsak olmu in
san bir teslistir; tabi eer ruhtan kopacak derecede kirlenmemise.
"lahi ein dnyevi bedeninin yersel nikahn yeleyene yazk!" di
yor, Hermetik bir eser olan Anahtarlar Kitab'nn bir metni. Gerek
ten de yazk, nk Ego'nun silinmez hafza tabletinde bu kiilikten
kalan hibir ey kaydedilmeyecektir.
SORU: nsana Tanr tarafndan flenmeyen, yine de sizin iti
raf ettiiniz zere, ilahi olan ile ayn tzden olan bir ey, nasl olur
da baki olamaz?
Teosofist: Sadece tz deil, her atom ve madde parac zsel
olarak yok edilemez, ancak bireysel bilin dzeyinde yok edilebilir.
lmszlk, bakilik, yalnzca kesintisiz bir bilintir; kiisel bilinde
kiilikten uzun yaayamaz, yaayabilir mi? Ve bu bilin, daha nce
anlattm zere, sadece aan dnem boyunca var olabilir. Bu an
ardndan nce bireysellie, ardndan evrensel bilince dner. Kendi
ilahiyatlarmz Kutsal Metinleri'ni nasl karmakark yorumladk
larn sorsanz daha iyi edersiniz, ncil'i okuyun ve bakn bakalm,
Kitab- Hamse'nin (Pentatek'in) zellikle Tekvin blmnn yazar
larnn, Tanr'mn Adem'e fledii nefesi, yani nefsi lmsz can ola
rak kabul ettiklerine dair bir kant var m? te size baz rnekler:
Hayvanlar balamnda, "Ve Tanr hareket eden her nefs'i (ha
yat) yaratt," yine "Ve insan bir nejs (yaayan can) oldu,'' denmitir.

95
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Buradan anlalyor ki, nejs kelimesi fark gzetmeden hem lmsz

insan hem de lml yarabk iin kullanlmaktadr.
"Nefse karlk nefs" diye yazyor Levililer kitabnda. nsan lm
sz olan nasl ldrebilir ki? Bu durum Sedusiler'in neden Can'n
lmszln inkar ettiklerini aklamaktadr; nk bu Can'n
ayn zamanda Musevilerin -en azndan inisiye olmayanlarn- Can'n
lmden sonra yaamasna hibir zaman inanmadklarna da bir ka
nt oluturmaktadr.

Sonsuz dl ile Ceza ve Nirvana stne

SORU: Hristiyanln Cennet ve Cehennem dogmalarna, yani
Ortodoks kiliselerin rettii gibi gelecek olan ceza ve dllere ina
np inanmadnz sormak herhalde gereksiz?
Teosofist: Size verilen kk kitapkta akland gibi, bra
kn sonsuz olup olmadklarn, onlar tmyle reddediyoruz. Fakat
Karma Yasas dediimiz eye ve bu Yasa'ya, yani Karma'ya rehber
lik eden Mutlak Bilgelik ve Adalet'e kesin bir inancmz var. Dolay
syla sonsuz ceza ve dl gibi felsefi olmayan, zalim inanlar kesin
likle reddediyoruz. Horace ile birlikte yle sylyoruz:
Her yanl, lsnde acyla nasiplensin Ve tutsun diye fkemizi
yasalar sabitlensin, Zaten hak eden hakkn alyorsa, Hatasndan do
lay kimse cezalandrlmasn.
Bu btn insanlar iin geerli olan bir yasadr ve adildir. Sizin
bilgeliin, akn ve merhametin cisimlemesi saydnz Tanr, bu
eylere lml insanlardan daha m az layk?
SORU: Bu dogmay reddetmeniz iin baka herhangi bir neden
var m?
Teosofist: Temel nedenimiz reenkarnasyon gereinden kaynak
lanyor. Daha nce belirttiimiz zere, her yeni doan bebek iin yeni
bir cann yaratld fikrini reddediyoruz. Her insann, btn dier
Egolarla ortak olan bir Ego'nun taycs, yani binei olduuna ina
nyoruz. nk btn Egolar ayn zden gelmitir ve Tek Evrensel

96
 H. P. llLAVATSKY

Sonsuz Ego'nun ilksel suduruna aittir. Platon buna logos (yani ikinci
tezahr eden Tanr) demektedir. Biz, birok Teistin inand, kozmo
sun dnda olup kiisel olan, insanbiimci bir Tanr'ya deil de, ev
rensel akl veya can ile bir olan, tezahr etmi lahi lke'ye inanyo
ruz. Ltfen bunlar birbirine kartrmayn.
SORU: Tezahr etmi bir ilkeyi kabul ediyorsunuz da, her yeni
lmlnn cannn, tpk ondan nceki btn canlar gibi bu lke ta
rafndan yaratldna neden inanmyorsunuz?
Teosofst: nk kiisel olmayan bir ey, kendi cannn istedii
gibi yaratamaz, planlayamaz ve dnemez. Her yeni hayat dne
minin banda kendi znden tezahr edip yan, sabit ve deimez
bir biimde tezahr edip duran bir evrensel Yasann insan yaratp
birka yl sonra piman olduuna inanmak istemiyoruz da ondan.
Eer bir ilahi ilkeye inanacaksak, onun mutlak ak, bilgelik ve birlik
olduu gibi, mutlak uyum, mantk ve adalet olduuna da inanmak
isteriz, ister zengin ve mutlu bir insan, ister bunu hak edecek hibir
ey yapmam olduu halde doumdan lme sefalet iinde yaa
yan bir insan olsun, her can ok ksa denebilecek bir sre iin yara
tan bir Tanr, bir Tanr'dan daha ok duyarsz bir canavara benzi
yor. Musevi felsefecilerin bile (tabi ezoterik olanlarn) byle bir fikre
inanmamalarnn ve hatta bizim gibi reenkarnasyona inanmalar
nn nedeni nedir sizce?
SORU: Bize bununla ilgili baka kantlar gsterebilir misiniz?
Teosofst: Elbette, size Filo Yahuda'y kant gsterebilirim. yle
diyor: "Hava onlarla (canlarla) dolu; lml bedenlere balanmak,
baka bedenlere geri dnmek ve onlarn iinde yaamay arzu eden
lerle dolu."
Zohar'da, Can, Tanr'nn huzurunda zgrlk iin yalvarr: "Ey
Alemlerin Rabbi! Ben bu alemde mutluyum, baka bir aleme git
mek istemiyorum, orada zahmet ekecek ve her trl kirlilie ma
ruz kalacam."

97
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Mabud'un cevabnda, ezeli ve deimez olan yasann kadersel w

runluluu retisinin ileri srldn grrz: "steine ramen
bir cenin olacaksn, isteine ramen doacaksn." Ona ztlk yara
tan karanlk olmasa k anlalamaz; iyiliin paha biilmez doa
sn gsterecek ktlk olmasa iyi, iyi olmaz; bu yzden ayartnn
ate snavndan gemeyen bir erdem kendi deerliliini iddia ede
mez. Sakl olan Mabud dnda hibir ey ezeli ve deimez deildir.
Sonlu olan hibir ey sabit kalamaz, balangc varsa sonu da vardr.
O ya ilerleyecek ya gerileyecektir. Dolaysyla Zohafda "Ak Saray",
Hinduizm'de, "Moka", Gnostikler arasnda "Ebedi Nurun Bereketi"
ve Budizm'de "Nirvana" denilen sonsuz huzur ve srur lkesine y
nelmi yolculuklar srasnda her can, kendisine lmszlk bahe
decek yegane merci olan ruhuyla birlemek iin can atar.
SORU: Btn bunlarda yine de reenkarnasyondan bahsedilmiyor.
Teosofist: Olduu yerde kalmay talep eden bir can, o seferlik ya
ratlm olmayp, daha nceden yaratlm olmaldr. Bununla bir
likte, Zohar'da daha iyi bir kant da var. Reenkarnasyona tabi olup
da kiilii tmyle silinmesi gereken Egolardan (rasyonel canlardan)
bahsederken yle syler: "Gklerde kendini Kutsal Olan'dan ayran
canlar, var olduklar anda kendilerini bir uuruma atmlar ve bir
kez daha dnyaya inecekleri vakti beklemilerdir."
"Kutsal Olan" burada, ezoterik adan, Atman, veya Atma-Buddhi
anlamna gelir.
SORU: Nirvana'y Gklerin Melekutu veya Cennet ile e anlaml
kullanmanz ok garip. nk Oryantalistler Nirvana'nn yok olu
ile e anlaml olduunu sylemektedir!
TEOSOFST: Sadece kelime anlam asndan, kiilik ve farklla
m madde asndan bakarsanz doru, aksi halde deil. Reenkar
nasyon ve insandaki teslis ilk zamanlarn birok Kilise Babalar'nn
inand bir eydi. Bugn var olan birok yanl anlamay yaratan
ey, Yeni Ahit'in ve can ile ruha dair birok kadim felsefi metnin e
virmenlerinin her eyi birbirine kartrm olmasdr. Bugn Buda,

98
 H. P. BLAVATSKY

Plotinus ve birok baka inisiye'nin, canlarnn tmyle yok olmasn

arzu etmekle sulanmalarnn nedenlerinden biri de budur. "Mabud
iinde zmsenmek'', "evrensel can'la birlemek'', modern fikirlere,
gre yok olmak anlamna gelmektedir. Kukusuz, kiisel can daha
saf olan znn lmsz ruhla sonsuza dek birlemesi iin para
cklar halinde zlmek zorundadr. Fakat Gklerin Melekut'u d
ncesinin temellerini atan Resullerin leri ile Mektuplaf evirenler
ile Budizm'e ait Doruluk Krallnn Temelleri Sutras'nn modern
yorumcular, Hristiyanln yce havarilerinin ve Hindistan'n b
yk reformcusunun anlayn arptmtr. Hristiyan evirmenler
psuikos kelimesinin anlamn bulandrmtr, bylece okuyucular
onun canla ilikisini grememilerdir. Sonuta can ve ruh kavram
larnn bu ekilde birbirine karmasyla, ncil'i okuyanlar konuyla
ilgili olarak sadece arpk bir fikir elde edebilmektedir. te tarafta,
Buda'nn yorumcular Budistler'in Dhyana'smn [Meditasyonunun]
drt derecesinin anlamn ve amacn kavramakta baarsz olmu
tur. Pisagoraslara sorun: "Hayat ve hareketi veren ve nur'un doa
sndan pay alan ruh, hilie karabilir mi?" "Hayvanlarda bile olan,
rasyonel melekelerden hafzaya sahip ruh, lp hilie karabilir mi?"
diye soruyor okltistler. Budist felsefede yok olma, madde hangi su
ret, biim veya doada olursa olsun, maddeden kurtulma anlamna
gelir. nk bir surete sahip olan her ey fanidir ve dolaysyla ya
nlsamadr. nk sonsuzlua kyasla en uzun zaman dilimi bir gz
krpma kadardr. Suret iin de ayn ey geerlidir. Biz daha ne gr
dmz anlamadan, tpk bir imek ak gibi gzden kaybolur
ve lr o. Spiritel Mevcudiyet btn madde, tz ve suret parack
larndan sonsuza dek kurtulup tekrar Spiritel Nefs halini aldktan
sonradr ki, ancak ezeli, deimez olan ve hayat dngs bitene, yani
ebediyete kadar devam eden Nirvana'ya girebilir. O zaman Ruh'da
var olan Nefs hilie kavuur; nk her eydir; bir suret, grnt
veya biim olarak tmyle yok olmutur, fakat mutlak Ruh olarak
vardr, nk o artk Olma olgusu haline gelmitir. "Evrensel zde
erimek" ifadesi Ruh olarak Canaan bahsederken, "bir olmak" anla-

99
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

mna gelir. Asla yok olu anlamna gelmez, nk bu sonsuz ayr

lk anlamna gelecektir.
SORU: Burada kendinizi, kendinize zg kelimelerinizi kullana
rak yok oluu vaaz ettiiniz sulamasna ak grmyor musunuz?
Az nce insan Can'nn kendi ilksel unsurlarna ayrlp zlmesin
den bahsettiniz.
Teosofst: Fakat size Can kelimesinin eitli anlamlarndan bah
settiimi ve Ruh kelimesinin bugne kadar nasl sorumsuzca evril
diini gsterdiimi unutuyorsunuz. Hayvani, beeri ve spiritel can
dan bahsediyoruz, bunlar birbirinden ayryoruz. rnein, Platon
bizim Buddhi dediimiz eye "rasyonel Can" demekte ve ona "spiri
tel'' sfatn eklemektedir; fakat bizim enkarne olan Ego, yani Ma
nas dediimiz eye o Ruh, Nous vs. demektedir. Biz Ruh kelimesini,
herhangi bir nitelie sahip olmadnda/Atma anlamnda kullanyo
ruz. Pisagoras, ''Ego (Nous) ebedidir, ilahi mkemmellie varmak
iin eitli aamalardan gemek zorundadr, thumos topraa geri
dner, aa Manas yok olur," derken bizim kadim retimizi tek
rarlar. Ayrca Plton Can' (Buddht'yi) "kendi kendini hareket etti
ren devinim" olarak tarif etmektedir. Yasalar kitabnda (Blm X),
"Can" diye eklemektedir, "en kadim eydir ve hareketin balangc
dr." Bylece Atma-Buddhi'ye "Can", Manas'a da Ruh demitir ki,
biz yle demiyoruz.
"Can, bedenden nce retilmi olup beden daha sonra gelir ve
ikincildir; nk o ynetici cann ynetimindedir." Her yne hare
ket eden her eyi idare eden can, ayn ekilde gkleri de idare eder.
"Demek ki can gkteki, yerdeki ve denizdeki her eyi, yapt ha
reketler vastasyla ynetir. Bu hareketlere biz irade, dikkate alma,
danma, doru veya yanl grlere varma, nee, znt, gven,
korku, nefret ve ak halinde olma diyoruz. Btn bu ilksel hareket
ler iinde Can, bir tanra olarak, Nous'u, yani her eyi dzgn ve
mutlu bir ekilde dzene sokan bir Tanr'y kendine mttefik edi
nir; fakat Annoianous olmayan- ile birlikteyken her ey tersine iler.

1 00
 H. P. BIAVATSKY

Budist metinlerde olduu gibi, bu jargonda da "negatif," zsel

varolu olarak kabul edilir. Yok olu da benzeri bir yoruma sahip
tir. Olumlu hal, temel varlktr; ancak sanld ekilde tezahr et
mez. Budist kavraya gre ruh, Nirvanaya girdiinde nesnel var
oluunu yitirir, fakat znel varln korur. Nesnel zihinler iin bu
mutlak "hi" olmaktr, znel zihinler iin ise "Yokey"dir, yani du
yumlara hitap eden hibir eyin olmaydr. Bu yzden onlar iin
Nirvana, bireysel lmszln ruhta kesin bir ekilde gerekle
mesidir; ama canda deil. nk can, her ne kadar "en kadim ey"
olsa da, hfila dier btn ilahlarla birlikte, tzde deilse bile surette,
bireysellikte snrl bir tecellidir.
SORU: Fikri tam olarak kavradm syleyemem, bunlar ben
zetmelerle anlatabilirseniz size minnettar kalrm.
Teosofst: Anlalmasnn zor olduuna kukum yok, zellikle bil
dik Ortodoks Hristiyan Kilise'nin fikirleriyle bym insanlar iin.
Sizi uyarmalym; btn beeri "ilkelere" ve bunlarn lm sonras
hallerine atfedilen ayr ayr ilevleri iyice incelemediiniz mddete,
bizim Dou kkenli felsefemizi anlamanz ok zordur.
nsandaki eitli "ilkeler" stne
SORU: Sizin deyiminizle "isel insan"n yaps hakknda ok ey
duydum, fakat hibir zaman Gabalis'in dedii gibi "ban sonuna
balayamadm."
Teosofist: Elbette ok zor ve sizin sylediiniz gibi bizim gerek
Ego'nun ilkeleri dediimiz eyin eitli ynlerini birbirinden ayrmak
ve doru bir biimde kavramak 'kartryor.' eitli Dou ekolleri
nin bu ilkelerin saysn ak bir biimde farkl vermesi daha da ka
rtryor ii. Halbuki bu farkllklarn altnda temelde ayn olan
reti katmanlar bulunmaktadr.
SORU: Vedantaclar'dan m bahsediyorsunuz rnein? Sizin yedi
ilkenizi onlar sadece bee blmyor mu?
Teosofst: Evet (); yine de Vedanta'y bilen biriyle bu noktay tar
tmam, bununla birlikte ahsen, byle yapmalar iin ak bir ne-

1 01
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

denleri olduunu syleyebilirim. Onlar iin Insan' oluturan ey e

itli zihinsel yanlardan oluan bileik bir spiritel toplamdr; fiziksel
beden sadece bir yanlsama olarak dikkate alnmaz. Bu konuyla il
gili konuan tek felsefe Yedanta da deildir. Laotzu, Tao Te Ching
adl eserinde sadece be ilkeden sz eder. nk o da Vedantac
lar gibi, iki ilkeyi dahil etmez, yani ruhu (Atma) ve fiziksel bedeni.
stelik fiziksel bedenden o "kadavra" diye bahseder. Bir de Taraka
Raja-Yoga Ekol vardr ki, retisinde yalnzca ilke sz konusu
dur. Fakat onlarn [ ] sthulopadhi'si, yani uyank bilin halinde fi
ziksel bedeni, [2] Sukshmopadhi, yani d grme halindeki bedeni
ile [3]Karanopadhi'leri, yani kozal bedeni veya bir enkarnasyondan
tekine taman bedeni, hepsi iki ynden oluur; bylece alt yapar.
Buna gayriahsi lahi ilkeyi, yani insandaki, Evrensel Ruh'tan ayr
olmayan lmsz unsuru, Atina'y ekleyin, ayn yediye ularsnz.
Onlar kendilerine gre tasnif yapyor, biz kendimize gre.*
SORU: Mistik Hristiyanlar'n tasnifine benzemiyor mu bu; be
den, can ve ruh?
Teosofist: Ayns. Bize gre beden, hayati "duble beden"in, bu daha
sonra gelen Hayat veya Prana'nn, bu da Kamarupa, yani (hayvani)
cann, bu da yksek ve aa zihnin bineidir; tek lmsz ruh ise
btn bu alt bedenin bandaki ta gibidir. Okltizmde bilin hali
mizdeki her niceliksel deiim insana yeni bir yn verir ve bu bilin
hali hepsine egemen olur da yaayan ve eylemde bulunan Ego'nun bir
paras haline gelirse, ona zel bir isim verilmelidir (verilir). Bylece
insann belli bir halini baka bir halinden ayrt edebiliriz.
SORU: Hakikaten ok zor anlamak.
Teosofist: Bana, tam tersine ok kolay geliyor. Bir kez ana fikri
kavrasanz. nsan kendi zihinsel ve ruhsal durumuna gre bu ya da
baka bir bilin plannda eylemde bulunur. Fakat amzn, madde
cilii yle ar basyor ki, sanki ne kadar aklasak, insanlar syledi
imizi o kadar zor anlyor. sterseniz insan denilen dnyevi varl
*
Daha net bir aklama iin. The Secret Docrie Cilt 1. s. 1 57.

1 02
 H. P. lllAVATSKY

e ayrn. Eer insan sizin iin sadece hayvan deilse, bunu yap
mak zorundasnz. Onun nesnel bedenini, iindeki dnen ilkeyi
aln. Bu ilke hayvandaki igdsel unsurdan sadece biraz daha yu
kardadr; ikincisi ok nemli olan bilinli candr, akl yrten cam,
yani "ruhu"; bu onu hayvanlarn ok stne koyar. grubu veya var
l alp her birini oklt retiye gre ikiye blersek, ne elde ederiz?
nce, (Mutlak ve dolaysyla blnmez olan Btn anlamnda)
Ruh, yani Atma gelir. Atma, felsefi olarak lamekan ve snrszdr,
sonsuzlukta olan eydir, madde veya tz evreninin en kk mate
matiksel veya geometrik noktasnda bile namevcut olamaz; aslna
bakarsanz ona "beeri" demek bile yanl olur. O daha ziyade me
tafizikteki beeri Monad ile onun vastas olan insann belli bir ha
yat sresi boyunca bulunduu noktadr. Bu nokta insann kendisi
kadar hayali olduu iin gerekte bir yanlsama, bir Maya'dr; fa
kat hayat denilen bu yanlsama nbeti boyunca kendimizi ve ba
kalar iin bir gerekliizdir, hi kimse bizi hesaba katmyorsa bile,
biz kendi kendimizi hesaba katarz. Okltizmi ilk ett etmeye ba
layan insan akl iin bunu daha anlalr klmak ve insann srrnn
alfabesini zmek amacyla, okltizm yedinci ilkeye "alt ilkenin sen
tezi" der ve ona Spritel Can'n, yani Buddhi'nin vastaln verir.
Buddhi iinde hi kimseye verilmeyen bir sr tar ki, bunun iki istis
nas sessizlik yemini etmi ela'lar (Hintli retmenler) ile gvenilir
insanlardr. Kukusuz bu nokta anlatlabilseydi daha az kafa kark
l olurdu; fakat bunlar kiinin astral bedenini bilinli ve iradi ola
rak projekte etmesiyle dorudan alakal olduu ve bu yetenek, tpk
"Gyges'in yz gibi" genelde insanlk ve zelde bu yetenee sahip
olan insan iin lmcl sonular ierdii iin dikkatle korunmakta
dr. Neyse, isterseniz ilkelere devam edelim. O halde ilahi can, yani
Buddhi, ruhun vastasdr. Aslnda bir olan bu ikisi, iki spiritel il
keyi oluturur. nsan Can'na, yani Manasa geecek olursak, insan
zekasnn ikili olduunda herkes hemfikir olacaktr; rnein yksek
zihinli insanlar nadiren aa zihinli olabilirler; hayli entelektel ve

1 03
TEOSOF'N N ANAHTAR!

spiritel bir zihne sahip birini, hayvani zihne sahip birinden olmasa
bile, maddeci, kt, kaln kafal birinden ayran bir uurum vardr.
SORU: Fakat insan neden iki ilkeyle veya ynle temsil edilmesin?
TEOSOFST: Bu iki ilke her insann iinde bulunur. Bunlardan
biri dierinden daha etkindir. Baz nadir durumlarda biri dierinin
gelimesini tmyle engeller, deyim yerindeyse biri dierinin gc ve
egemenlii karsnda katlp kalr. Bu iki ilke veya Manas'n bu iki
yn, yksek ve aa diye ikiye blnr. Yksek Manas, dnen,
bilinli Ego spritel Can'a (Buddhi'ye) doru ynelirken, ikincisi, yani
aa olan igdsel yan da Kama'ya, yani insandaki hayvani tutku
lar ile arzulann ekirdeine ynelir. Bylece elimizde drt meru ilke
vardr. Bunlarn son () Plastik Can dediimiz Duble beden, (2)
hayat ilkesinin arac ve (3) fiziksel bedendir. Kukusuz hibir psiko
log veya biyolog bu ilkeleri kabul etmeyecektir, ne de onlar anlaya
caktr. Belki de zaten bugne kadar, Plastik bedenin fiziksel tay
cs olan dalan veya yukarda bahsedilen arzularn ikamet ettii yer
olan, insann sa tarafndaki belli bir organn ilevini anlayamam
olmalarnn da nedeni budur. Onlar kozalaks bez hakknda hibir
ey bilmiyorlar ve onu iinde kum bulunan boynuzsu bir bez olarak
tasvir ediyorlar, oysa hakikatte bu bez insandaki en yce ve ilahi bi
lincin, onun arifimutlak, spiritel ve her eyi kucaklayan nitelikteki
zihninin ikamet ettii yerdir. Bunlar ok net bir biimde gsteriyor
ki, bu yedi ilkeyi ne biz uydurduk ne de bunlar kolayca kantlayabi
leceimiz zere, felsefi dnya iin yeni eylerdir.
SORU: Sizin inanlarnza gre reenkarne olan ey nedir?
THEOSOFST: Dnen Spiritel Ego veya insandaki insandaki
srekli ilke, yani Manas' tayan merkez. Atma deil, hatta ikili Mo
nad olarak kabul edilen ve bireysel, ilahi insan olan Atma-Buddhi de
deil, Manas'tr. nk Atman Evrensel BtnClr, ancak O'nu birey
sellie (ya da ilahi insana) balayan arac Buddhi ile bir aradayken
Yksek Ego halini alr. nk, yeryznde yurt edindii btn ki
ilikleri birbirine balayp da Kozal Beden (birlemi haldeki 5. ve 6.
ilkeler) denilen ve Bilin'i oluturan ey, Budhi-Manas'tr. Dolaysyla,

1 04
 H. P. ll LAVATSKY

genel bir isim olan Can, insanda vehe halinde ortaya kar: Dn
yevi veya hayvani olan can; insan Can; Spiritel Can. Bunlar, do
rusunu sylemek gerekirse, vehe halindeki tek bir Can'dr. te,
birinci veheden geriye, lmden sonra hibir ey kalmaz; ikincisi
nin (yani nous'un,ya da Manas'n) ise kirlenmemi her halde kald
takdirde sadece ilahi z ayakta kalr; ncs ise, lmsz olma
snn yan sra, yksek Manas' da zmsemek suretiyle, bilinli bir
ilahilik dzeyine eriir. Fakat daha netletirmek iin nce Reenkar
nasyon hakknda bir eyler sylememiz gerekiyor.
SORU: ok da gzel olur, nk dmanlarnz en ok bu re
tinize saldryorlar.
Teosofist: Ruhulan m kast ediyorsunuz? Biliyorum; birou
da zahmetle kumdan kaleler zerine yazlm sama itirazlardan
ibarettir. Kimi itirazlar yle incelikten yoksun ve sama ki hi ya
nt verilmese de olur. lerinden biri geenlerde bir eliki bulmu.
Bay Sinnett'in derslerinden cmbzlad iki ifadeyi bir dergiye yaz
d mektubunda ok byk bir ciddiyetle tartyor. Arkada u iki
ifade de byk bir eliki grm: "Baz vakalarda meydana gelen
dnya yaamna vaktinden nce dnler Karmik karklktan kay
naklanyor olabilir" ve "evrime rehberlik eden ilahi Adalet'in mutlak
eyleminde tesadfe yer yoktur". Felsefecimiz yle derin ki, bir adam
eer olur da bir ocuun bana ta arpmasn diye onu havada ya
kalarsa, yer ekimi yasasnda bir eliki grebiliyor!

1 05
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

181
REENKARNASYON VEYA
YENDEN DOGUM STNE

Teosofi retilerine Gre Hafza Nedir

SORU: Byle bir inana makul sebepler srmek ve onlar akla
mak sizin iin ok zor olacaktr. imdiye kadar hibir teosofist ku
kuculuumu sarsacak tek bir geerli kant gsteremedi. Bu reenkar
nasyon teorisine kar ilk olarak tek bir insann bile, brakn daha
nceki hayatnda kim olduunu, daha nce yaadm bile hatrla
mamas gerei var.
TEOSOFST: Grdm kadaryla savnz eski itirazdan, yani
her birimizin daha nceki enkarnasyona dair hafzamz yitirmi ol
mamzdan ibaret. Sizce bu retimizi geersiz mi klyor? Bana gre
klmyor ve byle bir itiraz hibir ekilde nihai itiraz olamaz.
SORU: Sizin savlarnz duymak isterim.
TEOSOFST: Ksa ve azlar. En iyi modern psikologlarn () zihnin
doasn dnyaya aklama konusundaki ak beceriksizliini ve bu
kiilerin (2) zihnin potansiyelleri ve yksek halleri hakkndaki kara
cehaletini hesaba katarsak, bu itiraznzn her eyden evvel yzey
sel olgulara ve ikincil kantlara dayandn kabul etmek zorunda
kalrsnz. Ltfen bana imdi "hafza"dan ne anladnz aklayn.
SORU: Herkesin kabul ettii ey: aklmzn daha nceki dn
celeri, eylemleri ve olaylar hatrlama ve geri kazanma melekesi.

1 06
 H. P. llLAVATSKY

TEOSOFST: Ltfen buna, hafzann kabul edilmi tarz ara

snda byk bir fark olduunu da ekleyiniz.Hafzann yansra, ge
nellikle Hatra Getirme, Kendini Toplayarak Hatrlama ve Ydetme
vardr, deil mi? Aradaki farklar hi dndnz m? Hafza, ha
trlarsanz, genel bir isimdir.
SORU: Fakat bunlarn hepsi ayn anlama geliyor.
TEOSOFST: Aslna bakarsanz, hayr. En azndan felsefede
ayn anlama gelmiyorlar. Hafza, dnen varlklarn, hatta hay
vanlarn dsal duyusal organlarmzn karlat nesnel eyler
veya baz eylemler araclyla meydana gelen fikirlerin armayla
eski izlenimlerin yeniden retilmesine ilikin doutan sahip ol
duklar bir gtr. Hafza aa yukar tmyle fiziksel beynimi
zin salkl ve normal ilevine bal olan bir melekedir; Hatra Ge
tirme ile Kendini Toplayarak Hatrlama ise o hafzann veheleri ve
hizmetkarlardr. Fakat yadetme tmyle baka bir eydir. Modern
psikologlar yadetme'yi, hatra getirme ile kendini toplayarak hatr
lama arasnda bir yerlere kovuyorlar ve "kendini toplayarak hatrla
may karakterize eden 'belli bir ey tarafndan harekete geirilme'
ilemi olmakszn gemi olaylar bilinli bir biimde hatrlama s
reci" diye tanmlyorlar. Kendini toplayarak hatrlama ve hatra ge
tirme ayrmndan Locke yle bahsediyor:
Bir fikir dsal duyumda benzeri bir nesnenin katks olmadan
zihinde tekrar belirdiinde, bu "hatra getirme"dir; eer gayretle zi
hinde aranr ve grlrse, bu kendini toplayarak hatrlamadr.
Fakat Locke bile yadetme iin herhangi bir net tanm vermez,
nk o bizim fiziksel belleimizin herhangi bir melekesi veya zel
lii olmayp, fiziksel beynimizin haricinden gelen sezgisel bir algdr;
her zaman mevcut olan spritel Ego'muz araclyla eyleme ar
lan bu alg, dehalarn resimlerinden, ateli hastalarn, hatta delilerin
samalklarna kadar geni bir alan kapsayan ve bilim tarafndan
kendi fantezimiz dnda bir gereklii olmadna inanlan ryetler
den oluur. Oysa okltizm ve teosofi yadetmeyi tmyle baka bir
k altnda deerlendirir. Bizim iin bellek fiziksel ve silinip giden

1 07
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

bir ey olup, tmyle beynin fizyolojik koullarna balyken, modern

an bilimsel psikologlarnn aratrmalarnn da destekledii b
tn eski hafza retmenlerinin temel iddiasna gre, "yadetme" de
diimiz ey Can'n hafzasdr. ster anlasn ister anlamasn, btn
insanlara daha nce yaam olduunu ve bir daha yaayacan an
latan ey de ite bu hatradr. nl ngiliz air Wordsworth'n sy
ledii gibi, gerekten de:
"Doumumuz bir uyku ve unutmadr, Bizle birlikte ykselen ruh,
hayatmzn yldz Baka bir yerde dodu, Baka bir yerde batacaktr."
SORU: Eer retinizi az nce itiraf ettiiniz zere normal d
fantezilere ve iire dayandryorsanz, korkarm ok az kiiyi ikna
edebilirsiniz.
Teosofist: Bir fantezi olduunu itiraf etmedim. Sadece psikolog
larn ve genel olarak bilim adamlarnn bunlar halsinasyon ve fan
tezi snfna soktuklarn syledim. Bu trden gemie ait ryetlerin
ve zaman koridorunda ok uzaklara atlan baklarn, normal gn
delik hayat deneyimlerimize ve fiziksel belleimize kyasla anormal
olduklarn da inkar etmiyoruz. Fakat Profesr W. Knight gibi una
inanyoruz: "Daha nce yaplan bir eyleme dair hafza yokluu, byle
bir eyi yaamadmza dair kesin kant kabul edilemez." Bize kar
klarnda vicdan sahibi olanlar Butler'n, Platoncu Felsefe Hak
knda Konferanslar (Lectures on Platonic Philosophy) adl kitabnda
sylediklerini kabul etmek zorundadr:
"nceden var olma ihtimalimizin bizi bu derece etkilemesinin
gizli nedeni maddeci veya yanmaddeci nyarglardr." stelik biz ha
fzann, Olympiodorus'n adlandrd gibi, fantezi'den ibaret oldu
una ve bizdeki en gvenilmez ey olduuna inanyoruz.*
*
Platonis'in Phaed adl eserinde Olympiodons yle syler: "Fantezi, bizim ente
lektel grlerimizin nnde engeldir ve dolaysyla Uhhiyet'in ilham veren et
kisiyle dolduumuz 7.aman, fantezi araya girerse, heyecan enerjisi yok olur: nk
heyecan [heves] ve vecit birbirine zttr. Can fantezi olmadan enerji kazanabilir mi
diye sorulursa, yantmz, onun evrensel kavramlar alglayabilmesinin bunu ya
pabileceimizin kant olduu ynndedir. Dolaysyla, can fanteziden bamsz
olarak alglayabilir: Bununla birlikte, tpk denize alan birine frtnalarn musal
lat olmas gibi, fantezi cann enerjileriyle birlikte ortaya kar.

1 08
 H. r. BLAVATsKv

Ammonius Saccas ileri sryor ki, insanda nceden bilmeye ya

da gelecee bakmaya dorudan zt den tek meleke, hafzadr. Ay
rca, hafza ile zihnin veya dncelerin ayn ey olmadn da ha
trlayalm. Hafza kolayca bozulabilecek bir kayt makinesiyken, d
nceler ezelidir ve yok edilemezler. Srf onlar fiziksel gznzle
grmediniz diye baz eylerin veya insanlarn var olduklarna inan
may ret mi edeceksiniz? Onu gren gemi kuaklarn tanklklar,
bir zamanlar Julius Caesar diye birinin yaadna yeterli bir temi
nat oluturmaz m? Kitlelerin psiik duyularnn benzeri tankl
neden ayn ekilde kabul edilmesin?
SORU: Fakat bu, biz fanilerin ou tarafndan kabul edilmesi zor
olan ok ince bir ayrm deil mi?
Teosofist: Maddecilerin ou deseniz daha iyi olur. Biz onlara unu
sylyoruz: Olaan hayatn ksa sresinde bile hafza bir mrn b
tn olaylarn kaydedemeyecek kadar zayfbir eydir. Baz fikir a
rmlar veya dier baz balantlar sayesinde harekete geene kadar
en nemli olaylarn bile ne kadar byk bir ksmnn hafzamzda
l halde beklediini dnn. zellikle de hep hatrlama gl
eken yal insanlarda byledir durum. Dolaysyla, insandaki fizik
sel ve spiritel ilkeler hakknda bildiklerimizi hatrladmz zaman,
hafzamzn gemi hayat ve hayatlar hatrlamamas deil, tam ter
sine, eer olursa hatrlamas bizi artmaldr.

Gemi Yaamlarmz Neden Hatrlamyoruz?

SORU: Yedi ilkeye dair bana kubak bir perspektif sundunuz;
imdi, daha nce yaadmz tmyle unutmu olmamz bu ilke
ler nasl aklyor?
Teosofist: Kolayca. Fiziksel dediimiz ilkelerden hibiri bilim
tarafndan reddedilmiyor; bununla birlikte bilim onlara baka ad
lar takyor.*
*
Bu ilkeler, beden, hayat, hayvani igdler ve her insann (ister zihinde canland
rarak ister fiziksel bedenden ayr ve nesnel bir biimde alglansn) astral hayaleti
dir. Biz bu ilkelere srasyla u adlar veriyoruz: Sthlaarira, Vranc, Kamaraya

1 09
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

Bu ilkeler lmden sonra onlar oluturan unsurlarna ayrarak

zlrler; hafza da beyinle birlikte dalp gider. Yok olmu kiili
in yok olmu hafzas, Ego'nun daha sonraki reenkarnasyonunda
ne bir ey hatrlayabilir, ne kaydedebilir. Reenkarnasyon demek, bu
Ego'nun yeni bir beden, yeni bir beyin ve yeni bir hafza ile donan
mas demektir. Dolaysyla bu hafzann asla kaydedilmemi bir eyi
hatrlamasn beklemek, bir katil tarafndan hi giyilmemi bir gm
lei mikroskopta inceleyip giydii gmlekte olmas gereken kan leke
lerini aramak kadar samadr. Soruturmamz gereken temiz gm
lek deil, suun ilenme annda giyilen kyafettir; bu kyafet yaklp
yok edilmise, kan lekelerini nasl bulabilirsiniz ki?
SORU: Peki, suun iledii sonucuna nasl varyorsunuz ya da
"temiz gmlekli adamn" daha nce yaam olduuna?
TEOSOFST: Fiziksel srelere veya artk var olmayann tank
lna gvenerek deil. Fakat ikinci dereceden kant dediimiz bir
ey var, yasalar da bunu -belki olmas gerektiinden daha fazla- ka
bul ettiine gre. Reenkarnasyon ve gemi hayatlar gereinin var
lna ikna olmak iin, kii, kendini geici hatralarla deil, gerek
kalc Ego ile temasa sokmaldr.
SORU: nsanlar brakn temasa gemeyi bilmedikleri, hi gr
medikleri bir eye nasl inanabilirler?
TEOSOFST: Eer insanlar, zellikle en iyi eitim alm olan
lar, hi grmedikleri, dokunmadklar, koklamadklar, duymadk
lar veya tatmadklar Yerekimi, Moment, Kuvvet gibi bilimin so
yutlamalarna "ve iler hipotezlere" inanyorlarsa, baka insanlar da
ok daha nemli bir "iler hipotez" olarak ayn ilkelerden hareketle,
kiinin kalc Ego'suna niin inanmasn?
SORU: Peki bu gizemli ebedi ilke nedir? nsanlarn anlayabilecei
ekilde onun doasn aklayabilir misiniz?
TEOSOFST: O, reenkarne olan Ego'dur, bireysel ve lmsz
olan- kiisel olmayan "Ben"dir, Devaan dnemde dllendirilen ve
ve lingaarira (bkz. tablo).

1 10
 H. P. BLAVATSKY

yeryznde cezalandnlandr, Atma-Buddhi Monad'n bineidir; ara

cdr. Nihayet, Skardhalar, yani her enkamasyonun zellikleri ona
ilierek var olur.*
SORU: Skandha ile ne kast ediyorsunuz?
Teosofst: Sylediim gibi, "nitelikleri". rnein hafza bunlardan
biridir. Hepsi bir iek gibi lr ve geriye silik bir rayiha brakrlar.
H.S. Olcott'un Budist ilmihal [Buddhist Catechism] adl kitabndan
konuyla ilgili bir alnt yapaym. Sorunuzu aadaki gibi yantlyor:
"Yalanan insan, fiziksel ve zihinsel olarak deimesine ramen,
genliindeki olaylar hatrlar. yleyse, son hayatmzdan bu hayat
mza gemi yaamlarn hatras neden tanmyor? nk, hafza
Skandhalarn iindedir ve Skandha'lar da yeni var olula birlikte
deitikleri iin, hafza yeni yaamn kayd olarak geliir. Bununla
birlikte, btn gemi hayatlarn toptan bir kayd olmaldr; nk
Prens Siddharta, Buda olduunda, gemi doumlarnn hepsini gr
mt ve Jhana haline ulaan herkes, ayn ekilde, gemiteki btn
hayatlarn hatrlayabilir." Bu da gsteriyor ki, kiiliin -sevgi, iyilik
ve hayrseverlik, vs. gibi- lmeyen nitelikleri, lmsz Ego'ya bala
np, onun zerine, deyim yerindeyse, bir zamanlar olduu insann
ilahi vehesinin kalc bir imgesini ilerken, (en ciddi karmik etki
leri yaratan) maddi Skandha'lar bir imek kadar geici olup,
yeni kiiliin yeni beynini etkileyemez; fakat bunu baaramamalar,
hibir ekilde, reenkame olan Ego'nun kimliine halel getiremez.
SORU: Geriye kalann sadece, sizin deyiminizle Can-hafzas ol
duu sonucuna m varyorsunuz; Can ve Ego ayn ey -olup, kii
likten geriye hibir ey kalmadna gre?
Teosofst: Tam deil. Her kiilikten geriye bir ey kalr ve mut
laka enkame olan kalc Benlik'e veya Spritel Ego'da ebedi bir iz h-

Budist retiye gre be Skandha vardr: Rupa (suret veya beden), maddi nitelik
ler; Vedana, duyumlar; Sana, soyut fikirler; Samfehara, zihnin eilimleri; Viama
zihinsel gler. Biz bunlardan olumuuzdur, bunlar sayesinde var oluumuzun
bilincine varrz ve etrafmzdaki dnyayla iletiime geeriz.

111
TEOSOF'N N ANAHTAR!

rakr; tabi eer bu kii hibir spiritel nn geemeyecei kadar kat

bir maddeci deilse.*
Kiilik, Skandha'laryla beraber, her yeni doumla birlikte dei
ir. Kiilik, daha nce sylendii zere, aktr (gerek Ego) tarafn
dan oynanan bir gecelik bir roldr. Fiziksel planda gemi hayatla
rmzdan hibir iz tamamamzn nedeni budur; bununla birlikte,
gerek "Ego" hepsini yaamtr ve hepsini bilir.
SORU: Peki nasl oluyor da gerek, ya da Spiritel insan yeni ki
isel "Ben"ine bu bilgiyi kazmyor?
Teosofist: Yoksul bir iftlik evindeki hizmeti kzlar, trans veya
uyurgezer haldeyken, normal hallerinde hi bilmedikleri Ibraniceyi
nasl konuuyor veya nasl keman alabiliyor? nk sizin modern
ekollerinizden kanlar deil, ama tm eski psikologlar, Spiritel
Ego'nun ancak kiisel Ego katlp kalnca harekete geebileceini sy
lerler, insandaki Spiritel "Ben; arifimutlaktr ve btn bilgiler ftri
olarak onun iindedir; oysa kiisel benlik, kendi evresinin bir yara
tm ve fiziksel hafzasnn klesidir. Eer Spiritel Ego hibir uya
rda bulunmadan birdenbire ortaya ksayd yeryznde insan kal
maz, hepimiz birer ilah olurduk.
SORU: Yine de baz istisnalar olmal; bazlar hatrlyor olmal.
Teosofist: Nitekim yle. Fakat onlarn sylediklerine inanan kim?
Bu tr duyarl insanlara modern maddecilik genellikle halsinasyon
iindeki histeri hastalar, kafadan atlak hevesliler, tkler olarak
bakyor. Oysa konuyla ilgili kitaplar, rnein E. D. Walker'n yazd
Unutulmu Hakikatin Bir ncelemesi [A Study of Forgtten Truth]
adl kitabn okursanz, bu yetenekli yazarn o ok eski soruya getir
dii bir yn kant grrsnz. Fakat insanlara Can'dan bahsediyor
sunuz, onlar "Can nedir?" "Varln kantladnz m?" diye soruyor
lar. Kukusuz bu tr maddecilerle tartmak faydaszdr. Fakat onlara
bile u soruyu sormak isterdim.

Spritel Ego deyince, kiisel Benlik 'e kart olarak Spiritel Benlik'i kas ediyo
ruz. Konunun rencileri Spiritel Ego'yu "Yksek Benlik" ile, yani Evrensel
Ruh'tan aynlamaz nitelikteki, iimizdeki Tann olan Atma ile kanurmamaldr.

112
 H. P. B LAVATSKY

"Bebekken ne olduunuzu ve ne yaptnz hatrlyor musunuz?

Hayatnzn ilk on sekiz ay veya iki ylnda yaadklarnza, o d
nemdeki dncelerinize ve eylemlerinize dair en ufak bir hatranz
var m? O zaman, ayn ilkelerden hareketle, bir bebek olarak yaa
dnz niye inkar etmiyorsunuz?" Btn bunlara, reenkarne olan
Ego'nun, yani bireyselliin, Devaan dneminde gemi dnya ya
am deneyiminin, yani kiiliinin sadece zn koruduunu ekle
yelim. Yani varlk halinde olan fiziksel deneyimin tm, potansiyel
haldeki bir geliim gstererek, deyim yerindeyse, spiritel forml
lere dnr. Ayrca, iki doum arasndaki zamann on ile on be
yzyl arasnda bir sre olduunun ifade edildiini hatrlarsak, bu
sre iinde fiziksel bilin, hareket edebilecei herhangi bir organa,
dolaysyla herhangi bir varolua sahip olmad iin, mutlak ve ke
sin anlamda pasiftir. Bu durumda, tmyle fiziksel olan hafzada
hibir hatrann olmaynn nedeni de aklk kazanr.
SORU: Spiritel Ego'nun arifmutlak olduunu sylediniz. O za
man, bu ok vndnz arifmutlaklk sizin Devahan dnemin
deki hayatnzda nereye gidiyor?
TEOSOFST: Bu sre iinde gizil ve uyku halindedir. nk, ilk
nce, Spiritel Ego (Buddhi-Manas bileimi), tek arifmutlak Evren
sel Can veya Zihin ile bir olan Yksek Benlik deildir; ikinci neden
ise Devaan dneminin geride braklm dnya hayatnn idealize
edilmi bir devam, bir borlar deme, sz konusu hayatta yaanm
hakszlklarn ve aclarn dllendirilme dnemi olmasdr. Devaan
dneminde arifi-mutlaklk yalnzca potansiyel olarak vardr; oysa,
Ego'nun Evrensel Zihin-Can ile birletii Nirvana'da bu fiilen ger
ekleir. Bununla birlikte, dnyada geirdiimiz vakitlerde bedende
meydana gelen baz anormal haller ve psikolojik deiimler, Ego'yu,
maddenin skntlarndan kurtard anlarda ksa sreliine arif
mutlakms yapabilir. Dolaysyla, yukarda bahsedilen trden uyur
gezer hizmeti kzlarn branice konumas, bir bakasnn keman
almas gibi olaylar bu savmza rnektir. Bu sylediklerimiz, bu iki
olgu iin tp biliminin verdii aklamalarn iinde hibir doru ba
rndrmad anlamna da gelmez. nk kzlardan biri, bir yl nce

1 13
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

bir rahip olan efendisinin branice bir eseri yksek sesle okuduunu
iitmiken, dieri iftlikte bir sanatnn keman almasn dinlemi
tir. Bununla birlikte, eer Evrensel Zihinle ayn doadan olduu iin
arifimutlak olan Ego ile dolmam olsalard, bu yaptklarn bu kadar
kusursuz bir ekilde gerekletiremezlerdi. Burada, Skandha'lar ze
rine etkide bulunan daha yksek bir ilke onlar harekete geirmitir;
teki vakada ise kiilik katlp kalm ve bireysellik tezahr etmitir.
Ltfen bu ikisini birbirine kartrmayalm.

Bireysellik Ve Kiilik stne*

SORU: Peki, bu ikisi arasndaki fark nedir? tiraf etmeliyim ki
hala karanlktaym. Aslnda hep ayn yere taklyoruz; siz aklmza
bunu tam olarak kabul ettiremiyorsunuz?
*
Ezoterik felsefenin mantyla buraya itilen Albay Olcott bile, bu tr bir ayrm
yapmayan daha nceki oryantalistlerin hatasn dzeltmek zorunda kald; okuyu
cularna da nedenlerini u ekilde sayd:
Belli bir varln ard ardna yeryzne gelmeleri, yani ona ait tutarl parala
rn (Skandha'larn) "kuaklar halinde yeryzne inmesi", bir kiilikler silsilesi
ni oluturur. Her doumda, kiilik, bir ncekinden ve bir sonra gelecek olandan
farkldr. Karma, kendini, urada bir bilgenin kiiliinde, orada bir sanatnn ki
iliinde diye, giderek bir dizi doumda boyunca saklar (yoksa yanstr m desek?)
Bununla birlikte, kiilik deiiyor olsa da, bu kiilikleri yan yana getiren tek bir
hayat izgisi, bu boncuklarn dizildii ip gibi hep ayn kalr, deimez. Demek ki
birey, bireysel yaam dalgalan, tpk k veya snn esir iinde dalgalanmasnn
kendi dinamik kaynanda balamas gibi, Nirvana'da, yani doann znel ya
nnda balar ve Karma'nn itmesiyle ve Tanha 'na (yani varolua duyulan tatmin
edilmemi arzunun) yaratc ynlendirmesinin oluturduu itkiyle, doann nes
nel yannda ilerler ve birok dngsel deiimin ardndan tekrar Nirvana'da son
bulur. Bay Rhys-Davids ise bireysel zincir boyunca kiilikten kiilie geen eyi
"karakter" olarak tanmlamaktadr. Karakter, metafizik bir soyutlamadan ziyade,
kiinin zihinsel nitelikleri ile ahlaki eilimlerinin bir toplam olduuna gre, haya
tn kiilikler halinde dalgalanmalarnn tmn bireysellik, her doum tezahrn
de ayr bir kiilik olarak deerlendirirsek, Bay Rhys-Davids'in "bir gizemin umut
suz tedbiri" dedii eyden kurtulmu olmaz myz? (Budism, s. 1 0 1 ) Budistlere
gre mkemmel birey, bir Buda' dr. nk Buda, insanln, hibir doasttln
karmad, nadir ieidir. Bir insann bir Buda 'ya, demir iradenin btn doum
silsileleri iinden geen tek bir eye dnmesi iin saysz kuak gerekiyorsa
(drt asankheyya ile yz bin dngye gerek vardr), bunu irade eden eye ne isim
vermeliyiz? Karakter mi? Yoksa her doumda ksmen tezahr eden ve btn do
umlarn paralarndan olumu bireysellik mi? (Budist lmihal, Ek. S. 1 37)

1 14
 H. r. BLAVATSKY

Teosofist: Deniyorum, ama ne fayda. Ortodoksluk sayg duyulan

bir ey olduu ve kendileri Ortodoks olduklar iin, bazlarna, bun
lar kabul etmektense ocuka olaslklara sayg duymak daha kolay
geliyor. Fikri iyice anlamanz iin ilkelerle ilgili ikili diziyi ett etme
niz gerekir: Spiritel olan, yani yok edilmez Ego'ya ait olan ile, maddi
olan, yani sz konusu Ego'nun srekli deien bedenlerini veya kii
likler dizisini yapan eyi incelemelisiniz. Gelin, bunlara kalc isim
ler verelim ve yle adlandralm:
. Atma, (Yksek Benlik) ne sizin, Ruhunuz'dur, ne de be
nimkidir; daha ok gne gibi herkesin zerine k sa
ar. Nasl gne nlan gne ndan ayrlanazsa, kendi
bir ve mutlak Meta-Ruh'undan ayrlamayan, evrensel olarak
her yerde bulunan ilahi llke'dir.
2. Buddhi (Spiritel Can) onun sadece vastasdr. Bu ilahi ikili
belirli bir bilin tarafndan zmsenip yanstlmadka, insan
bedeni asndan, ayr ayn veya birlikte, topran altnda g
ml duran bir granit iin gne neyse odur. Karma ne
Atma'ya ne de Buddhi'ye ulaabilir; nk Atma, Karma'nn
en yksek vehesi, Karma'nn ileyiinin bir etmeni iken,
Buddhi, bu planda bilind bir halde var olur.
3. Manas* (Bilin veya Zihin) "Ben telakkisi" veya Nefsaniyet
olan Ahamkara'mn yansmasnn bir trevi veya rndr.
Dolaysyla, ilk iki ilkeyle ayrlmaz bir biimde birletiinde
ona Spiritel Ego ve Taicasi (Ildayan) denir. Bu, gerek
Bireysellik veya ilahi insandr. nce, akl fikirden yoksun
olup da ikili monad'n kendisindeki varl sayesinde hare
ket eden, ama (bilinci olmad iin) bilinsiz bir haldeki be
er suretinde enkarne olan bu Ego, o insans beer suretini
gerek bir insan haline getirmitir.
*
Manas'n kayna Mahat veya "Evrensel Zihin"dir. Manas da insandaki Mahat'tr,,
yani insandaki Zihin'dir. Manas'a ayrca Ketracna, yani "bedenlenmi Ruh" de
nir. nk, felsefemize gre, Manasaputra'lar, yani "Evrensel Zihnin Oullar",
bizim Devri'nizdcki nc soy insanla reenkame olarak dnen insan, yani
"manu"yu yaratan, daha dorusu reten varlklardr. Dolaysyla, gerekten reen
kame olan ve kalc nitelikteki Spiritel Ego, yani Bireysellik, Manas'n kendisi
dir. eitli saysz kiil iklerimiz onun sadece dsal maskeleridirler.

115
TEOSOF ' N i N ANAHTAR!

Karma'nn, enkarne olarak belirli bir kiilie brnmek zorunda

brakt o Ego, yani o "Kozal Beden'', brnd her kiilii tesiri al
tna alr. Her yeni bedende veya kiilikte, yani uzun yeniden doum
dizileri boyunca gerek Birey'i saklayan o uup gidici her maskede,
ilenen tm gnahlardan ite bu Ego sorumlu tutulur.
SORU: Peki bu adil mi? Bu Ego neden unutmu olduu eylemler
yznden cezalandrlsn?
Teosofist: Onlar unutmuyor; kt amellerini tpk sizin dn
yaptklarnz hatrlamanz gibi biliyor. Sadece "beden" denilen bir
grup fiziksel bileimin tad hafza, nclnn, yani bir zaman
lar olduu kiiliin ne yaptn hatrlamyor diye, gerek Egonun
da her eyi unuttuu dncesine neden kaplyorsunuz? Bir ocu
un elma alarken giydii yeni izmelerin, bilmedikleri bir eyden
dolay falakaya yatralarak cezalandrlmas hi de adil deil dese
niz, daha iyi olurdu.
SORU: Fakat Spiritel olan Ego ile insan bilinci veya hafzas ara
snda bir iletiim yolu yok, deil mi?
Teosofst: Elbette var. Ama sizin bilimsel psikologlarnz tara
fndan asla kabul edilmediler. Siz sezgiyi, "vicdann sesini", nsezi
leri, belirsiz, tanmlanamaz duyumlar, bu trden bir iletiim olarak
kabul etmiyorsanz, neye balyorsunuz? Eitimli insanlarn oun
luu, baz yorumlarnda ne kadar sezgisel olduunu kantlayan n
giliz air Coledridge'in nitelikli spiritel alglarna biraz olsun sahip
deil mi? "Hibir dncenin yok edilemez" oluu iin syledikle
rine kulak verelim:
"Eer zeka melekesinin (hafzann ani canlanmalannn) daha iyi
anlalmas isteniyorsa, yalnzca farkl ve ona uygun bir rgtlenme
gerektii grlecektir; dnyevi beden yerine, kendi btnsel gemi
var oluunun (ya da var olularnn) mterek deneyimini her insa
nn canna hatrlatan bir gksel beden gerekecektir."
Ve biz bu gksel bedene Manas Nitelikli Ego diyoruz.

t16
 H . P. 8LAVATSKY

Ego'nun dllendirilmesi ve Cezalandnlmas stne

SORU: Ego'nun, yeryznde hangi kiilikte bedenlenirse bedenlen
sin asla lm sonras cezaya maruz kalmadn sylediinizi duydum.
Teosofist: Burada bahsedemeyeceimiz ok nadir ve istisnai va
kalar dnda, hibir zaman. Bu sz konusu ceza da sizin ilahiyat
lanetlenme telakkinizle hibir ekilde ilikili deildir.
SORU: Eer daha nceki hayatndaki hatal eylemlerinden do
lay burada cezalandrlyorsa, bu dnyada veya bedenlenmemiken
dllendirilmesi gereken de ayn Ego olmal.
Teosofist: Zaten yle. Bu dnyann dnda herhangi bir cezay
kabul etmiyorsak, bunun nedeni Spiritel Benliin te dnyada bil
dii tek halin katksz srur olmasdr.
SORU: Ne demek istiyorsunuz?
Teosofist: Sadece unu: Bir nesnellik plannda ve maddi bir filemde
ilenen sular ve gnahlar saf znellik aleminde cezalandrlamaz.
Birer mekan olarak ne cehenneme ne cennete, ne cehennem atele
rine, ne insan yiyen kurtuklara, ne de sokaklar safir ve elmas d
eli Kuds'e inanyoruz. nandmz ey, lm sonras bir hal veya
zihinsel durumdur ki, ok canl dlerimizdeki hale benzer. Asla de
imeyen, mutlak bir Sevgi, Adalet ve Merhamet yasasna inanyo
ruz. Bu yasaya inancmzla unu sylyoruz: u anda enkarne halde
olan Ego'larn nceki Karmik ihlalinin* gnah ve vahim sonu
lar ne olursa olsun, hibir insan (yani spiritel Mevcudiyetin d-

te bu ihlal nedeniyle 7.alim ve mantksz Sakt (Dm)Melekler dogmas orta

ya konulmutur. The Secret Doctrine (Gizli reti) kitabnn il. Cildinde bu konu
aklanr. Hepimizin "Egolar", nceki hayat dngsnde (Manvantara'da), in
san biiminde veya baka bir surete brm halde yaam olan ve Karma's
imdi olduu kii olarak bedenlenmeyi gerektiren rasyonel ve akl sahibi var
lklardr (Manasaputra'lardr). Gizem Okullar'nda, bu yasay yerine getirmek
te geciktikleri iin (ya da Hristiyanlar'n Bamelek Mihail efsanesinde olduu
gibi veya Hinduizmin Kumaralar iin syledii zere, "yaratmay reddetmeleri"
yznden, yani vaktinde bedenlenemedikleri iin, onlar iin nceden hazrlan
m olan bedenler kirlenmitir. Akl fikirden yoksun suretlerin ilksel gnah ve
Ego'larn cezalandrlmas dncesi ite buradan gelir. Cehenneme atlan isyanc
meleklerle kast edilen ey, temiz olmayan maddeye, yani et iine hapsolmu olan
bu saf Ruhlar, yani Ego'lardr.

1 17
TEOSOF'N N ANAHTAR!

sal, maddi ve dnemsel sureti), herhangi bir ekilde adil kalnarak,

kendi doumunun sonularndan sorumlu tutulamaz. Ne domay
istemitir, ne de ona hayat verecek ebeveynini semitir. Her adan
bu ortamn kurban, zerinde hibir hakimiyetinin olmad artla
rn ocuudur; eer her karmk ihlali nyargsz olarak ayr ayr in
celenirse, onda dokuzunda onun gnah ileyen deil, ona kar g
nah ilenen olduu grlecektir.
Hayat, en iyi halde kalpsiz bir oyun, almas gereken frtnal
bir nehir, ou zaman tanmas zor bir yktr. En byk filozoflar
bo yere bunun nedenini bulmaya alm, sorunun anahtarna sa
hip olanlar, yani Dou bilgeleri dndaki herkes baarsz olmutur.
Shakespeare'in szleriyle hayat:
Sahnede endieyle, Zor zahmet yryen, Sonra birden kaybo
luveren Bir oyuncu, bir glgedir. Bir aptaln anlatt terane, Grl
tyle ve hiddetle dolu Hiten bir hikayedir.
Birbirinden ayr paralarnda hitir, ama bir araya gelip de bir
dizi hayat oluturduunda ok byk bir nem kazanr. Bununla
birlikte, her hayat, btn geliimi iinde bir hzndr. Bu durumda
biz, hayatn kzgn dalgalan iinde rk bir odun paras gibi ora
dan oraya savrulan insann, eer bu dalgalara direnecek gc yoksa,
hi bitmeyen bir lanet yznden, geici bile olsa cezalandrlacana
inanmal myz? Asla! ster byk, ister sradan bir gnahkar olsun,
ister iyi, ister kt, ister sulu, ister masum olsun, yorgun ve ypran
m Manu ("dnen Ego"), bir kez fiziksel hayatn yknden kurtu
lunca, tmyle dinlenme ve srurla dolu olan bir dneme hak kaza
nr. Merhametli olmaktan ziyade hatasz bir bilgelie ve adalete sahip
olan ve her bedenlenen Ego'ya yeryzndeki nceki hayat boyunca
iledii her gnahn Karmik cezasn ykleyen Yasa ise, artk beden
den kurtulmu olan Varlk'a, bir kiilik olarak yaad son hayatnda
meydana gelen her trl zntl olaydan, en kk acl dnce
den tmyle bihaber olduu uzun bir zihinsel dinlenme dnemi bah
ederek cann hafzasn srr ve mutluluk veren hatralarla kuatr.
Bedenimizin gerek Lethe rma olduunu dile getiren Plotinus'un,

1 18
 H. P. BLAVATSKY

"canlar her eyi unutmak iin o nehre girer" szlerinde ok ey sak

ldr. nk, dnyevi bedenimiz nasl Lethe gibiyse, Devaandaki
gksel bedenimiz ondan ok daha st dzeydeki bir Lethe'dir.
SORU: Bu durumda, hem ilahi yasay hem her trden beeri ya
say ihlal eden bir katilin cezasz kaldn m anlamam gerekiyor?
TEOSOFST: Kim byle bir ey syledi? Felsefemizde en kat
Kalvinistler'inki kadar ciddi bir ceza retisi vardr. Bizim ki ok
daha felsefi ve mutlak adaletle daha uyumludur. Brakn amelleri,
gnahkar bir dnce bile cezasz kalmayacaktr; hatta dnce ey
lemden daha sert cezalandrlacaktr; nk bir dnce, ktln
yaratlmasnda bir eylemden ok daha etkilidir.* Karma denilen ha
tasz bir Diyet yasasna inanyoruz. Bu yasa, kendini, nedenlerin ve
onlarn kanlmaz sonularnn doal bir ekilde birbirini izleme
siyle geerli klar.
SORU: Peki nasl veya nerede iliyor?
TEOSOFST: Her ii onun tarafndan ie alnmaya layktr, di
yor Kutsal Kitabn Bilgelii; Asrlarn Bilgelii ise, ister iyi ister kt
olsun 'her eylem dourgan bir anadr, der. Bu ikisini bir araya geti
rirseniz, "neden" olduunu anlarsnz. Cana kiisel hayatn spazmla
nndan zgr olma ans tandktan sonra, Karma; Ego yeni bir be
dene girmek iin karken, Devaan'n kapsnda Skandha'lardan bir
orduyla bekler. Tam bu anda, dinlenmi olan Ego'nun gelecek yazgs,
bir kez daha etkin Karmik yasann etkisine girmeden nce bedelin
adilliinin nnde titrer. Onun iin gizemli, aklanamaz, ama eit
lik ve bilgelikte amaz olan yasayla hazrlanm bu yeni doumda,
Ego'nun gemi hayatndaki gnahlar cezalandrlr. Tiyatrolara zg
alevlerle, komik kyafetler giyip boynuzlar takan iblislerle dolu hayali
bir cehenneme deil, bu dnyaya, gnah iledii ve her kt dnce
ve eylem iin bedel deyecei topraklara gnderilir. O, ektiini bie
cektir. Reenkarnasyon onun etrafna, gemi kiiliinin yznden,
*
"Szlerime klak verin, kim olur da bir kadma ehvetle bakarsa, onunla kalbinde
zina etmi olur. (MattaV.28)"

1 19
TEOSOF'N N ANAHTAR!

dorudan veya dolayl olarak, strap ekmi (bu bilinsiz bir ekilde
de meydana gelmi olsa) dier btn Ego'lan etrafna toplayacaktr.
SORU: Peki bahsettiiniz eitlik nerede, bu yeni "kiilikler" g
nah ilediklerinin veya kendilerine hakszlk edilmi olduunun far
knda olmadklarna gre?
TEOSOFST: Bir adamn srtndaki, kendinden alp giydii ce
keti alp paralayan insan sizce doru mu davranm olur? Yeni "kii
lik", belli zellikleri, rengi, biimi ve nitelikleri olan yeni bir kyafetten
farkl deildir; fakat onu giyen gerek insan eskisiyle ayn sanktr.
Bu "kiilik" nedeniyle asl ac eken varlk bireyselliktir. nsanlann
hayat iindeki ksmetlerinin dalmndaki korkun, ama sadece g
rnrdeki adaletsizlii de ancak bu aklayabilir. Sizin modern felse
fecileriniz, grnrde masum ve iyi kalpli olan ve kaderin terk ettii
bir sr insann btn hayat boyunca ac ekmek iin domasna,
insanlarn byk ehirlerin varolarnda btn mr boyunca a
lk ektii bir yoksulluk iinde domasna, bunlar sefalet iinde do
arken dierlerinin gzlerini saraylarda amasna, soylu doum ve
zenginliin adeta her zaman insanlarn en ktsne, yalnzca arada
bir iyilerine verilmesine, i benlikleri en soylu ve en yce insanlara
eit olan saysz dilencinin var olmasna iyi bir neden bulduklan za
man, bu ve bunun gibi birok eye sizin felsefecileriniz ve tannbi
limcileriniz tarafndan bir aklama getirildii vakit, reenkarnasyon
teorisini reddetme hakkna sahip olursunuz. airlerin en yceleri bu
hakikatler hakikatini belli belirsiz hissetmitir. Shelley ona inan
yordu; Shakespeare, doumla ilgili u aadaki satrlar yazdnda
onu dnm olmal. Hatrlayalm szlerini:
Doum neden aada tutuyor ycelen ruhumu?
Yoksa btn yaratklar zamana tabi deil mi?
Yeryznde imdi ynla dilenci,
Gelmiyor mu Krallarn soyundan?
Ya imdiki efendilerin babalar
Kendi alarnn sprntleri deil miydi?
"Babalar" kelimesinin yerine "Egolar" koyun, iin gereini an
larsnz.

1 20
 H. P. BLAVATSKY

191
KAMALOKA VE OEVAAN STNE
AAGI "LKELER''N KADER

SORU: Kamalokarlan bahsediyorsunuz, nedir o?

TEOSOFST: nsan ldnde aa ilkesi onu sonsuza dek
terk eder: Bunlar beden, hayat ve hayatn taycs olan astral beden
veya duble bedendir. Sonra drt ilkesi; yani merkezi, ya da orta ilke
veya hayvani can ya da (aa Manas'tan zmsedikleriyle birlikte)
Kamarupa, art daha yksek l, kendilerini Kamalokada bulurlar.
Kama/oka skolastik tanrbilimin Araf, kadimlerin Hades dedikleri
bir astral mekand: Ne ki bir mekan olmas ancak greli anlamda
dr. Aslnda kesin bir yere veya snra sahip deildir; duyusal alg
larmzn tesindeki bir znellik mekan olarak mevcuttur. Bununla
birlikte, vardr ve hayvanlar dahil olmak zere yaam olan btn
varlklarn astral hayaletleri orada ikinci lmlerini beklerler. Hay
vanlarn astral bedeni paracklarna ayrarak zlr. nsan haya
letleri ise Atma-Buddhi-Manas ls, rivayet edildii zere, aa
ilkelerden, yani gemi kiiliin yansmasndan ayrldktan sonra,
Devaanik haline gark olur.
SORU: Bundan sonra ne oluyor?
Teosofist: Bundan sonra Kamarupa niteliindeki hayalet, kendi
sine bilgi veren dnme ilkesinden ya da yksek Manas'tan ve aa
ilkeden, yani hayvani zekasndan yoksun olarak artk yksek akldan
k almad ve dnebilecek fiziksel bir beyni olmad iin ker.

1 21
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: Nasl, ne ekilde?

Teosofist: Laboratuarda beyni alnm bir kurbaann k
gibi. En aa hayvani planda bile artk dnemez. Dolaysyla ar
tk aa Manas'ta yoktur; nk "yukar" olmazsa, "aa" da yoktur.
SORU: Peki medyumlarn seans odalarnda maddeleen ey bu
yok-varlk [non-entity] mdr?
Teosofist: Evet, bu yok-varlktr. Bununla birlikte, ne kadar ast
ral nitelikte ve akkan olursa olsun, o hala bir mevcudiyettir; ona
yok-varlk, yani mevcudiyetten yoksun denmesinin nedeni, sadece
bilme ve dnme melekeleri asndandr. Kimi vakalarda gr
lr ki, bir medyuma doru manyetik olarak ve bilinsizce ekildik
ten sonra, bir sre iin canlanr ve deyim yerindeyse yeniden yaar.
Bu "hayalet", yani Kamarupa bir deniz anasna benzetilebilir. Kendi
zg elementte, yani suyun iinde (ya da medyumun aurasnda) var
olduu srece, esire benzer, jelatinimsi varln korur. Fakat bura
dan dar atlr atlmaz, yani elde veya kumun stnde kaldnda,
zellikle de gne nn altnda erir. Medyumun aurasnda bir tr
ortak yaam srer ve ya medyumun ya da orada bulunanlarn beyni
vastasyla akl yrtr ve konuur. Fakat bu noktada fazla ileri git
tik ve bakalarnn izinsiz olarak girmek istemediim alanlarna gir
mi olduk. Reenkarnasyon konusundan ayrlmayalm.
SORU: Peki Devaanik hakknda ne diyeceksiniz? Enkarne olan
Ego, Devaanik halinde ne kadar kalyor?
Teosofist: Bize retilene gre, bu, son enkarnasyonun spiritel
lik derecesine ve erdemli olup olmamasna baldr. Ortalama sre,
daha nce size sylediim gibi, on ile on be yzyl aras bir eydir.
SORU: Peki bu Ego neden Ruhularm syledii gibi tezahr edip
biz lmllerle iletiime gemesin? Bir annenin yeryznde brak
t ocuuyla veya bir kadnn rnein kocasyla iletiime geme
sini engelleyen ey nedir? tiraf etmeliyim ki, bu, yree su serpen
bir inan, stelik buna inananlarn kolayca vazgemek isteyecekle
rine de sanmyorum.

1 22
 H. r. l\LAVATsKv

Teosofist: Mecbur da deiller, tabi eer hakikati ne kadar 'rahat

latc' olursa olsun uydurma bir eye tercih etmiyorlarsa. retimiz
Spiritalistlere gre naho olsa da, inandmz ve rettiimiz hi
bir ey onlarn vaaz ettikleri eyler kadar bencil ve zalimce deildir.
SORU: Sizi anlamyorum. Burada bencilce olan ne?
Teosofist: Ruhlarn, daha dorusu onlarn deyimiyle gerek "ki
iliklerin" dn retileri. Bunun nedenini size aklayalm. Eer
Devaan -isterseniz ona cennet deyin-mutlak bir srur ve nee ye
riyse, byle bir yer (veya hal) ise, mantk bize orann hibir znt
nn veya acnn glgesinin bile deneyimlenmedii bir yer olduunu
syler. Tanr cennette olanlarn "gzlerinden yalar silecektir" diye
okuyoruz birok vaatte bulunan kitabmzda. Eer "lenlerin ruhlar"

geriye dnp yeryznde olanlar grebiliyorsa, zellikle kendi evle

rinde olanlar, onlar nasl bir srur bekleyebilir ki?

Teosofistler Saf"Ruhlann" Dnne Neden inanmyor

SORU: Ne demek istiyorsunuz? Bu onlarn mutluluklarn ne
den engellesin ki?
Teosofist: Nedenini bir rnekle aklayaym. Bir kadn lr ve
geride canndan ok sevdii ocuklarn ksz brakr veya geride
sevgili kocasn brakr. Biz onun "Ruh"unun, yani Ego'sunun, bu bi
reyselliin btn Devaanik dnemi boyunca son kiiliinin sahip ol
duu en soylu duygularla, ocuklarna duyduu sevgiyle, ac ekenlere
duyduu merhametle vesaire dolu olduunu, "gzyalar vadisinden"
tmyle uzak olduunu, gelecekteki srurdan geride brakt ac
lardan tmyle bihaber, mutlulukta olduunu sylyoruz. Ruhular,
tam tersine, onlarn ok net bir biimde farkndalk sahibi olduunu
sylerler; hatta "Ruhlar etin iindeki lmllerden daha ounu gr
dkleri iin, ncekinden daha fazla farkndadr. Biz ise Devaandaki
sn1rn, yeryzn hi terk etmedii ve lm diye bir eyin hi ol
madna dair kesin bir inan ierdiini; annenin lmden sonraki
spiritel bilincinin ona ocuklaryla ve sevdii herkesle birlikte ya-

1 23
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

adn sylediini ve annenin bedensiz halinde kusursuz ve mut

lak mutluluunu bozacak hibir boluun ve eksikliin olmadn
ileri sryoruz. Ruhular bunu en batan inkar ediyorlar. Onlarn
retisine gre, insan bu hayatn zntlerinden lmle bile kurtu
lamaz. Hayatn ac ve strap dolu kadehinden tek bir damla bile ek
silmez; ister istesin ister istemesin, artk her eyi grd iin, ka
dehi daha da dolu olacaktr. Bylece, hayattayken kocas zlmesin
diye cann bile vermeye hazr olan sevgi dolu e, artk tam bir a
resizlik, umutsuzluk iinde, kocasnn onun iin dkt btn ac
gzyalarn grmek zorundadr. Daha kts, gzyalarnn abuk
kuruduuna, kocasnn artk baka birini sevdiine, ocuklarnn
babasnn baka bir kadn bulduuna, ocuklarnn kutsal "anne"
kelimesini imdi onlara kar hibir ey hissetmeyen baka bir ka
dn iin kullandklarna, hatta bu ocuklarn ihmal edildiine tank
olacaktr. Bu retiye gre "lmsz hayata hafif gei!" hibir gei
dnemi olmadan, zihinsel acya alan yeni bir yola dnmtr!
Oysa Amerikan Ruhularnn dergisi Banner of Light n stunlar,
'

"sevgili" merhumlarn nasl mutlu olduklarm anlatan mesajlaryla

doludur! Byle bir bilgi durumu saadetle bir arada olabilir mi? Bu
durumda saadet en byk lanet anlamna gelir ve dindar Hristi
yanlarn inand lanet bile buna kyasla cennet gibidir!
SORU: Peki sizin teoriniz bundan nasl kamyor? Can'n arif
mutlakl teorisini onun yeryznde olanlardan bihaber olmasyla
nasl badatryorsunuz?
TEOSOFST: nk sevgi ve merhamet yasas byle iler. Her
Devaan dneminde kendinde arifmutlak olan Ego, bir zamanlar
sahip olduu 'kiiliin' yansmasn, deyim yerindeyse zerine giyer.
Yaam olan 'kiiliin' kalbinde hkm sren ak, merhamet, iyiye,
doruya ve gzele duyulan sevgi gibi soyut, dolaysyla ezeli ve lm
sz her nitelik ve zellik, lmden sonra Ego'ya yapr ve onunla bir
likte Devaan'a girer. Bir sre iin Ego, yeryzndeyken olduu in
sann ideal yansmas haline gelir ve bu da arifmutlaklk deildir.
Aksi takdirde, hibir zaman Devaan halini deneyimlemeyecektir.

1 24
 H. P. B!AVATSKY

SORU: Bunun nedenleri neler?

TEOSOFST: Eer felsefemizle kesin bir biimde tutarl bir yant
isterseniz o zaman yle yantlarm: nk, hibir surete, renge ve
snrlandrmaya sahip olmayan Ebedi Hakikat dndaki her ey bir
yanlsamadr (Maya'dr). Kendini Moya'nn peesinin tesine tayan
lar - ki bunlar en yksek Veliler ile nisiyeler'dir- Devaan'a girmez
ler. Sradan lmlnnkine kyasla, onun sruru tamla ermitir.
Devaan'da, gemi hayatta ac ve strap veren her eye dair, hatta
ac ve strap gibi eylerin var olduu konusunda bile tam bir cehalet
hakimdir. Devaanda ikamet eden ego, iki enkarnasyonu arasndaki
bu ara dnemi arzu ettii her eyle ve yeryzndeyken sevdikleriyle
evrili olarak yaar. Cannn ektii her eye kavuur. Ve bu haldeki
eksiksiz bir mutluluk haleti iinde uzun yzyllar boyunca var olur;
bu, onun yeryzndeki hayatndaki straplarnn dldr. Ksacas
o, kesintisiz bir saadet denizinde yzer ki,bu saadeti ancak daha yk
sek derecedeki bir saadeti ieren olaylarla aabilirler.
SORU: Ama bu basit bir hayalden te, lgnca halslasyonla
rn yaand bir mevcudiyet!
TEOSOFST: Sizin bak anzdan yle olabilir, ama bizim felse
femiz asndan yle deil. Ayrca bizim dnya hayatmz bu tr ya
nlsamalarla dolu deil mi? Yllarca bir aptaln cennetinde yaayan
erkekler ve kadnlarla karlamadnz m? Kocasnn onu tm kal
biyle sevdiine inanan mutlu bir kadnn, kocasnn ona sadk olma
dn rendiiniz zaman, o gzel dnden uyandrp gereklie
getirmek iin kalbini krar msnz? Sanmam. Tekrar sylemek iste
rim ki, bu cehalet ve -sizin deyiminizle- halsinasyon, sadece doa
nn merhamet ve kesin adalet dolu yasas gereidir. Her durumda,
allagelmi dini inancn sunduu kanatlar olan altn harp alg
sndan daha byleyici bir gelecek sunmaktadr. "Yaayan cann sk
sk yukar kp cennetsel Kuds'n bildik sokaklarnda dolamas
ve patrikleri, peygamberleri ziyaret edip havarileri selamlamas ve
ehitler ordusuyla karlamas, biroklarna ok daha dindar g
rnebilir. Bununla birlikte, ok daha yanltc nitelikteki bir halsi-

1 25
TEOSOF'N N ANAHTARI

nasyondur; nk annelerin ocuklarn ebedi bir sevgiyle sevdik

lerini bilmemize ramen, "gksel Kuds" deniler yerdeki kiilik ok
daha kukulu bir tabiata sahiptir. Ne var ki her eye ramen, Ruh
ularn kalpsiz retilerini kabul etmektense, kaldrmlar kuyum
cularn vitrinleri gibi denmi olan "yeni Kuds" kabul ederim.
Bir insann babasnn, annesinin, kznn veya kardeinin entelek
tel, bilinli canlarnn saadeti bir 'yaz lkesinde' [Summerland]bul
duklar fikri daha doal olmakla birlikte, tarif edildii haliyle, en az
''Yeni Kuds" kadar ve kiinin 'merhumlarna' duyduu saygy yi
tirmesine neden olacak lde komiktir. Safbir ruhun, lm yzn
den ayrlmak zorunda kald ve en ok sevdii insanlarn gnahla
rna, hatalarna, ihanetlerine ve her eyden te straplarna tanklk
etmeye mahkum olup da onlara yardm edemedii halde mutlu ola
bilecei dncesi, ldrtc bir dncedir.
SORU: Savnzda yle bir ey var ki, daha nce hi bu kta gr
memi olduumu itiraf etmeliyim.
Teosofist: yledir. Bir insann byle bir eyi hayal edebilmesi
iin, cezalandrc adalet duyusundan tmyle yoksun ve sonuna ka
dar bencil biri olmas gerekiyor. Oysa u anda biz maddi suret iinde
yitirdiklerimizle birlikteyiz ve onlara yaarken olduklarndan daha
yaknz. stelik, bazlarnn hayal ettii gibi Devaan'da yaanan bir
fantezi olarak deil, gerekten. nk, saf ilahi ak sadece insan kal
binde iek aan bir ey deildir; onun kk ebediyettedir. Spiritel
kutsal ak lmszdr; Karma da birbirlerini bu trden bir spiritel
efkatle sevenleri er ya da ge bir kez daha ayn aile veya grup iinde
buluturacaktr. Tekrar ediyoruz ki, ak mezarn tesine gider, siz ona
ne kadar yanlsama deseniz de, yaayanlara etki eden bir byye ve
ilahi potansiyele sahiptir. Ego'su sevgi dolu olup da yaknnda gr
d hayali ocuklaryla bir arada katksz bir mutluluk yaayan an
nenin sevgisi, yeryzndeki kadar gerektir ve dnyadaki ocuklar
tarafndan hissedilecektir. Sevgi, ne zamanla ne de mekanla snrl
olan gl bir kalkan olduu iin, kendini o ocuklarn dlerinde,
eitli olaylarda, yani ''Allah'n ii" denilen trden himaye edilme ve

1 26
 H. P. B LAVATSKY

belalardan korunma vakalannda gsterecektir. Devaan'da yaayan

bu "annenin" durumu, tmyle bencil ve maddeci olanlar dndaki
btn insan ilikileri ve ballklar iin de geerlidir. Bu rnekten
yola karak dierlerini de siz kestirebilirsiniz.
SORU: Bu durumda, bedensiz yaayan ruhlarla hibir iletiim
olanan kabul etmiyorsunuz, yle mi?
TEOSOFST: Ediyorum, byle bir olanak var. Hatta bu kuraln
iki istisnas var. lk istisna, bir kiinin vefatndan sonraki ve Ego'nun
Devaan dnemine girmesinden nceki birka gnlk sredir. Bir ru
hun nesnel plana dnnden herhangi bir fayda grm bir lml
var mdr, o baka bir ey. Ruh lmden sonra sersemler ve ksa bir
sre sonra bizim Devaan ncesi dediimiz bir uursuzluk haline d
er. len kiide belli bir ama iin geri dnmeye dair arzunun iddeti
yksek bilinci uyank kalmaya zorlarsa, o zaman iletiim kurulan
gerekten de "Ruh"dur. kinci istisna da Nirmanakaya'larda grlr.
SORU: Nedir onlar? Bu ismi ne anlamda kullanyorsunuz?
TEOSOFST: Nirvanaya ve dnemsel dinlenmeye hak kazanm
olduklar halde, insanlk iin duyduklar yce merhamet hissi dola
ysyla Nirvana halini reddedenler iin kullandmz bir isimdir bu.
Bu varlklarn dinlenme dnemi Devaan deildir; nk Devaan,
bilincimizin bir yanlsamasdr, mutlu bir dtr. Oysa Nirvana'ya
hak kazanm olanlar, dnyann yanlsamalarna dair her trl arzu
olaslndan tmyle soyutlanm olanlardr. Bylesi bir Veli veya
Aziz veya benzeri bir adla ardmz insan, insanlk cehaletin ret
tii sefalet yknn altnda inlerken bir srr aleminde dinlenmenin
bencilce olduuna inanarak Nirvana'y reddeder ve bu dnyada g
rnmez bir ruh olarak kalmaya karar verir. Sureti geride brakm
olduklar iin, maddi bedenleri yoktur. Bununla birlikte, tm ilke
leriyle birlikte bizim kremize ait, astral planda kalrlar. Byleleri
birka seilmile iletiime girebilir ve girerler de, ama sradan med
yumlarla deil tabi.

1 27
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Nirmanakayalar hakknda ki soruyu sordum, nk baz

Almanlarn yazd ve dier baz eserlerde bu ismin, Kuzey Budist
retilerinde, Buda'larn brndkleri kimliklere veya dnyevi kim
liklerine verilen isim olduunu okumutum.
TEOSOFST: yledir; yalnz Oryantalistler bu bedenin, tmyle
astral ve znel nitelikte olmayp nesnel ve fiziksel olduunu sanyorlar.
SORU: Peki, dnyada ne gibi hayrl iler yapabilirler?
TEOSOFST: Bireyler sz konusu olduunda, pek fazla bir ey
yapamazlar. nk Karma'ya mdahale etme haklar yoktur. An
cak, dnyann genel hayrna olmak zere lmllere nasihat ve il
ham verebilirler. Bununla birlikte, hayal edebileceinizden ok daha
fazla hayrda bulunmaktadrlar.
SORU: Bilim bunu asla desteklemeyecektir, modern psikoloji de.
nk onlar iin fiziksel beynin lmnn ardndan zekann hibir
paras hayatta kalamaz. Onlar nasl yantlardnz?
TEOSOFST: Yantlama zahmetine bile girmez; sadece "M.A.
Oxon'un"un aktardklarn sylerdim: "Beden ldkten sonra zeka
varln srdrr. Ancak bu durum sadece beyinle ilgili deildir. Bil
diklerimizden hareketle, beeri ruhun yok edilemez olduunu ileri
srmek akla uygundur."
SORU: Fakat "M.A. Oxon" bir Ruhu'dur?
TEOSOFST: Doru, stelik tandm tek Ruhu<lur. Bununla
birlikte, birok ayrnt zerinde anlaamayabiliriz. Bu isim haricinde
ki hibir Ruhu, oklt hakikatlere onun kadar yaklaamamtr. Tpk
bizim gibi o da, srekli olarak, bedelini bilmeden eii geen, okltle
oyun oynamaya kalkan, kt donanml insanlar bekleyen sondan
bahseder. Bizim tek anlaamadmz nokta, "Ruh'un Kimlii" zeri
nedir. Bunun haricindeki konularda, en azndan ben, onunla hemen
hemen tmyle ayn fikirdeyim. 1884 ylnn temmuz aynda yapt
konumasnda ileri srd nerisini kabul ediyorum. Aslnda bi
zimle fikir ayrl iinde olan bu nl Ruhu'dur, oysa onunla fikir
ayrlna den biz deiliz.

1 28
 H. l'. BLAVATSKY

SORU: Nedir bu neriler?

Teosofist: unlardr:
. Bedenin fiziksel yaamndan bamsz olarak ve onunla ayn
zamanda mevcut olan bir hayat var.
2. Birinci maddenin zorunlu bir sonucu olarak, bu hayat, bede
nin yaamnn tesine uzanr (biz onun Devaan boyunca da sr
dn sylyoruz).
3. u anda iinde yaadmz bu dnyann sakinleri ile ile sz
konusu var olu halinin sakinleri arasnda iletiim mmkndr.
Grdnz gibi her ey bu temel nermelerin ayrntlarna ve
ikincil zelliklerine bal. Her ey Ruh ve Can veya Bireysellik ve
Kiilik hakknda benimsemi olduumuz gre bal. Ruhular bu
ikisini bir sanp konuyu kartryorlar. Biz bunlar ayryoruz ve yu
karda bahsettiimiz istisnalar haricinde hibir Ruh dnyay tekrar
ziyaret etmez, bununla birlikte hayvani can geri dnebilir. Fakat ge
lin bir kez daha asl konumuza, yani Skandha'lara dnelim.
SORU: imdi daha iyi anlamaya baladm. Skandha'larn ta
biri caizse Ruhlar, son derece asil bir dzeyde olup, enkarne olan
Ego'ya kendilerini balamak suretiyle hayatta kalrlar ve Ego'nun
meleklere zg deneyim birikimine eklenirler. Bencil ve kiisel
amalara sahip maddi Skandhalarla ilikili zellikler ise iki en
karnasyon arasnda eylem alanndan kaybolsalar da Karmik so
nularn kefaretinin denmesi iin bir sonraki enkarnasyonda
ortaya kacaklardr. Dolaysyla Tin-Ruh da Devaan' terk et
meyecektir, yle deil mi?
Teosofist: ok yaklatnz. Eer bunlara, en yce ve en spiritel
olan eyleri Devaan'da dllendiren Karma yasasnn, onlarn ge
limesine uygun bir ortam hazrlayarak ve Ego'ya da ona uygun bir
beden giydirerek dnyada bir kez daha dllendirdiini eklerseniz,
tam doru olacak.

1 29
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Skandhalar Hakknda Birka Sz

SORU: Bedenin lmnden sonra kiiliin aa Skandhalar ne
oluyor? Tmyle yok mu ediliyorlar?
TEOSOFST: Hem ediliyorlar hem edilmiyorlar; ite sizin iin
yeni bir metafizik ve klt gizem. Kiiliin elinde olan iler stok
lar olarak yok ediliyorlar. Ancak Karmik etkiler, dnyevi plann at
mosferinde, Ego'nun yeni kiiliine enkarne olduu anda yapmak
ve hayata gelmek iin hazr bekleyen intikam dolu ifritler, mikrop
lar olarak var olmaya devam ediyorlar.
SORU: Bu gerekten benim kavraym ayor, anlalmas ok zor.
TEOSOFST: Btn ayrntlaryla sindirdiinizde yle olmaz.
nk o zaman mantksallk, tutarllk, felsefi derinlik, ilahi merha
met ve eitlik asndan Reenkarnasyon retisinin dnyada benzeri
olmadn grrsnz. Reenkarnasyon her enkarne olan Ego'nun,
yani ilahi cann dtan ie, maddi olandan ruhani olana doru te
kamlne, her aamann ilahi lke ile birlie varmasna olan inan
tr. Her Ego'nun kaderi, bir kudretten tekine, bir plann gzellik ve
kusursuzluundan bir baka plann daha yce gzellik ve kusur
suzluuna, her dngde taze bilginin ve gcn ihtiamna ulamak
ve bylece her dnyada ve enkarnasyonda kendi kendinin kurta
rcs olmaktr.
SORU: Fakat Hristiyanlk da aynsn retiyor. O da ilerlemeyi
vaaz ediyor.
TEOSOFST: Evet, ama yanna bir ey ekleyerek. Bize mucizevi bir
Kurtarc'nn yardm olmadan kurtulua ermenin imkanszlndan
bahsederek, bu dogmay kabul etmeyenlerin hepsine azap mjdeliyor.
Hristiyan ilahiyat ile Teosof arasndaki fark burada yatyor. Hris
tiyan ilahiyat Spiritel Ego'nun Aa Benlie dne inan art
koarken, Teosof, kiinin kendini Hristos, yani Buddhi mertebesine
ykseltmeye gayret etmesinin gerekliliini retiyor.

1 30
 H. P. BLAVATSKY

SORU: Bununla birlikte, baarszlk durumunda bilincin yok

edilmesini retiyorsunuz. Olaya metafizik adan bakmayanlara
gre, bu, Benliin de yok edildii anlamna gelmez mi?
TEOSOFST: Bedenin Kyamet Gn'nde kelimenin tam anla
myla her kemii, her siniri ve etin her atomuyla birlikte tekrar di
rileceine inananlarn bak asndan elbette yle. lmsz insan
oluturan eyin yok edilebilir nitelikteki suret ile ffmi nitelikler oldu
unda srar ediyorsanz, birbirimizi pek anlamyoruz demektir. Ve
eer, her Ego'nun varoluunu dnyada geen tek bir hayata indirge
diiniz zaman, Mabud'u, Hint mitolojisinin yzeysel anlamnda ol
duu gibi srekli sarho bir ndra, zalim bir Molock, yeryznde if
lah olmaz bir karklk yaratan, buna ramen kr bekleyen bir
tanr haline getirdiinizi anlamyorsanz, sohbeti bir an nce kes
memiz daha makbuldr.
SORU: sterseniz, atlan Skandha'lar konusundan lmden sonra
devam eden bilin konusuna dnelim. Bu konu birok insan gerek
ten ilgilendiriyor. Devaan hayatnda dnya hayatmzdakinden daha
fazla m bilgi sahibiyiz?
Teosofist: Bir anlamda evet, daha ok bilgi edinebiliriz, yani ha
yattayken sevdiimiz ve ulamak iin uratmz yetenekleri, bunlar
rnein mzik, resim, iir gibi soyut ve ideal eylerle ilgiliyse, daha
da gelitirebiliriz. nk Devaan demek, sadece dnya yaamnn
idealize edilmi znel bir devam demektir.
SORU: Fakat Devaan'da Ruh maddeden zgrse, neden btn
bilgiye sahip deil?
Teosofst: nk size daha nce de anlattm gibi, Ego, deyim
yerindeyse, son enkarnasyonun hafzasyla evlidir. Dolaysyla, eer
buraya kadar sylediklerim zerine dnr ve btn olgular bir
araya getirirseniz, Devaanik halinin arifmutlak bir hal olmayp,
sona ermi kiisel hayatn akn bir devam olduunu anlarsnz. De
vaan, Can'n hayatn zorluklarndan dinlenmesidir.

131
TEOSOF' N N ANAHTAR!

SORU: Fakat bilimsel maddeciler insann lmnden sonra ge

riye hibir eyin kalmadn, insan bedeninin unsurlarna ayra
rak zldn, bizim can dediimiz eyin ise organik eylemin bir
yan rn olarak retilmi bir ben-bilinci olduunu ve buharlap
gideceini ileri sryor. Bu sizce tuhaf bir zihin durumu deil mi?
Teosofst: Tuhaf falan deil, anlayabiliyorum. Eer Ego-bilinci
bedenle birlikte yok oluyor diyorlarsa, bilmeden bir kehanette bulu
nuyorlar. nk nce kesin bir ekilde inanmlar ki, lmden sonra
hibir bilin mmkn deildir. Yine de her kuraln bir istisnas varclr.

lm-Sonras ve Doum-ncesi Bilin stne

SORU: nsann Ego-bilinci bir kural olarak lmden sonra de
vam ediyorsa, neden istisnalara yer olsun ki?
TEOSOFST: Spiritel dnyann temel ilkelerinde hibir istisna
mmkn deildir. Fakat grenler iin baka, kr kalmay tercih eden
ler iin ise daha baka kurallar vardr.
SORU: Dediiniz gibi, anlyorum. Ama bu, grmedii iin g
nein varln inkar eden kr adamn sapkldr. Fakat lmden
sonra spiritel gzleri onu grmeye mecbur brakacaktr. Bunu kast
etmiyor musunuz?
TEOSOFST: Ne mecbur kalacak, ne de bir ey grecektir. Ha
yat sresince lmden sonra yaamn devam ettiini srekli inkar
ettii iin, onu gremeyecektir. Spiritel kapasitesi hayat iinde g
dk brakld iin, lmnden sonra onu gelitiremeyip kr kala
caktr. Onun grmesi gerektiinde srar ederek, benim sylediim
den baka bir eyi kast ediyorsunuz. Ruhtan gelen ruhtan, ksacas
Atma'nn alevinden gelen alevden bahsediyor ve onu beeri can ile,
Manas ile kartryorsunuz. Beni anlamyorsunuz; brakn aklaya
lm. Asl sorunuz, tepeden trnaa maddeci birinin lmden sonra
benlik-bilincini ve z algsn tmyle yitirmesinin mmkn olup ol
mad. yle deil mi? Cevabm, evet mmkn. lm sonrasndan,
yani iki yaam veya doum arasndaki fasladan sadece geici bir hal

1 32
 H. P. 8LAVATSKY

olarak bahseden Ezoterik retimiz'e kesin inan beslediim iin,

yanlsatc hayat piyesinin iki perdesi arasndaki sre ister bir yl is
ter bir milyon yl srsn, lm sonras hal, temel yasay hibir e
kilde ihlal etmeden, uurun kaybedildii bir baygnlk geiren ada
mn haliyle ayn hal olabilir, diyorum.
SORU: Oysa lm-sonras halin temel yasalarnn istisna kabul
etmediini sylemitiniz, bu nasl olabilir?
Teosofist: stisna kabul ettiini sylemedim ki. Spiritel nite
likteki sreklilik yasas sadece bilfiil gerek olan eylerle ilgilidir.
Mundakya Upaniad ile Vedanta-Sara'y okuyup anlayan kii iin
bu ok aktr. Bitmedi; maddecinin lmnden sonra Ego-bilinci
nin neden srmediine dair net bir gr kazanmak iin, Buddhi ile
Manas'n ikiliiyle ne kast ettiimizi anlamak yeterli olacaktr. Ma
nas, aa vehesinde, dnyevi zihnin merkezi olduu iin, Evren'in
sadece o zihne dayal bir algsn sunabilir; spiritel bir igr ve
remez. Dou ekolnde -Mundakya'da yazlanlara gre - Buddhi ile
Manas (Ego, ya da Ivara ile Prajna*) arasnda gerekte bir orman
ile aalar, bir gl ile suyu arasndaki kadar fark vardr. Ormandan
ister bir tane ister yz tane aa eksilsin, sklsn, ormann bir or
man olmas engellenemez.
SORU: Fakat, anladm kadaryla, bu metaforda Buddhi orman
ve Manas-Taijasi** de aalan temsil etmektedir. Buddhi lmszse,
ona benzeyen Manas-Taijasi nasl olur da yeni enkarnasyonuna ka
dar geen sre iinde bilincini tmyle yitirebilir? Anlayamyorum.
Teosofst: Anlayamyorsunuz, nk btnn soyut bir temsilini,
onun surete ilikin olan nedensel deiimleriyle kartryorsunuz.
Unutmayn ki, eer Buddhi-Manas iin kaytsz artsz olarak ezeli
wara, tezahr eden Mabud'un, yani Brahma 'nn kollektif bilincidir. Prajna ise
bunun bireysel bilgeliidir.
Taijasi, Manas'n Buddhi ile birlemesinin sonucunda ortaya kan may ifade
eder. Yani beeri can olan Manas, ilahi Can'n mas sayesinde aydnlanm bir
hale gelir. Dolaysyla, Manas-Taijasi'yi yan zihin, yani ruhun nuru tarafndan
aydnlatlm insan akl olarak tanmlayabiliriz. Buddhi-Manas ise ilahi Olan ile
insan zekasnn ve zbilincinin ortaya kmasdr.

1 33
TEOSOF'N N ANA HTAR!

[gayri czi olarak baki] olduunu sylyorsak, ayn ey aa Manas

iin sylendii gibi, sadece bir nitelikten baka bir ey olmayan Taijasi
iin ise hi sylenemez. Bunlarn hibiri, yani ne Manas ne de Tai
jasi, Buddhi'den, yani ilahi candan ayn olarak var olabilir. nk ilki
(Manas), aa vehesinde, dnyevi kiiliin bir niteliidir ve ikincisi
(Taijasi) de birincisiyle zdetir. nk o, zerine Buddhi'nin
avkyan ayn Manas'tan baka bir ey deildir. Buddhi de beeri can
dan dn ald bu unsur olmadnda gayriahsi bir ruh olmaya
devam eder. Bu unsur [Manas] , beeri can, yaadmz yanlsatc
Evren'de btn enkarnasyon dngs sresince evrensel candan ayn
bir eymi gibi gsterir. Buddhi-Manas'n bileik Ego-bilinci Ebediyet
iinde ne lr ne kaybolur, ne de bu ikisinin -yani spiritel ile beeri
cann- birbirine yakndan bal olduu nceki enkarnasyonlarnn
hatrasn yitirir, demek daha doru olur. Fakat kendisindeki beeri
cann ilahi candan hibir ey almad, hatta onun var oluunu red
deden maddeci rneinde durum farkldr. Bu aksiyomu beeri ca
nn niteliklerine ve zelliklerine pek uygulayamazsnz, nk bu,
ilahi can ezeli olduu iin, yananzdaki krmzlnda ezeli oldu
unu sylemeye benzer, oysa bu krmzlk, bu tazelik, tpk Taijasi
gibi, yalnzca geici bir fenomendir.
SORU: Doru mu anlyorum, siz numen ile fenomeni, neden ile
sonucu birbirine kartrmamalsnz diyorsunuz?
TEOSOFST: yle sylyor ve tekrar ediyorum; sadece, Manas'la
yani beeri canla snrl olan Taijas'n nuru zamana tabidir; nk
lmden sonraki lmszlk de, bilin de, insann dnyevi kiilii
asndan, czi niteliklere dnr. nk bunlar, tmyle, beeri
cann bedensel hayat ierisinde yaratt inan ve artlanmalara
baldr. Karma kesintisiz alr ve biz de lmden sonra sadece bu
hayatta ektiklerimizin hasadn toplarz.
SORU: Bedenim yok olduktan sonra Ego'm tam bir uursuzluk
haline saplanacaksa, gemi hayatmn gnahlarnn cezas nerede?

1 34
 H. P. B LAVATSKY

Teosofist: retimize gre, Karmik ceza Ego'ya ancak sonraki en

karnasyonunda ular. lmden sonra sadece gemi enkarnasyonu
srasnda katland haksz straplar iin dllendirilir.*
lmden sonraki btn ceza, bir materyalist iin bile, demek ki,
herhangi bir dln olmamas ve kiinin srura ve huzura dair hi
bir bilince sahip olmamasdr. Karma, dnyevi Ego'nun ocuudur,
yani herkesin grebildii nesnel kiilik aacnn eylemlerinin mey
vesi olduu gibi, spiritel "Ben"in btn dncelerinin, hatta g
dlerinin meyvesidir. Fakat Karma ayn zamanda efkatli bir anne
dir de, Ego'da yeni yaralar amadan nce daha nceki hayatta sebep
olduu yaralan iyiletirir. Bir faninin hayatnda daha nceki bir va
rolutaki kimi gnahlarn dorudan meyvesi veya sonucu olmayan
hibir zihinsel veya fiziksel ac yoktur denebilir. Oysa yaarken bu
gemi eylemler hakknda tek bir hatras olmad iin, byle bir
cezay hak etmediini, bu yzden haksz yere strap ektiini d
nr. Bu gerek bile, tek bana, beeri cann lmden sonraki var
oluta tam bir dinlenme ve srur dnemini hak etmesi iin yeterli
dir. lm, spiritel egolarmza her zaman bir kurtarc ve dost ola
rak gelir. Maddecilii haricinde, kt bir insan olmayan maddeci iin,
iki hayat arasndaki fasla, bir ocuun, ya hi d grmedii ya da
tam alglayamad grntlerle dolu deliksiz uykusuna benzer. S
radan fiini iinse gereki srr anlar ve manzaralarla dolu, hayat
kadar gerek bir d olacaktr.
SORU: O zaman kiilik, Ego'nun stne ektii Karmik cezalar
her zaman bilmeden ekmek zorunda mdr?
TEOSOFST: Tam doru deil. Her insann ciddiletii lm
annda, lm aniden gelse bile, btn hayatnn en kk ayrnt
syla nnden getiini grr. ok ksa bir an iin kii her eyi bilen
Ego'yla, bireyle bir olur. Ancak bu an, hayat boyunca ileyen sebep-
*
Baz Teosofistler bu ifadeye erh dmlerdir, fakat szler bir Usta'nn szleri
olup "haksz" kelimesinin aklamas yukarda verilmitir. Biim olarak eletiriye
ak olan arpk bir ifadedir.] Fakat ana fikre gre, insan sk sk bakalarnn yap
tklar, kendi Karmas ile pek de ilgili olmayan etkiler yznden strap eker, ite
bu tr straplar iin elbette dl hak eder.

1 35
TEOSOF'N N ANAHTARI

ler zincirinin tmn gsterecek kadar uzundur. vg ve aldanma

dan uzak bir ruh haliyle kendini olduu gibi grr ve anlar. Geride
brakt bir alana yukandan bakan bir gzlemci gibi btn hayatn
okur; yaad btn straplarn iindeki hakkaniyeti hisseder ve bilir.
SORU: Bu herkesin bana geliyor mu?
TEOSOFST: stisnasz. ok iyi ve kutsal insanlar, bize retildii
zere, sadece aynlmakta olduklar hayat deil, bu hayatta olduk
lar insan olmalarna neden olan sebepleri reten birok gemi ha
yat da grrler. Karma yasasn btn ihtiamyla ve adaletiyle g
rr ve kabul ederler.
SORU: Yeniden doumdan nce de buna benzer bir ey ya
anyor mu?
TEOSOFST: Yaanyor. nsan, lm srasnda, yaam olduu
hayat nasl gryorsa, yeryzne doarken de, Devaan dnemin
den uyanarak kan Ego, onu bekleyen hayat nceden grr ve bu
hayata yol aan sebepleri anlar. Onlan anlar ve beyhudeliklerini g
rr, nk Devaan ile yeniden doum arasnda Ego, manas nitelikli
bilincini btnyle kazanr ve Karmik yasaya gre ksa bir sreliine,
maddeye ilk iniinden, etten insan halindeki ilk bedenlenmesinden
nceki, bir vakitler olduu Tanr'ya dnr. ''.Altn iplik" zerine di
zilmi olan btn incileri grr, hibirini karmaz.

Yok Olmakla Gerekte Ne Kastediliyor?

SORU: Baz Teosofistler'in hayatlarnn zerine dizildii bir al
tn iplikten bahsettiklerini duydum. Bununla kast edilen ey nedir?
Teosofist: Hindu'larn kutsal kitaplannda, bizim dnemsel olarak
bedenlenen paramza Sutratma denir ki, kelime anlam "p Can"dr.
Bu, gemi hayatlarmzn btn Manas nitelikli hatralarn nem
seyen Ego'yla, yani Buddhi'yle birlemi Manas'la ayn ey olan o
"yeniden doan Ego"yla e anlamldr. Byle denmesinin sebebi, bir
insann uzun bir seri oluturan birok hayatnn tpk bir kolyedeki
nciler gibi yan yana dizilmi olmasdr. Baz Upaniad'larda, tekrar

1 36
 H. P. 81.AVATSKY

tekrar meydana gelen bu doumlar, bir faninin periyodik olarak uy

ku ile uyanklk arasnda salnp duran hayatna benzetilir.
SORU: tiraf etmeliyim ki, bu bana pek ak gelmiyor; size ne
denini syleyeyim: nk, uykusundan uyanan insan iin yeni bir
gn balar, fakat bu adam hem beden hem can olarak dnk insan
dr: Oysa her enkarnasyonda tam bir deiim olmakta; sadece d
sal zarf, cinsiyet ve kiilik deil, zihinsel ve psiik yeteneklerin bir
ksm da deimektedir. Benzetme bana tam doru gelmedi. Uyku
dan uyanan insan dn, evvelki gn, hatta aylar ve yllar nce neler
yaptn hatrlar. Fakat hibirimiz daha nceki doumumuzla ilgili
en ufak bir hatraya veya onunla ilgili herhangi bir olguya veya olayn
hatrasna sahip deiliz. Sabahleyin gece grdm d unutabili
rim, fakat kesin olarak bildiim bir ey vardr: Uyudum ve uykum
srasnda yayordum. Fakat lm anna kadar gemi enkarnasyo
numdan neler hatrlayabilirim ki? Bunlar nasl uzlatryorsunuz?
Teosofst: Hayattayken gemi enkarnasyonlarn hatrlayan in
sanlar da var. Fakat bunlar Budalar ile nisiyeler'dir. Yogiler buna
Samma-Sambuddha, yani bir insann gemi enkarnasyonlarnn
tmnn bilgisi derler.
SORU: Peki Samma-Samabuddha'ya erimemi olan biz sradan
faniler bu benzetmeyi nasl anlayacaz?
Teosofst: Onu inceleyip uyku trnn ne olduunu ve zel
liklerini doru bir ekilde anlamak suretiyle. Uyku tpk hayvanlarda
olduu gibi genel ve deitirilemez bir yasadr; fakat farkl uyku tr
leri ve farkl dler ve igrler vardr.
SORU: Bu bizi baka bir konuya gtrr, isterseniz, d grd
n inkar etmedii halde (nk bunu yapmas ok zordur), genel
olarak lmszl ve kendi bireyselliinin kalcln inkar eden
maddeciye geri dnelim.
Teosofst: Maddeci, bunun farknda olmasa da hakldr. Can
nn lmszlne dair isel bir algs ve iman olmayan bir insanda
can hibir zaman Buddhi-Taijasi haline gelemeyip, ancak Manas ola-

1 37
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

rak kalr. nk sadece Manas iin lmszlk imkanszdr. Son

raki dnyada bilinli yaamak iin kiinin, dnyevi mevcudiyetinde
o hayata inanmas gerekir. lm sonras bilin ile cann lmsz
l, Kutsal Bilim'in bu iki aforizmas zerine ina edilmitir: Ego
her zaman hak ettiini alr. Bedenin zlmesinin ardndan, ya t
myle uyank olan bir bilin devresi ya karmak ryalar hali ya da
yok olmaktan ayrt edilemeyen, dsz bir uyku hali balar. Bunlar
farkl uyku halini olutururlar. Eer psikologlarmz dlerin ve
igrlerin aklamasn onlarn uyank saatlerde bilinaltnda ha
zrlanmasnda buluyorsa, neden lm sonras dler iin ayn eyi
kabul etmeyelim. Tekrar ediyorum: lm bir uykudur. lmden
sonra spiritel gzlerinin nnde genellikle bilinsizce bizim taraf
mzdan hazrlanm ve renilmi olan bir programa gre bir per
formans balar; bizim tarafmzdan yaratlm yanlsamalarn veya
doru inanlarn uygulamal olarak gerekletirilmesidir bu. En
azndan bir sre, her insann kendi kendine yaratm olduu aptal
lar cennetinde bir Metodist ise Metodist, bir Mslman ise bir Ms
lman olur. Bunlar hayat aacnn lm sonras meyveleridir. Doal
olarak, bilinli lmszle dair inancmz veya inanszlmz bu
olgunun koulsuz gerekliini, yani var oluunu hibir ekilde etki
leyemese de, bamsz veya mstakil varlklarn bir zellii olarak,
bu lmszle inanma veya inanmama, kukusuz bu olgunun sz
konusu varla nasl uygulandn belli bir dereceye kadar belirler.
imdi anlamaya baladnz m?
SORU: Sanrm anlyorum. Be duyusunun veya yetersizliklerine
ramen tmyle bu duyulara dayanan verilerden hareket eden bi
limsel akl yrtmenin kantlayamad eyleri ve btn spiritel
tezahrleri reddeden maddecinin kabul ettii tek bilinli var olu
hayattr. Dolaysyla, ona da inanlarna gre verilecektir. Kiisel
Ego'sunu yitirecek, yeni bir uyana kadar dsz bir uykuya yata
caktr. yle deil mi?
TEOSOFST: Neredeyse. Dnyevi ve spiritel olmak zere iki tr
bilinli varolutan sz eden evrensel retiyi unutmayalm. Spiritel

1 38
 H. P. 8 LAVATSKY

var olu, ebedi, deimez ve baki Monad'n yurdu olarak gerek ka

bul edilmelidir. Oysa bedenlenen Ego, daha nceki bedenlenmele
rinden tmyle farkl bir kyafet giyer; spiritel prototipi dndaki
her ey, geride hibir iz brakmayacak ekilde deimeye mecburdur.
SORU: Nasl oluyor bu? Benim dnyevi "Ben"im sadece ksa bir
sreliine deil de, tpk maddecinin bilinci gibi geride hibir iz b
rakmadan m yok olacak?
TEOSOFST: retiye gre tam anlamyla yok olmaldr. Tek is
tisna, Monad ile bir olan ve onunla Ebediyet'e dek bir olduu iin,
katksz bir biimde spiritel ve yok edilemez olan bir ze dnen
ilkedir. Fakat sonuna kadar maddeci olan birinin durumunda, kii
liine Buddhi hibir ekilde yansmad iin, dnyevi kiiliine ait
bir parack bile Buddhi tarafndan Ebediyet'e nasl tanabilir ki?
Spiritel "Ego"nuz lmszdr; fakat mevcut benliinizden sadece
lmszle deer olan ey, yani lmn bitirdii iein rayihas
Ebediyet'e tanabilir.
SORU: Dnyevi "Ben" iek oluyor, yle mi?
Teosofist: iek, ana dalda, yani Sutratmanda am ve aacak
btn gemi ve gelecek iekler, tek kkn, yani Buddhi'nin btn
ocuklar topraa dnecektir. imdiki "Ben"iniz, sizin de bildiiniz
gibi, benim nmde oturan u beden deildir; o, Manas-Sutratman
dediim ey de olmayp, Sutratman-Buddhi'dir.
SORU: Fakat bu bana, lmden sonraki hayat lmsz, ezeli ve
gerek; dnyevi hayat ise basit bir hayal, yani yanlsama olarak ad
landrmanz aklamyor. nk, dnyevi hayattan ne kadar daha
geni olursa olsun, lm sonras hayatn da kendi snrlar var.
Teosofist: Kukusuz. nsann Spiritel Ego'su ebediyet iinde do
um ile lm saatleri arasnda salman bir sarka gibidir. Dnyevi
hayat ile spiritel hayat dnemlerini gsteren bu saatlerin sreleri
snrl olduu gibi, Ebediyet'teki uyku ve uyanma, yanlsama ve ger
eklik hallerinin de bir balangc ve sonu vardr. te yandan, spi
ritel hac ebedidir. Dolaysyla bu hacnn, bizim "yeniden doum

1 39
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

dngleri" dediimiz ha dnemi boyunca, kendi fani dnyevi var

olularnn seraplaryla deil de, Hakikatle yz yze geldii, lm
sonras saatler, algmza dair tek gereklii oluturur. Ha srasndaki
bu kesintiler snrl olmalarna ramen, Ego'nun, son dnmne
gtren yolu tedricen ve yava yava, ama ayrlmadan izleyerek ku
sursuzlamasnn, yani amacna ulap bir ilahi varla dnmesi
nin nnde engel tekil etmez. Bu kesintiler ve haller nihai amacn
nnde engeller oluturmak yerine, ona yardm eder; bu trden s
nrl kesintiler olmasayd ilahi Ego asla nihai amacna ulaamazd.
Ego'yu, ya da bireysellii bir aktre, saysz ve eitli bedenlenme
lerini ise oynad rollere benzeterek size zaten iyi bir aklama ver
mitim. Bu rollere ve rollerde giyilen kostmlere aktrn kiilii
mi diyeceksiniz? Tpk aktr gibi Ego'da, zorunlu dng sresince,
ParaNirvana'nn eiine kadar, bazlarndan holanmayabilecei bir
ok rol oynar. Tpk bir arnn her iekten bal toplayp gerisini top
rak kurtlarna brakmas gibi, adna ister Sutratma, ister Ego deyin,
spiritel bireyselliimiz de aynsn yapar. Karmann onu bedenlen
meye zorlad her dnyevi kiilikten sadece spiritel nitelikleri ve
ben-bilincinin nektarn toplar ve hepsini bir btnde birletirerek
muzaffer Dhyani-Chohan olarak kristalize eder. Baz kt dnyevi
kiiliklerden ise hibir ey toplayamaz. Bu tr kiilikler dnyevi var
olularn bilinli bir ekilde sonlandramazlar.
SORU: O halde, dnyevi kiilik iin lmszlk yine de czi, yani
koullu bir olgudur. Bu durumda lmszln kendisi de gayriczi
olmaktan kmyor mu?
Teosofist: Hi de yle deil. Fakat lmszlk var olmayana
dokunamaz: SAT olarak var olan ya da SAT'tan sudur eden her ey
iin lmszlk ile Ebediyet mutlaktr. Madde ruhun teki kutbu
dur, buna ramen ikisi birdir. Btn bunlarn z udur: Ruh, G
ve Madde'nin, yani Bir'in iindeki n, sonu olmad gibi balangc
da yoktur. Fakat bu lnn enkarnasyonlar, yani drak hale gel-

1 40
 H. P. BLAVATSKY

meleri srasnda benimsedikleri suretler, kukusuz kiisel kavray

larmzn yanlsamasdr. Dolaysyla sadece Nirvana ile Evrensel ha
yat gereklik olarak kabul ediyoruz; dnyevi hayat, onun dnyevi
kiilii ve hatta onun Devaan dnemindeki mevcudiyeti de dahil
olmak zere, yanlsamann hayal filemine aittir.
SORU: yleyse uykuyu gereklik, uyankl ise yanlsama ola
rak kabul ediyorsunuz?
TEOSOFST: Bu sadece konuyu anlamnz iin kullanlm olan
bir benzetmedir ve dnyevi kavraylar asndan da ok doru bir
benzetmedir.
SORU: Ben ise hala anlamyorum; eer hayat tm dnyevi st
raplarn adil ve erdemli dl ise, nasl oluyor da birou gerekten
drst ve yardmsever olan maddeci insanlarn kiiliklerinden ge
riye solmu bir iein posasndan baka bir ey kalmyor?
TEOSOFST: Hayr, asla byle bir ey sylenmedi. Hibir mad
decinin, ne kadar inansz olursa olsun tinsel bireysellii tmyle
lmez. Sylenen undan ibarettir: bir maddeci rneinde bu kii
likten hibir bilin geriye kalmayacak ekilde bilin tmyle veya
ksmen yok olabilir.
SORU: Bu yok olu deil mi?
TEOSOFST: Kesinlikle deil. Bir kii uzun bir tren yolculuunda,
yolculuun sonuna, amaca ulalana kadar yolda durulan hibir is
tasyonu hatrlamadan deliksiz bir uykuyla uyuyabilir. Size uyku
trnden bahsetmitik. Dsz uyku, karmak dlerle dolu uyku
ve ok gerek gibi grnd iin uyuyan insan iin gerek sanlan
dlerle dolu uyku. Eer bu son uykunun var olduuna inanyorsa
nz, ncekilere niye inanmyorsunuz? nsan lmden sonraki hayat
nasl dnyorsa, yle bir hayata sahip olacaktr. lmden sonra
hayata inanmayan insan iki yeniden doum arasnda neredeyse yok
olu gibi tmyle karanlk bir uykudan geecektir. Bu durum biz
zat maddeci tarafndan yaratlan bir programn gereklemesinden

141
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

baka bir ey deildir. Fakat sizin de sylediiniz gibi, maddeci var,

maddeci var! Bencil, sinsi ve gnahkar, kendi dnda biri iin bir
damla gz ya dkmemi, inanszlnn yannda dnyay zerre
kadar umursamayan maddeciler, lmn eiinde, kiiliinden son
suza dek kurtulabilir. Dnyaya dair hibir anlay beslemeyen ve bu
yzden Sutratma'ya engel atacak hibir eye sahip olmayan bir ki
ilik olduu iin, son nefesle birlikte ikisi arasndaki her ba kopar.
Byle bir maddeci iin Devaan diye bir ey yoktur ve Sutratma ne
redeyse annda yeniden doar. Fakat inanszlklar dnda bir ha
talar olmayan maddeciler yalnzca tek bir istasyon uykuda kalacak
tr. Fakat nceki maddecinin kendini Ebediyette alglayaca ve belki
sonsuz hayattan tek bir gn, tek bir istasyon bile kard iin pi
man olaca bir vakit gelecektir.
SORU: lmn yeni bir hayata doum olduunu veya tekrar ebe
diyete dn olduunu sylemek doru olur mu?
TEOSOFST: sterseniz sylersiniz. Sadece eitli doumlarn,
rnein tabiatn bir hatas olarak l doumlar olduunu da unut
mayn. Dahas, maddi hayata dair Batl sabit fikirlerle belirlenmi
dnyanzda "yaayan ve var olan" szleri, lm sonrasnn saf znel
haline pek uygulanamyor. Bunun nedeni, ok fazla okunmayan ve
lm sonrasna dair net bir anlay sunamayacak kadar kafas kark
olan birka filozofun yazdklarnn ve Batnn hayat ve lm zerin
deki fikirlerinin sonunda iyice darlap bir yanda kaba maddecilie,
te yanda Ruhu'larn sanki bir sayfiye yeri gibi takdim ettikleri ok
daha maddeci bir teki hayat anlayna yol amasdr. Mslman
ln tarif ettii cennetten daha aa dzeydeki bir felsefi anlayla
aklanan bu "sayfiye yeri"nde canlarn yiyip itii, evlendikleri ve
ehvetle dolu bir hayat srdkleri anlatlmaktadr. Eitim grmemi
bir Hristiyan'n ortalama fikirleri de bundan daha iyi olmayp, hatta
daha maddeci bile olabilir. Kanatl melekler, tuntan borular, altn

1 42
 H. P. BLAVATSKY

harp alglar ve maddi cehennem ateleriyle, Hristiyan te dnya

kavray ylbalarnda kurulan bir lunaparka benziyor.
Bu dar kavraylar yznden anlamakta glk ekiyorsunuz.
Bedeninden ayrlm olan can, dnyevi hayatn kaba nesnel suret
lerinden tmyle azade, ama tpk baz dlerde olduu gibi gerek
liin btn canllna sahip olduu iin, Doulu felsefeciler bunlar
uyku srasnda deneyimlenen niyetlerle karlatrmtr.

Kesin eyler iin Kesin Kelimeler

SORU: Bu ilkelerin kendilerine zg ilevlerine dair kafamzdaki
fikirlerin karmasnn nedenini insandaki her lke'yi belirleyen ke
sin ve sabit bir terimin olmayna balamyor musunuz?
TEOSOFST: Ben de dndm bu konuyu. Btn sorun ura
dan kyor: llkeler'in aklanmas ve tartlmasna, Teosofistler'in
kullanmas iin ngilizce karlklar bulmak yerine dorudan Sans
krit terimleri kullanarak baladk. imdi bu durumu dzeltmeye a
lmalyz.
SORU: Yaparsanz iyi olur, nk daha fazla karkl engelle
yecektir. yle grnyor ki, ayn ilkeyi ayn isimle adlandrma ko
nusunda bir anlamaya varm iki teosofi yazar bile yok.
TEOSOFST: Bununla birlikte kafa karkl gerek olmaktan
ok grnte yledir. Baz Teosofistlerimizin bu ilkelerden bahse
den baz makalelere ardn ve onlar eletirdiini iittim; fakat
bu makaleleri incelediiniz zaman "Can" terimini ayrmlar belirle
meden lke'yi kapsayacak ekilde kullanmalarnn dnda her
hangi bir hata olmadm grrsnz. Bunlardan ilki, Teosofi yazar
larmz arasnda en anlalr olan Bay A.P. Sinnett'in "Yksek Ego"
zerinde hayranlk uyandracak bir aklk ve kapsamla yazm ol
duu blmlerdir. "Can" kelimesini genel anlamda kulland iin,
yazarn gerek fikri kimilerince yanl anlalmtr. Fakat aa-

1 43
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

daki alntlar yazarn konu zerinde ne kadar net ve anlalr yazd

n kantlayacaktr:
"nsan can, beeri bir birey* olarak tekaml nehrine girdikten
sonra, dnml olarak fiziksel ve nispeten spritel nitelikli d
nemlerden geer. zerindeki karmik etkilerin rehberlii altnda bir
plandan, katmandan veya doa ortamndan tekine geer; .Karma'nn
nceden dzenlemi olduu bedenlenmeleri yaar; geliimini iinde
bulunduu ortamlarn izin verdii lde yerine getirir ve -frsatlar
kullanma ve suistimal etme yoluyla yeni Karmalar yaratarak- her fi
ziksel hayattan sonra -aradaki Kama/oka blgesinden geerek- 'dn
yada', fiziksel hayat srasnda kazanm olduu deneyimlerin izin
verdii lde, dinlenmek, tazelenmek ve kendi zne biraz daha
yaklamak iin spiritel bir varolua (Devaan'a) dner. Meseleyi bu
ekilde ele almak, konu zerine dnen birok kiinin ikincil so
nulara varmasna yol amtr. rnein bu tekaml srecinde bi
lincin KamalokaClan Devaan aamasna geiinin tedrici olmas**,
gerekte, eitli spiritel halleri, hatta spiritel ve fiziksel planlar
birbirinden ayran keskin izgilerin olmamas ve psiik yetenekleri
olan insanlarn gsterdii zere, maddeci teorilerin ileri srdnn
aksine umutsuz bir biimde birbirinden kopuk olmamas ve doa
nn btn hallerinin etrafmzda ayn anda var olduu ve farkl alg
melekeleri tarafndan alglanabilmeleri, vb... Psiik yetenekleri olan
insanlarn fiziksel var olular srasnda fizik tesi bilin planlaryla
rabta halinde olduklar aktr. Ayrca oumuz bu tr yeteneklere
sahip olmasak da, uyku ve zellikle de uyurgezerlik ve mesmerizm
fenomenlerinin gsterdii zere, hepimiz be fiziksel duyumuzla hi
bir alakas olmayan bilin hallerine girebiliyoruz. Bizler -iimizdeki
* "Reenkame olan Ego" veya Sinnett'i ifadesiyle "nsan Can," Hindular ' n Koza/
Bedeni ile ayn eydir.
** Ancak, bu "geiin" uzunluu, bedenini terk etmi olan Ego'nun nceki kiilii
nin spiritel olu derecesine baldr. Hayatlarn son derece spiritel bir ekilde
srdrm olanlar iin bu gei, tedrici de olsa, ok hzldr. Maddeci eilimler
arttka bu sre de uzar.

1 44
 H. P. llLAVATSKY

canlar - madde okyanusunun iinde tmyle srklenmeye mahkum

deiliz. Ksa sreliine de olsa vardmz kylarda hayatta kalabilme
hakkmz var. Dolasyla, fiziksel ve spiritel planlarda birbirini ta
kip eden var olulardan bahsettiimiz ve can bir var olu halini t
myle geride brakarak tekine geen bir mevcudiyet olarak dn
dmz zaman, enkarnasyon srecini tam olarak betimlemiyoruz
demektir. Enkarnasyon srecinin daha iyi bir tanm, enkarnasyonu
candan taan bir ak sebebiyle fiziksel planda gerekleen bir olgu
olarak temsil edecektir. Spiritel alem, onu hibir zaman tmyle
terk etmeyecek olan Can'n hep asli vatan olacaktr. stelik, Can'n
her daim spritel planda ikamet eden ve 'tezahr edemez' nitelikte
olan o ekirdeine de, kanmca son derece uygun bir ifadeyle, Yk
sek Benlik denebilir.
Bu ''Yksek Benlik," Atma'dr ve-Jaay Sinnett'in tarif ettii zere,
"tezahr edemez." Hatta, en yksek spiritel alg iin bile, hibir art
altnda "nesnel" olamaz. nk Atma, ya da ''Yksek Benlik" gerekte
Brahma'dr, yani Mutlak'tr ve O'ndan ayrt edilemez. En yksek spi
ritel bilin olan Samadhi anlarnda, nisiye, tmyle Tek olan zde,
yani Atma'da zmsenmi olup, btn ile bir olduu iin onda nes
nel olabilecek hibir ey yoktur. imdi baz Teosofstler, "Benlik" ile
"Ego" kelimelerini e anlaml olarak kullanma alkanln edindi.
"Benlik" terimi Tek Evrensel Benlik dnda hibir eye uygulanma
mas gerekirken, insann yksek bireysellii, hatta kiisel "benlii,"
yani Ego'su yerine kullanlmaya baland. Karklk, buradan geli
yor. 'Kozal beden' diyebileceimiz Manas'n Buddhik nla birle
mesi halinde, sonu Yksek Ego'dur, "Yksek Benlik" deil. nk
Buddhi, yani "Spiritel Can" bile Benlik deildir; sadece Benlik'in
bir bineidir. Btn dier "Benlikler"den, rnein "bireysel'' benlik
ten ve "kiisel" benlikten bahsederken mutlaka onlarn nitelikler ile
zelliklerini belirten sfatlar kullanlmaldr.
"Yksek Benlik" zerine yazlm bu harika makalede bu terim,
altnc ilkeye, yani Buddhi'ye uygulanm ve sonu olarak yanl an
lalmalara neden olmutur. "Bir ocuun yedi yana gelene kadar

1 45
 TEOSOF 'N N ANAHTAR!

albnc ilkeye sahip olmadn, Karma retme yetenei olmad iin

ahlaki olarak sorumlu olmadn" belirten ifade sayesinde, bu maka
lede Yksek Benlik ile ne kast edildii aka anlalmaktadr. Dola
ysyla yazar, ''Yksek Benlik" insana getikten ve kiilii -onun baz
latifhallerini - bilinciyle doldurduktan sonradr ki "psiik yeteneklere
sahip olan insanlar zaman zaman latif duyular araclyla Yksek
Benlik'i gerekten alglayabilirler,'' demekte hakldr.
Fakat "Yksek Benlik" terimini Evrensel ilahi ilke ile snrlayan
kimilerinin onu yanl anlamas da 'hakldr.' nk, metafizik te
rimlerdeki bu anlam kaymasna hazrlkl olmadan, Yksek Benlik'in
bu fiziksel planda tmyle tezahr ettii halde Doa'nn ona tekabl
eden plannda bir bilinli spiritel Ego olarak kalr diye okuruz. Bu
cmledeki ''Yksek Benlik"te Atma'y ve spiritel Ego'da ise Manas,
daha dorusu Buddhi-Manas' grr ve btn hepsinin yanl oldu
unu dnrz. Bu tr yanl kavraylardan kanmak iin Dou
kkenli Oklt terimlerin ngilizce karlklar olarak aadaki ifa
deleri gelecekte kullanmay neriyorum.
Atma'dr, yani Evrensel ve Tek Benlik'in ayrlmaz
Yksek ndr. O, iimizdekinden daha ok yukardaki Tanrfr.
Benlik Kendi i Ego'sunu onunla doldurmada baarl olan in
sana ne mutlu!
Spritel Can'dr, yani Buddhi'dir ve T Manas'la, yani
Spiritel
zihin ilkesiyle yakn bir Spiritel ilahi Uktelik iindedir;
lahi
Manas olmadnda Ego olmaktan kp, sadece Atma'nn
Ego
Arac halinde kalr.
Manas'tr, yani "Beinci" ilkedir; Buddhi'den bam

sz olarak byle adlandrlr. Zihin lkesi, ancak Buddhi ile
veya
birleip de onunla bir olduundadr ki, Spiritel Ego ha-
Yksek
line gelir. Hibir maddeci, entelektel kapasiteleri ne kadar
Ego
gelimi olursa olsun, byle bir Ego'yu kendinde olutura
maz. O kalc bireyselliktir, veya "Enkarne olan Ego" dur.

1 46
 H. P. R lAVATSKY

Aa Aa Benlik'i, rnein hayvani igdleri, tutkular

veya ve arzular ile birlikte olan fiziksel insandr. Buna "sahte
Kiisel kiilik" Aa, veya Kiisel "Ego" denir ve Kamarupa ile
Ego birleen aa V Manas'tan oluur. Kiisel Ego, fiziksel
beden ve onun hayaleti olan "duble" beden araclyla et
kinlik gsterir.
Geriye kalan "ilke" olan "Prana", yani "Hayat", kesin bir ekilde
konumak gerekirse, Evrensel Hayat ve Tek Benlik olan Atma'dan
yan g veya Enerji'dir. Tezahr etmi olduu iin de onun daha
aa, yani daha fiziksel yandr. Prana, yani Hayat, nesnel Evren'in
btn varlna nfuz eder. Bir "ilke" olarak kabul edilmesinin ne
deni, onun canl insann vazgeilmez bir etkeni olmasndandr.
SORU: Sanrm ok daha basitletirilmi olan bu snflandrma
daha iyi bir yant olacaktr. Dier snflandrmanz fazla metafizik.
Teosofist: Eer Teosofstler kadar dardakiler de ayn fikirde
olursa, hi kukusuz ok daha anlalr olacaktr.

1 47
TEOSOF'N N ANAHTAR!

1 10 1
DNME LKEMZN DOGASI STNE
EGO'NUN GZEMLER

ORU: Budist ilmihalden bir sre nce yapm olduunuz alntda

Sburada aklamasn duymak istediim bir tutarszlk gryorum.
Burada Skandha'larn - hafza dahil olmak zere - her yeni enkar
nasyonla deitiini sylediniz. Oysa te yandan, gemi hayatlarn
yansmasnn tmyle, "hayatta kalm olmas gereken" Skandha'lar
dan ibaret olduunu sylediniz. u anda neyin lp neyin hayatta
kald konusunda aklm kart ve bunu aklamanz ok isterim.
Nedir hayatta kalan? Sadece "yansma" m, yoksa Skanaha'lar m,
ya da her zaman ayn Ego, ayn Manas m?
TEOSOFST: Biraz nce, bizim ilahi insan dediimiz, enkarne
olan lke'nin hayat dngs boyunca yok edilemez olduunu syle
dim: Bir dnen Mevcudiyet ve hatta latif yapdaki bir suret olarak
yok edilemez. ''Yansma", Devaan nitelikli dnem iinde, rnein
Bay A veya Bayan B'nin, bu dnem boyunca kendini zdeletirdii
Ego ile gemi kiiliinin spiritellemi hatrasdr sadece. Devaan
nitelikli dnem, dnya hayatnn, deyim yerindeyse zirvelerinin, ar
tk gemite kalm bir varoluun birka mutlu annn kesintisiz bir
ekilde bir araya gelmesi olarak devam olduu iin, Ego kendini o
hayatn kiisel bilinci ile zdeletirmek zorundadr.
SORU: Ego, ilahi doasna ramen, iki enkarnasyon arasndaki
bylesi her dnemi bir zihinsel belirsizlik, ya da geici bir delilik hali
iinde geiriyor demektir bu.

1 48
 H. P. l\LAVATSKY

Teosofst: Nasl isterseniz yle kabul edebilirsiniz. Tek Gerek

lik dndaki her eyin, btn Evren de dahil olmak zere, geici bir
yanlsamadan ibaret olduuna inandmz iin, onu delilik olarak
deil, dnya hayatnn doal bir geliimi ve sonras olarak gryo
ruz. Hayat nedir ki? Birbirinden ok farkl deneyimlerden, her gn
deien fikirlerden, duygulardan ve grlerden bir demet. Genli
imizde genellikle heyecanla bir ideale, yeniden yaatmaya, takip et
meye altmz bir kahramana balanrz; birka yl sonra, genlik
duygularmzn tazelii solup ciddiletiimizde bu hayalimize her
kesten nce kendimiz gleriz. Oysa, gemite kendimizi o idealde -
bilhassa bu ideal yaayan bir varlkla ilgili olduunda - tmyle yitir
diimiz bir gn mutlaka olmutur. Ellisindeki adam ile yirmisindeki
adam ayn kiidir diyebilir miyiz? sel insan ayndr, fakat dndaki
kiilik tmyle dnm ve deimitir. nsann zihin halindeki bu
deiimlere de delilik diyecek misiniz?
SORU: Size gre nedir onlar; daha da nemlisi, birinin geiciliini,
tekinin kalcln nasl aklyorsunuz?
Teosofst: retimizden baktmzda bize ok ak grnyor,
ipucu, zihnimizin ifte bilinliliinde ve yine zihin "ilkesi"nin ikili
[dual] doasnda yatmaktadr. Birincisi, Buddhi'nin yla aydn
lanm, soyutluklar znel olarak alglayan bir spiritel bilin, yani
Manas nitelikli zihindir; ikincisi ise fiziksel beynimiz ve duyular
mzdan ayrlamaz olan duyusal bilintir, yani aa Manas'n dr.
Beynin ve fiziksel duyularn hem sonucu olup hem de onlara bal
olan bu ikinci bilin tr, beyin ile duyularn yok olmasyla birlikte
elbette solacak ve lecektir. Kkleri ebediyette olup, kalc olduu ve
sonsuza dek yaad iin lmsz, baki diyebileceimiz, sadece bi
rinci tr bilinliliktir. Geriye kalan her ey geici bir yanlsamadr.
SORU: Burada yanlsamadan ne anlyorsunuz?
TEOSOFST: Az nce bahsettiimiz, ''Yksek Benlik" zerine
olan makalede bu ok iyi tarif edilmitir. Yazar yle diyor:

1 49
TEOSOF ' N N ANAHTAR!

"Ele aldmz teori (Yksek Benlik ile aa benlik arasndaki fi

kir alverii), iinde yaadmz dnyay bir fenomense} yanlsama
dnyas olarak, te yandan da ise doann spiritel plann numenal
dnya, yani gereklik plan olarak ele almakla tam bir uyum iin
dedir. Doann; deyim yerindeyse, kalc cann kklerini sald o
blgesi [yani birinci tr bilin], geici ieklerinin ksa bir sre iin
ap da sonradan solup gittii blgesinden daha gerektir; stelik
bitki bu blgede, yani bir iek amak zere enerji toplar. ieklerin
sadece olaan duyularca algland, kklerinin bizim iin cisimsiz,
gayb olan bir Doa halinde var olduunu varsaydmz bir dnyada,
baka bir varolu plannda kkler olduu sonucuna varan felsefeci
ler iekler iin unlar sylemekte hakl olur: "Bunlar gerek bitki
ler deiller; greli olarak nemsizler, sadece o ann yanmsatc fe
nomenlerinden ibarettirler."
Anlatmaya altm ey de bu. Kiisel hayatlarn geici, kalc
olmayan ieklerinin at dnya deildir gerek ve kalc olan; fa
kat bilincin yanlsamadan uzak olan ve ebediyette ikamet eden k
knn var olduu dnyadr gerek ve kalc olan.
SORU: Ebediyette ikamet eden kk ile ne kast ediyorsunuz?
Teosofst: Bu kkle, dnen mevcudiyeti, yani ad ister "Me
lek", ister "Ruh'' isterse bir G olsun, enkarne olan Ego'yu kast edi
yorum. Duyusal alglarmz arasndan, yalnzca dorudan doruya
sz konusu grnmez kkten gelenler veya ona bal olan bir edebi
hayata katlabilirler. Dolaysyla, kiiliin yalnzca bu kkten kan,
bununla beslenen umutlar, soylu dnce ve fikirleri kalc olma
ldr. Fiziksel bilince gelince aa manasn. yansmasyla aydnla
nan Kamarupa'nn, veya hayvani igdnn, dier bir deyile beeri
cann bir nitelii olduundan, yok olmak zorundadr. Beden uyku
dayken veya katlp kaldnda faaliyet gsteren ey, yksek bilin
tir; hafzamz bu deneyimleri zayf ve yetersiz bir biimde kaydeder
ve genellikle onlardan ok az etkilenir.

1 50
 H. P. l\IAVATSKY

SORU: Fakat Nous, yani bir "Tanr" dediiniz bu Manas, nasl

oluyor da bedenince alt edilip hakimiyet altna alnabilecek kadar
gsz olabiliyor?
Teosofist: Ben de ayn ekilde sorabilirim: "Tanrlarn Tanrs"
ve Tek yaayan Tanr nasl oluyor da erre (ya da iblis'e) Cennet'te
otururken veya dnyaya bedenlendii zaman istediini yapmas, is
tedii kii yoldan saptrmasna izin verecek kadar zayf olabiliyor?
Kukusuz yantz u olacak: "Bu bir Gizem'dir! Ve bizler Tanr'nn
Gizemleri'ni soruturmaktan men edildik." Bizim dini felsefemizde
ise byle yasaklar olmad iin Tanr bir Avatar olarak yeryzne in
medike, alkalanp duran o hayvani maddenin hmna uramaktan
ve onun fel edici etkisinden kurtulabilen hibir ilahi ilke yoktur.. Bu
yanlsamalar aleminde heterojenlik her zaman homojenlie galebe
alacaktr. Bir z, kk ilkesine, yani lksel Homojenlie ne kadar ya
knsa, onun kendini yeryznde olduu gibi kabul ettirmesi de o ka
dar zor olur. Spiritel ve ilahi kuvvetler her insanda uyku halindedir.
nsann spiritel igrsnn ufku, ne kadar genise, iindeki Tanr
da o kadar gl olacaktr. Fakat ok az insan bu Tanr'y hissede
bildii ve genel bir kural olarak Mabud, dncemizde bizim daha
nceki kavraylarmzla, ocukluktaki artlanmalarmzla bal ve
snrl olduu iin, sizin felsefemizi anlamanz ok zor.
SORU: Bizim Tanr'mz, bahsettiiniz Ego'mu?
Teosofist: Kesinlikle deil. "Tanr,'' evrensel Mabud olmayp, sa
dece ilahi Ate'e ait okyanustan sram bir kvlcmdr, iimizdeki
Tanr ya da bizim "Sr halindeki Babamz" dediimiz ise, Yksek
Benlik'tir, yani Atina'dr. Tek Bilinmeyen lke'nin btn ilksel sudurlan
iin geerli olduu gibi, bizim enkarne olan Ego'muz da kkeni iti
bariyle bir Tanr'yd. Fakat "Madde'ye d" ile koca bir dng bo
yunca enkarne olmak zorunda kald iin artk zgr ve mutlu bir
ilah olmayp, kaybetmi olduunu kazanma yolculuunda olan bir
hacdr. Peesiz sis kitabnda (Cilt il, s. 593) isel insan iin syle
nenleri tekrarlayarak sorunuzu daha iyi yantlayabilirim:

1 51
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

"ok uzaklarda kalan kadim dnemlerden beri insanln tm,

kiisel ve fiziksel insann iinde kiisel bir spiritel mevcudiyetin var
oluundan emindir. Bu isel mevcudiyet Tac'a ne kadar yakn oldu
una bal olarak - az ya da ok ilahidir. Tac'a ne kadar yaknsa, bir
insann kaderi o kadar huzurlu, dsal artlar da o kadar tehlikesiz
dir. Bu bir batl inan deildir; dsal insann duyular asndan
znel gibi grnen, ama isel egoya tmyle nesnel gelen spiritel,
grnmez bir dnyann yaknlna dair igdsel bir duygudur. Ay
rca insanlar, eylemlerimizin zerindeki irademizin kararlln et
kileyen isel ve dsal artlara inanmlardr. Kadercilii reddetmi
lerdir, nk kadercilik kendinden daha kr bir gcn kr ileyiini
ima eder. Fakat Karma'ya inanyorlard. Bu, insann tpk bir rm
cek gibi kendi evresine doumdan lme kadar sard bir aa ben
zer. Bu gidiata, bazlarnn Koruyucu Melek dedii o mevcudiyet
tarafndan yahut ou kez bedenli insan veya kiilii ktle sevk
eden ve ona daha yakn olan astral insan tarafndan yn verilir. Her
ikisi de insan ynlendirir, fakat ilerinden yalnz biri hkm sr
melidir; bu grnmez mcadelenin ta en banda kat ve deimez
karma yasas sahneye kar ve hi amakszn atmann ini
klarm takip ederek kendini gerekletirir. Son iplik de rlp in
san etrafna rd ala sarldnda, kendini, kendi elleriyle belir
lemi olduu gidiata ait imparatorluun tahakkm altnda bulur.
Bu a, insan ya hareket ettirilemez bir kaya gibi sert bir kozann
iine sokar ya da onu kendi eylemlerinin kard rzgarla ykse
len bir ty gibi uzaa tar."
nsann kaderi, otomatik ileyen bir kabuk deil, gerek Ego'su
dur. Maddenin fatihi olmak onun yazgsdr.

Manas'n Karmak Doas

SORU: Fakat bana Manas'n esas doas ve fiziksel insann Skand
ha'larnn onunla ilikisi hakknda bir eyler anlatacaktnz?
TEOSOFIST: Doas ok gizemli ve kaygandr; her trl kavra
yn tesindedir; teki ilkelerle ilikisi yle karanlktadr ki, net bir

1 52
 H. P. BLAVATSKY

ekilde grmek ve aklamak ok zordur. Manas bir "ilke"dir, ayn

zamanda da bir "Mevcudiyet"tir ve bireyselliktir veya Ego'dur. O bir
"Tanr"dr, ne var ki ayn zamanda da sonsuz enkarnasyon dng
sne mahkumdur; bu enkarnasyonlarn hepsinden sorumludur ve
hepsinde strap ekecektir. Btn bunlar eliik olduu gibi, ayrca
bir muammadr da; fakat Avrupa<Ia bile btn bunlar laykyla kav
rayan yzlerce insan vardr; nk Ego'yu sadece btnl iinde
deil, ayn zamanda eitli ynleriyle de kavramlardr. Yine de ak
ve anlalr olmaya alacam, batan balayp bu Ego'nun soy k
t hakknda birka ey syleyeceim.
SORU: Devam edin.
TEOSOFST: Bir "Ruh", yani gksel bir Varlk dlemeye aln.
ster u imi, ister bu ismi takalm, bu varln zsel doas ilahi ol
sun; bununla birlikte Btn ile bir olacak kadar da saf olmasn ve
bu amaca ulamak iin doasn saflatrmak zorunda olsun. Bunu
ancak birok katman ve eitlilie sahip Evren'de var olan her duygu
ve deneyimden, hem bireysel hem de kiisel olarak, spiritel ve fizik
sel anlamda geerek yapabilir. Demek ki bu varlk, aa alemlerde
bylesi bir deneyim yaayp varlk merdiveninde giderek daha yk
sek basamaklar trmanm olarak, insan planndaki her deneyim
den gemek zorundadr. Bu varlk bilfiil znde, Dnce'dir ve do
laysyla oul halinde ona Manasaputra, yani "(Evrensel) Zihnin
Oullar" denir. Bu bireysellemi 'Dnce'ye, Teosofistler, insann
gerek Ego'su, et ve kemie hapsolmu "dnen varlk" derler. Ke
sinlikle bir Spiritel Mevcudiyettir bu, Madde deildir. Bu Varlklar,
Manas'a, yahut "Zihinler" diye adlandrlan ve insanlk denilen bir
yn hayvani maddeyi bilgilendiren, enkarne olan Egolardr. Fakat
bir kere tutsak dtklerinde, yani enkarne olduklarnda zleri iki
leir. Yani, her biri bireysel bir mevcudiyet olarak kabul edilen ebedi
ilahi Zihnin nlan, ikili bir nitelik kazanr: (a) Kendi zsel karak
terleri, cennetsel zihin (yksek Manas) ile (b) nsann dnme ni
telii, yani insan beyninin stnl sayesinde aklc olan hayvani
bilme, yani Kama temayl veya Aa Manas. Biri Buddhi'ye doru

1 53
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

ekilirken, dieri hayvani arzulara ve tutkulara ynelir. Bu ikincisi

Devaan'a giremedii gibi, zihinsel mutlulua bir olarak ykselen
ilahi teslisle de temas edemez. Yine de aa niteliklerin btn g
nahlarndan sorumlu olan Manas nitelikli Varlk'tr, yani Ego'dur.
1ipk sorumsuz bir ocuun yaptndan ebeveynin sorumlu tutul
mas gibi. SORU: Bu "ocuk," kiilik mi?
THEOSOFIST: Evet. Dolaysyla "kiiliin" bedenle birlikte l
d sylenince her ey ifade edilmi olmuyor. Bay A. veya Bayan
B.'nin nesnel sembol olan beden, onun grnr ifadeleri olan tm
Skandhalanyla birlikte ayrp zlr. Fakat Bay A. veya Bayan B.'nin
hayat ierisindeki spiritel ifadelerini oluturan soylu umutlar, mu
habbetleri, bencil olmayan yanlan Devaan dnemi sresince, "artk
grnr olmayan" diye bahsettiimiz gksel Varlk'n spiritel ks
myla zdeletirilmi olan Ego'ya yapr. Aktr oynad rolle yle
doludur ki, btn Devaan gecesi boyunca onun dn grr. Bu
igr baka bir rol oynamak iin hayat sahnesine geri dnecei ana
kadar devam eder.
SORU: nsan kadar eski olduunu sylediiniz bu reti, nasl
oluyor da kendine Hristiyan ilahiyatnda bir yer bulamyor?
Teosofist: Yanlyorsunuz, buluyor. Sadece ilahiyat tpk dier
retilere yapt gibi onun biimini yle deitirmitir ki, artk tan
namyor, ilahiyata gre Ego, Tanr'nn doum annda Canmz'a bir
anne gibi baksn diye verdii bir Melektir, ilahiyat manta gre,
zavall, aresiz "Can"n btn ihlallerinden "Melek" deil, yine "Can"
sorumludur ve etin ve akim gnahlar iin o cezalandrlacaktr! Bu
artc entelektel cambazla gre, "Melek" biri iki damla gzya
dkp burnunu sildikten sonra elini kolunu sallayp uzaklarken,
maddi bir cehennemde yanacak olan da Tanr'nn maddi olmayan
nefesi olan ve yaratt ey olduu ileri srlen Can'dr. stelik bu
melekler "ynetici Ruhlar'lir, bize gnderilmi olan "merhamet el
ileridirler," diyor Piskopos Mant: Kurtuluun miraslar iin iyilii
yerine getirmek adna, Gnah ilediimizde ac duyarlar, piman ol
duumuzda nee.

1 54
 H. P. SLAVATSKY

Bununla birlikte dnyann btn Piskoposlarn bir araya geti

rip Can ve ilevleri ile ne kast ettiklerini sorsanz, Ortodoks inanta
en ufak bir mantkll gstermekte zorlanacaklar kadar zorlana
caklardr.

Teosofi retisi, Yuhanna ncilinde retilmektedir

SORU: Bu inancn taraftarlar, size, Ortodoks dogmann piman
lk duymayan ve maddeci gnahkara, sizin ziyadesiyle gereki bul
duunuz Cehennemde kt vakitler geirecei mjdesini verse de,
son ana kadar tvbe hakkn verdii yantn verecektir. stelik onlar
yok olmay, ayn anlama gelen kiiliin kaybediliini retmiyorlar.
TEOSOFST: Kilise byle bir ey retmiyorsa bile, Hz. sa
retiyordu; bu durum, en azndan Hz. sa'y Kilise'den stn tutan
lar iin anlamldr.
SORU: Hz. sa byle bir ey retiyor muydu?
TEOSOFST: Evet, bilgi sahibi her okltist, hatta Kabalac da
aym eyi syleyecektir. Eer lafa taklmayp szlerin anlamna ba
karsanz, en azndan ncil'in drdnc kitabnda reenkarnasyonu ve
kiiliin yok oluunu retir. Aziz Yuhanna'nn bahsettii meseli ha
trlayn. Bu mesel insandaki st teslis dnda ne anlatyor olabilir?
Atma, Bac'dr, Spiritel Ego, yani Buddhi (Hristos) Asma'dr, hay
vani ve hayat veren Can, yani kiilik ise "dal"dr:
"Ben gerek asmaym ve Babam bacdr. Bende meyve vermeyen
her ubuu koparr. ubuk asmada durmazsa, kendiliinden meyve
veremedii gibi, siz de ylece bende durmazsanz, veremezsiniz. Ben
asmaym, siz ubuklarsnz. Kim bende durmazsa, ubuk gibi dar
atlr ve kurur; onlar devirip atee atarlar ve yanar."
Bunu u ekilde aklyoruz. lahiyatn dallara yneltilen teh
dit olduunu dnd cehenneme inanmadmz iin, "Bac"
Atma'dr, yani kiisel olmayan lke'dir, sonsuzluk Sembol'dr. Asma,
Spiritel Can'a, yani Hristos varlna karlk gelir ve her "dal" da
yeni bir enkarnasyonu temsil eder, diyoruz.

1 55
T EOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Bu geliigzel yorumunuza ne tr bir kant gsterebilirsiniz?

TEOSOFST: Evrensel sembolizm bu yorumun tesadfi olmayp
doru olduunun kantdr. Hermes, "Tanr" iin "asma ekti'', yani in
sanl yaratt diyor. Kabala'da Kadimlerin Kadimi, yani "Uzun Yz"
"asma bahesi" yaratyor ki "asma" insanlk, "arap" da Hayat,anlamna
geliyor. "Mesih Kral"n Ruhu, dolaysyla, dnyann yaradl sra
snda yukardan gelen arapla ykanrken resmedilir (Zohar, XL, o).
stelik Mesih Kral, kyafetlerini (enkarne olduu kiilikleri) yuka
rdan akan arapta, yani Buddhi'de ykayarak Ego'sunu saflatrr.
Adam, yani Adam "kandr". Etteki hayat, kandan (nefes, can'dan)
gelir. Adam Kadmon ise Tek Dourulan'dr. Ayrca Nuh da asma
lar eker - gelecekteki insanln gbreli topra olarak. Ayn meselin
yine Nazarene Kodeksler'inde kullanldn grrz. Varla getiri
len Yedi Ba, insanln lukabar Ziva'dan kan Yedi Soyunu ve Yedi
Kurtarc'y, yedi Buda'y temsil eder ve Ferho (ya da Para) onlar
sular [Kodeks III. ss. 60,61]. Kutsanmlar Ik mahluklar arasnda
ykseldiklerinde, Iavar-Xivo'yu, yani Hayatn Rabbi'ni ve ilk Asma'y
greceklerdir [Kodeks. II, s. 281]. Bu kabalac rumuzlar doal olarak
Yuhanna ncilinde tekrar edilmitir.
nsann spiritel yapsna ilikin sistemle -bizim yedili b
lmlememizi dikkate almayan filozoflar tarafndan bile-Ego'ya, yani
dnen insan'a Logos veya Can Kral ile Ruh Kraliesinin olu denir.
"Manas, Kral ve Kralie'nin (ezoterik Atma ve Buddhi'nin) evlatl
dr," der bir oklt eser. O, Platon'un, maddenin kefareti iin Mekan'da
(yani hayat dngsnde) kendini armha geren "insan-tanr"sdr.
Bunu, tekrar tekrar enkarne olup da bylece insanla kusursuzluk
istikametinde rehberlik yapp, aa suretlerin yksek suretlere ge
limesine imkan vererek yapar. Tek bir hayatnda bile kendini geli
tirmekten ve tm fiziksel doann ilerlemesine yardm etmekten geri
durmaz; tek bir spiritellik kvlcm tamayan kiiliklere sahip ol
duunda bile, bu, bireysel ilerlemesine yardmc olur.

1 56
 H. P. llLAVATSKY

SORU: Ama eer Ego kiiliklerinin gnahlarndan sorumluysa,

bu kiiliklerin kaybolmasndan, ya da tmyle yok edilmesinden de
sorumlu olmaldr.
TEOSOFST: Kesinlikle hayr. Tabi bu kt kaderi deitirmek
iin hibir ey yapmad rnekler hari. Fakat, btn abalar bir
yana, eer sesi, yani vicdanmzn sesi, maddenin kaln duvarn de
lemezse, maddenin kusurlu doasndan kaynaklanan bu kaln kafa
llk, doann hatalarndan biri olarak snflandrlr. Ego, Devaan
dnemini yaamakla ve zellikle de hemen enkarne olmakla zaten
yeterince cezalandrlm oluyor.
SORU: Kiinin cann -ya da sizin deyiminizle kiiliini-yitirme
ihtimaline dair bu reti hem Hristiyanlar'n hem Ruhular'n ideal
teorilerine. kar geliyor (Bununla birlikte, Swedenborg, belli bir de
receye kadar Spiritel lm dedii eyi kabul eder). Bu teoriyi asla
kabul etmeyeceklerdir.
TEOSOFST: Kabul etmeyecek olmalar, doann gereini, byle
bir eyin meydana gelmesini engellemez. Evren ve iindeki her ey,
ahlaki, zihinsel, fiziksel, pisiik ve Spiritel olan her ey tam bir
denge ve uyum yasasyla ina edilmitir. Daha nce sylediimiz
zere (bkz. !sis Unveiled), merkezcil kuvvet, krelerin uyumlu mer
kezka kuvveti olmadan tezahr edemez. Btn suretler ve onlarn
gelimeleri doadaki bu ikili kuvvetin rndr. Ruh (yani Buddhi)
merkezkasal spiritel enerjidir ve can (Manas) ise merkezcil spiri
tel enerjidir. Tek bir sonu retmek iin eksiksiz bir birlik ve uyum
iinde olmaldrlar. Onu cezbeden merkeze temayl eden dnyevi ru
hun merkezcil hareketini engelleyin, harekete zarar verin veya kald
rabileceinden daha fazla, ya da Devaan hale uygun olmayacak ka
dar maddenin arln ona ykleyerek hareketini yavalatn, btn
ahengi bozulacaktr. Kiisel hayat, daha dorusu onun ideal yans
mas, ancak bu ikili kuvvet tarafndan, yani her doumda ve kiisel
hayatta bulunan Buddhi ile Manas'zn. yakn uyumuyla var olabilir.
Ahenkten en ufak uzaklama ona zarar verir. Ahenk telafi edileme
yecek kadar bozulursa, iki kuvvet lm srasnda birbirinden kopar.

1 57
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Ksa bir dnem sresince (Kamarupa ve Mayavirupa denilen) kii

sel suret Kamaloka'da kalmak zere savrulur ve yava yava yok olur.
Bu kiiliin kendini Ego'ya ilitiren spiritel rayihas, Ego ile birlikte
Devaan'a girer ve kalc bireysellie -geici olarak- kendi rengini ve
rir. Kendini tmyle ayartya teslim etmi, spiritellikten uzak ve
gnahkar olan kimse iin ise, lm sonrasnda can alc nemi olan
kritik bir an yaanr. Eer yaam srasnda, Benliini (Manas'n
kiilie ait bir eyleri ve lahi Buddhi'nin yce nitelikli, parl parl pa
rldayan nn kendisiyle birletirmek iin gsterdii nihai ve umut
suz aba hsrana urarsa, eer bu Inn, fizik beynin giderek kaln
lamakta olan kabuuna nfuz etmesi her an daha bir imkansz hale
gelirse, Spiritel Ego veya Manas da, bir kez bedenden kurtulduk
tan sonra, kiiliin o latif yapl kalntsdan tmyle kopup ayr
m olur. Kamarupa da dnyevi cazibelerini takip ederek bizim Ka
ma/oka dediimiz Hades'e. ekilir ve orada kalr. Bunlar Hz. sa'nn
bahsettii, "Asma'dan kesilen dallar"dr. Bununla birlikte, yok olu
aniden olmaz, bazen tamamlanmas iin yzyllar gerekebilir. Bu
rada kiilik daha ansl olan dier kiisel Egolarn kalntlaryla bir
arada kalr ve onlarla birlikte bir kabuk ve bir Elemental haline ge
lir, !sis Unveiled adl kitabmzda bahsettiimiz zere "materyalizas
yon" denilen yce ruhu sahnede ba "Yldzlar" olanlar, ite kabuk
lar ve Elementaller denilen bu iki tr "Ruhlar"dr. Emin olabilirsiniz
ki, bunlar enkarne olmazlar; dolaysyla "sevgili merhumlar" reen
karnasyon hakknda bir ey bilmeyip ruhular yanl ynlendirirler.
SORU: Fakat !sis Unveiled adl kitabn yazar reenkarnasyona
kar olmakla sulanmad m?
TEOSOFST: Syleneni yanl anlayanlar tarafndan suland,
evet. O eserin yazld sralarda ne Amerikal ne de ngiliz Ruhu
lar reenkarnasyona inanyordu, dolaysyla orada sylenenler Fran
sz Ruhular'nn, tutarl ve mantkl Dou retilerinin aksine fel
sefi olmaktan uzak, sama teorilerine kar sylenmiti. Allan Kardec
Ekol'nn Reenkarnasyoncular tesadfi ve ani bedenlenmeye ina
nyorlar. Onlara gre, vefat etmi olan bir baba, kendi domam o-

1 58
 H . P. B LAVATSKY

cuuna enkarne olabilir. Teorilerinde ne Devaan, ne Karma, ne de

birbirini takip eden doumlarn gerekliliini kantlayacak bir felsefe
var. !sis Unueiled'in yazar, 1,000 ile 1,500 yllk uzun zaman ara
lklaryla gerekleen reenkarnasyon Budistlerin de Hindularn da
temel inancyken, Karmk reenkarnasyona nasl kar kabilir ki?
SORU: O zaman hem Ruhular'n hem de Spiritalistler'in teo
rilerini btnyle reddediyorsunuz?
TEOSOFST: Btnyle deil, sadece onlarn temel inanlarna
kar kyoruz. Her iki akm da "Ruhlar"n onlara anlattklarndan
hareket ediyorlar ve her ikisi de birbirlerine karlar. Biz de her iki
akma karyz. Dolaysyla Fransz hayaletler reenkarnasyonu vaaz
ederken, ngiliz hayaletler bu retiyi reddedince, biz ya ngiliz ya
Fransz "Ruhlar"n neden bahsettiini bilmedii sonucuna varyoruz.
Spiritalistler ve Ruhular'la birlikte biz de "Ruh"un varlna, yani
az ya da ok bir zekaya sahip olan grnmez Varlklara inanyoruz.
Fakat bizim retilerimize gre, bu varlklar trl trl ve eit e
it olabilirken, rakiplerimiz iin insan bedenini terk etmi "Ruhlar"
dnda hibir ey yoktur; bize gre bunlar daha ziyade Kamaloka'ya
ait Kabuklar'dr.
SORU: Anladm kadaryla Ruhlar' pek tutmuyorsunuz. Celse
ler srasnda bedensiz ruhlarn veya "merhumlarn ruhlarnn" mad
delemesine veya onlarla dorudan iletiime inanmama nedenleri
nizden ve bu konudaki grlerinizden bahsetmitiniz; bir konuda
beni biraz daha aydnlatabilir misiniz? Baz Teosofistler neden ruh
larla konumann ve medyumluun tehlikeli olduunu sylyor? El
lerinde bir neden var m?
Teosofist: Mutlaka vardr. rnein benim var. Bu grnmez var
lklarla elli yllk ainalm sebebiyle, bilin sahibi Elementaller'den,
yar-bilinli kabuklara kadar, tarifi kabil olmayan, tmyle duygu
dan uzak hayaletler gibi her trden varln elle tutulur ve inkar edi
lemez "etkilerini" yaam biri olarak, bu konuda gr sahibi ol
may hak ediyorum.

1 59
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: Bu pratiklerin tehlikeli saylmas iin bir rnek veya r

nekler gsterebilir misiniz?
Teosofist: Size ayrdm vakit bu rneklere yetmez. Her eylem,
rettii sonularla deerlendirilmelidir. Ruhular'n bu [19.] yzylda
Amerika'da grnmelerinden beri geen elli yllk tarihlerini ara
trn ve bakn bakalm uygulayclarna yarar m getirmi zarar m?
Ltfen yanl anlalmasn. Gerek Ruhulua kar deilim; bu ismi
kullanan modern harekete ve bu fenomenleri aklamak iin uydu
rulan szde felsefeye karym.
SORU: Fenomenlerine hi inanmyor musunuz?
TEOSOFST: Bir takm sahtekarlklar hari, iki iyi nedenden
dolay bu fenomenlerin senin ve benim u an nefes almzn ger
ek olduu kadar gerek olduuna inandm iin btn varlmla
karlarndaym. stelik burada zihinsel ve hatta psiik fenomen
lerden deil, fiziksel fenomenlerden bahsediyorum. Benzer benzeri
eker derler. Kiisel olarak tandm ve hayatlarnn byk bir ks
mn bedensiz veya gezegensel yksek "Ruhlar"n rehberlii ve hatta
korumas altnda geiren byk bir zekaya, saf bir kalbe sahip er
kekler ve kadnlar tanyorum. Fakat bu zeki Varlklar celse odala
rnda ortaya kan Kral John veya Ernest gibi varlklar deildirler.
Bu Varlklar bireyin Karmik gemii nedeniyle ona manyetik olarak
ekilip veya cezp edilip ancak nadir ve istisnai rneklerde rehberlik
eden Zekalardrlar. Onlar ekmek iin oturup "gelimek" falan ye
terli deildir. Byle bir ey medyumu, hayat boyunca klesi haline
getiren iyi, kt veya arada derede hayaletler srsn eker an
cak. Ben sesimi spiritel mistisizme kar deil, bu trden her eit
ilikiye ak medyumculua ve cinlerle temasa kar ykseltiyorum.
Mistisizm insan ycelten kutsal bir eyken, bu cincilik iki asr nce
birok byc ve cadnn strap ekmesine neden olan fenomenle
ayn eydir. Cadlkla ilgili olarak Glanvil ve dier yazarlar okuyun.
Orada on dokuzuncu yzyl 'Ruhuluu' ile tam deilse bile ok ya
kn paralellikler bulursunuz.

1 60
 i l . I'. BLAVATSKY

SORU: Hepsinin cadlktan baka bir ey olmadn m syl

yorsunuz?
TEOSOFST: unu sylyorum: Bilinli olsun ya da olmasn, b
tn bu llerle urama ii nekromansfir ve ok tehlikeli bir uygu
lamadr. Hz. Musa'dan yzyllar nce bile ly uyandrmak btn
akll halklar tarafndan gnahkar ve zalimce bir ey olarak kabul
edilirdi. nk bu, cann huzurunu bozduu gibi, daha yksek hal
lere evrimin nnde de bir engel tekil ediyordu. Btn gemi yz
yllarn ortak bilgelii hep bir azdan bu tr pratikleri ktler. Son
elli yldr yazl ve szl olarak srekli sylemi olduklarm tekrar et
mek isterim: Kendine 'ruh' denen varlklardan bazlar neden bahset
tiklerini bilmeyip -tpk papaanlar gibi- sadece medyumun ve di
er insanlarn beyninde bulduklarn tekrar ederken dierleri daha
da tehlikelidir ve kiiyi sadece erre srkler. Bunla ilgili ok rnek
vardr. Allan Kardec Okulu'nun Ruhu Cemaatine katlrsanz, do
utan Katolikler gibi konuan ve reenkarnasyondan bahseden "ruh
lar" ile karlarsnz. Amerika ve ngiltere'deki "sevgili merhumla
rn ruhlar"n dinlerseniz, kesin bir ekilde reenkarnasyonu ve onu
retenleri reddettiklerine ve Protestan grlere sahip olduklarna
tank olursunuz. En iyi ve en gl medyumlarnzn hepsi bedensel
ve ruhsal hastalklara yakalanmlardr. Charles Foster'n akl hasta
nesindeki zc sonunu hatrlayn, vahi bir lgn, bir sara hastas
olarak ld. u anda ngiltere<:leki en iyi medyum olan Eglinton'un
sonu da aynyd. D. D. Home'un hayatna bakn. Sonunda fke ve
nefret dolu bir zihin haline geldi ve psiik gleri olduuna inan
d insanlara kin kustu. Ruhuluun bu Calvin'i olan Home, "ruh
larla" temas yznden meydana gelen bir omurga hastal yzn
den ld ve ldnde tam bir enkaz halindeydi. Yine Washington
lrvin Bishop'u dnn. Onu New York'ta daha on drt yanday
ken tanmtm ve kesinlikle bir medyumdu. Kendi "ruhlar"na bir
oyun oynayp, ok bilgili bilimsel aptallarn nnde onlar "bilin
siz kas hareketleri" olarak adlandrm ve cebini doldurmu olduu
doruydu. Ancak de mortuis nil nii bonum: Sonu kt bitti. Tm

1 61
TEOSOF'N N ANAHTAR!

abasyla -gl medyumluun ilk ve en keskin belirtisi olan - epi

lepsi nbetlerini gizlemiti; vefat sonrasnda yakldnda gerek
ten l m yoksa trans halinde mi olduunu kimse bilmiyordu? Eer
Reuter'in haberine inanrsak, akrabalar onun canl olduunu ileri
sryordu. Son olarak, modern Spiritalizm'in kurucular ve ilk li
derleri olan Fox kardeler rneini dnn. Bu kadnlar 'melekler'
ile krk yl boyunca kurduklar iletiimin ardndan birer alkolie d
ntler ve halka ak konumalarda, btn hayatlar boyunca yap
tklar iin sahtekarlk olduunu ilan ettiler. Bunlar ynlendirenler
nasl ruhlardr acaba, soruyorum size?
SORU: Ama acaba doru sonulara m varyorsunuz?
TEOSOFST: Bir ark okulunun en iyi rencileri ses telleri ar
yklenmeden tahrip olduunda siz ne dnrdnz? Takip edilen
yntemin yanl olduunu. En iyi medyumlar kaderin kurban olu
yorsa, Ruhulua dair kardmz sonu bence adildir. unu sy
leyebiliriz: Soruyla ilgilenenler, Ruhuluk aacn verdii meyvelerle
yarglasn ve buradaki dersler zerine dnsn. Biz Teosofistler, Ruh
ular her zaman bizimkiyle ayn mistik eilime sahip kardeler ola
rak grmzdr, onlarsa bizi dman olarak grmtr. Elimizde
daha kadim bir felsefe olduu iin onlara yardm edip uyarmaya a
ltksa da, abalarmza saldrlarla ve amalarmza mmkn her
yolla kara alarak yant vermilerdir. Bununla birlikte, en iyi ngiliz
Ruhular'ndan biri olan M.A. Oxon unlar syleyerek bu hakikati
itiraf etmektedir: "Ruhular genellikle dsal ruhlarn dnyamza
mdahalesi zerine ok fazla kafa yorup, bedenlenmi Ruh'un g
lerini grmezden geliyorlar."
Ayn eyi syleyen bizi neden ktleyip istismar ediyorlar? Bu
nedenden dolay, Ruhuluk'la ilgili baka bir ey konumak istemi
yoruz. Reenkarnasyon konumuza geri dnelim.

1 62
 H. P. B LAVATSKY

1111
REENKARNASYONUN GZEM LER STNE

Dnemsel Yeniden Doumlar

SORU: yleyse, hepimizin yeryznde birok gemi enkarnas
yonda daha nce yaadmz ve bu ekilde yaamaya devam ede
ceimizi sylyorsunuz?
TEOSOFIST: Evet. Hayat dngs, daha dorusu bilinli hayat
dngs, fni, hayvani beerin cinsiyetlere blnmesiyle balar ve
insanln yedinci dneminin, yedinci soyunun son insan kuayla
sona erecektir. Bizim henz drdnc turda ve beinci soydan ol
duumuzu dnrseniz, srenin ne kadar uzun olduunu kolayca
hayal edebilirsiniz.
SORU: Ve yeni kiiliklerle enkarne olmaya devam ediyoruz?
TEOSOFIST: Kesinlikle yle. Bu hayat dngsn, yani enkar
nasyon dnemini en iyi ekilde insan hayatyla karlatrarak anla
yabiliriz. 1ipk hayat oluturan eylem gnlerinin birbirinden uyku
ve eylemsizlik geceleriyle ayrlmas gibi, enkarnasyon dngsnde
de aktif bir hayat Devaan nitelikli bir dinlenme dnemi takip eder.
SORU: Reenkarnasyon dedikleri doumlarn bu birbiri ardna
geliimi oluyor?
Teosofist: yle. Ancak bu doumlar sayesindedir ki, saysz mil
yonlara varan Egolar nihai kusursuzlua ve nihai huzura doru iler
lemesini gerekletirebilir.

1 63
TEOSO F ' N N ANAHTAR!

SORU: Bu sreyi veya bu enkarnasyonlarn zel niteliklerini be-

lirleyen ey nedir?
Teosofist: Karma, yani evrensel diyet ve telafi yasas.
SORU: Bu yasa zeka sahibi mi?
Teosofist: Gkcisimlerinin hareketlerini dzenleyen dnemsellik
yasasn ve dier btn yasalar kr gler ve mekanik yasalar ola
rak gren Maddeci iin Karma tesadfi bir yasadan ibaret olacaktr.
Bize gre gayriahsi olan ve bir mevcudiyete sahip olmayan eyi hi
bir nitelik veya sfat tanmlayamaz; o, evrensel ilerlii olan bir ya
sadr. Bana onun iindeki nedensel zekaya dair sorular sorarsanz,
sizi bilmiyorum diye yantlamak zorundaym. Yok, eer bana etkile
rini sorar ve inancmza gre bunlarn neler olduklarn anlatmam
isterseniz, binlerce asrn deneyiminin bize bu etkilerin mutlak, a
maz bir eitlik, bilgelik ve akla iaret ettiini kantladn sylerim.
nk Karma sonular asndan insan adaletsizliinin ve doann
hatalarnn asla yanlmayan dzelticisi, hatalarn kat cezalandrcs,
eit tarafszlkla cezalandran ve dllendiren, diyet deten bir yasa
dr. Kesin bir ekilde kimseye imtiyaz gstermez. Ne de dua ile ge
ciktirilebilir veya yn deitirilebilir. Karma'ya inanan Hindular'n
ve Budistler'in inanc budur.
SORJ: Hristiyan domalar her iki inanla da eliir ve bir
Hristiyan'n bu retiyi kabul edeceinden kukuluyum.
Teosofist: Kabul etmeyecektir. Inman, yllar nce bunu sebe
bini anlatmt. yle diyordu: "Hristiyanlar Kilise'nin savunduu
her trl samala iman ederler, oysa Budistler salam bir ak y
rtmeye gre Buda'nn retisiyle elien hibir eye inanmazlar."
Gnahlarnn balanacana inanmazlar, ancak her kt eylem
ve dncelerinin gelecek enkarnasyonlarda, madur durumda olan
larn tam haklarnn verilmesi iin cezalandrlacan dnrler.
SORU: Bu nerede yazyor?
Teosofist: En kutsal eserlerde. Aadaki Teosofi cevabna bakn:

1 64
 H. P. llLAVATSKY

"Budistler her eylem, sz ve dncenin bir sonucu olduuna,

imdi ya da gelecekte bu sonucun eninde sonunda ortaya kaca
na inanrlar. Kt eylemler kt sonulara yol aacak, iyi eylem
ler ise iyi sonular douracak ve bu dnyada bereket veya gelecekte
cennette (Devaan) doum getirecektir.
SORU: Hristiyanlar da ayn eye inanmyor mu?
Teosofist: Ah, hayr; gnahlarn affna ve silinmesine inanyor
lar. Eer Mesih'in (masum bir kurbann) kanma, btn insanln
gnahlannn kefareti iin denen O'nun kanna inanrlarsa, tm g
nahlarnn affedilecei vaadini almlar. Biz ise ne bakasnn gna
hn almaya ne de en kk gnahn bile herhangi bir ilahn, hatta
yle bir ey varsa bile bir "kiisel Mutlak"n himmetiyle silinmesine
inanyoruz. Biz kesin ve tarafsz bir adalete inanyoruz, inancmza
gre, Karma'nn temsil ettii Evrensel Mabud, yani asla yanlmayacak
olan G, ne gazaba ne de merhamete sahiptir. Sadece ister kk,
ister byk, her sebebin kanlmaz sonucuna ulamasn salayan
mutlak Denklik'tir o. Hz. sa'nn, "Kendi tartnzla tartlacaksnz,"
sz, hibir ekilde, yaklaan veya gelecekteki herhangi bir zamanda
meydana gelecek kurtulua iaret etmez. Bu ifadenin adaletini felse
femizde kabul ettiimiz iin, bize yaplan hatalara kar balama,
hayr ve merhameti ne kadar nasihat etsek az kalyor. Ktle di
renme; ktle iyilikle karlk ver. Bunlar Budist ilkelerdir ve Kar
mk yasann deitirilemezlii gryle vaaz edilmilerdir. nk
insann adalet salayabileceine inanmas kfrdr. nsan yasas
cezalandrc deil, snrlandrc nlemler alabilir; fakat bir insan
Karma'ya inand halde intikam alr ve kendisine yaplan bala
may reddeder, bylece iyiyi ktye evirirse bir suludur ve ancak
kendine zarar verir. Karma ona kar hata ileyen insan kesinlikle
cezalandraca iin, bu cezay yce Yasa'ya brakmayp dmanna
ilave ceza vermeye alan insan ancak kendi mikrobunu artrr. By
lece tek yapt ey, dman iin gelecekte bir dl, kendisi iin ise
bir cezay garantilemek olur. Her yeni enkarnasyonun nitelii eli tit-

1 65
TEOSOF ' N N ANAHTAR!

remeyen Dzenleyici tarafndan hazrlanr, daha nceki enkarnas

yondaki kusur ve erdemlerin toplam onu belirler.
SORU: O zaman bir insann imdisine bakarak gemiini ka
rabilir miyiz?
TEOSOFST: imdiki hayatnn adaletin gerektirdii gibi, ge
mi hayatnn gnahlarnn kefareti olduuna inanarak. Elbette b
yk veliler ve ustalar istisna, ortalama faniler olarak bu gnahla
rn neler olduunu bilemeyiz. Elimizdeki verilerin azl dolaysyla,
yal bir insann genliinde nasl biri olduunu bile belirleyemeyiz.
Ayn sebeplerle, baz insanlarn hayatlarnda grdklerinden hare
ketle gemi yaamlarnn nasl olduuna dair sonulara varamayz.

Karma Nedir?
SORU: Karma nedir?
THEOSOFIST: Daha nce de ifade ettiim gibi, onu Evrenin Ni
hai Yasas, DoaUa var olan btn dier yasalarn kkeni, kayna
ve fkrd pnar olarak gryoruz. Karma varln fiziksel, zihin
sel ve ruhsal planlarnda sebep ile sonucu dzenleyen ve hatadan
azade olan yasadr. Kozmik bir frtnadan elinizin hareketine kadar
her sebep, en bynden en kne kadar mutlaka bir sonu ya
rataca ve benzerden benzer kt iin, Karma her sonu ve sebebi
bilgece, zekice ve eitlikle ayarlayan, grnmez ve bilinmez olan ya
sadr. Kendi bilinmez olsa da ileyii alglanabilir.
SORU: Karmza yine "Mutlak" ve "Bilinmez" kt. Bunlar ha
yat sorunlarnn aklanmasna ok yardmc olmazlar, yle deil mi?
TEOSOFST: Bilakis. Karma'nn kendinde ve znde ne olduunu
bilmesek de ileyi biimlerini kesin bir biimde tanmlayabilir ve ta
rif edebiliriz. Biz sadece onun nihai Sebebini bilmiyoruz; tpk mo
dern filozoflarn hibir eyin nihai Sebebinin "bilinemeyeceini" hep
bir azdan itiraf etmeleri gibi.
SORU: Peki, Teosofi insanln daha pratik ihtiyalarnn z
myle ilgili olarak ne sylyor? Aa snflar denilen ' toplumsal ke-

1 66
 H. r. B LAvATSKY

simde hkm sren korkun strap ve zaruretler hakknda Karma

bize nasl bir aklama sunuyor?
TEOSOFIST: Bu byk toplumsal ktlkler, toplumdaki . s
nf ayrmlar, hayat iinde cinsiyet ayrmcl, emek ve sermayenin
eitsiz paylam; hepsi de, bizim kesin bir ekilde Karma'ya bala
dmz eylerdir.
SORU: O zaman fark gzetmeden kitlelerin ksmeti olan btn
bu kt eyler hak edilen veya bireysel bir ey deil?
TEOSOFST: Hayr. Bu ktlklerin etkilerini, kiinin kendini
iinde bulduu bireysel ortamn veya hayatn belli artlarnn, sz
konusu bireyin daha nceki hayatnda retmi olduu Karma'nn
geri denmesinden baka bir ey olmadn gsterebilecek kadar
kesin bir ekilde tanmlayamyoruz. Her atomun, ait olduu cismi
yneten yasalara tabi olduu gereini gzden karmamalyz; bu
rada Karma yasasnn daha geni bir izgisiyle kar karyayz. Bi
reysel Karmalarn toplamnn bu bireylerin bal olduklar ulusun
Karmas, Ulusal Karmalarn toplamnn da Dnya Karmas oldu
unu grmyor musunuz? Bahsettiiniz ktlkler ne bireye ne de
ulusa zgdr; aa be yukar evrenseldirler. nsanlarn kar
lkl bamllnn bu geni hatt zerinde de Karma yasas meru
ve deimez bir ekilde ileyebiliyor.
SORU: Bu durumda, Karma yasasnn illa da bireysel olmadn
dnebilir miyim?
TEOSOFST: Ben de tam bunu sylyorum. Eer Karma'nn ge
nel ve geni bir eylem hatt olmasayd, dnyann hayatndaki ve iler
lemesindeki dengesini yeniden ayarlamak onun iin imkansz olurdu.
Teosofistler, insanln karlkl bamllnn Paylatrc Karma
denilen eye sebep olduuna ve hep birlikte ac ekmenin ve bun
dan kurtulmann zmnn de bu yasada olduuna inanrlar. Oklt
yasaya gre, hibir insan, bir paras olduu btn ykseltmeden
ykselemez. Ayn ekilde, hi kimse, tek bana ne gnah ileyebilir

1 67
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

ne de ceza grebilir. Gerekte "ayrlk" diye bir ey yoktur. Hayat ya

salarnn izin verdii bu bencil hale en yakn ey, gd veya niyettir.
SORU: Paylatrc veya ulusal Karma'nn, deyim yerindeyse, yo
unlatrlp uzun aclar ekilmeden doal ve meru bir ekilde ile
mesi mmkn deil mi?
TEOSOFST: Genel bir kural olarak ve ait olduumuz yzyln
belli snrlar iinde, Karma yasasnn ileyii hzlandrlamaz veya
yavalatlamaz. Ama bu ikisi arasnda mmkn olan eye henz va
ramadmzdan eminim. Paylatrc, bireysel ve greli Karma'nn
ileyiini kabul ederek, ulusal strabmz hakkndaki u aadaki
alnty okuyun ve kendinize, bu ktlklerin byk lde dzelti
lip refah salanp salanamayacan sorun. Size birazdan okuyaca
m ey, Benlik'i yenip seim zgrlne kavutuktan sonra, Ulusal
Karma'nn bir kadnn omuzlarnn kaldrabilecei kadarn ta
yarak insanla hizmet etmeyi semi olan bir Ulusal Kurtarc'nn
kaleminden kmtr. yle diyor: "Evet, doa her zaman bizimle ko
nuur, yle deil mi? Sadece bazen biz yle ok grlt karrz ki,
sesi iitilmez olur. te, ehirden kp anamzn kollarnda bir sre
vakit geirmek bizi bu yiizden dinlendirir. Aklma [Londra'nn var
lkl semtlerinden] Hampstead Heath'deki gnein batn seyretti
imiz akam geliyor. Fakat bu gne nasl bir ac ve strabn stne
batmt! Dn bir kadn bana kucak dolusu kr iekleri getirdi. Ai
lemin Dou yakasnda yaayan ksmnn benden daha ok hak etti
ini dnp bu sabah iekleri Whitechapel'deki yoksul bir okula
gtrdm. Kk soluk yzlerin nasl parladn grmeliydiniz!
Sonra kk bir lokantada ocuklardan bazlarna akam yemei s
marladm, itiip kalkan insanlarla dolu, dar arka sokaklardan bi
rindeydim. Whitechapel'de gnein temizlemek yerine rtt et
ten, balktan ve dier yiyeceklerden gelen dayanlmaz bir koku iinde.
Lokanta btn kokular kendinde birletirmiti. kurua tarif edil
mez et yemekleri, bir kepe ne d belirsiz bir bulama ve ze
rinde sineklerden bir hortum, bizatihi eytan'n suna! Her tarafta
bebekler krntlara uzanyordu. Melek gibi bir bebek hafif ve besle-

1 68
 H. P. 81.AVATS KY

yici bir diyetin paras olarak kiraz ekirdekleri topluyordu. Vcu

dumdaki btn sinirler gerilmi ve titriyordu; Londra'nn baz yerle
rinin bir depremle yutulmas, hafzalar silecek kadar gl bir selle
silinip yeni batan yaratlmas dnda kurtulu imkan var m diye
dnyordum. Sonra aklma Hampstead Heath geldi ve dndm.
Eer bir eyler feda edilerek bu insanlar kurtulabilirse, denecek be
delin hibir nemi yoktu; fakat nce onlarn deimesi gerekiyordu.
u anda iinde bulunduklar halde, onlar nereye gtrrsek gt
relim faydasz olacaktr ve u anda bulunduklar ortamn iinde
rmeye devam etmeliler. Bu sonsuz, umutsuz sefalet, kkleri ok
derinlere giden bu zalimce aalanma kalbimi eziyor. Bu yoksul
luk her kknden yeni bir srgn frlayan bir incir aacna benzi
yor. Bir yanda bu duygular, bir yanda Hampstead'de hissettiklerim!
Bu zavall yaratklarn kardeleri ve baclar olan bizlere Hampstead
Heath'in gzellikleri, Whitechapel'de yaayanlar kurtaracak gc
kazanmak iin verilmitir."
SORU: Gzel ve insann iini actan bir mektup bu ve sanrm
btn bu bahsedilenler sizin "Grece ve Paylatrc Karma" dedi
iniz yasann ilerinin iaretleri. Fakat ne yazk ki, bunlardan bizi
kurtaracak ne bir deprem, ne de bir sel var.
TEOSOFST: nsanln yars bu zavalllarn ektii sefaleti he
men dindirebilecek konumdayken, byle dnmeye hakkmz var
m? Her birey parayla, emekle, soylu dncelerle ortak iyiye kat
kda bulunduktan sonradr ki, Ulusal Karma'nn dengesi salana
bilir. O zamana kadar da yeryznde Doa'nn besleyebileceinden
daha fazla insann var olduunu sylemeye hakkmz yok. nsanlar
arasndaki .bu eitsizliin nedenini bulmak ve insanlar, kklemi
sefalet iin sizin grdnz tek zm olan fiziksel felaketten ok
daha ykc ve ok daha kalc bir ktlk olan ahlaki yozlamadan
kurtarmak, ulusun ve rkn Kurtarclarnn omzuna dmektedir.
SORU: O halde bana Karma yasasn genel olarak nasl ta
nmladnz anlatabilir misiniz?

1 69
TEOSOF'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Karma'y, fiziksel alemde bozulan denge ile ahlaki

dnyadaki bozulan uyumu tekrar eski haline getiren, dzenleyici
Yasa olarak tarif ediyoruz. Karma'nn her zaman u ya da bu zel
ekilde ilemediini, ama var olan evrenin yz suyu hrmetine her
zaman ahengi salamak, denge durumunu korumak ynnde ile
diini sylyoruz.
SORU: Bir rnek verin.
TEOSOFST: Daha sonra size bu konuda eksiksiz bir aklama
yapacam. imdilik bir glet dnn. Suyun iine bir ta der ve
dalgalar yaratr. Bu dalgalar, fizikilerin enerjinin dalm dedikleri
yasann ileyiine uygunluk iinde durana ve su eski sakin haline d
nene kadar devam edecektir. Ayn ekilde, btn planlardaki eylem
ler, Evren'in dengeli ahenginde bir alkanma yaratr ve bu ekilde ya
ratlan titreimler, eer alan snrlysa, denge salanana kadar ileri
geri hareket eder. Bu alkanma belli bir noktada balyorsa, ahenk
bir tek, o noktadan balayan btn kuvvetlerin hareketin balad
yere geri dndrlmesiyle salanabilir. te burada bir insann ey
lemlerinin, dncelerinin, vs'nin harekete geirdikleri kuvvetlere e
bir kuvvetle kendi zerine yansmas gerektiinin kantn grebiliriz.
SORU: Bu yasada ahlaki bir ey gremiyorum. Bana gre etki ve
tepkinin eit ve zt olduunu syleyen basit bir fizik yasas bu bah
settiiniz.
TEOSOFST: Byle sylemenize armadm. Avrupallar yanl
ve doruyu, hayr ve erri, onlara ya insan ya da bir Kiisel Tanr ta
rafndan empoze edilen tesadfi yasalarla ilikili grmeye yle alm
ki. Oysa biz Teosofistler iin "iyi" ile "ahenk" ve "kt" ile "ahenksiz
lik" kelimeleri e anlamldr. Dahas, btn ac ve straplarn Ahenk
noksanlndan ortaya ktna, ahengin bozulmasnn tek sebebinin
ise u ya da bu biimiyle bencillik olduuna inanyoruz. Karma bu
ekilde, insanlara eylemlerinin ahlaki karakterine bakmadan, bun
larn sonularn tar: Kii, her eyin karln ald iin, sebep ol
duu btn straplarn bedelini deyecek, rettii btn mutluluk
ve ahengin keyif ve neesini yaayacaktr. Sizin iin yapabileceim

1 70
 H. P. Bl.AVATSKY

en iyi ey, Teosofstler'in yazm olduklar -doru bir Karma fikrine

sahip olan- baz kitaplardan alntlar yapmak olacaktr.
SORU: Umarm bu konuyla ilgili olarak kimi yazarlarnz yapt
nn tersine ksa bir aklama verebilirsiniz.
TEOSOFST: Uzun aklamalarn nedeni bu konunun en zor
inancmz olmasdr. Ksa bir sre nce bir Hristiyan'n kalemin
den aadaki itiraz ykseldi.
"Teosof'nin retisinin doru olduunu, 'insan kendi kendinin
kurtarcs olmaldr, cannn kurtuluunun gereklemesi iin benliini
yenmeli ve kendi ikili doasnda bulunan erri yenmelidir,' dncesi
nin doru olduunu bir an kabul edelim, peki bu adam aydnlandk
tan ve en azndan belli bir lde ktlk ve serden kendini kurtar
dktan sonra ne yapacaktr? Daha nce ilemi olduu gnahlarn
ve yapm olduu ktlklerin cevabn nasl, ne zaman verecektir?"
Buna, Bay J. H. Conelly, beklenebilecek en iyi yant verdi: "Te
osof trenini hi kimse ilahiyat raylarnda yrtemez." Arkasndan
yle devam etti:
"Teosof'de bireyin sorumluluklarn omzundan atma olana
diye bir ey yoktur. Bu inanta ne balanma vardr ne de 'kiinin
daha nce yapm olduu hatalardan kendini kurtarmas' diye bir
ey. Yalnzca hata yapann hatasna uygun cezalandrlmas ve evre
nin bu yanl eylemle bozulan uyumunun yeniden salanmas vardr.
Hata onun hatas olduu ve bundan bakalar zarar grd iin
de o hatay kendinden baka hi kimse dzeltemez.
"nsann aydnland ve belli llerde kendi iindeki ktl
ve erri yendii bir durumu ele alalm. Burada insan kendi iindeki
ktlklerin ve bunlarn cezalandrlmas gerektiinin farkna varr.
Bu farkna varmada zorunlu olarak bir kiisel sorumluluk duygusu
vardr. yle ki, uyan veya aydnlan, hissettii bu sorumlulukla
doru orantldr. Hatalarn telafi etmesinin gereklilii onun tara
fndan sert bir biimde hissedilir.

1 71
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

"nsana piman olmas gerektii syleniyor. Hibir ey bundan

daha kolay deildir. nsan doasnn kanlmaz zayfl gerei, bize
gsterildii anda ya acsn ektiimiz ya da meyvelerini zevkle yedi
imiz hatadan piman olmaya eilimliyizdir. Muhtemelen, bu duygu
nun yakndan analizinde grrz ki, ktlkten ziyade, bencilce ama
cmz elde etmek iin kullandmz aratan dolay piman oluruz.
"Kendi gnahlarmzn yklerini "han ayaklarna" frlatmak
olaan zihin iin ne kadar ekici olursa olsun, Teosof rencisine
hibir ey anlatmaz. Bir gnahkarn, yapt ktln bilgisine var
makla bu gnah iin neden balandn anlayamad gibi, pi
man olmann sebep ve sonu arasndaki evrensel iliki yasasnda
onun lehine neden bir deiiklik yaratmas gerektiini de anlayamaz.
nk ktlnn sonular var olmaya devam etmektedir ve kendi
gnahkarlyla bakalarnda yaratt strap sona ermemitir. Teo
sof rencisi yalnzca suluyu deil, kurbanlarn da dnr.
"er, evreni yneten ahenk yasalarnn ihlalidir; dolaysyla da
ceza bu yasay ihlal edenin boynunadr. Hz. sa bizi u ekilde uyar
mtr: "Gnah ilemeyin ki, cezasn ekmeyesiniz," Aziz Pavlus da
yle sylemitir: "Kendi kurtuluuna kendin ula. nsan ne ekerse
onu bier." Bu, sras gelmiken, Aziz Pavlus'tan ok nce yazlm
olan [Hint kkenli] Purana'larn iyi bir benzetmeyle anlatlmasdr:
"Btn insanlar kendi eylemlerinin sonularn bier"
"Teosof'nin rettii Karma yasas ilkesi budur. Sinnett, Ezo
terik Budizm balkl eserinde Karma'y, 'Ahlaki nedensellik yasas'
diye zetlemitir. Madam Blavatsky'nin evirisi olan 'telafi yasas'
Karma'nn anlamn daha iyi veriyor. O, bizi hi amadan, sululuk
ile cezann belirlemedii yollar boyunca hata yapmadan dolatran
gizemli bir yasadr. Fakat dahas var. Karma kusuru cezalandrd
gibi erdemi de dllendirir. nsanlarn kendilerini, hayatlarn ve
mutluluklarn biimlendiren eylemler, szler, dnceler ve amelle
rin sonucudur o. Dou felsefesi doan her yeni ocuk iin yeni bir ruh
yaratlmas dncesini reddeder. Snrl sayda monadn pe pee
gelen kiiliklerin zmsenmesi yoluyla kusursuzlua doru ilerleme-

1 72
 H. P. B LAVATSKY

sine ve evrim etmesine inanr. Bu kiilikler Karma'nn rndrler

ve beeri monadn zaman iinde kendi kaynana -Mutlak Mabut'a
dnn salayan ey Karma ve reenkarnasyondur."
E. D. Walker'n Reincarnation adl yazsnda aadaki ak
lama verilir:
"Karma retisi, ksaca, u anda olduumuz kiiyi gemi ey
lemlerimizle yarattmz ve gelecekteki varlmz da u andaki ey
lemlerimizle belirlediimiz anlamna gelir. Kendimizin belirledikle
rimiz dnda kader diye bir ey yoktur. Bizzat bizim tarafmzdan
oluturulann dnda kurtulu veya lanetlenme diye bir ey yoktur.
Gnahkar eylemlere bir barnak sunmad ve samimi bir in
sanl art kotuu iin kiiliin zayflklarna kar; tvbe, mda
hale, af ve lm dei pimanlklarna sahip olan kolay dini ilke
lerden daha az hogrldr.
lahi adaletin nazarnda hata ve cezas, kopmaz bir ekilde, ayn
olayda birbirine baldr; nk eylem ile sonucu arasnda aslnda bir
aynn yoktur. Bizi dnya hayatna eken Karma'dr, yani eski eylem
lerimizdir. Ruh, Karma'sna gre deiimlerden geer ve bu Karma
da tek bir halde uzun sre kalmay imkansz klar; nk srekli
olarak deimektedir. Eylem maddi ve bencil gdlerle ynetildii
srece, o eylem fiziksel doumlarda tezahr etmek zorundadr. An
cak tmyle benlikten uzak [selfless] bir insandr ki, maddi hayatn
cazibelerine kar koyabilir. ok az kii buna ulamsa da, aslnda
insanln amacdr bu.
(Yazar, bundan sonra Secret Doctrine'den alnt yapyor)
"Karma'ya inananlar, her insann tpk bir rmcein an r
mesi gibi doumdan lme, ip be ip kendi etrafna rd kadere ve
bu kaderin ya bizim dmzdaki grnmez bir prototipin gksel se
siyle ya da ounlukla, insan denilen bedenli varln ktle alan
akl olarak ortaya kan isel, astral insan tarafndan ynetildiine
inanmaldr. Bu ikisi bizim dardan grdmz insan oluturur;
bununla birlikte biri dierine egemen olmaldr. nk ta ilk grn-

1 73
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

mez alkanmadan itibaren telafi yasas sahneye admm atar ve sa

dakatle ilk alkanmamn yaratt dalgalar takip eder. Son ip r
lpte insan eylemlerinin ayla evrelendiinde, kendini kendi yapm
olan bir kaderin iinde bulur. Bir okltist veya felsefeci Yaratan'n za
limliinden veya iyiliinden bahsetmez; onu Karma-Nemesis ile z
deletirir. Karma'nn iyiyi koruduuna ve hem bu hayatta hem de
gelecek hayatlarda onu izlediine, sonsuz uyum dnyasna gnder
mi olduu son atomun bile yaratt alkant dinene dek -ta yedinci
yeniden doumuna kadar- her hatann cezalandrldna inanr.
nk Karma'nn tabi olduu tek emir -deimez ve ezeli emir- hem
ruh, hem de madde dnyasndaki eksiksiz uyumdur! Dolaysyla ce
zalandran veya dllendiren aslnda Karma deil de, doayla, do
ann uyumunun bal olduu yasalarla i gren, bu yasalara uyan
veya bunlar ihlal eden bizatihi bizlerizdir. nsan uyumsuzluk ve a
tma iinde deil de uyum ve birlik iinde yaadnda, Karma an
lalmaz olmaktan kar. Karma'mn -kimilerinin Yaradan'n karan
lk ve anlalmaz ileri, kimilerinin kr talihin ileri, kimilerinin ise
iyiliin ya da ktln rehberliinden uzak kr talihin ileri ola
rak grd- ileyi ekillerine dair cehaletimiz, her eyi gerek se
bebine baladmz anda sona erer.
Kendi yarattmz muammann ve hayatn zemediimiz bul
macalarnn nnde akn bir ekilde duruyor ve yce Sfenksi bizi
artt iin suluyoruz. Oysa hayatmzda, bu veya daha nceki bir
hayatta yaptmz bir eyden kaynaklanmayan tek bir kaza, yanl
lk veya talihsizlik yoktur. Karma yasas kopmaz bir biimde reen
karnasyonla i iedir. Bize iyi ve ktnn gizemlerini bir tek bu yasa
aklayabilir ve bir tek bu yasa hayatn grnrdeki korkun ada
letsizliini anlamamza yardmc olabilir. Adaletsizlie olan isyan
mz bir tek bu yasadan eminlik dindirebilir. Kii bu soylu retiyi
benimseyip etrafna bakt zaman, doum ve refah ynnden, akl
ve yetenek ynnden eitsizlikleri; aptallarn ve arlatanlarn onur
landrldn, talihin bunlara doutan gldn, onlarn en ya
kn komularnn ise zekalarna ve soylu erdemlerine ramen, hak-

1 74
 H. P. BLAVATSKY

sz yere ihtiya ve zaruret iinde yok olduunu, btn bunlar grp

elinden yzn te yana evirmekten baka bir ey gelmediinde,
etrafndaki acyla kulaklar nlayp kalbi acynca, Karma'nn soylu
bilgeliiyle, hayat ve Yaratc'y sulamak ve lanetlemekten kurtu
lur. (...) Bu yasa, ister bilinli ister bilinsizce, hibir eyin veya hi
bir kimsenin kaderini nceden belirlemez. Bizzat ebediyet olduu
iin ezelden ebede mevcuttur; hibir eylem ebediyete eit olmad
iin, Karma'nn eylemde bulunduu sylenemez, o bizatihi eylem
dir. O, insan boan dalga deildir; kendini okyanusun hareketini
belirleyen yasalarn gayriahsi eylemine bilerek ve isteyerek tabi tu
tan bizatihi insann eylemidir. Karma hibir ey yaratmaz, ne de ta
sarlar. Sebepleri eken ve yaratan insandr. Karmik yasa, eilmi bir
alnn hzla eski halini almak iin savrulmas gibi ilk halini alp ko
rumaya alan evrensel uyumun ayarlama eylemiyle sonular ayar
lar. aly doal halinin dna karacak ekilde emeye alrken
omzumuz karsa, omzumuzun kmas ve acmz iin aly sula
mamz doru mudur? Karma, Tektanrclar'n icat ettii ilahn ak
sine, bireysel ve entelektel zgrlmze mdahale etmez. Ne
onun gizemlerini anlamaya alan insan cezalandrr ne de insan
artmak iin karanlk yollarla ileyen amalara sahiptir. Tam ter
sine inceleme, aratrma ve tefekkr yoluyla, bu karanlk yollan ay
dnlatmaya alan insan, birok kiinin kendi cehaletleri yznden
iinde kaybolduu hayat labirentinde insanln iyilii iin de al
r. Karma, tezahr alemindeki mutlak ve ebedi bir yasadr. Ancak
ve ancak tek bir Mutlak, tek bir Ezeli, tek bir Sebep olabilecei iin
Karma'ya inananlara tanrtanmaz, maddeci ve hatta kaderci dene
mez. nk Karma, Bilinemez Olan ile bir olup, fenomenler alemin
deki etkileri asndan, O'nun bir vehesini oluturur."
Dier bir yetenekli Teosofi yazar olan Bn. P. Sinnet de Teosofi'nin
Amac adl kitabnda unlar sylemektedir:
"Her birey, gndelik hayatnda aklndan geirdii her dn
ceyle ve yapt her eylemle iyi veya kt bir Karma yaratr ve ayn
zamanda bu hayatnda, gemi hayatnn eylem ve arzularyla getir-

1 75
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

dii Karma'y yaar. nsanlarn doutan sahip olduklar hastalk

lar grdmz zaman, bu hastalklarn daha nceki bir doumda
yaratlan sebeplerin kanlmaz sonular olduu sonucuna varabili
riz. Bu hastalklar kaltsal olduu iin gemi enkarnasyonla hibir
alakas olmad sylenebilir. Fakat Ego'nun ya da gerek insann;
yani bireyselliin sayesinde bedenlenmi olduu ebeveynlerle hi
bir spiritel miras paylamadn, ama eski hayat tarznn onu ta
yan akntya cezp ettii eylere, yeniden doum an geldiinde sz
konusu eilimler iin en uygun eve ekildiini unutmayalm. Bu
Karma retisi, dzgn bir ekilde anlald zaman, insan daha
iyi hayat tarzlarna tayan bir rehbere dnr. nk unutulma
maldr ki, geleceimizi ve daha nemlisi etrafmzdaki birok in
sann geleceini iyi veya kt ynden etkileyecek olan artlar b
tnn hayatmza eken sadece eylemlerimiz deil, ayn zamanda
dncelerimizdir de. Eer hatalarmzn ve sevaplarmzn sonu
larn sadece biz yaasaydk, bir gnahkarn Karma'snn ok nem
siz sonular olacakt. Hayat iindeki her dnce ve eylemin insan
lk ailesinin dier yeleri zerine iyi veya kt bir etkide bulunmas
gerei, gelecekteki mutluluk ve ilerleme iin bir zaruret olan gl
bir adalet, ahlak ve zgecilik anlayna yol aar. Bir su bir kez ile
nip de zihin bir tek kt dnce gnderdiinde, hibir pimanlk ve
tvbe onlarn gelecekteki sonularn silemez. Tvbe bir insana ayn
hatay tekrar etmemesi ynnde yardm edebilir, ancak ya bu ya ge
lecek hayatnda onu yakalayacak olan hali hazrda retilmi olan et
kilerden kendini ve bakalarn kurtaramaz."
Bay J. H. Conelly ise unlar sylyor:
"Bu tr bir retiye dayanan dinin taraftarlar, kendi retileri
nin, insann ebedi mrnn tek ve ksa bir dnyevi hayat kazasyla
belirlendiine ve bu dnyevi hayattaki tek midin kii kendi gnah
larnn farkna vardnda affedileceine inanan bir retiyle kar
latrlmasn istiyorlar.

1 76
 H . P. BLAVATSKY

"Sz konusu inana gre, Tanr'nn emriyle ve ihtiamnn teza

hr iin baz insanlarn ve meleklerin sonsuz hayat yaama, dier
lerinin ise mahvolma kaderi nceden belirlenmitir."
Tanr seilmilerin zaferini nceden belirlemi olduu iin, Hz.
sa'nn kurtardklarnn haricinde hi kimse kurtulua davet edile
mez, merulatrlamaz, kutsanamaz ve kurtulamaz.
Tanr insanln geri kalanyla kendi keyfiyetine gre davranr,
istediine merhamet eder, istediine etmez; mahluklar zerindeki
tartlmaz egemenlii dolaysyla onlarn onurunu elinden alabilir,
gnahlar iin gazabn gsterebilir."
te Karma'nn bu bilgili savunucusu bunlar sylemektedir. Ko
nuyu onun u aadaki alntsndan daha iyi zetleyemeyiz:
"Edwin Arnold'un Asya'nn I (The Light of Asia) adl eserinde
Karma istisnai bir gzellikle aklanmtr, fakat burada tmn aln
tlamayacamz kadar uzundur. te ondan bir para:
Amellerin grnmez dmnde, Zamann dikisiz elbisesini
giymi benlikte, Karma, bir cann toplam, Dnceleri, yaptklar,
Balangsz ve sonsuz,
Ebedi mekan gibi, kesinliin kesinlii gibi,
Sonsuzca iyilie ynelen,
Yasas hep kalc olan g.
Kimsenin aldatamad,
arptanm kaybettii, hizmet edenin kazand,
Gizli iyilii bar ve huzurla,
Gizli maraz acyla dllendiren.
Her yeri, her eyi gren,
Doruyu yapan, hakk veren,
Yanl yapana eit cezay,
Dharmann uzun koluyla hak ettiren.
Ne gazap, ne af, yalnzca hak bilen,
lyle len, hatasz teraziyle tartan,
Gn ya yarn ya yarndan sonra yarglayan.

1 77
TEOSO F ' N N ANAHTAR!

O ki dorulua tayan yasadr, Kimsenin kaamad, sona er

diremedii, Kalbi akla doludur ve sonu huzurdur, Tamama ermesi
ok tatldr. taat et.
Size, Karma'y yani telafi yasas hakkndaki Teosofik grlerimizi,
Tanry acmasz bir vahiye dntren ve sadece seilmileri kur
tarp dierlerine sonsuzca azap ektiren o aptal ve zalim dogmayla
karlatrp, bizim inancmzn daha felsefi olup olmadn kendi
nize sormanz tavsiye ediyorum.
SORU: Evet, ne demek istediinizi grebiliyorum, ama keke
Karma'nn ileyiine somut bir rnek gsterebilseydiniz.
Teosofist: Bunu yapamam. Daha nce de sylediim zere, tek
emin olabileceimiz ey, u andaki hayatmzn ve artlarmzn ge
mi hayatlarmzdaki eylem ve dncelerimizin dorudan sonular
olduudur. Fakat Veli veya Inisiye olmayan bizler, Karma yasasnn
ileyiinin ayrntlar hakknda hibir ey bilemeyiz.
SORU: Karma'nn bu eitleme srecini ayrntlaryla takip ede
bilecek bir veli veya ermi mevcut mu?
Teosofist: Kesinlikle. Yapabilenler, bunu btn insanlarda uyku
halinde olan glerle yapyor.
Kim Bu Bilenler?
SORU: Bu gce sahip olma konusunda herkes eit mi?
Teosofist: Eit. Az nce sylendii gibi, ayn snrl igr her-
keste vardr. Mevcut enkarnasyonda igrnn ve durugrnn do
ruuna erienler bunun dndadr. Biz sadece unlar grebiliriz:
Eer hayatmzn farkl olmas gerekseydi, farkl olurdu; biz kendi
mizi dntrdmz eyiz ve sadece kendimiz iin kazanm ol
duklarmza sahibiz.
SORU: Korkarm byle bir telakki bizde ierleme duygusu ya
ratacaktr.
Teosofist: Ben tam tersine inanyorum. Asl adil paylam ya
sasna inanmamak insandaki btn isyankar duygular uyandra
caktr. Bir ocuk, tpk bir insan gibi cezaya ierler, hatta yanl bir

1 78
 H. l'. BLAVATSKY

inancnn olduunu sylenmesine, eer onun doru olduuna ina

nyorsa, fiziksel cezadan daha fazla ierler. Karmaya inanmak bir
insann bu hayattaki ksmetini kabul etmesi iin en byk sebebi
oluturur ve ayn zamanda yeni doumlarda daha iyisini elde etmek
iin ok gl bir gd yaratr. Yok eer, ksmetimizin deimez bir
Yasa'nn hkm altnda olduuna, yani kaderimizin kendimizin de
il de bakalarnn elinde olduuna inanrsak, ne kabul kalr ne de
daha iyi olmak iin gayret etme.
SORU: Az nce Karma yasas altndaki reenkamasyon sisteminin
akla, adalete ve ahlak duygusuna dayandn sylediniz. Byle ol
mas merhamet ve anlay gibi insann daha latif zelliklerinin feda
edilmesine ve bu yzden insan doasndaki daha latif gdlerin ka
tlatrlmasna neden olmuyor mu?
TEOSOFST: Sadece grnrde, gerekte deil. Hibir insan ba
kalarna hakszlk yapmad mddete layk olduundan fazlasn
alamaz ve merhamet yznden yolu deien bir yasa, sona erdirdi
inden daha fazla mutsuzluk, daha fazla rahatszlk, krden fazla
isyan getirir. Aynca unutmayn, yasann ileyii bizim elimizde de
il. Eer sonulan olan sebepler yaratrsak, yasa kendi bana hare
kete geer, yine adil efkat ve merhametin en bereketli bir biimde
yerine geldii yer Devaan halidir.
SORU: Ermilerin yaygn cehaletin bir paras olmadn syle
diniz. Reenkarnasyon ve lm sonras yaananlar hakknda gerek
ten bizim bildiklerimizden daha fazlasn m biliyorlar?
TEOSOFST: Evet, gerekten biliyorlar. Hepimizin sahip olduu,
ama ancak onlarn eksiksiz bir ekilde gelitirmi olduklar yetenek
ler sayesinde, varln eitli planlarndaki u ana kadar tartt
mz btn planlama ve hallerine ruh olarak girmilerdir. Uzun a
lar boyunca bir Ermi kuandan tekine, varln, hayatn, lmn
ve yeniden doumun gizemleri aratrlm ve hepsi bu ekilde
renmi olduklarn bakalarna retmitir.

1 79
TEOSOF 'N N ANAHTARI

SORU: Teosof'nin amac bu Ermileri mi yaratmak?

Teosofst: Teosof, insanl, ilahilikten sudur eden ve ona doru
dn yolculuunda olan bir tecelli olarak grr. Yol zerindeki ileri
bir noktada, birok enkarnasyonunu amalarna ulamaya harcam
kiiler tarafndan Ustala eriilir. Unutmaynz ki, hibir insan tek
bir hayatta Gizli Bilimlerin Ustal'na eriemez. Zor bir eitime ba
landktan ve bilinli bir amacn oluturulabilmesinden sonra birok
hayat gerekir. Toplumumuzdaki birok erkek ve kadn aydnlanmaya
doru olan bu yolculuklarna belki birok enkarnasyon nce bala
m olabilirse de, mevcut hayatlarnn kiisel yanlsamalar yzn
den ya gerein farknda deildirler ya da bu var oluta daha teye
ilerlemenin btn anslarn yitirirler. Okltizm'e ve Yksek Hayat'a
dayanlmaz bir ekim hissetmelerine ramen, dnyevi hayatn alda
tc gzellikleri, geici zevkleri onlarn vazgemesine ve bu doum
iin, anslarn yitirmelerine neden olur. Fakat sradan insanlar iin,
gndelik hayatn pratik grevleri asndan, bu trden uzak sonu
lar olan bir ama pek yeterli bir gd oluturmaz.
SORU: Teosof Cemiyeti'ne katlmak iin ne trden ak ve net
bir amaca sahip olmak gerekir?
Teosofst: Birok insan retilerimizle ilgileniyor ve igdsel
olarak bunlarn dogmatik dinlerden daha iyi olduunu hissediyor.
Dierleri ise insann vazifesinin en yksek idealine ulamak iin ke
sin bir kararllk iindedir.

nan ve Bilgi, Yani Kr ve

Akla Dayal nan Arasndaki Fark
SORU: nsanlarn Teosof retisini kabul edip inandklarn sy
lyorsunuz. Fakat, bahsettiiniz Usta'lardan biri olmadklar iin,
retilerinizi kr bir inanla kabul ediyor olmallar. Hangi adan bil
diimiz dinlerden farkl oluyor bu durum?
TEOSOF: Hemen her noktada ayrldmz gibi, bu noktada da
ayrlyoruz. Sizin inan, daha dorusu Hristiyan dininin dogmala-

1 80
 H. P. BLAVATSKY

nyla ilgili olarak kr inan dediiniz ey, bizim iin "bilgiye", doa
daki gerekler hakknda bildiimiz eylerin mantksal bir dizgesine
dnyor. Sizin retileriniz yoruma, dolaysyla Velilerin ikinci el
tanklklarna dayanyor; oysa, bizimkiler deimez bir ekilde Ve
lilerin birinci el tanklna dayanyor. rnein olaan Hristiyan
ilahiyat insann Tanr'nn yaratm olduuna, bileenin -beden,
can, ruh-onun ayrlmaz bir paras olduuna ve hepsinin hem fizik
sel kesif hallerinde hem de lm sonras dirilme deneyiminin eterik
biiminde hep bir arada olduuna, sonsuza kadar ondan ayrlma
dna inanyor; bylece insan hem dier insanlardan hem de ilahi
Olan'dan ayn bir varla sahip oluyor. Oysa Teosof'ye gre, her za
man var olan ilahi z'n, Bilinmez Olan'n bir sduru olan insann
bedeni ve geri kalan eyleri fanidir, dolaysyla yanlsamadr; onun
iinde kalc olan tek ey Ruh'dur ki, o bile Evrensel Ruh ile eksiksiz
birleme annda ayrk bireyselliini yitirir.
SORU: Bireyselliimizi bile yitiriyorsak, bu, 'yok olma'dan baka
bir ey deildir.
TEOSOF: yle deil. nk Evrensel Bireysellik'ten deil, ay
nk bireysellikten bahsediyorum. Evrensel Bireysellik, btne katlan
bir para haline geliyor. Yani i tanesi buharlamayp denize kar
yor. Bir cenin halindeyken yal bir adama dnen insan yok mu
olmutur? Eer inanlmaz derecede kk bilincimiz ile bireyselli
imizi Evrensel ve Sonsuz Bilin'ten daha yukar koyarsak, bu nasl
da eytani bir kibir olur!
SORU: Buradan u kanlmaz sonu kar ki, insan diye bir ey
yoktur, sadece Ruh vardr.
TEOSOFST: Yanlyorsunuz. Ruh ile maddenin birlemesinin
sadece geici olduu sonucu kar. Daha ak bir ifadeyle dile ge
tirirsek, Ruh ile madde, evrensel olarak tezahr eden tzn iki zt
kutbu olarak birdir: Ruh'un tezahr eden tznn en ufak para
c ve atomu hala herhangi bir surete aslp kalyorsa, farkllama
nn sonucu olan Ruh da maddedeki isim hakkn kaybeder. Aksine
inanmak kr inantr.

1 81
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Yani, baki ilke Ruh'un madde iinden yalnzca getiini

ileri srmeniz inanca deil, bilgiye dayanyor?
TEOSOF: yle diyeyim, tek ve kalc ilke olan Ruh'un madde
olarak grn geicidir ve dolaysyla yanlsamadan baka bir ey
deildir.
SORU: ok gzel ve bu, inanca deil, bilgiye dayanyor?
TEOSOF: yle. Fakat nereye varmaya altnz grdm
iin, size unu sylememde fayda var. Bize gre, sizin savunuculuunu
yaptnz inan bir zihinsel hastalktr. Gerek inan, Grekler'in
pistis'i yani fiziksel veya spiritel duyularn tanklnn sunduu,
"bilgiye dayanan inan"tr.
SORU: Ne demek istiyorsunuz?
TEOSOF: Yani, bilmek istediiniz ey ikisi arasndaki fark ise,
bir otoriteye dayanan inan ile spiritel sezgiye dayanan inan ara
snda ok byk bir fark olduunu syleyebilirim.
SORU: Nedir bu fark?
TEOSOF: Biri insann safdillii ve batl inanc, teki ise insa
nn inanc ve sezgisidir. Profesr Alexander Wilder "Grek Gizemle
rine Giri" '1ntroduction to the Eleusinian Mysteries" adl yazsnda
unlar syler: "Sapknla yol aan ey cehalettir. nsan tam anla
mad eyle alay eder. Bu dnyann ana eilimi tek bir amaca do
rudur: nsann her eye inanma eilimin altnda, btn var oluun
en yksek hakikatlerini kavrama yeteneine sahip olan bir kutsal
iman sakldr." Bu "inanrl" sadece insani otoritelerin domasyla
snrlayanlar, hibir zaman bu gc hissedemez ve onu doada g
remez. O dsal plana kesin bir ekilde balanm olduu iin, onu
yneten z ortaya karamaz. nk bunu yapmak iin kiisel ka
rar verme hakkn kendilerinde grmeliler ki, bunu yapmaya asla
cret edemezler.
SORU: Tanr'y bir kiisel Baba, Ynetici ve Evrenin Hkmdar
olarak reddetmeye sizi zorlayan ey, bahsettiiniz "sezgi" mi?

1 82
 H. P. RLAVATSKY

TEOSOF: Kesinlikle. Biz asla bilinemez olan bir lke'ye inan

yoruz, nk, bir tek kr inantr ki, Evren'in, dnen insann ve
madde dnyasnda bile var olan mucizelerin hepsinin, onlar olu
turan ksmlarn olaanst bir bilgelikle bir araya gelmesi iin zeki
glere ihtiya olmadn dnr. Doa yanlabilir ve ayrntlarda
ve malzemesinin dsal tezahrlerinde sk sk da yanlr, ama isel
sebepleri ve sonular asndan asla yanlmaz. Kadim paganlar bu
soru hakknda, ister Agnostik ister Maddeci ister Hristiyan olsun,
modern felsefecilerden ok daha felsefi grlere sahiptiler ve hi
bir pagan yazar zalimlik ve merhametin fni duygular olmadklar
iddiasnda bulunmam, dolaysyla onlar sonlu bir ilahn zellik
leri haline getirmemitir. Paganlarn tanrlar bu yzden sonludur.
Yasa ark (Wheel of the Law) kitabnn Siyaml yazar, sizin kii
sel tanrnz hakknda bizimle ayn fikri savunur. yle der: "Bir Bu
dist btn beeri niteliklerden ve zelliklerden te ve kusursuz olan,
akn, nefretin, kskanln stnde, hibir eyin bozamayaca bir
sessizlik iinde huzurla ikamet eden bir ilaha inanabilir ve byle bir
ilahtan asla saygszca bahsetmez; ama bunun nedeni ne onu mem
nun etmek, ne de ondan korkudur, sadece doal saygdr. Fakat baz
inanlarn tarif ettii gibi, insani zelliklere sahip olan, seven, nef
ret eden ve kzgnlk gsteren bir Mabud'u, iyi bir insann ltlerini
bile yerine getiremedii iin anlayamaz.
SORU: man, imana kar; kendi insani aresizlii ve mteva
zl iinde, gkyznde onu ayartlardan koruyacak, hayat iinde
ona yardm edecek ve gnahlar iin onu affedecek bir Baba'ya iman
etmesi, Budistler'in, Vedantaclar ve Teosofistler'in souk, kibirli ve
neredeyse kadersel imanndan daha iyi deil mi?
TEOSOF: Siz bizim inanlarmza "iman" demeye devam edin.
Srekli karmza kan bu soruyla bir kez daha karlatmza
gre, msaade edin soraym: "man, imana kar," diyorsunuz; ke
sin bir manta ve akla dayanan inan, insani otoriteye veya -kah
raman- tapnna dayanan inantan daha iyi deil mi? Bizim 'ima
nmz' iki iki daha drt eder sonucuna varan btn bir mantksal ve

1 83
TEOSOF'N N ANAHTAR!

aritmetik gce sahiptir. Sizin imannz, Tourgenyeffin "iki ile iki on

larda genellikle be eder," dedii sulugzl kadnlarn mantna da
yanyor. stelik sizin imannz, bildiimiz btn adalet anlaylar
ve mantklarla att gibi, analiz edilirse, insan ahlaki mahvna
gtren, insanln ilerlemesini durduran, her iki insandan birini,
kardei Habil iin Kabil haline getiren bir imandr.
SORU: Ne demek istiyorsunuz?

Tanrnn Balamaya Hakk Var M?

TEOSOFST: Kefaret retisini ima ediyorum. Tanr'nn ve in
sann yasasna kar ilenmi su ne kadar byk olursa olsun, Hz.
sa'nn insanln kurtuluu iin kendini feda ettiine ve kannn b
tn lekeleri temizleyeceine dair inanc ieren tehlikeli dogmadan
bahsediyorum. Bu dogmaya tam yirmi yldr kar kyorum. Dik
katinizi, 1875'de yazlm olan !sis Unveiled adl kitabn bir paragra
fna ekmek isterim. Bu alnt, Hristiyanln rettii ve bizim sa
vatmz eyle ilgilidir: "Tanr'nn merhameti snrszdr ve idrak
edilemez. Bir gnahkar iin hali hazrda denmi olan kefaretin si
lemeyecei herhangi bir gnah dnlemez. Dahas, asla tvbe iin
ge deildir. Dolaysyla gnah ileyen, kan ekilmi dudaklaryla
imann ikrar etmeden nce, fni hayatnn son gnnn son saati
nin son dakikasn bekleyebilir ve itirafyla cennete gidebilir. Tipk
-Hz. sa'nn yannda armha gerilen- hrszn tvbe etmesi gibi, b
tn gnahkarlar tvbe edebilirler. Bunlar kilisenin ve rahiplerin ka
bul ettikleri varsaymlar. ngiltere'nin en sevilen vaizlerinin, 19. yz
yln, en paradoksal an ortasnda vatandalarnza rettii ey
bu. Bu bizi nereye gtryor?
SORU: Hristiyanlar' Budistler'den veya Brahminler'den daha
mutlu yapmyor mu?
TEOSOFST: Hayr, en azndan eitimli insanlar mutlu yapm
yor. nk eitimli insanlarn byk bir ksm bu zalim dogmaya
inann ok nceden yitirdi. Fakat ona hala inananlarn akla hayale

1 84
 H. P. BLAVATSKY

gelebilecek her trl suun eiinden ok kolay bir ekilde atlamasn

salyor. Bir alnt daha yapaym: "Eer bu inanlarn birazck dna
kar ve evreni ince bir uyumla bir araya gelmi paralarn bir den
gesi olarak grrsek, salam mantk, en kk adalet duygusu, bu
bakasnn yerine kefaret demeye isyan eder. Gnahkar yalnzca
kendine gnah ilemiyorsa, samimi tvbeyle gemi olaylan yalnzca
kendi zihninden deil, ama hibir ilahn, Ycelerin Ycesi'nin bile
yok olmasna sebep olamayaca silinmez kaytlardan silemiyorsa,
bu dogmay idrak edemeyiz. Bir insann kendi soyuna zarar verip,
cinayet ileyip, toplumun ve doann dzenini alt st ettikten sonra
-korkaklk, umut veya saplant yznden olup olmad fark etme
yecek ekilde- bir zamanlar dklm bir kann kendi dkt kan
lan temizleyeceine inand iin balanmas fikri samadr! Bir
su balansa bile, suun sonular silinebilir mi? Bir sebebin etki
leri hibir zaman sebebin iinde snrl kalmaz, ne de bir suun so
nulan sadece suu ileyen ve suun kurban olanla snrlandrlabilir.
Her iyi ve her kt eylemin tpk suya frlatlm bir ta gibi etkileri
vardr. rnek eski olabilir, ama ok iyi anlatt iin devam edelim.
Ta ne kadar bykse oluacak dalgalar da o kadar byk olacaktr,
fakat en kk ta bile dalga yapar. stelik bu dalgalanma sadece
yzeyde ve grnrdeki dalgalanmalardan ibaret deildir. Aada,
grnmez olanda, damla damlay kuvvet dibe ulaana kadar itmeye
devam eder. Dahas, suyun stndeki hava da, fizikilerin bize an
latt zere, katman katman iterek uzaya, sonsuzlua kadar de
vam eder ve bu kuvvet hibir zaman sona ermez, geri arlamaz.
Su iin de sevap iin de dorudur bu. Eylem ani olabilir, ama et
kileri sonsuzdur. Ta gletin iine attktan sonra tekrar elimize a
rabilirsek, dalgalar geri alabilir, yaylm olan gc toplayabilir, ete
rik dalgalar ilk yok-varlk hallerine dndrebilir ve gc balatan
eylemin btn izlerini, zaman kaydnda grnmeyecek ekilde t
myle silebilirsek, o zaman Hristiyanlarn bu Kefaret lehine syle
diklerini sabrla dinleyebilir ve Karmik yasaya inancmzdan vazge
ebiliriz. Bu iki retiden hangisinin ilahi adaleti daha iyi kavrad,

1 85
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

basit insani mantk asndan hangisinin daha aklc olduu sorusu

nun cevabn dnyaya brakyorum.
SORU: Yine de milyonlarca insan Hristiyan kkenli dogmaya
inanyor ve mutlular.
TEOSOFST: Dnce melekelerini ezen katksz bir duygusallkla
yapyorlar bunu. Bunu hibir gerek insansever veya zgeci insan
kabul etmeyecektir. Bu gerek bir bencillik d bile deildir, in
san aklnn kabusudur. Bu inann bizi nereye gtrdne bakn
ve Hristiyan topraklardan daha fazla su ilenen bir tek pagan lke
ismi syleyin. Avrupa lkelerinde ve kitabna bal Protestan Ame
rika'daki korkun yllk su kaytlarna bakn bir de. Bu lkelerin
hapishanelerinde kiliselerden daha fazla insan dine dndrlyor.
Hristiyan adaletin muhasebe defterlerine bakn. nsani yasalarn
hapsettii katil, birlikte dua edilip dini kabul ettiini ifade eden b
yl szleri sarf ettii anda Hz. sa'nn kurtarlm ocuklarnn s
rsne katlyor! Cinayet olmasayd, bu kiiyle birlikte dua edilme
yecek, o kurtarlmayacak ve balanmayacakt. Ak ki, bu adam
cinayet sayesinde ebedi mutlulua erimitir. Peki ya kurban, onun
ailesi, akrabalar, onun eline bakanlar, toplumsal dostluklar; adalet
onlarn zararn karlamayacak m? Onlara zarar veren "kutsal hr
sz" ile birlikte sonsuza dek kutsanmken, onlar bu dnyada ve teki
dnyada ac m ekecek? Bu soru zerine rahip susmutur, (!sis Un
veiled) imdi, bu dnyada ve br dnyalarda herkes iin eit olan
adalete, Karma'ya inanan Teosofistler'in bu dogmay neden reddet
tiklerini artk biliyorsunuz.
SORU: O halde insann nihai kaderi Tanr'nn ynetimindeki
bir Cennet deil de, maddenin tedrici bir ekilde ilksel unsuru olan
Ruh'a dnmdr?
TEOSOFST: Doadaki her eyin yneldii amatr bu.
SORU: Aranzda, bu ikisi arasndaki ilikide "ruhun maddeye d
mesini" kt ve yeniden doumu acl bir ey olarak grenler var m?

1 86
 H. r. 81.AVATSKY

Teosofist: Bazlarmz yle gryor ve yeryzndeki olgunlama

srecini ksaltmaya alyorlar. Bununla birlikte, dnya tmyle
kt deildir; nk o, bilgi ve bilgelii dayandrdmz deneyim
lerin kaynadr. Deneyimle, spiritel doamzn ihtiyalarnn spi
ritel mutluluk dndaki hibir eyle karlanamayacan reten
deneyimi kast ediyorum. Bedenimiz iinde olduumuz mddete,
hayat sresince gerekleen btn mit krc deneyimlere, straba
ve acya tabiyiz. Dolaysyla, bu acy dindirmek iin, daha iyi bir ge
lecek iin tek snak ve umut olan bilgiyi ediniyoruz.

1 87
TEOSOF'N N ANAHTAR!

1 12 1
UYGULAMALI TEOSOF NEDR?

Vazife
SORU: Eninde sonunda hibir ey kalc huzuru salayamaya
caksa, o zaman neden yeniden doumlara gerek var?
TEOSOFST: nk, nihai amaca hayat ve deneyimler ha
ricinde hibir yolla eriilemez; nk, bunlarn toplam ac ve st
raptr. Ancak ac ekerek renebiliriz. Nee ve keyif bize hibir ey
retmez; geicidirler, uzun sre iinde yalnzca can skntsn ge
tirirler. stelik, hayatta daha yksek doamzn ihtiyalarna kar
lk gelen kalc hibir tatmin bulamaymz, bu ihtiyalarn ak bir
biimde ancak kendi planlarnda tatmin edilecek karlanabilecek
lerini gstermektedir.
SORU: Bu arzunun doal sonucu u ya da bu ekilde hayat sus
turmak m?
TEOSOFST: Eer bu arzuyla kastnz "intihar" ise, kesinlikle
hayr. Byle bir sonu asla 'doal' deildir, daha ziyade korkun bir
beyin hastalna, en kararl ve keskin maddeci grlere baldr.
Sularn en bydr ve en kt sonulanandr. Fakat arzu ile kas
tnz, dnya hayatn sona erdirmekten daha ok spiritel varolua
erme dileiyse, bunun doal bir arzu olduunu syleyebilirim. Yoksa
bilerek lm semek, mevcut vazife ve grevlerimizi srtmzdan at
mak, karmik sorumluluklardan kamaya almaktr ki, bu yalnzca
daha fazla yeni karmann retilmesine neden olur.

1 88
 H. r. B LAVATSKv

SORU: Eer maddi plandaki eylemler tatmin getirmiyorsa, yine

benzeri eylemler olan vazifeler neden bir zorunluluk olsun?
Teosofist: Her eyden nce, felsefemiz, btn insanlara ve en
son kendimize kar vazifelerimizi yerine getirmemizin amacnn
kendi mutluluumuz deil, bakalarnn mutluluu olduunu ve
bize bir eyler getirecek diye deil de, doru olduu iin doru dav
ranmak olduunu retiyor. Vazifenin yerine getirilmesinin ardn
dan bir mutluluk, daha dorusu memnuniyet, yaanabilir; ancak o
da ama deildir.
SORU: Teosofi'de 'vazife' ile kast edilen ey tam olarak nedir? Hz.
sa'nn ve havarilerinin vaaz ettii Hristiyanlk grevleri olamaz, za
ten ikisini de kabul etmiyorsunuz.
Teosofist: Yine yanlyorsunuz. Sizin "Hristiyanlk Grevleri"
dediiniz ey, Hristiyanlk'tan yzyllar nce yaam btn ahlaki
ve dini Reformcularn vaaz ettikleri eylerdir. Yce, cmert, kahra
manca olan eyler, eski zamanlarda bugn olduu gibi yalnzca ko
nuulmaz, ayn zamanda da btn bir ulus tarafndan uygulanrd.
Budist reform tarihi en soylu ve en kahramanca zgeci davran
larla doludur: "Gnlde bir olun, birbirinize efkat duyun, karde
inizi sevin, ona acyn ve cmert davrann, ktl ktlkle, is
yana isyanla deil de tam tersine ltufta bulunarak yant verin," tarz
ifadeler, Petrus'tan yzyllar nce Buda'nn izleyicileri tarafndan
gerekletirilen eylerdi. Hristiyan ahlak, kukusuz gzeldir; ancak
yeni deildir ve eskiden bunlar Paganlarn grevleriydi.
SORU: Peki, kelimeyi anladnz haliyle bu vazifeleri veya "va
zifeyi" nasl tarif ediyorsunuz?
TEOSOFST: Vazife, insanla, dostlarmza, komularmza, ai
lemize ve zellikle bizden daha yoksul ve aresiz olanlara kardr.
Bu bor, hayat ierisinde denmezse, bizi bir sonraki enkarnasyo
numuzda spiritel olarak borlu klp, ahlaken iflas ettiren bir bor
tur. Teosofi, vazife'nin zdr.

1 89
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

SORU: Doru bir ekilde anlalp yaandnda Hristiyanlk

da yledir.
TEOSOFST: Kukusuz yle. Ama uygulamada Hristiyanlk
yalnzca azda olan bir ey olmasayd, Teosofi'nin burada yapacak
bir ii olmazd. Ne yazk ki, o u anda sadece lafta kalan bir ey
dir. nsanlara kar vazifelerini, srf grev akyla yerine getiren
ler ok azdr, vazifelerini vicdannn rahatl iin yerine getirenle
rin says ise daha da azdr. Dnyann tand hayrsever insanlarn
gnllerinde,"Erdemi onurlandran ve dllendiren ey, halkn vg
dolu sesidir," sz yanklanr. Modem ahlak okunurken ve tartlr
ken ok gzeldir, ama eyleme dklmeyince szn ne deeri var ki?
Nihayet, eer bana Teosofi'nin 'vazife'yi Karma yasas dorultusunda
nasl anladn soruyorsanz, cevabm u olur: Vazifemiz, hayatn ka
dehi bize ne sunarsa sunsun, tek bir ikayet nidasnda bulunmadan
onu sonuna kadar imek, hayatn gllerini yalnzca kokusu baka
larna ulasn diye koparmak, kendimiz dikenleriyle yetinmek, g
ln kokusundan bir kimseyi mahrum brakyorsak, ondan keyif al
maya kalkmamaktr.
SORU: Btn bunlar ok belirsiz szler. Hristiyanlarn yapma
d, ama sizin yaptnz bir ey var m?
TEOSOFST: Mesele Teosofi Cemiyeti'nin yelerinin neler yap
t deildir -bazlarmz elinden gelenin en iyisini yapmaya alsa
da. Mesele Teosofi'nin modem Hristiyanlk'tan ne lde daha
fazla iyilie katkda bulunduudur. Bir insan, istedii kii olabilir;
sonuna kadar dnyevi, bencil, kaln kalpli, hatta iflah olmaz bir bi
imde riyakar olabilir. Bu, ne onun kendine ne de bakalarnn ona
Hristiyan demesini engellemez. Eer Carlyle'nin, "insann rengini
gsteren ey, en soylusu olsa bile, dnce deil, eylemdir," sz
nn doruluu onun iine tmyle ilemedike, gndelik hayatn
bu gerein ekseninde belirleyip biimlendirmedike, hibir Teo
sofist bu sfata layk olamaz. Bir gerei dile getirmek, onu yapmak
deildir. Kulaa ne kadar gzel ve harika geliyorsa gelsin, eylemde
bulunmak yerine ne kadar yksek sesle hayknlyorsa hayknlsn, o

1 90
 H. P. 8LAVATSKY

lde l Deniz'in meyvelerinden birini hatrlatacaktr. Riyakarlk

btn gnahlarn en korkuncudur ve bu asrn en byk Protestan
lkesi olan ngiltere'de en sk rastlanan eydir.
SORU: nsanla kar grevlerimizin neler olduunu d
nyorsunuz?
TEOSOFST: Hibir rk, renk, sosyal stat veya doutan hak
ayrm yapmadan herkes iin eit hak ve imtiyazlarn tannmas.
SORU: Ne gibi durumlarda bunlar verilmi olmaz?
TEOSOFSf: Bakasnn - bu ister baka bir insan ister baka bir
ulus olsun- en ufak hakk yendii zaman, kendimiz iin arzu ettii
miz merhameti, dncelilii, adaleti, nezaketi ona gstermekte en
kk bir tereddt yaadmz zaman. u andaki politik sistemin
tm bu tr haklarn tannmamas ve ulusal bencilliin en saldr
gan ekilde ortaya konmas zerine ina edilmitir. "Efendi neyse,
klesi odur" der Franszlar; "Ulusal siyaset neyse, vatanda odur"
diye de eklemeliler.
SORU: Siyasi bir ilginiz var m?
THESOFISf: Cemiyet olarak, aadaki nedenlerden dolay siya
setten kanmaya zen gsteriyoruz. nsann doasn yenilemeden
siyasi reformlara ulamaya almak, yeni arab eski flara doldur
mak gibidir. nsann kalbinin en derininde dier insanlara kar ger
ek grevlerinin neler olduunu hissetmesini salayan, insani, top
lumsal ve siyasi bencilik zerine kurulan ulusal siyasetin her kt
yasas kendiliinden ortadan kalkacaktr. Bahesindeki ayrk otla
rn kknden koparmak yerine keserek ayklamaya alan bah
vandan aptal yoktur. Eski meselelerin bandaki ayn bencil insan
larla hibir kalc reform gerekletiremeyiz.

Teosofi Cemiyeti'nin Siyasi Reformlarla likisi

SORU: O halde Teosofi Cemiyeti politik bir rgt deil?
TEOSOFST: Kesinlikle hayr. yeleri tek bir ama iin birlikte
alan, btn rklardan, inanlardan ve dnce biimlerinden in-

191
TEOSOF'N N ANAHTAR!

sanlardan olutuu iin uluslararas niteliktedir; ama bir cemaat

olarak herhangi bir ulusal siyasete veya parti politikasna katlmaz.
SORU: Neden?
TEOSOFST: Daha nce bahsettiim nedenlerden dolay. Ayrca,
siyasi eylem, zamann artlarna ve bireylerin zelliklerine gre de
iiklik gstermek zorundadr. te yandan konumlar gerei Teo
sofstler, Teosofi Cemiyeti'nin yesi olarak Teosofi ilkeleri zerinde
hemfikirdirler, yoksa zaten cemaatin bir paras olamazlard; bu
nunla birlikte bu her konuda anlatklar anlamna da gelmez. Bir
cemaat olarak yalnzca herkes iin ortak olan meselelerde, yani Te
osofi konusunda birlikte hareket ederler. Bireysel olarak ise herkes
kendi zel siyasi dnce ve eylem izgisini takip etmekte serbesttir.
Tabi bu izgi Teosofi ilkeleri ile atmad veya Teosofi Cemiyeti'ne
zarar vermedii mddete.
SORU: Fakat Teosofi Cemiyeti imdi hzla gndeme kan
sosyal sorunlardan o kadar da uzak deil?
TEOSOFST: Teosofi Cemiyeti'nin ilkeleri aka kantlyor ki, ce
miyet veya yeleri sosyal sorunlara kaytsz deildir. nsanlk nce
likle en kesin ve bilimsel psikolojik yasalarla spiritel ve zihinsel ola
rak glendirilerek gelitirilebilirse, bu geliim iin uraan herkesin
grevi, sz konusu yasalarn yerine getirildiini grmek iin elinden
gelenin en iyisini yapmaktr. Btn Teosofistler zntyle farknda
dr ki, Bat lkelerinde zellikle byk kitlelerin sosyal artlar on
larn ne bedenen ne ruhen eitilmesine izin vermemekte ve bylece
ikisinin geliimi gdk kalmaktadr. Bu geliim ve eitim Teosofi'nin
ak amalarndan biri olduu iin, Teosofi Cemiyeti bu yndeki b
tn samimi abalar fiilen ve kalben desteklemektedir.
SORU: "Samimi aba" ile kastnz nedir? Her sosyal reformcunun
kendi aresi vardr ve her biri insanln ilerletilmesinin aresinin
sadece ve sadece o olduunu dnr.
TEOSOFST: Kesinlikle haklsnz. Zaten tatmin edici sosyal iler
lemeler yaplamamasnn nedeni de bu. Bu arelerin ounda ger-

1 92
 H. P. B LAVATSKY

ekte rehber bir ilke olmad gibi, bu areler birbirine bir ilkeyle
balanmaz. Bylece ok deerli vakitler ve enerjiler heba olur; nk
insanlar genellikle ibirlii yapmak yerine birbirleriyle rekabeti ter
cih ederler; kalplerinde tadklar ve hayatlarndaki en byk ey
olmas gereken amalar hakknda tasa etmek yerine nlerini kay
betmekten korkarlar.
SORU: O halde Teosofi ilkeleri, toplumsal ibirliinin artrlmas,
sosyal dzelme ve samimi abalarn srdrlmesi iin nasl uygu
lanmaldr?
TEOSOF: Ksaca bu ilkelerin neler olduunu hatrlatmama izin
verin: Evrensel Birlik ve Nedensellik; insani Dayanma; Karma Ya
sas ve Reenkarnasyon. Bunlar insanl tek bir ailede, tek bir evren
sel kardelikte birletirecek altn zincirin drt halkasdr.
SORU: Nasl birletirecek?
TEOSOF: Toplumumuzun, zellikle szde medeni lkelerde sk
sk karmza kan, gerekten de byk saylardaki insanlarn ektii
sefalet, yoksulluk ve hastalktan mustarip olmasdr. Fiziksel artlar
enkaz halindedir; zihinsel ve spiritel melekeleri neredeyse tmyle
uykudadr. Oysa birok insan bu sosyal lein teki ucunda kayg
sz, kaytsz, maddi lks ve bencil bir bolluk iinde yaamaktadr. Bu
var olu biimlerinden hibiri tesadfi deildir. Her iki durum da bu
durumlardan mustarip olanlar evreleyen koullarn sebebidir. Bir
taraftaki toplumsal grevlerin ihmali, dier taraftaki donuk ve g
dk gelimeyle ilikilidir. Tm dier bilimlerde olduu gibi sosyolo
jide de sebepsellik yasas hkm srer. Bu nedensellik, kendisinin
mantksal bir sonucu olarak, Teosof'nin srarla zerinde durduu o
insani dayanmann gerekliliini iaret eder. Eer bir insann ey
lemi btn dier insanlar etkiliyorsa -ki bu gerekten bilimsel bir
fikirdir- o zaman, insanln ykselmesini salayacak olan tek ey
olan 'gerek insani dayamma'mn elde edilebilmesi ancak ve ancak
btn insanlarn kz ve erkek kardeler haline gelmesi;,gndelik ha
yatlarn bu kardelik iinde yaamalaryla mmkndr. Bu eylem
ve etkileim, birimizin hepimiz, hepimizin birimiz iin yaad bu

1 93
TEOSOF'N N ANAHTAR!

gerek kardelik Teosofi'nin temel ilkelerinden biridir ve her Teoso

fist bu ilkeyi yalnzca retmekle kalmamal, bizzat hayatnda ger
ekletirmelidir.
SORU: Btn bunlar genel bir ilke olarak iyi ho, ama acaba ona
nasl somutluk kazandracaksnz?
TEOSOFST: nce sizin insan toplumunun somut olgular de
diiniz eylere bakalm. Sadece kitlelerin hayatlarn deil, en stte
hkm srenlerin zalimlii, umarszl ve bencillii ile nezaketin,
sevginin ve adaletin egemen olduu ve orta ve st snf denilen ke
simlerin daha salkl, daha insana layk koullarm karlatrn.
nsanlk iindeki btn iyiliklerin ve ktlklerin kk insann do
asnda vardr ve bu doa sonsuz bir sebep sonu zinciriyle artlan
mtr. Bu artlanma yalnzca gemile snrla kalmaz, gelecee de
uzanr. Bencillik, umarszlk ve zalimlik asla insann normal hali
olamaz, byle olduuna inanmak insanl umutsuzlua srkler ve
hibir Teosofst bunu yapamaz, ilerleme ancak ve ancak soylu nite
liklerin gelitirilmesiyle salanabilir. Evrime baktmz zaman bir
organizmann evre artlarnn iyiletirmesinin organizmay geli
tirdiini grrz ki, insan iin bu kesinlikle dorudur. Dolaysyla
her Teosofst, yoksullarn artlarn iyiletirme amacnda olan b
tn akli ve iyi dnlm sosyal abalara tm abasyla destek ol
mak zorundadr. Bu abalar yoksullarn nihai veya hayatlarnn her
ilikisinde grev duygusundan uzak olanlarn bu duygularnn geli
ip gelimediine bakarak gerekletirilmelidir.
SORU: Ayn fikirdeyim. Ama bu sosyal abalarn akli olup ol
madna kim karar verecek?
TEOSOFST: Hi kimse ve hibir topluluk bu adan kesin bir e
kilde karar verecek pozisyonda olamaz. Zorunlu olarak bu karar bi
reysel vicdanlara kalacaktr. Bununla birlikte genel bir test yaplabi
lir. Sz konusu eylem, Teosofi'nin gerekletirmek istedii ama olan
gerek kardelii artracak m? Hibir gerek Teosofist bu testi yap
makta zorluk ekmez ve bu konuda memnun kalrsa da grevi hal
kn grn o dorultuda etkilemektir. Bunun gerekletirilmesi-

1 94
 H. P. B LAVATSKY

nin tek yolu ise spiritel ve maddi geliimin temelindeki kamusal ve

zel grevler konusunda daha yksek ve soylu kavramlar alamak
tr. Akla gelebilecek her rnekte Teosofst, spiritel eylemin merkezi
olmal ve bir baka insan yeniden yaratacak olan yksek spiritel
kuvvetler onun bireysel gndelik hayatndan yansmaldr.
SORU: Ama bunu neden yapsn ki? O ve herkes, rettiiniz
zere Karmalar tarafndan artlandrlmyor mu ve Karma belli
hatlar zerinde gereklemek zorunda deil mi?
TEOSOFST: Sylediklerimi destekleyen ey bizatihi Karma ya
sasdr. Ne insan kendini ulusundan, ne de ulus kendini insanndan
ayrabilir. Herkes eit lde gelimi olmasa da karma herkesi eit
lde belirler. Bir Teosofst, bakalarnn geliimine yardm etmekle
sadece onlarn Karmalarnn geliimi iin yardm etmediine, ayn
zamanda kelimenin en kesin anlamyla kendi Karma'sn gerekle
tirdiine inanr. Hem o hem dier insanlar da insanln geliiminin
birbirinden kopmaz paralardr. Teosofst asla yitirmedii grle
iindeki en yce eye yant vermekte baarsz olduunda, sadece
kendinin deil, bakalarnn da geliimini engellediini bilir. nsan
ln daha yksek bir var olu planna kn kolaylatrmak veya
zorlatrmak kendi eylemlerine baldr.
SORU: Btn bunlar sizin bahsettiiniz drdnc ilkeyle, Reen
karnasyonla nasl uyuuyor?
TEOSOFST: ok yakn bir balants var. Eer u andaki hayat
larmz daha nceki var oluumuzdan kalan tohumlardan serpilen
baz ilkelerin gelitirilmesine balysa, yasaya gre gelecek iin de
ayn ey geerlidir. Evrensel nedenselliin yalnzca imdiki zamanda
mevcut olmayp, gemi, imdi ve gelecekte de var olduu ve varl
mz srdrdmz plandaki her eylemin doal olarak kendi ye
rini bulduu fikri bir kez iyi bir biimde kavrandnda, onu kendi
miz ve bakalar asndan doru bir kta grebiliriz. Her bencil ve
erre ynelik eylem bizi ileriye doru deil geriye gnderir, her soylu
dnce ve bencillikten uzak eylem de var oluun daha yksek ve
daha muzafferane planlarna atlm bir admdr. Bu hayat tek ha-

1 95
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

yat olsayd, birok adan kt ve zavall bir hayat olurdu; fakat bir
sonraki var olua hazrlk olarak dnlrse, iinden bencilce ve tek
bamza deil, fakat bakalaryla birlikte, geip de tesinde var olan
saraylara ulaabileceimiz bir altn kap haline gelir.

Fedakarlk stne
SORU: Teosof'nin en yksek lt herkese eit adalet datmak
ve btn yaratklar sevmek mi?
Teosofst: Hayr, daha da yksek bir ltmz var.
SORU: Ne olabilir?
Teosofst: Bakalarna kendindekinden fazlasn vermek yani
fedakarlk, insanln yce retmenleri ve Efendileri, rnein tarih
teki Gautama Buda, ncil'deki Nasral Hz. sa [ve tabii Hz. Muham
med] hep bu nitelikle bilinir ve anlr. Bir tek bu zellik bile, onlarn
daha sonra gelmi olan kuaklarn saygsn ve minnettarlm ka
zanmalarna yeterli olmutur. Bununla birlikte, fedakarln dikkatle
yaplmas taraftaryz. Eer adaletle deil de krce ve sonular g
zetilmeden yaplrsa, byle bir fedakarln beyhude olmas bir yana,
ou zaman zararl olduu grlr. Teosof'nin temel kurallarndan
biri, kiinin kendine kar adil olmasdr. Bu kii insanln yalnzca
bir paras olarak kendine, bakalarna gsterdii adaletten ne faz
lasn ne de eksiini gsterir. Ancak bu ekildedir ki, bir kiinin ken
dini feda etmesinin dier insanlara faydas dokunur.
SORU: Bir rnek vererek aklayabilir misiniz? Teosofst: Ta
rihte saysz aklayc rnek var. Teosof, birok insann somut iyi
lii iin kendini feda etmeyi, rnein "kafirlere kurtulu tamak"
gibi sekter bir fikir iin kendini inkar etmekten daha yksek tut
maktadr. Bize gre otuz yanda gen bir adamken Molokay ada
sndaki czamllarn straplarnn dindirilmesi iin hayatn veren,
on sekiz yl onlarn arasnda yaayan ve nihayet korkun hastala
yakalanp len Peder Damien bo yere lmemitir. Sefaletten enkaz
haline gelmi binlerce insana huzur ve mutluluk gtrmtr. On-

1 96
 H . P. BLAVATSKY

lara maddi refah ve zihin huzuru tamtr. nsanlk tarihinde ben

zeri grlmemi bir aresizlie umut gtrm, var oluun karanlk
bir gecesini aydnlatmtr. O gerek bir Teosofisttir ve bizdeki ha
tras sonsuza dek yaayacaktr. Bize gre bu Belikal rahip, hayat
larm Gney Denizi Adalar'nda veya in'de harcam olan samimi
ama beyhude bir ihtiama kaplm aptal misyonerlerden kyaslana
mayacak kadar yksektedir. Bu misyonerler ne tr bir iyilie sebep
oldular? Birinci rnekte herhangi bir hakikate hazr olmayanlara,
ikinci rnekte ise dini felsefe sistemleri dier btn sistemler kadar
salam olup inananlar bir Konfys gibi yaamaya davet eden in
sanlara gitmiler, ya sorumsuz yamyamlar ile vahilerin ya da yay
gn fanatizm ve nefretin kurban olmulardr. Oysa medeniyetimizin
parlak gneinin altndaki, Hristiyan vahiler ve zihinsel czaml
larla dolu olan Whitechapel'in khne mahallerine gitmi olsalard,
daha fazla hayr ilemi ve kendi hayatlarn daha iyi ve deerli bir
sebebe saklam olurlard.
SORU: Fakat Hristiyanlar yle dnmyor?
TEOSOFST: Elbette, nk hatal bir inanla hareket ediyorlar.
Sorumsuz bir vahinin bedenini vaftiz ederek onun ruhunu kurtara
caklarn zannediyorlar. Biri kilise ehitlerini unutuyor, teki Labro
gibi sadece ondan kan kurtlan beslemek iin bedenini feda eden
bir insan aziz mertebesine karyor. Eer imkanmz olsayd, ger
ek, faydal bir aziz olan Peder Damien'in heykelini diker ve hatra
sn Buda ve Hz. sa gibi merhametin fedakarln, Teosofik kahra
manln yaayan rnei olarak sonsuza dek saklardk.
SORU: O halde fedakarl bir vazife olarak gryorsunuz?
THEOSOFIST: Evet ve zgeciliin, kiisel geliimin kopmaz bir
paras olduunu gstererek aklyoruz bunu. Fakat yanl dorudan
ayrt edebilmeliyiz. Hi kimse, baka bir insan yesin diye kendini a
lktan ldrme hakkna sahip deildir, tabi dier kiinin hayat kendi
hayatndan daha deerli deilse. Fakat kendi rahatndan vazgemek
ve almaktan aciz dierleri iin almak onun grevidir. Kendine
ait olan, sakladnda kendinden baka hi kimseye hayr dokunma-

1 97
TEOSOF'N N ANAHTARI

yacak olan vermekle ykmldr. Teosofi fedakarl retir, fakat

ne acele ve faydasz fedakarl retir ne de fanatizmi kabul eder.
SORU: Peki bu yksek hali nasl reteceiz?
TEOSOFST. lkelerimizin aydnlanm bir uygulamasyla. Yk
sek aklmz, spiritel sezgilerimizi ve ahlak duygumuzu kullanarak
ve iimizde zelzelelerden veya Yehova'nn imeklerinden daha yk
sek sesle konuan, bununla birlikte bizim ''hala fsltl ses" dediimiz
vicdanmzn, Ego'muzun bize yap dediklerini yaparak.
SORU: Eer insanla kar grevimiz buysa, yakn evremize
kar grevlerimiz nelerdir?
TEOSOFST: Ayndr; buna aile balarnn getirdii zel sorum
luluklar da ekleyin yeter.
SORU: O halde bir insann Teosof Cemiyeti'ne girer girmez ka
rsndan, ocuklarndan ve ailevi sorumluluklarndan koptuuna
dair-sylenenler doru deil?
TEOSOF: Dier biroklar gibi temelsiz bir iftira bu. Teosofk g
revlerin ilki, kiinin btn insanlara ve zellikle belli sorumluluklar
olan kiiler kar grevlerini yerine getirmesidir. nk bunlar, r
nein evlilik balar gibi ya kiinin gnll kabul ettii ya da kade
rin nne koyduu, yani ebeveynlerine ve yakn akrabalarna kar
olan sorumluluklardr.
SORU: Bir Teosofist'in kendine kar grevi ne olabilir?
TEOSOFST: Yksek benliinin yardmyla aa benliini fethe
dip ona hakim olmak, iini ve ahlakn temizlemek, kendi vicdannn
sesi dnda hibir eyden korkmamak. Hibir eyi gizli yapmamak,
doru olduunu dnyorsa cesaretle ve ak ak yapmak, yanl
olduunu dnyorsa hi dokunmamak. Epiktetus'un u aadaki
bilge szlerini dnerek zerindeki yk azaltmak da bir Teosofs
tin grevidir: ''Aptal dnyann zerine att hibir geliigzel dn
ceden etkilenmeden grevini yap; nk onlarn dncelerini be
lirleyemezsin, dolaysyla da bunu tasa etmemelisin."

1 98
 H. P. BLAVATSKY

SORU: Varsayalm ki, Cemiyetiniz'in bir yesi baka insanlara

kar zgeci bir tutum taknamadn sylyor. Mazeret olarak da
"Hayrl iler evde balar" szn ileri srerek, insanla veya onun
kk bir ksmna bile faydas dokunamayacak kadar yoksul veya
megul olduunu sylyor. Bu durumda kurallarnz nelerdir?
TEOSOFST: Hi kimse hibir koulda bakalar iin bir ey ya
pamadn syleme hakkna sahip deildir. Bir ngiliz yazar, "n
san uygun yerde uygun ii yaparak dnyay kendine borlu klar,"
der. Susuz bir yolcuya ihtiya duyduunda bir bardak souk su ver
mek, gerek yokken binlerce lira balamaktan daha hayrldr.- Bu
iyilii, iinde tamayan hibir insan Teosofst olamaz, bununla bir
likte, Cemiyet'in bir yesi olabilir. Olmak istemeyen hi kimseyi ger
ek bir Teosofist olmaya zorlayamayz.
SORU: Peki o zaman cemiyette ne ii var?
THEOSOFIST: Bunu yapana sorun. Yine, burada belirtmek is
terim ki, btn toplum ona kar olsa bile hi kimseyi batan yarg
lama hakkna sahip deiliz. Bunun nedenini syleyeyim. Gnmzde
kamuoyu -en azndan eitimli insanlarn sesi- artk Tanr'nn Sesi
deildir; her zaman yarglarn, bencil gdlerin ve sk sk sevilme
yen eylere kar duyulan doal honutsuzluun sesidir. Bizim g
revimiz, gelecek iin tohumlar ekmek, iyi olduklarn grmek ve bir
eyi neden yle yaptmz, vaktimizi nereye ve ne iin harcama
mz gerektiini srekli sorgulamaktr; nk, gelecekte hasat yapa
cak olanlar bizler deiliz.

Hayrseverlik stne
SORU: Peki, Teosofstler Hristiyanlar'n hayrda bulunma g
revi hakknda ne dnyor?
Teosofst: Hangi hayrlardan bahsediyorsunuz? Zihindeki hayr
lar m yoksa fiziksel plandaki uygulamal hayrlar m?
SORU: Uygulamal hayrdan bahsediyorum ve sizin evrensel
kardelik ilkesinin kapsayaca gibi, ayn zamanda zihinde hayrda
bulunmaktan.

1 99
TEOSOF ' N N ANAHTAR!

Teosofist: O halde Hz. sa'nn Dadaki Vaaz'nda bahsettii emir

lerin uygulamal olarak yerine getirilmesinden bahsediyorsunuz.
SORU: Tam stne bastnz.
THESOFIST: Peki neden buna Hristiyan diyoruz? Her ne kadar
kurtarcnz onlar vaaz edip uygulam olsa da, bugn Hristiyanlar'n
dnd en son ey bir bakasna iyilik yapmaktr.
SORU: Yine de birok kii hayatn hayr ileriyle geiriyor.
TEOSOFST: Evet, byk servetlerinin artklarn datyorlar.
Ama en insansever Hristiyanlar'n arasnda, alktan ve souktan
donmak zere olup da ceketini alan hrsza gmleini verecek bi
rini gsterin bana. Ya da sol yanana tokat atlnca sa yanan e
viren birini.
SORU: Bu ilkelerin birebir kelime anlamyla anlalmamas ge
rektiini unutmayn. Zaman ve artlar bugn Hz. sa'nn dnemin
den ok farkl. Dahas, o sadece bir meseldi.
TEOSOFST: Peki, o halde neden Kilise1erinizde gnahkar doma
retisi ile cehennemin de bir mesel olduunu retmiyorsunuz? En
sevilen vaizlerinizden bazlar o zaman neden 'mesellerin' gelii g
zel yorumlanmasna izin verirken, Cehennem ateini ve "asbestosa
benzeyen" cann grd ikenceleri gerek olarak alglyor? Biri me
selse, dieri de meseldir. Cehennem gerekten varsa, Hz. sa'nn Da
daki Vaaz'ndaki emirleri harfi harfine uygulanmaldr. Hz. sa'nn
ilahiliine inanmayan, rnein Leo Tolstoy gibi biroklar ve Teoso
fistler, evrensel olduu iin soylu olan bu ilkeleri hayatlarnda uygu
lamaktadrlar; birok iyi erkek ve kadn da hayatta bylesi bir tarzn
-Yasalarnz yle Hristiyan ki!- onlar akl hastanesine tamayaca
na inansa, ayn eyi yapard.
SORU: Herkes biliyor ki, ylda milyonlarca, ama milyonlarca lira
zel ve kamusal hayr ilerinde harcanyor.
TEOSOFST: Ah, evet. Yars muhtaca ulamadan nce onu ta
yann elinde kalyor, geri kalann nemli bir ksm usta dilencile
rin, alamayacak kadar tembel olanlarn cebine iniyor ve bylece

200
 H. r. BUWATSKY

gerekten sefalet ve strap iinde olanlara hibir hayr dokunmuyor.

Londra'nn dou yakasna akan hayrseverlerin paralarnn ilk etki
sinin Whitechapel'de kiralarn yzde yirmi ykselmesine neden ol
duunu duymadnz m?
SORU: Peki siz ne yapardnz? Teosofst:
Mterek deil, bireysel olarak hareket eder ve Kuzey Budist
ilkelerini takip ederdim;
Asla an azna bir bakasnn eliyle yemek koymazdm;

Kendim ile yapacam hayr arasna asla komunun (nc
kiinin) glgesinin girmesine izin vermezdim;

Gzyalarn gne kurutmadan silerdim;
Yine, kapma dilenmeye gelen muhtaca asla uaklarm ara
clyla para, rahibe de yiyecek vermezdim. nk, paran
minnettarl azaltr, yiyecein de rr!
SORU: Peki bunlar pratik hayatta nasl uygulanabilir?
Teosofst: Teosof'nin hayrseverlii, bakalar uruna kiisel aba
gsterme, kiisel merhamet ve nezaket, sefalet iinde olanlarn refa
hyla bizzat ilgilenme, ihtiyalarnda ve sorunlarnda onlara rehber
lik etme demektir. ok nemli bir ey var ki, biz Teosofstler, para
mz olsa bile, onu baka rgtler veya insanlar araclyla vermenin
yararna inanmyoruz. Biz ihtiya iinde olanlarla kiisel temas ve
iliki yoluyla paraya bin kat daha fazla g verme taraftaryz. Mi
denin al kadar ruhun alnn da dindirilmesi gerektiine inan
yoruz. nk minnettarlk, minnettar olana, minnettar olunandan
daha fazla fayda getirir. Sizin milyonlarca sterlininizin yaratt min
nettarlk ve iyi duygular nerede? [Londra'nn] Dou yakasnn zen
gin insanlara kar duyduu nefrette mi? Terleyen sistemin kurban
lar olup sokaklara derek gndelik nafakasn karmaya alan
binlerce ii kzda m? Sizin aresiz erkek ve kadnlarnz, atnz
atlyeler veya yeni hastalkl kuaklar retsinler diye onlara tahsis
edilen ve ounlukla tefecilerin kira topladklar son derece salksz
evler iin size teekkr ettiler mi? Demek ki szde hayrsever ve iyi

201
TEOSOf 'N N ANAHTAR!

insanlarn verdikleri 'milyonlar', refah getirecekleri yoksulun stne

lanetli bir kor gibi dmtr. Biz buna ulusal Karma yaratmak di
yoruz ve Hesap Verme Gn'nde korkun sonularna tank olacaz.

Kitleler in Teosofi
SORU: Ve siz, Teosofi'nin iin iine girdiinde modern hayatn
ters artlarnda bu ktlkleri ortadan kaldrmaya yardmc olaca
n m sanyorsunuz?
TEOSOFST: Paramz olsayd, Teosofistler'in byk bir ksm
gnlk nafakalarn karmak iin almak zorunda olmasayd, ke
sinlikle yapabileceimize inanyorum.
SORU: Nasl? Cahil kitleler ok iyi eitimli insanlarn bile anla
yamayaca kadar sama ve zor davranlar gsterirken, retinizin
onlar tarafndan kabul greceini nasl umabilirsiniz?
TEOSOFST: Bir eyi unutuyorsunuz. Sizin o ok vndnz
modern eitim, Teosofi'yi anlamanz gletiren eyin ta kendisidir.
Aklnz yle entelektel vr zvrla ve kavramla dolmu ki, hakikate
dair doal sezgileriniz ve alglarnz eyleme geemiyor. Bir insann
Karma ile Reenkarnasyon'u anlayabilmesi iin ne metafizik bilmesi
ne de eitimli olmas gerekiyor. Karma ile Reenkarnasyon'u kesin
gerekler olarak kabul eden milyonlarca yoksul ve cahil Budist ve
Hindu'ya bakn. nk zihinleri doal olmayan bir kanala akacak
ekilde ktrm edilmemitir, insann iindeki doal adalet duygu
lar, bir baka insann kendileri uruna lme gitmesinin onlarn
gnahlarn affettirdii gibi bir dnceyle saptrlmamtr. ste
lik, bunu iyi not edin, Budistler inanlarn, adil bir ceza olarak kabul
ettikleri Karma'dan ikayet etmeden yaarlar. Oysa Hristiyanlar ne
ahlaki ideallerini yaar ne de nasibine krederler Bylece Bat lke
lerinde yaamak iin didinme, memnuniyetsizlik ve ikayet hakimdir.
SORU: Fakat bu bahsettiiniz ve ok vdnz memnun olma
hali, aba gstermeyi engeller ve ilerlemeyi durdurur.

202
 H. P. l\LAVATSKY

TEOSOFST: Ve biz Teosofstler de diyoruz ki, sizin o ok vn

dnz ilerleme ve medeniyet, zehirli ve lmcl stma mikrobu
nun kt bir bataklktaki yryten farkszdr. nk biz ben
cilliin, suun, ahlakszln ve akla gelebilecek btn ktlklerin,
talihsiz insanlarn zerine sizin ilerleme a dediiniz Pandora ku
tunuzdan yadn ve maddi medeniyetinizin gelimesiyle birlikte
de ayn hzla bydklerini gryoruz. Budist lkelerin asrlar sren
siyasi kleliinin sonucu ortaya kan ataleti ve tembellii, bu bedeli
demekten daha iyidir.
SORU: Peki, ilgilendiiniz btn bu metafiziin ve mistisizmin
hi mi nemi yok?
TEOSOFST: Yalnzca gndelik rehberlik ve destee muhta kit
leler iin hibir nem arz etmezler; fakat eninde sonunda dnce
biimleri ve eylemleri kitleler tarafndan benimsenecek olan eitimli
liderler iin ok nemlidirler. Akll ve eitimli bir insan, kr inanla
inanmann entelektel intiharndan kendini ancak felsefe ile kurta
rabilir ve ancak Dou'nun mantksal ve kesin bir biimde tutarl olan
retileri sayesinde Hakikat'i grebilir, ikna olmak heyecan getirir
ve "Heyecan" diyor Buhver Lytton, "samimiyetten doar ve Hakikat
onsuz hibir zafere ulaamaz." Emerson ise ok doru bir biimde,
"Dnya tarihindeki btn byk ve belirleyici hareketler heyecann
zaferidir," der. Byle bir duyguyu uyandrmak iin bizim Dou
retilerimiz kadar her eyi kapsayan, mantkl, tutarl ve salam bir
temele dayanan baka ne var?
SORU: Yine de bir sr dman var; her gn yeni bir kii
Teosofi'ye dman oluyor.
TEOSOF: Bu da onun tabiatndaki kusursuzluu ve deeri kant
layan eyin ta kendisidir, insanlar sadece korktuklar eylerden nef
ret ederler ve hi kimse vasatln tesine gemeyen veya onu tehdit
etmeyen bir eyi alaa etmek iin uramaz.
SORU: Bir gn szn ettiiniz heyecan kitlelere alaya-bile
ceinize inanyor musunuz?

203
TEOSOF'N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Neden olmasn? Tarih bize Budizm'in kitleler ta

rafndan heyecanla kabul edildiini gsteriyor. Bu felsefenin ahlak
zerindeki etkisi, Budist lkelerde suun dier dinlere mensup lke
lere gre ok daha az olmasyla kantlanmtr. En nemli nokta, b
tn su ve ahlakszln en retken kaynan, yani insanlarn kendi
eylemlerinin sonularndan kaabileceklerine dair inanlarn k
knden skmektir. Onlara yasalarn en byn, yani Karma ile
Reenkarnasyon'u rettikten ve insan doasnn gerek soyluluunu
ilerinde hissetmelerini saladktan sonra, ktlkten sanki fiziksel
bir tehlikenin karsndaym gibi yz evireceklerdir.

yeler Topluma Nasl Yardmc Olabilirler

SORU: Cemiyet yelerinizin topluma nasl faydal olacaklarn
dnyorsunuz?
TEOSOFST: lk olarak teosof retilerini inceleyip anlayarak.
Bylece onlar bakalarna, zellikle genlere retebilirler. kinci ola
rak, bakalaryla her konuma frsatn deerlendirip onlara Teoso
fnin ne olup ne olmadn aklayarak, yanl anlalmalar dzel
tip konuya ilgi uyandrarak. nc olarak da kitap satn almak ve
imkanlar dahilinde onlar dn vermek suretiyle arkadalarnn
da ayn eyi yapmasn salayp yazdklarmz yayarak. Drdnc
olarak, cemiyeti ellerindeki her meru arala haksz iftiralara kar
savunarak. Beinci ve hepsinden nemlisi, kendi hayatlaryla ba
kalarna rnek olarak.
SORU: Fakat yaylmasn sizin ok nemli grdnz bu yaz
lar, bana, insanla yardm asndan ok fazla uygulamal bir de
ere sahip deilmi gibi grnyor. Yani, bunun pratik bir yardm
dokunmaz.
Teosofst: Biz tersini dnyoruz. nsanlarn beynine besin sa
layan, onlarn zihinlerini glendirip netletiren, belli belirsiz his
sedip formle edemedikleri gereklikleri kavramalarn salayan iyi
kitaplarn gerek, elle tutulur bir fayda saladna inanyoruz. Pra-

204
 H. I'. ll LAVATSKY

tik yardmlar dediiniz konu, yani insanlarmzn bedenlerinin fay

das iin bir eyler yapmak konusuna gelince, zaten karnca kara
rnca elimizden geleni yapyoruz. Fakat daha nce bahsettiim zere
oumuzun paras yok, Cemiyet kendi alanlarnn masrafn bile
karlayamyor. oumuz bunun iin alyor, emeklerimizi ve bir
ok rnekte paramz cemiyete veriyoruz. Genellikle hayrsever ey
lemler denilen ileri yapmaya gc yetecek ok az yemiz de Budist
ilkeleri takip ederek, paray hayrsever fonlara vermek yerine yardm
iini bizzat stlenmektedir. Teosofs'tin her eyden nce yapmas ge
reken ey, kiiliini unutmaktr.

Bir Teofist Neleri Yapmamaldr

SORU: Cemiyetiniz'deki Teosofstler iin herhangi yasaklayc bir
maddeniz veya yasanz var m?
Teosofist: Bir sr. Fakat -ne yazk!- hibirini mecbur tutmuyo
ruz. Bunlar rgtmzn idealini ifade ediyorlar, ancak bunlarn ha
yata uygulanmalarn yelerin gsterdii zene terk etmek zorunda
kaldk. Ne yazk ki, asrmzda insan zihninin iinde bulunduu du
rum, bu maddeleri deyim yerindeyse 'eski' olarak kabul etmediimiz
srece hibir erkek veya kadn Teosof Cemiyeti'ne katlma riskini
gze alamayacaktr. Zaten gerek Teosof ve elinden gelen her eyi
yapt, ok iyi bir niyete sahip olduu halde hala deersiz bir ara
tan baka bir ey olmayan Teosofi Cemiyeti arasnda ayrm yapma
zorunluluunu bu yzden hissediyorum.
SORU: Teosof okyanusundaki tehlikeli mercan kayalarnn ne
ler olduunu bana syleyebilir misiniz?
TEOSOFST: Samimi ve iyi niyetli Fransz Teosof Cemiyetinin
kay para para olduu iin bunlara mercan kayalar diyebilir
siniz! Bununla birlikte baz eylerden kanmak dnyadaki en ko
lay ey gibi grnyor. te size olumlu Teosof grevlerini rten bir
olumsuz grev:

205
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

Hibir Teosofst, Cemiyet hakknda veya ister bizden olsun ister

olmasn masum bir insan hakknda yaylan er yazlar veya iftira
lara sessiz kalmamaldr.
SORU: Fakat diyelim ki, iitilen ey dorudur da, belki o kii bil
miyordur?
TEOSOFST: O zaman, iddia iin salam kantlar istemeli ve su
lamann yaylmasna izin vermeden nce tarafsz bir biimde iki ta
raf da dinlemelisiniz. Yargnn inkar edilemez kantn grmedike
kt bir eye inanmaya hakknz yoktur.
SORU: Peki, bundan sonra ne yapacaksnz?
TEOSOFST: Merhamet ve sabr, hayrseverlik ve straba kat
lanma, gnahkar kardelerimizi affetmemiz ve hata yapanlara muh
temel en kk cezay vermemiz hep bizimle birlikte olmaldr, Bir
Teosofst, insan doasnn snrll ve gvenilmezlikleri yznden
yaanacak olanlara kar her zaman uyank olmaldr.
SORU: Su ileyen bu durumda tmyle affedilmeli midir?
Teosofist: zellikle de madur olan kiinin affetmesi gerekmektedir.
SORU: Ya bu ekilde davranarak bakalarnn da zarar grmesi
riskini yaratyorsa, yine de balamal mdr?
Teosofst: Vicdan ve daha yksek doasnn ona syledii ey
grevidir, fakat tabi olgun bir deerlendirmeden sonra. Adalet canl
hibir varla zarar vermemeyi gerektirir, fakat ayn zamanda, sulu
olann elini kolunu sallayarak dolamasna izin vermekle birok in
sana veya masum tek bir insana zarar verilmesini de yasaklamaktadr.
SORU: Dier yaplmamas gereken eyler nelerdir?
Teosofst: Hibir Teosofst ne kendine ne bakalarna faydas,
dokunan beyhude, tembel bir hayatla yetinmemelidir. Eer Teoso
fnin amacnn ilerletilmesi iin alarak insanla yardm edemi
yorsa ona muhta olan az sayda insan iin almaldr.
SORU: Bu zor bir talep ve baz insanlara ar gelecektir.

206
 H . P. ll LAVATSKY

TEOSOFST: O zaman yanl bayrak altnda yelken amaktansa,

Teosofi Cemiyeti'ne hi gelmesinler, ister adanma, ister vakit, ister
emek, isterse para olsun, hi kimseden verebileceinden fazlas is
tenmemektedir.
SORU: Sonraki?
TEOSOFST: Hibir ye kendi kiisel geliimine veya Teosofi ara
trmalarnda uzmanlamaya fazla deer vermemeli, aksine gc yet
tiince zgeci almalarda bulunmaldr. Teosofi Hareketi'nin ar
sorumluluu ve yknn tamamn birka adanm alann omuz
larnda brakmamaldr. Her ye ortak almada payna deni yap
may ve elindeki gc tmyle kullanarak yardm etmeyi kendi va
zifesi olarak grmelidir.
SORU: Bu da adil. Ya sradaki?
Teosofst: Hibir Teosofst kiisel gururunu veya duygularm, bir
bnye olarak Cemiyet'ten stn tutmamaldr. Kendi kiisel gururu,
dnyevi karlar veya kibrinin sunanda baka insanlarn isimle
rini veya Cemiyeti kurban eden hi kimsenin ye olarak kalmasna
izin verilmemelidir. Bir kangrenli aza btn bedeni yok eder.
SORU: Teosofiyi vaaz etmek ve dier insanlara retmek her
yenin grevi midir?
TEOSOFST: Gerekten de yledir. Hibir dostumuzun, Teosofi'yi
ok az bildii mazeretiyle pasif kalmaya hakk yoktur. nk her za
man ondan daha az bilenler bulabilir. Aynca, bir insan bakalarna
retmeyi denemedike, kendi cehaletini kefedip onu yok etmeye
alamaz. Fakat bu ok da nemli bir madde deildir.
SORU: O halde, Teosofi vazifeleri arasnda yaplmamas gereken
en nemli ey nedir sizce?
TEOSOFST: Kiinin kendi yanllarn grmeye ve itiraf etmeye
her zaman hazr olmas. Komusunun abalarn yeterince takdir ede
memektense ar vme hatasna dmeye raz olma. Asla kimseyi
srtndan baklamama. Baka biri hakknda iitilen olumsuz bir sze
asla katlmama, kendine zarar verenlerden almaya kalkmama.

207
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

SORU: Fakat insanlarn hatalarn yzlerine sylemek genellikle

tehlikeli bir eydir. Sizce de yle deil mi? Yzne kar naho ha
kikatlerin sylendii ve bunlar yznden suland iin alnp
Cemiyet'i terk eden ve onun en amansz dman haline gelen en az
bir ye tanyorum.
TEOSOFST: Bizde onlardan ok var. Bizden ayrlan nemli nem
siz hibir yemizin haset dolu dmanmz olmad grlmemitir.
SORU: Bu durumu nasl aklyorsunuz?
TEOSOFST: Basit. Birok rnekte grld gibi, bata Cemiyet'e
youn bir biimde adanm, en an vgleri onun iin dzm bi
rinin ayrlmas ve gemi dar grllne mazeret olabilecek tek
ey, kendini masum ve aldatlm bir kurban gibi sunmak, bylece
suu kendi omuzlarndan Cemiyet'e ve zellikle liderine atmaktr.
Byle bir kii, arpk gsteriyor diye aynasn kran irkin yzl in
sana dair eski masal akla getirir.
SORU: Bu insanlar Cemiyet'in hasm haline getiren ey nedir?
TEOSOFST: Neredeyse her rnekte krlm gurur. Genelde ya
emirleri ve nasihatleri nihai ve otoriter emirler olarak alglanmad
iin ya da cennette hizmet etmektense cehennemde hkm srmeyi
tercih edenlerden olduklar iin. nk, zetle, hibir konuda ikinci
insan olmay kabul edemedikleri iin. Dolaysyla, rnein bir ye
miz -gerek bir 'Bay Kahin'-hem Teosofstler arasnda hem darda
her Teosof yesinin hakknda olumsuz konumu ve onlar kendi
nin her zaman yapt eyleri yapt iin sulamtr. Sonunda, her
kesin (zellikle kurucularn) sahtekarlar olduklarna kesin bir bi
imde ikna olduu mazeretini ileri srerek cemiyetten ayrlmtr.
Baka bir tanesi, Cemiyet'in byk kollarndan birinin bana ge
mek iin elinden gelen her eyi yaptktan sonra yelerin onu kabul
etmediini grnce, Cemiyet'in kurucularna kar olmu, onlarn,
zellikle kuruculardan birinin en azl dman haline gelmitir. Ve
bunun nedeni kurucularn onu yelere sevdirememesidir. Bu bir ya
ral gurur vakasndan baka bir ey deildir. Baka biri kara byyle

208
 H. P. B LAVATSKY

ilgilenmek istemi, hatta bizzat yapm, her Teosofi erdemine sahip

kan biri grnts altnda dier yeleri psikolojik olarak etkile
meye almtr. Buna bir son verildiinde ise, imdi ayn ansz li
derlere kar aktif bir biimde almaya, bu deerli 'Dostun' kand
ramad kiilerin nne kara alarak cemiyeti paralamak iin aba
gstermeye balamtr.
SORU: Bu tr insanlara ne yapyorsunuz?
TEOSOFST: Onlar kendi Karma'larna havale ediyoruz. Bir insa
nn yanl yapmas tekinin de yanl yapmasna mazeret tekil etmez.
SORU: ftiralara geri dnecek olursak, arkadan konuma ile ele
tiri arasndaki ayrm izgisini nereye ekiyorsunuz? Komular ve
dostlar zararl insanlara kar uyarmak insann grevi deil midir?
TEOSOFST: Eer kendi haline braktmzda bir insana zarar
gelecekse, onu bizzat uyararak tehlikeyi engellemek grevimizdir.
Fakat ister doru ister yanl olsun, bir baka insana yneltilmi bir
sulamann yaylmasna izin vermemek gerekir. nk doruysa
sadece gnah ileyene zarar verir ve onu Karma'sna havale ederiz.
Yok yanlsa, dnyada adaletsizlik yaratmam olursunuz. Dolay
syla, herkesi dorudan ilgilendirmeyen mevzularda sessiz kaln
maldr. Fakat sessizliinizin baka insanlarn zarar grmesine ne
den olma ihtimali varsa, o zaman, bedeli ne olursa olsun hakikati
syle der ve Annesi gibi, "Olaylara deil, vazifene bak," derim. Baz
durumlar vardr ki, kii, ''Vazifeni engelleyecekse, tedbiri elden b
rak,'' demek zorunda kalr.
SORU: Eer bu ahlaki deerleri yaatmaya devam ederseniz, bana
gre, bir demet bela hasat etme ihtimaliniz ok yksek!
TEOSOFST: yle de oluyor zaten. lk Hristiyanlar'a yneltilen
alaylara maruz kaldmz syleyebilirim. Hakkmzda, "Bakn, u
Teosofistler nasl da seviyorlar birbirlerini!" dense, haksz saylmazlar.
SORU: Teosofi cemiyetinde brakn Bilimsel Cemaatleri, en az
Hristiyan Kiliseler'de olduu kadar karalama, iftira ve anlamazlk

209
TEOSOF' N N ANAHTARI

olduunu bizzat kabul ediyorsunuz. O zaman sorabilir miyim, "Kar

delik nerede kald?"
Teosofist: Gerekten de u anda yelerimiz dierlerinden daha
iyi durumda deil, belki bir gn dikkatli bir elekten geirilirler. Bu
nunla birlikte unutmamak gerekir ki, Teosofi Cemiyeti'ndeki insann
doas dandakininkiyle ayndr. yelerimiz bir aziz deildir. Onlar
sadece daha iyisini yapmaya alan gnahkarlardr ve kiisel zaaf
lar dolaysyla hata yapabilirler. Ayrca buna "Kardeliimizin" henz
"kabul edilmi" bir rgt olmadn ve imdilik hukuk emsiyesinin
altnda durmadn eklememiz gerekir. stelik kaotik bir durumun
iinde ve dier rgtlerden farkl olarak pek sevilmeyen bir rgt
tr. Bu durumda, cemiyetimizin ideallerini gerekletirmede baa
rsz olanlarn dmanlarmzn korumas altna komas ve onlarn
duymak istedikleri szlerle bize saldrmasnda alacak bir ey var
m? Ne kadar sama olursa olsun, Teosofik cemiyete kar her trl
sulamalarna inanlacan, anlay ve destek greceklerini bile
rek, bir an nce bunu yapyor ve masumiyet klf altnda fkelerini
kusuyorlar. nsanlar kalplerini krdklar kimseleri asla affetmezler.
Kendilerine gsterilen ve karln nankrlkle dedikleri nezaket,
dnyann ve kendi vicdanlarnn huzurunda onlar, kendi kendile
rini hakl karma deliliine srklemektedir. Onlara kucak aanlar,
nefret ettikleri bir cemiyete kar sylenen her eye inanmaya ok
tan hazrlar. Onlar ise ... fakat bu kadar yeter, nk korkarm zaten
gereinden fazla ey syledim.
SORU: ok imrenilesi bir durumda deilsiniz.
Teosofst: Deiliz. Fakat Cemiyet'in ve felsefesinin ardnda, lider
lerin ve kuruculann hala btn gleriyle almasn salayacak ka
dar soylu, yce ve hakiki bir eyler olmas gerektiini dnmyor
musunuz? Btn rahatlarn ve dnyevi zenginlik ve baary, hatta
temiz isimlerini ve nlerini -ne yazk ki, bazen onurlarn - hi bitmek
bilmeyen bir yarglama ve aalama, srekli nankrlk ve en iyi a
balarn yanl anlalmas, her taraftan yaan darbeler karlnda

210
 H. P. BLAVATSKY

feda ediyorlar. Oysa bu ii braksalar, annda tm sorumluluklarn

dan kurtulurlar ve artk hibir saldryla karlamazlar.
SORU: tiraf etmeliyim ki, azminize hayret ediyorum, btn bun
lar niin yaptnz da merak ediyorum.
TEOSOFST: nann bana, kendi tatminimiz iin deil. Sadece,
kurucular ldkten sonra, insanlk iin bata belirlenmi olan prog
ram yerine getirecek birka yeyi eitebilme umuduyla. Hali hazrda
kendi yerlerine geecek birka adanm ve soylu ruh bulunmu du
rumda. Bu birka kii sayesinde gelecek kuan huzura alan yo
lunda daha az diken olacak, yol biraz daha genilemi olacak ve by
lece btn bu straplar iyi sonular retecektir. Bylece kurucular
kendilerini bo yere feda etmemi olacaklar. u anda Cemiyet'in en
temel amac insanlarn kalplerine zaman iinde serpilecek tohumlar
ekmektir. Bylece, daha iyi artlar altnda salkl bir reform, kitlelere
bugne kadar grdklerinden daha byk bir mutluluk tayacaktr.

21 1
TEOSOF'N N ANAHTAR!

1131
TEOSOF CEMYET HAKKI N DAK
YAN LI ANLAILMALAR STNE

Teosofi ve ilecilik
SORU: Kurallarnzn btn yeler vejetaryen, bekar ve kat i
leci olmay art kotuunu duydum; fakat henz byle bir eyden
bahsetmediniz. Bu konunun dorusunu bana olduu gibi anlatabi
lir misiniz?
TEOSOFST: Dorusu, kurallarmz bu tr eyleri talep etmiyor.
Teosofi Cemiyeti yelerinden herhangi bir ekilde ileci olmalarn
brakn talep etmeyi, beklemiyor bile. Bunun tek istisnas -eer bu
ilecilikse - yelerimiz kendi hayatlarnda bencillikten uzak yaa
mal ve dier insanlara faydal olmaldrlar.
SORU: Fakat yine de birok yeniz vejetaryen ve ak bir ekilde
evlenmeme yemini etmi durumda. zellikle Cemiyetiniz'de nemli
rol oynayanlarn ounun durumu bu.
TEOSOFST: Bu sadece doal bir eydir. nk, en iyi a
lanlarmzn byiik bir ksm Cemiyet'in size daha nce bahsettiim
Blm'nn yesidir.
SORU: Aha! Demek Blm'de ileci uygulamalar talep edi
yorsunuz?
Teosofist: Hayr, orada bile bunlar talep etmiyoruz. Fakat g
ryorum ki, size ilecilik konusundaki grlerimizden genel ola-

212
 H. P. 111.AVATSKY

rak bahsetmem iyi olacak; bylece vejetaryenlik, vb. konular daha

iyi anlarsnz.
SORU: Ltfen devam edin.
Teosofist: Daha nce de anlattm gibi, tam bir sadakatle
Teosof'nin rencisi olan insanlar ve Cemiyetimiz'de aktif alanlar,
rettiimiz hakikatlerin teorik etdyle yetinmek istemiyorlar. Ha
kikati bizzat kendi kiisel deneyimleriyle renmek, bakalarna geli
igzel veya tehlikeli bir biimde deil de etkili ve tedbirli bir ekilde
yardm edebilmek iin ihtiya duyduklar bilgelii Ve gc elde et
mek iin okltizmi renmek istiyorlar. Dolaysyla, eninde sonunda
Blm'e katlyorlar.
SORU: Fakat "ileci uygulamalarn" Blm'de bile zorunlu ol
madn sylemitiniz?
Teosofist: Zaten zorunlu deiller. Fakat yelerimizin orada
rendii ilk ey bedenin, yani fiziksel kabuun i, yani gerek insanla
olan ilikisi hakknda doru bir kavraytr, insan doasnn bu iki
yam arasndaki iliki ve karlkl etkileim onlara aklanr ve ka
ntlanr. Bu yzden yelerimiz ok gemeden isel insann dsal
kabuk, yani bedene kyasla ne kadar nemli olduunu iyice idrak
eder. Onlara aklsz, kr bir ileciliin aptallk olduu, daha nce
bahsettiim Aziz Labro gibilerinin veya Hint Fakirlerinin veya or
manlarda yaayan zahitlerin yaptklar ekilde, vcudunu kesmek,
yakmak tarz zalimce ve korkun eylerin irade glendirmek gibi
bencil amalar uruna yaplm bir ikenceler olduu, fakat samimi
spiritel yeteneklerin ve Teosof'nin gelimesi iin kesinlikle fayda
sz olduu retilir.
SORU: Anlyorum, sadece ahlaki ilecilii gerekli gryorsunuz.
Yani insann isel doasnn kusursuz dengesi, beden ve onun b
tn arzu ve tutkular zerinde eksiksiz bir egemenlik gibi bir ama
cn arac olarak ilecilik?

213
TEOSO F ' N N ANAHTAR!

TEOSOFST: Tam tamna. Fakat bu ara krce ve aptalca de

il, akllca ve bilgece kullanlmaldr. Yani altn tutkusundan dolay
alktan len cimri gibi deil, yarmaya hazrlanan bir atlet gibi.
SORU: imdi genel fikrinizi anladm; fakat acaba bunu nasl uy
guluyorsunuz? rnein vejetaryenlik hakknda ne dnyorsunuz?
TEOSOFST: Byk Alman bilim adamlarndan biri aka gs
termitir ki, hayvani bir doku, ne kadar piirirseniz piirin, ait olduu
hayvann zelliklerini tar. yle ki, ete bakarak onun hangi hayvana
ait olduunu syleyebilirsiniz. Bunu brakn, herkes tadndan ne eti
yediini anlayabilir. Biz bir adm daha ileri gidiyor ve bir hayvann
etini yiyen insann o hayvann zelliklerini aldn ileri sryoruz.
Aynca, oklt bilimlerin deneyleri bize gsteriyor ki, etin insan ze
rindeki "kabalatrc", "hayvaniletirici" etkisi byk hayvanlarda
fazla, kularda az, balklarda ve dier soukkanl hayvanlarda daha
azdr ve sebze yendiinde ise bu etki en aza iner.
SORU: Bu durumda hi bir ey yememek en iyisi deil mi?
TEOSOFST: Yemeden yaayabilseydik, elbette. Fakat madde
var olduka yaamak iin yemek zorundayz. Bu yzden, rencile
rimize beyinlerini ve bedenlerini bulandrmayacak veya arlatr
mayacak kadar az yemelerini tavsiye ediyoruz. Bylece, sezgilerinin
ve isel yetenek ve glerinin gelimesinin nne daha az engel
karm olurlar.
SORU: Vejetaryenlerin srekli olarak ileri srdkleri savlarn
hepsini benimsemiyorsunuz galiba?
Teosofist: Kesinlikle hayr. Baz savlan ok zayfve genellikle ok
yanl varsaymlara dayanyor. te yandan syledikleri birok ey de
doru. rnein, birok hastaln, zellikle amzda ok gze ar
pan baz karakter tiplerinin byk lde et, zellikle konserve et
yemekten kaynaklandna inanyoruz. Fakat vejetaryenliin yarar
lar burada tartlamayacak kadar uzun bir konudur, ltfen baka
bir konuya geelim.

214
 H. P. B LAVATSKY

SORU: Bir soru daha. Blm'nzn yeleri hasta olduklannda

neler yiyorlar?
Teosofist: Elbette, aldklar en iyi nasihatleri takip ediyorlar.
Bu adan hibir kesin kural art komadmz hala anlamadnz
m? Bir kez daha hatrlatmak isterim ki, bu tr meselelerde asla fa
natik bir gr benimsemez, aklc yaklarz. Eer bir hastalktan
veya uzun srm alkanlndan dolay bir insan et yemeden du
ramyorsa, o zaman brakn yesin. Bu bir su deildir ve onun geli
imini sadece biraz engelleyecektir. nk her ey bir yana, bir in
sann bedensel eylemleri, onun ne dnd, ne hissettii, ne gibi
arzularn glendirdii ve zihnine nelerin yerleip bymesine izin
verdiine gre ancak ikincil bir neme sahiptir.
SORU: O halde arap ve alkol kullanmyla ilgili olarak, tahmin
ederim, insanlara imelerini tavsiye etmiyorsunuz?
TEOSOF: Bunlar, insann spiritel geliiminin nnde etten
daha byk bir engeldir. nk alkoln her trnn insann psiik
durumu zerinde dorudan, belirleyici ve zararl bir etkisi vardr.
arap ve alkoln insann isel glerinin geliimine verdii zarar,
haha, afyon ve benzeri uyuturucularn verdii zarardan sadece
biraz daha azdr.

Teosofi ve Evlilik
SORU: imdi de baka bir soru, bir insan evlenmeli mi yoksa
bekar m kalmaldr?
Teosofst: Bu insanna bal. Eer dnyada yaamak isteyen, iyi
bir Teosofst, amacmz iin evkle alan bir insan olmasna ra
men, onu dnyaya balayan balar ve dilekleri olan, ksaca, insanla
rn hayat dedii eyle iini bitirmi ve tek arzusunun Hakikat'i bilmek
veya bakalarna yardm edebilmek olmayan bir insandan bahsedi
yorsak, o zaman, onun dlden ok bo kan piyangoyu ekmesinin
yani evlenmesinin nnde herhangi bir engel yoktur. Eminim evli
lie tmyle kar kacak kadar fanatik ve aklsz olduumuzu dil-

215
TEOSOF'N N ANAHTAR!

nmyorsunuzdur? Tam tersine, uygulamal okltizmin birka r

nei hari, evlilik ahlakszln en iyi ilacdr.
SORU: Evli bir hayat srerken bu bilgi ve gce neden sahip ol
mayalm?
TEOSOFST: Sevgili Baym, sizin psikolojik sorularnza yant
aratramam, fakat bunun iin sunduumuz ahlaki nedenleri size
aklayacak kadar aikar ve sanrm yeterli olan bir yant verebili
rim. Bir insan iki ustaya birden hizmet edebilir mi? Hayr! O halde,
bir kimse dikkatini Okltizm ile kans veya kocas arasnda ble
mez. Eer bunu yaparsa, kesinlikle ikisini de dzgn bir biimde
yapamayacaktr. Size hatrlatmak isterim ki, bir insan sonuna ka
dar kararl deil, her eyi, her eyden nce kendisini feda etmeye
raz deilse, Okltizm ok tehlikeli bir uratr. Fakat bunlar bizim
Blm yelerimiz iin geerli deildir. Ben, insan en yce gayeye
ulatran mritlik yolunu takip etmeye karar verenler iin konuu
yorum. Blmmz'e katlanlarn hepsi deilse bile, ou sadece
balang aamasndadr ve kendilerini gelecek hayatlarda bu yola
girmeye hazrlamaktadrlar.

Teosofi ve Eitim
SORU: Batda var olan mevcut din biimlerinin yetersizliine ve
bir dereceye kadar bugn ok yaygn olan, sizin mutsuzluun yayl
mas olarak grdnz, maddeci felsefeye kar ileri srdnz
gl savlardan biri, zellikle byk ehirlerimizde inkar edilemez
bir biimde yaygn olan, devasa llerdeki sefalet ve kt yaam
koullardr. Ama eitimin yaygnlatrlmas ve akl datlmas yo
luyla bu hali dzeltmek iin ne kadar ok ey yapldn inkar etmi
yorsunuzdur herhalde.
TEOSOFST: Gelecek kuaklarn size bu "akl datma" iin te
ekkr edeceini sanmadm gibi, mevcut eitiminiz de alktan
len yoksul kitlelere herhangi bir fayda salamamaktadr.

216
 H. P. BLAVATSKY

SORU/ Ah! Fakat bize zaman tanmalsnz, insanlar eitmeye

balayal sadece birka yl oldu.

TEOSOFST: Kitlelerin eitimine imdiye kadar balanmadn

itiraf ettiinize gre, Hristiyan dininiz 15. yzyldan beri ne yap
yordu syleyin. Btn Hristiyanlar'n, Hz. sa'nn doru bir takip
isinin ilk yapmas gereken i bu iken?
SORU: Hakl olabilirsiniz, fakat imdi ...
TEOSOFST: Gelin eitimi daha geni bir bak asndan ele ala
lm. Size ok vndnz gelimelerle iyilik deil de, ktlk yap
tnz kantlayacam. Yoksul ocuklarn iin alan okullar, mo
dern toplumun onlar yaamaya mahkum ettii evreye gre iyidir.
Kk bir uygulamal Teosofi alanmas, strap iindeki yoksul kit
lelere sizin (faydasz) akl alamalarnzdan yz kat daha fazla yar
dmc olacaktr.
SORU: Fakat gerekten...
TEOSOFST: Ltfen izin verin bitireyim. Teosofistler'in ok nem
sedikleri bir konuyu atnz, fikrimi sylemeliyim. Gecekondu ma
hallesinde bym, oyun park iin can atm, srekli kaba sz ve
hareketlere maruz kalm bir ocuun resimlerle, ou zaman se
vin veren ieklerle deli parlak, temiz bir snfa konmasnn b
yk bir faydas olduunu kabul ediyorum. Orada ona temiz, kibar
ve dzenli olma, ark syleme ve oyun oynama retiliyor, zekasn
canlandracak oyuncaklar var ve ellerini beceriyle kullanmay
reniyor, onunla ka atlarak deil glmsemeyle konuuluyor, d
vlmek yerine hafife azarlanyor. Btn bunlar ocuu insanlat
rr, beynini gelitirir, onu akli ve ahlaki etkilere aar. Okullar olmas
gerektii gibi olmayabilirler, fakat evlerine kyasla cennet gibiler ve
imdi yava yava evleri de etkilemeye baladlar. Bu sylediklerim
birok yatl okul iin doruyken, sisteminiz insann syleyecei b
tn kt eyleri hak etmektedir.

217
TEOSOF'N N ANAHTAR!

SORU: yle olsun, devam edin.

TEOSOFST: Modem eitimin asl amac nedir? Akl doru ynde
zenginletirmek ve gelitirmek mi, mirastan yoksun mutsuz insan
lara (Karma'nn onlarn omuzlarna ykledii) hayatn ykn kuv
vetle tamay retmek mi, iradelerini glendirmek mi, komula
rna kar sevgi, karlkl ballk ve kardelik duygularn alamak
m, bunlar yaparak karakteri pratik hayat iin eitmek ve biimlen
dirmek mi? Bunlarn zerresi yok. Oysa bunlar gerek eitimin inkar
edilmez amalarn olutururlar. Bunlar hi kimse inkar etmiyor ve
btn eitimcileriniz kabul ediyor; aslna bakarsanz, konuunca man
galda kl brakmyorlar. Peki eylemlerinin pratik sonular nelerdir?
Her gen erkek ve olan ocuu, hayr hayr, btn gen kuak
retmenler yle yant verecektir: "Modern eitimin amac snavlar
gemektir." Doru eylere gpta ve gayret etmeyi gelitirmek yerine,
genler arasnda birbirlerine kar kskanlk, haset ve neredeyse
nefret reten ve bylece nazik duygular yerine mevki ve para iin
arpan, kudurmu bencillikle dolu bir hayat iin eiten bir sistem.
SORU: Bu konuda hakl olduunuzu kabul etmek zorundaym.
TEOSOFST: Peki modern genlii tir tir titreten bu snavlar ne
oluyor? Sonularn okul retiminizin kat bir biimde belirledii bir
snflandrma yntemi sadece. Yani, modern bilimsel yntemin in
san zekasna, szde akla pratik olarak uygulanmas. imdi "bilim,"
zekann, beyin maddesinin mekanik etkileiminin sonucu olduunu
retiyor; dolaysyla, modern eitimin neredeyse tmyle mekanik
olmas, tonlarca zekay reten bir tr otomatik makine olmas man
tk gereidir. Kk bir aratrma, rettikleri eitimin fiziksel hafza
nn eitilmesinden, ezberden ibaret olduunu gsterecektir. Eninde
sonunda btn okullarnz bu dzeye inecektir. Her eyin rekabeti
snavlarn sonularyla llerek yargland bir yerde, salam bir
dnme ve akl yrtme melekesinin gelitirilmesi imkanszdr. Bir
baka konu, okul eitiminin karakterin, zellikle de ahlakn biim
lendirilmesinde ok nemli bir yer arz etmekte olduudur. Sizin mo
dem sisteminiz bandan sonuna kadar szde bilimsel gereklere da-

218
 H. P. B LAVATSKY

yanmaktadr: "Var olma sava" ve "En iyi uyum salayann hayatta

kalmas." Btn insanlarn iine daha kk yatan itibaren hem >
bizzat uygulamalar hem de retme yoluyla bu yle bir ekilde ile
nir ki, onun aklndan, nefsin ya da aa, kiisel, hayvani benliin ha
yatn tmn oluturduu fikrini silmek imkanszdr. Benim kadar
sizin de kabul ettiiniz sefaletin, suun ve kalpsiz bencilliin byk
kaynan gryoruz burada. Tekrar tekrar sylediim gibi, bencil
lik insanln lanetidir, bu hayattaki btn ktlklerin ve sularn
anasdr ve sizin okullarnz da bu tr bencilliin redii yuvalardr.
SORU: Genelletirmeler olarak bunlara tamam, fakat baz ol
gular duymak ve bunun nasl dzeltilebileceini renmek isterim.
Teosof: yle olsun. Sizi tatmin etmeye alacam. Skolastik
kurumsallamann yaratt okul tipi vardr: Yatl okullar, orta
snftan gelenlerin okuduu okullar ve devlet okullar. Bunlar son
derece ticari olanlarla klasik bir biimde idealist olanlarn olutur
duu yelpaze zerinde bir yere konumlanr. Arada ikisinin karm
lar olanlar da vardr. Ticari amal olanlar modern okullar ortaya
karrken, kadim ve kat klasik okullar ar bir sorumluluu yan
strlar; nitekim okul heyeti bunun bir rneidir. Burada bilimsel,
maddeci ve ticari okulun klasik okulun yerine getiini aka g
rebiliriz. Hibir nedeni de ok uzakta aramamak gerekiyor. Bu ei
tim tarznn amac, 19. yzyln en byk faydas yani liralar ve ku
rulardr. Dolaysyla, bu sistemi savunanlarn beyin moleklleri
tek bir noktaya younlamtr. Bu yzden onlar, cahiller ordusuna,
yani smrlmeye, entelektel kardelerinin arl altnda ezil
meye mahkum hayatlar srecek basit insanlara kar eitilmi en
telektel bir aznlktr. Bu tr bir eitim yalnzca Teosof'den deil,
Hristiyanlk'tan da uzaktr. Sonu: Bu eitim dalnn dorudan so
nucu, piyasann, insanlar gafil avlama ve zayf kardelerinden fay
dalanma konusunda eitilmi, kalpsiz, bencil, para yapma makine
leriyle dolup tamasdr!
SORU: Ama devlet okullarmz iin byle bir ey syleyebilir mi
siniz?

219
TEOSOF ' N N ANAHTAR!

Teosofist: Doru, syleyemem. Biimleri farkl olsa da onlar

harekete geiren anlay ayndr: Ne Teosofik ne de Hristiyan'dr.
Eton ve Harrow'dan bilim adam da ksa, ilahiyat da ksa, hepsi
de ayn yolun yokuudur.
SORU: Siz Eton ile Harrow'a 'ticari' demiyorsunuz deil mi?
Teosofist: Hayr. Klasik sistem, her ey bir yana, saygya layktr
ve gnmzde bile baz faydalar retmektedir. Hala hem sosyal hem
entelektel eitimin gerekletirildii okullardan ikisidir bunlar. Do
laysyla aristokratik ve zengin anne babalarn kt zekal ocuklar
nn bu okullara gitmesi ve "kan" ve para snflarndan gelen genlerle
bulumas ok nemlidir. Fakat ne yazk ki giri iin devasa bir yar
sz konusudur, paral snflar artmakta ve yoksul ama zeki ocuklar
hem bu okullardan hem niversitelerden burs almaya almaktadr.
SORU: Fakat bu teoriye gre varlkl "ktler" yoksul akranlarndan
daha fazla almak zorunda.
TEOSOF: Doru. Fakat "iyi uyum salayann hayatta kalmas"
klt bu sistemde ilemiyor, nk tm sistemin tm iddias iyi ol
mayann iyinin yerine gemesidir. Bylece bu okullar byk para
larla en iyi retmenleri her zamanki rencilerinden koparmakta,
doutan yetersiz ocuklar da zaten imi olan memurluklara it
mektedirler.
SORU: Peki btn bunlar siz neye balyorsunuz?
Teosofst: Btn bunlar, insanlarn doal eilimleri ile yetenekle
rine bakmayan ve dzeni iyilie tercih eden ykc bir sistem yzn
den oluyor. Bu ilerici renme cennetinin zavall kk aday anao
kulundan kar kmaz ilkokulun deirmen talar arasna atlyor.
Burada maddeci zihinli fabrikann iileri tarafndan yakasndan ya
kaland gibi, Latince, Franszca, Greke, Tarih, Tablolar ve Forml
lerin altnda eziliyor. yle ki, eer gerekten doal bir dehas varsa,
Carlyle'nin "l szler" dedii mengene bunu ondan skarak alyor.

220
 H. P. BLAVATSKY

SORU: Kukusuz renciye "l szler" dnda baka eyler de

retiliyor ve bu rettiklerinin byk bir ksm onu Teosof Cemiyeti'ne
deilse bile Teosofi'ye ynlendirebilir.
Teosofst: Pek deil. rnein, tarihle ilgili olarak, btn dier
halklara kar nyargnn elik zrhnn zerine uymas, tarih tarih
belirtilmi ulusal nefret ve kana susamln pis kokulu lamna
koarak girmesi iin, kendi ulusu hakknda biraz bilgilendirilmi
tir o kadar. Siz buna m Teosof diyorsunuz. SORU: Dier itirazla
rnz nelerdir?
Teosofst: Bunlara, ncil gerekleri denilen, yzeysel biimde se
ilmi olgularn renilmesini ekleyebilirsiniz, ki bunlarn etdnde
kesinlikle muhakemeye yer yoktur. Sadece ezber zerine kurulmu
tur ve retmenin sunaca "Niin?" akla deil, ortama gre belir
lenmitir.
SORU: Evet ama, sizin, gnmzde Agnostiklerin ve Tan
rtanmazlarn says artt iin sevindiinizi duymutum. yle an
lalyor ki hararetle kar ktnz sistem bile kendi balarna d
nme ve akl yrtme yeteneine sahip insanlar retebiliyor.
TEOSOF: Evet ama bu, sistemden ziyade sisteme tepkiden kay
naklanyor. Cemiyetimizde Agnostikleri, hatta kat Tanrtanmazlar
hangi dinden olursa olsun sofulara tercih ederiz. Agnostik bir akl
her zaman doruya aktr; oysa Hakikat, tpk gnein baykua
yapt gibi sofunun gzlerini kr eder. yelerimiz arasnda en h
manist ve drst insanlar, gemiten beri Agnostikler ve Tanrtan
mazlar (kiisel bir Tanr'ya inanmayanlar) olmulardr. Fakat zgr
dnen olan ve kz ocuklar diye bir ey yok ve genel olarak bu
erken eitim, ezik ve arpk bir akl biiminde kendi izini mutlaka
brakmaktadr. Dzgn ve makul bir eitim sistemi, kr inanla deil
mantk ve dncede kesin bir biimde eitilmi ok canl ve zgr
bir zihin retmelidir. ocuklarnza pazar gnleri ncil'deki mucize
leri retip haftann geri kalan gnlerinde de bilimsel olarak bun
larn imkansz olduunu reterek akl yrtme yeteneini dumura
uratrken, nasl olur da iyi sonular bekleyebilirsiniz?

221
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Peki siz ne yapardnz?

Teosofst: Paramz olsayd, okuma yazma bilen alk adaylarndan
baka bir ey mezun edecek okullar kurardk. ocuklara her eyden
nce kendi balarna ayakta durma, btn insanlara kar sevgi, z
gecilik, karlkl yardmseverlik ve her eyden nce kendi balarna
dnp akl yrtme retilmelidir. Tmyle mekanik ezberleme
iini asgariye indirir ve vakti isel duyular, melekeler ve gizli yetenek
lerin eitilmesi ve gelitirilmesine harcardk. Her ocukla bizzat ilgi
lenmeye alr, yetenekleri en iyi ve en uyumlu ekilde ortaya ksn
diye onu eitir ve zel eilimlerinin doal bir geliim kazanmasn
salardk. nk kafaca ve ahlaken zgr, her adan n yargsz ve
en nemlisi de bencil olmayan erkek ve kadnlar yaratmay hedefli
yoruz. Dzgn ve tam anlamyla Teosofk olmayan bir eitimle bun
larn ounun elde edilemeyeceine inanyoruz.

O halde Neden Teosofi Cemiyeti'ne Kar

Bu kadar nyarg Var?
SORU: Teosof Cemiyeti hakknda sylediklerinizin yars bile
doruysa, ona kar neden bu kadar kt duygular besleniyor? Kendi
bana bile bu ok byk bir sorun.
Teosofst: yle. Fakat Cemiyet'in kuruluundan beri ne kadar ok
sayda gl rakibin karmza ktn unutmayn. Daha nce sy
lediim gibi, eer Teosof Hareketi saysz modern lgnlk gibi za
rarsz ve onlar gibi geici olsayd, ona yalnzca glnp geilirdi - u
anda onun gerek amacn anlamayan kimilerinin yapt gibi. Fakat
o byle bir hareket deil. Aka anlalyor ki, Teosof bu an en
ciddi hareketidir; stelik milyonlarca yoksulu alktan yok olma nok
tasna srkleyen en stteki yzde on aznl ve onlarn akaklar
olan, varlkl orta snflar imanlatan ve mutlu eden gnmzn
toplumsal deerlerini, nyarglarn, batl inanlarn tehdit etmek
tedir. Bunu dnrseniz, iyi gzlemci olup da net grlere sahip

222
 H. r. 8LAVATSKY

baz kiilerin Teosof'nin gerek doasn grp ondan korkarak s

rekli muhalefet etmelerinin gerek nedenini kolayca grebilirsiniz.
SORU: Yani imdi baz insanlarn Teosof'nin neye yol aacan
grp onu ezmeye altn m sylyorsunuz? Fakat Teosof yal
nzca iyilie yol ayorsa, ona kar olanlara imanszlk, kalpsizlik ve
hainlik gibi korkun sulamalar yneltemezsiniz.
Teosofist: Tam tersine, bunu yapmaya ok hazrlklym. Cemiyet'in
kuruluundan itibaren ilk dokuz on ylda karmza kanlara deil,
sadece u son drt yldr bizimle uraanlara gl ve "tehlikeli"
diyorum. stelik bu kiiler Teosofi'ye kar ne bir sz ediyor, ne bir
yaz yazyor ne de bir vaazda bulunuyorlar; kukla olarak kullandk
lar aptallarn arkasnda sessizce alyorlar. Cemiyetimizden birok
kii onlar bilmese de gerek "Kurucular" ve koruyucularmz tara
fndan ok iyi tannmaktadrlar. Fakat kimi nedenlerden dolay u
anda adlarn aklamyoruz.
SORU: ounuz onlar tanyor musunuz, yoksa bir tek siz mi ta
nyorsunuz?
TEOSOFST: Onlar tandm sylemedim. Onlar tanyor da
olabilirim, tanmyor da. Ama onlardan haberim var ve bu yeterli
dir. Onlarn daha ktsn yapmalarn engelliyorum. Byk k
tlkler gerekletirebilir ve saflarmz arasnda, zellikle yalnzca
grne bakan zayf yrekli olanlarmzda karmaa yaratabilir
ler. Fakat ne yaparlarsa yapsnlar, Cemiyet'i yok edemeyeceklerdir.
Bu gerekten tehlikeli dmanlar haricinde -kukusuz sadece ismi
mizi layk olmayan ve genellikle cemiyetin dnda olan Teosofstler
iin 'tehlikeliler'-, rakiplerimizin says saylamayacak kadar oktur.
SORU: Birincilerden bahsedemiyorsanz bile, bu ikinci rakiplerin
kimler olduunu syleyebilir misiniz?
TEOSOFST: Elbette. u kiilerle mcadele etmek zorundayz:

Nefret dolu Amerikan, ngiliz ve Fransz Ruhular;

Btn mezheplerden rahiplerin bitmek bilmez muhalefetleri

223
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

zellikle Hindistan'daki misyonerlerin durmak bilmez nef

ret ve saldrlar

Bunun yol at, [ABD'deki] Psiik Aratrmalar Cemiyeti'nin
nl ve utan verici saldrs;

Daha nce akladm nedenlerden dolay birok nemli (?)
yemizin zaaflarm da saymalyz, hepsi de bize kar olan
nyarglar glendirmek iin ellerinden gelen her katkda
bulunmulardr.

SORU: Bunlar hakknda daha ayrntl bir bilgi verebilir,

Cemiyet'in ksa tarihini, dnyann btn bunlara inanma se
beplerini anlatabilir misiniz? Bylece, bana bunlar sorulduunda
yantm hazr olur.
TEOSOFST: Nedeni basit. Dardaki birok insan Cemiyet hak
knda hibir ey bilmiyor. Daha en bandan dnya Teosof'de baz
mucizevi fenomenler dnda hibir ey grmedi. stelik, bu mucize
lere Ruhu olmayanlarn te ikisi inanmyor. ok gemeden Cemi
yet 'mucizevi' glere sahip olduu grnts veren bir kurum olarak
grlmeye baland. Dnya, Cemiyet'in mucizelere kesinlikle inanl
mamas gerektiini ve hatta byle bir eyin olmadm rettiini;
Cemiyet iinde bu trden psiik glere sahip yalnzca birka kii ol
duunu, onlarn da bunu nemsemediini bir trl anlayamad. Bu
fenomenlerin halka ak bir yerde gsterilmediini, yalnzca zel or
tamlarda, arkadalar arasnda, benzer trden fenomenlerin karan
lk odalar veya medyumlar olmadan yaplabileceini kantlamak iin
gsterildiini de renemedi. Ne yazk ki, bu yanl yarg, konu ile il
gili yazlm ilk kitap olup Avrupa'da byk ilgi gren Bay Sinnett'in
Oklt Dnya (The Oklt World) adl eseriyle iyice glendi. Bu a
lma dikkatleri Cemiyet zerine ektiyse de, oradaki kahramanlar
hakknda ok yanl izlenimlerin uyanmasna neden oldu. Yazar bu
konuda fazlasyla uyarlmt, fakat o ok ak olmayan bu kehaneti
-nk bir kehanetti- dinlememitir.

224
 H. P. BLAVATSKY

SORU: Ruhular ne zamandan beri ve niin sizden nefret ediyorlar?

TEOSOFST: Cemiyet'in kurulduu ilk gnden beri. Teosofi
Cemiyeti'nin llerin ruhlaryla iletiime inanmad, szde 'ruh
larn' genellikle bedensiz kiiliklerin, kabuklarn astral yansmalar
olarak grd gerei duyulur duyulmaz, Ruhular bize ve zel
likle Kurucularmz'a kar iddet dolu bir nefret beslemeye balad
lar. Bu nefret kendini btn Amerikan Ruhuluk organlarnda her
trden iftira, kiiler hakknda naho yorumlar ve Teosofi retile
rinin yanl yorumlanmas eklinde gsterdi. Yllardr yarglanyor,
gzden drlyor ve istismar ediliyoruz. Bu 1875'de balad ve g
nmze kadar devam etmektedir. 1879 ylnda Teosofi Cemiyeti'nin
merkezi New York'tan Hindistan'daki Bombay'a, oradan da Madras'a
tand. Cemiyet Londra'da ube atnda, ngiliz Ruhular tpk
Amerikan dostlar gibi karmza silahla ktlar. Franszlar da ayn
rnei takip etti.
SORU: Peki, Teosofi retilerinin ana eilimi gnmzde btn
dinlerin byk dman olan maddecilie kar olmak olduuna gre
rahipler ve papazlar size neden dman olsun ki?
TEOSOFST: Kilise bize basit bir mantk nedeniyle kardr: "Biz
den olmayan, dmanmzdr." Teosofi herhangi bir kilise veya mez
heple ayn fkirde olmadndan, btn dierleri gibi bir dman ola
rak grlmtr; nk o, btn mezheplerin az ya da ok yanlg
iinde olduunu sylyor. Hindistan'daki misyonerliin bizden nef
ret edip bizi ezmeye almasnn nedeni, kendilerinin bir trl ile
tiim kuramadklar Brahminler'in ve Hint genliinin gruplar ha
linde Cemiyet'e katlmasna tank olmalardr. stelik bu genel nefrete
ramen, Teosofi cemiyetinin yeleri arasnda birok rahip ve hatta
bir iki piskopos da bulunmaktadr.
SORU: Peki nl Psiik Aratrmalar Cemiyeti'ni size dman
eden ey neydi? Kimi alardan ayn alan ett ediyorsunuz ve psi
ik aratrmaclarn birou sizin camiann bir paras.

225
TEOSOF' N N ANAHTAR!

TEOSOFST: lk bata Psiik Aratrmalar Cemiyeti'nin liderleriyle

ok iyi dosttuk, fakat Christian College Magazine dergisinde 'olaa
nst' fenomenlere kar bir sahtekann ilhamlanyla desteklenen yaz
ktnda, Psiik Aratrmalar Cemiyeti de kendi dergilerinde Teo
sof Cemiyeti ile ibirlii iinde gerekletirilmi fenomenlerden ok
fazla bahsettiklerini dnd. Onlar kendilerine yetki sahibi ve ke
sin bir biimde bilimsel olan bir vakf grnts vermek istiyorlard.
Bu yzden Teosofi Cemiyeti'ni kap dan ederek, hatta yok etmeye
alarak, ncil'de bahsedilen Farisileri aratmayacak bir ekilde bn
Teosofstler'in ve Ruhular'n gznde kendilerini aklamaya alt
lar. Onlar iin baka k yolu, baka seenek yoktu, bu yzden bizi
kap dan ettiler. Kendilerini byle davranmaya mecbur hissettiler.
Fakat iki Kurucumuz'un mr boyu sren fedakarln ve ard ar
kas kesilmeyen emeklerini aklayacak grnr bir neden bulmak
iin yle abaladlar ki, onlar adna herhangi bir kar veya avantaja
rastlayamaynca da dmanlanmz son derece sama ve komik bir
son areye bavurdular ve bizim adanmlmz aklamak iin
mehur "Rus casusu teorisi"ne sanldlar. Fakat eskilerin "Kilise'nin
tohumu ehitlerin kanyla sulanr" sz bir kez daha doruluunu
kantlad. Bu saldrnn ilk okunu atlatr atlatmaz, Teosof Cemiyeti
ye saysn ikiye, hatta e katlamtr; fakat o zamanlar yaratlm
olan kt izlenim hala varln srdryor. Bir Fransz yazarn "Ca
lomniez, calomniez tojours et encore, il en restera toujours quelque
ekose" eklindeki szlerinden anlald zere, atlan amuru ne ka
dar silerseniz silin mutlaka geride bir iz kalr. Dolaysyla, bu hak
sz nyarglar var olmaya devam etmektedir. Teosof Cemiyetiyle ve
zellikle Kurucular'yla ilgili her ey, yalnzca kt niyetli dedikodu
lar yznden ok arpk grnmektedir.
SORU: Yine de Cemiyetin var olduu 14 yl boyunca kendinizi
ve almalarnz doru bir kta gstermek iin yeterince zaman
nz ve frsatnz olmu olmal?
TEOSOFST: Nasl ve ne zaman bize byle bir frsat sunulduk?
En nemli yelerimiz, kendilerini kamu nnde temize karmak gibi

226
 H. P. BLAVATSKY

grnen her eyden tiksinirler. Takip ettikleri siyaset her zaman u

olmutur: "Gazetelerin veya insanlarn sylediinin ne nemi var?" ve
"Biz kendi felsefemizi yaamalyz." Cemiyet halka ak dersler vere
meyecek kadar yoksuldu. Bu yzden grlerimizin ve retilerimizin
aklanmas, baar kazanan birka Teosofi eseriyle snrl kald. Der
gilerimiz bugne kadar hala boykot edilmekte, kitaplanmz grmezlik
ten gelinmektedir. Bugne kadar henz hi kimse Teosofistler'in bir
tr eytan-Ylan tapnclar m yoksa Ezoterik Budist mi -artk bu
ne demekse- olduklarndan kesin olarak emin olamad. Akla gelebi
lecek her trden sama hikayeyle gn be gn, yl be yl uramaya
kalkmak bizim amzdan anlamszd. nk daha birinden kurtu
lur kurtulmaz, birincisinin kllerinden daha sama ve kt niyetli
baka bir sylenti ortaya kyordu. Ne yazk; insan doas yledir ki,
bir insan hakknda duyulan iyi bir ey hemen unutulur ve asla tek
rarlanmaz. Fakat bir iftira atp bir hikayeye n ayak olduunuzda,
ne kadar sama, yanl ve inanlmaz olursa olsun, bu iftira sevilme
yen bir karakterle ilikiliyse baarl olacandan ve tarihsel bir ger
ek haline dneceinden emin olabilirsiniz. Tpk Don Basilio'nun
Calumnia rneinde olduu gibi, bir sylenti nce ayanzn altn
daki imleri hareket ettiren yumuak bir esinti olarak balar, ardn
dan birdenbire, ksack bir sre iinde bir boraya, sonra da kkre
yen bir frtnaya dnr. Haberler arasnda iftira, balklar arasnda
ahtapot gibidir. Kiinin zihnini emer, hafzasna sarlr, onunla bes
lenir, iftira yok edildikten sonra bile geride izlerini brakr. Bir iftira
btn beyinleri aan bir maymuncuktur. Btn insan zihinleri ona
kucak aar. Nereden kaynaklandna, amacnn ne olduuna bakl
makszn, byk kk btn iftiralar konukseverlikle kabul edilir.
SORU: Bu iddianzn fazla kapsayc olduunu dnmyor mu
sunuz? ngilizler duyduklarna asla hemen inanmazlar, ulusumuz eit
ansa duyduu sevgiyle tannr. Hatta bir ataszmz vardr: bir ya
lan ayakta duracak bacaklardan yoksundur...
TEOSOFST: ngilizler bir insan olarak ktle inanmaya en az
dier uluslar kadar hazrdr, nk bu ulusal bir zellik deil, insan

227
TEOSOF'N N ANAHTARI

doasyla ilgili bir eydir. Atasznn dedii gibi bir yalann ayakta
duracak bacaklar olmasa bile, inanlmaz derecede hzl kanatlan
vardr ve ngiltere'de tpk baka yerlerde olduu gibi btn dier
haberlerden ok daha uzaa uabilirler. Unutmayn, yalanlar ve ifti
ralar, abone olmadan veya bedelini demeden alabildiimiz tek ha
ber trdr. Gelin bir deney yapalm. Teosof meseleleriyle ok ilgili
olup bizim hakkmzda birok ey duymu biri olarak, aklnza ge
len bu sylentilerden istediiniz kadar hakknda beni sorgulamaya
ne dersiniz? Size yalnzca ve yalnzca hakikat syleyecek ve en ke
sin kantlan gstereceim.
SORU: Pekala, baka bir konuya gemeden nce, u meseledeki
btn hakikati renmek isterim. imdi baz yazarlar sizin retile
rinize "ahlaksz ve zararl" diyor. Dierleri birok 'otorite' ve oryanta
listin Hint dinlerinde cinsel tapnmadan baka bir ey bulamamalar
mesnediyle, sizin retilerinizin Fallik tapnmadan baka bir ey ol
madklarn sylyorlar. Modern Teosof, Dou ve zellikle de Hint
dncesiyle yakn anlama iinde olduu iin hibir zaman bu le
keden kurtulamaz diyorlar. Hatta bazen Avrupal Teosofstler'in bu
uygulamay yeniden canlandrdn iddia edecek kadar ileri gidiyor
lar. Ne diyorsunuz?
Teosofst: Bunu daha nce duymu ve okumutum ve bugne ka
dar bundan daha temelsiz ve yanl bir iftirann ktna tank olma
dm. "Aptal insanlar yalnzca aptal dler grr," der bir Rus atasz.
En ufak bir temele dayanmayan bu trden kt niyetli sulamalar,
gcn, zayf akl yrtmelerden alyor. Teosof Cemiyeti'nin yllar
dr yesi olan yzlerce kadn ve erkee sorun, bugne kadar kendi
lerine herhangi bir ahlaksz veya tehlikeli bir ilke retilmi mi? The
Secret Doctrine kitabmza bakn. Orada eitli kavimlerin doann
sembolizmini yzeysel kavraylar ve ezoterik inanlarda onun d
alizmini kaba biimde maddeci bir tavrla yorumlamalar yznden
tam da bu szn ettiiniz Fallik ritelleri dolaysyla nasl gzden
drldklerini grrsnz. retilerimizin ve inanlarmzn by
lesi kt niyetli yorumlan gerekten tiksinti verici.

228
 H. P. B LAVATSKY

SORU: Fakat Dou dinlerinde fallik unsurun bulunmadn sy

leyemezsiniz, deil mi?
Teosofist: nkar da etmiyorum zaten; sadece, ayn mantn,
Bat'nn dini olan Hristiyanlk'ta da byle bir eyin olduunu kant
layabileceini sylyorum, isterseniz Hargrave Jennings'in Gl Ha
llar (Rosicrucians) balkl kitabn okuyun. Douda Fallik sembo
lizmi belki biraz daha kabadr, nk doaya daha sadktr ya da
daha doru bir deyile Batda olduundan daha saf ve samimidir.
Ama ne daha cinseldir, ne de doulu bir akla batl bir akla getirdii
kaba fikirleri getirir. Belki, Makaraca veya Vallabhaarya diye bi
linen, utan verici bir iki mezhep bu sylediklerimizin dndadr.
SORU: Agnostik dergisinin bir yazar -sizi sulayanlardan biri
bu utan verici mezhebin mritlerinin Teosofist olduunu ve "gerek
Teosofik igrye" sahip olduklarn iddia ettiklerini yazyor.
TEOSOFST: Yanl eyler yazyor, hepsi bu. Cemiyetimiz iinde
tek bir Vallabhaarya yoktur ve hi olmad. Teosofik igrye sahip
olduklar meselesi ise Hindistan'daki mezhepler hakknda tam bir
bilgisizlikten kaynaklanan baka bir uydurmadr. Onlarn "Mahara
calan" yalnzca para ve aptal mritlerinin haremi zerinde hak iddia
eder, baka bir ey istemez. Btn Hindular bu mezhepten tiksinirler.
Yine bavurmak zorunda kalacam. The Secret Doctrine ki
tabmzda meselenin ayrntl bir aklamasn bulabilirsiniz. Son
bir ey sylemek gerekirse, Teosofi ruhu Fallik tapnmaya kardr.
Teosofi'nin oklt ezoterik blm ise buna egzoterik blmnden
daha fazla kardr. Yukarda bahsettiinizden daha byk bir iftira
ile karlamamtk. imdi baka bir soru sorun.

Teosofi Cemiyeti Para Yapmaya m alyor?

SORU: Pekala. ki kurucudan herhangi birinin, Colonel H.S. 01-
cott veya H.P. Blavatsky'nin, baz gazetelerin yazd zere Teosof
Cemiyeti'nden dnyevi bir menfaat temin ettikleri doru mudur?
TEOSOFST: Bir kuru bile. Gazeteler yalan sylyor. Tam ter
sine, her eylerini cemiyete vermiler ve neredeyse dilenecek hale

229
TEOSOF'N N ANAHTAR!

dmlerdir. ''Dnyevi menfaatlere" gelince, maruz kaldklar ifti

ralar ve eletirileri dnn de sonra sorun bu soruyu!
SORU: Oysa birok misyoner yayn organnda, giri ve abonelik
cretlerinin btn masraflar atn okudum Ayrca kurucularn
ylda yirmi bin Sterlin para yaptklar syleniyor!
TEOSOFST: Bu bir yalan, tpk dierleri gibi. Ocak 1889 ylna
ait yaymlanma hesaplarda, 1879'dan itibaren alman btn parala
rn eksiksiz kaydn bulabilirsiniz. Bu on yl boyunca btn kaynak
lardan (giri cretleri, ba vs ) elde edilen toplam mebla alt bin
Sterlin'in altndadr ve bu parann byk bir ksm da bizzat kuru
cularn zel kaynaklarndan veya yaymlanan eserlerinin kazancn
dan gelmitir. Btn bunlar, Psiik Aratrmalar Cemiyeti gibi d
manlarmzn bile kabul ettikleri ak ve resmi gereklerdir. u anda
iki kurucunun da tek kuruu yoktur: Biri de eskisi gibi alamaya
cak cemiyete kitaplaryla para kazandramayacak kadar yal sadece
teosof amal yazlar yazabilecek vakti bulabilen yal bir kadndr.
Ona bir teekkr bile ok grlyor. SORU: Ama yaamak iin pa
raya ihtiyalar var? TEOSOFST: Hi de deil. Arkadalarnn yar
dmyla karnlarn doyurup kalacak bir yer bulabiliyorlarsa, pek
baka ihtiyalar yoktur.
SORU: Fakat, zellikle Madam Blavatsky yazlaryla gnlk na
fakasndan fazlasn karamaz m?
TEOSOFST: Hindistan'dayken, Rusya'daki gazetelere yazd
yazlarla ylda ortalama bin Rupi kazanyordu ve hepsini Cemiyet'e
vermiti.
SORU: Siyasi makaleler mi yazyordu?
Teosofst: Asla. Hindistan'da kald yedi yl boyunca yazd her
ey basl haldedir. Sadece dinler, etnoloji, Hint gelenekleri ve Teo
sofi hakkndadr. Asla siyaset zerine yazmamtr; bu konuyu bil
medii gibi, ilgi de duymuyor. Yine iki yl nce, ayda toplam 1,200
altn Ruble eden szlemeleri, btn vaktini ve gcn alan Cemiyet

230
 H. P. B !AVATSKY

iin almasn brakmadan yapamayaca iin reddetmitir. Bun

lar kantlayabilecek belgeleri var.
SORU: Peki o veya Albay Olcott, neden dierlerinin -birok Te
osofistin- yapt gibi yapmyor ve kendi meslekleriyle ilgilenip ka
lan vakitlerinde Cemiyet iin almyorlar?
Teosofist: nk iki efendiye birden hizmet ederlerse, hem mes
leklerinde hem insanlk hizmetinde en iyisini yapamazlar. Btn ger
ek Teosofstler, kiisel olan kiisel olmayann uruna, u andaki
varln gelecek kuaklarn yararna feda etmek zorundadr, iki ku
rucu da insanlara rnek olmazsa, kim olacak?
SORU: Bu rnei takip eden bakalar var m?
Teosofst: Size gerei sylemek zorundaym. Avrupa'da saysz
ubemizde toplam yarm dzine insan var.
SORU: O halde Teosof Cemiyeti'nin kendine ait byk bir ser
mayesi ve fonu olduu doru deil?
Teosofist: Yanl. nk hibir eyi yok. imdi Sterlinlik giri
creti ve yllk deme kaldrld iin, Hindistan'daki merkezde bu
lunan personelin alktan lp lmeyecei bile kafamzda bir soru.
SORU: O zaman neden aidatlar ykseltmiyorsunuz?
Teosofst: Biz Kurtulu Ordusu deiliz; asla dilenmedik ve dile
nemeyiz; ne de kiliselerin rneini takip edip 'ba' toplayabiliriz.
Ara sra Cemiyet'e destek olsun diye baz adanm dostlarmzn kat
ks olarak gnderilen miktarlar da gnll balardr.
SORU: Fakat Madam Blavatsky'e byk miktarlarda paralar ve
rildiini duydum. Drt yl nce onlara Hindistan'da katlmaya gelen
gen, zengin bir 'Dosttan' 5,000 Sterlin ve birka yl nce Avrupa'da
len tannm zengin bir Amerikal beyefendi yenizden 10,000 Ster
lin aldnz duydum.
TEOSOFST: Size bunlar anlatanlara unu syleyin: Bu byk
iftiray ya onlar uydurdu ya da bakalarnn aleti oluyorlar. Teosofi
Cemiyeti kurulduundan beri Madam Blavatsky ne yukarda bah
sedilen iki beyefendiden ne de baka birinden para istemi veya al-

231
TEOSO F ' N N ANAHTAR!

mtr. Bu iftiray kantlamak isteyen varsa buyursun. Ancak, onun

iin, bahsedilen kurucunun Teosofi'den para kazandn kantlamak,
ngiltere Bankas'nn iflas ettiini kantlamaktan daha zor olacaktr.
Bu iftiralar Londra aristokrasisine ait iki hanmefendiden kaynak
lanm ve vakit gemeden dedikodunun kayna bulunarak doru
olmadklar kantlanmtr. Bu iftiralar, unutkanlk denizine gml
dkten sonra bir kez daha iftirann pis kokulu sularnda yzeye vu
ran cesetlerden baka bir ey deildir.
SORU: Ayrca bana, Cemiyet'e bir sr byk miraslar kald
anlatld. Cemiyetin yesi bile olmayan tuhaf bir ngiliz 8,ooo Ster
lin miras brakm, dier 3,000 veya 4 ,000 Sterlinlik miktar ise
Avustralyal bir ye brakmtr. Bu doru mu?
TEOSOFST: lkini duydum ve ayrca biliyorum ki, yasal olarak
miras braklm veya braklmam olsa da, Teosof Cemiyeti asla bu
paray almam, kurucularna da resmi bir bildiri gelmemitir. nk
Cemiyetimiz o zamanlar tzkl, dolaysyla resmi bir kurum olma
d iin, Probate Mahkemesi Hakimi bu vasiyeti dikkate almam
ve mebla miraslara vermitir. Birincisi byle, ikincisi ise doru
dur. Miras sahibi bizim adanm yelerimizden biridir ve sahip ol
duu her eyi Teosof Cemiyeti'ne brakmay vasiyet etmitir. Fakat
Bakan Albay Olcott meseleyi inceledii vakit sz konusu yemizin
baz ailevi nedenlerden tr mirastan mahrum brakt ocuklar
olduunu grmtr. Dolaysyla bir kurul toplam ve kurulda mi
rasn reddedilmesi gerektiine ve parann yasal miraslara verilme
sine karar verilmitir. Teosof Cemiyeti bakalarnn hakk olan bir
paradan faydalanmak isteseydi, kendi ismine layk olamazd. Byle
bir ey yasal bile olsa, Teosof ilkeleriyle uyumaz.
SORU: Yine, bunu sizin kendi derginize dayanarak sylyorum,
Hindistan'da Teosofist olan bir Raca, Cemiyet'e 25,000 Rupi ba
lamtr. Teosofist dergisinin 1888 Ocak saysnda ona bu byk ba
iin teekkr ettiniz mi?

232
 H. r. B LAVATS KY

TEOSOFST: Ettik, yle: Cemiyet'in fonuna 25,000 Rupi'lik c

mert vaadinden dolay "H.H. Maharaca'ya Teekkrlerimiz iletilsin"
eklinde konutuk. Teekkr etmi olduk, fakat bu para hala bir va
atten ibarettir ve henz Merkez'imize ulamamtr.
SORU: Fakat kukusuz Maharaca herkesin nnde bu ba
yapmaya sz verdi ve herkesi nnde teekkr aldysa, szn mut
laka tutar?
TEOSOFST: Sz bir buuk sene nce verilmiti; yine de tutabi
lir. Fakat ben gelecekten deil, imdiden bahsediyorum.
SORU: O halde nasl devam edeceksiniz?
TEOSOFST: Adanm birka Cemiyet yemiz herhangi bir dl
veya teekkr beklemeden almaya devam ettii, baz iyi Teosofst
ler arada srada yaptklar bala bizi desteklii srece cemiyet var
olmaya devam edecek ve hibir ey onu ezemeyecektir.
SORU:Birok Teosofist'in "Cemiyetin arkasndaki g"ten bah
settiini duydum ve Sinnett'in eserinde Cemiyet kuran, onu kolla
yan ve koruyan kimi "Mahatmalar"dan bahsediliyor?
Teosofst: Yantma glebilirsiniz, ama bu doru.

Cemiyetin alanlar
SORU: Bu insanlar byk Ustalar, Simyaclar'm ve bir sr ey
biliyorlarm. Bay Sinnett'in The Occult World adl almasna ba
karsak, iradeleriyle bir sr mucizeler gerekletirebilmelerinin yam
sra, kurunu altna evirip istedikleri kadar zengin olabiliyorsa, ne
den para bulup Cemiyeti ve kurucularn desteklemiyorlar?
Teosofist: nk onlar bir mucizeler kulb kurmadlar. nk
Cemiyet insanlara onlarda uyku halinde olan gleri onlarn kendi
abalaryla uyandrmasna yardm etmek iin kurulmutur. nk,
hangi mucizevi eyleri yapabiliyor olursa olsunlar kalpazan deil
ler, ne de adaylarn ve yelerin nne fazladan, gl bir ayart -

233
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

karmak isterler. Teosofi satn alnacak bir ey deildir. Dolaysyla,

son 14 yldr tek bir ye bile ne Ustalar'dan ne de Cemiyet'ten tek bir
maa veya deme almamtr.
SORU: Yani personelden hi kimseye maa vermiyor musunuz?
Teosofist: u ana kadar hi kimseye vermedik. Fakat herkes
yemek, imek ve giyinmek zorunda olduu iin, tm zamanlarm
Cemiyet'e harcayan ve bu saydmz eyleri kendi bana karlaya
mayan insanlarn, Hindistan, Madras'taki Merkezimizde 'ihtiyalar'
giderilmektedir; bu 'ihtiyalar' gerekten asgaridir. Fakat Cemiyet'in
ii byk lde artt ve Avrupa'da (iftiraclar sa olsun) artmaya
devam ettii iin, daha fazla alana ihtiyacmz var. Birka yemi
zin emeine karlk birka kuru verebileceimizi umut ediyoruz.
nk tm vaktini Cemiyet'e vermeye hazr btn dostlarmz ok
iyi bir i siciline, mkemmel bir kariyer ihtimaline sahip olduu halde
yar maaa bizimle almay semektedir.
SORU: Peki bu fonu kim salayacak?
TEOSOFST: Dierlerinden azck daha zengin olan baz dost
larmz. Teosofi zerinden para kazanacak olan insan bize gre ok
deersizdir.
SORU: Fakat kitaplarnz, dergileriniz ve dier yaynlarnzla
mutlaka para kazanyorsunuzdur.
TEOSOFST: Yayncnn hesaplarnn gsterdii zere, Mad
ras'taki Teosofist dergisi tek kar yapan organdr ve bu kar her yl
Cemiyet'e verilmitir. Lucifer sat says giderek atmasna ramen,
sofu kitap satclar ve istasyon bfelerinin boykotu yznden henz
masrafn karma noktasna gelememitir. Fransa'daki Lotus, b
tn vaktini ve emeini ona veren bir Teosofist'in ok byk olmayan
zel kaynaklaryla balam ve ayn kaynan yetersizliinden dolay
da yaynma son vermitir. Ne New York Paih, ne de yine bir bayan
yemizin zel kaynaklaryla yeni karmaya balad Revue Tteo
sophique, henz kar yapabilmitir. Londra'daki Teosophical Publis-

234
 H. r. 8LAVATSKY

hing Company'nin kad kitaplar kar getirse de, hepsi Cemiyet'in

hizmetine harcanmaktadr!
SORU: Ltfen bana Mahatmalar hakknda anlatabileceiniz her
eyi anlatn. Bugne kadar onlar hakknda o kadar sama ve eli
ik ey sylendi ki insan neye inanacan aryor ve ortalkta bir
sr komik hikaye dolayor.
TEOSOFST: Size "komik" geliyor olabilir.

235
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

1 141
TEOSOF'NN MAHATMALAR'I

"In Ruhlar" m, yoksa "Lanetli Cinler" mi?

SORU: "Ustalar" dediiniz kiiler kim? Bazlar onlarn "Ruhlar"
olduunu, bazlar bir tr doast varlk olduunu, bazlar da sa
dece efsane olduunu sylyor.
Teosofist: Hibiri doru deil. Hatta bir gn, Teosofist olmayan
birinin, onlarn bir tr erkek denizkzzlarz olduunu sylediini duy
dum, her ne demekse! nsanlarn sylediklerine bakarsanz, hibir
zaman onlar hakknda doru bir kavraya ulaamazsnz. Onlar, her
eyden nce, bizim gibi bir anadan babadan domu olup, tpk di
er faniler gibi bir gn lm tadacak olan insanlardr.
SORU: Tamam, fakat bazlarnn bin yanda olduu syleniyor,
doru mu bu?
TEOSOFST: Bir bstn banda sa bitmesi kadar doru ve mu
cizevi. u ana kadar hibir teosofi usturas da bu sa kazyamad.
Bunlar ne kadar inkar etsek, insanlar ne kadar doru dnmeye
sevk etsek, bu icatlar o kadar sama hale geliyor. Methuselah'n 969
yanda olduunu duydum, fakat inanmak zorunda olmadm iin
gldm. Srf bu yzden hala birok insan benim gnahkar bir sa
pk olduumu dnyor.
SORU: Fakat ortalama insandan uzun yayorlar?
Teosofist: Sizce ortalama mr nedir? Lancet gazetesinde 190
yana merdiven dayam bir Meksikal olduunu okumutum; fa-

236
 H. P. BLAVATSKY

kat Methuselah'n yaad sylenen yllarn yarsn yaam sradan

bir insan, bir fni, bir Usta duymadm. Baz ustalar sizin olaan de
diinizi mr sresini epey gemektedir ki bunu mucizevi bir yan
yoktur ve aralarnda ok az uzun yaamak isteyecektir.
SORU: Mahatma kelimesi gerekte ne anlama geliyor?
Teosofst: Sadece "Yce Ruh" demektir; ahiaki ykseklik ve ente
lektel aydnlanma dolaysyla Yce Olan anlamnda. Eer skender
gibi lkeler fethetmi bir askere 'Byk' unvan veriliyorsa, o zaman
Doa'nn gizemlerinde skender'in sava alanlarndakinden daha b
yk zaferler kazanm olanlara neden Byk veya Yce demeyelim
ki? stelik, bu terim Hint kkenlidir ve ok eskidir.
SORU: Peki onlara neden "Efendiler" diyorsunuz?
Teosofst: Onlara "Efendiler" diyoruz; nk onlar bizim ret
menimizdir, nk belki eksik ifade ettiimiz, belki eksik anladmz
btn Teosofik gerekleri onlardan rendik. Bizim inisiye dediimiz
bu insanlar, ok bilgili ve kutsal ahslardr. Bildiimiz anlamda i
leke deillerdir, bununla birlikte Bat dnyasnn mcadele ve hen
gamesinden kesinlikle uzak duruyorlar.
SORU: Peki kendilerini bu ekilde yaltmalar bencillik deil mi?
Teosofist: Ne bencillii? Teosofi Cemiyeti'nin yaadklar, dnya
nn onlara ve onlarn retilerinden faydalanmaya hazr olmadm
kantlamyor mu? Bir Atom profesrnn ocuklara arpm tablosunu
retmesinin faydas ne? stelik onlar kendilerini sadece Bat'dan
yaltyorlar. Kendi lkelerinde en az dier insanlar kadar ortadalar.
SORU: Bu insanlarn doast gleri var m?
Teosofst: Size daha nce de sylediim gibi doast bir eye
inanmyoruz. Edison iki asr nce yaasa ve fonograf kefetseydi,
eytann icad olarak grlerek icadyla birlikte yaklrd. Ustalarn
kulland gler her erkek ve kadnda uyku halinde bulunan ve ar
tk resmi bilimin bile kabul etmeye balad potansiyellerin geli
mi hallerinden baka bir ey deildir.

237
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

SORU: Bu insanlarn baz yazarlarnza ilham verdii ve hepsi

deilse bile kimi Teosofik eserleri onlarn dikte ettirdii doru mu?
Teosofist: Kimi kitaplar yle. Kelimesi kelimesine onlar tarafn
dan dikte edilmi pasajlar var, fakat genelde sadece fikri verirler ve
nasl yazlacan yazara brakrlar.
SORU: Fakat bu bal bana bir mucize, yle deil mi? Bunu na
sl yapyorlar?
Teosofst: Sevgili baym, kendinizi byk bir hataya srklyor
sunuz. Nitekim ok yaknda bilim de sizin savlarnz rtecektir.
Neden sizin dediiniz gibi bir "mucize" olsun ki? Mucize demek baz
doast aralarn ileyii anlamna gelir, oysa Doa ve Doa yasa
lar dnda ve tesinde bir ey yoktur. Bugn modern bilimin ka
bul ettii birok 'mucize' biiminden biri de Hipnotizma ve onun bir
tr dnce transferi olan ve fiziksel hastalklarla baaryla sava
mada bile kullanlabilen "telkin" gcdr. Bilim dnyasnn iki zihin
arasnda, birbirlerine uzaklklar ne olursa olsun, birbirine deen iki
beden kadar etkileim olduunu kantlayaca gn ok yakndr. ki
zihin birbirleriyle alakal olup beynin aralar manyetik ve elektrik
olarak birbirlerine uyumlu hale geldiinde, bir zihinden tekine is
tem dahilinde dnce iletmeyi hibir ey engelleyemez. Zihin elle
tutulur bir cisme sahip olmad, yani zihinle dnce nesnesi ara
snda bir mesafe bulunmad iin, iki zihin arasndaki tek fark, hal
farkdr. Bu hal fark ortadan kalkarsa, uzaklk ne olursa olsun, ger
ekleecek olan dnce transferi neden 'mucize' olsun?
SORU: Fakat Hipnotizma'nn bunun gibi mucizevi ve harika bir
ey yapmadn kabul edersiniz?
Teosofist: Tam tersine. Bir Hipnotizmacnn, kobayn beynini,
kobayn organizmasn kullanarak, kendi dncelerini, hatta kendi
szlerini ona sylettirecek lde etkileyebildii kantlanm bir olgu
dur. Her ne kadar fiili dnce transferiyle ilgili fenomenlerin says
u an iin az olsa da, bunu salayan yasalar bilimsel olarak kantlan
dklar vakit, bu olgunun ne noktalara kadar uzanabileceini kimse

238
 H. P. 8LAVATSKY

tahmin edemez. Sadece Hipnotizma'mn abecesi ile bu tr eyler so

nular retilebiliyorsa, bir Usta'nm Psiik ve Spiritel gleriyle re
tecei eylere, sizin bu alemlerin yasalarna dair bilginizin snrll
nedeniyle "mucize" dememeniz mmkn m?
SORU: O halde bizim fizikilerimiz neden deneyler yayp aynsn
baarmaya almyorlar? rnein ngiltere'den Prof. Bernheim ile
Dr. C. Lloyd Tuckey, Nancy'den Prof. Beaunis ile Liegeois, Liege'den
Delboeuf, Rochefort'tan Burot en Bourru, Bordeaux'dan Fontain ve
Sigard, Zrih'ten Forel ve Marsilya'dan Despine, Amsterdam'dan
Van Renterghem ile Van Ee-den, Stockholm'den Wetterstrand ve
Lefpzig'den Schrenck-Notzing ve bunun gibi birok baka nl ya
zar ve fiziki bu ynde aratrmalar yapmtr.
Teosofist: lk olarak, bahsettiiniz kiiler, psiik ve spiritel
alemlerin srlarnn ve yasalarnn gerek bir kavrayna sahip Us
talar olmayp, maddenin dar kapsam dna adm atmaya korkan
maddecilerden ibaret kimselerdir, ikincisi, sz konusu glerin ula
labilir olduu bilgisi onlara verilmedike, bunu kamtlayamazlar.
SORU: Peki onlara bu retilebilir mi?
Teosofist: Beyinlerindeki birikmi maddeci artklarn son ato
muna kadar temizlenmesiyle hazrlanmadklar mddete hibir
ey retilemez.
SORU: Bu ok ilgin. Ustalar Teosofstler'in ouna ilham ve
rip dikte ettirdi mi?
Teosofist: Tam tersine ok az kiiye. Bu tr operasyonlar zel art
lar gerektirir. Kara Kardeliin yoz, ama usta dzeyindeki bir ye
sinin (Biz onlara "Glge Kardelii" veya Dugpa'lar diyoruz) al
mas daha az engelle karlar. Eylemlerini engelleyecek herhangi bir
spiritel yasa olmad iin bu tr bir Dugpa "byc" istedii zihin
zerinde hakimiyet kurar ve onu tmyle kendi er glerinin esiri
yapar. Fakat bizim Efendilerimiz bunu asla yapmazlar. Bir insann
lmsz Ego'su zerinde tam bir egemenlik kurma hakkna sahip
deillerdir; aksi Kara Maji olur. Bu yzden, sadece kiinin fiziksel ve

239
TEOSO F 'N N ANAHTAR!

psiik doalar zerine eylemde bulunup, kiinin zgr iradesine el

srmez. Dolaysyla, bir kimse, retmenine olan ball ve sevgisi
araclyla Efendilerle psiik bir rabta kurmad mddete, gerekli
koullarn yerine getirilmedii bir zihne dnceleri ileten ret
menler, sz konusu kiinin alannn bulutsu kaosuna nfuz ederken
byk glklerle karlarlar. Fakat buras byle bir konu iin uy
gun bir yer deil. unu sylemek yeterli olacaktr: Eer G varsa,
o zaman bu Gce rehberlik eden (bedenli veya bedensiz) Zekalar ve
bu Gcn tanmasna arac olan veya alnmasn salayan, yaa
yan bilinli aralar vardr. Sadece kara majiye kar dikkatli olalm.
SORU: "Kara maji" ile kastnz nedir?
Teosofst: Sadece, psiik gleri veya doann herhangi bir sr
rn istismar etmek, Okltizmin glerini bencil ve gnahkar amalar
iin kullanmak. Telkin gcn kullanarak hastasna hrszlk yapt
ran veya cinayet ileten bir hipnotizmac bize gre bir kara majisyen
dir. Parisli Dr. Brown-Sequard'm u anda Avrupa'nn btn gazete
lerinde konuulan kefi, insan kanma 'hayvan' enjekte etme zerine
kurulu mehur "genleme sistemi", yazlanlar doruysa, bilinsizce
yaplm olsa da kara majidir.
SORU: Fakat bu sizin dediiniz, ortaalardaki cadlk ve b
yclk inanlar. Kanunlar bile artk byle eylerin varln ka
bul etmiyor.
Teosofist: Yasalar adna ok kt. nk byle bir ayrmdan yok
sun olmakla yarg hatasna srkleniyor. 'Kara by' ifadesi sizi "ba
tl" tns yznden korkutuyor. Peki yasa yukarda bahsettiim hip
notizma glerinin istismarlarn cezalandrmayacak m? Fransa ve
Almanya'da hali hazrda cezalandrmtr. Fakat kantlanm bir b
yclk suunu cezalandrdn hararetle reddedecektir. Hekimlerin
veya mesmercilerin (hipnotizmaclarn) telkin gcnn gerekliine
ve etkililiine inanp, ayn glerin kt amalar iin kullanlabilece
ine inanmay reddedemezsiniz. Birini kabul ediyorsanz tekini de
kabul etmelisiniz. yiye inanp ktye inanmazlk edemezsiniz. Hi
bir ey kart olmadan var olamaz. Eer gece, karanlk ve er ztlk

240
 H. P. B LAVATSKY

oluturmasayd, ne gn, ne k, ne de iyilik, bilincinizde herhangi

bir ifade gcne sahip olabilirdi.
SORU: Oysa, byk psiik, majik gler dediiniz eylere tam
anlamyla inanan, ancak Cadlk veya Byclk gibi kelimelere g
len insanlar tanyorum.
THEOSOFST: Bu neyi kantlar? Sadece mantksz olduklarn.
Onlar adna zldm, iyi ve kutsal Ustalarn var olduunu bilen in
sanlar olarak bizler, kt, er Ustalarn, yani Dugpa'larn var oldu
una da inanyoruz.
. SORU: Fakat Ustalar gerekten mevcutsa, neden nmze
kp Madam Blavatsky ile Cemiyet'e ynelik sulamalar annda
rtmyorlar?
TEOSOFST: Ne sulamalar?
SORU: Onlarn var olmadklar, hepsinin hava cva olduu
Blavatsky'nin onlar uydurduu sulamas. Bunlar Madam'n ismine
zarar vermiyorlar m?
TEOSOFST: Byle bir sulama ona gerekte nasl zarar ve
rebilir ki? Onlarn var olduu iddias zerinden para kazand m,
faydaland m, n edindi mi? Size syleyeyim; tek kazand haka
retler, istismarlar ve iftiralardr. Uzun zaman nce tmyle kaytsz
kalmay renmeseydi, ona ok ac ektirecek olan eylerdir bun
lar. Bu sulamalar; nihayetinde ne anlama geliyor? Eer onu su
layan aptallarn gzleri nefretleriyle kr olmam olsayd, byle bir
eyi sylemeden nce dnrler ve gizli iltifatlarn fark ederlerdi.
Ustalar onun uydurduunu sylemek unu demektir: Teosofi kitap
larnda bahsedilen felsefenin tmn o yaratt. Ezoterik Budizm'in
yazld mektuplarn yazan o olmal. The Secret Doctrine (Gizli
reti) kitabndaki her ilkeyi o icat etti. Bylece bilime, belki yz yl
sonra kefedecei kayp balantlar armaan etti. Ayrca bunu sy
leyerek, Blavatsky'nin sylediklerine inanan, yani kandrm olduu
yzlerce insandan daha akll olduunu sylemi oluyorlar. Eer sy
ledikleri doruysa, Blavatsky, i ie gemi in kutular gibi birok

241
TEOSOF'N N ANAHTAR!

Mahatma'dan oluuyor olmal. nk Madam Blavatsky'nin yaz

d iddia edilen "Mahatma mektuplar" birbirinden tmyle farkl
ve ayn sluplarda yazlmlardr. Demek ki, sulayanlara gre b
tn hepsini o yazd; ne yetenek ama!
SORU: yle diyorlar. Sizden halk nnde Psiik Aratrmalar
Cemiyeti'nin raporunda yazld gibi, "ismi altn harflerle yazl
mas gereken an en byk arlatan" diye bahsedilmesi ac ve
rici deil mi?
TEOSOFST: Doru olsayd veya daha az maddeci veya daha az
nyargl insanlardan gelseydi, ac verebilirdi. O kiisel olarak me
seleyi ayplasa da Mahatmalar glp gemektedir. Aslna bakarsa
nz bu ona yaplabilecek en byk iltifat.
SORU: Fakat Blavatsky'ni n dmanlar iddialarn kantla
dklarn sylyorlar.
TEOSOFST: Savc da, hakim de, jri de siz olunca bunu sy
lemek ok kolay. Kendi takipileri ve bizim dmanlarmz dnda
kim inanyor onlara?
SORU: Konuyu aratrmak iin Hindistan'a bir temsilcilerini gn
derdiler, yle deil mi?
TEOSOFST: Doru. Nihai yarglar da tmyle gen bir ada
mn, doruluu kontrol edilmemi ifadelerine ve iddialarna daya
nyor. Bu raporu okuyup arkadama anlatan bir avukat, hayatnda
bylesine "komik ve kendiyle elien bir rapor" grmediini ifade
etmi. Bu raporda karlkl olarak birbirini gideren bir sr varsa
ym ve 'iler hipotez' bulunmaktadr. Bu ciddi bir sulama m imdi?
SORU: Yine de Cemiyet'e byk zarar verdi. Peki Blavatsky ne
den kendi ismini en azndan bir mahkeme nnde temize karmad?
TEOSOFST: nk:
. Bir Teosofst olarak grevi kendisine yaplan hakaretlere ya
nt vermemektir.
2. Ne Cemiyet'in ne de Madam Blavastky'nin bu tr mahkeme
lere harcayacak paras vardr.

242
 H. P. l\ LAVATSKY

3. Saldr Avustralyal dzenbaz bir keinin ynlendirdii yal

bir ngiliz koyun srsnden geldii iin, onlara yant ver
mek hem komik olacak, hem de ilkelerine ters decektir.

SORU: ltifat ediyorsunuz. Yani bu iddiann yalan olduu kesin

bir biimde ve yasal olarak kantlam olsayd daha iyi olmaz myd?
TEOSOFST: Belki. ok n yargsz olduunu varsaysak bile, her
hangi bir mahkemenin veya hakimin psiik fenomenlerin gerekli
ini kabul edeceine gerekten inanyor musunuz? Ayrca bize kar
"Rus Casusu'', Tanrtanmazclk ve hainlik sulamas ve bir sr di
er iftirayla saldrm olduklarn hatrlarsanz, mahkemede adalet
arama abasnn bizim iin nasl beyhude olacan kolayca grebilir
siniz. Psiik aratrmaclar btn bunlar ok iyi bilmektedir ve ba
mzn stne basp kendilerini kurtarmak iin btn bunlar bir
avantaj olarak kullanmlardr.
SORU: Psiik Aratrmalar Cemiyeti, Mahatmalar'n varln ke
sin bir ekilde reddediyor. Daha en bandan itibaren, onlarn Madam
Blavatsky'nin kendi beyninin rn bir hayal olduunu sylyorlar.
TEOSOFST: O kadar aptal olduunu sanmyorum. Bu sadece bir
teori bile olsa, en ufak bir itirazmz yok. Her zaman syledii gibi,
insanlarn Ustalara inanmamasn yeliyor o. Aka ilan ediyor ki,
onlarn isimleri ve yce ideallerine halel gelmesindense, insanlarn,
Mahatmalar'n bulunabildii tek lkenin beyinlerinin gri maddesi
olduunu, yani, onlar kendi i bilincinin derinlerinden kardn
dnmelerini tercih ediyor. Bata, onlarn mevcut olduklarna kar
btn kukular protesto etmiti. Artk ne kantlama ne de kantla
mama peinde. nsanlar istediklerini dnebilirler.
SORU: Ama bu Ustalar kesinlikle varlar, deil mi?
TEOSOFST: Biz olduuna inanyoruz. Yine de bunun bir nemi
yok. Birok insan, hatta baz Teosofstler ve eski Teosofistler onlarn
varlna dair hibir kant grmediklerini sylyorlar. Bu da dorudur.
Madam Blavatsky bu durumda u alternatifi neriyor: Eer Ustalar'

243
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

o uydurduysa, felsefeyi ve baz kiilerin sahip olduu pratik bilgiyi

de o uydurmutur. Bu durumda ustalarn var olup olmadklarnn
bir nemi var m? Blavatsky burada, bizim aramzda. Onun var ol
mad ispatlanabilir mi? Eer onlar tarafndan bize verilen bilgi iyi
bir bilgiyse ve ortalama zekann stnde birok insan tarafndan ka
bul edilmise, bu konu zerinde neden bu kadar grlt koparlyor?
Blavatsky'nin bir arlatan olduu kantlanmamtr ve kantlanama
yacaktr. Oysa 'Ustalarn' vaaz ettii felsefenin, onu kim icat etmi
olursa olsun, doru bir biimde anlaldnda, ok salam bir temele
sahip yararl bir felsefe olduu kuku gtrmez bir gerektir. Nefret,
intikam, haset, yararl kibir ve hsrana uram hrslar gibi aa ve
dzeyden ve er duygularyla hareket eden iftiraclar, anlalyor ki,
bu iddialarla onun entelektel glerini gklere kardklarnn far
knda deiller. Zavall aptallar, yle dnmek istiyorlarsa, yle ol
sun. Gerekten, Madam Blavastky'nin, dmanlar tarafndan
Kre Yce Usta, bir "Mahatna" olarak grlmeye hibir itiraz yok.
Bugne kadar iin hakikatinde srar etmesinin nedeni, tavus kuu
nun tyleriyle kendini ssleyen bir karga pozisyonuna dmemektir.
SORU: Cemiyet'e bylesine iyi ve bilge insanlar rehberlik edi
yorsa, neden bugne kadar birok hata yapld?
TEOSOFST: Ustalar Cemiyet'e rehberlik etmiyorlar, Cemiyet'in
kurucularnn da rehberlik grevi yok. Bugne kadar hi kimse de
aksini iddia etmedi. Sadece onu kolluyor ve koruyorlar. imdiye ka
dar hibir hatann sinsice ieri girmemesi, ierde kopan hibir skan
daln, dardan gelen en zararl saldrlarn onu alaa edememi
olmas bunu kantlyor. Ustalar imdiye deil, gelecee bakarlar ve
bir musibet bin nasihatten yedir. Dier "Ustaya" (Hz. isa'ya) gelince,
o, adamn cebine be taler koyup gnderdiinde, ona parasn na
sl iki katna karacan anlatmad, bir taler verdii aptal uana
da onu topraa gm demedi. nk, herkes kendi bilgeliini kendi
deneyimleri ve erdemleri sayesinde kazanmaldr. ok daha byk
bir "Ustaya", bizzat Kutsal Ruh'a sahip olduunu syleyen Hristiyan
Kiliseler, sadece 'hatalardan' deil, asrlardr sren "kanl sular-

244
 H. P. 8 LAVATSKY

dan" da sorumlular. Yine de hibir Hristiyan, "Ustaya" inanmazlk

etmez, yanl m? Oysa, hi kimse Kutsal Ruh'u grmedii ve onun
Kilise'ye rehberliine tank olmad -Kilise'nin tarihi debunun tam
tersini gsterdii- iin, onlarn Ustalarnn varl bizim Mahatma
larn varlndan daha varsaymsaldr. Errare humanum est "Hata
insann varoluunda vardr." Biz konumuza dnelim.

Kutsal simlerin ve Terimlerin stismar

SORU: O halde iittiklerim, yani Teosof yazarlarnn ounun bu
Ust,lar'dan ilham ald veya onlar grp sohbet ettii doru deil?
Teosofist: Olabilir de olmayabilir de. Nereden bilebilirim? Kant
yk onlarn omuzlarnda. Aralarndan kimileri, birka tanesi -as
lnda ok az- bu tr ilhamlarla vnrken ya ak bir biimde ya
lan sylemi ya da halsinasyon grmlerdir; kimileri ise gerekten
Ustalar'dan ilham almtr. Bir aac meyvesinden tanrsnz, dolay
syla btn Teosofistler'i yazdklar veya sylediklerine bakarak de
il de eylemlerine bakarak yarglamak gerekir. Tm Teosofi kitap
lar, bal olduklarn iddia ettikleri otoriteye deil, kendi balarna
deerlendirilmelidirler.
SORU: Fakat Madam Blavastky bu sylediinizi kendi kitaplar
iin -rnein The Secret Doctrine kitab iin- kabul eder mi?
Teosofist: Kesinlikle. nszde, aklad retiyi Ustalar'dan
rendiini sylyor, ancak daha sonra yazdklarnda ald ilhamlar
dan bahsetmiyor. En iyi Teosofistlerimiz ise Ustalar'n adnn kitap
larmzla birlikte anlmamasn tercih ederler. nk birka istisna
dnda bu eserlerin ou, kusursuzluktan hi de uzak kalmayp, kimi
zaman ak ve yanl ynlendirici hatalar iermektedir, iki Usta'nn
isimlerinin kutsall bu ekilde zarar grmtr. Onlar grmedi
ini syleyen bir tek medyum bulamyoruz. Ortalkta dolaan b
tn sahte cemiyetler, ticari nedenlerden dolay, imdi bizimkilerden
daha yce "ustalarn" onlara rehberlik ve yneticilik ettiini ileri s
ryor! Maddi kazan arzusu, kibir veya sorumsuz medyumluk y-

245
TEOSO F' N N ANAHTAR!

znden, bu tr iddialar ortaya atan insanlarn gnahlar oktur ve

ardr. Birok insan, deersiz altn karlnda spiritel hakikat,
g ve bilgi srlarn satmay teklif eden bu cemiyetlere paralarn
kaptryor. En kts de bir yanda Okltizm'in kutlu gardiyanlar
nn ve kutsal isimlerinin bu kirli batakla srklenip, korkun g
dler ve ahlaksz uygulamalarla kirletilmesi, te yandaysa binlerce
insann bu dolandrclklar, sahtekarlklarla ilgili haberleri rene
rek, Hakikat ve Ik yolundan uzak durmas sz konusu. Tekrar sy
lyorum, btn samimi Teosofstler, kalplerinin ta en derinlerinde,
bu kutsal isimlerden ve eylerden halk nnde bahsedilmi olmasn
dan pimanlk duyuyor ve tm kalbiyle, keke bunlar birka adan
m ve gvenilir dost arasnda gizli tutulsayd diyor.
SORU: Gerekten de bugnlerde ikide birde isimlerden bahse
diliyor. Son zamanlara kadar, kendilerine "Ustalar" denilen insan
larn var olduunu bilmiyordum.
Teosofist: Doru. Bildiimiz ve iittiimiz eyleri yaymlamak ko
nusunda acele etmeyip, bilgece sessizlik ilkesine uysaydk, bu kfre
neden olmazdk. Dikkat edin, bundan on drt yl nce, yani Teosofi
Cemiyeti kurulmadan nce bahsettiimiz tek konu vard: 'Ruhlar".
Herkes her yerde onlardan bahsediyordu ve hi kimsenin aklna ya
ayan "Ustalar", "Mahatmalar" veya "Efendiler"den bahsetmek gelmi
yordu. "Okltizmin" mevcut olduunu birka kii bilse bile, hi kimse
Glhallar'n adn duymamt. Artk ok farkldr. Biz Teosofst
ler, ne yazk ki, Dou'da Ustalarn ve Efendilerin ve Oklt bilginin
var olduundan ilk bahsedenler olduk. imdi bu kelimeler herkesin
bildii eyler. Kutsal isimlerin ve eylere kar kfrn Karma's bi
zim omuzlarmza dmtr. Bu konularla ilgili olarak u anda bu
labileceiniz her ey -says hi de az deildir bunlarn- u ya da bu
ekilde Teosof Cemiyeti ile Kurucular'nn bu yndeki ilgisiyle ili
kilidir. Dmanlarmz yanllarmzdan kazanyorlar. Son zaman
larda kan retilerimizi hedef alan bir kitabn yirmi yllk bir 'Usta'
tarafndan yazld iddia ediliyor. Artk bu, herkesin inanabilecei
bir yalan haline geldi. Oysa bu kitaba ilham verenleri ve onu kaleme

246
 H. P. BLAVATSKY

alan biliyoruz. Kaleme alan diyoruz, nk kendisi bu konuda hi

bir ey yazamayacak kadar cahildir. 'lham' kaynaklar ise kendi ze
kalaryla orantl bir intikam duygusuna sahip insanlardr. Bu sahte
'Usta'nn arkasnda aslnda birka kii var. Teosofik balarn zerine
inen 'Usta' balyozlar, bundan yirmi yl nce Bayan Emma Hardinge
Britten'inArt Magic and Ghost Land kitabndaki "Louis" karakteriyle
balad, imdi de karmzda The Light ofEgypt kitabnn bir dier
sahte Usta' olan 'Yazan' var. Bu eser Ruhular tarafndan Teosofi'ye
ve teosofi retilerine kar yazlmtr. Fakat pimanlk fayda etmi
yor. Tek umudumuz, bizim yaptmz ayrmlar sayesinde insanla
rn; artk isimleri her yerde iitilen ve birok suun maskesi haline
gelen bu Ustalar'a giden gerek yolu bulabilmeleridir.
SORU: "Louis"in bir Ustaolduunu ret mi ediyorsunuz?
Teosofist: Biz hi kimseyi reddetmiyoruz, bu soylu grevi dman
larmza brakyoruz. Art Mezgidin Ruhu yazar byle bir 'Usta'y
tanyor olabilir de olmayabilir de. Byle sylemekle sz konusu ba
yann son birka yldr bizler ve Teosofi hakknda yazdklarndan
ok daha azn sylemi oluyorum; yani onun bilecei bir itir bu.
Sadece ciddi bir mistik gr annda, szde 'Usta', Lord Rosse'nin,
irlanda, Parsontown'da ina edilmi olup asla oradan tanmam
olan teleskopu araclyla ngiltere, Greenwich'te 'ruhlar' grmekte
olduunu okuduumda (bkz. Ghost Land, . ksm, s. 33), sz ko
nusu 'Usta'nnn bilimsel konulardaki cehaletine armam ho kar
lanmaldr. Bizim retmenlerimiz'in mridleri tarafndan bugne
kadar yaplan btn hatalar ve gaflar geen bir gaftr bu. stne
stlk bizim Ustalarmz'n retilerini rtecek arkada da bu
'Usta'dan bakas deil!
SORU: Bu meseleyle ilgili duygularnz anlyorum ve doal bu
luyorum. imdi bana sylediiniz ve akladnz her eyin nda,
size hakknda birka soru sormak istediim bir konu var.
Teosofist: yantlayabilirsin, yantlarm. Nedir?

247
TEOSOF'N N ANAHTAR!

248
 H. P. BIAVATSKY

I SONU I
TEOSOF CEMYET'NN GELECEG

SORU: Gelecekte Teosofi'den ne bekliyorsunuz?

TEOSOFST: Eer Teosof'den bahsediyorsak, o gemiin btn
dnglerinde ortaya km olduu gibi gelecein sonsuzluunda da
var olmaya devam edecektir. nk Teosofi demek, lmeyen Haki
kat demektir.
SORU: Pardon, ben Teosofi Cemiyeti'nin geleceini kast etmitim.
TEOSOFST: Onun gelecei neredeyse tmyle Kurucular'n
lmnden sonra Cemiyeti ynlendirme ve vazifeleri yerine getirme
grevini devralacak olan yelerin sahip olduu bilgiye ve bilgelie,
kendilerini adamalarna, ciddiyetlerine ve zgeciliklerine baldr.
SORU: Bencillikten uzak ve adanm olmalannn nemini grebi
liyorum, fakat bilgilerinin bu meselede dier nitelikler kadar nemli
olmasn kavrayamadm. u anda srekli ekleme yaplan mevcut ki
taplar yeterli deil mi?
TEOSOFST: Ben -en nemlisi bu olsa da-, ezoterik retinin
teknik bilgisinden bahsetmiyorum, haleflerimizin Cemiyet'e reh
berliklerinde nyargsz ve net olmasnn neminden bahsediyo
rum. Bugne kadar Teosofi Cemiyeti'ne benzer btn dier abalar
baanszhkla sonulanmtr. nk eninde sonunda yozlaarak bir
mezhebe dnm, kendine ait kesin ve deimez domalara sahip
olmu, ancak yaayan Hakikat'in getirebilecei canll yitirmitir.
Btn yelerimizin belli bir din veya mezhepte doup bydklerini,

249
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

onlarn kuaklarndan hemen herkesin hem psiik hem de zihinsel

yaplarnn ve muhtemelen bunlarn sonucu olan yarglarnn az ya
da ok bu etkilerle biimlendirilmi olduunu unutmamamz gere
kir. Eer miras aldklar bu nyarglardan kendilerini kurtaramazlar
ya da hemen fark edip onlar tarafndan ynlendirilmemeyi baara
mazlarsa, sonu Cemiyet'in u ya da bu dncenin kysna srk
lenmesi, orada kflenip lmesinden baka bir ey olamaz.
SORU: Peki ya bu tehlikeden kanlrsa?
TEOSOFST: O zaman Cemiyet 20. yzyl grecek ve gelecek
yzyl boyunca da yaamaya devam edecektir. Eninde sonunda Din,
Vazife ve nsanseverlik konusunda soylu fikirlere sahip geni grl
zeki insanlar etkileyecektir. Bundan sonra yava, ama kesin adm
larla dogmalarn ve inanlarn demirden kafesini paralayacak, ulusal
ve rksal nefret ve engelleri zecek ve btn insanln kardeliinin
bizzat gerekletirilmesinin yolunu aacaktr. Bat da Teosofi'nin mo
dern zihinlerin anlayabilecei bir ey haline getirdii zgn retisi
ile felsefesinin sayesinde Dou'nun gerek deerini takdir etmeyi
renecektir. Dahas, baz semptomlarn hali hazrda Amerika'da gr
meye baladmz psiik gler ve melekelerin gelitirilmesi, salkl
ve normal bir seyirde ilerleyecektir, insanlk, bencillik ve er arzu
larn onu tad iler kendi haline brakldnda, kanlmaz ola
rak varacamz tehlikelerden hem bedensel hem de ruhsal olarak
korunabilecektir. nsann zihinsel ve psiik geliimi ahlaki ilerleme
siyle kout bir ekilde ilerleyecek, iinde yaad evre ise bugn he
men her yerde grdmz uyumsuzluk ve sava yerine zihnindeki
iyi niyeti ve huzuru temsil edecektir.
SORU: Harika bir resim. Fakat syleyin, btn bu eylerin tek
bir yzylda gerekleeceine gerekten inanyor musunuz?
Teosofist: Pek deil. Fakat her yzyln son yirmi be ylnda bah
settiim Ustalar insanln spiritel geliimine belirgin ve kesin yol
larla yardm etmeye alrlar. Her yzyln bitiinde spiritellikte -ya
da dilerseniz mistisizmde- byk bir canlanma gereklemitir. Bu
retileri temsil eden baz insanlar ortaya karlar ve az ya da ok bir

250
 H. P. l\IAVATSKY

oklt bilgi ve reti yaylr. Eer merak ederseniz, bu hareketleri, ya

zl tarihin izin verdii lde, yzyllar boyunca takip edebilirsiniz.
SORU: Peki, bunun Teosof Cemiyeti'nin geleceine ne etkisi
olabilir?
Teosofist: Cemiyet'imiz eklinde ortaya kan gnmzn abas
eskilerden daha baarl olursa, 20. yzyl iin vakit geldiinde, r
gtl, canl ve salkl bir kurum olarak hazr bekleyecektir. nsan
larn gnlleri ile kalplerinin genel hali, Teosofi retileri sayesinde
saflap ilerlemi olacak, dogmatik yanlsamalar ile nyarglar, en
azndan belli bir dereceye kadar silinmi olacaktr. Bununla da kal
mayacak, retileri her yerde ulalabilir hale geldii iin, Hakikat'in
yeni Meale Taycs ortaya ktnda, saysz insan birlemi bir
ekilde ona katlacaktr. O da insanlarn gnllerinin kendi mesajna
hazr olduunu grecek, yeni hakikatleri giydirebilecei hazr bir dil,
onun geliini bekleyen ve yolundaki mekanik, maddi engelleri ortadan
kaldracak hazr bir rgt bulacaktr. Bylesi frsatlarn sunulaca O
nsan'n ne kadar baarl olabileceini bir dnn ve bir sr en
gelle evrili olduu halde Teosof Cemiyeti'nin son on drt ylda ya
pabildikleriyle bir kyas edin. Btn bunlar dnn ve Teosofi Ce
miyeti nmzdeki yz yl boyunca misyonuna, kurulu amalarna
sadk kalarak hayatta kalmay baarrsa, dnyann yirmi birinci yz
ylda bugne kyasla bir cennet olacan ileri srme cretini gste
rirsem, sizce fazla m iyimser hareket etmi olurum?

25 1
TEOSOF'N N ANAHTARI

252
 H. P. B LAVATSKY

I EK I
TEOSOF CEMYET HAKKIN DA BLG

Teosofi Cemiyeti
Teosofi Cemiyeti 17 Kasm 1875 ylnda New York'ta kuruldu.
Kurucular Din ve Bilim adna en yararl eyin Sanskrit, Pali, Zend
ve dier dillerdeki, Bilgelerin ve nisiyelerin insan ve doaya dair
yksek hakikatleri insanln kullanmna sunduu kadim metinle
rin yeniden canlandrlmas olduuna inanmaktadr. Cemiyet kesin
bir biimde ayrmclktan uzaktr ve cemiyet almalar btn rk
larn bilgili insanlarnca hakikatin aratrlmasna bencil olmayan
bir ballk ve hakikati paylamak konusunda' karszlkla, madde
cilii kontrol altnda tutmak ve zayflayan dini ruhu glendirmek
iin iyi niyetle gerekletirilmelidir. Cemiyetin amalar en basit ifa
deyle unlardr:
1. Irk, din, cinsiyet, snf ve renk ayrm yapman insanln Ev
rensel Kardeliinin bir ekirdeini oluturmak.
2. Ari ve dier Dou yaznnn, dinlerinin ve bilimlerinin et
dn yaygnlatrmak.

3 . Cemiyetin yalnzca bir ksm yesini balayan bir ama,

Anayasa'da ve Yasalar<la tanmland gibi dini bir alma
deildir. Bir insan Dinler krssnde profesr olabilir ve bir
ok dinin inanlarn retebilir, ama yine de dindar olmaya-

253
TEOSOF'N N ANAHTAR!

bilir. Dolaysyla dini retmek anayasal anlamda dini bir a

lma deildir. Cemiyet'in kurulu bildirgesindeki iki maddede
din kelimesinin oul olarak kullanldna dikkat edilme
lidir. Dini retmek dini bir ey deil, eitimle ilgili bir ey
dir. "Dinlerin incelenmesini tevik etmek", beeri tarihin
incelenmesini tevik etmektir. Ayrca bulgularma gre ce
miyet kendine zg herhangi bir dini inanca veya tapnma
biimine sahip deildir.
4. Dileki edebiyat ve bilimlerin incelenmesini tevik etmeyi
ama edinmitir. Bu amalar anayasann erevesi dahi
lindedir.
5. Son maddeyle ilgili olarak "insandaki gizli fiziksel gler ile
doann aklanmam yasalarnn" aratrlmas maddesi
bulunmaktadr. Bu iki ifade ak anlamyla alndnda iti
raza yer brakmaz. Fakat ak anlam dnda baka anlam
lar olduuna inanmak iin nedenler vardr.

Mahkeme Teosofi kelimesinin yaygn olarak kabul edilen anla

mn dikkate almaktadr. Teosofi konusunda bilgim olmasa da, bu
terim birok ey dnda, Teosofistlerin bile aklamak, hatta anla
mak iddiasnda bulunmadklar, fizikilerin ve metafizikilerin bu
gn bildii yasalar ihlal eden fiziksel ve psikolojik tezahrleri ve fe
nomenleri kast etmektedir. Ruh arma, mesmerizm, durugr, ruh
ifas, zihin okuma ve benzeri gibi fenomenler bu gruba dahil edi
lebilir. Bu meseleyle ilgili tanklk ederim ki bu trden tezahrlere
ve fenomenlere inanmak yeliin bir art olmayp her ye bu ko
nuda kendi grne sahip olmakta zgr braklsa da, soruturma,
tartma konularndan hareketle yelerin byk bir blmnn bu
gn bilimin normal d veya insan st dedii eylere inanmaktadr.
Bu konularda hangi gr benimseyecei, bu trden srlar cann
istedii gibi soruturup soruturmamak tmyle vatandan vicda-

254
 H. r. ll LAVATSKY

nna kalmtr. Fakat buradaki sorun udur: Mahkeme bylesi bir

giriimi yasal izin vermeli midir? Voodoculuk hilekar insanlarn cahil
ve batl inanl insanlar zerine uygulad bir tr aldatmadr. Hi
bir mahkeme bu tr bir uygulamaya yasal izin vermez. Dolaysyla
hukuki yardm arayan bu trden giriimlerin doasn soruturmak
bir mahkemenin grevi deildir. Burada Vooduculuk ile (kesin oldu
umdan ahsen ok emin olmasam da) okltizm dediim yukarda
bahsedilen uygulamalar arasnda bir paralellik kurmaya almyo
rum. Sadece Mahkeme'nin neyi soruturmas gerektiini gstermek
iin Voodoculuu u bir rnek olarak iliyorum. Eer okltizm hak
knda soruturma yaparsak onun da zaman zaman bakalarm etki
altnda brakmak iin kullandn grrz. Fakat bu onun esas ya
ps aleyhine bir kant oluturmaz. Kt insanlar hemen her eyi ben
cil amalar uruna istismar edebilirler. Bu cemiyetin amac vgye
deer bir amatr; aklanmam fiziksel ve psikolojik fenomenlerin
mevcut olduunu varsayarak onlar aklamay ama edinmilerdir.
nsanda gizli gler olduunu varsayarak, onlar kefetmeye al
maktadr. Belki samalklar ve istismarlar bunun geliiminin henz
ham bir aamasnda olmaktadr. Mahkeme, genellikle insanst ol
duu dnlen glerin ve doast olduu dnlen fenomenlerin
varln iddia eden okltizm gibi eyleri aratrrken, okltizmin ya
sal stats hakknda, kanaatimce, sz konusu olgularn doruluuna
yasal olarak karar vermek yoluyla deil, ama onun halkn gznde
iyi bir ne sahip olup olmadna, taraftarlarnn kt, dar kafal ve
gvenilmez insanlar olup olmadklarna bakarak karar vermelidir.
Bu alardan tanklk edersem, bir sr Avrupa lkesinde ve yine
bu lkede bilim alannda mehur olmu insanlarn olarak, doann
aklanmam yasalarn ve insann fiziksel glerini aratrmak.

Cemiyeti katlrken hi kimsenin dini inanlar sorulmaz, ne

de bu inanlara mdahaleye izin verilmitir. Fakat ye katlmadan

255
T EOSOF 'N N ANAHTARI

nce karde yelerine en az kendine gsterdii kadar hogr gs

terme sz vermelidir.
Merkez, brolar ve ynetici kadro Madras'n bir kasabas olan
Adyar'da bulunmaktadr. Burada Cemiyet'e ait oo dnmlk bir
arazi, binalar, bir Dou Ktphanesi, her 27 Aralkta Genel Kurul'un
topland byk bir salonu vardr.
Tamamlanmaktan uzak olsa da Cemiyet'in bir ekirdekfonu mev
cuttur, yatrmlarn geliri mevcut masraflar karlamaya gitmekte
dir; bunlar bugne kadar giri cretleri, balar ve her yenin k
k miktardaki yllk deme ile karlanmaktayd. Ancak Cemiyet'in
tznde 1889 ylnda yaplan deiikle birlikte her ey gnll ba
ve katlma dntrlm, yllk deme, giri cretleri kald
rlmtr; dolaysyla Cemiyet artk tmyle yelerinin ve dier in
sanlarn cmertliine gvenmektedir. Cemiyet hibir maa vermez;
btn iler gnlller tarafndan yaplr. Gnlller kendilerine ve
rilen basit yiyecekler ve zel artlar izin verdii zaman basit kya
fetlerle yetinmek zorundadr.
Btn Cemiyet'in Resmi Sorumlusu u anda Bakan'dr ve btn
resmi ilemler ve balar Bakan'n ismine yaplmaldr. Bakan'n
tam adresi: Henry Steel Olcott, Adyar, Madras, Hindistan. Cemiyet
bir kurum olarak siyasetten ve konusu dndaki alanlardan kesin
bir ekilde uzak durur. Kurallar kesin bir ekilde yelerinin bu me
selelerde tam bir tarafszl bozmalarn yasaklar.
Cemiyet'in dnyann eitli yerlerinde ubeleri vardr ve srekli
olarak yenileri rgtlenmektedir. Cemiyet'in temel kurallar ih
lal edilmedike her ube kendi tzyle ynetilir ve kendi ilerini
merkezin mdahalesi olmadan gerekletirir. Belli blgelerde bulu
nan ubeler (rnein Amerika, ngiltere, Seylan vb.) ynetim kolay
l nedeniyle bir grup olutururlar. Ayrntlar iin Cemiyet'e katl
mayla ilgili btn gerekli bilgilerin de bulunabilecei 1889 Gzden
Geirilmi Tzk'e baknz.

256
 H. r. B LAVATSKY

Gnmze dek (1889) Cemiyet'in 173 ubesi kurulmutur. Ayrn

tlar iin Teosof Cemiyeti'nin tzne baknz. Tzk Recording
Secretary of the Teosophical Society Adyar, Madras adresinden veya
ubelerin genel sekreterlerinden elde edilebilir.
ngiltere: Dr. A. Keightley, 7 Duke Street, Adelphi, Londra Ame
rika: William Q. Judge, P.O. Box 2659, New York

Teosofi Cemiyeti'nin Yasal Stats

St. Louis Teosofi Cemiyeti'ne yasal bir stat kazandran aadaki
belge nemli bir belgedir. nk Teosof Cemiyeti'nin benimsedii
grn, bir Amerikan Yasal Mahkemesi tarafndan ahitlerin dik
katle soruturulmas sonrasnda resmi kaytlara geirilmi halidir.
1. Dileki dini bir kurum deildir. Bu olguyu kayda geir
memizin nedeni dilekinin kulland Teosof kelimesinin
olas dini manalar iermesidir. Cemiyet'in kurulu metninde
yazan "dini amalar iin kurulmu cemiyet" ibaresi, kana
atimce, ksmen tapnma iin oluturulmu bir cemiyete ia
ret etmektedir. Bu tapnma, ya her ikisi de ahsi eylemler
adanmay ve belki duygusal gc ieren bireysel bir eylem
ya da bir dini inanc yaymak iin kurulan bir rgt iaret
etmektedir. Bir insann cebir retmesi gibi dini retmek,
kanaatimce, Anayasa'da ve Yasalar'da tanmland gibi dini
bir alma deildir. Bir insan Dinler krssnde profesr
olabilir ve birok dinin inanlarn retebilir, ama yine de
dindar olmayabilir. Dolaysyla dini retmek anayasal an
lamda dini bir alma deildir. Cemiyet'in kurulu bildirge
sindeki iki maddede din kelimesinin oul olarak kullanl
dna dikkat edilmelidir. Dini retmek dini bir ey deil,
eitimle ilgili bir eydir. "Dinlerin incelenmesini tevik et
mek", beeri tarihin incelenmesini tevik etmektir. Aynca

257
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

bulgularma gre cemiyet kendine zg herhangi bir dini

inanca veya tapnma biimine sahip deildir.
2. Dileki edebiyat ve bilimlerin incelenmesini tevik etmeyi
ama edinmitir. Bu amalar anayasann erevesi dahi
lindedir.
3. Son maddeyle ilgili olarak "insandaki gizli fiziksel gler ile
doann aklanmam yasalarnn" aratrlmas maddesi
bulunmaktadr. Bu iki ifade ak anlamyla alndnda iti
raza yer brakmaz. Fakat ak anlam dnda baka anlam
lar olduuna inanmak iin nedenler vardr.

Mahkeme Teosof kelimesinin yaygn olarak kabul edilen anla

mn dikkate almaktadr. Teosofi konusunda bilgim olmasa da, bu te
rim birok ey dnda, Teosofstlerin bile aklamak, hatta anlamak
iddiasnda bulunmadklar, fizikilerin ve metafizikilerin bugn bil
dii yasalar ihlal eden fiziksel ve psikolojik tezahrleri ve fenomen
leri kast etmektedir. Ruh arma, mesmerizm, durugr, ruh ifas,
zihin okuma ve benzeri gibi fenomenler bu gruba dahil edilebilir. Bu
meseleyle ilgili tanklk ederim ki bu trden tezahrlere ve fenomen
lere inanmak yeliin bir art olmayp her ye bu konuda kendi g
rne sahip olmakta zgr braklsa da, soruturma, tartma ko
nularndan hareketle yelerin byk bir blmnn bugn bilimin
normal d veya insan st dedii eylere inanmaktadr. Bu konu
larda hangi gr benimseyecei, bu trden srlar cann istedii
gibi soruturup soruturmamak tmyle vatandan vicdanna kal
mtr. Fakat buradaki sorun udur:
Mahkeme bylesi bir giriimi yasal izin vermeli midir? Voodo
culuk hilekar insanlarn cahil ve batl inanl insanlar zerine uy
gulad bir tr aldatmadr. Hibir mahkeme bu tr bir uygulamaya
yasal izin vermez. Dolaysyla hukuki yardm arayan bu trden giri
imlerin doasn soruturmak bir mahkemenin grevi deildir. Bu-

258
 H. P. 8 LAVATSKY

rada Vooduculuk ile (kesin olduumdan ahsen ok emin olmasam

da) okltizm dediim yukarda bahsedilen uygulamalar arasnda bir
paralellik kurmaya almyorum. Sadece Mahkeme'nin neyi soru
turmas gerektiini gstermek iin Voodoculuu u bir rnek olarak
iliyorum. Eer okltizm hakknda soruturma yaparsak onun da za
man zaman bakalarn etki altnda brakmak iin kullandn g
rrz. Fakat bu onun esas yaps aleyhine bir kant oluturmaz. Kt
insanlar hemen her eyi bencil amalar uruna istismar edebilirler.
Bu cemiyetin amac vgye deer bir amatr; aklanmam fizik
sel ve psikolojik fenomenlerin mevcut olduunu varsayarak onlar
aklamay ama edinmilerdir.
nsanda gizli gler olduunu varsayarak, onlar kefetmeye
almaktadr. Belki samalklar ve istismarlar bunun geliiminin
henz ham bir aamasnda olmaktadr. Mahkeme, genellikle insa
nst olduu dnlen glerin ve doast olduu dnlen fe
nomenlerin varln iddia eden okltizm gibi eyleri aratrrken,
okltizmin yasal stats hakknda, kanaatimce, sz konusu olgula
rn doruluuna yasal olarak karar vermek yoluyla deil, ama onun
halkn gznde iyi bir ne sahip olup olmadna, taraftarlarnn
kt, dar kafal ve gvenilmez insanlar olup olmadklarna bakarak
karar vermelidir. Bu alardan tanklk edersem, bir sr Avrupa
lkesinde ve yine bu lkede bilim alannda mehur olmu insanla
rn okltizme inandn bulguladm. ok geni ve deiik alanlarda
byk bir bilgi kapasitesine sahip Sir Edward Bulwer Lytton'un bir
okltist olduu iddia edilmektedir ve bu iddia kendisinin en az iki
kitabnda aka ifade edilmitir. Brown niversitesi'nin eski rek
tr Wayland, normal d zihinsel operasyonlar hakknda yazar
ken unlar syler:
Konu bana gre en ciddi aratrmalara deer. Hibir ekilde
alaya alnabilecek bir konu deildir, tam tersine ok felsefi bir dik
kat talep etmektedir:

259
TEOSOF 'N N ANAHTAR!

nsana ne kadar artc gelirse gelsin btn mantkl kukularn

tesinde ak bir biimde kantlanmtr ki organizma olaan duyu
kanallar dnda normalst alglara sahiptir.
Bu tr tanklklar Teosofi'ye en azndan bir saygdeerlik katmak
tadr. Daha fazla emekle yann dorularn tam dorulara dnmesi
veya bunlarn sahteliklerinin ortaya kmas meselesi Mahkeme'nin
hakknda karar veremeyecei bir konudur. Dilekilerin tznde
yasalar ihlal eden herhangi bir ey grmyorum, i bu sebeplerle di
lekilerin taleplerinin kabul edilmemesi iin herhangi bir engel gr
mediimi onurla ifade ederim.
AUGUST W. ALEXANDER

Bilir Kii

260