Professional Documents
Culture Documents
YAATILMASINDA KLTREL
CRA MEKNI OLARAK ETM
KURUMLARININ ROL: ZMR HALK
IKLARI DERNE RNEKLEM
Zlfikr BAYRAKTAR *
*
Yrd. Do. Dr., Gediz niversitesi, Fen Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Blm,
Trk Halk Bilimi Ana Bilim Dal, e-posta: zulfikarbay@gmail.com.
I. GR
son dnemde bu gelenein icra mekn olarak neden eitim kurumlarnda kendine
yer bulduunu aslnda bir ynyle aklayabilmektedir. zellikle lkemiz eitim
sisteminde yaayarak renme anlaynn yava yava benimsenmesiyle beraber
bu trden etkinliklerin says art gstermeye balamtr. Artk, retmenler
klk geleneini uzun uzadya yazl kaynak zerinden rencisine aktarmak
yerine klarla irtibata gemekte ve onlar okula davet ederek bu gelenein
genlerle bulumasna imkn tanmaktadrlar.
Eitim kurumlarndaki snflarda ya da byk salonlarda renci, retmen ve
akademisyenlerden oluan bir topluluk nnde icra edilen klk gelenei,
her ne kadar doal ortamndan izole edilerek de icra edilse, yine izleyici ve
dinleyici olarak bu deneyimi yaayan genler iin bu, hayatlarnn her dneminde
zihinlerinde yer edecek bir tecrbe olarak kalmaktadr. Bal tarif etmekle tadn
anlatmak zordur. Ancak tadna bakabilirseniz onu tanmlayabilir, tad ile ilgili
yorumda bulunabilirsiniz. klk geleneini de bala benzetecek olursak ancak
bir k ya da k grubu karsnda bu deneyimi yaayan kii, bu gelenein ne ifade
ettiini anlayabilmekte ve tadna varabilmektedir. Yoksa bir k ya da k grubu
karsnda bu deneyimi yaamadan sadece yazl kaynaklara bal kalnarak verilen
bir eitim anlayyla yalnzca bir tarif ve tanmlama yaplabilir.
klk geleneinin varlnn ortadan kalkt veya devam ettii biimindeki
tartmalar bir yana braklacak olunursa, kesin olann, klk geleneinin bir
deiim ve dnm geirdii gereidir. Bu deiim ve dnm srecinde,
klk geleneinin yaatlarak gen kuaklara aktarm noktasnda bata devlet
kurumlar, sivil toplum kurulular ve yerel ynetimlere birok grev dmektedir.
Bu balamda ncelikli olarak, okul ders kitaplarnda klk geleneine ayrlan
ksmn daha kapsaml hale getirilmesine, sadece lm klarn deil ayn zamanda
yaayan klarn da hayatlarnn ve eserlerinin bu ders ierikliklerine dhil
edilmesine, klk gelenei ile ilgili konu ilendiinde yredeki klarla irtibata
geilerek onlarn derslerde rencilerle bulumasna imkn tannmaldr. Yine
bunlara ek olarak, klarn ekonomik durumlar da gz nnde bulundurularak
maddi adan zellikle devlet ve yerel ynetimlerce desteklenmeleri salanmaldr.
klk geleneinin eitim kurumlarnda kendine yer bulmas noktasnda,
Kltr Bakanlna, Kltr ve Turizm l Mdrlklerine, Valiliklere,
Kaymakamlklara, l ve le Milli Eitim Mdrlklerine, Belediyelere,
Sivil Toplum Kurulularna, niversitelere, Ulusal ve Yerel Basn ve Medya
Organlarna byk vazifeler dmektedir. Yaplacak sempozyumlar, konferanslar
ve altaylarla bu konuda bir farkndalk oluturularak Trk kltr hazinemiz
arasnda kendine mstesna bir yer edinmi olan bu gelenek gelecee tanmaldr.
V. DEERLENDRME VE SONU
Kltrn kresellemesi ve yerelin ulusallaarak evrensele ulamas konular
gnmz dnyasnda zerinde nemle durulmas gereken hususlarn banda
gelmektedir. Bu durum yine gnmz artlarnda, kltrn korunarak gelecek
nesillere aktarlmasnda statik yerine dinamik bir yaklamn benimsenmesinin
nemini gzler nne sermektedir. Bu balamda, halk bilgisi rnlerinin koruma
altna alnmaya allmas yerine bu rnlerin yaratm ve retim balamlarnn
srdrlebilir klnmas kanaatimizce bu konuda zme ynelik daha salkl
sonular douracaktr.
Bilindii zere, UNESCO tarafndan hazrlanan Somut Olmayan Kltrel
Mirasn Korunmas Szlemesi somut olmayan kltrel miras yaatarak koruma
prensibine dayanmaktadr. Yine, somut olmayan kltrel mirasn yaatarak
korunmasnda, somut olmayan kltrel mirasa grnrlk ve srdrlebilirlik
kazandrmak ve bu konuda da kltrel bellek oluturarak yine bu miras
korumak ve aktarmak gerekmektedir. Bu balamda, somut olmayan kltrel
mirasmz ierisinde nemli bir yere sahip olan klk geleneinin yaatlmasnda
bu mirasa grnrlk ve srdrlebilirlik kazandrabilecek projelere devlet, sivil
toplum kurulular ve yerel ynetimlerce destek verilmelidir.
zmirde yaayan ve zmir Halk klar Dernei ats altnda birleen klarn,
klk geleneini kent yaamnda icra ettikleri yeni meknlardan biri de eitim
kurumlardr. klk geleneini Erzurum, Sivas ve Kars gibi ehirlerimizde usta
rak ilikisiyle renen klarmz, bata ekonomik sebeplerle zmire g
etmiler ve g ettikleri kent ortamnda da bu geleneklerini devam ettirme gayreti
ierisinde olmulardr. Dernek ats altnda faaliyet gsteren klarn zellikle
son dnemde sanatlarn icra etmeleri asndan bir kltrel mekn olarak eitim
kurumlarnn rol ve nemi konusu zerine hazrlanacak projeler, bu gelenein
yaatlmasnda ve gen kuaklara aktarlmas noktasnda nemli bir ilevi yerine
getirecektir.
KAYNAKA
BORATAV, Pertev Naili (1968). k Edebiyat, Trk Dili, Trk Halk Edebiyat zel
Says, S. 207, Ankara, s. 340-357.
----------, zkul (2000). k Tarz Kltr Gelenei ve Destan Tr, Aka Yaynlar, Ankara.
EKC, Metin (2010). Halk Bilgisi Derleme nceleme Yntemleri, Geleneksel Yaynclk,
Ankara.
----------, Metin; FEDAKR, Pnar (2013). Ege niversitesi Deneyimleriyle Somut Olmayan
Kltrel Miras Yaatarak Koruma, Milli Folklor, S. 100, s. 50-60.
GNAY, Umay (1986). k Tarz iir Gelenei ve Rya Motifi, Trk Tarih Kurumu
Basmevi, Ankara.
----------, M. cal (2007). Folklor ve Kltrel Mekn, Milli Folklor, S. 76, s. 330-32.
SAKESEN, Ahmet (2003). zmirde Yaayan klardan Derlenen Halk Hikyeleri zerine
bir Aratrma, Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yaynlanmam Yksek Lisans
Tezi, Danman: Do. Dr. Metin Ekici, zmir.
SAKAOLU, Saim (1986). Ozan, k, Saz airi ve Halk airi Kavramlar zerine, III.
Milletleraras Trk Folklor Kongresi Bildirileri, C. 1, Kltr Bakanl Yaynlar, Ankara,
s. 247-251.
NTERNET KAYNAKASI
http://www.haberizmir.com.tr/oku/id-10047/asiklar-5-kez-buca %E2%80%99da-toplandi.
html, (Eriim Tarihi: 25.04.2014).
http://www.yerelhaberci.com.tr/kultur-sanat/asiklar-hayran-birakti-h3698.html, (Eriim
Tarihi: 25.04.2014).
http://www.aktifhaber.com/konak-belediyesinden-asiklar-bayrami-303915h.htm, (Eriim
Tarihi: 25.04.2014).
http://www.yeniasir.com.tr/KentHaberleri/2013/07/01/asiklar-soyledi-gultepe eglendi,
(Eriim Tarihi: 01.04.2014).
http://malhunhatun.yamanlar.k12.tr/d%C3%BCnya_%C3%B6yk%C3%BC_g%C3%BCn
%C3%BC-haberi-TR-129-1.html#.U16Nv_l_s_I, (Eriim Tarihi: 18.02.2014).
https://pinvents.com/event/266881186805763/gediz-niversitesi-aklar-bayram, (Eriim
Tarihi: 26.02.2014).
NOTLAR
[1] almada kullanlan kltrel icra mekn ifadesi, eitim kurumlarnn kltrn
aktarld meknlar olmas ynyle ele alnmtr. Yoksa burada kltrel icra mekn
ifadesiyle, geleneksel anlamda kltrn icra edilip, yaatld ve de aktarld kltrel
mekn kastedilmemitir.
[2] 1949 Kars-Kazman doumlu. Emekli ilkokul retmeni ve 2000 ylndan beri zmir
Halk klar Derneinin bakanln yrtyor. klk geleneini genlik yllarnda usta
rak ilikisiyle Kazmanl k Lain Aladaldan renmi. 1990 ylndan beri zmirin
Buca ilesinin Gediz mahallesinde ikamet ediyor. (18 ubat 2014 tarihli grme, zmir
Halk klar Dernei).
[3] (18 ubat 2014 tarihli grme, zmir Halk klar Dernei).
[4] (18 ubat 2014 tarihli grme, zmir Halk klar Dernei).
[5] (18 ubat 2014 tarihli grme, zmir Halk klar Dernei).
[7] http://www.kentyasam.com/asiklar-bornovada-bulustu-hbrdty-29475.html,
Eriim: 01.04.2014; http://www.haberizmir.com.tr/oku/id-10047/asiklar-5-kez-buca
%E2%80%99da-toplandi.html, Eriim: 25.04.2014; http://www.yerelhaberci.
com.tr/kultur-sanat/asiklar-hayran-birakti-h3698.html, Eriim: 25.04.2014; http://
www.aktifhaber.com/konak-belediyesinden-asiklar-bayrami-303915h.htm, Eriim,
25.04.2014.
[8] http://www.yeniasir.com.tr/KentHaberleri/2013/07/01/asiklar-soyledi-gultepe
eglendi, Eriim: 01.04.2014.
[11] 1946 Kars-ldr doumlu. Emekli gvenlik grevlisi. lkokul mezunu. 1992 ylndan
beri zmir Halk klar Derneinin ynetim kurulunda. klk geleneini genlik
yllarndan itibaren kendi kendine renmi. 1979 ylndan beri zmirin Karabalar
ilesinin Cenneteme mahallesinde ikamet ediyor. (18 ubat 2014 tarihli grme, zmir
Halk klar Dernei).
[13] klk gelenei ile ilgili daha geni bilgi iin bkz.: Ferhat Aslan, Kars Yresi klarnn
Usta-rak Gelenei Bakmndan Deerlendirilmesi, Trk Dili ve Edebiyat Dergisi, S. 35,
2007, s. 41-78.
[14] http://malhunhatun.yamanlar.k12.tr/d%C3%BCnya_%C3%B6yk%C3%BCg%
C3%BCn%C3%BC-haberi-TR-129-1.html#.U16Nv_l_s_I, Eriim tarihi: 18.02.2014;
https://pinvents.com/event/266881186805763/gediz-niversitesi-aklar-bayram, Eriim
tarihi: 26.02.2014.