NAUČNA OBLAST

GEODEZIJA
Predmeti iz ove oblasti na smeru za Uređenje i
korišćenje voda u poljoprivredi

• Geodetska merenja i mreže (III semestar)

• Premer terena i izrada planova (IV semestar)

• Uređenje zemljišne teritorije (VII semestar –

izborni predmet)

1
 Geodetska merenja i
mreže
nastavnik:

Dr Pavel Benka

•Kabinet: Hemijski paviljon, III sprat, broj 6

2
Literatura:
• Kontić S.: Geodezija, Nauka, Beograd, 1995.
• Vračarić K., Aleksić I., Gučević J.: Geodetski
premer, Republički geodetski zavod, Beograd,
2011.
• Vračarić K., Aleksić I.: Praktična geodezija,
Geokarta, Beograd, 2007.
• http://polj.uns.ac.rs/~geodezija/

3
• Predispitne obaveze:
Redovno pohađanje (5)
Elaborat (15)
Dva teoretska testa (30)
• Ispitne obaveze
Pismeni ispit (30)
Usmeni ispit (20)
(100)
4
Vežbe:
•Terenske vežbe – rad u malim grupama
•Računske vežbe – individualni rad

Za vežbanja je potrebno:

•Digitron (scientific – sa trigonometrijskim

funkcijama)
•Fascikla za čuvanje elaborata
•Listovi čistog papira A4 formata
•Pribor za crtanje (trougao, lenjir, grafitna olovka,
gumica)
•Sveska za beleške

5
Geodezija
Merenja na terenu i obrada izmerenih veličina u
cilju izrade umanjenog prikaza dela ili cele
Zemljine površine. Umanjeni prikaz nazivamo
plan ili karta određenog područja

GEO – Zemlja
DEZIS – Meriti, deliti
•Viša (naučna) geodezija: određivanje oblika
Zemlje, razvijanje geodetskih mreža, računanja
na zakrivljenoj površini
•Niža (praktična) geodezija: Masovna merenja
na terenu i izrada topografskih planova,
računanja u ravni
6
Primena Geodezije:
•kartografija
•građevinarstvo
•vodoprivreda
•poljoprivreda
•izrada i realizacija inženjerskih projekata
•informacioni sistemi – katastar, GIS
Geodezija se javlja još u Mesopotamiji i starom
Egiptu (nakon povlačenja vode izlivenog Nila,
trebalo je ponovo označiti granice parcela)
Na našim teritorijama, masovniji premer počinje
krajem 18. veka na teritoriji tadašnje Austro-
Ugarske.
Geodetska služba generalštaba srpske vojske
osnovana 1878. g.
7
Utvrđivanje oblika i veličine Zemlje

Pitagora (IV p. n. e.) došao je do zaključka da

je Zemlja zakrivljena posmatrajući brodove
koji su isplovljavali na pučinu.

8
Eratosten (276-195 p.n.e.) odredio je približnu
veličinu Zemlje (greška oko 2%)

ϕ
Aleksandrija
l

Asuan
ϕ
R 21. juna
φ = 7.2°
l= 5000
stadija

9
Njutn (17. vek) je tvrdio da Zemlja nije u obliku
sfere, već obrtnog elipsoida
S

J
Merenja dužine jednog stepena meridijana u
Laplandiji i Peruu koja je sprovela Francuska
akademija nauka potvrdile Njutnovu teoriju.
10
Stvarni oblik zemlje: Geoid
Najpribližnije matematički definisano telo: obrtni
elipsoid

11
Elipsoid:
•GRS80 (državni koordinatni sistem)
•WGS84 (globalni elipsoid)
•Bessel (ranije korišćen za državni koordinatni
sistem, referenc elipsoid - Evropa)
S

6357 km

6378 km

J 12
Kordinatni sistem na Geoidu (geografske
koordinate) λ, φ – dobijaju se astronomskim
merenjima.

Geodetske koordinate λ’, φ’ – dobijaju se

merenjem na površini Zemlje i računanjem na
elipsoidu.
13
 Apsolutna visina – vertikalno rastojanje od
nulte nivovske površi
Relativna visina (visinska razlika) – vertikalno
rastojanje do nivovske površi koja prolazi kroz
neku tačku

∆ H a-b
Ha Hb
Nivo mora
NNP
Hc

14
Kartografske projekcije
Sadržaj sa Zemljine površine (zakrivljena površ) se
prikazuje na planu ili karti (ravan). Pri preslikavanju
sa zakrivljene površi u ravan, neizbežne su
deformacije. Matematički odnosi putem kojih se sa
Zemljine površi tačke preslikavaju u ravan karte
nazivamo kartografskim projekcijama.
Podela kartografskih projekcija:
•Prema projekcionoj površi
•Prema položaju projekcione površi
•Prema centru projekcije
•Prema vrsti deformacija

15
Prema vrsti i položaju projekcione površi:

16
Prema položaju centra
projekcije:
•Gnomoničke (u
centru Zemlje)
•Stereografske (na
antipodnoj tački)
•Spoljne (izvan
Zemlje)
•Ortografska (u
beskonačnosti)

17
Prema vrstama deformacija:
•Komforne (zadržava se jednakost uglova)
•Ekvidistantne (zadražava se jednakost dužina
po određenim pravcima)
•Ekvivalentne (zadržava se jednakost
površina)
•Opšte

korisna adresa za kartografske projekcije:

http://www.progonos.com/furuti/MapProj/Normal/TOC/cartTOC.html

18