‫ﺗﺠﺎرﺑﻲ در ﻣﻮرد ﺣﻔﺮ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﺎ روش ‪TBM1‬‬

‫‪2‬‬
‫رﺿﻮان اﻟﺴﺎدات ﺷﺮﻳﻒﻧﻴﺎ‪ 1‬و ﺣﺴﻴﻦ ﺻﻤﺪي ﺑﺮوﺟﻨﻲ‬
‫‪-1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ آب واﺑﺴﺘﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﺮﻛﺮد ‪rez.sharif@gmail.com‬‬
‫‪-2‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﺮﻛﺮد و رﻳﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻨﺎﺑﻊ آب واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﺮﻛﺮد‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫اﮔﺮﭼﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه‪ ،‬اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺮﻳﻊ در ﺣﻔﺎري در ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺸﻜﻼت و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻧﺪارد و ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺎﻣﻌﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﺎﻻي دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﻔﺎري را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬا در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدآوري ﺗﺠﺎرﺑﻲ در ﺣﻔﺎري ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه در ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺎرب ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد ﮔﺴﻞ‪ ،‬آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ و ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري‬
‫ﻻﻳﻪﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﻜﺮد دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬ﻣﻲﺷﻮد و ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺣﻔﺎري در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و ﻫﻴﭻ اﻫﻤﺎﻟﻲ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل آب‪ ،‬ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ‪ ،TBM‬ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﻔﺎري ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ 1372‬وارد ﺷﺪ و و ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺣﻔﺮ ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي ﻣﺘﺮو ﺷﻬﺮي ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از آن ﻣﺘﺮو ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻫﻮاز‪ ،‬ﻣﺸﻬﺪ و ﺷﻴﺮاز اﺳﺖ‪.‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻧﻞ اﻧﺘﻘﺎل آب ﻗﻤﺮود ﻫﻢ از‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺪل ‪ TBM Hard Roch Double Shield‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب در ﭘﺮوژه ﺗﻮﻧﻞ ﻛﻮﻫﺮﻧﮓ ‪3‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﺮان و در ﺣﻔﺎري در ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي‪ TBM‬ﺑﺎ دو ﺳﭙﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﺣﻔﺎري دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد اﻣﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ از ﻳﻚ ﻳﺎ دو دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﺮان اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي در ﭘﺮوژه را‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ اﻣﺎ ﻋﺪم ﺗﻨﺎﺳﺐ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن زﻣﺎن ﺣﻔﺎري و ﻳﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﭘﺮوژه ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸﺪه در ﻃﺮﺣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآن از دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ و دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي را در اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري‬
‫ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺰد‪.‬‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ‪TBM‬‬

‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺣﻔﺎري ﻳﺎﻫﻤﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و اﺻﻮل ﻧﺤﻮه ﺣﻔﺎري و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ )ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﺎﻓﺖ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺧﺎك( اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Tunnel Boring Machine ١‬‬

‫‪١‬‬
 ‫‪ -1‬زﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻳﻜﺪﺳﺖ و درﺟﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﺘﻌﺎدل در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻻﻳﻪﻫﺎ )ﺳﻨﮓ ﺧﺎرا(‬
‫‪ -2‬زﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻻﻳﻪاي و درﺟﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل در ﻻﻳﻪﻫﺎ )ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي رﺳﻲ ﻳﺎ آﻫﻜﻲ(‬
‫‪ -3‬زﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﮓ رﻳﺰهاي ﻳﺎ ﺷﻨﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ )ﺷﻴﺴﺖﻫﺎي رﺳﻲ ﻳﺎ آﻫﻜﻲ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺲدار و ﺳﻨﮓ رﻳﺰهاي(‬
‫‪ -4‬زﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎﻛﻲ ﻳﺎ ﺷﻦ رﻳﺰهاي ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ )ﺧﺎك ﻳﺎ ﺷﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻜﻪﻫﺎي ﺳﻨﮓ در ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك(‬

‫ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺘﻔﺎده از ‪ TBM‬در ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ‬

‫اﮔﺮﭼﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻜﺎﻧﻴﺰه ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ)‪ ،(TBM‬دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺪﻳﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي از آن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد وﻟﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه و دﺷﻮار زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮده و اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﺤﺪود و‬
‫دﺷﻮار ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻠﻴﺰا و ﻫﻤﻜﺎران )‪ .(2001‬ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺷﻨﮓ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ ، (2004‬ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﭽﻴﺪه زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و درك ﻧﺎدرﺳﺖ از رﻓﺘﺎر ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮕﻬﺎي اﻃﺮاف‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌﺪد و ﺣﻮادث ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪه در ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ‪TBM‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﺪاول در ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ وﺟﻮد آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ در ﻣﺤﺪوده ﭘﺮوژه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول )‪ (1‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺣﻔﺎري‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ و ﻓﺸﺎر زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺎﺧﻴﺮ در اﺟﺮا و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪)،‬ﻓﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪ .(2001،‬و ﺷﻜﻠﻬﺎي )‪ (1‬و )‪ (2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﺠﻮم آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪)،‬ﻛﻨﻮت‪.(2007،‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (1‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﺮوي ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎ ﻫﺠﻮم آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ)ﻓﻮ و ﻫﻤﻜﺎران‪(2001،‬‬
‫ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺷﺪت‬ ‫ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ آب‬ ‫ﻧﺎم ﭘﺮوژه‬ ‫ﻣﻜﺎن‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‬ ‫‪3‬‬ ‫زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ)ﺑﺎر(‬
‫ﺟﺮﻳﺎن)‪(m /min‬‬
‫‪12/8‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪Pinglin‬‬ ‫ﺗﺎﻳﻮان‬
‫‪4/4‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪Yung-Chuen‬‬ ‫ﺗﺎﻳﻮان‬

‫‪8‬‬ ‫‪18/6‬‬ ‫‪Central (E‬‬ ‫ﺗﺎﻳﻮان‬

‫)‪Portal‬‬
‫‪53/8‬‬ ‫‪67/8‬‬ ‫‪Seikan‬‬ ‫ژاﭘﻦ‬

‫‪10‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪Semmering‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫‪pilot‬‬
‫‪5/5‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪Gotthard Piora‬‬ ‫ﺳﻮﻳﺲ‬
‫‪pilot‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪6-12‬‬ ‫‪Isafjordur‬‬ ‫اﻳﺴﻠﻨﺪ‬
‫‪4/6‬‬ ‫‪180‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪Abou‬‬ ‫ژاﭘﻦ‬

‫‪0/8‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪Lungchien‬‬ ‫ﺗﺎﻳﻮان‬

‫‪tailrace‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪NW Himalaya‬‬ ‫ﻫﻨﺪ‬
‫‪5‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪Oyestol access‬‬ ‫ﻧﺮوژ‬
‫‪15‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪Kjela‬‬ ‫ﻧﺮوژ‬
‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪Ulla forre‬‬ ‫ﻧﺮوژ‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺷﻜﻞ)‪ (1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻫﺠﻮم آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ ‪)،‬ﻛﻨﻮت‪.(2007،‬‬

‫ﺷﻜﻞ)‪ (2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻫﺠﻮم آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ ‪)،‬ﻛﻨﻮت‪.(2007،‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﻮت )‪ (2007‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻮارد دﻳﮕﺮي از ﺣﻔﺎري ﻫﺎي ‪ TBM‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪:‬‬
‫‪-‬اﺳﻠﻮ و اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ ورود آب ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 10‬ﻟﻴﺘﺮ در دﻗﻴﻘﻪ در ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ در ﺳﻄﺢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-‬ﻫﻨﮓ ﮔﻨﮓ ‪ SSDS‬در ﻛﻤﺘﺮ از ‪5‬درﺻﺪ ﺣﻔﺎري ﭘﺮوژه ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻔﺎري از ﻗﺴﻤﺖ دﻳﮕﺮي آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ورود آب ﺑﺎ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ 100L/min/100m‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﻓﻖ ﻛﺎر و ﺗﺨﺮﻳﺐ در ﺳﻄﺤﻲ ﺷﺪ‬
‫‪ -‬درﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ در ﺗﻮﻧﻞ اروﻫﺪ‪ 2‬ﭘﺮوژه ﻣﺘﻮﻗﻒ و دوﺑﺎره ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻮﻧﻞ آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ را زﻫﻜﺶ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪Arrowhead ٢‬‬
‫‪٣‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺣﻔﺎري اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه دال ﻫﺎﺳﺘﻲ در ﻫﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮف و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2005‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬از ﺳﺎل ‪ 1992‬ﺗﺎ ‪ 2003،11300‬ﻣﺘﺮ را ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ درل ﻣﺘﺪاول و‬
‫روش اﻧﻔﺠﺎري ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻬﺎ در ﺗﻮﻧﻞ ﺷﺎنﮔﻮﻧﮓﺷﺎن ﻛﻪ آب را از ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻛﺎﻧﻤﻴﻨﮓ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲداد از‬
‫ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ اﻧﺘﺨﺎب و اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ روش اﻧﻔﺠﺎر و‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎزي‪ 3‬روش ‪ TBM‬ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺸﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ در زﻣﻴﻨﻪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آن دارد‪ .‬ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ .(2006‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻮﻧﻠﻲ در ﻻسوﮔﺎس آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ از ﻣﺘﻪ ﺣﻔﺎري و‬
‫ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن)‪ (PEG‬و ‪ ،TBM‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ‪ TBM‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ آب در ﻓﺸﺎر آب‬
‫زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻي ‪ 18‬ﺑﺎر‪ ،‬آب ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪) ،‬ﻛﻨﻮت‪.(2007 ،‬‬

‫ﻣﺜﺎل ﻣﻮردي ‪ :‬ﺗﻮﻧﻞ ﺷﺎنﮔﻮﻧﮓﺷﺎن‬

‫در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2006‬ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌﺪد ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ‪ TBM‬در ﺗﻮﻧﻞ ﺷﺎﻧﮓﮔﻮﻧﮓﺷﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻧﻞ از ﺑﻴﻦ ‪ 16‬ﭘﺮوژه ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب و اﻧﺤﺮاف آب در ﭼﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻮل ‪ 68‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و ﻫﺪ آب ‪100‬‬
‫ﻣﺘﺮ را ﺑﺮاي ﺷﻬﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ..‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻂ ﭘﺮوژه ﺗﺎ ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 10‬ﻣﺘﺮ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 384‬ﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه از‬
‫‪ TBM‬ﻧﻮع ﺑﺎ دو ﺳﭙﺮ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ و ﻗﻄﺮ ‪ 3/665‬ﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬ﺧﻂ ﭘﺮوژه از ﻳﻚ ﻛﻮه ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻳﻚ ﮔﺴﻞ ﻓﻌﺎل در‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ رﺳﻴﺪن دو ﮔﺴﻞ ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪ آﻧﻬﺎ از ﭘﺮوژه ﺗﻨﻬﺎ ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول )‪(2‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را ﻛﻪ اﺣﺪاث ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (2‬ﻣﺸﻜﻼت اﺣﺪاث ﺗﻮﻧﻞ ﺷﺎنﮔﻮﻧﮓﺷﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران )‪(2006‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ‪TBM‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﺨﺎﻃﺮات‬ ‫ﻃﻮل )ﻣﺘﺮ(‬ ‫زﻣﺎن‬ ‫ﺷﻤﺎره‬

‫ﻣﺘﻮﻗﻒ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آب ‪،‬‬ ‫‪29‬ﺟﻮﻻي ‪2003‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﻓﺮورﻳﺨﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﻴﺶ از ‪ 40‬ﻟﻴﺘﺮ در‬ ‫‪200‬‬ ‫‪ 23‬آﮔﻮﺳﺖ ﺗﺎ ‪9‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ‬ ‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪2003‬‬
‫ﻗﻔﻞ ﺷﺪه‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺮم‬ ‫اﻛﺘﺒﺮ‪2003‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﻗﻔﻞ ﺷﺪن ﻣﻜﺮر دﺳﺘﮕﺎه‪ .‬ﺳﭙﺮ ﭘﺸﺘﻲ ﺑﻴﺮون‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎد در ﺳﻨﮕﻬﺎي اﺣﺎﻃﻪ‬ ‫‪83‬‬ ‫‪22‬ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﺎ ‪11‬‬ ‫‪4‬‬
‫زده ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻓﺸﺮده ﺷﺪه ﺑﻮد و‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻣﺎرچ ‪2004‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻔﻞ ﺷﺪه‬ ‫ﮔﺴﻞ و ﺟﺮﻳﺎن آب‬ ‫‪2‬ﺟﻮﻻي ‪2004‬‬ ‫‪5‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮوي آﻫﺴﺘﻪ‬ ‫ﻓﺮورﻳﺨﺘﮕﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺷﻨﻲ‬ ‫‪260‬‬ ‫‪ 19‬ﺗﺎ ‪ 23‬اﻛﺘﺒﺮ‬ ‫‪6‬‬
‫ارﻏﻮاﻧﻲ در ﺟﻠﻮي ﻣﺴﻴﺮ‬ ‫‪2004‬‬
‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﻗﻔﻞ ﺷﺪن در ‪ 2/5‬ﻣﺎه‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن آب ازﻛﺎرﺳﺖ ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ‬ ‫‪206‬‬ ‫ﻣﺎرس‪2004‬‬ ‫‪7‬‬
‫رﻓﺘﻦ ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺒﻊ آب‬

‫‪blast and cast ٣‬‬

‫‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﭘﻴﺶآﻣﺪه در ﺣﻔﺎري اﻳﻦ ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻒ و ﻗﻔﻞ ﺷﺪن دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﺟﺎري ﺷﺪن آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ در ﺗﻮﻧﻞ ‪،‬اﻓﺖ ﺳﭙﺮ‬
‫و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ در ذﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺴﺖ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺴﺘﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﻫﻮادﻳﺪه از ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺮم ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺳﻨﮕﻬﺎي اﻃﺮاف ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬از ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻧﺎزك ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﺎﺳﻪاي ﻛﻪ در ﻻﻳﻪ آرﺟﻠﻴﻜﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻛﻪ در ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻴﺒﺪاري ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﻔﻞ ﺷﺪن دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ در‬
‫ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻻﻳﻪ آرﺟﻠﻴﻚ رخ داده ﻛﻪ درون آن ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﻣﺎﺳﻪاي ﻗﺮار داﺷﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺿﻌﻴﻒ اﺗﻔﺎق‬
‫اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻋﻤﻖ اﻧﺴﺪاد دﺳﺘﮕﺎه در ‪ 200‬ﻣﺘﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻋﺪدي ﺷﻜﻞ ﭘﺬﻳﺮي‪ -‬ارﺗﺠﺎع‪ 4‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎ‬
‫در ازاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻃﺎﻗﺪﻳﺴﻲ و ﺻﺎف در ﻋﻤﻖ ‪ 200‬ﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪ 3‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻴﻨﻬﺎ و ﮔﺴﻠﻬﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺣﻔﺎري ﺗﻌﺪاد ﮔﺴﻠﻬﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ‪ 5‬ﻋﺪد ﺑﻮد اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺷﺮوع ﺗﻨﻬﺎ در‪ 7‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﻴﺶ از ‪ 14‬ﮔﺴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﭼﻴﻨﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻓﺸﺎر ﺑﺮﺷﻲ و ﺳﺒﺐ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﺎﺣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي دروﻧﻲ ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 45‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ در ﻳﻚ ﻃﺮف ﺗﻮﻧﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮرد‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﺗﻮرق وﺳﻴﻊ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻮم از ﺟﺪول )‪ (2‬ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﺳﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﭼﻴﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺴﻞﻫﺎ و ﻧﻘﺎط اﺗﺼﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻃﺮاف ﻳﻚ ﻃﺎﻗﺪﻳﺲ و دو ﮔﺴﻞ در‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ و ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻮرد ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺪي ﻫﻢ ﻳﻚ ﮔﺴﻞ ﻣﻌﻜﻮس و ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 100‬ﻣﺘﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻋﺪدي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﮔﺴﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ در ﻣﻘﺪار ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ دارد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﮔﺴﻞ از ﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﻮﻧﻞ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻣﻘﺪار ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻃﺎﻗﺪار و ﺻﺎف ﺑﻴﺶ از زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺴﻞ در اﻧﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎري ﺷﺪن آب‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺎﺳﻪاي ﻳﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺷﻨﻲ ﻣﻲرﺳﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن آب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪيﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻣﺘﻮرق ﺷﺪه و دوﻟﻮﻣﻴﺖ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬در زﻣﺎن ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ از ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﻬﺎ در دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻓﻘﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﮔﺴﻞ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ آﺑﻬﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ و ﺳﻄﺤﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎ ﻫﺪررﻓﺖ آب در ﺗﻮﻧﻞ‪ ،‬ﻣﺨﺎزﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫در رﻗﻮم ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﭼﺸﻤﻪﻫﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﻗﻔﻞ ﺷﺪن دﺳﺘﮕﺎه ‪TBM‬‬ ‫‪-‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺸﺮوي ‪ 334‬ﻣﺘﺮ در ﻣﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻘﺎﻃﻊ ‪ TBM‬ﺑﺪون اﻧﺠﺎم ﺣﻔﺎري ﻓﻘﻂ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮده‬
‫و ﭘﻴﺸﺮوي ﺑﺎ روش اﻧﻔﺠﺎر و ﻗﺎﻟﺐرﻳﺰي اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬دراﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻏﺎﻟﺒﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻔﻞ ﻣﻲﺷﺪه‬
‫و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ﺣﻔﺎري ﻧﻴﺴﺖ‪،‬ﺑﺮاي آزاد ﺳﺎﺧﺘﻦ آن از ﺑﻴﻦ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ‬
‫ﺗﻮﻧﻞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﺎ ﺻﺮف زﻣﺎن زﻳﺎد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ زﻣﺎن ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ‪ TBM‬از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ روش‬
‫اﻧﻔﺠﺎر و ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺰ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪plastic-elastic ٤‬‬
‫‬
 ‫ﻧﻘﺺ در اﺟﺰاء دﺳﺘﮕﺎه و اﻓﺖ ﺳﭙﺮ ﻋﻘﺒﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫اﻓﺖ و ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺳﭙﺮ در اﺛﺮ ﺳﻨﮕﻬﺎي ﻧﺮم ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪي اﺟﺰاء دﺳﺘﮕﺎه در ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻧﻘﺺ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در‬
‫دﺳﺘﮕﺎه در دو ﻃﺮف ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﮔﺴﻞدار‪ ،‬ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﮔﺴﻞ ﻣﻌﻜﻮس‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻓﻮﻻدي در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﺮد) ﻣﺸﻜﻞ ﭼﻬﺎرم اﺷﺎره ﺷﺪه در ﺟﺪول)‪ .((2‬ﺿﻌﻒ اﺟﺰاي‬
‫‪TBM‬و و ﺣﻔﺎظ ﻓﻮﻻدي در دﺳﺘﺮﺳﻲ اﻓﻘﻲ در ارﺗﻔﺎع ﻣﺘﻮﺳﻂ رخ داد و ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎرن ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2006‬ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب روش ﺣﻔﺎري ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻧﻘﺸﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه در ﺷﻜﺴﺖ ﻳﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﭘﺮوژه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫ﻟﺰوم ﭘﻴﺶ ﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن‬
‫)ﻛﻨﻮت‪ (2007 ،‬در وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ وﺟﻮد دارد اﺳﺘﻔﺎده از روش ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن را ارﺟﺢ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن در ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﺮوي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺎر را ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﺸﻚ ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪ .‬در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﻔﺮه آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺮ ﮔﻤﺎﻧﻪﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻮده و ﻛﻨﺘﺮل وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻔﺎري را‬
‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺰرﻳﻖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﺎﻛﻬﺎي ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﺛﺒﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ در دﻳﻮارهﻫﺎ و ﭘﺲ از ﺣﻔﺎري اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺿﻤﺎﻧﺘﻲ ﺑﺮاي آﺑﻨﺪي ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﺮوي در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﻨﻮت )‪ (2007‬ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﺣﻔﺎري ﺑﻪ روش‬
‫‪ (TBM‬ﻋﻤﻼ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (3‬و )‪ (4‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺳﻴﻤﺎن را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﺮوژهاي در ﻧﺮوژ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ زﻣﺎن و ﻫﺰﻳﻨﻪ اي ﺑﻴﺶ از ﺗﺰرﻳﻖ اوﻟﻴﻪ در ﺑﺮ دارد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﭘﺮوژه ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ از ورود آب ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻣﺎن اﺟﺮا ‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪)،‬اﺳﺘﻨﺴﺘﻨﺪ‪(1998،‬‬
‫وي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اذﻋﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﺰرﻳﻖ اوﻟﻴﻪ دﺷﻮار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺎ‬
‫ﭼﺎﻟﺸﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ راه آﻫﻦ در ﻧﺮوژ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬اﺟﺮا ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﺘﻨﻬﺎدي و ﻳﻚ ﺳﺎل دﻳﺮﺗﺮ از ﻣﻮﻋﺪ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪)،‬ﺑﻴﺘﻨﺲ‪ .(2005،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﻪ ﺧﻂ ﭘﺮوژه از زﻳﺮ‬
‫ﻳﻚ درﻳﺎﭼﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺖ آب ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ درﻳﺎﭼﻪ را ﺧﺸﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (5‬وﺿﻌﻴﺖ درﻳﺎﭼﻪ را در ﺣﻴﻦ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺣﻔﺎري ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )در دﻳﻮارهﻫﺎ ﭘﺲ از ﭘﻴﺸﺮوي( ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ روش ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ اوﻟﻴﻪ‬
‫)در ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﺮوي( اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪(3‬و )‪ (4‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪PEG:Pre-Excavation Grouting ٥‬‬

‫‬
 ‫ﺷﻜﻞ )‪(3‬و )‪ (4‬ﻧﺸﺴﺖ ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )ﻛﻨﻮت‪(2007،‬‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (5‬وﺿﻌﻴﺖ درﻳﺎﭼﻪ در اﺛﺮ ﺣﻔﺎري ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺮاي راه آﻫﻦ در ﻧﺮوژ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وي ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺣﻔﺎري در ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻜﺰﻳﻜﻮﺳﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺋﻮﭘﺎﺋﻮﻟﻮ و ﻛﻮاﻻﻻﻣﭙﻮر ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ از ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ از ﺳﻄﺢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮده و از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻮﻧﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﺒﺎﻧﻲ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﺣﻔﺎري ﺷﺮاﻳﻂ وﺟﻮد آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻫﻤﻮاره از روش ﺣﻔﺮ ﮔﻤﺎﻧﻪ ‪ 6‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺟﺒﻬﻪ ﺣﻔﺎري ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫اﻳﻦ روش ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻻﻳﻪاي ﻛﻪ ﺣﺎوي آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪probe drill ٦‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪ -4‬اﺟﺎزه داده ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﺣﻔﺎري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آب ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -6‬وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺎﻳﺪاري ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﺮوي ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -7‬اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ از روش اﻧﻔﺠﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -8‬در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ آب ورودي زﻳﺎد و ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -9‬ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬و ﻻزم اﺳﺖ ﺣﺘﻲ ﺣﻔﺮات ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و ﺑﺎ دوﻏﺎب ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺮوژه ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻣﻮﻓﻖ ﺗﻮﻧﻠﻲ ﻛﻪ در ﻧﺮوژ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﺎده ﺣﻔﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و در زﻳﺮ درﻳﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﺮدﻛﻪ ‪ 70‬ﻣﺘﺮ از ﺧﻂ‬
‫ﭘﺮوژه زﻳﺮ ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﻪ ﺗﻮﻧﻞ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ‪ 40‬ﻣﺘﺮ ﻫﺪ آب و‪ 30‬ﻣﺘﺮ ﺳﺮﺑﺎر ﻻﻳﻪﻫﺎي زﻣﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻣﺘﺮ ﻻﻳﻪ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار ﺳﻴﻠﺘﻲ –ﺷﻨﻲ در آن وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺰرﻳﻖ دوﻏﺎب ﺳﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺟﻮاﺑﮕﻮ‬
‫ﻧﺒﻮد وﻟﻲ اﻓﺰودن اﻛﺮﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﭘﻴﺸﺮوي را ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﻤﺮاه ﻛﺮد‪)،‬ﻫﻮﻟﺘﺮ‪.(1996،‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي‬
‫درﺳﻬﺎﻳﻲ از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺑﺎ روش ‪:TBM‬‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ درﺳﺖ و دﻗﻴﻘﻲ درﺑﺎره ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ‪ TBM‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪،‬ﻛﻨﻮت)‪.(2007‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﭼﻴﻨﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺴﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺴﺖ و ورود آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺷﺮاﻳﻂ را ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮ از ﺣﺪي ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه ‪TBM‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران)‪.(2006‬‬
‫ﮔﺴﻠﻬﺎ و ﻧﻮع ﺳﻨﮕﻬﺎ در ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت از وﺿﻌﻴﺖ زﻳﺮﺳﻄﺤﻲ اﺳﺖ و ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﺮﺳﻮم ﺗﻮدهﻫﺎي ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮاي‬ ‫‪-‬‬
‫روش ‪TBM‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران)‪.(2006‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ روش و اﻧﺘﺨﺎب آن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﺮوژﻫﻬﺎي ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺣﺘﻲ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪﺑﺮداري دﻗﻴﻖ و آزﻣﻮن ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫درﺳﺘﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺴﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﺤﻮه ﺣﻔﺎري از ﺷﻜﺴﺖ ﻳﺎ ﺗﺎﺧﻴﺮ در ﭘﺮوژه‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﻮت)‪.(2007‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ درﺑﺎره ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﻓﺸﺎر ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮ آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ در اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫‪-‬‬
‫روش ‪TBM‬ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻧﮓ و ﻫﻤﻜﺎران)‪.(2006‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮ و ﺑﺮرﺳﻲ آﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫‪-‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻔﻮذﭘﺬﻳﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻫﺪاف ﺑﺪون اﻧﺠﺎم ﺗﺰرﻳﻖ اوﻟﻴﻪ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻮت)‪.(2007‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎ و ﻓﺸﺎرﻫﺎﻳﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ و زﻣﺎن اﺟﺮا در ﭘﺮوژه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻛﻨﻮت)‪(2007‬ﺻﺮاﺣﺘﺎ اﻋﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻳﻚ دام اﺳﺖ ﻛﻪ ))اﺟﺎزه دﻫﻴﺪ ﻣﺎ ﺣﻔﺎري را آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫آب رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد((‬

‫‪٨‬‬
 ‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت آب زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از دوﻏﺎب ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺲ از ‪ TBM‬در ﻋﻤﻞ ﻫﻴﭻ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪهاي ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﻨﻮت)‪.(2007‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ آب ورودي زﻳﺎد و ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺶﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ اﺟﺮا ﺷﻮد و ﻻزم اﺳﺖ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺣﻔﺮات ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و ﺑﺎ دوﻏﺎب ﭘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﻮت)‪.(2007‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬
‫‪-1‬ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ در اﻋﻤﺎق ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﺣﺘﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪-2‬دﺳﺘﮕﺎه ‪ TBM‬در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬ﮔﺴﻞ و آب زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-3‬ﭘﻴﺶ ﺗﺮزﻳﻖ ﺳﻴﻤﺎن و روش ﻣﻌﻤﻮل ﺣﻔﺎري در ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﻣﻄﻤﺌﻦ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮي اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬و ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪ آﺑﻬﺎي ﺳﻄﺤﻲ و زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﭘﺎﻳﺪاري ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻔﻆ اﺑﻨﻴﻪ و ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‪ ،‬روﺷﻲ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﭘﺲ از ﺣﻔﺎري اﻳﻦ اﻫﺪاف را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-4‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺪف ﺗﻮﻧﻠﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل آب ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ آب و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﺎورزي و ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ ﺿﺮورت ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻪ‬
‫داري ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﺎﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪Beitnes, A. 2005. Lessons learned from long railway tunnels in Norway, Tunnels‬‬
‫‪and Tunneling International‬‬
‫‪Knut F. G. 2007. Pre-Excavation Grouting in Tunneling . UGC International,‬‬
‫‪Division of BASF Construction Chemicals (Switzerland) Ltd‬‬
‫;‪Holter, K. G., Johansen, E. D., Hegrenaes, A. 1996. Tunneling through a sanzone‬‬
‫‪Ground treatment experiences from the Bjoroy subsea road tunnel, Proceedings of‬‬
‫‪North American Tunneling ’96, vol. 1, pp249-256, Washington DC‬‬
‫‪Shang, Y. Sijing Wang . Zhifa Yang & Faquan Wu .2006. Lessons from one‬‬
‫‪Tunnel Boring Machine project in Kunming city , China . The Geological Society‬‬
‫‪of London. IAEG2006 Paper number 717 .‬‬
‫‪Stenstad, O. 1998.Execution of injection works. (in Norwegian), Proceedings of‬‬
‫‪Post Graduate Training Course sponsored by the Norwegian Chartered Engineer‬‬
‫‪Association and the Norwegian Rock Mechanics Group, Fagernes, Norway‬‬

‫‪٩‬‬