iii

Daftar Isi

TINJAUAN MATA KULIAH ........................................................... ix

MODUL 1: TEORI BELAJAR DALAM PEMBELAJARAN

IPA SD 1.1
Kegiatan Belajar 1:
Teori Piaget dan Penerapannya dalam Pembelajaran IPA SD ........... 1.3
Latihan …………………………………………............................... 1.17
Rangkuman ………………………………….................................... 1.18
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 1.20

Kegiatan Belajar 2:
Model Bruner dan Penerapannya dalam Pembelajaran IPA SD ........ 1.23
Latihan …………………………………………............................... 1.32
Rangkuman …………………………………..................................... 1.33
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 1.34

Kegiatan Belajar 3:
Teori Belajar Gagne dan Penerapannya dalam Pembelajaran
IPA SD ............................................................................................... 1.37
Latihan …………………………………………............................... 1.47
Rangkuman …………………………………..................................... 1.48
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 1.49

Kegiatan Belajar 4:
Teori Belajar Ausubel dalam Pembelajaran IPA di SD ..................... 1.52
Latihan …………………………………………............................... 1.59
Rangkuman …………………………………..................................... 1.60
Tes Formatif 4 ……………………………..…….............................. 1.60

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 1.64

GLOSARIUM .................................................................................... 1.68
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 1.69
iv

MODUL 2: PENDEKATAN DALAM PEMBELAJARAN

IPA SD 2.1
Kegiatan Belajar 1:
Pendekatan dalam Pembelajaran IPA ................................................ 2.3
Latihan …………………………………………............................... 2.14
Rangkuman ………………………………….................................... 2.14
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 2.15

Kegiatan Belajar 2:
Penerapan Pendekatan dalam Pembelajaran IPA .............................. 2.19
Latihan …………………………………………............................... 2.32
Rangkuman ………………………………….................................... 2.33
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 2.34

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 2.37

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 2.38

MODUL 3: METODE DALAM PEMBELAJARAN IPA SD 3.1

Kegiatan Belajar 1:
Metode dalam Pembelajaran IPA ....................................................... 3.3
Latihan …………………………………………............................... 3.15
Rangkuman ………………………………….................................... 3.16
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 3.16

Kegiatan Belajar 2:
Penggunaan Metode dalam Pembelajaran IPA .................................. 3.20
Latihan …………………………………………............................... 3.48
Rangkuman ………………………………….................................... 3.50
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 3.51

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 3.54

GLOSARIUM .................................................................................... 3.56
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 3.57
 v

MODUL 4: KETERAMPILAN PROSES IPA DI SD 4.1

Kegiatan Belajar 1:
Pengertian Keterampilan Proses IPA Serta Keterampilan
Mengobservasi, Mengklasifikasi, dan Mengukur .............................. 4.4
Latihan …………………………………………............................... 4.29
Rangkuman ………………………………….................................... 4.32
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 4.35

Kegiatan Belajar 2:
Keterampilan Mengkomunikasikan, Menginferensi, Memprediksi,
Mengenal Hubungan Ruang dan Waktu, dan Mengenal Hubungan-
hubungan Angka ................................................................................. 4.40
Latihan …………………………………………............................... 4.56
Rangkuman ………………………………….................................... 4.59
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 4.61

Kegiatan Belajar 3:
Keterampilan Proses Memformulasi Hipotesis, Mengontrol
Variabel, Membuat Definisi Operasional, Menginterpretasi Data ..... 4.67
Latihan …………………………………………............................... 4.81
Rangkuman ………………………………….................................... 4.82
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 4.83

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 4.88

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 4.94

MODUL 5: MEDIA DAN ALAT PERAGA DALAM 5.1

PEMBELAJARAN IPA
Kegiatan Belajar 1:
Media dalam Pembelajaran IPA ........................................................ 5.2
Latihan …………………………………………............................... 5.12
Rangkuman ………………………………….................................... 5.13
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 5.14
vi

Kegiatan Belajar 2:
Mendesain Alat Peraga IPA di SD ..................................................... 5.18
Latihan …………………………………………............................... 5.49
Rangkuman ………………………………….................................... 5.51
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 5.52

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 5.58

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 5.59

MODUL 6: PEMBELAJARAN IPA TERINTEGRASI 6.1

Kegiatan Belajar 1:
Pembelajaran Sains Terintegrasi ........................................................ 6.3
Latihan ………………………………………….............................. 6.9
Rangkuman ………………………………….................................... 6.10
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 6.11

Kegiatan Belajar 2:
Merancang Pembelajaran Sains Terintegrasi ..................................... 6.14
Latihan …………………………………………............................... 6.28
Rangkuman ………………………………….................................... 6.30
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 6.31

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 6.34

GLOSARIUM .................................................................................... 6.36
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 6.37

MODUL 7: EVALUASI PROSES DAN HASIL BELAJAR IPA 7.1

Kegiatan Belajar 1:
Evaluasi Pendidikan di SD, Pengertian, Tujuan, Fungsi, dan Prinsip
Evaluasi .............................................................................................. 7.3
Latihan …………………………………………............................... 7.9
Rangkuman ………………………………….................................... 7.12
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 7.12
 vii

Kegiatan Belajar 2:
Evaluasi Proses Belajar IPA di SD .................................................... 7.15
Latihan …………………………………………............................... 7.37
Rangkuman ………………………………….................................... 7.40
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 7.40

Kegiatan Belajar 3:
Evaluasi Hasil Belajar IPA di SD ...................................................... 7.43
Latihan …………………………………………............................... 7.53
Rangkuman ………………………………….................................... 7.56
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 7.57

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 7.60

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 7.64

MODUL 8: TELAAH KURIKULUM TINGKAT SATUAN

PENDIDIKAN (KTSP) 2006 DAN
PENJABARANNYA DALAM RANCANGAN
PEMBELAJARAN IPA DI TINGKAT SD/MI 8.1
Kegiatan Belajar 1:
Penyusunan KTSP dan Rancangan Pembelajaran Materi Esensial
di Kelas III 8.4
Latihan …………………………………………............................... 8.39
Rangkuman ………………………………….................................... 8.40
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 8.41

Kegiatan Belajar 2:
Merancang Pembelajaran IPA Kelas IV ............................................ 8.44
Latihan …………………………………………............................... 8.57
Rangkuman ………………………………….................................... 8.58
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 8.60

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 8.64

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 8.65
viii

MODUL 9: MERANCANG PEMBELAJARAN IPA 9.1

Kegiatan Belajar 1:
Merancang Pembelajaran IPA Kelas V .............................................. 9.3
Latihan …………………………………………............................... 9.34
Rangkuman ………………………………….................................... 9.35
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 9.36

Kegiatan Belajar 2:
Merancang Pembelajaran IPA Kelas VI ............................................ 9.39
Latihan …………………………………………............................... 9.73
Rangkuman ………………………………….................................... 9.74
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 9.74

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 9.78

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 9.79