Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

ΕΛΠ 30/ ΓPAMMATA II

NEOEΛΛHNIKH ΦIΛOΛOΓIA (19ος και 20ός αιώνας)

Ακαδηµαϊκό έτος 2017-2018

Θέµα δεύτερης γραπτής εργασίας

1. Μελετήστε το απόσπασµα από το µυθιστόρηµα του Ανδρέα Καρκαβίτσα

Ο Ζητιάνος. Συµβουλευτείτε παράλληλα τις ενότητες 6.1 και 6.2 του
Εγχειριδίου Μελέτης, τις οικείες σελίδες από τον Λ. Πολίτη και τον R.
Beaton καθώς και τις µελέτες του Μ. Vitti («Ο ρεαλισµός στην
ηθογραφία»), Ελ. Πολίτου-Μαρµαρινού («Ηθογραφία») και Έρης
Σταυροπούλου («Ανδρέας Καρκαβίτσας») από το Ανθολόγιο Κριτικών
Κειµένων. Στη συνέχεια, προσπαθήστε: α) να εντοπίσετε τα νατουραλιστικά
στοιχεία του αποσπάσµατος β) να εξετάσετε κατά πόσο επαληθεύεται η
κρίση της Έρης Σταυροπούλου για τον Καρκαβίτσα ότι «το λαογραφικό
υλικό που συγκέντρωνε και το οποίο βρίσκεται σε µεγάλη έκταση στο έργο
του, δεν χρησιµοποιείται διακοσµητικά, ούτε γίνεται αυτοσκοπός·
απεναντίας έχει λειτουργικό ρόλο στην κοινωνική κριτική της σύγχρονής
του Ελλάδας που επιχειρεί».

2. ∆ιαβάστε την ενότητα 6.3 (για την ποίηση της Γενιάς του 1880) και το
κεφάλαιο 8 (για την ποίηση του Άγγελου Σικελιανού) του Εγχειριδίου
Μελέτης. Επίσης, τη µελέτη του Γ. Αράγη («Τεθλασµένη») από το
Ανθολόγιο Κριτικών Κειµένων. Στη συνέχεια, διαβάστε από το Ανθολόγιο
Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειµένων το ποίηµα του Νίκου Καµπά «Τα
άσµατά µου» και το ποίηµα του Άγγελου Σικελιανού «Στο έρµο χωράφι
εκεί στη Σαλαµίνα». Αφού λάβετε υπόψη το γραµµατολογικό πλαίσιο των
δυο ποιητών, να εξετάσετε α) πώς εµφανίζεται στα δυο έργα η γυναίκα και
β) πώς συµπλέκεται το θέµα της γυναίκας και της ποιητικής δηµιουργίας.

Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495

On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1.α. Τα νατουραλιστικά στοιχεία στον "Ζητιάνο" του Καρκαβίτσα

Το µυθιστόρηµα του Ανδρέα Καρκαβίτσα "Ζητιάνος" αποτελεί

αντιπροσωπευτικό δείγµα της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, µε την οποία
σηµειώθηκε η µετάβαση από τον ροµαντισµό στον ρεαλισµό και στον νατουραλισµό.
Η ανάπτυξη των φυσικών επιστηµών και της χηµεία και η συστηµατοποίηση της
ιατρικής διαµόρφωσαν ένα πλαίσιο, το οποίο επηρέασε τον τρόπο σκέψης και δράσης
των ανθρώπων και κατ' επέκταση και τη λογοτεχνία. Συνέπεια όλων των εξελίξεων
ήταν να επικρατήσει σε αισθητικό πεδίο ο Ρεαλισµός και στην ακραία έκφρασή του ο
Νατουραλισµός.1

Ο Νατουραλισµός προσπαθεί να συνδυάσει την επιστήµη µε την λογοτεχνία.

Ουσιαστικά ο λογοτέχνης λειτουργεί ως ανατόµος που προσπαθεί να διεισδύσει στον
εσωτερικό ψυχισµό και στη συµπεριφορά του ανθρώπου. Σύµφωνα µε τη
νατουραλιστική οπτική, την οποία θα εξετάσουµε µέσα από το µυθιστόρηµα του
Καρκαβίτσα, οι συνθήκες που επικρατούν µέσα και έξω από τον άνθρωπο
περιορίζουν τα περιθώρια ελεύθερης βούλησής του. Το λογοτεχνικό κείµενο
αναπτύσσει έτσι µια απαισιόδοξη αντίληψη µέσα από την οποία δεν αποτυπώνεται
απλά και µόνο το καθηµερινό και το τετριµµένο αλλά κυρίως το άρρωστο, το
παθογόνο και το θλιβερό. Στο πλαίσιο αυτό τα νατουραλιστικά έργα παρουσιάζουν
ήρωες που είναι έρµαια των παθών τους (αλκοολισµός, εγκληµατικά ένστικτα,
νοσηρές ιδιαιτερότητες).2

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας έγινε γνωστός κυρίως µέσα από το ηθογραφικό

µυθιστόρηµα "Ζητιάνος" (1895), το οποίο αναπτύσσεται µέσα στο πλαίσιο της
νατουραλιστικής τεχνοτροπίας. Σε αυτό παρουσιάζονται οι δύσκολες συνθήκες

1
Πατερίδου, Γ., "Η γενιά του 1880. Πεζογραφία - ποίηση" στο Ε. Γαραντούδης, κ. ά, Γράµµατα ΙΙ:
Νεοελληνική Φιλολογία (19ος & 20ος αιώνας). Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος & 20ος αιώνας).
Εγχειρίδιο Μελέτης, ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σσ. 191- 193.
2
Στο ίδιο, σ. 193.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

διαβίωσης, η αµάθεια, αλλά και οι δεισιδαιµονίες των κατοίκων ενός χωριού του
Θεσσαλικού κάµπου, τους οποίους φαίνεται να εκµεταλλεύεται ένας πολυµήχανος
ζητιάνος.3 Τα στοιχεία που συνδέουν το µυθιστόρηµα µε τον νατουραλισµό είναι
πολλά. Αρχικά, είναι ευδιάκριτη η φωτογραφική και χωρίς καµία ωραιοποίηση
παρουσίαση της πραγµατικότητας, την οποία ενισχύει ακόµη περισσότερο ο λόγος
των ηρώων. Οι ήρωες που περιγράφονται κυριαρχούνται από ταπεινά ένστικτα και
δεν έχουν δυνατότητα ελεύθερης επιλογής. Σύµφωνα µε την Έρη Σταυροπούλου δεν
ορίζουν καν τη ζωή τους, που ρυθµίζεται από εξωτερικές περιστάσεις.4 Επιπρόσθετα, ο
ρόλος της φύσης είναι κυρίαρχος, καθώς βλέπουµε να συµµετέχει στην υπόθεση ως
ισχυρή δύναµη που διαθέτει τους δικούς της νόµους. Ο άνθρωπος βρίσκεται σε µία
µόνιµη σύγκρουση µε το φυσικό στοιχείο και µάταια προσπαθεί να την υποτάξει.5

Το ηθογραφικό νατουραλιστικό µυθιστόρηµα "Ζητιάνος" περιγράφει

ρεαλιστικά και φωτογραφικά την αγροτική κοινωνία της ελληνικής υπαίθρου µε τις
ζοφερές πλευρές της µέσα από το παράδειγµα του χωριού της Θεσσαλίας.
Πρωταγωνιστές είναι απλοϊκοί κάτοικοι του χωριού που ζουν µια ζωή πολύ κοντά σε
αυτή των ζώων, τους οποίους εκµεταλλεύεται ο ζητιάνος. Κεντρικό θέµα του
µυθιστορήµατος είναι τα ένστικτα που εξουσιάζουν τη ζωή των ανθρώπων.
∆ουλοπρέπεια, απληστία, κουτοπονηριά, δεισιδαιµονία είναι ορισµένα από τα
χαρακτηριστικά του Ζητιάνου. Η µοίρα του ανθρώπου είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε
τη φύση (Τα νεύρα τους µέσα στην αδιάφορη φύση αναθρεµµένα, σιδερένια είχαν
καταντήσει και δυσκολοπρόσβλητα στις εξωτερικές επιρροές). Η αποτύπωση της
πραγµατικότητας είναι ακόµη πιο ολοκληρωµένη εξαιτίας της χρήσης της θεσσαλικής
διαλέκτου από τον λογοτέχνη (Κίνα τώρα να πας στη Λάρσα....Κολοκύθια στο πατερό.,
Αµ' Μωραϊτής και δικηόρος...ήφερεν λιέω!). Η νατουραλιστική ιδεολογία του
κειµένου εκφράζεται αυτούσια µέσα από τον σχολιασµό του αφηγητή για τη
συµπεριφορά των χωρικών απέναντι στον ντεµή αγά (Η ελάχιστη εκείνη συνοδεία

3
Στο ίδιο, σ. 201.
4
Σταυροπούλου, Έ., "Ανδρέας Καρκαβίτσας" στο Ανθολόγιο Κριτικων Κειµένων για τη Μελέτη της
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19ος - 20ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σ. 219.
5
Στο ίδιο, σσ. 219- 220.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

εφαινόταν στα µάτια τους...άρχισαν να αισθάνωνται τον αέρα περίγυρα γεµάτον από
φρίκη και απειλή.)

1. β. Ο λειτουργικός ρόλος του λαογραφικού υλικού

Η ηθογραφική πεζογραφία συνδέεται µε την προσπάθεια καταγραφής του

λαογραφικού υλικού, το οποίο συχνά αποτελεί βασικό στόχο του κειµένου. Σε αυτή
την κατεύθυνση είχε συµβάλει η προσπάθεια του Ν. Πολίτη, η οποία επηρέασε και
τον Ανδρέα Καρκαβίτσα. Ωστόσο, το λαογραφικό υλικό, το οποίο καλύπτει µεγάλη
έκταση, στο έργο του Καρκαβίτσα, δεν λειτουργεί διακοσµητικά. Αντίθετα, συντελεί
σηµαντικά στην κοινωνική κριτική της σύγχρονης πραγµατικότητας που επιχειρεί ο
λογοτέχνης.6

Πρόκειται για ένα µυθιστόρηµα που σύµφωνα µε τον Λ. Πολίτη είναι µια
σκοτεινή ζωγραφιά της ανθρώπινης ποταπότητας από τη µία µεριά και της αθλιότητας
από την άλλη.7 Ταυτόχρονα το κείµενο του Καρκαβίτσα επιχειρεί τον έλεγχο της
νεοελληνικής κοινωνίας της εποχής του. Το έργο γράφτηκε το 1896, ένα χρόνο πριν
το 1897 και την επιβολή του διεθνούς οικονοµικού ελέγχου για την αποπληρωµή του
εξωτερικού χρέους.8

Με τον "Ζητιάνο" ο Καρκαβίτσας αξιοποίησε το ενδιαφέρον της εποχής για

τη λαογραφία σε µια προσπάθεια να υπερβεί τους σκοπούς της απλής ρεαλιστικής
περιγραφής. Στο πλαίσιο αυτό, προσαρµόζει τις νατουραλιστικές ιδέες του Ζολά στα
ελληνικά δεδοµένα και πετυχαίνει όχι απλά να περιγράψει την εικόνα της
πραγµατικότητας αλλά να την ερµηνεύσει. Με τον ίδιο τρόπο δίνει έµφαση στις
σκληρές συνθήκες ζωής του θεσσαλικού κάµπου εξαιτίας των ληστών και
ταυτόχρονα παρουσιάζει τη διαφθορά που επικρατούσε στον κρατικό µηχανισµό και

6
Σταυροπούλου, Έ., όπ.π., σ. 217-218.
7
Πολίτης, Λ., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Μ. Ι. Ε. Τ., Αθήνα 2003, σ. 207.
8
Πατερίδου, Γ., όπ.π., σσ. 187-188.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

στις δηµόσιες υπηρεσίες θέλοντας να τονίσει την άµεση ανάγκη για κοινωνικές
µεταρρυθµίσεις.9

2.α Η παρουσία της γυναίκας στα ποιήµατα του Καµπά και του Σικελιανού

Στην παρούσα ενότητα πρόκειται να εξετάσουµε τη θεµατική της γυναίκας

µέσα από το ποίηµα του Νίκου Καµπά Τα άσµατα µου και το ποίηµα του Άγγελου
Σικελιανού Στο έρµο χωράφι εκεί στη Σαλαµίνα. Ο Νίκος Καµπάς εκπροσωπεί την
ποίηση του 1880, στην οποία σε αντιστοιχία µε τη πεζογραφία η θεµατική, η
τεχνοτροπία και η γλώσσα αλλάζουν και προσαρµόζονται στις ρεαλιστικότερες
απαιτήσεις της εποχής. Συγκεκριµένα, η ροµαντική διάσταση δίνει τη θέση της σε µια
πεζή καθηµερινότητα και σε µια γλώσσα που είναι πιο κοντά στη δηµοτική. Ανάµεσα
στους ποιητές που πρόβαλαν κάτι διαφορετικό από το καθιερωµένο µέχρι τότε
ροµαντικό στοιχείο ήταν και ο Νίκος Καµπάς µε τη συλλογή του Στίχοι. Οι
λογοτέχνες συσπειρώθηκαν γύρω από τον Παλαµά, υιοθέτησαν την απλή γλώσσα και
την τεχνοτροπία του Παρνασσισµού.10

Πιο συγκεκριµένα, η ποίηση του Νίκου Καµπά περιλαµβάνει στοιχεία από το

παλιό που υποχωρεί και το νέο που αρχίζει πλέον να χαρακτηρίζει την ποιητική
δηµιουργία. Αυτό εύκολα εντοπίζεται στη γλωσσική αµφιταλάντευση ανάµεσα σε
καθαρεύουσα και δηµοτική, αλλά και στο συνδυασµό πεζολογίας και ροµαντικής
διάθεσης, κάτι που φαίνεται και στο ποίηµα που εξετάζουµε. Στη θεµατική των
ποιηµάτων του Καµπά κυριαρχεί ο έρωτας που λειτουργεί ως παιχνίδι και χαρά
καθώς και ο οικείος χώρος.11

Η καθηµερινότητα, η σάτιρα, το φλέρτ και ο έρωτας είναι βασικά θέµατα της

ποίησης του 1880 και του Καµπά κατ' επέκταση. Στα ποιήµατα του λογοτέχνη είναι
ευδιάκριτη η αλλαγή που σηµειώνεται την περίοδο αυτή. Η µατιά του είναι

9
Beaton, R., Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία, Ποίηση και Πεζογραφία 1821- 1992,
µτρφ. Ε. Ζούργου- Μ. Σπανάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1996, σσ. 118- 119.
10
Πατερίδου, Γ., όπ.π., σ. 207.
11
Στο ίδιο, σσ. 208- 209.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

προσγειωµένη στη καθηµερινότητα και ο τόνος του ποιήµατος είναι σατιρικός και
παιγνιώδης. Η µορφή του ποιήµατος ακολουθεί τις επιταγές του Παρνασσισµού, αλλά
η γλώσσα του παραπέµπει περισσότερο στην καθαρεύουσα (συνεκίνει, εξέχεε
ρεµβώδεις, λάθρα ελθούσαν, µικρόν τι άσµα ψάλλω τολµητίας). Το ποίηµα αποτυπώνει
το αστικό περιβάλλον, καθώς δεν βλέπουµε σε αυτό εικόνες από τη φύση. Ο έρωτας
παρουσιάζεται µέσα από τη γυναικεία µορφή σωµατοποιήµενος και όχι
εξιδανικευµένος, όπως συνηθιζόταν στους ροµαντικούς. Η γυναικεία παρουσία είναι
όµορφη (Του αγαθού θεού εύχαρι πλάσµα) και διαθέτει ανθρώπινα γνωρίσµατα ,
καθώς διακρίνεται από συστολή και διακριτικά λαµβάνει τη θέση της στο χώρο.

Ο Σικελιανός ανήκει στη λογοτεχνική γενιά του 1910. Η ποίηση του

Σικελιανού είναι έντονα λυρική και χαρακτηρίζεται από απόλυτη αρµονία και
ενότητα. Ακόµη, σε αντίθεση µε το πεζολογικό ύφος του προηγούµενου ποιήµατος
Στο έρµο χωράφι εκεί στη Σαλαµίνα του Σικελιανού παρατηρούµε µια πληθωρική και
συντακτικά περίπλοκη ποίηση, η ποία εµπλουτίζεται από τις εικόνες από τη φύση.12
Η θεµατική του Σικελιανού περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη φύση και τον µύθο. Ο
ποιητής είναι κατά βάση παγανιστής ποιητής, καθώς στο έργο του εύκολα διακρίνει
κανείς την αγάπη του για τη φύση (έρµο χωράφι, αγκάθια, δειλινά, αστερισµοί,
πελαγίσιο βράχο, άνθος της πληµµύρας, αλκυόνα, νερά ν' ανθούνε). Ο µύθος, από την
άλλη πλευρά, λειτουργεί αποκαλυπτικά καθώς φέρνει στο φως πανανθρώπινες
αλήθειες.13

Βασικό επίσης θέµα της ποίησης του Σικελιανού, όπως φαίνεται και µέσα στο
ποίηµα που εξετάζουµε είναι η γυναίκα και γενικότερα ο έρωτας. Τα θέµατα αυτά
λειτουργούν ως πηγή έµπνευσης και δηµιουργίας. Η γυναίκα υµνείται από τον
Σικελιανό ως ιερό σύµβολο γονιµότητας αλλά και ως Μούσα του ποιητή, όπως
φαίνεται και στο ποίηµα, όπου γίνεται συστατικό στοιχείο της ποιητικής δηµιουργίας.
Αρχικά ο ποιητής την παρουσιάζει να ξεπροβάλει αµίλητη (βουβή) και να πλαγιάζει

12
Βογιατζόγλου, Α., "Η ποίηση του Άγγελου Σικελιανού" στο Ε. Γαραντούδης, κ.ά, Γράµµατα ΙΙ:
Νεοελληνική Φιλολογία (19ος & 20ος αιώνας). Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος & 20ος αιώνας).
Εγχειρίδιο Μελέτης, ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σσ. 261- 262.
13
Στο ίδιο, σ. 270.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

δίπλα στο ποιητικό υποκείµενο στο έρµο χωράφι. Η παρουσία της στο χώρο ξαφνικά
δίνει µια νέα πνοή (µα ξαφνικά σαν άνθος της πληµµύρας...κι όλα φαντάζουν τα νερά
ν' ανθούνε σ' αυτό το διάβα).

2.β. Το θέµα της γυναίκας και της ποιητικής δηµιουργίας

Τα άσµατά µου παρουσιάζουν την µουσική αποδυναµωµένη, γεγονός που

εντείνει τον σατιρικό τόνο του ποιήµατος. Η ποίηση χάνει την εξυψωτική της
διάσταση και αντίθετα λειτουργεί ενοχλητικά (τόνους µέθης θορυβώδης, οι τόνοι µου
οι στείροι µελωδίας). Το ποίηµα θα µπορούσαµε να το χαρακτηρίσουµε δείγµα
ποιητικής ή και ειρωνικό σχόλιο απέναντι στον τρόπο µε τον οποίο θα αντιµετώπιζαν
ένα ανάλογο θέµα οι ροµαντικοί ποιητές. Ο τρόπος τέλος µε τον οποίο αναπτύσσεται
η θεµατική του θα µπορούσε να αναγνωριστεί ως ένας ελαφρύς αυτοσαρκασµός για
τις εκφραστικές δυνατότητες του ποιητικού υποκειµένου (Μικρόν τι άσµα ψάλλω
τολµητίας/ Τρέµων υπ' άλλων µήπως ακουσθώσι/ Οι τόνοι µου, οι στείροι µελωδίας).
Η παρουσία της γυναίκας εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο καθώς όπως διαβάζουµε οι
µουσικές- ποιητικές της δυνατότητες παρουσιάζονται περιορισµένες και σχολιάζονται
µε δόση ειρωνείας (∆ειλή προ του κυµβάλου ...µικρόν τι άσµα, Το µόνον, όπερ ίσως θα
γνωρίζη).

Η σύνδεση ανάµεσα στην παρουσία της γυναίκας και στην ποιητική

δηµιουργία είναι ακόµη πιο έκδηλη στο Έρµο χωράφι εκεί στη Σαλαµίνα του
Σικελιανού. Η γυναικεία µορφή συνδέεται µε το τραγούδι και την έµπνευση που
ποιητή (πριν απλώσω το χέρι µου στο χέρι Σου, αποπάνω/ ξάφνου η ψυχή µου,
ολάκερη η ψυχή µου για µιά στιγµή λυτρώθη στο Τραγούδι!, Μα πιο ακόµα ευλογηµένη
ας είσαι που, πριν ρίξει/ ο πόθος µου τις ρίζες του στα βάθη/ του σπλάχνου Σου σαν
άγκυρα, η σιγή Σου....να λυτρωθεί στο αθάνατο Τραγούδι). Στο σηµείο αυτό ο ποιητής
αξιοποιεί ακόµα µία θεµατική στην ποίησή του, αυτή της ποιητικής τέχνης, όπου ο

Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495

On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
 Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

εαυτός του συνιστά το λυρικό υποκείµενο.14 Στο ποίηµα είναι το εµπνευσµένο λυρικό
υποκείµενο και η πηγή έµπνευσής του είναι η γυναικεία µορφή. Η ιδέα που
διατυπώνει για τον εκλεκτό δηµιουργό απηχεί βαθύτατα αριστοκρατικές αντιλήψεις,
σύµφωνα µε τις οποίες η ποιητική δηµιουργία µπορεί να διαδραµατίσει σηµαντικό
ρόλο στην κοινωνία όπου ανήκει.15

Βιβλιογραφία

I. Αράγης, Γ. "Τεθλασµένη" στο Ανθολόγιο Κριτικων Κειµένων για τη

Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19ος - 20ος αιώνας), ΕΑΠ,
Πάτρα 2008.

II. Beaton, R., Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία, Ποίηση και
Πεζογραφία 1821- 1992, µτρφ. Ε. Ζούργου- Μ. Σπανάκη, εκδ. Νεφέλη,
Αθήνα 1996.

III. Βογιατζόγλου, Α., "Η ποίηση του Άγγελου Σικελιανού" στο Ε.

Γαραντούδης, κ.ά, Γράµµατα ΙΙ: Νεοελληνική Φιλολογία (19ος & 20ος
αιώνας). Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος & 20ος αιώνας). Εγχειρίδιο
Μελέτης, ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

IV. Πατερίδου, Γ., "Η γενιά του 1880. Πεζογραφία - ποίηση" στο Ε.
Γαραντούδης, κ. ά, Γράµµατα ΙΙ: Νεοελληνική Φιλολογία (19ος & 20ος
αιώνας). Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19ος & 20ος αιώνας). Εγχειρίδιο
Μελέτης, ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

V. Πολίτης, Λ., Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. Μ. Ι. Ε. Τ.,

Αθήνα 2003.

VI. Σταυροπούλου, Έ., "Ανδρέας Καρκαβίτσας" στο Ανθολόγιο Κριτικων

Κειµένων για τη Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19ος - 20ος
αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

14
Στο ίδιο, σ. 270.
15
Στο ίδιο, σ. 274.
Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495
On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr
Απαντήσεις προτεινόμενες – ενδεικτικές. Υπάρχει μόνο ένας καλός τρόπος… ο Δικός σας!

Σολωµού 29 Αθήνα 210.38.22.157 210.38.22.495

On-line Φροντιστήριο www.arnos.gr info@arnos.gr