Ιστορία ΣΤ΄. Επανάληψη Ε΄ ενότητας ΄΄ Η Ελλάδα στον 20ό αιώνα΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://st-taksh.blogspot.gr
Περιεχόμενα
Σχεδιαγράμματα σελ. 3 - 56
Ερωτήσεις - Απαντήσεις σελ. 57 – 143
Επαναληπτικά σελ. 144 - 233

Σχεδιαγράμματα
Ι΢ΣΟΡΙΑ ΢Σ΄
θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 1 ¨ΑΠΟ ΣΟΝ ΕΛΛΗΝΟΣΟΤΡΚΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΣΟΤ 1897
΢ΣΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ¨
Ο
27 ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΢ΧΟΛΕΙΟ ΣΡΙΚΑΛΩΝ
ΔΑ΢ΚΑΛΟ΢ ΒΑ΢ΙΛΗ΢ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ΢
Ο Μακεδονικόσ Αγϊνασ (1904—1908)
Ζλλθνεσ αι Βοφλγαροι διεκδικοφςαν τθν

Οι προςπάκειεσ ζνωςθσ τθσ Κριτθσ με τθν
περιοχι.
υπόλοιπθ Ελλάδα.
Σο Συνζδριο του Βερολίνου είχε δώςει τθ
Μακεδονία υπό τουρκικι κυριαρχία.
Σον Μάρτιο του 1905 ξεςπά ζνοπλθ εξζγερςθ
ςτο χωριό Θζριςο με επικεφαλισ τον Οι Βοφλγαροι ζςτειλαν αντάρτεσ
Ελευκζριο Βενιηζλο. Η εξζγερςθ (κομιτατηιδεσ), για να πιζςουν τουσ κατοίκουσ
τερματίςτθκε μετά από διαπραγματεφςεισ. ώςτε να δθλώςουν ότι ανικαν ςτθ βουλγαρικι
εκκλθςία ( Εξαρχία).
Σο 1908 θ Κριτθ επαναςτάτθςε και πάλι
κθρφςςοντασ τθν ζνωςι τθσ με τθν Ελλάδα. Η βουλγαρικι δραςτθριότθτα οδιγθςε τθν
Ελλάδα ςε πιο ενεργι ανάμιξθ ςτθν
Η ελλθνικι κυβζρνθςθ φοβοφμενθ ζναν νζο
Μακεδονία ςτισ μακεδονικζσ υποκζςεισ.
ελλθνοτουρκικό πόλεμο δεν αναγνϊριςε
επίςθμα τθν ζνωςθ, προκαλώντασ τθ λαϊκι Αξιωματικοί του ελλθνικοφ ςτρατοφ όπωσ οι
δυςαρζςκεια. Παύλοσ Μελάσ, Κων/νοσ Μαζαράκησ, Τέλλοσ
Αγαπηνόσ-Άγρασ και οπλαρχθγοί από πολλζσ
άλλεσ περιοχζσ όπωσ οι Γεώργιοσ Τςόντοσ,
Παφλοσ Μελάσ Παναγιώτησ Παπατζανετέασ ςχθματίηουν
αντάρτικεσ ομάδεσ.
Σισ αντάρτικεσ ομάδεσ ςυντονίηουν ο Πρόξενοσ
΢το χωριό Στάτιςτα (ςθμερινό Μελάσ) τθσ Λάμπροσ Κορομθλάσ, ο Ίων Δραγοφμθσ, ο
Καςτοριάσ ςτισ 13 Οκτωβρίου 1904, Μθτροπολίτθσ Καςτοριάσ Γερμανόσ
ςκοτϊνεται ςε ςφγκρουςθ με τουσ Σοφρκουσ Καραβαγγζλθσ και άλλοι Ιεράρχεσ.
ο νεαρόσ αξιωματικόσ Παφλοσ Μελάσ.
Ο κάνατόσ του οδθγεί τθν ελλθνικι
Η ελλθνικι αντεπίκεςθ ανζκοψε τθ
κυβζρνθςθ να διεκδικιςει πιο δυναμικά
βουλγαρικι διείςδυςθ.
τθ Μακεδονία.
Ο Μακεδονικόσ Αγώνασ διακόπθκε το 1908.
Εμφάνιςθ των Νεότουρκων (1908)
Ο Αγϊνασ για τθ Μακεδονία κα ςυνεχιηόταν
κατά τουσ Βαλκανικοφσ Πολζμουσ.
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

ΕΝΟΣΗΣΑ 5η – ΚΕΦ. 2 ¨ΣΟ ΚΙΝΗΜΑ ΢ΣΟ ΓΟΤΔΙ ΚΑΙ Η ΚΤΒΕΡΝΗ΢Η ΒΕΝΙΖΕΛΟΤ¨
27Ο ΔΗΜΟΣΙΚΟ ΢ΧΟΛΕΙΟ ΣΡΙΚΑΛΩΝ
Το κίνθμα ςτο Γουδί (14-8-1909)
Ο Ελευκζριοσ Βενιηζλοσ
Θταν ζνασ ζμπειροσ πολιτικόσ 45 ετών

από την Κρήτη με ςπουδζσ ςτη Νομική.
Θταν επικεφαλισ των επαναςτατών που
είχαν ςκοπό την ζνωςθ τησ Κρήτησ με
την υπόλοιπη Ελλάδα.
Θθελε να εκςυγχρονίςει την χώρα και να
ενϊςει τισ αλφτρωτεσ περιοχζσ.
Φρόντιςε για την οργάνωςθ και τον
εξοπλιςμό του ςτρατοφ. Παραμονζσ του Δεκαπενταφγουςτου του
Με το κόμμα οι ¨Φιλελεφκεροι¨ κζρδιςε 1909, αξιωματικοί του ςτρατοφ, πολλοί
τισ εκλογζσ του 1910 με μεγάλη οπλίτεσ και αρκετοί πολίτεσ,
πλειοψθφία. ςυγκεντρώθηκαν ςτο Γουδί (περιοχή τησ
Αθήνασ) και κήρυξαν επανάςταςη.
Ζητοφςαν την κατάργθςθ τησ βαςιλείασ ή
την αντικατάςταςθ του βαςιλιά, βελτίωςθ
Το ζργο του
του ςυντάγματοσ και διάφορεσ αλλαγζσ ςτο
ςτράτευμα.
Ανακεϊρθςε το ΢φνταγμα, με ςτόχο τη Η κυβζρνθςθ αναγκάςτηκε να παραιτθκεί.
δημιουργία ενόσ δίκαιου κράτουσ. Οι αξιωματικοί κάλεςαν ςτην Αθήνα ωσ
Καθιζρωςε την υποχρεωτικι και δωρεάν εκπρόςωπό τουσ τον Ελευκζριο Βενιηζλο,
φοίτηςη ςτο Δημοτικό ΢χολείο. που αργότερα θα γινόταν πρωκυπουργόσ.
Προςκλήθηκαν Γάλλοι και Άγγλοι
αξιωματικοί για την αναδιοργάνωςθ του
ςτρατοφ.
Ιδρφθηκαν ςυνεταιριςμοί.
Καθιερώθηκαν οι αργίεσ και το ωράριο
εργαςίασ.
Αντιμετωπίςτηκαν ςοβαρά προβλήματα
των αγροτών όπωσ η εκμετάλλευςθ των
κολίγων από τουσ γαιοκτήμονεσ.

Ι΢ΣΟΡΙΑ ΢Σϋ
η
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 3 ¨ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ¨
Α΄ Βαλκανικόσ πόλεμοσ
Αιτία των Βαλκανικϊν πολζμων ήταν: Αφορμι των Βαλκανικϊν πολζμων ςτάθηκε:
ο πόκοσ των βαλκανικϊν λαϊν για την Η προςπάθεια των Νεότουρκων να εξιςλαμίςουν
εκνικι τουσ ολοκλιρωςθ τουσ χριςτιανοφσ υπηκόουσ τησ Οθωμανικήσ
αυτοκρατορίασ.
Τα γεγονότα Ο ελλθνικόσ ςτρατόσ με τη βοήθεια

εκελοντών και Φιλελλινων και αρχθγό
Παρά την αντίθεςη των Μεγάλων
τον διάδοχο του θρόνου Κωνςταντίνο,
Δυνάμεων θ Σερβία, θ Βουλγαρία, το
κατευθφνθηκε προσ την Ήπειρο και τη
Μαυροβοφνιο και θ Ελλάδα ςυμμάχηςαν
Μακεδονία.
και κιρυξαν τον πόλεμο εναντίον των
Σοφρκων διεκδικώντασ εδάφθ ςτη Απελευκζρωςε την Ελαςςόνα, τη
Βαλκανική χερςόνηςο. Δεςκάτθ και την Κοηάνθ.
Ο πόλεμοσ ξζςπαςε τον Οκτώβριο του Με την αποφαςιςτική μάχθ των
1912. Γιαννιτςών (19-20 Οκτωβρίου 1912),
απελευκζρωςε τη Θεςςαλονίκθ.
Η Ελλάδα είχε προετοιμαςτεί ζγκαιρα
εξοπλίηοντασ το ςτρατό τησ με νζα ΢τισ 26 Οκτωβρίου 1912 ο Σοφρκοσ
πυροβόλα, τουφζκια και πυρομαχικά. διοικητήσ Χαςάν Σαχςίν Παςάσ υπζγραψε
πρωτόκολλο παράδοςθσ τησ πόλησ ςτουσ
Ζλληνεσ.
΢την Ήπειρο οι Ζλληνεσ ςτρατιϊτεσ
απελευκζρωςαν τα Ιωάννινα και
προχώρθςε προσ τη Βόρεια Ήπειρο.
Ο ελλθνικόσ ςτόλοσ με αρχθγό το
ναφαρχο Κουντουριώτθ εμπόδιςε τθ
μεταφορά τοφρκικων ςτρατευμάτων και
εφοδίων από τη Μικρά Αςία και
απελευκζρωςε πολλά νθςιά του Αιγαίου.

η
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 3β ¨ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ¨
Ο Β΄ Βαλκανικόσ πόλεμοσ
Σον Ιοφνιο του 1913 ξζςπαςε ο Β΄ Αιτίεσ

Βαλκανικόσ πόλεμοσ. Η ρφθμιςη των ςυνόρων ανάμεςα ςτα
Η Βουλγαρία ήρθε ςε ςφγκρουςη με τουσ βαλκανικά κράτη προκάλεςε τον Β΄ Βαλκανικό
πρώην ςυμμάχουσ τησ την Ελλάδα και τη πόλεμο.
Σερβία Οι επιτυχίεσ των άλλων βαλκανικών δυνάμεων
και οι απαιτήςεισ τησ Βουλγαρίασ ςχετικά με τα
εδάφη που κζρδιςε.
Τα γεγονότα
Η Συνθήκη του Βουκουρεςτίου (1913)
Ο ελληνικόσ ςτρατόσ κζρδιςε ςημαντικζσ
νίκεσ.
Καθορίςτηκαν τα ελληνοβουλγαρικά ςφνορα.
Κατζλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώσ Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε ςτην
και την Ανατολική Μακεδονία. Ελλάδα.
Η Δυτική Θράκη δόθηκε ςτουσ Βοφλγαρουσ.
Η Βόρεια Ήπειροσ παραχωρήθηκε ςτην Αλβανία,
Ο Β΄ Βαλκανικόσ πόλεμοσ ζληξε το που τότε δημιουργήθηκε ςαν κράτοσ.
καλοκαίρι του 1913 με ήττα τησ
Βουλγαρίασ.

θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 4 ¨Η ΕΛΛΑΔΑ ΢ΣΟΝ Α΄ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ¨
Ο Αϋ Παγκόςμιοσ πόλεμοσ
Η κατάςταςθ τθσ Ελλάδασ λίγο πριν τον Αϋ Οι κφριεσ αιτίες που οδιγθςαν ςτον Αϋ
Παγκόςμιο πόλεμο Παγκόςμιο πόλεμο
Η Ελλάδα το 1913 είχε: Ο αυξθμζνοσ ανταγωνιςμόσ ανάμεςα ςτισ

Διπλαςιάςει τα ςφνορά τθσ και τον πλθκυςμό Μεγάλεσ Δυνάμεισ.
τθσ. Σα οικονομικά ςυμφζροντα ςτθσ
Δυςκολία ςτθν αποτελεςματικι φφλαξθ των Γερμανίασ.
νζων ςυνόρων Ο ζλεγχοσ του διεκνοφσ εμπορίου και θ
Περιοριςμζνο οδικό δίκτυο κυριαρχία ςτα Βαλκάνια.
Ανεπαρκείσ αποκικεσ πολεμικοφ υλικοφ.
Δεν είχε κατοχυρϊςει ακόμα τα νθςιά του Αν.
Αιγαίου, οφτε είχαν οριςτεί τα ςφνορα με τθν
Αλβανία.
Ο ςτρατόσ άρχιςε να καταςκευάηει οχυρά ςτα
ελλθνοβουλγαρικά ςφνορα (θ Βουλγαρία
λογιηόταν ωσ θ κφριοσ αντίπαλοσ τθσ χώρασ
μασ).
Η διαμόρφωςθ των αντίπαλων ςχθματιςμϊν
Οι Κεντρικζσ δυνάμεισ:
«Ο Εκνικόσ διχαςμόσ» Γερμανία, Αυστροουγγαρία και αρχικά θ Ιταλία.
Από τα Βαλκανικά κράτθ, θ Σουρκία και θ
Βουλγαρία.
Η αντίκεςθ του πρωκυπουργοφ Βενιηζλου με τον
βαςιλιά Κωνςταντίνο για το ποια κα είναι θ κζςθ Οι δυνάμεισ τθσ Αντάντ (Εγκάρδια ΢υνεννόθςθ):
τθσ Ελλάδασ ςτον πόλεμο, οδιγθςε ςε παραίτθςθ Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, κατόπιν θ Ιταλία οι ΗΠΑ
(1917. Από τα Βαλκανικά κράτθ, ΢ερβία, το
τθσ κυβζρνθςθσ των «Φιλελευκζρων» και ςε μια
Μαυροβοφνιο και θ Ρουμανία
εποχι που ονομάςτθκε «Εκνικόσ Διχαςμόσ» (ο
ελληνικός λαός διχάστηκε)

Οι εξελίξεισ
Σο φκινόπωρο του 1915 οι ςυμμαχικζσ Πολιτικοί των «Φιλελευκζρων», αρκετοί

δυνάμεισ αποβιβάςτθκαν ςτθ απογοθτευμζνοι αξιωματικοί και

Θεςςαλονίκθ ςτρατιώτεσ επαναςτάτθςαν.
Σο Μάιο του 1916 οι Γερμανοί και οι Σθν εξουςία ανζλαβε ςτθ Θεςςαλονίκθ θ
Βοφλγαροι ειςζβαλαν ςτθν Αν. βενιηελικι «Επιτροπή Εθνικής Άμυνας».
Μακεδονία
Εντάκθκαν οι πιζςεισ προσ τθν
κυβζρνθςθ των Ακθνών.
Ο βαςιλιάσ Κωνςταντίνοσ αναγκάηεται
να παραιτθκεί και να εγκαταλείψει τθ
χώρα.
Συμμετοχι τθσ Ελλάδασ ςτον πόλεμο ςτο

πλευρό τθσ Αντάντ το 1917.
Το τζλοσ του πολζμου
Οι Κεντρικζσ Δυνάμεισ θττικθκαν και

αναγκάςτθκαν να ςυνκθκολογιςουν.
Η Γερμανία πλιρωςε αποηθμιϊςεισ και ζχαςε

πολλά εδάφθ.
Τα οφζλθ τθσ Ελλάδασ

η
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 5 ¨Η ΜΙΚΡΑ΢ΙΑΣΙΚΗ ΕΚ΢ΣΡΑΣΕΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΣΑ΢ΣΡΟΦΗ¨
Ο Μικραςιατικόσ πόλεμοσ
Οι Ζλλθνεσ αναλαμβάνουν τθ διοίκθςθ τθσ Η αντίδραςθ των Τοφρκων

περιοχισ τθσ Σμφρνθσ
Ξζςπαςε εμφφλιοσ ανάμεςα ςτο Σουλτάνο
Οι Ζλλθνεσ ςτισ 2 Μαΐου 1919 αποβιβάςτθκαν και ςτουσ οπαδοφσ του αξιωματικοφ
ςτη Σμφρνθ και την απελευκζρωςαν. Μουςταφά Κεμάλ.
Ο ελληνικόσ ςτρατόσ ςυγκροφςτθκε ςτην Οι Σοφρκοι οργάνωςαν αντίςταςθ με αρχηγό
Πζργαμο και ςτο Αϊδίνι με Σοφρκουσ ςτρατιϊτεσ τον Μουςταφά Κεμάλ (Ατατοφρκ).
και αντάρτεσ. Οι Σφμμαχοι ςταδιακά άρχιςαν να
Σο ελληνικό ςτρατηγείο αποφάςιςε να εγκαταλείπουν τα εδάφη που κατείχαν.
επεκτείνει την γραμμι κατοχισ και να Οι Σοβιετικοί άρχιςαν να υποςτθρίηουν τον
καταλάβει το Αφιόν Καραχιςάρ και το Εςκί Κεμάλ.
Σεχίρ.
Αρνθτικοί παράγοντεσ τθσ απόφαςθσ
Δημιουργία ενόσ εκτεταμζνου μετώπου
επιχειρήςεων.
Δυςκολίεσ ςτον ανεφοδιαςμό.
Ζλλειψη χαρτών ακριβείασ των περιοχϊν αυτϊν.
Η ελλθνικι προζλαςθ
Υπερτζρθςθ των Σοφρκων ςε ιππικό και
πυροβολικό.
΢τη διάρκεια του 192ι οι Ζλληνεσ κατζλαβαν το
Αφιόν Καραχιςάρ και το Εςκί Σεχίρ.
Οι Σοφρκοι υποχώρθςαν και οχυρϊθηκαν ςτην

Ανατροπι τθσ πολιτικισ κατάςταςθσ ςτθν Ελλάδα περιοχή τησ Άγκυρασ.
Ο Βενιηζλοσ το Νοζμβριο του 1920 ζχαςε τισ Ο ελλθνικόσ ςτρατόσ καταδιϊκοντασ τουσ
εκλογζσ. Τοφρκουσ, πζραςε τον ποταμό Σαγγάριο και την
Οι πολιτικοί του αντίπαλοι επανζφεραν τον Αλμυρά Ζρθμο.
βαςιλιά Κωνςταντίνο.
Δυςαρζςκεια των Άγγλων και των Γάλλων.
Αντικατζςτθςαν τη ςτρατιωτική ηγεςία.

Η τουρκικι αντεπίκεςθ

Σον Αφγουςτο του 1921 ο ελληνικόσ Η Καταςτροφι τθσ Σμφρνθσ
ςτρατόσ οχυρώκθκε ςε μια αμυντική (27 Αυγοφστου 1922)
γραμμή (Εςκί Σεχίρ – Κιουτάχεια –
Αφιόν Καραχιςάρ). Σζλοσ Αυγοφςτου του 1922 οι Τοφρκοι
μπήκαν ςτη Σμφρνθ.
Σο 1922 οι Τοφρκοι του Κεμάλ
επιτζκθκαν ςτον εξαςθενημζνο Πυρπόλθςαν την ελλθνικι και αρμζνικθ
ελλθνικό ςτρατό. ςυνοικία.
Η άμυνα των Ελλήνων ζςπαςε και ο Θανατώκθκε από το μουςουλμανικό

ελλθνικόσ ςτρατόσ αναγκάςτηκε να πλήθοσ ο Μθτροπολίτθσ Χρυςόςτομοσ.
υποχωριςει. Σφαγζσ χριςτιανϊν, λεθλαςίεσ και
αγριότθτεσ ολοκλήρωςαν την
Σον ςτρατό ακολοφθηςαν χιλιάδεσ
καταςτροφή.
Ζλλθνεσ, φοβοφμενοι τα τουρκικά
αντίποινα.
Η γενοκτονία των Ελλινων του Πόντου και τθσ

Δυτικισ Μικράσ Αςίασ
΢τισ αρχζσ του 20ου αιϊνα υπήρξε ζξαρςθ του

εκνικιςμοφ ςε όλεσ τισ βαλκανικζσ χϊρεσ.
Οι διώξεισ των Τοφρκων εναντίον των

μειονοτικών ομάδων πήραν δραματικό
χαρακτήρα.
Προηγήθηκε η γενοκτονία των Αρμενίων.

Ακολοφθηςε η γενοκτονία των Ελλινων του
Πόντου και των Ελλινων τθσ Δυτικισ Μικράσ
Αςίασ, την περίοδο 1914 - 1922.
Χιλιάδεσ χριςτιανοί πήραν το δρόμο για τα
«Τάγματα εργαςίασ», (αμελζτ ταμπουροφ)
Οι περιςςότεροι πζκαναν εκεί κάτω από

ιδιαίτερα ςκλθρζσ ςυνκικεσ.
Η μακραίωνθ παρουςία των Ελλινων ςτην

περιοχή τησ Σμφρνθσ τελείωσε με τον πλζον
δραματικό τρόπο.

θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 6 ¨Ο ΜΕ΢ΟΠΟΛΕΜΟ΢¨
Σο διάςτθμα του Μεςοπολζμου
Η ςυνκικθ τθσ Λωηάννθσ (1923) Σο προςφυγικό ηιτθμα
Η Ελλάδα αναγκάςτθκε να αποςυρκεί από τθν Η Ελλάδα δζχτθκε 100.000 περίπου

Ανατολικι Θράκθ, τθν Κμβρο, τθν Σζνεδο και τθν πρόςφυγεσ από Βουλγαρία και Ρωςία, μετά
περιοχι τθσ ΢μφρνθσ. τθν κυριαρχία των Μπολςεβίκων.
Σα Δωδεκάνθςα παρζμειναν ςτθν κατοχι τθσ ΢’ αυτοφσ προςτζκθκαν και περίπου
Ιταλίασ. 1.300.000 Ζλλθνεσ από τθ Μικρά Αςία.
Τποχρεωτικι ανταλλαγι πλθκυςμών ανάμεςα Κφριο μζλθμα ιταν να βρεκεί ςτζγθ και
ςε Ελλάδα και Σουρκία με βάςθ το κριςκευμα δουλειά για τουσ Ζλλθνεσ πρόςφυγεσ.
(περίπου 1.300.000 Ζλλθνεσ – 500.000 Σοφρκοι). Οι πρόςφυγεσ ζμεναν προςωρινά ςε
Εξαιρζκθκαν οι Χριςτιανοί Ζλλθνεσ τθσ καταυλιςμοφσ και αργότερα ςε
Κωνςταντινοφπολθσ, τθσ Κμβρου, τθσ Σενζδου προςφυγικοφσ οικιςμοφσ.
και οι Μουςουλμάνοι τθσ Δυτικισ Θράκθσ.
Αλλαγι πολιτεφματοσ
Σθν άνοιξθ του 1924 επικυρϊκθκε με

δθμοψιφιςμα το πολίτευμα τθσ αβαςίλευτθσ
Δθμοκρατίασ.
Ο Αλέξανδροσ Παπαναςταςίου ιταν ο πρϊτοσ

πρωκυπουργόσ τθσ αβαςίλευτθσ Δθμοκρατίασ.

Η πολιτικι και κοινωνικι κατάςταςθ ςτθν Ελλάδα του Μεςοπολζμου

΢το διάςτθμα ανάμεςα ςτουσ δυο Σο 1929 παρουςιάηεται θ μεγάλθ
Παγκοςμίουσ Πολζμουσ (Μεςοπόλεμοσ), θ διεκνισ οικονομικι κρίςθ.
Ελλάδα αντιμετώπιςε πολλά και μεγάλα Με τθν άνοδο του φαςιςτικοφ
προβλιματα. κόμματοσ ςτθν Ιταλία και του
ναηιςτικοφ ςτθν Γερμανία θ Ευρώπθ
απειλοφνταν από ζνα νζο πόλεμο.
Η Ελλάδα όλο αυτό το διάςτθμα
ταλαιπωροφνταν από εςωτερικι
πολιτικι αςτάκεια.
Τπιρχε ςυχνι εναλλαγι των κομμάτων
ςτθν εξουςία και πραξικοπιματα από
αξιωματικοφσ του ςτρατοφ.
Επικρατοφςε κοινωνικι αναταραχι
(πορείεσ, διαδθλώςεισ και απεργίεσ)
Η δικτατορία του Μεταξά

(4 Αυγοφςτου 1936)
Ο πρωκυπουργόσ Ιωάννθσ Μεταξάσ διζλυςε

τθ Βουλι και επζβαλε δικτατορία.
Άςκθςε διϊξεισ εναντίον των πολιτικϊν του
αντιπάλων.
Προςπάκθςε, με διάφορα κοινωνικά μζτρα,
να φζρει κοντά του τουσ αγρότεσ και του
εργάτεσ, χωρίσ να το καταφζρει.
Προετοίμαςε τθ χώρα για τον επερχόμενο
πόλεμο.
Ακολοφκθςε ςτακερι πολιτικι φιλίασ με τθ
Βρετανία ενώ παράλλθλα επικαλοφνταν
ουδετερότθτα.

θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 7 ¨ΣΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΕΠΟ΢¨
Η Ελλάδα ςτο Βϋ Παγκόςμιο πόλεμο
Η κατάςταςθ ςτθν Ευρϊπθ πριν από το Βϋ Η αφορμι του Βϋ Παγκοςμίου πολζμου

Παγκόςμιο πόλεμο
Ο πόλεμοσ ξζςπαςε όταν θ Γερμανία
Η Γερμανία είχε χάςει αρκετά εδάφθ, ειςζβαλε ςτθν Πολωνία, το 1939.
πλιρωςε μεγάλεσ αποηθμιϊςεισ και μείωςε Η Αγγλία, θ οποία είχε εγγυθκεί τθν
το ςτρατό τθσ. αςφάλεια τθσ Πολωνίασ, κιρυξε τον
Η Βουλγαρία υποχρεϊκθκε να παραχωριςει πόλεμο ςτθν Γερμανία μαηί με τθ Γαλλία
τθ Δυτικι Θράκθ ςτθν Ελλάδα. και πολλζσ άλλεσ χϊρεσ (αργότερα
΢τον Μεςοπόλεμο επικράτθςαν ςε πολλζσ προςτζκθκαν θ Ρωςία και οι ΗΠΑ) .
χϊρεσ δικτατορικά κακεςτϊτα. (Γερμανία – Με τισ δυνάμεισ του Άξονα ςυντάχκθκε θ
Ναηιςτζσ, Ιταλία – Φαςίςτεσ). Ιαπωνία.
Σο 1936 θ Ιταλία ςυμμάχθςε με τθ Γερμανία
(Άξονασ Ρϊμθσ – Βερολίνου)
Τα κυριότερα γεγονότα πριν τον πόλεμο
Ο Χίτλερ ανάγκαςε τθν Αυςτρία να ενωκεί με

τθ Γερμανία και ειςζβαλε ςτθν Τςεχοςλοβακία.
Η Ιταλία του Μουςολίνι κατζλαβε το 1939 τθν
Αλβανία.
Η Ελλάδα πριν τον πόλεμο
Ο Μεταξάσ είχε φροντίςει για τθ ςτρατιωτικι

προετοιμαςία τθσ χϊρασ.
Διπλαςίαςε τισ πολεμικζσ δαπάνεσ.
Δθμιοφργθςε αξιόπιςτο πυροβολικό.
Εκπόνθςε ςχζδια μάχθσ για ενδεχόμενεσ
επικζςεισ από τθ Βουλγαρία και τθν Ιταλία.

Το Ζποσ τθσ Αλβανίασ

Εκδιλωςθ εχκρικϊν ιταλικϊν ενεργειϊν. Σα ιταλικά ςτρατεφματα ειςζβαλαν από
τα ελλθνοαλβανικά ςφνορα με ςκοπό
Τορπιλιςμόσ του καταδρομικοφ «Ζλλθ» ςτο να καταλάβουν αρχικά τθν Ήπειρο.
λιμάνι τθσ Σινου, ςτισ 15 Αυγοφςτου 1940.
Παράλλθλα μια ομάδα Αλπινιςτϊν
28 Οκτωβρίου 1940: Η Ιταλία ηθτά τθν διείςδυςε ςτθ Βόρεια Πίνδο, για να
περικυκλϊςει τον ελλθνικό ςτρατό.
παράδοςθ τθσ χϊρασ και ο Μεταξάσ με τθν
απάντθςι του ςιμανε τθν αρχι του Οι Ζλλθνεσ αμφνκθκαν με επιτυχία.
πολζμου. Σο Νοζμβριο του 1940 ζγινε θ ελλθνικι
αντεπίκεςθ.
Οι Ιταλοί αναγκάςτθκαν να
αποςυρκοφν ςτο εςωτερικό τθσ
Αλβανίασ.
Ο ελλθνικόσ ςτρατόσ προζλαςε ςτθ
Βόρεια Ήπειρο.
Σθν προζλαςι του ανζκοψε ο βαρφσ
χειμϊνασ και θ δυςκολία ςτον
ανεφοδιαςμό.
Η ςθμαςία του ελλθνικοφ «ΟΧΙ»
Η επιχείρθςθ των Ιταλϊν απζτυχε εξαιτίασ τθσ

άρνθςθσ όλων των Ελλινων να υποταχκοφν
ςτισ επικυμίεσ του Μουςολίνι και να χάςουν
τθν ελευκερία τουσ.
Η ςτάςθ των Ελλινων ζδειξε ςε όλο τον κόςμο
ότι ζνασ λαόσ μπορεί να πετφχει πολλά
πράγματα με τθν ενότθτα, τθν ομοψυχία και
τθν αλλθλεγγφθ.

θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 8 ¨Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕ΢Η ΚΑΙ Ο Βϋ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢ ΠΟΛΕΜΟ΢ ¨
Η Γερμανικι επίκεςθ κατά τθσ Ελλάδασ
Τα ςχζδια των Γερμανϊν Η αντίςταςθ των Ελλινων
Οι Γερμανοί αφοφ κατζλαβαν τθν Γαλλία Η ελλθνικι κυβζρνθςθ βλζποντασ τα ςχζδια

ςκόπευαν να επιτεκοφν ςτθν Ρωςία, παρόλο που των Γερμανϊν, εγκατζλειψε τθν ουδζτερθ
είχαν υπογράψει ςφμφωνο μθ επίκεςθσ. ςτάςθ τθσ και επζτρεψε ςυμμαχικά
ςτρατεφματα να αποβιβαςτοφν ςτθ χϊρα.
Μετά τθν αποτυχία των Ιταλϊν, το ενδιαφζρον
τουσ ςτράφθκε ςτα Βαλκάνια.
Σον Μάρτιο του 1941 ςυμμάχθςαν με τθ

Βουλγαρία.
Η Γερμανικι ειςβολι
΢τισ 6 Απριλίου 1941 θ Γερμανία επιτζκθκε ςτθν
Ελλάδα από δφο διαφορετικζσ περιοχζσ.
Ο ελλθνικόσ ςτρατόσ που υπεραςπιηόταν το
Ροφπελ και τα οχυρά ςτα ελλθνοβουλγαρικά
ςφνορα, δεν μπόρεςε να αντιμετωπίςει τθν
Το τζλοσ του πολζμου
ταυτόχρονθ ειςβολι.
Προζλαςθ των Γερμανϊν και κατάλθψθ τθσ
Ο Βϋ Παγκόςμιοσ πόλεμοσ τελείωςε το Θεςςαλονίκθσ ςτισ 6 Απριλίου 1941.
1945, με νίκθ των ςυμμαχικϊν δυνάμεων. ΢τισ 27 Απριλίου 1941 κατζλαβαν τθν Ακινα
Προκλικθκαν μεγάλεσ υλικζσ ηθμιζσ και και πολφ ςφντομα όλθ τθν θπειρωτικι χϊρα.
εκατομμφρια άνκρωποι ζχαςαν τθ ηωι Η ελλθνικι κυβζρνθςθ κατζφυγε ςτθν Κριτθ
τουσ. και οι νικθτζσ του αλβανικοφ μετϊπου
Σραγικι ςτιγμι του πολζμου το αναγκάςτθκαν να ςυνκθκολογιςουν.
Ολοκαύτωμα των Εβραίων ςτα ναηιςτικά Μετά από ςκλθρζσ μάχεσ δζκα θμερϊν και
ςτρατόπεδα και θ ρίψθ ατομικισ βόμβασ τεράςτιεσ απϊλειεσ, ο γερμανικόσ ςτρατόσ
ςτο Ναγκαςάκι και τθ Χιροςίμα. κατζλαβε τθν Κριτθ.
Ξεκινά θ Γερμανικι κατοχι.
Ταυτόχρονα ξεκινά θ αντίςταςθ κατά των
Γερμανϊν.

θ
ΕΝΟΣΗΣΑ 5 – ΚΕΦ. 9 ¨ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΣΙΑ ΑΓΩΝΩΝ ΚΑΙ ΘΤ΢ΙΩΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ (1941-1949¨
Η περίοδοσ τησ Κατοχήσ και η αντίςταςη των Ελλήνων
Η τριπλή κατοχή Εθνική Αντίςταςη
Οι Γερμανοί κράτθςαν τθν Αθήνα, τθν Ταυτόχρονα με τθν Κατοχι ξεκινά θ Εθνική
Κεντρική Μακεδονία, τθν Κρήτη και το Αντίσταση.
ςιδηροδρομικό δίκτυο. ΢τισ 30 Μαΐου 1941 ο Μανώλης Γλέζος και ο
΢τουσ Βοφλγαρουσ παραχώρθςαν τμιματα Απόστολος Σάντας κατζβαςαν τθν
τθσ Μακεδονίασ και τθσ Θράκησ. γερμανική ςημαία από τθν Ακρόπολθ.
΢τουσ Ιταλοφσ παραχώρθςαν τθν υπόλοιπη Δημιουργήθηκαν τρεισ αντιςταςιακζσ
ηπειρωτική χώρα και τα νηςιά οργανώςεισ:
το Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. ςε όλθ τθ χώρα
ο Ε.Δ.Ε.Σ. κυρίωσ ςτθν Ήπειρο.
η Ε.Κ.Κ.Α.
Κορυφαία πράξη αντίςταςθσ ιταν θ
Τα δεινά τησ Κατοχήσ
ανατίναξθ τθσ γζφυρασ του Γοργοποτάμου.
Η πείνα –κυρίωσ ςτισ μεγάλεσ πόλεισ (χειμώνασ

του 1941-1942).
Η εξαθλίωςη των ανκρώπων. Τα αντίποινα των Γερμανϊν
 Τρομοκρατία και κάψιμο ολόκλθρων χωριών

(Καλάβρυτα, Δίστομο, Μεσόβουνο κ.ά.)
 Μαηικζσ εκτελζςεισ κατοίκων.
 Εγκλειςμόσ ςε ςτρατόπεδα ςυγκζντρωςθσ
Ο Εμφφλιοσ Πόλεμοσ (κυρίωσ των Εβραίων).
Αιτίες:
Η Διχόνοια ανάμεςα ςτισ ελλθνικζσ Η Απελευθζρωςη τησ Ελλάδασ
πολιτικζσ δυνάμεισ (Βαςιλιάσ και ελλθνικι
κυβζρνθςθ – κυβζρνθςθ του Ε.Α.Μ.)
Σα λάθη, οι παραλείψεισ και οι Η περίοδοσ τθσ γερμανικισ Κατοχισ τελείωςε
παρεμβάςεισ των ξζνων Δυνάμεων. το 1944.
Η ελλθνικι κυβζρνθςθ επζςτρεψε από τθν
Συνέπειες:
Μζςθ Ανατολι ςτθν Ακινα (Οκτϊβριοσ
Κράτθςε 3 χρόνια και «μάτωςε» τθν Ελλάδα. 1944)
Καλλιζργθςε το μίςοσ.
Τπιρξαν χιλιάδεσ θφματα και ανυπολόγιςτεσ
καταςτροφζσ.
Καθυςτζρηςε τθν οικονομική και κοινωνική
εξζλιξη τθσ χώρασ.

ΕΝΟΣΗΣΑ 5θ – ΚΕΦ. 10 ¨Η ΜΕΣΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΝΑ΢ΤΓΚΡΟΣΗ΢Η ΣΗ΢ ΕΛΛΑΔΑ΢ (1950 – 1974)¨
Η αναςυγκρότθςθ τθσ Ελλάδασ
Κοινωνικά και πολιτικά προβλιματα Η Εξωτερικι πολιτικι τθσ Ελλάδασ

μετά τον Εμφφλιο Πόλεμο
Εντάχκθκε ςτο Βορειοατλαντικό Σφμφωνο
Η χϊρα είχε ερειπωκεί. (ΝΑΣΟ).
Χιλιάδεσ άνκρωποι είχαν χάςει τθσ ηωι τουσ. Βελτίωςε προοδευτικά τισ ςχζςεισ τθσ με τθν
Δυςκολία να ξεπεραςτοφν τα πάκθ του Γιουγκοςλαβία και τθ Βουλγαρία.
Εμφυλίου.
Επιδεινώκθκαν οι ςχζςεισ με τθν Τουρκία,
Αβεβαιότθτα για τθ Μακεδονία και Θράκθ.
κυρίωσ εξαιτίασ του ηθτιματοσ τθσ Κφπρου.
Αποτζλεςμα των κακών ςχζςεων με τθν
Σουρκία ιταν τα Σεπτεμβριανά (1955).
Η Ελλάδα αλλάηει
Μετακίνθςθ αγροτικοφ πλθκυςμοφ ςτισ

πόλεισ.
Αφξθςθ τθσ οικοδόμθςθσ πολυκατοικιϊν.
Οι πολιτικζσ εξελίξεισ ςτο εςωτερικό.
Ζμφαςθ και ανάπτυξθ τθσ βιομθχανίασ και
των τουριςτικών επιχειριςεων.
Μετανάςτευςθ των Ελλινων (Αυςτραλία, Ψιφιςαν για πρώτθ φορά και οι γυναίκεσ.
Ευρώπη, Αμερική και Αφρική) Εκλζχκθκε πρωκυπουργόσ ο Κωνςταντίνοσ
Καραμανλισ, ο οποίοσ προςπάκθςε να
πετφχει ςυμβιβαςμό ςτο κυπριακό και
Η δικτατορία των ςυνταγματαρχών προςανατόλιςε τθν Ελλάδα προσ τθν
Ευρώπθ.
Οι δικτάτορεσ και το αυταρχικό και Σο 1963 ζγινε πρωκυπουργόσ ο Γεώργιοσ
ανελεφκερο κακεςτϊσ που επζβαλαν, Παπανδρζου. Αναγκάςτθκε να παραιτθκεί
κατακρίκθκαν από πολιτικοφσ και το 1965 μετά από διαφωνία με το βαςιλιά
ανκρϊπουσ των γραμμάτων και των τεχνών. Κωνςταντίνο. ΢θμαντικι πρωτοβουλία του
Άμεςα ξεκίνθςε θ αντίςταςθ εναντίον του ιταν θ εκπαιδευτική μεταρρφθμιςη.
δικτατορικοφ κακεςτϊτοσ. Η Ελλάδα αντιμετϊπιςε πολιτικι κρίςθ.
Πολλοί εξορίςτθκαν ςε ξερονιςια ι ζφυγαν ΢τισ 21 Απριλίου 1967, μια ομάδα
ςε χϊρεσ του εξωτερικοφ. ςτρατιωτικών, με επικεφαλισ τον Γεώργιο
Σο 1973 ζγινε μαηικι εξζγερςθ των Παπαδόπουλο, επζβαλε δικτατορία.
φοιτθτϊν.
΢τισ 17 Νοεμβρίου 1973 ζγιναν τα γεγονότα
του Πολυτεχνείου.
Σο 1974 οι Τοφρκοι ειςζβαλαν ςτθν Κφπρο.
Η δικτατορία κατζρρευςε τον ίδιο χρόνο.
Επζςτρεψε ο Κωνςταντίνοσ Καραμανλισ
από τθ Γαλλία και ςχθματίςτθκε θ
Κυβζρνθςθ Εκνικισ Ενότθτασ.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄
η
ΕΝΟΤΗΤΑ 5 – ΚΕΦ. 11 ¨ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ¨
27Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ
Η Κύπρος μετά από πολλούς κατακτητές, απέκτησε την ανεξαρτησία της

το 1960. Μετά το πραξικόπημα κατά του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, οι
Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί το 1974 και κατέλαβαν ένα μεγάλο τμήμα
του, το οποίο παραμένει στην κατοχή τους μέχρι και σήμερα.
Οι αγώνες των Κυπρίων για την ελευθερία τους
Ο πόθος των Κυπρίων για την ένωση τους Οι κατακτητές της Κύπρου
με την Ελλάδα
 Το 1571 η Κύπρος κυριεύθηκε από τους
 Ο αγώνας των Ελληνοκυπρίων για ένωση με Τούρκους.
την Ελλάδα ξεκινά από την εποχή της  Το 1878 η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο
Επανάστασης στους Βρετανούς που την έκαναν αποικία
 Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου τους.
Κύπριοι και Έλληνες ζητούσαν επιτακτικά την
 Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α. ανάγκασε τους
ένωση με συλλαλητήρια και διαμαρτυρίες.
Βρετανούς να αποδεχθούν την ανεξαρτησία
 Ξεκίνησαν ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα
της Κύπρου. (1960 – Συμφωνία της Ζυρίχης
κατά των Βρετανών.
και του Λονδίνου).
 Το δημοψήφισμα του 1950 (το 95,7% υπέρ
της ένωσης με την Ελλάδα)  Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής
Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο αρχιεπίσκοπος
Μακάριος.
Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α.
 Το 1955 ανέλαβε στρατιωτική και πολιτική

δράση η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Οι σχέσεις με τους Τουρκοκύπριους
Αγωνιστών με συναίνεση του Μακαρίου.
 Αρχηγός ήταν ο Γεώργιος Γρίβας (Διγενής)  Παρόλο που γενικά οι σχέσεις τους ήταν
 Πολλοί Κύπριοι αγωνιστές απαγχονίστηκαν καλές, οι Τουρκοκύπριοι, με την παρακίνηση
από τους Βρετανούς (εννέα άτομα ηλικίας από των Βρετανών που ήταν αντίθετοι με την
19-24, όπως ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης) ή ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ζητούσαν
εξοντώθηκαν (Γρηγόρης Αυξεντίου). όλο και περισσότερα προνόμια.
 Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α. συνέβαλε στην  Στο νησί εγκαταστάθηκαν δυνάμεις του
ανεξαρτησία της Κύπρου. Ο.Η.Ε.
 Το 1967 ανακλήθηκε η ελληνική μεραρχία
με εντολή της δικτατορίας των Αθηνών.
Η δημιουργία του ψευδοκράτους  Το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με
πραξικόπημα τον Μακάριο.
 Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% της Κύπρου  Τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην
και σχημάτισαν το τουρκοκυπριακό Κύπρο και κατέλαβαν το βόρειο τμήμα
ψευδοκράτος. (σχέδιο Αττίλας)
 Οι Ελληνοκύπριοι εκδιώχθηκαν από τα
πατρογονικά εδάφη και κατέφυγαν στο
νότιο μέρος.
 Οι Τούρκοι εποίκησαν το Βόρειο μέρος της
Κύπρου προκαλώντας αλλοίωση του
πληθυσμού.
 Την 1η Μαΐου 2004 η Κύπρος εντάχθηκε στην
Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄
η
ΕΝΟΤΗΤΑ 5 – ΚΕΦ. 12 ¨Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑ¨
27Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ
Η προσπάθεια της ένωσης της Ευρώπης ξεκίνησε αμέσως μετά από το Β΄

Παγκόσμιο πόλεμο. Η Ελλάδα στήριξε αυτή την προσπάθεια και συμμετείχε
ενεργά στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
Η θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη του 21ου αιώνα
Η εποχή της Μεταπολίτευσης Η ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας
 Μεταπολίτευση είναι το διάστημα από την  Η Ελλάδα υποστήριξε εξαρχής την ιδέα της
αποκατάσταση της δημοκρατίας (Ιούλιος ένωσης της Ευρώπης.
1974) μέχρι σήμερα.  1950 – Ημέρα της Ευρώπης: Ο Γάλλος
 Οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης υπουργός εξωτερικών Ρομπέν Σουμάν
εργάστηκαν για τον εκσυγχρονισμό και την διατύπωσε πρώτος την ιδέα της Ευρωπαϊκής
βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Ένωσης.
 Βελτιώθηκε το βιωτικό επίπεδο των Ελλήνων.  Το 1957 σχηματίστηκε η Ευρωπαϊκή
Οικονομική Ένωση (Ε.Ο.Κ.) από έξι κράτη.
 Υλική ευημερία και πνευματική άνθηση
(απονομή βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας  Η Ελλάδα εντάχθηκε το 1981.
στους ποιητές Γιώργο Σεφέρη, 1963 και  Το 1992 υπογράφηκε η Συνθήκη του
Οδυσσέα Ελύτη 1979) Μάαστριχτ, με την οποία αποφασίστηκε η
χρήση κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.
 Το 1993 η Ε.Ο.Κ. μετεξελίχθηκε σε
Ευρωπαϊκή Ένωση.
 Η Ελλάδα υιοθέτησε το κοινό νόμισμα
(ευρώ) το 2001.
Η ευρωπαϊκές προκλήσεις στο ξεκίνημα του

21ου αιώνα
 Στην Ε.Ε. σήμερα συμμετέχουν 27 κράτη.

 Οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τους
ευρωπαίους είναι:
 Η ενίσχυση των δημοκρατικών
ελευθεριών,
 Η καταπολέμηση της ανεργίας των
οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων.
 Η βελτίωση της εκπαίδευσης.
 Ο σεβασμός στο περιβάλλον.

Δημοτικό Σχολείο Μενιδίου Αμφιλοχίας
Σχ. Έτος: 2012-13
Ιστορία ΣΤ΄- ενότητα 5η–κεφ 1¨Από τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό
Αγώνα¨
Υπεύθυνος τάξης: Γεωργακόπουλος Ανδρέας
Μετά την ήττα στον πόλεμο με την Τουρκία το 1897, το ελληνικό κράτος
απασχόλησαν τα ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας.
Προσπάθειες ένωσης της Κρήτης με την Ο Μακεδονικός Αγώνας (1904—1908)

υπόλοιπη Ελλάδα.
 Τον Μάρτιο του 1905 γίνεται ένοπλη  Έλληνες και Βούλγαροι διεκδικούσαν την
εξέγερση στο χωριό Θέρισο με επικεφαλή περιοχή.
τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η εξέγερση  Το Συνέδριο του Βερολίνου είχε δώσει
τερματίστηκε μετά από διαπραγματεύσεις. τη Μακεδονία υπό τουρκική κυριαρχία.
 Το 1908 η Κρήτη επαναστάτησε και πάλι  Οι Βούλγαροι στέλνουν αντάρτες
κηρύσσοντας την ένωση της με την Ελλάδα. (κομιτατζήδες), για να πιέσουν τους
 Η ελληνική κυβέρνηση φοβούμενη έναν κατοίκους ώστε να δηλώσουν ότι ανήκαν
ελληνοτουρκικό πόλεμο δεν αναγνώρισε στη βουλγαρική εκκλησία ( Εξαρχία).
επίσημα την ένωση.  Η δραστηριότητα της Βουλγαρίας οδηγεί
την Ελλάδα σε πιο ενεργή ανάμιξη στην
Μακεδονία.
 Αξιωματικοί του ελληνικού στρατού
Παύλος Μελάς ( Παύλος Μελάς, Κων/νος Μαζαράκης,
Τέλλος Αγαπηνός) και οπλαρχηγοί της
περιοχής ( Γεώργιος Τσόντος, Παναγιώτης
 Στο χωριό Στάτιστα (σημερινό Μελάς) της Παπατζανετέας) σχηματίζουν αντάρτικες
Καστοριάς στις 13 Οκτωβρίου 1904, ομάδες.
σκοτώνεται σε σύγκρουση με τους
τούρκους ο νεαρός αξιωματικός Παύλος
Μελάς.
 Ο θάνατός του οδηγεί την ελληνική  Η ελληνική αντεπίθεση ανέκοψε τη
κυβέρνηση να διεκδικήσει πιο δυναμικά τη βουλγαρική διείσδυση.
Μακεδονία.  Ο Μακεδονικός Αγώνας διακόπηκε το
1908.
 Ο Αγώνας για τη Μακεδονία θα
Νεότουρκοι συνεχιζόταν κατά τους Βαλκανικούς
Πολέμους.
 Τούρκοι που αντιδρούσαν στην

απολυταρχική διοίκηση του Σουλτάνου και
στις επεμβάσεις των Μ. Δ.
Δημοτικό Σχολείο Μενιδίου Αμφιλοχίας
Σχ. Έτος: 2012-13
Ιστορία ΣΤ΄- ενότητα 5η–κεφ 2¨Το κίνημα στο Γουδί και η κυβέρνηση Βενιζέλου¨
Υπεύθυνος τάξης: Γεωργακόπουλος Ανδρέας
Τον Αύγουστο του 1909 αξιωματικοί του στρατού ξεσηκώθηκαν ενάντια στον βασιλιά
ζητώντας αλλαγές. Το κίνημα στο Γουδί, όπως ονομάστηκε, οδήγησε στο σχηματισμό
κυβέρνησης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το κίνημα στο Γουδί (14-8-1909)
Τα αίτια του κινήματος  Αξιωματικοί του στρατού, πολλοί

οπλίτες και αρκετοί πολίτες,
συγκεντρώθηκαν στο Γουδί (περιοχή της
 Οικονομική κρίση
Αθήνας) και κήρυξαν επανάσταση.
 Ο ατυχής πόλεμος του 1897
 Ζητούσαν την κατάργηση της βασιλείας
 Η πολιτική αστάθεια ή την αντικατάσταση του βασιλιά,
βελτίωση του συντάγματος και αλλαγές
στο στράτευμα.
 Η κυβέρνηση παραιτείται.
 Οι αξιωματικοί καλούν στην Αθήνα τον
Ελευθέριο Βενιζέλο, που αργότερα θα
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γίνει πρωθυπουργός.
 Ήταν ένας έμπειρος πολιτικός 45 ετών

από την Κρήτη.
 Ήταν επικεφαλής των επαναστατών
που είχαν σκοπό την ένωση της Κρήτης Το έργο του
με την υπόλοιπη Ελλάδα.
 Ήθελε να εκσυγχρονίσει την χώρα και
να ενώσει τις αλύτρωτες περιοχές.
 Φρόντισε για την οργάνωση και τον  Αναθεωρεί το Σύνταγμα, με στόχο τη
εξοπλισμό του στρατού. δημιουργία ενός δίκαιου κράτους.
 Με το κόμμα οι ¨Φιλελεύθεροι¨ κερδίζει  Καθιέρωσε την υποχρεωτική και
τις εκλογές του 1910 με μεγάλη δωρεάν φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο.
πλειοψηφία.  Προσκλήθηκαν Γάλλοι και Άγγλοι
αξιωματικοί για την αναδιοργάνωση του
στρατού.
 Ιδρύθηκαν συνεταιρισμοί.
 Καθιερώθηκαν οι αργίες και το ωράριο
εργασίας.
 Αντιμετωπίστηκαν σοβαρά προβλήματα
των αγροτών όπως η εκμετάλλευση των
κολίγων από τους γαιοκτήμονες.
ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
Παρόλο
υρ που οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν αντίθετες στην αλλαγή συνόρων, η Σερβία, η
Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα συμμάχησαν εναντίον των Τούρκων και τους κήρυξαν τον
πόλεμο, διεκδικώντας τα εδάφη που κατείχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Βαλκανική Χερσόνησο. Ο
Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος ανάμεσα στους τέσσερις συμμάχους βαλκανικούς λαούς και τους Τούρκους
ξέσπασε τον Οκτώβριο του 1912.
Η Ελλάδα είχε φροντίσει έγκαιρα Ο ελληνικός στρατός, που

να οργανώσει και να εξοπλίσει τα ενισχύθηκε με αρκετούς εθελοντές Την Ήπειρο
στρατεύματά της, εκπαιδεύοντας Έλληνες και Φιλέλληνες, με
τους στρατιώτες και αρχιστράτηγο τον διάδοχο Τη Μακεδονία
παραγγέλνοντας νέα πυροβόλα, Κωνσταντίνο, κινήθηκε προς δύο
τουφέκια και πυρομαχικά. κατευθύνσεις
Με συντονισμένες και αιφνιδιαστικές κινήσεις τα ελληνικά στρατεύματα απελευθέρωσαν την Ελασσόνα

και τη Δεσκάτη, ενώ μετά τη μάχη στο Σαραντάπορο μπήκαν στην Κοζάνη σε λιγότερο από μία εβδομάδα
από την κήρυξη του πολέμου
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ
Για να μην καταλάβουν οι Βούλγαροι τη Θεσσαλονίκη, ο Οι Έλληνες στρατιώτες απελευθέρωσαν
ελληνικός στρατός, με εντολή του πρωθυπουργού Βενιζέλου, σημαντικές πόλεις, όπως τα Ιωάννινα
στράφηκε αμέσως προς την πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Η και προχώρησαν προς τη Βόρεια
απελευθέρωση της πόλης κρίθηκε σε αποφασιστική μάχη στα Ήπειρο. Ταυτόχρονα ο στόλος, με
Γιαννιτσά (19-20 Οκτωβρίου 1912), η οποία έληξε με νίκη αρχηγό το ναύαρχο Κουντουριώτη,
των Ελλήνων. Αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912 ο κατάφερε να εμποδίσει τη μεταφορά
Οθωμανός διοικητής της πόλης Χασάν Ταχσίν Πασάς τουρκικών στρατευμάτων από τη Μικρά
υπέγραψε το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης Ασία και απελευθέρωσε πολλά νησιά
στους Έλληνες. Δύο μέρες αργότερα ο διάδοχος του Ανατολικού Αιγαίου.
Κωνσταντίνος και τμήματα του ελληνικού στρατού μπήκαν
στην πόλη και έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό.
Τον Μάιο του 1913 ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε με συνθήκη που υπογράφηκε στο Λονδίνο,
ύστερα από μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Η Τουρκία είχε νικηθεί και αποχώρησε οριστικά από
τα Βαλκάνια. Παραιτήθηκε επίσης από τα δικαιώματά της στην Κρήτη.
Όμως η ρύθμιση των συνόρων ανάμεσα στα

βαλκανικά κράτη προκάλεσε τον Β΄ Βαλκανικό Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν με
Πόλεμο, τον Ιούνιο του 1913. Η Βουλγαρία δεν τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου. Ολόκληρη η
έμεινε ικανοποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε, γι’ Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα
αυτό ήρθε σε σύγκρουση με τους πρώην συμμάχους ενώ οι Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική Θράκη.
της, την Ελλάδα και τη Σερβία. Ο ελληνικός στρατός Η Βόρεια Ήπειρος, με την επιμονή των
κέρδισε σημαντικές νίκες και κατέλαβε την υπόλοιπη Μεγάλων Δυνάμεων, παραχωρήθηκε στην
Κεντρική καθώς και την Ανατολική Μακεδονία. Ο Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε το καλοκαίρι του
ίδιου χρόνου με ήττα της Βουλγαρίας.
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος διπλασίασε σχεδόν την έκτασή του,
περικλείοντας στα σύνορά του πολλές από τις αλύτρωτες περιοχές (Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά
του Ανατολικού Αιγαίου). Αλλά και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε θεαματικά. Οι συντονισμένες
προσπάθειες και η συνεργασία του πρωθυπουργού Βενιζέλου με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο είχαν
καρποφορήσει.
Μαντζίλα Μαρία
Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Η Ελλάδα το 1913 διπλασίασε σχεδόν τα εδάφη Επίσης:
της αλλά και
οιετον πληθυσμό της. Δημιουργήθηκαν 1. τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου δεν είχαν
όμως νέα προβλήματα ακόμη κατοχυρωθεί στην Ελλάδα.
1. τα εκτεταμένα σύνορά της χώρας ήταν 2. τα σύνορα της Αλβανίας, για την οποία
δύσκολο να φυλαχτούν αποτελεσματικά ενδιαφερόταν κυρίως η Ιταλία, δεν είχαν
2. το οδικό δίκτυο ήταν περιορισμένο και οριστεί.
δυσκόλευε τη μετακίνηση των 3. κύριος εχθρός της χώρας μας λογιζόταν η
στρατιωτών στη Μακεδονία ηττημένη Βουλγαρία, γι’ αυτό στα
3. οι αποθήκες πολεμικού υλικού δεν ελληνοβουλγαρικά σύνορα ο στρατός άρχισε
επαρκούσαν. να κατασκευάζει οχυρά.
Στις αρχές του 20ου αιώνα αυξήθηκε ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις.
 Τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας την έφεραν αντιμέτωπη με άλλες χώρες, όπως η Αγγλία και η
Γαλλία.
 Ο έλεγχος του διεθνούς εμπορίου
 Η κυριαρχία στα Βαλκάνια
Όλοι αυτοί οι λόγοι οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το καλοκαίρι του 1914.
Η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία και αρχικά η Ιταλία συμμάχησαν και αποτέλεσαν τις Κεντρικές Δυνάμεις.
Από την άλλη πλευρά, στις δυνάμεις της Αντάντ (Εγκάρδια Συνεννόηση) ανήκαν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία,
κατόπιν η Ιταλία και από το 1917 οι ΗΠΑ.
Ο πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος,

Από τα βαλκανικά κράτη, η Τουρκία πιστεύοντας στην τελική νίκη των Συμμάχων, υποστήριζε τη
και η Βουλγαρία εντάχθηκαν στις συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.
Κεντρικές Δυνάμεις ενώ η Σερβία, το
Μαυροβούνιο και η Ρουμανία
προσχώρησαν στις δυνάμεις της Αντίθετα ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρούσε ότι η Ελλάδα
Αντάντ. Στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν έπρεπε να κρατήσει ουδετερότητα, η οποία όμως ευνοούσε
δύο απόψεις. περισσότερο τις Κεντρικές Δυνάμεις. Η κυβέρνηση των
Φιλελευθέρων παραιτήθηκε και η χώρα διχάστηκε. Ήταν η
εποχή που ονομάστηκε «Εθνικός Διχασμός».
Το φθινόπωρο του 1915: συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Το Μάιο του 1916: οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους Βούλγαροι εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία.
Τότε πολιτικοί του κόμματος των Φιλελευθέρων καθώς και αρκετοί απογοητευμένοι αξιωματικοί και
στρατιώτες επαναστάτησαν και στη Θεσσαλονίκη ανέλαβε την εξουσία η βενιζελική «Επιτροπή Εθνικής
Άμυνας». Οι αγγλικές και οι γαλλικές πιέσεις προς την κυβέρνηση των Αθηνών να εγκαταλείψει την
ουδετερότητα εντάθηκαν. Τελικά ο βασιλιάς εκθρονίστηκε και εγκατέλειψε τη χώρα. Η Ελλάδα πέρασε το
1917 επίσημα στο στρατόπεδο των Συμμάχων.
1. Ακολούθησαν σκληρές μάχες Μετά τη λήξη το πολέμου η Ελλάδα είχε σημαντικά οφέλη.
εναντίον των Γερμανών και των 1. Με τη συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920)
Βουλγάρων, στις οποίες συμμετείχαν κατοχύρωσε τα νησιά του Αιγαίου, με εξαίρεση τα
και Έλληνες στρατιώτες. Δωδεκάνησα.
2. Οι Κεντρικές Δυνάμεις ηττήθηκαν 2. Κέρδισε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη (εκτός
και συνθηκολόγησαν το 1918. από την Κωνσταντινούπολη).
3. Η Γερμανία υποχρεώθηκε να 3. Ανέλαβε για πέντε χρόνια τη διοίκηση στην περιοχή
πληρώσει αποζημιώσεις, ενώ έχασε της Σμύρνης.
πολλά εδάφη.
Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), που τερμάτισευ Σίπ τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δημιουργήθηκε μία
περιορισμένη εδαφικά Τουρκία, καθώς οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ διεκδικούσαν περιοχές της.
1. Η Βρετανία τα στενά του Βοσπόρου και την Κωνσταντινούπολη.
2. Η Ιταλία την Αττάλεια.
3. Η Γαλλία την Κιλικία
4. Η Ελλάδα την περιοχή της Σμύρνης, όπου κατοικούσαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες.
Από τις 2 Mαΐου του 1919 είχαν αποβιβαστεί στο λιμάνι της Σμύρνης ελληνικά στρατεύματα,
αναλαμβάνοντας τη διοίκησή της για πέντε χρόνια. Αμέσως μετά, οι κάτοικοί της θα αποφάσιζαν αν θα
ενώνονταν με την Ελλάδα.
Σμύρνη:
Ο ελληνικός στρατός ήρθε αμέσως στην Πέργαμο και στο Αϊδίνι σε σύγκρουση με τους Τούρκους στρατιώτες
και αντάρτες. Οι επιτιθέμενοι εξορμούσαν από την ενδοχώρα είτε από εδάφη που κατείχαν οι Ιταλοί.
Προκειμένου να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί και να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές επιθέσεις, η
γραμμή κατοχής αποφασίστηκε να επεκταθεί. Προκρίθηκε, λοιπόν, από το ελληνικό Στρατηγείο η κατάληψη των
σημαντικών κέντρων Αφιόν Καραχισάρ και Εσκί Σεχίρ, που απείχαν περισσότερο από 300 χιλιόμετρα από τη
βάση της Σμύρνης. Αυτό σήμαινε τη δημιουργία ενός εκτεταμένου μετώπου επιχειρήσεων με τεράστιες
δυσκολίες :
1.στον ανεφοδιασμό 2. χωρίς χάρτες ακριβείας 3. με τους Τούρκους να υπερτερούν σε ιππικό και πυροβολικό
Ελλάδα:
Το Νοέμβριο του 1920 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές. Την εξουσία ανέλαβαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι
οποίοι επανέφεραν τον βασιλιά Κωνσταντίνο, προκαλώντας με την ενέργειά τους αυτή τη δυσαρέσκεια των
Άγγλων και των Γάλλων. Επίσης συνέχισαν τον πόλεμο αντικαθιστώντας την ηγεσία του στρατεύματος.
Τουρκία:
Οι όροι της Συνθήκης των Σεβρών προκάλεσαν την αντίδραση των Τούρκων. Στο εσωτερικό της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος, ανάμεσα στους οπαδούς του Σουλτάνου κι εκείνους του αξιωματικού
Μουσταφά Κεμάλ. Ο Κεμάλ, διατηρώντας επαφές με τους Ιταλούς και τους Γάλλους, από τα λιμάνια των οποίων
προμηθευόταν όπλα και πυρομαχικά, οργάνωσε αντίσταση εναντίον του ελληνικού στρατού. Η κατάσταση στη
Μικρά Ασία σταδιακά άλλαζε, καθώς οι περισσότεροι Σύμμαχοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα εδάφη που
κατείχαν. Αλλά και οι Σοβιετικοί άρχισαν να υποστηρίζουν τον Κεμάλ.
Τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν Ένα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 1922, οι Τούρκοι του
νικηφόρα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας Κεμάλ επιτέθηκαν στις εξασθενημένες ελληνικές
και στη διάρκεια του 1921 κατέλαβαν τους δύο στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμυντική γραμμή έσπασε και ο
στρατηγικούς στόχους που είχαν θέσει. Αλλά οι ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Τον
Τούρκοι του Κεμάλ υποχώρησαν κι άλλο και ακολούθησαν χιλιάδες Έλληνες, φοβούμενοι τα τουρκικά
οχυρώθηκαν στην περιοχή της Άγκυρας. Η αντίποινα. Στα τέλη Αυγούστου οι Τούρκοι μπήκαν στη
ανάγκη καταδίωξης και οριστικής εξολόθρευσής Σμύρνη, πυρπόλησαν την ελληνική και την αρμένικη
του ανάγκασε τον ελληνικό στρατό να περάσει συνοικία της πόλης, ενώ ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος
τον ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο. παραδόθηκε στο μουσουλμανικό πλήθος και θανατώθηκε.
Ο εφοδιασμός έγινε δύσκολος και ο στρατός Σκηνές ανείπωτου πόνου εκτυλίχθηκαν στο λιμάνι, με
ήταν ταλαιπωρημένος από τους συνεχείς πρωταγωνιστές πλήθος πρόσφυγες που αγωνίζονταν να
πολέμους. Έτσι, τον Αύγουστο του 1921 μπουν στα πλοία για να σωθούν. Σφαγές χριστιανών και
οπισθοχώρησε και οχυρώθηκε σε μία αμυντική λεηλασίες ολοκλήρωσαν την καταστροφή. Ήταν το
γραμμή (Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν δραματικό τέλος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην
Καραχισάρ). περιοχή.
Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
Η Μικρασιατική
Αυ Καταστροφή επισφραγίστηκε με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923.
1. Η Ελλάδα αποσύρθηκε από την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και την περιοχή της
Σμύρνης.
2. τα Δωδεκάνησα παρέμειναν στην Ιταλία.
3. αποφασίστηκε η ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία με βάση το
θρήσκευμα.
4. δε μετακινήθηκαν μόνο οι Χριστιανοί Έλληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και
την Τένεδο και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.
Την άνοιξη του 1924 ανακηρύχθηκε από τη Βουλή και στη συνέχεια επικυρώθηκε με δημοψήφισμα η αβασίλευτη
Δημοκρατία. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπήρξε ο πρώτος πρωθυπουργός της αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Κλονισμένη από τη στρατιωτική ήττα δέχτηκε περισσότερους από ένα εκατομμύριο

πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και
Η Ελλάδα Διχασμένη πολιτικά τη Μικρά Ασία. Αυτοί ήρθαν να προστεθούν στους
100.000 περίπου, που είχαν εγκαταλείψει τη Βουλγαρία
Έχοντας οικονομικές δυσκολίες και τη Σοβιετική Ένωση, όπου είχαν κυριαρχήσει οι
Μπολσεβίκοι.
Στο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα 1. η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε στη
στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη, ενισχύοντας το
(Μεσοπόλεμος). Το ελληνικό κράτος ελληνικό στοιχείο των περιοχών αυτών.
είχε να αντιμετωπίσει πολλά και μεγάλα 2. οι πρόσφυγες έμειναν προσωρινά σε καταυλισμούς, ενώ
προβλήματα, τα οποία αυξήθηκαν μετά αργότερα δημιουργήθηκαν οικισμοί για τη στέγασή τους.
τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929. 3. Η παρουσία των προσφύγων στο ελληνικό κράτος τόνωσε
Κύριο μέλημα ήταν να βρεθεί στέγη και τόσο τον πληθυσμό των πόλεων όσο και τον αγροτικό
απασχόληση για τους Έλληνες πληθυσμό, συμβάλλοντας σημαντικά στην οικονομική και
πρόσφυγες. την πνευματική ανάπτυξη της χώρας.
Κατά το Μεσοπόλεμο
1. η Ελλάδα ταλανιζόταν από εσωτερική πολιτική αστάθεια.
2. τα πολιτικά κόμματα εναλλάσσονταν συχνά στην εξουσία.
3. δεν έλειψαν τα πραξικοπήματα που οργάνωναν αξιωματικοί του στρατού.
4. Με την άνοδο του φασιστικού κόμματος στην Ιταλία και του ναζιστικού στη Γερμανία φάνηκαν και
πάλι τα σύννεφα του πολέμου πάνω από την Ευρώπη.
5. Τα πολιτικά κόμματα έριζαν μεταξύ τους και στη χώρα επικρατούσε κοινωνική αναταραχή που
εκφραζόταν με πορείες, διαδηλώσεις και απεργίες.
6. Ανέλαβε την εξουσία ο υπουργός των Στρατιωτικών Ιωάννης Μεταξάς.
Στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Μεταξάς, στον οποίο είχε αναθέσει την πρωθυπουργία ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄,
διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε δικτατορία. Ο Μεταξάς άσκησε διώξεις εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων
και προσπάθησε, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, να προσεγγίσει τους αγρότες και τους εργάτες με διάφορα
κοινωνικά μέτρα. Ως έμπειρος στρατιωτικός, φρόντισε να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο του ερχόταν.
Παράλληλα, ενώ επικαλούνταν την ουδετερότητα, ακολούθησε σταθερή πολιτική φιλίας με τη Βρετανία, τη
μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής.
ΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΕΠΟΣ
Μετά την ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Γερμανία έχασε πολλά εδάφη, ενώ εξαναγκάστηκε να
πληρώσει μεγάλες αποζημιώσεις και να μειώσει το στρατό της. Αλλά και η ηττημένη Βουλγαρία υποχρεώθηκε
κ τη Δυτική Θράκη στην Ελλάδα.
να παραχωρήσει
Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου πολλά δημοκρατικά πολιτεύματα κατέρρευσαν και τα διαδέχθηκαν
δικτατορίες.
1. Στη Γερμανία το 1933 πήρε την εξουσία ο αρχηγός του ναζιστικού κόμματος Αδόλφος Χίτλερ, που
υποσχόταν να ξανακάνει τη χώρα υπολογίσιμη δύναμη από τους αντιπάλους της.
2. Από το 1922 στην Ιταλία είχε επικρατήσει ο ιδρυτής του φασιστικού κόμματος, Μπενίτο Μουσολίνι.
Το 1936 η Ιταλία συμμάχησε με τη Γερμανία (άξονας Ρώμης – Βερολίνου), στην προσπάθειά της να
κυριαρχήσει στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, επαναφέροντας την ένταση και τους φόβους ενός νέου
πολέμου πάνω από την Ευρώπη.
Η ιταλική επιθετικότητα δεν βρήκε απροετοίμαστη την

Οι φόβοι δεν άργησαν να επαληθευτούν: Ελλάδα. Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη από το 1936
1. Ο Χίτλερ ανάγκασε την Αυστρία να φροντίσει για τη στρατιωτική προετοιμασία της χώρας:
ενωθεί με τη Γερμανία 1. διπλασίασε τις πολεμικές δαπάνες
2. τον επόμενο χρόνο εισέβαλε στην 2. μερίμνησε για τη δημιουργία αξιόπιστου
Τσεχοσλοβακία πυροβολικού.
3. Ο ιταλικός στρατός κατέλαβε την 3. εκπόνησε σχέδια μάχης για ενδεχόμενες επιθέσεις
Αλβανία κρούοντας το καμπανάκι του από τη Βουλγαρία και αργότερα από την Ιταλία.
κινδύνου για την Ελλάδα.
Το 1939 ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στη γειτονική
Πολωνία, που την ασφάλειά της είχε εγγυηθεί η Αγγλία.
 Πολλές χώρες της Ευρώπης, με πρώτες την Αγγλία και τη Γαλλία, κήρυξαν πόλεμο στις δυνάμεις του
Άξονα, σχηματίζοντας τη δική τους συμμαχία.
 Ο πόλεμος γρήγορα επεκτάθηκε κι έγινε παγκόσμιος. Με τον Άξονα συμμάχησε η Ιαπωνία, ενώ με τους
Συμμάχους συντάχθηκε η Ρωσία και κατόπιν οι ΗΠΑ.
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο τον Οκτώβρη του 1940. Είχαν προηγηθεί εχθρικές ιταλικές ενέργειες, με
σοβαρότερη τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο, τον Δεκαπενταύγουστο του
1940, στο λιμάνι της Τήνου. Δυόμισι μήνες αργότερα, χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, ο Ιταλός πρέσβης στην
Αθήνα Γκράτσι επέδωσε στον Μεταξά τελεσίγραφο ζητώντας την παράδοση της χώρας. Η άρνηση του
Μεταξά εξ ονόματος όλων των Ελλήνων σήμανε την αρχή του πολέμου.
Όμως ο ελληνικός στρατός αμύνθηκε με επιτυχία, ενώ οι

Λίγο αργότερα ιταλικά στρατεύματα Ιταλοί Αλπινιστές εξουδετερώθηκαν στις χιονισμένες
εισέβαλαν από τα ελληνοαλβανικά χαράδρες του Σμόλικα. Στα μέσα Νοεμβρίου του 1940 οι
σύνορα, με σκοπό να καταλάβουν Έλληνες στρατιώτες αντεπιτέθηκαν, αναγκάζοντας τους
αρχικά την Ήπειρο. Ταυτόχρονα μια Ιταλούς να αποσυρθούν στο εσωτερικό της Αλβανίας και
ομάδα Αλπινιστών διείσδυσε στο πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες, μπήκαν στη Βόρεια
Βόρεια Πίνδο για να χτυπήσει στα όμως
Ήπειρο, αλλά η περαιτέρω προώθησή τους ήταν πολύ
νώτα τους οχυρωμένους Έλληνες και δύσκολη. Λόγω του ορεινού εδάφους και του βαρύτατου
να εμποδίσει την άφιξη ενισχύσεων χειμώνα, τα κρυοπαγήματα ήταν περισσότερα από τις
από τη Θεσσαλία. απώλειες της μάχης, ενώ η μεταφορά τροφίμων και
πυρομαχικών δυσκόλευε όσο τα στρατεύματα
απομακρύνονταν από τα ελληνικά σύνορα.
Η επιχείρηση της Ιταλίας στο μέτωπο της Αλβανίας είχε αποτύχει χάρη στο ελληνικό «ΟΧΙ», την άρνηση
ενός ολόκληρου λαού να υποταγεί στις επιθυμίες των ισχυρών και να χάσει τη λευτεριά του.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ Η Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Η αποτυχία των Ιταλών να κατακτήσουν την Ελλάδα τροποποίησε τα σχέδια των συμμάχων τους
Γερμανών, οι οποίοι την άνοιξη του 1940 είχαν ήδη κυριεύσει τη Γαλλία και σχεδίαζαν να επιτεθούν στο
Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο η ανάγκη να προστατευτούν οι γερμανικές στρατιωτικές μονάδες από
βομβαρδισμούς της βρετανικής κυρίως αεροπορίας, που στάθμευε στα Βαλκάνια, επέβαλε τη στροφή του
ενδιαφέροντός τους προς τα εκεί.
Στις αρχές Μαρτίου του 1941 η Βουλγαρία Στις 6 Απριλίου του 1941 εκατοντάδες γερμανικά
συμμάχησε με τη Γερμανία και γερμανικές αεροπλάνα άρχισαν βομβαρδισμούς καθώς οι
φάλαγγες διάβηκαν το ελεύθερα έδαφός της. Γερμανοί στρατιώτες έκαναν επίθεση σε ελληνικά
Έγινε πια φανερό ότι στόχος του γερμανικού οχυρά. Ταυτόχρονα, γερμανικά άρματα μάχης
στρατού ήταν η Ελλάδα. Μπροστά σ’ αυτό το προχώρησαν με κατεύθυνση την Κοζάνη και τα
ενδεχόμενο η ελληνική Κυβέρνηση, Γρεβενά, για να απειλήσουν τα νώτα του ελληνικού
εγκαταλείποντας οριστικά την ουδετερότητά στρατού στην Αλβανία.
της, επέτρεψε να αποβιβαστούν στη χώρα
στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων.
Ο ελληνικός στρατός, που Γερμανοί αλεξιπτωτιστές

υπερασπιζόταν το Ρούπελ και άλλα οχυρά έπεσαν στο τελευταίο ελληνικό
στα σύνορα με τη Βουλγαρία, αντιστάθηκε οχυρό, την Κρήτη, που την
αλλά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει την υπεράσπιζαν συμμαχικά και
ταυτόχρονη εισβολή από δύο διαφορετικές ελληνικά στρατεύματα καθώς και
περιοχές. ένοπλοι πολίτες. Έπειτα από
1. Στις 9 Απριλίου 1941 γερμανικές σκληρές συγκρούσεις, που
δυνάμεις κατέβαλαν τη Θεσσαλονίκη κράτησαν δέκα ημέρες, οι
και κατευθύνθηκαν προς τη Νότια Γερμανοί επικράτησαν αλλά με
Ελλάδα. τον επόμενο μήνα βαρύτατες απώλειες. Έτσι, οι
2. Η ελληνική Κυβέρνηση αποσύρθηκε δυνάμεις του Άξονα κυρίευσαν το
στην Κρήτη και οι στρατηγοί του ελληνικό κράτος και άρχισε η
αλβανικού μετώπου υποχρεώθηκαν να περίοδος της Κατοχής που
συνθηκολογήσουν. κράτησε μέχρι το 1944.
3. Στις 27 Απριλίου του 1941 και η
Αθήνα έπεσε στα χέρια των
κατακτητών.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίστηκε το 1945 με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων. Οι

καταστροφές ήταν για όλους ανυπολόγιστες. Προκλήθηκαν μεγάλες υλικές ζημιές ενώ εκατομμύρια
άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Από τις τραγικότερες στιγμές του πολέμου το Ολοκαύτωμα των Εβραίων
στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και η ρίψη ατομικής βόμβας στις ιαπωνικές πόλεις Ναγκασάκι
και Χιροσίμα από τους Αμερικανούς για να εξαναγκάσουν την Ιαπωνία να παραδοθεί, προκάλεσαν φρίκη
και συγκλόνισαν την ανθρωπότητα.
ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΑΓΩΝΩΝ ΚΑΙ ΘΥΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (1941 – 1949)
Οι Γερμανοί, αφού κατέλαβαν την Ελλάδα, κράτησαν την Αθήνα, την Κεντρική
Μακεδονία, την Κρήτη και το σιδηροδρομικό δίκτυο, παραχώρησαν τμήματα της Μακεδονίας
και της Θράκης στους συμμάχους τους Βούλγαρους και την υπόλοιπη χώρα στους Ιταλούς.
Με την Κατοχή ξεκίνησε και η αντίσταση των

Η περίοδος της τριπλής Κατοχής κατακτημένων Ελλήνων.
ήταν η αφετηρία μεγάλης 1. Στις 30 Μαΐου του 1941 δύο φοιτητές, ο
δοκιμασίας για τον ελληνικό λαό. Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας,
Ιδιαίτερα τον πρώτο χειμώνα του κατέβασαν τη γερμανική σημαία από την
1941 – 1942 η πείνα μάστιζε τους Ακρόπολη, τραυματίζοντας με την πράξη τους
ταυτόχρονα
κατοίκους στις μεγάλες πόλεις. Τα αυτή το γόητρο των κατακτητών.
θύματα υπήρξαν χιλιάδες, ιδιαίτερα 2. Λίγους μήνες αργότερα, με την ηθική και υλική
μάλιστα υπέφεραν τα μικρά παιδιά. υποστήριξη της Βρετανίας, δημιουργήθηκαν
τρεις αντιστασιακές οργανώσεις:
 Το Ε.Α.Μ / Ε.Λ.Α.Σ. σε όλη σχεδόν τη χώρα.
Κορυφαίο κατόρθωμα της κοινής
 Ο Ε.Δ.Ε.Σ. που έδρασε κυρίως στην Ήπειρο
ελληνικής αντιστασιακής δράσης ήταν
 Και η Ε.Κ.Κ.Α.
η ανατίναξη της γέφυρας του
Γοργοποτάμου (25 Νοεμβρίου 1942).
Με την καταστροφή της καθυστέρησε
ο ανεφοδιασμός των στρατευμάτων του
Άξονα, που πολεμούσαν στην Αφρική.
Οι πράξεις αντίστασης προκάλεσαν όμως τα αντίποινα των κατακτητών:

1. η τρομοκρατία
2. το κάψιμο ολόκληρων χωριών, όπως τα Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Μεσόβουνο, οι Πύργοι και η
Κάνδανος
3. οι μαζικές εκτελέσεις.
Όλα αυτά υπήρξαν το βαρύ τίμημα της ελευθερίας.
Στα τέλη του 1944 η τετραετής σχεδόν Κατοχή έφτασε στο τέλος της. Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί
τους, νικημένοι στα πεδία των μαχών, αποσύρθηκαν από την Ελλάδα. Τον Οκτώβριο του 1944, η ελληνική
Κυβέρνηση, που είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή, επέστρεψε στην Αθήνα. Ήταν η στιγμή της
Απελευθέρωσης
Ωστόσο, νέα δεινά περίμεναν τον ελληνικό λαό.

1. Οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν διχασμένες: από τη μια ο βασιλιάς και η αναγνωρισμένη από
τους Συμμάχους ελληνική Κυβέρνηση και από την άλλη το Ε. Α. Μ., που από το Μάρτιο του 1944 είχε
σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα.
2. Λάθη και παραλείψεις των δυο πλευρών.
3. παρεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων.
Αυτά οδήγησαν τελικά σε Εμφύλιο Πόλεμο. Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και «μάτωσε» την Ελλάδα για
τρία ολόκληρα χρόνια. Ο αδελφοκτόνος πόλεμος τερματίστηκε στα τέλη του καλοκαιριού του 1949, με την
ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές. Μπορεί οι
ένοπλες συγκρούσεις να τελείωσαν, αλλά τα τραύματα στις ψυχές των Ελλήνων παρέμειναν ανοιχτά για πολλές
ακόμη δεκαετίες.
Η ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1950 – 1974)
Το τέλος τους Εμφυλίου Πολέμου έφερε την Ελλάδα αντιμέτωπη με σοβαρά πολιτικά και
κοινωνικά προβλήματα, που επιβράδυναν την ανασυγκρότησή της:
1. η χώρα είχε ερειπωθεί
2. χιλιάδες άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους
3. τα πάθη που είχε δημιουργήσει ο Εμφύλιος, δεν είχαν ακόμα ξεπεραστεί.
4. οι κακές σχέσεις της χώρας με τους βόρειους γείτονές της, την Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και
τη Βουλγαρία μεγάλωναν την αβεβαιότητα για τη Μακεδονία και τη Θράκη
Για να προστατεύσει την εδαφική της ακεραιότητα και να προσεγγίσει την Δύση, η Ελλάδα
εντάχθηκε στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ), οργάνωση που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των
Αμερικανών ως αντιστάθμισμα στην παρουσία της Σοβιετικής Ένωσης στην Ευρώπη. Από τις
αρχές της δεκαετίας του 1950, οι σχέσεις της χώρας με τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία
βελτιώθηκαν προοδευτικά ενώ αντίθετα επιδεινώθηκαν οι σχέσεις με την Τουρκία, κυρίως εξαιτίας
του ζητήματος της Κύπρου. Αποτέλεσμα των τριβών ήταν οι διώξεις των Ελλήνων της
Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955, γνωστότερες και ως Σεπτεμβριανά.
Στις εκλογές του 1956, στις οποίες 1. Ο Εμφύλιος, η φτώχεια και οι δύσκολες συνθήκες
ψήφισαν για πρώτη φορά και οι ζωής στην ύπαιθρο οδήγησαν μεγάλο τμήμα του
γυναίκες, εκλέχθηκε πρωθυπουργός ο αγροτικού πληθυσμού να εγκατασταθεί στις πόλεις,
Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ο αναζητώντας δουλειά. Εκεί οικοδομήθηκαν πλήθος
Σερραίος πολιτικός στα οχτώ χρόνια της πολυκατοικιών.
πρωθυπουργίας του επιδίωξε να πετύχει 2. Δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας,
συμβιβασμό στο κυπριακό και ν’ αλλά και των τουριστικών επιχειρήσεων
αποκαταστήσει τις σχέσεις της χώρας 3. Πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν στην Αυστραλία
με τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. αλλά και σε χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και
Προσανατόλισε επίσης με συνέπεια την της Αφρικής, επιζητώντας μια καλύτερη ζωή.
Ελλάδα προς την Ευρώπη.
Μετά την παραίτηση Παπανδρέου, η Ελλάδα αντιμετώπισε πολιτική κρίση. Στις 21 Απριλίου του
1967 μια ομάδα στρατιωτικών, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, επέβαλε
δικτατορία. Το αυταρχικό και ανελεύθερο καθεστώς καταδικάστηκε από πολιτικούς και από ανθρώπους των
γραμμάτων και της τέχνης αλλά και απλούς πολίτες. Ορισμένοι κατέφυγαν σε χώρες του εξωτερικού ενώ
άλλοι παρέμειναν, οργανώνοντας αντίσταση για να ανατρέψουν τους δικτάτορες. Πρώτοι εξεγέρθηκαν
μαζικά την άνοιξη του 1973 οι φοιτητές, με κορύφωση τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας το
Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. Η δικτατορία κατέρρευσε το 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο.
Κλήθηκε τότε από το Παρίσι, όπου διέμενε τότε, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για ν’ αναλάβει τη
διακυβέρνηση της χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και σχηματίστηκε Κυβέρνηση Εθνικής
Ενότητας με πρωθυπουργό τον Καραμανλή.
ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Το νησί της Κύπρου, αφού γνώρισε πολλούς κατακτητές, κυριεύθηκε τελικά από τους
Οθωμανούς Τούρκους (1571). Το 1878 η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο στη Βρετανία, που την
διοίκησε ως αποικία της. Ωστόσο, οι Ελληνοκύπριοι δεν έπαψαν να επιθυμούν την ελευθερία τους και να
αγωνίζονται για την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Για ν’ απαλλαγούν από τη βρετανική κυριαρχία, οι

Πολέμου τόσο οι Κύπριοι όσο και οι Κύπριοι ξεκίνησαν ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα. Το
ελληνικές Κυβερνήσεις άρχισαν να ζητούν 1955 ανέλαβε στρατιωτική και πολιτική δράση η Εθνική
επιτακτικά την ένωση, οργανώνοντας Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.), με αρχηγό
διαμαρτυρίες και συλλαλητήρια και τον απόστρατο αξιωματικό του ελληνικού στρατού
προσφεύγοντας ακόμη και στον Γεώργιο Γρίβα (Διγενή), έχοντας τη συναίνεση του
Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε). Μακαρίου. Αντιδρώντας, το ίδιο έτος οι Τούρκοι
Ηγέτης του κυπριακού αγώνα ήταν ο λεηλάτησαν και κατέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη
αρχιεπίσκοπος του νησιού Μακάριος. χιλιάδες ελληνικά καταστήματα και δεκάδες εκκλησίες
(Σεπτεμβριανά).
Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α., αλλά και η γενικευμένη ταραχή ανάγκασαν τους Βρετανούς να αποδεχθούν την
ανεξαρτησία της Κύπρου, με προϋπόθεση να δημιουργήσουν δύο στρατιωτικές βάσεις στο νησί. Το 1960 η
Κύπρος κηρύχθηκε ανεξάρτητη με τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, ενώ η Ελλάδα και η
Τουρκία είχαν το δικαίωμα να διατηρούν εκεί μικρές μονάδες στρατού. Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής
Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος.
Τα προβλήματα έμελλε να συνεχιστούν, καθώς οι Τουρκοκύπριοι, αν και μειοψηφία στο νησί,

ζητούσαν όλο και μεγαλύτερα προνόμια. Το 1963 ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Κλήθηκαν
τότε στην Κύπρο στρατιώτες του Ο.Η.Ε., οι οποίοι παρέμειναν έκτοτε επί τόπου, χωρίς όμως να κατορθώσουν
να βάλουν τέλος στις συγκρούσεις.
1. το 1967 ανακλήθηκε από την Κύπρο, με 1. Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% της

εντολή της δικτατορίας των Αθηνών, η Κύπρου εκδιώκοντας τους
ελληνική μεραρχία που είχε σταλεί στη Ελληνοκύπριους, που κατέφυγαν
Μεγαλόνησο. Οι σχέσεις του Μακάριου με στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για
τους δικτάτορες μοιραία επιδεινώθηκαν. να σωθούν.
2. το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με 2. Ταυτόχρονα μετέφεραν εποίκους
πραξικόπημα τον Μακάριο. Αμέσως μετά από την Τουρκία προς μόνιμη
τουρκικά στρατεύματα, με το πρόσχημα αποτέλεσμα εγκατάσταση, αλλοιώνοντας έτσι
της προστασίας της τουρκικής την πληθυσμιακή σύνθεση του
μειονότητας, εισέβαλαν στο νησί και νησιού.
κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του (σχέδιο 3. Στα εδάφη που κυρίευσαν,
Αττίλας). σχημάτισαν ένα τουρκοκυπριακό
3. Η εθνική φρουρά της Κύπρου ψευδοκράτος, το οποίο όμως δεν
αντιστάθηκε στη στρατιωτική μηχανή της αναγνωρίστηκε από τη διεθνή
Τουρκίας, δίνοντας σκληρές μάχες και κοινότητα.
προσμετρώντας στο τέλος πληθώρα
νεκρών, τραυματιών και αγνοούμενων.
Η Δημοκρατία της Κύπρου εντάχθηκε επίσημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου 2004. Η
κατοχή μεγάλου τμήματος της Κύπρου από τον τουρκικό στρατό συνεχίζεται, παρά την καταδίκη της από
τον Ο.Η.Ε. και άλλους διεθνείς οργανισμούς.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑ
Η χρονική περίοδος από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον Ιούλιο του 1974,
μέχρι σήμερα ονομάζεται Μεταπολίτευση. Κατά τη διάρκειά της καταβλήθηκαν συντονισμένες
προσπάθειες για να ενισχυθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί και να καλλιεργηθούν οι διεθνείς σχέσεις
κράτος. Παρά τις επιμέρους διαφορές τους, όλες οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης εργάστηκαν για
τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των Ελλήνων πολιτών. Έτσι, το βιωτικό
επίπεδο των Ελλήνων βελτιώθηκε εντυπωσιακά.
Παράλληλα με την υλική ευημερία, η πνευματική ζωή της Ελλάδας γνώρισε μεγάλη άνθηση,
με κορυφαίες στιγμές την απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στους ποιητές Γιώργο Σεφέρη
(1963) και Οδυσσέα Ελύτη (1979).
Πρωταρχικός στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στάθηκε η προώθηση της ευρωπαϊκής
πορείας της χώρας. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στα κράτη που μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν
υποστηρίξει με θέρμη την ιδέα της ένωσης της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση άρχισε να
οικοδομείται σταδιακά από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Πρώτος διατύπωσε την αρχική ιδέα ο
Γάλλος υπουργός των Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν στις 9 Μαΐου του 1950, ημερομηνία που
καθιερώθηκε να γιορτάζεται από τότε ως «Ημέρα της Ευρώπης».
Το 1957 έξι ευρωπαϊκά κράτη Το 1992 ήταν ένας ακόμη σταθμός στην πορεία προς
σχημάτισαν την Ευρωπαϊκή την ένωση της Ευρώπης. Με τη συνθήκη του
Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.). Στη Μάαστριχτ αποφασίστηκε η χρήση κοινού
συνέχεια πολλές ακόμη ευρωπαϊκές νομίσματος και η δημιουργία ενιαίας αγοράς. Η
χώρες εντάχθηκαν σε αυτήν. Η Ελλάδα υπογραφή της συνθήκης οδήγησε επίσης στη
εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ. το 1981. Από μετεξέλιξη της Ε.Ο.Κ. σε Ε.Ε. (Ευρωπαϊκή Ένωση)
τότε συμμετέχει ενεργά στις έναν χρόνο αργότερα το 1993.
περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
Το ευρώ μπήκε στη ζωή πολλών Ευρωπαίων πολιτών, διευκολύνοντας τις μεταξύ τους
οικονομικές συναλλαγές. Η Ελλάδα υιοθέτησε το κοινό νόμισμα το 2001.
Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχουν 27 κράτη – μέλη. Ζητήματα όπως η ενίσχυση των
δημοκρατικών ελευθεριών, η καταπολέμηση της ανεργίας και των οικονομικών και κοινωνικών
ανισοτήτων, η βελτίωση της εκπαίδευσης αλλά και ο σεβασμός στο περιβάλλον αποτελούν τις
μεγαλύτερες προκλήσεις για τους Ευρωπαίους στην αυγή του 21ου αιώνα.
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
2. Το κίνημα στο Γουδί και η κυβέρνηση Βενιζέλου
14ης Αυγούστου του 1909 συγκεντρώθηκαν
Στην περιοχή Γουδί της Αθήνας Πολλοί οπλίτες καθώς και

αξιωματικοί του στρατού αρκετοί πολίτες
Απογοητευμένοι από τη οικονομική κρίση, τον ατυχή για πόλεμο

του 1897 και την πολιτική αστάθεια, κήρυξαν επανάσταση
Οι επαναστάτες με το κίνημά τους ζητούσαν
Κατάργηση της βασιλείας ή την Βελτίωση του Συντάγματος καθώς

Αντικατάσταση του βασιλιά και διάφορες αλλαγές στο στράτευμα
Μετά το Γουδί, η Οι αξιωματικοί του κινήματος, κάλεσαν στην Αθήνα ως

εκπρόσωπο τους έναν Κρητικό πολιτικό που θα γινόταν
κυβέρνηση παραιτήθηκε
πρωθυπουργός της Ελλάδας, τον Ελευθέριο Βενιζέλο
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, 45 χρονών τότε
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Διατέλεσε Βουλευτής και Υπουργός

Αθηνών και ήταν έμπειρος στην πολιτική στην Κρήτη
Επικεφαλής των Κρητών το 1905 με αίτημα

την ένωση του νησιού με την Ελλάδα
Ήταν αποφασισμένος να εκσυγχρονίσει τη χώρα αλλά και να εργαστεί για την ένωση των αλύτρωτων
περιοχών, φροντίζοντας για την καλή οργάνωση και τον εξοπλισμό του στρατεύματος
Νοέμβριο του 1910 έγιναν εκλογές οι «Φιλελεύθεροι»

του Βενιζέλου κέρδισαν
Αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα, για τη δη- Μία από τις διατάξεις, προέβλεπε την υπο-
μιουργία κράτους δίκαιου για τον πολίτη χρεωτική και δωρεάν φοίτηση στο Δημοτικό
Αναδιοργάνωση του στρατού και του στο- Ρυθμίστηκαν τα εργατικά, όπως η ίδρυση Συ-
λου από Γάλλους και Άγγλους αξιωματικούς νεταιρισμών, οι Αργίες και το Ωράριο εργασίας
Έγινε επίσης προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούσαν τους

Αγρότες, όπως η εκμετάλλευση των Κολίγων από τους Γαιοκτήμονες.
Θοδωρής Βούγας
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
3. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι
Α' Βαλκανικός Πόλεμος Οκτώβριο του 1912
4 σύμμαχοι η Σερβία, η Βουλγαρία Εναντίον των Τούρκων, για τα

το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα εδάφη που κατείχαν στα Βαλκάνια
Ο Έλληνες έγκαιρα οργανωμένοι, εξοπλισμένοι και εκπαιδευμένοι
Με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις:

του θρόνου Κωνσταντίνο προς Ήπειρο και Μακεδονία
Απελευθέρωσαν την Ελασσόνα και τη Δεσκάτη, ενώ με τη μάχη

στο Σαραντάπορο μπήκαν στην Κοζάνη, όλα σε μία εβδομάδα
Ο στρατός, με εντολή του Βενιζέλου στράφηκε στη Θεσσαλονίκη
Ελευθερώθηκε μετά τη μάχη στα Γιαννιτσά 26/10/ ο Τούρκος διοικητής της Χασάν Ταχσίν
(19-20/10/1912) με νίκη των Ελλήνων Πασάς υπέγραψε το Πρωτόκολλο παράδοσης
Αφού ελευθέρωσαν τα Ιωάννινα ,στράφηκαν προς τη Β. Ήπειρο. Ενώ ο στόλος, με αρχηγό το Κου-
ντουριώτη, εμπόδισε τη μεταφορά Τούρκων από τη Μ. Ασία και ελευθέρωσε πολλά νησιά του Αν. Αιγαίου
Μάιο του 1913 ο Α' Βαλκ. Πόλεμος έληξε με τη συνθήκη του Λονδίνο
Η Τουρκία νικήθηκε και Παραιτήθηκε από τα

αποχώρησε από τα Βαλκάνια δικαιώματά της στην Κρήτη
Β' Βαλκανικός Πόλεμος, τον

Ιούνιο του 1913
Η Βουλγαρία δεν έμεινε ικανο- Σύγκρουση με τους πρώην συμ-

ποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε μάχους της, Ελλάδα και Σερβία
Έληξε το καλοκαίρι του 1913, οι Έλληνες κατέλαβαν την

υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την Αν. Μακεδονία
Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν

με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου.
Όλη η Αν. Μακεδονία Η Β. Ήπειρος, με επιμονή των Μ. Δυνάμεων Οι Βούλγαροι κράτησαν

δόθηκε στην Ελλάδα δόθηκε στην Αλβανία, και έφτιαξε κράτος τη Δυτική Θράκη
Μετά τους Βαλκανικούς η Ελλάδα διπλασίασε σχεδόν την έκτασή της, περικλείοντας και πολλές από τις α-
λύτρωτες περιοχές (Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά Αν. Αιγαίου),και ο πληθυσμός της αυξήθηκε
θεαματικά
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
Το 1913 δημιουργήθηκαν όμως νέα προβλήματα
Τα εκτεταμένα σύνορα της δύσκο- Οι αποθήκες πολεμικού Το οδικό δίκτυο δυσκόλευε τη κίνηση
λα φυλάσσονταν αποτελεσματικά υλικού δεν επαρκούσαν των στρατιωτών στη Μακεδονία
Αρχές του 20ού αι. αυξήθηκε ο ανταγωνισμός των Μ. Δυνάμεων
Τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας την Ο έλεγχος του εμπορίου και η κυριαρχία
έφεραν αντιμέτωπη με Αγγλία και Γαλλία στα Βαλκάνια οδήγησαν στον Α' Παγκόσμιο
Πόλεμο
Α' Παγκόσμιος Πόλεμος καλοκαίρι του 1914
Η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία και η Ιταλία Η Αντάντ (Εγκάρδια Συνεννόηση) με Αγγλία,

στην αρχή έκαναν τις Κεντρικές Δυνάμεις Γαλλία, Ρωσία, έπειτα Ιταλία και το 1917 οι ΗΠΑ
Από τα βαλκανικά κράτη
Η Τουρκία και η Βουλγαρία πή- Η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η

γαν με τις Κεντρικές Δυνάμεις Ρουμανία πήγαν με την Αντάντ
Στην Ελλάδα διαμορφώ-
θηκαν δύο απόψεις
Ο Βενιζέλος, πίστευε στην νίκη της Αντάντ, και Ο βασιλιάς Κων/νος ήθελε να κρατήσει ουδε-
ήθελε να είναι η Ελλάδας στο πλευρό της τερότητα, που ευνοούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις
Η κυβέρνηση παραιτήθηκε και η χώρα διχάστηκε.

Η εποχή ονομάστηκε «Εθνικός Διχασμός»
Το φθινόπωρο του 1915
Οι συμμαχικές δυνάμεις αποβι- Μάιο του 1916 Γερμανοί και Βούλ-

βάστηκαν στη Θεσσαλονίκη γαροι εισέβαλαν στην Αν. Μακεδονία
Η Ελλάδα το 1917 μπήκε στο στρατόπεδο των Συμμάχων εξαιτίας του οτι
Πολλοί Φιλελεύθεροι αρκετοί αξιωματικοί και Οι Αγγλικές και Γαλλικές πιέσεις στην κυβέρνηση
στρατιώτες επαναστάτησαν και στη Θεσ/νίκη ανέ- των Αθηνών,να μην έχει ουδετερότητα εντάθηκαν.
λαβε την εξουσία η «Επιτροπή Εθνικής Άμυνας» Ο βασιλιάς εκθρονίστηκε και έφυγε από τη χώρα
Σκληρές μάχες με Γερμανούς και Βούλγαρους, μαζί ήταν και

Έλληνες στρατιώτες
Οι Κεντρικές Δυνάμεις ηττήθηκαν και Η Γερμανία υποχρεώθηκε να πληρώσει

συνθηκολόγησαν το 1918. αποζημιώσεις, ενώ έχασε και πολλά εδάφη
Η Συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγ. 1920) κατοχύρωσε τα νησιά του Αιγαίου, με εξαίρεση τα Δωδεκάνησα,
κέρδισε τη Δυτ. και Αν. Θράκη (εκτός της Κων/πολη)και για 5 χρόνια διοικούσε την περιοχή της Σμύρνης
Γλωσσάριθεαματικά Θοδωρής Βούγας
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
5. Η Μικρασιατική Εκστρατεία και η Καταστροφή
Με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) διεκδικούσαν
Η Βρετανία τα στενά του Βοσπό- Η Ελλάδα την περιοχή της Η Ιταλία την Αττάλεια και η
ρου και την Κωνσταντινούπολη Σμύρνης για 5 χρόνια Γαλλία την Κιλικία
Στην Πέργαμο και στο Αϊδίνι σε σύγκρουση με Τούρκους
Η γραμμή κατοχής «άνοιξε» για να προστατευθούν Κατέλαβαν το Αφιόν Καραχισάρ και Εσκί Σεχιρ,
οι Ελληνες και να αντιμετωπιστούν οι Τούρκοι που απείχαν 300 χλμ από τη βάση της Σμύρνης
Το Νοέμβριο του 1920
Ο Βενιζέλος έχασε και ανέλαβαν οι αντίπαλοι Συνέχισαν τον πόλεμο και προκάλεσαν με την ενέρ-
του, που επανέφεραν το βασιλιά Κωνσταντίνο γειά αυτή τη δυσαρέσκεια των Άγγλων-Γάλλων
Στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Εμφύλιος πόλεμος των οπαδών του Σουλτά- Ο Κεμάλ, με βοήθεια Ιταλών-Γάλλων, οργάνω-
νου κι εκείνους του Μουσταφά Κεμάλ σε αντίσταση εναντίον του ελληνικού στρατού
Οι Έλληνες προχώρησαν νικηφόρα στο Αλλά οι Τούρκοι του Κεμάλ υποχώρησαν και
εσωτερικό της Μ. Ασίας, το 1921 οχυρώθηκαν στην περιοχή της Άγκυρας
Η ανάγκη καταδίωξης και οριστικής εξολόθρευ- Ο εφοδιασμός έγινε δύσκολος. Αύγουστο του
σής των Τούρκων, τους ανάγκασε να περάσουν 1921 οπισθοχώρησε στην αμυντική γραμμή
τον ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο (Εσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια - Αφιόν Καραχισάρ)
Αύγουστο του 1922, οι Τούρκοι του Κεμάλ επιτέθηκαν στους Έλληνες
Η αμυντική γραμμή έσπασε και ο ελληνικός Τέλη Αυγούστου μπήκαν στη Σμύρνη, έκαψαν την Ελλη-
στρατός υποχώρησε μαζί με χιλιάδες Έλληνες, νική και Αρμενική συνοικία, ο Μητρ. Χρυσόστομος πα-
φοβούμενοι τα τουρκικά αντίποινα ραδόθηκε στο μουσουλμανικό πλήθος και θανατώθηκε
Σκηνές ανείπωτου πόνου εκτυλίχθηκαν στο λιμάνι, με πλήθος πρόσφυγες να αγωνίζονται να μπουν στα
πλοία για να σωθούν. Σφαγές χριστιανών και λεηλασίες ολοκλήρωσαν την καταστροφή. Δραματικό τέλος της
μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην περιοχή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
6. Ο Μεσοπόλεμος
Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, το 1923 η Ελλάδα
Αποσύρθηκε από την Αν. Θράκη, την Τα Δωδεκάνησα παρέ- Ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας-
Ίμβρο και Τένεδο και την Σμύρνη μειναν στην Ιταλία Τουρκίας με βάση το θρήσκευμα
Εξαιρέθηκαν οι Χριστιανοί Έλληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο και
οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης
Η Ελλάδα, κλονισμένη από τη ήττα, διχασμένη πολιτικά και με οικονομικές δυσκολίες
Δέχτηκε περισσότερο απο 1.000.000 πρόσφυγες Επίσης 100.000 περίπου, που είχαν εγκατα-
από την Αν.Θράκη, τον Πόντο και τη Μ. Ασία λείψει τη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση
Ανάμεσα στους 2 Παγκοσμίους Πολέμους (Μεσοπόλεμος), το ελληνικό κράτος είχε να αντιμετωπίσει

πολλά και μεγάλα προβλήματα, που αυξήθηκαν μετά τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929
Η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε
Στη Μακεδονία και τη Δ. Θράκη, Οι πρόσφυγες τόνωσαν τόσο τον πληθυσμό

ενισχύοντας το ελληνικό στοιχείο των πόλεων όσο και τον αγροτικό πληθυσμό
Έμεναν προσωρινά σε καταυλισμούς, ενώ Συνέβαλλαν σημαντικά στην οικονομική και

έπειτα έγιναν οικισμοί για τη στέγασή τους την πνευματική ανάπτυξη της χώρας
Στο Μεσοπόλεμο η Ελλάδα είχε εσωτερική πολιτική αστάθεια
Τα κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία, Άνοδο Φασισμού(Ιταλία) και Ναζισμού (Γερμανία)

και έκαναν πραξικοπήματα οι αξιωματικοί φάνηκαν τα σύννεφα του πολέμου στην Ευρώπη
Στην εξουσία ο υπουργός των Στρατιωτικών Ιωάννης Μεταξάς
4 /08/ 1936 ο Μεταξάς, που είχε την πρωθυπουργία Άσκησε διώξεις εναντίον των πολιτικών του αντι-
από το βασιλιά Γεώργιο Β', διέλυσε τη Βουλή και πάλων αλλά απέτυχε να προσεγγίσει τους Αγρό-
επέβαλε δικτατορία τες και Εργάτες με τα διάφορα κοινωνικά μέτρα
Ως έμπειρος στρατιωτικός, φρόντισε να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο που ερχόταν. Επίσης, ενώ
επικαλούνταν ουδετερότητα, ακολούθησε σταθερή πολιτική φιλίας με τη Βρετανία, τη μεγαλύτερη ναυτική
δύναμη της εποχής
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
7. Το Αλβανικό Έπος
Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου
Τα δημοκρατικά πολιτεύματα κατέρρευσαν Τα διαδέχθηκαν δικτατορίες
Στη Γερμανία το 1933 πήρε την εξουσία
Ο αρχηγός του ναζιστικού κόμματος Υποσχόταν να την ξανακάνει υπολο-

Αδόλφος Χίτλερ γίσιμη δύναμη από τους αντιπάλους της
Το 1922 στην Ιταλία είχε επικρατήσει
Ο ιδρυτής του φασιστικού κόμματος, (άξονας Ρώμης- 1936 συμμάχησε με τη Γερμανία, για να κυ-
Μπενίτο Μουσολίνι Βερολίνου) ριαρχήσει στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια
Ο Χίτλερ ανάγκασε την Αυστρία να ενωθεί με τη Γερμανία ενώ τον επόμενο χρόνο εισέβαλε στην Τσεχοσλο-
βακία. Ο ιταλικός στρατός κατέλαβε το 1939 την Αλβανία, κρούοντας το καμπανάκι για την Ελλάδα
Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη από το 1936 φροντίσει
Να διπλασιάσει τις πολεμικές δαπάνες και να Να εκπονήσει σχέδια μάχης για πιθανές επι-
μεριμνήσει για ένα αξιόπιστο πυροβολικό θέσεις από Βουλγαρία και έπειτα απο Ιταλία
Το 1939 ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Όταν ο Χίτλερ εισέβαλε στη γειτονική Πο- Αγγλία και Γαλλία, κήρυξαν πόλεμο στον
λωνία, που την είχε εγγυηθεί η Αγγλία Άξονα, κάνοντας τη δική τους συμμαχία
Ο πόλεμος γρήγορα επεκτάθηκε κι έγινε Παγκόσμιος. Με τον Άξονα συμμάχησε η Ιαπωνία, ενώ με τους
Συμμάχους συντάχθηκε η Ρωσία και κατόπιν οι ΗΠΑ
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940
Μετά τον τορπιλισμό της «Έλλης» από ιταλικό 28 Οκτωβρη, ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι επέδω-
υποβρύχιο, 15Αύγουστου 1940, στη Τήνο σε τελεσίγραφο ζητώντας παράδοση της χώρας
Ο ελληνικός στρατός αμύνθηκε με επιτυχία
Ιταλοί Αλπινιστές εξουδετερώθηκαν στις Νοέμβριο 1940 οι Έλληνες αναγκάσαν τους Ιτα-
χιονισμένες χαράδρες του Σμόλικα λούς να αποσυρθούν στο εσωτερικό της Αλβανίας
Μπήκαν στη Βόρεια Ήπειρο, αλλά η προώθησή τους ήταν

δύσκολη. Λόγω του ορεινού εδάφους και του βαρύτατου χειμώνα
Η επιχείρηση της Ιταλίας στο μέτωπο της Αλβανίας είχε αποτύχει χάρη στο ελληνικό «ΟΧΙ», την άρνηση ενός
ολόκληρου λαού να υποταγεί στις επιθυμίες των ισχυρών και να χάσει τη λευτεριά του
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
8. Η γερμανική επίθεση και ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Η αποτυχία των Ιταλών στην Ελλάδα άλλαξε τα σχέδια των Γερμανών
Άνοιξη του 1940 είχαν ήδη κυριεύσει τη Γαλλία Σχεδίαζαν να επιτεθούν στη Σοβιετική Ένωση
Αρχές Μαρτίου του 1941
Η Βουλγαρία συμμάχησε με τη Γερμανία Γερμανικές φάλαγγες διάβηκαν το έδαφος της
Στόχος των Γερμανών ήταν η Ελλάδα έτσι
Εγκατέλειψε οριστικά την ουδετερότητά της Επέτρεψε να αποβιβαστούν οι σύμμαχοι
6 Απριλίου του 1941 τα αεροπλάνα άρχισαν βομβαρδισμούς
Γερμανοί στρατιώτες έκαναν επίθεση Άρματα μάχης προχώρησαν προς την

σε ελληνικά οχυρά Κοζάνη και τα Γρεβενά
Οι Έλληνες, που υπερασπιζόταν το Ρούπελ και άλλα οχυρά
Αντιστάθηκαν αλλά δεν αντιμετώπισαν την ταυ- 9 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Θεσσα-
τόχρονη εισβολή από δυο διαφορετικές περιοχές λονίκη και κατευθύνθηκαν προς τη Νότια Ελλάδα
Στις 27 Απριλίου του 1941 και η Αθήνα έπεσε στα χέρια των κατακτητών. Ως το τέλος Απριλίου ολόκληρη η
ηπειρωτική χώρα είχε καταληφθεί
Έπειτα Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν στο τελευταίο ελληνικό οχυρό, την Κρήτη
Την υπεράσπιζαν συμμαχικά και ελληνικά Με σκληρές συγκρούσεις, που κράτησαν 10μέρες, οι
στρατεύματα καθώς και ένοπλοι πολίτες Γερμανοί επικράτησαν αλλά με βαρύτατες απώλειες
Οι δυνάμεις του Άξονα κυρίευσαν την Ελλάδα και άρχισε η περίοδος της Κατοχής που κράτησε μέχρι το 1944
Ο Β' Παγκόσμιος έληξε το 1945, με νίκη των Συμμάχων
Οι καταστροφές και οι υλικές ζημιές ήταν Τραγικότερες στιγμές του πολέμου, το Ολοκαύ-
ανυπολόγιστες ενώ εκατομμύρια πέθαναν τωμα των Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα
συγκέντρωσης και
Το χειρότερο ήταν η ρίψη ατομικής βόμβας στις ιαπωνικές πόλεις Ναγκασάκι και Χιροσίμα από τους
Αμερικάνους για να παραδοθεί η Ιαπωνία, προκάλεσε φρίκη και συγκλόνισε την ανθρωπότητα
για να εξαναγκάσουν την Ιαπωνία να παραδοθεί
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
9. Η Μία δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία(1941 -1949)
Οι Γερμανοί, αφού κατέλαβαν την Ελλάδα
Κράτησαν την Αθήνα, την Κεντρική Μακεδο- Δώσαν τμήματα της Μακεδονίας και της Θράκης
νία, την Κρήτη και το σιδηροδρομικό δίκτυο στους Βουλγάρους, την υπόλοιπη στους Ιταλούς
Τον πρώτο χειμώνα του 1941-1942
Η πείνα μάστιζε στις μεγάλες πόλεις Θύματα χιλιάδες, κυρίως υπέφεραν τα μικρά παιδιά
Στις 30 Μαίου 1941 δύο φοιτητές
Ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, κατέ- Τραυματίζοντας με την πράξη τους αυτή
βασαν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη το γόητρο των Κατακτητών
3 μήνες μετά φτιάχτηκαν τρεις Αντιστασιακές Οργανώσεις
Το Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. σε όλη σχεδόν τη χώρα Η Ε.Κ.Κ.Α Ο Ε.Δ.Ε.Σ. που έδρασε κυρίως στην Ήπειρο
Κορυφαίο κατόρθωμα της Αντιστασιακής Δράσης ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου
25/10/1942. Με την καταστροφή της καθυστέρησε ο ανεφοδιασμός του Άξονα, που πολεμούσαν στην Αφρική
Οι πράξεις αντίστασης προκάλεσαν όμως αντίποινα
Τρομοκρατία, κάψιμο των Καλάβρυτων, Δίστο- Καθώς και οι μαζικές εκτελέσεις υπήρξαν
μου, Μεσόβουνου, οι Πύργοι και η Κάνδανος το βαρύ τίμημα της ελευθερίας
Τέλη του 1944 η τετραετής σχεδόν Κατοχή έφτασε στο τέλος της
Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους, Οκτώβριος 1944 η ελληνική Κυβέρνηση, που ήταν
νικημένοι, αποσύρθηκαν από την Ελλάδα στη Μέση Ανατολή, επέστρεψε στην Αθήνα
Όμως οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν διχασμένες
Από τη μια ο βασιλιάς και η αναγνωρισμένη Από την άλλη το Ε.Α.Μ., από τον Μάρτιο του 1944
από τους Συμμάχους ελληνική Κυβέρνηση είχε δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα
Λάθη και παραλείψεις των 2 πλευρών καθώς και παρεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων οδήγησαν σε Εμφύλιο
Πόλεμο
Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και «μάτωσε» την Ελλάδα για 3 χρόνια
Ο αδελφοκτόνος πόλεμος τερματίστηκε στα Με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές
τέλη του καλοκαιριού του 1949 χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές
Μπορεί ο Εμφύλιος να τελείωσε, τα τραύματα όμως στις ψυχές των Ελλήνων παρέμειναν για πολλές δεκαετίες
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
10. Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ελλάδας (1950 - 1974)
Το τέλος του Εμφυλίου έφερε την Ελλάδα αντιμέτωπη
Με σοβαρά πολιτικά και κοινωνικά προβλήμα- Με ερείπια και χιλιάδες νεκρούς, ενώ τα πάθη
τα, που επιβράδυναν την ανασυγκρότησή της που “γέννησε” ο Εμφύλιος, δεν είχαν ξεπεραστεί
Τέλος οι κακές σχέσεις της χώρας με τους βόρειους γείτονές της, την Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη
Βουλγαρία, μεγάλωναν την αβεβαιότητα για τη Μακεδονία και τη Θράκη
Έτσι η Ελλάδα εντάχθηκε στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ)
Ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των Αμερικανών Αρχές του 1950, οι σχέσεις με Γιουγκοσλαβία και
ως αντίβαρο στη παρουσία της Σοβιετικής Βουλγαρία βελτιώθηκαν, ενώ επιδεινώθηκαν οι
Ένωσης στην Ευρώπη σχέσεις με την Τουρκία, κυρίως εξαιτίας της Κύπρου
Εξαιτίας αυτών ήταν οι διώξεις των Ελλήνων της Κων/πολης Σεπτέμβριο του 1955, γνωστές ως Σεπτεμβριανά
Στις εκλογές του 1956
Ψήφισαν για 1η φορά και οι γυναίκες Πρωθυπουργός ο Κων/νος Καραμανλής
Έκανε συμβιβασμό στο Κυπριακό και έφτιαξε τις σχέσεις με Βρετανία και ΗΠΑ
Το 1963 πήρε την εξουσία ο Γεώργιος Παπανδρέου
Πρωθυπουργός και το 1944, διαφώνησε όμως με Σημαντικότερη πρωτοβουλία του στη σύντομη
τον βασιλιά Κων/νο και παραιτήθηκε το 1965 θητεία του ήταν η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
Ο Εμφύλιος, η φτώχεια και οι δύσκολες συνθήκες ζωής στην ύπαιθρο
Οδήγησαν μεγάλο τμήμα των Αγροτών να εγκα- Δόθηκε επίσης έμφαση στην ανάπτυξη της
τασταθεί στις πόλεις, αναζητώντας δουλειά και βιομηχανίας αλλά και των τουριστικών επι-
οικοδομήθηκαν πλήθος πολυκατοικιών χειρήσεων, ενός νέου κλάδου απασχόλησης
Επίσης πολλοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία, σε χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αφρικής,
επιζητώντας μια καλύτερη ζωή
Στις 21 Απριλίου του 1967
Ομάδα στρατιωτικών, με αρχηγό τον συντ/άρχη Αυτή καταδικάστηκε από πολιτικούς, ανθρώπους
Γεώργιο Παπαδόπουλο επέβαλε δικτατορία των γραμμάτων και της τέχνης και απλούς πολίτες
Οι φοιτητές εξεγέρθηκαν μαζικά την άνοιξη του 1973
Με κορύφωση τα γεγονότα στο Πολύ- Η δικτατορία κατέρρευσε το 1974, όταν

τεχνείο το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο
Κλήθηκε από το Παρίσι, όπου διέμενε τότε, ο Κων/νος Καραμανλής, για ν' αναλάβει τη διακυβέρνηση της
χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε, έγινε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Καραμανλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
11. Το Κυπριακό ζήτημα
Το νησί της Κύπρου
Κυριεύθηκε τελικά από Το 1878 η Τουρκία την Η Κύπρος όμως ήθελε ελευθερία
τους Τούρκους (1571) παραχώρησε στη Βρετανία και ένωση του νησιού με την Ελλάδα
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
Οι Κύπριοι όσο και οι ελληνικές Κυβερνήσεις Με διαμαρτυρίες και συλλαλητήρια και προσφυ-
ζητούσαν επιτακτικά την ένωση γές στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.)
Ηγέτης του κυπριακού αγώνα ήταν ο αρχιεπίσκοπος του νησιού Μακάριος
Για ν' απαλλαγούν από τη βρετανική κυριαρχία
1955 ανέλαβε δράση η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αντιδρώντας, οι Τούρκοι λεηλάτησαν και κατέστρε-
Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α) Με αρχηγό τον απόστρατο ψαν στην Κων/πολη χιλιάδες ελληνικά καταστήμα-
Γεώργιο Γρίβα (Διγενή), με συναίνεση του Μακαρίου τα και δεκάδες εκκλησίες (Σεπτεμβριανά)
Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α. αλλά και η γενικευμένη ταραχή
Ανάγκασαν τους Βρετανούς να αποδεχθούν Το 1960 η Κύπρος ανεξάρτητη με τις συμφωνίες

την ανεξαρτησία της, αλλά να δημιουρ- της Ζυρίχης και του Λονδίνου, ενώ Ελλάδα και
γήσουν δύο στρατιωτικές βάσεις στο νησί Τουρκία διατηρούν μικρές μονάδες στρατού
Τα προβλήματα έμελλε να συνεχιστούν
Οι Τουρκοκύπριοι, αν και μειοψηφία στο Το 1963 ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις 2 κοι-
νησί, ζητούσαν όλο και μεγαλύτερα προνόμια νότητες. Κλήθηκαν τότε στρατιώτες του Ο.Η.Ε
Το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με πραξικόπημα τον Μακάριο
Οι Τούρκοι, με το πρόσχημα της προστασίας της Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου αντιστάθηκε, με
τουρκικής μειονότητας, εισέβαλαν και κατέ- σκληρές μάχες και μετρώντας στο τέλος πληθώ-
λαβαν το βόρειο τμήμα του (σχέδιο Αττίλας) ρα νεκρών, τραυματιών και αγνοουμένων
Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% της Κύπρου
Εκδιώκοντας τους Ελληνοκύπριους, που πήγαν Κάτοικοι από την Τουρκία πήγαν προς μόνιμη εγκα-
στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για να σωθούν τάσταση, αλλοιώνοντας την πληθυσμιακή σύνθεση
Στα εδάφη που κυρίευσαν, σχημάτισαν ένα Ψευδοκράτος, το

οποίο όμως δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή Κοινότητα
Η Δημοκρατία της Κύπρου μπήκε στην Ευρωπ. Ένωση την 1η Μαίου 2004. Η κατοχή μεγάλου τμήματος της
Κύπρου από την Τουρκία συνεχίζεται, παρά την καταδίκη της από τον Ο.Η.Ε. και διεθνείς οργανισμούς
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
12. Η Ελλάδα και η ευρωπαϊκή της πορεία
Από τον Ιούλιο του 1974 μέχρι σήμερα
Ονομάζεται Μεταπολίτευση Έγιναν προσπάθειες να ενισχυ- Και να καλλιεργηθούν οι

θούν οι δημοκρατικοί θεσμοί διεθνείς σχέσεις του κράτους
Οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης εργάστηκαν
Για τον εκσυγχρονισμό της Και τη βελτίωση της

ζωής των Ελλήνων ποιότητας ζωής των Ελλήνων
Το επίπεδο των Ελλήνων βελτιώθηκε
Επίσης η πνευματική ζωή της γνώρισε μεγάλη άνθηση, με κορυφαίες στιγμές την απονομή του βραβείου
Νόμπελ Λογοτεχνίας στους ποιητές Γιώργο Σεφέρη (1963) και Οδυσσέα Ελύτη (1979).
Πρωταρχικός στόχος η ευρωπαϊκής πορείας της
Είναι στα κράτη που μετά τον Β' Παγκ. 1ος είχε την ιδέα ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ρομπέρ
είχαν υποστηρίξει με θέρμη την ιδέα Σουμάν στις 9 Μαΐου 1950 γιορτάζεται από
της ένωσης της Ευρώπης τότε ως «Ημέρα της Ευρώπης»
Το 1957 έξι ευρωπαϊκά κράτη σχημάτισαν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.) Η Ελλάδα
εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ. το 1981
Το 1992 ήταν ένας ακόμη σταθμός
Η Συνθήκη του Μάαστριχτ αποφάσισε τη Η υπογραφή της συνθήκης οδήγησε επίσης

χρήση κοινού νομίσματος και η δημιουργία στη μετεξέλιξη της Ε.Ο.Κ. σε Ε.Ε. (Ευρωπαϊκή
ενιαίας αγοράς Ένωση) έναν χρόνο αργότερα, το 1993
Το ευρώ μπήκε στη ζωή και στις συναλλαγές των Ευρωπαίων. Η Ελλάδα υιοθέτησε το κοινό νόμισμα το 2001
Σήμερα στην Ε.Ε συμμετέχουν 27 κράτη-μέλη η ενίσχυση
Των δημοκρατικών ελευθεριών, η βελτίωση της Της καταπολέμησης της ανεργίας των οικονο-
εκπαίδευσης και ο σεβασμός στο περιβάλλον μικών των κοινωνικών ανισοτήτων
Αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους

Ευρωπαίους στην αυγή του 21ου αιώνα
Κεφάλαιο 1 - Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα
η ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 σκόρπισε απογοήτευση και προβληματισμό
σύντομα το ελληνικό κράτος άρχισε να αναδιοργανώνεται
ανέλαβε πιο ενεργή δράση απέναντι στα εθνικά ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας
Μάρτιος 1905, ένοπλη εξέγερση (Θέρισο Κρήτης, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο) και
κύριο αίτημα η ένωση του νησιού με την Ελλάδα (δεν πραγματοποιήθηκε)
1908, η Κρήτη επαναστάτησε και πάλι κηρύσσοντας την ένωση με την Ελλάδα όμως η ελληνική
κυβέρνηση, από φόβο μήπως επαναληφθούν τα γεγονότα του 1897, δεν αναγνώρισε επίσημα
την ένωση
στη Μακεδονία η κατάσταση ήταν πιο δύσκολη: αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων, που διεκ-
δικούσαν την περιοχή
οι Βούλγαροι άρχισαν να στέλνουν αντάρτες (κομιτατζήδες), που πίεζαν τους κατοίκους να δηλώσουν
ότι ανήκαν στην ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία (Εξαρχία)
αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης και ο Τέλλος
Αγαπηνός (Άγρας) καθώς και οπλαρχηγοί από πολλές άλλες περιοχές έφτασαν στη μακεδονική γη και από
κοινού με ντόπιους Έλληνες, σχημάτισαν ανταρτικές ομάδες
τη δράση των ανταρτικών αυτών ομάδων συντόνιζαν Έλληνες διπλωμάτες που υπηρετούσαν στη Μα-
κεδονία, όπως ο Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς και ο υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων
Δραγούμης αλλά και δυναμικοί ιεράρχες, σαν τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη
θάνατος του Παύλου Μελά στο χωριό Στάτιστα (σημερινό Μελάς) της Καστοριάς, στις 13 Οκτωβρίου
1904
κινητοποίησε τους Έλληνες και έκανε την ελληνική Κυβέρνηση να διεκδικήσει δυναμικότερα τη Μακεδο-
νία
η ελληνική αντεπίθεση στη Μακεδονία ανέκοψε τη βουλγαρική διείσδυση
η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα διακόπηκε το 1908 (επανάσταση Νεότουρκων που αντιδρούσαν
στην απολυταρχική διοίκηση του Σουλτάνου και στις συνεχείς επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία) Έλληνες και Βούλγαροι αντάρτες κατέθεσαν τα όπλα
ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιζόταν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους
Παναγιώτης Πλασσαράς
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Κεφάλαιο 2 - Το κίνημα στο Γουδί και η κυβέρνηση Βενιζέλου
14 Αυγούστου 1909 - αξιωματικοί του στρατού κήρυξαν επανάσταση

ΑΙΤΗΜΑΤΑ
1. ζητούσαν την κατάργηση της βασιλείας ή την αντικατάσταση του βασιλιά
2. βελτίωση του Συντάγματος
3. διάφορες αλλαγές στο στράτευμα
η κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραιτηθεί

45 χρονών - είχε σπουδάσει νομικά
- έμπειρος στην πολιτική - είχε δια-
αξιωματικοί κάλεσαν στην Αθήνα τον Ελευθέριο Βενιζέλο τελέσει βουλευτής και υπουργός
στην Κρήτη - επικεφαλής των Κρη-
ΣΤΟΧΟΙ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ: τών επαναστατών το 1905
 να εκσυγχρονίσει τη χώρα
 να εργαστεί για την ένωση των αλύτρωτων περιοχών με την Ελλάδα
 να οργανώσει το στράτευμα
1910 εκλογές
το κόμμα του Βενιζέλου (οι «Φιλελεύθεροι») κέρδισε και ξεκίνησε πολύπλευρο μεταρρυθμιστικό έργο:
 αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα
 υποχρεωτική και δωρεάν φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο
 αναδιοργάνωση του στρατού και του στόλου της χώρας
 ρυθμίστηκαν εργατικά ζητήματα
 καθιέρωση αργιών και ωραρίου εργασίας
 προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα αγροτικά προβλήματα (εκμετάλλευση των κολίγων από τους
γαιοκτήμονες)
Ματιά στο παρελθόν

Κιλελέρ
Το ζήτημα της διανομής των μεγάλων γαιοκτησιών σε ακτήμονες και μικροκαλλιεργητές υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα
που αντιμετώπισε το νεοελληνικό κράτος. Ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, όπου υπήρχαν μεγάλα τσιφλίκια, οι προστριβές ανάμεσα στους
γαιοκτήμονες και τους κολίγους ήταν έντονες. Το 1907 ο νεαρός ιδεολόγος Μαρίνος Αντύπας, που διεκδικούσε δικαιώματα για τους
κολίγους, δολοφονήθηκε. Τρία χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 1910, Θεσσαλοί αγρότες διοργάνωσαν συλλα-
λητήρια σε διάφορες πόλεις και χωριά. Στο χωριό Κιλελέρ ξέσπασαν επεισόδια στις 6 Μαρτίου 1910, που είχαν ως αποτέλεσμα να
χάσουν τη ζωή τους δύο διαδηλωτές και να τραυματιστούν πολλοί άλλοι. Τα αιτήματα του εξαθλιωμένου αγροτικού κόσμου συγκί-
νησαν την ελληνική κοινή γνώμη και άνοιξε ο δρόμος για τη δικαίωσή τους.
Ο Μαρίνος Αντύπας ούτε αγρότης ήταν ούτε πολύ περισσότερο γαιοκτήμονας. Πρωτότοκος γιος του μαραγκού και ξυ-
λογλύπτη Σπύρου Αντύπα, τελείωσε με χίλιες στερήσεις το γυμνάσιο στην Κεφαλονιά και έφτασε στην Αθήνα με το όνειρο να
γίνει δικηγόρος. Αλλά δεν έμελλε ποτέ να πάρει το πτυχίο της Νομικής. Αντίθετα έρχεται σε επαφή με τους σοσιαλιστικούς κύ-
κλους που εμπνέονται από τον Σταύρο Καλλέργη, μυείται στις σοσιαλιστικές ιδέες και ενεργοποιείται στον Κεντρικό Σοσιαλιστι-
κό Σύλλογο.
Το 1897 μαζί με άλλους συμφοιτητές του κατεβαίνει στην Κρήτη και πολεμά ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση
εναντίον των Τούρκων. Ο τραυματισμός του στο στήθος σε μια μάχη τον αναγκάζει να επιστρέψει στην Αθήνα.
Απογοητευμένος αλλά και οργισμένος τόσο από την έκβαση της Κρητικής Επανάστασης όσο και από την άδοξη κατά-
ληξη του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897 μετατρέπεται σε δριμύ κατήγορο του Παλατιού, το οποίο θεωρεί υπεύθυνο για τα
εθνικά δεινά.
Η ενεργός συμμετοχή του στο λαϊκό συλλαλητήριο στην πλατεία Ομονοίας στις 14 Σεπτεμβρίου 1897, όπου ομιλία του
στηλιτεύει με σφοδρότητα τη στάση του Παλατιού προκαλεί τη σύλληψή του και την προσαγωγή του σε δίκη. Στις 8 Ιανουαρίου
1898 καταδικάζεται σ’ ένα χρόνο φυλάκιση στις φυλακές της Αίγινας ενώ χαρακτηρίζεται ως «επικίνδυνος».
Μετά την αποφυλάκισή του εγκαταλείπει οριστικά τις σπουδές του και επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Στη
Κεφαλονιά εκδίδει την εφημερίδα “Ανάσταση”, με σκοπό τη διάδοση των σοσια-
λιστικών του ιδεών. Το πρώτο φύλλο της «Ανάστασης» κυκλοφορεί στις 29 Ιου-
λίου του 1900, αλλά για μία ακόμη φορά οι ιδέες του Αντύπα έρχονται σε ευθεία
αντίθεση με την καθεστηκυία τάξη και ξεκινά νέος γύρος διώξεων με αποτέλεσμα
να ανασταλεί η έκδοση μέχρι και τις 3 Ιουλίου 1904 οπότε επανεκδίδεται απρό-
σκοπτα έως τις 27 Απριλίου 1907, μόλις λίγες ημέρες μετά το βίαιο θάνατο του.
Το 1906 φτάνει στη Θεσσαλία, να εργαστεί ως επιστάτης στα τσιφλίκια
του θείου του Γεώργιου Σκιαδαρέση, ενός πλούσιου γεωπόνου ομογενή από τη
Ρουμανία, τον οποίο ο ίδιος είχε πείσει σ’ ένα ταξίδι του στο Βουκουρέστι το 1903
να αγοράσει κτήματα στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ο Αντύπας ωστόσο δε θα μπορούσε να μοιάζει λιγότερο με την τυπική
εικόνα που έχουμε για έναν επιστάτη τσιφλικιών. Ξεκινά αμέσως να δείχνει έ-
μπρακτα το ενδιαφέρον του για την άθλια ζωή των κολίγων, η οποία καθόλου δεν
είχε βελτιωθεί με την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, για να μην πούμε
ότι είχε επιδεινωθεί.
Με το θείο του ως σύμμαχο βάζει μπουρλότο στο θεσσαλικό κάμπο: παραχωρεί στους κολίγους εκτάσεις για βοσκοτό-
πια, για να χτίσουν σπίτια στη θέση των καλυβιών που μένουν μέχρι τότε, τους παραχωρεί το δικαίωμα να κρατούν το 75% της
παραγωγής αντί για το 25% που ίσχυε μέχρι τότε, εφαρμόζει τις αργίες, όπως αυτή της Κυριακής πριν ακόμη καθιερωθεί από το
κράτος, κάτι που θα γινόταν το 1910, χτίζει σχολεία για τα παιδιά τους, τους οργανώνει σε αγροτικούς συνδέσμους. Παράλληλα
αλωνίζει ολόκληρο το θεσσαλικό κάμπο μιλώντας στους αγρότες για τα δικαιώματα τους στη γη που οι ίδιοι καλλιεργούν και
τους κινητοποιεί να απαιτήσουν δυναμικά τη διανομή της γης, με αποκορύφωμα το συλλαλητήριο στο Λασποχώρι αρχές του
1907.
Όλα αυτά ήταν πάρα πολλά για να μπορέσουν να τα χωνέψουν οι μεγαλοτσιφλικάδες που είδαν ξαφνικά την εξουσία
τους πάνω στη γη τους αλλά και στις ζωές των κολίγων τους να αμφισβητείται. Οι πρώτες προσπάθειες να αναχαιτίσουν τον
οραματιστή Μαρίνο Αντύπα, μέσω συστάσεων από τη Νομαρχία και τη Χωροφυλακή, πέφτουν στο κενό.
Σαν έτοιμος από καιρό ο Αντύπας συνέχιζε τόσο τη δράση του όσο και το μονοπάτι που θα οδηγούσε στο σίγουρο θά-
νατο του. Οι μεγαλοτσιφλικάδες οπλίζουν τότε το χέρι –και ζεσταίνουν με μόλις 12 χιλιάδες δραχμές την τσέπη- του Ιωάννη Κυ-
ριακού, ο οποίος ήταν επιστάτης στα τσιφλίκια του Αριστείδη Μεταξά, συνεταίρου του Γ.Σκιαδαρέση. Η συνωμοσία στήνεται με
τέτοιο τρόπο ώστε να φανεί ως αυτοάμυνα ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών.
Η μοιραία νύχτα ήταν εκείνη της 8ης Μαρτίου του 1907. Ο μόλις 35 ετών Μαρίνος Αντύπας δολοφονείται άνανδρα από
τον Κυριακού, όταν δέχεται μια σφαίρα από δίκαννο «εκ των όπισθεν και εις την οσφυακήν χώραν» και εκπνέει στην αγκαλιά
του ξαδέλφου του Παναγιώτη Σκιαδαρέση. Τα τελευταία του λόγια ήταν «Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία".
Οι Αρχές ωστόσο δεν είχαν καμία πρόθεση να αποδώσουν δικαιοσύνη αλλά το αντίθετο, αφού καλύπτουν πλήρως το
δολοφόνο. Ο αστυνόμος στο τηλεγράφημα του προς το Υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει: «Αντύπας ραπίσας Κυριακού εφονεύ-
θη αμυνομένου». Στη δίκη που ακολουθεί ο Κυριακού αθωώνεται πανηγυρικά.
Παρά τον πρόωρο θάνατο του ωστόσο, μέσα σε δύο μόλις χρόνια, ο Μαρίνος Αντύπας πρόλαβε να σπείρει στον εύφορο
κάμπο της Θεσσαλίας το σπόρο της επανάστασης αφυπνίζοντας τους εξαθλιωμένους επί αιώνες κολίγους να διεκδικήσουν τα
αυτονόητα δικαιώματα τους πάνω στη γη που οι ίδιοι καλλιεργούσαν.
Με το θάνατο του θα γίνει ο πρώτος μάρτυρας του αγροτικού ξεσηκωμού και ο πρώτος ουσιαστικά νεκρός της μεγάλης
εξέγερσης του Κιλελέρ, που θα ξεσπάσει στην επέτειο των τριών χρόνων από το βίαιο και άδικο χαμό του, στις 6 Μαρτίου 1910.
Ο Μαρίνος Αντύπας θάφτηκε στο μέρος που αγωνίστηκε. Ο τάφος του βρίσκεται στο χωριό Ομόλιο, εκεί όπου σήμερα
είναι τοποθετημένη η προτομή του, στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου.
Κεφάλαιο 9 - Μία δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία (1941 -1949)
Η περίοδος της τριπλής Κατοχής:

Γερμανοί Βούλγαροι Ιταλοί
Αθήνα, Κεντρική Μακεδονία, τμήματα της Μακεδονίας την υπόλοιπη χώρα
Κρήτη και το σιδηροδρομικό δίκτυο και της Θράκης
η πείνα μάστιζε τους κατοίκους στις μεγάλες πόλεις ( Ιδιαίτερα τον πρώτο χειμώνα του 1941-1942)
αντίσταση των κατακτημένων Ελλήνων:

 30 Μαΐου 1941, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, κατέβασαν τη γερμανική σημαία από την
Ακρόπολη
 τρεις αντιστασιακές οργανώσεις (Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ., Ε.Δ.Ε.Σ., Ε.Κ.Κ.Α.)
 ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου (25 Νοεμβρίου 1942)
Με την καταστροφή της καθυστέρησε ο ανεφοδιασμός των στρατευμάτων του Άξονα
αντίποινα των κατακτητών:

 τρομοκρατία
 κάψιμο ολόκληρων χωριών (Καλάβρυτα, Δίστομο, Μεσόβουνο, Πύργοι, Κάνδανος
 μαζικές εκτελέσεις
η στιγμή της Απελευθέρωσης:

 τέλη του 1944 η τετραετής σχεδόν Κατοχή έφτασε στο τέλος της
 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους, νικημένοι στα πεδία των μαχών, αποσύρθηκαν από την Ελλάδα
 η ελληνική Κυβέρνηση, που είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή, επέστρεψε στην Αθήνα
νέα δεινά:
Οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν διχασμένες:
βασιλιάς και η αναγνωρισμένη από τους το Ε.Α.Μ., που από τον Μάρτιο του 1944
Συμμάχους ελληνική Κυβέρνηση είχε σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα
Λάθη και παραλείψεις των δύο πλευρών + παρεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων
Εμφύλιος Πόλεμος (1946-1949)
πολλές χιλιάδες θύματα ανυπολόγιστες καταστροφές
τα τραύματα στις ψυχές των Ελλήνων παρέμειναν ανοιχτά για πολλές ακόμη δεκαετίες
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/
Ερωτήσεις -
Απαντήσεις
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:
Ερωτήσεις- Απαντήσεις ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ
1) Τι ονομάζουμε Μακεδονικό Αγώνα;

Μακεδονικό Αγώνα ονομάζουμε την ένοπλη σύγκρουση Ελλήνων και
Βουλγάρων ανταρτών στο χώρο της Μακεδονίας την περίοδο 1904-
1908.
2) Ποιοι είναι οι προβληματισμοί και τα συναισθήματα στο ελληνικό
κράτος στην ανατολή του εικοστού αιώνα ;
Η ταπεινωτική ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 έχει
σκορπίσει απογοήτευση και προβληματισμό, όμως σύντομα θα
ξεκινήσει η αναδιοργάνωση του ελληνικού κράτους που θα αναλάβει
πιο ενεργή δράση απέναντι στα μεγάλα εθνικά ζητήματα της Κρήτης
και της Μακεδονίας.
3) Ποιες οι επαναστατικές προσπάθειες της Κρήτης στις αρχές του

20ου αιώνα;
1η επαναστατική προσπάθεια: Το Μάρτιο του 1905 στο χωριό Θέρισο
ξεσπά ένοπλη εξέγερση, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Κύριο
αίτημα: η ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Αποτέλεσμα: Η εξέγερση
διακόπηκε μετά από διαπραγματεύσεις και η ένωση της Κρήτης με την
Ελλάδα δεν έγινε.
2η επαναστατική προσπάθεια: Το 1908 η Κρήτη επαναστατεί και πάλι
εκμεταλλευόμενη την αναταραχή που επικρατούσε στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία λόγω του κινήματος των Νεοτούρκων. Κύριο αίτημα: Η
ένωση της με την Ελλάδα. Αποτέλεσμα: Όχι το επιθυμητό ,αφού η
ελληνική Κυβέρνηση δεν αναγνώρισε επίσημα την ένωση φοβούμενη
μην επαναληφθούν τα γεγονότα του 1897,προκαλώντας έτσι έντονα τη
λαϊκή δυσαρέσκεια.
4) Αρχές του 20ου αιώνα ποια κατάσταση επικρατεί στη Μακεδονία;
Εκεί η κατάσταση είναι πιο δύσκολη. Η Μακεδονία είναι στα εδάφη

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη διεκδικούν Έλληνες και
Βούλγαροι. Γύρω από τα σχολεία και τις εκκλησίες των μακεδονικών
χωριών δίνεται ένας σκληρός αγώνας ανάμεσα στις δύο χώρες για
Άννα Πουλή
επικράτηση. Οι Βούλγαροι στέλνουν αντάρτες ( κομιτατζήδες), που
πιέζουν τους κατοίκους να δηλώσουν ότι ανήκουν στην ανεξάρτητη
βουλγαρική εκκλησία ( Εξαρχία).Στόχος της Βουλγαρίας να
αλλοιώσει την εθνική συνείδηση των κατοίκων της Μακεδονίας.
5) Ποια η θέση της Ελλάδας απέναντι στη βουλγαρική απειλή;

Απέναντι στη βουλγαρική απειλή η Ελλάδα πήρε ενεργή θέση.
Αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς, ο
Κωνσταντίνος Μαζαράκης και ο Τέλλος Αγαπηνός ( Άγρας) καθώς
και άλλοι οπλαρχηγοί από άλλες ελληνικές περιοχές, όπως ο Γεώργιος
Τσόντος από την Κρήτη, ο Παναγιώτης Παπατζανετέας από τη
Μάνη, ο Κώτας από τη Φλώρινα και άλλοι έφτασαν στη μακεδονική γη
και μαζί με ντόπιους Έλληνες, σχημάτισαν ανταρτικές ομάδες.
Αυτοί ήταν οι Μακεδονομάχοι που πολέμησαν για την προστασία της
Μακεδονίας.
6) Ποιοι συντόνιζαν τη δράση των ανταρτικών ομάδων στη
Μακεδονία;
Τη συντόνιζαν Έλληνες διπλωμάτες που υπηρετούσαν εκεί όπως ο
Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς και ο υποπρόξενος
στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης, αλλά και δυναμικοί ιεράρχες, σαν το
Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη.
7) Η θυσία του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά πώς επηρέασε την

Ελλάδα;
Ο θάνατος του νεαρού αξιωματικού Παύλου Μελά σε σύγκρουση με
τον τουρκικό στρατό στο χωριό Στάτιστα( σημερινός Μελάς) της
Καστοριάς, στις 13 Οκτωβρίου 1904, κινητοποίησε τους Έλληνες και
έκανε την ελληνική Κυβέρνηση να διεκδικήσει δυναμικότερα τη
Μακεδονία, εγκαταλείποντας τους δισταγμούς της. Η ελληνική
αντεπίθεση στη Μακεδονία σταμάτησε τη βουλγαρική απειλή.
8) Ποιοι ήταν οι Νεότουρκοι και τι γνωρίζεις για το κίνημά τους;

Οι Νεότουρκοι ήταν φιλελεύθεροι Τούρκοι που το 1908
επαναστάτησαν αντιδρώντας στην απολυταρχική διοίκηση του
Σουλτάνου και στις συνεχείς επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων
στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
9) Γιατί διακόπηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα το 1908;
Το 1908 Έλληνες και Βούλγαροι αντάρτες κατέθεσαν τα όπλα και
διακόπηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, αφού πείστηκαν
από τις διακηρύξεις των Νεοτούρκων για παραχώρηση
δικαιωμάτων. Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα
συνεχιστεί κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 :
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Τι ήταν το κίνημα στο Γουδί, πότε έγινε, από ποιους και γιατί;
Το κίνημα στο Γουδί ήταν μια επαναστατική ενέργεια, που έγινε από
αξιωματικούς του στρατού, πολλούς οπλίτες και αρκετούς πολίτες,
τη νύχτα της 14ης Αυγούστου του 1909. Οι επαναστάτες ήταν
απογοητευμένοι από τη χρόνια οικονομική κρίση, τον ατυχή για την
Ελλάδα πόλεμο του 1897 και την πολιτική αστάθεια.
2) Τι ζητούσαν οι επαναστάτες με το κίνημα τους αυτό;
Ζητούσαν την κατάργηση της βασιλείας ή την αντικατάσταση του

βασιλιά( Γεωργίου του Α΄), βελτίωση του Συντάγματος και διάφορες
αλλαγές στο στράτευμα.
3) Ποια τα αποτελέσματα αυτού του κινήματος;
Μετά το κίνημα στο Γουδί, η κυβέρνηση (Δημ. Ράλλη) αναγκάστηκε

τελικά να παραιτηθεί και οι αξιωματικοί που συμμετείχαν στο
επαναστατικό κίνημα, κάλεσαν στην Αθήνα ως εκπρόσωπό τους τον
Ελευθέριο Βενιζέλο.
4) Ποιος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος;
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ένας έμπειρος πολιτικός από την

Κρήτη, που έγινε αργότερα πρωθυπουργός της Ελλάδας. Είχε
διατελέσει βουλευτής και υπουργός στην Κρήτη αλλά και
Άννα Πουλή
επικεφαλής των Κρητών επαναστατών το 1905( εξέγερση στο
Θέρισο) με αίτημα την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
5) Ποιοι ήταν οι στόχοι του Βενιζέλου για την Ελλάδα;
Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα αποφασισμένος να εκσυγχρονίσει τη

χώρα αλλά και να εργαστεί για την ένωση των αλύτρωτων περιοχών
με την Ελλάδα φροντίζοντας για την καλή οργάνωση και τον
εξοπλισμό του στρατεύματος.
6) Ποιο κόμμα ίδρυσε ο Βενιζέλος και πότε αυτό κέρδισε τις εκλογές;
Ο Βενιζέλος ίδρυσε το κόμμα των «Φιλελευθέρων» που κέρδισε με

μεγάλη πλειοψηφία στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το
Νοέμβριο του 1910.
7) Ποιο το περιεχόμενο του μεταρρυθμιστικού έργου του Ελ.

Βενιζέλου ως πρωθυπουργού;
α) Τον επόμενο χρόνο από την εκλογική νίκη του, ο Βενιζέλος

αναθεώρησε το Σύνταγμα, με στόχο τη δημιουργία ενός κράτους πιο
δίκαιου για τον πολίτη. Μία από τις νέες διατάξεις, μάλιστα, προέβλεπε
την υποχρεωτική και δωρεάν φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο.
β) Για την αναδιοργάνωση του στρατού και του στόλου της χώρας
προσκάλεσε Γάλλους και Άγγλους αξιωματικούς.
γ) Παράλληλα ρύθμισε εργατικά ζητήματα, όπως η ίδρυση

συνεταιρισμών, η καθιέρωση αργιών και το ωράριο εργασίας.
δ) προσπάθησε να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που

απασχολούσαν τους αγρότες, όπως ήταν η εκμετάλλευση των
κολίγων
(των καλλιεργητών ξένων κτημάτων) από τους γαιοκτήμονες(
ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης).
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3:
1) Για ποιο λόγο τα βαλκανικά κράτη συνεννοήθηκαν μεταξύ τους
καταλήγοντας στους Βαλκανικούς Πολέμους;
Το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908 είχε καλλιεργήσει πολλές
προσδοκίες στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς που όμως
διαψεύστηκαν γρήγορα, αφού παρά τις επίσημες διακηρύξεις τους
για ισότητα όλων των υπηκόων, οι χριστιανικοί πληθυσμοί της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξακολουθούσαν να υπομένουν
διακρίσεις. Γι’ αυτό το λόγο, τα βαλκανικά κράτη προχώρησαν σε
μυστικές συνεννοήσεις μεταξύ τους, οι οποίες οδήγησαν στους
Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913.
2) Ποια βαλκανικά κράτη συμμάχησαν εναντίον των Τούρκων και τι
διεκδικούσαν;
Η Σερβία, η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα συμμάχησαν
εναντίον των Τούρκων και τους κήρυξαν πόλεμο, διεκδικώντας τα
εδάφη που κατείχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Βαλκανική
Χερσόνησο.
3) Πότε ξέσπασε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος;
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος ανάμεσα στους τέσσερις σύμμαχους
βαλκανικούς λαούς και τους Τούρκους ξέσπασε τον Οκτώβριο του
1912.
4) Η Ελλάδα ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη για τον πόλεμο αυτό;
Ναι, ήταν. Είχε φροντίσει έγκαιρα να οργανώσει και να εξοπλίσει τα
στρατεύματά της, εκπαιδεύοντας τους στρατιώτες και
παραγγέλλοντας νέα πυροβόλα, τουφέκια καθώς και πυρομαχικά.
5) Ποιες ήταν οι κινήσεις του ελληνικού στρατού και στόλου και ποια τα
αποτελέσματα;
Ο ελληνικός στρατός ενισχυμένος με αρκετούς Έλληνες και
Φιλέλληνες εθελοντές και με αρχιστράτηγο το διάδοχο του θρόνου
Κωνσταντίνο, κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: προς την Ήπειρο και
τη Μακεδονία.
α) Τα ελληνικά στρατεύματα με συντονισμένες και αιφνιδιαστικές
κινήσεις απελευθέρωσαν την Ελασσόνα και τη Δεσκάτη, ενώ μετά τη
μάχη στο Σαραντάπορο μπήκαν στην Κοζάνη.
β) Στην περιοχή της Ηπείρου οι Έλληνες στρατιώτες απελευθέρωσαν

σημαντικές πόλεις όπως τα Ιωάννινα και προχώρησαν προς τη
Βόρεια Ήπειρο.
Άννα Πουλή
γ) Ταυτόχρονα ο στόλος, με αρχηγό το ναύαρχο Κουντουριώτη,
κατάφερε να εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από
τη Μικρά Ασία και απελευθέρωσε πολλά νησιά του Ανατολικού
Αιγαίου.
6) Πότε και πώς απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη;
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κρίθηκε σε αποφασιστική μάχη
στα Γιαννιτσά( 19-20 Οκτωβρίου 1912), η οποία έληξε με νίκη των
Ελλήνων. Αργά το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912 ο Οθωμανός
διοικητής της πόλης Χασάν Ταχσίν Πασάς υπέγραψε το Πρωτόκολλο
παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες.
7) Πότε και πώς τερματίστηκε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος;
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε το Μάιο του 1913 με
συνθήκη που υπογράφτηκε στο Λονδίνο, ύστερα από μεσολάβηση
των Μεγάλων Δυνάμεων.
8) Ποιες συνέπειες είχε για την Τουρκία ο πόλεμος αυτός ;
Η Τουρκία νικήθηκε και αποχώρησε οριστικά από τα Βαλκάνια.
Παραιτήθηκε επίσης από τα δικαιώματά της στην Κρήτη.
9) Γιατί και πότε έγινε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος και πώς έληξε;
Η ρύθμιση των συνόρων ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη ήταν η αιτία
για το Β ΄Βαλκανικό Πόλεμο που ξέσπασε τον Ιούνιο του 1913.Η
Βουλγαρία δεν ήταν ικανοποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε , γι’
αυτό ήρθε σε σύγκρουση με τους πρώην συμμάχους της, την Ελλάδα
και τη Σερβία. Ο ελληνικός στρατός μετά από σημαντικές νίκες
κατέλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την Ανατολική
Μακεδονία. Ο Βαλκανικός Πόλεμος έληξε τον Αύγουστο του 1913 με
ήττα της Βουλγαρίας.
10) Τι γνωρίζεις για τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου;
Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου υπογράφτηκε τον Αύγουστο του
1913, για να καθορίσει τα σύνορα των βαλκανικών κρατών. Έτσι
ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα, ενώ οι
Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική Θράκη. Η Βόρεια Ήπειρος, με την
επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων, παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που
τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
11) Ποια υπήρξαν τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων για την
Ελλάδα;
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος
διπλασίασε σχεδόν την έκτασή του, περικλείοντας στα σύνορά του
πολλές από τις αλύτρωτες περιοχές( Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και
τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου). Αλλά και ο πληθυσμός της χώρας
αυξήθηκε θεαματικά. Οι συντονισμένες προσπάθειες και η
συνεργασία του πρωθυπουργού Βενιζέλου με τον αρχιστράτηγο
Κωνσταντίνο είχαν καρποφορήσει.
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 :
1) Μετά το διπλασιασμό των εδαφών και του πληθυσμού της το

1913 η Ελλάδα με ποια προβλήματα ήταν αντιμέτωπη;
Τα εκτεταμένα σύνορα της χώρας ήταν δύσκολο να φυλαχθούν
αποτελεσματικά, το οδικό δίκτυο ήταν περιορισμένο και δυσκόλευε
τη μετακίνηση των στρατιωτών στη Μακεδονία και οι αποθήκες
πολεμικού υλικού δεν επαρκούσαν. Δεν είχε ακόμη κατοχυρώσει τα
νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ενώ ο κύριος αντίπαλος της λογιζόταν
η ηττημένη Βουλγαρία, γι’ αυτό και ο στρατός άρχιζε να
κατασκευάζει οχυρά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
2) Ποια τα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου που ξέσπασε το 1914

στην Ευρώπη;
Ο έλεγχος του διεθνούς εμπορίου και η κυριαρχία στα Βαλκάνια ήταν
δύο από τις βασικές αιτίες που οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο. Πιο αναλυτικά: Αρχές του 20ου αιώνα ο ανταγωνισμός
ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις αυξήθηκε. Αυτές που είχαν
αναπτύξει μεγάλη βιομηχανία όπως η Γερμανία και η Αγγλία ήρθαν
αντιμέτωπες, γιατί και οι δύο ήθελαν να εξασφαλίσουν περισσότερες
πρώτες ύλες για τα εργοστάσιά τους και νέες αγορές για τα προϊόντα
τους .Αντιμέτωπα ακόμη ήρθαν και άλλα κράτη της Ευρώπης που
είχαν μεταξύ τους εδαφικές διαφορές.
3) Ποια ήταν η αφορμή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

Η αφορμή για να ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δόθηκε όταν
ένας Σέρβος φοιτητής δολοφόνησε το διάδοχο της Αυστρίας, η οποία
τότε κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Σερβίας.
4) Ποια ήταν τα αντίπαλα στρατόπεδα στον Α ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Ήταν οι Κεντρικές Δυνάμεις που προέκυψαν από τη συμμαχία
Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας αρχικά και οι δυνάμεις της
Αντάντ ( Εγκάρδια Συνεννόηση) από τη συμμαχία Αγγλίας, Γαλλίας,
Ρωσίας, κατόπιν Ιταλίας και από το 1917 των ΗΠΑ.
5) Από τα βαλκανικά κράτη ποια εντάχθηκαν στις Κεντρικές

Δυνάμεις και ποια στις δυνάμεις της Αντάντ;
Από τα βαλκανικά κράτη, η Τουρκία και η Βουλγαρία εντάχθηκαν
στις Κεντρικές Δυνάμεις ενώ η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η
Ρουμανία προσχώρησαν στις δυνάμεις της Αντάντ.
Άννα Πουλή
6) Ποιες οι απόψεις Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου για τη
συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον πόλεμο;
Στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν δυο απόψεις. Ο πρωθυπουργός της
χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος, πιστεύοντας στην τελική νίκη των
Συμμάχων, υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο
πλευρό της Αντάντ. Αντίθετα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρούσε
ότι η Ελλάδα έπρεπε να κρατήσει ουδετερότητα, η οποία όμως
ευνοούσε περισσότερο τις Κεντρικές Δυνάμεις.
7) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της διαφωνίας μεταξύ Βενιζέλου

και βασιλιά Κωνσταντίνου;
Η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων παραιτήθηκε και η χώρα
διχάστηκε. Ήταν η εποχή του «Εθνικού Διχασμού».
8) Τελικά πώς και πότε μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο και στο πλευρό
ποιας συμμαχίας;
Όταν το Μάιο του1916 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους Βούλγαροι
εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία, πολιτικοί του κόμματος των
Φιλελευθέρων καθώς και αρκετοί απογοητευμένοι αξιωματικοί και
στρατιώτες επαναστάτησαν και στη Θεσσαλονίκη ανέλαβε την
εξουσία η βενιζελική «Επιτροπή Εθνικής Άμυνας».Οι Άγγλοι και οι
Γάλλοι παράλληλα πίεζαν την κυβέρνηση των Αθηνών να
εγκαταλείψει την ουδετερότητα με αποτέλεσμα ο βασιλιάς
Κωνσταντίνος να εκθρονιστεί και να εγκαταλείψει τη χώρα. Έτσι η
Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, το
1917.
9) Πότε τελείωσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και πώς;

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1918 με ήττα και
συνθηκολόγηση των Κεντρικών Δυνάμεων. Η Γερμανία
υποχρεώθηκε να πληρώσει αποζημιώσεις, ενώ έχασε και πολλά
εδάφη.
10) Ποια τα οφέλη της Ελλάδας από τη συμμετοχή της στον Α΄
Παγκόσμιο Πόλεμο;
Μετά τη λήξη του πολέμου η Ελλάδα είχε σημαντικά οφέλη: Με τη
συνθήκη των Σεβρών( 10 Αυγούστου 1920) κατοχύρωσε τα νησιά του
Αιγαίου με εξαίρεση τα Δωδεκάνησα, κέρδισε τη Δυτική και την
Ανατολική Θράκη( εκτός από την Κωνσταντινούπολη) και ανέλαβε
για πέντε χρόνια τη διοίκηση στην περιοχή της Σμύρνης.
Να μελετηθεί και το Γλωσσάρι σελ.191 Βιβλίο Μαθητή
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 :
1) Σύμφωνα με τη συνθήκη των Σεβρών( Αύγουστος 1920), ποιες

περιοχές της Τουρκίας διεκδικήθηκαν από τις δυνάμεις της Αντάντ;
Με τη συνθήκη των Σεβρών (1920), που τερμάτισε τον Α ΄Παγκόσμιο

Πόλεμο οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ διεκδίκησαν στην Τουρκία
τις παρακάτω περιοχές : η Βρετανία τα στενά του Βοσπόρου και την
Κωνσταντινούπολη, η Ιταλία την Αττάλεια, η Γαλλία την Κιλικία
και η Ελλάδα την περιοχή της Σμύρνης, όπου κατοικούσαν
εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Έτσι από το Μάιο του 1919
αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης ελληνικά στρατεύματα,
αναλαμβάνοντας τη διοίκησή της για πέντε χρόνια και αμέσως μετά
οι κάτοικοι της θα αποφάσιζαν αν θα ενώνονταν με την Ελλάδα.
2) Ποια προβλήματα αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός όταν έφτασε

στη Σμύρνη;
Ο ελληνικός στρατός ήρθε σε σύγκρουση με Τούρκους στρατιώτες
και αντάρτες που του επιτίθονταν από την ενδοχώρα είτε από εδάφη
που κατείχαν οι Ιταλοί.
3) Τι αποφασίστηκε από το ελληνικό Στρατηγείο για την προστασία

των ελληνικών πληθυσμών στη Μ.Ασία;
Για να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί και να
αντιμετωπιστούν οι τουρκικές επιθέσεις, το ελληνικό Στρατηγείο
αποφάσισε να επεκταθεί η γραμμή κατοχής και να καταλάβει ο
ελληνικός στρατός τα σημαντικά κέντρα Εσκί Σεχίρ και Αφιόν
Καραχισάρ που όμως απείχαν πάνω από 300 χιλιόμετρα από τη βάση
της Σμύρνης.
4) Ποιες δυσκολίες προέκυπταν από τη δημιουργία ενός τόσο

εκτεταμένου μετώπου;
Άννα Πουλή
Προέκυπταν τεράστιες δυσκολίες στον ανεφοδιασμό του
ελληνικού στρατού. Επίσης οι Έλληνες στρατιώτες δε διέθεταν
χάρτες ακριβείας και οι Τούρκοι υπερτερούσαν σε ιππικό και
πυροβολικό.
5) Ποια η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1920;
Το Νοέμβριο του 1920 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και την εξουσία
ανέλαβαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι οποίοι έφεραν στο θρόνο το
βασιλιά Κωνσταντίνο. Η ενέργειά τους αυτή δυσαρέστησε τους
Άγγλους και Γάλλους συμμάχους των Ελλήνων. Επίσης, παρά την
προεκλογική τους υπόσχεση για τερματισμό του πολέμου, συνέχισαν
τον πόλεμο, αντικαθιστώντας την ηγεσία του στρατεύματος.
6) Πώς διαμορφώνεται η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία την ίδια

εποχή;
Οι όροι της Συνθήκης των Σεβρών προκάλεσαν την αντίδραση των
Τούρκων. Στο εσωτερικό της Τουρκίας ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος
ανάμεσα στους οπαδούς του Σουλτάνου κι εκείνους του αξιωματικού
Μουσταφά Κεμάλ. Ο Κεμάλ, διατηρώντας επαφές με τους Ιταλούς
και τους Γάλλους, από τα λιμάνια των οποίων προμηθευόταν όπλα
και πυρομαχικά, οργάνωσε αντίσταση εναντίον του ελληνικού
στρατού.
7) Τη στιγμή που ο ελληνικός στρατός βρίσκεται απομωνομένος στο
εσωτερικό της Μικράς Ασίας ποια η στάση των άλλων Συμμάχων;
Η κατάσταση στη Μικρά Ασία σταδιακά αλλάζει, καθώς οι
περισσότεροι Σύμμαχοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα εδάφη τα οποία
κατείχαν και οι Σοβιετικοί άρχισαν να υποστηρίζουν τον Κεμάλ.
8) Ποια η πορεία του ελληνικού στρατού και ποια η τακτική των

Τούρκων του Κεμάλ στη διάρκεια του 1921;
Παρά τις αντίξοες συνθήκες τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν
νικηφόρα στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και κατέλαβαν στη
διάρκεια του 1921 τους στρατηγικούς στόχους που είχαν θέσει από
την αρχή( Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ).Όμως οι Τούρκοι του
Κεμάλ υποχώρησαν κι άλλο και οχυρώθηκαν στην περιοχή της
Άγκυρας. Έτσι αναγκάζουν τον ελληνικό στρατό να προχωρήσει
ακόμα πιο βαθιά στο εσωτερικό της Τουρκίας και να περάσει τον
ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο. Όμως ο εφοδιασμός έγινε
πολύ δύσκολος και ο στρατός ήταν πολύ ταλαιπωρημένος από τους
συνεχείς πολέμους. Τον Αύγουστο του 1921 αναγκάζεται να
οπισθοχωρήσει και να οχυρωθεί σε μία αμυντική γραμμή( Εσκί
Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ).
Άννα Πουλή
9) Τι συνέβη τον Αύγουστο του 1922;
Το Αύγουστο του 1922 οι Τούρκοι του Κεμάλ επιτέθηκαν στις
εξασθενημένες ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμυντική
γραμμή έσπασε και ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να
υποχωρήσει. Τον ακολούθησαν χιλιάδες Έλληνες φοβούμενοι τα
τουρκικά αντίποινα.
10) Τι γνωρίζεις για την καταστροφή της Σμύρνης ;
Τέλη Αυγούστου του 1922 οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη,

πυρπόλησαν την ελληνική και αρμενική συνοικία της πόλης, ενώ ο
Μητροπολίτης Χρυσόστομος παραδόθηκε στο μουσουλμανικό
πλήθος και θανατώθηκε. Σκηνές απερίγραπτου πόνου και φρίκης
διαδραματίστηκαν στο λιμάνι με πρωταγωνιστές άμαχους πρόσφυγες
που αγωνίζονταν να μπουν στα πλοία και να σωθούν, ενώ οι Τούρκοι
έσφαζαν και λεηλατούσαν ολοκληρώνοντας την καταστροφή.
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν ο δραματικός επίλογος της
μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην περιοχή.
Άννα Πουλή
Αλέξανδρος Παπαναστασίου Ιωάννης Μεταξάς
1) Τι γνωρίζεις για τη Συνθήκη της Λωζάννης;

Η Συνθήκη της Λωζάννης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια
της σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφτηκε στη Λωζάννη της Ελβετίας
στις 24 Ιουλίου του 1923 από την Ελλάδα , την Τουρκία και τις άλλες
χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη
Μικρασιατική εκστρατεία και συμμετείχαν στη Συνθήκη των
Σεβρών και από την ΕΣΣΔ.
2) Τι προέβλεπε η Συνθήκη της Λωζάννης;

Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, το 1923 επισφραγίστηκε η
Μικρασιατική Καταστροφή. Η Ελλάδα έχασε την Ανατολική Θράκη,
τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και τη περιοχή της Σμύρνης, ενώ τα
Δωδεκάνησα παρέμειναν στην Ιταλία. Ταυτόχρονα αποφασίστηκε η
ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία
με βάση το θρήσκευμα. Δε μετακινήθηκαν μόνο οι Χριστιανοί
Έλληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την
Τένεδο και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.
3) Ποια αλλαγή έγινε στο πολίτευμα της Ελλάδας το 1924;

Την άνοιξη του 1924 άλλαξε το πολίτευμα και έγινε αβασίλευτη
Δημοκρατία. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπήρξε ο πρώτος
πρωθυπουργός της αβασίλευτης Δημοκρατίας.
4) Τι ονομάζουμε Μεσοπόλεμο;
Το χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων
ονομάζεται Μεσοπόλεμος.
Άννα Πουλή
5) Ποια κατάσταση επικρατεί στην Ελλάδα στο διάστημα αυτό;
Η Ελλάδα είναι κλονισμένη από τη μεγάλη στρατιωτική ήττα στη
Μικρασία, διχασμένη πολιτικά, αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά
προβλήματα τα οποία αυξήθηκαν μετά τη διεθνή οικονομική κρίση
του 1929 και το κυριότερο έχει να περιθάλψει πάνω από ένα
εκατομμύριο πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και
τη Μικρά Ασία καθώς και τους 100.000 περίπου πρόσφυγες, από τη
Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση που ήρθαν μετά την κυριαρχία
των Μπολσεβίκων.
Κύριο μέλημα του ελληνικού κράτους είναι να εξασφαλίσει στέγη και
απασχόληση στους Έλληνες πρόσφυγες.
6) Πού εγκαταστάθηκαν οι περισσότεροι πρόσφυγες και ποια η

προσφορά τους στην ανάπτυξη της χώρας;
Η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε κυρίως στη
Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη, ενισχύοντας το ελληνικό στοιχείο
των περιοχών αυτών. Οι πρόσφυγες έμεναν προσωρινά σε
καταυλισμούς, ενώ αργότερα, δημιουργήθηκαν οικισμοί για τη
στέγασή τους. Οι πρόσφυγες τόνωσαν τόσο τον πληθυσμό των
πόλεων όσο και τον αγροτικό πληθυσμό, συμβάλλοντας σημαντικά
στην οικονομική και την πνευματική ανάπτυξη της χώρας
7) Πώς είναι η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα την περίοδο του

Μεσοπολέμου;
Κατά τον Μεσοπόλεμο η Ελλάδα ταλαιπωρείται από εσωτερική
πολιτική αστάθεια. Τα πολιτικά κόμματα εναλλάσσονταν στην
εξουσία και πολλές φορές αξιωματικοί του στρατού οργάνωναν
πραξικοπήματα. Με την άνοδο του φασιστικού κόμματος στην Ιταλία
και του ναζιστικού κόμματος στη Γερμανία πρόβαλε και πάλι η
απειλή του πολέμου στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα καθώς επικρατούσε
πολιτική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή που εκφραζόταν με
πορείες, διαδηλώσεις και απεργίες, ο υπουργός των Στρατιωτικών
Ιωάννης Μεταξάς ανέλαβε την εξουσία.
8) Ποια ήταν η πολιτική του Ι. Μεταξά;
Στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Μεταξάς, στον οποίο είχε αναθέσει
την πρωθυπουργία ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄, διέλυσε τη Βουλή
και επέβαλε δικτατορία. Κυνήγησε τους πολιτικούς του
αντιπάλους και προσπάθησε, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, να
προσεγγίσει τους αγρότες και τους εργάτες με διάφορα κοινωνικά
μέτρα. Ως έμπειρος στρατιωτικός φρόντισε να προετοιμάσει τη
χώρα για τον πόλεμο που ερχόταν. Παράλληλα ακολούθησε
σταθερή πολιτική φιλίας με τη Βρετανία, τη μεγαλύτερη ναυτική
δύναμη της εποχής.
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε –ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 :
1) Ποια κατάσταση επικρατεί στην Ευρώπη πριν ξεσπάσει ο Β΄

Παγκόσμιος Πόλεμος;
• Μετά την ήττα της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Γερμανία

έχασε αρκετά εδάφη, ενώ εξαναγκάστηκε να πληρώσει μεγάλες
αποζημιώσεις και να μειώσει δραστικά το στρατό της. Αλλά
και η ηττημένη Βουλγαρία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει τη
Δυτική Θράκη στην Ελλάδα.
• Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου σε πολλές χώρες, όπως στη

Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, επιβλήθηκε
δικτατορικό καθεστώς.
• Ειδικότερα, στη Γερμανία το 1933 πήρε την εξουσία ο αρχηγός

του ναζιστικού κόμματος Αδόλφος Χίτλερ, που υποσχόταν να
«ξεπλύνει» την ντροπή του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου και να
κυριαρχήσει στον κόσμο.
• Από το 1922 στην Ιταλία είχε επικρατήσει ο ιδρυτής του
φασιστικού κόμματος, Μπενίτο Μουσολίνι.
2) Πώς σχηματίστηκε ο άξονας Ρώμης –Βερολίνου και πότε;
Το 1936 η Ιταλία συμμάχησε με τη Γερμανία(άξονας Ρώμης-

Βερολίνου), στην προσπάθεια της να κυριαρχήσει στη Μεσόγειο και
στα Βαλκάνια. Από κοινού άρχισαν να εφαρμόζουν επιθετική
πολιτική απέναντι σε άλλες χώρες.
3) Ποιες οι κινήσεις Γερμανίας και Ιταλίας μέσα στα πλαίσια της

επιθετικής τους πολιτικής;
Άννα Πουλή
Ο Χίτλερ ανάγκασε την Αυστρία να ενωθεί με τη Γερμανία, ενώ τον
επόμενο χρόνο εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία. Παράλληλα ο ιταλικός
στρατός κατέλαβε το 1939 την Αλβανία, κρούοντας το καμπανάκι του
κινδύνου για την Ελλάδα.
4) Η Ελλάδα ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την επιθετική

πολιτική της Ιταλίας;
Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη από το 1936 φροντίσει για τη

στρατιωτική προετοιμασία της χώρας. Είχε διπλασιάσει τις
πολεμικές δαπάνες, μερίμνησε για τη δημιουργία αξιόπιστου
πυροβολικού και εκπόνησε σχέδια μάχης στην περίπτωση που
Βουλγαρία και Ιταλία επιτίθονταν.
5) Πότε και πώς ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος;
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε το 1939, όταν ο γερμανικός

στρατός εισέβαλε στην Πολωνία, που την ασφάλειά της είχε εγγυηθεί
η Αγγλία. Πολλές χώρες της Ευρώπης με πρώτες την Αγγλία και τη
Γαλλία κήρυξαν πόλεμο στις δυνάμεις του Άξονα( Γερμανία- Ιταλία),
σχηματίζοντας τη δική τους συμμαχία. Ο πόλεμος γρήγορα
επεκτάθηκε και έγινε παγκόσμιος. Με τον Άξονα συμμάχησε η
Ιαπωνία, ενώ με τους Συμμάχους συντάχθηκε η Ρωσία και μετά οι
ΗΠΑ.
6) Πότε και πώς μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο;
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940. Είχαν

προηγηθεί εχθρικές ιταλικές ενέργειες, με σοβαρότερη τον
τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο, τον
Δεκαπενταύγουστο του 1940, στο λιμάνι της Τήνου. Δυόμισι μήνες
αργότερα, χαράματα της 28ης Οκτωβρίου , ο Ιταλός πρέσβης στην
Αθήνα Γκράτσι επέδωσε στο Μεταξά τελεσίγραφο ζητώντας την
παράδοση της χώρας. Η άρνηση του Μεταξά εξ ονόματος όλων των
Ελλήνων σήμανε την αρχή του πολέμου.
7) Πώς κινήθηκαν τα ιταλικά στρατεύματα εναντίον της Ελλάδας;
Μετά το «ΟΧΙ» του Μεταξά τα ιταλικά στρατεύματα εισέβαλαν από

τα ελληνοαλβανικά σύνορα με σκοπό να καταλάβουν αρχικά την
Ήπειρο. Ταυτόχρονα μία ομάδα Αλπινιστών ( Ιταλών στρατιωτών
που είχαν εκπαιδευτεί στον πόλεμο σε ορεινό έδαφος) διείσδυσε στη
Άννα Πουλή
βόρεια Πίνδο για να χτυπήσει στα νώτα τους οχυρωμένους Έλληνες
και να εμποδίσει την άφιξη ενισχύσεων από τη Θεσσαλία.
8) Πώς αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός τον ιταλικό ;
Ο ελληνικός στρατός αμύνθηκε με επιτυχία, ενώ οι Ιταλοί Αλπινιστές

εξουδετερώθηκαν στις χιονισμένες χαράδρες του Σμόλικα. Στα μέσα
Νοεμβρίου του 1940 οι Έλληνες στρατιώτες αντεπιτέθηκαν
αναγκάζοντας τους Ιταλούς να αποσυρθούν στο εσωτερικό της
Αλβανίας και πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες μπήκαν στη Βόρεια
Ήπειρο.
9) Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός στα αλβανικά

βουνά;
Οι Έλληνες φαντάροι αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες λόγω του

ορεινού εδάφους και του βαρύτατου χειμώνα. Τα κρυοπαγήματα ( η
νέκρωση χεριών και ποδιών από το υπερβολικό κρύο) ήταν
περισσότερα από τις απώλειες της μάχης, ενώ η μεταφορά τροφίμων
και πυρομαχικών δυσκόλευε όσο τα στρατεύματα απομακρύνονταν
από τα ελληνικά σύνορα.
10) Τελικά πέτυχε η επιχείρηση της Ιταλίας στο αλβανικό μέτωπο;
Δεν πέτυχε χάρη στο ελληνικό «ΟΧΙ».Ολόκληρος ο ελληνικός λαός

αρνήθηκε να υποταχθεί στις επιθυμίες των ισχυρών και να χάσει τη
λευτεριά του.
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 :
1) Τι άλλαξε τα σχέδια των Γερμανών και αντί για την
προγραμματισμένη επίθεση στη Σοβιετική Ένωση έστρεψαν το
ενδιαφέρον τους στα Βαλκάνια, αρχές του 1941;
Οι Γερμανοί μετά την αποτυχία των συμμάχων τους Ιταλών να
κατακτήσουν την Ελλάδα, αναγκάζονται να προστατέψουν το
γερμανικό στρατό από τους βομβαρδισμούς της βρετανικής
αεροπορίας που στάθμευε στα Βαλκάνια. Έτσι έστρεψαν το
ενδιαφέρον τους προς τα εκεί.
2) Πώς κινήθηκε ο γερμανικός στρατός μετά τη συμμαχία Γερμανίας-
Βουλγαρίας αρχές Μαρτίου του 1941;
Στις αρχές Μαρτίου του 1941 η Βουλγαρία συμμαχεί με τη Γερμανία
δίνοντας τη δυνατότητα στις γερμανικές φάλαγγες να περάσουν
ελεύθερα το έδαφός της.
Επόμενος στόχος της Γερμανίας η Ελλάδα. Η ελληνική Κυβέρνηση
επιτρέπει να αποβιβαστούν στη χώρα στρατιώτες των συμμαχικών
δυνάμεων.
Στις 6 Απριλίου του 1941 αρχίζει ο βομβαρδισμός από τα γερμανικά
αεροπλάνα και Γερμανοί στρατιώτες επιτίθενται στα ελληνικά
οχυρά. Ταυτόχρονα γερμανικά άρματα μάχης κατευθύνονται στην
Κοζάνη και τα Γρεβενά απειλώντας τα νώτα του ελληνικού στρατού
στην Αλβανία.
3) Πώς αντέδρασε ο ελληνικός στρατός;
Ο ελληνικός στρατός που υπερασπιζόταν το Ρούπελ και άλλα οχυρά
στα σύνορα με τη Βουλγαρία αντιστάθηκε, αλλά δεν μπόρεσε να
αντιμετωπίσει την ταυτόχρονη εισβολή από δύο διαφορετικές
περιοχές.
4) Ποια η πορεία της σταδιακής κατάληψης της Ελλάδας από τους
Γερμανούς;
Μετά την πτώση των ελληνικών οχυρών οι γερμανικές δυνάμεις
καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη και κατευθύνονται προς τη Νότια
Ελλάδα.
Η ελληνική Κυβέρνηση αποσύρεται στην Κρήτη που ήταν ακόμη
ελεύθερη και οι στρατηγοί του αλβανικού μετώπου υποχρεώθηκαν να
συνθηκολογήσουν.
Άννα Πουλή
Η Αθήνα παραδόθηκε στους κατακτητές στις 27-4-1941. Μέχρι το
τέλος του Απρίλη όλη η ηπειρωτική χώρα είχε καταληφθεί.
5) Τι γνωρίζεις για τη μάχη της Κρήτης;

Η Κρήτη ήταν το τελευταίο ελληνικό οχυρό και την υπεράσπιζαν
συμμαχικά και ελληνικά στρατεύματα καθώς και ένοπλοι πολίτες. Το
Μάιο του 1941 Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν στην Κρήτη και για
δέκα ημέρες οι συγκρούσεις ήταν σκληρές καθώς ο κρητικός λαός
πρόβαλε μεγάλη αντίσταση. Στο τέλος επικράτησαν οι Γερμανοί
αλλά με πολύ μεγάλες απώλειες.
6) Πότε άρχισε η περίοδος της Κατοχής;

Μετά και την κατάληψη της Κρήτης το Μάιο του 1941 το ελληνικό
κράτος κυριεύτηκε από τις δυνάμεις του Άξονα και άρχισε η
περίοδος της Κατοχής που κράτησε μέχρι το 1944.
7) Πότε τερματίστηκε ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος και ποιες ήταν οι

συνέπειες του;
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίστηκε το 1945, με νίκη των
συμμαχικών δυνάμεων . Οι καταστροφές ήταν ανυπολόγιστες για
όλους. Προκλήθηκαν μεγάλες υλικές ζημιές, ενώ εκατομμύρια
άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι πιο τραγικές στιγμές του πολέμου
αυτού που προκάλεσαν φρίκη και συγκλόνισαν την ανθρωπότητα
ήταν το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα
συγκέντρωσης και η ρίψη δύο ατομικών βομβών στις πόλεις
Χιροσίμα και Ναγκασάκι της Ιαπωνίας. Τις βόμβες αυτές τις έριξαν
Αμερικάνοι για να αναγκάσουν την Ιαπωνία να παραδοθεί.
Άννα Πουλή
Μια δεκαετία αγώνων και θυσιών για την

ελευθερία (1941- 1949)
1) Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς τι ξεκίνησε

για τη χώρα;
Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ελλάδα, παραχώρησαν τμήματα
της Μακεδονίας και της Θράκης στους συμμάχους τους Βουλγάρους.
Την υπόλοιπη χώρα τη μοιράστηκαν με τους Ιταλούς. Έτσι για την
Ελλάδα ξεκίνησε η φρίκη της τριπλής Κατοχής.
2) Τι ήταν η περίοδος της τριπλής Κατοχής για τον ελληνικό λαό;

Ήταν μια περίοδος μεγάλης δοκιμασίας. Πείνα και εξαθλίωση
μάστιζε το λαό. Τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα, αφού τα περισσότερα τα
έπαιρναν οι κατακτητές. Η κατάσταση στις πόλεις και κυρίως στην
Αθήνα ήταν απελπιστική. Ιδιαίτερα τον πρώτο χειμώνα του 1941-42
τα θύματα ήταν χιλιάδες. Ιδιαίτερα υπέφεραν τα μικρά παιδιά.
3) Τι γνωρίζεις για την αντίσταση των Ελλήνων απέναντι στους

κατακτητές;
Ταυτόχρονα με την Κατοχή ξεκίνησε και η αντίσταση των
κατακτημένων Ελλήνων. Στις 30 Μαΐου του 1941 δυο φοιτητές , ο
Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας , κατέβασαν τη γερμανική
σημαία από την Ακρόπολη τραυματίζοντας με την πράξη τους αυτή
το γόητρο των κατακτητών. Αργότερα με την ηθική και υλική
υποστήριξη της Βρετανίας , δημιουργήθηκαν τρεις αντιστασιακές
οργανώσεις, το Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. σε όλη σχεδόν τη χώρα, ο Ε.Δ.Ε.Σ.
που έδρασε κυρίως στην Ήπειρο και η Ε.Κ.Κ.Α.
4) Ποιο ήταν το κορυφαίο κατόρθωμα της Εθνικής Αντίστασης;
Άννα Πουλή
Ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ( 25 Νοεμβρίου
1942). Με την καταστροφή της καθυστέρησε ο εφοδιασμός των
στρατευμάτων του Άξονα, που πολεμούσαν στην Αφρική.
5) Τι έκαναν οι Γερμανοί για να τιμωρήσουν τις πράξεις αντίστασης

των Ελλήνων;
Οι πράξεις αντίστασης προκάλεσαν φοβερά αντίποινα από τους
Γερμανούς όπως τρομοκρατία, κάψιμο ολόκληρων χωριών όπως τα
Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Μεσόβουνο, οι Πύργοι και η Κάνδανος,
καθώς και μαζικές εκτελέσεις.
6) Πότε τελείωσε η Κατοχή και απελευθερώθηκε η Ελλάδα;

Στα τέλη του 1944 η τετραετής σχεδόν Κατοχή έφτασε στο τέλος της.
Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους, νικημένοι στα πεδία των μαχών
αποσύρθηκαν από την Ελλάδα. Τον Οκτώβρη του 1944 η ελληνική
Κυβέρνηση που είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή επέστρεψε στην
Αθήνα. Ήταν η στιγμή της Απελευθέρωσης.
7) Γιατί μετά την Απελευθέρωση νέες συμφορές περίμεναν τον

ελληνικό λαό;
Μετά την Απελευθέρωση οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν
διχασμένες. Από τη μια μεριά ο βασιλιάς και η ελληνική Κυβέρνηση
που ήταν αναγνωρισμένη από τους Συμμάχους και από την άλλη το
Ε.Α.Μ που είχε σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα.
Τα λάθη και οι παραλείψεις των δύο πλευρών καθώς και οι
παρεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων οδήγησαν τελικά σε Εμφύλιο
Πόλεμο.
8) Πόσο κράτησε ο Εμφύλιος και ποιες οι συνέπειες του;

Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και «μάτωσε» την Ελλάδα για τρία
ολόκληρα χρόνια. Ο αδελφοκτόνος αυτός πόλεμος τερματίστηκε στα
τέλη του 1949, με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές
χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές. Το χειρότερο όμως
όλων ήταν τα τραύματα στις ψυχές των Ελλήνων που παρέμειναν
ανοιχτά για πολλές ακόμη δεκαετίες.
Άννα Πουλή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε -ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10:
Ερωτήσεις-Απαντήσεις
1) Με ποια προβλήματα ήρθε αντιμέτωπη η Ελλάδα, όταν τέλειωσε ο

Εμφύλιος Πόλεμος;
Μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου η Ελλάδα είχε να

αντιμετωπίσει σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που
καθυστέρησαν την ανασυγκρότησή της. Η χώρα είχε ερειπωθεί,
χιλιάδες άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους ενώ τα πάθη, που είχε
δημιουργήσει ο Εμφύλιος, δεν είχαν ακόμα ξεπεραστεί. Ταυτόχρονα
οι κακές σχέσεις της χώρας με τους βόρειους γείτονες της την
Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, μεγάλωναν την
αβεβαιότητα για τη Μακεδονία και τη Θράκη.
2) Τι ήταν το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ) και γιατί η Ελλάδα

εντάχθηκε σ’αυτό;
Το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ) ήταν μια οργάνωση που

ιδρύθηκε από τους Αμερικάνους, ώστε πέρα από την παρουσία της
Σοβιετικής Ένωσης στην Ευρώπη να υπάρχει μέσω του ΝΑΤΟ και η
παρουσία της Αμερικής. Η Ελλάδα μπήκε στο ΝΑΤΟ για να
προστατέψει την εδαφική της ακεραιότητα και να πλησιάσει τη
Δύση.
3) Πώς εξελίχθηκαν οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Γιουγκοσλαβία, τη

Βουλγαρία και την Τουρκία από τις αρχές του 1950;
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι σχέσεις της Ελλάδας με τη
Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία βελτιώθηκαν προοδευτικά ενώ
αντίθετα χειροτέρεψαν οι σχέσεις με την Τουρκία, εξαιτίας του
ζητήματος της Κύπρου. Το Σεπτέμβριο μάλιστα του 1955 έγιναν
διώξεις των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης γνωστές ως
Σεπτεμβριανά.
( Για το ζήτημα της Κύπρου δες μάθημα 11-ενότητα Ε).
Άννα Πουλή
4) Ποια πολιτικά πρόσωπα πρωταγωνιστούν στις δεκαετίες του ’50
και του ’60 και ποιες οι προσπάθειες τους για την ανασυγκρότηση
της χώρας;
• Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στις εκλογές του 1956, όπου

ψήφισαν για πρώτη φορά γυναίκες, εκλέχθηκε πρωθυπουργός.
Στα οκτώ χρόνια της πρωθυπουργίας του προσπάθησε να
πετύχει συμβιβασμό στο κυπριακό και να αποκαταστήσει τις
σχέσεις της χώρας με τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Προσανατόλισε επίσης με συνέπεια την Ελλάδα προς την
Ευρώπη.
• Ο Γεώργιος Παπανδρέου πήρε την εξουσία το 1963.

Διαφώνησε όμως με το βασιλιά Κωνσταντίνο και αναγκάστηκε
να παραιτηθεί το 1965.Κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας
του μία από τις σημαντικές του πρωτοβουλίες ήταν η
εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Και οι δύο αυτοί σημαντικοί Έλληνες πολιτικοί, ως πρωθυπουργοί

προσπάθησαν να βελτιώσουν την οικονομική και κοινωνική κατάσταση
του λαού.
Κ.Καραμανλής Γ.Παπανδρέου
5) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην αστυφιλία και τη μετανάστευση κατά

τη μεταπολεμική περίοδο;
Εξαιτίας του Εμφύλιου, της φτώχειας και των δύσκολων συνθηκών
ζωής στην ύπαιθρο, ένα μεγάλο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού
εγκαταστάθηκε στις πόλεις, αναζητώντας δουλειά. Επίσης πολλοί
Έλληνες μετανάστευσαν στην Αυστραλία, αλλά και σε χώρες της
Ευρώπης, της Αμερικής και της Αφρικής για μια καλύτερη ζωή.
6) Τι έγινε με την εγκατάσταση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στις

πόλεις;
Οι κυβερνήσεις έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη των
μεγάλων πόλεων, όπου κανείς μπορούσε να βρει ευκολότερα δουλειά
παρά στην ύπαιθρο. Έτσι χτίστηκαν πολλές πολυκατοικίες και
δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και των τουριστικών
επιχειρήσεων.
Άννα Πουλή
7) Ποιο καθεστώς επιβλήθηκε στην Ελλάδα στις 21/4/1967 και γιατί;
Μετά την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου, η Ελλάδα αντιμετώπισε

πολιτική κρίση. Στις 21 Απριλίου του 1967 μια ομάδα στρατιωτικών,
με επικεφαλής το συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, επέβαλε
δικτατορία η οποία καταδικάστηκε από πολιτικούς και πνευματικούς
ανθρώπους αλλά και από τους απλούς πολίτες. Ορισμένοι κατέφυγαν
στο εξωτερικό, ενώ άλλοι παρέμειναν οργανώνοντας αντίσταση για
να διώξουν του δικτάτορες.
8) Ποιοι ξεσηκώθηκαν πρώτοι εναντίον των δικτατόρων;

Πρώτοι εξεγέρθηκαν μαζικά την άνοιξη του 1973 οι φοιτητές, με
κορύφωση τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας το Νοέμβριο
του ίδιου χρόνου.
17/11/1973
9) Πότε κατέρρευσε η δικτατορία και από ποια κυβέρνηση

αποκαταστάθηκε η δημοκρατία;
Η δικτατορία κατέρρευσε το 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην

Κύπρο. Κλήθηκε τότε από το Παρίσι όπου διέμενε τότε, ο
Κωνσταντίνος Καραμανλής, για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της
χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και σχηματίστηκε
Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Καραμανλή.
Άννα Πουλή
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Πριν το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο πού ανήκε διοικητικά η Κύπρος και
γιατί;
Η Κύπρος πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αγγλική αποικία,
αφού η Τουρκία την είχε παραχωρήσει στους Βρετανούς το 1878.
2) Τι επιθυμούσαν πάντα οι Ελληνοκύπριοι και γιατί αγωνίζονταν;
Επιθυμούσαν την ελευθερία τους και αγωνίζονταν για την ένωση του
νησιού με την Ελλάδα.
3) Τι επεδίωξαν οι Κύπριοι και οι ελληνικές Κυβερνήσεις μετά το
τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου;
Επεδίωξαν την ένωση του νησιού με την Ελλάδα και γι’αυτό
οργάνωναν συλλαλητήρια και διαμαρτυρίες. Έκαναν και προσφυγή
στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών( Ο.Η.Ε).
4) Ποιος ήταν ο ηγέτης του κυπριακού αγώνα;
Ήταν ο αρχιεπίσκοπος του νησιού Μακάριος.
5) Τι ήταν η Ε.Ο.Κ.Α και ποιος ο στόχος της;
Η Ε.Ο.Κ.Α ήταν η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών που
ανέλαβε στρατιωτική και πολιτική δράση το 1955.Στόχος της ήταν η
απελευθέρωση των Κυπρίων από τους Βρετανούς. Αρχηγός της ήταν
ο Γεώργιος Γρίβας (Διγενής) απόστρατος αξιωματικός του ελληνικού
στρατού. Η οργάνωση αυτή είχε και την υποστήριξη του
αρχιεπισκόπου Μακάριου.
6) Ποια ήταν η αντίδραση των Τούρκων την ίδια χρονιά;
Οι Τούρκοι λεηλάτησαν και κατέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη
χιλιάδες ελληνικά καταστήματα και δεκάδες εκκλησίες
(Σεπτεμβριανά).
7) Τι πέτυχαν με τη δράση τους οι Κύπριοι αγωνιστές;
Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α αλλά και η γενικευμένη ταραχή ανάγκασε τους
Βρετανούς να αποδεχτούν την ανεξαρτησία της Κύπρου, με την
προϋπόθεση να δημιουργήσουν δυο στρατιωτικές βάσεις στο νησί.
8) Πότε η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη και ποια δικαιώματα είχαν
σ’αυτήν Ελλάδα και Τουρκία;
Άννα Πουλή
Το 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη και Ελλάδα και Τουρκία είχαν
το δικαίωμα να διατηρούν εκεί μικρές μονάδες στρατού. Πρώτος
Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο αρχιεπίσκοπος
Μακάριος.
9) Πώς ήταν οι σχέσεις Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων στο νησί
και πού οδήγησαν;
Οι Τουρκοκύπριοι , αν και μειοψηφία στο νησί, ζητούσαν όλο και
μεγαλύτερα προνόμια. Το 1963 ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις δύο
κοινότητες και παρόλο που κλήθηκαν εκεί στρατιώτες του Ο.Η.Ε δεν
κατάφεραν να τερματίσουν τις συγκρούσεις.
10) Ποιες οι ενέργειες της ελληνικής Χούντας στην Κύπρο και πού
οδήγησαν;
Το 1967 ανακλήθηκε από την Κύπρο, με εντολή της δικτατορίας των
Αθηνών η ελληνική μεραρχία που είχε σταλεί στη Μεγαλόνησο. Οι
σχέσεις του Μακάριου με τους Έλληνες δικτάτορες επιδεινώθηκαν.
Το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με πραξικόπημα το Μακάριο.
Αμέσως μετά τουρκικά στρατεύματα, με το πρόσχημα της
προστασίας της τουρκικής μειονότητας, εισέβαλαν στο νησί και παρά
τις σκληρές μάχες που έδωσε η Εθνική Φρουρά της Κύπρου,
κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του(σχέδιο Αττίλας).
11) Ποια τα αποτελέσματα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο;
Πολλοί ήταν οι νεκροί, οι τραυματίες και οι αγνοούμενοι.
Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% του νησιού και έδιωξαν τους
Ελληνοκύπριους που κατέφυγαν στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για
να σωθούν.
Ταυτόχρονα αλλοίωσαν την πληθυσμιακή σύνθεση του νησιού
μεταφέροντας αποίκους από την Τουρκία για να εγκατασταθούν
μόνιμα στο νησί. Στα εδάφη που κυρίευσαν, σχημάτισαν ένα
τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος μη αναγνωρισμένο όμως από τη
διεθνή Κοινότητα.
12) Πότε η Δημοκρατία της Κύπρου εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή ένωση;
Εντάχθηκε την 1η Μαΐου του 2004.Η κατοχή μεγάλου τμήματος του
νησιού από τον τουρκικό στρατό συνεχίζεται παρά την καταδίκη της
από τον Ο.Η.Ε και άλλους Διεθνείς οργανισμούς.
Άννα Πουλή
Επαναληπτικές ασκήσεις στην Ιστορία για την Ε ενότητα ΣΤ'
Δημοτικού (Η Ελλάδα στον 20ο αιώνα) - Κεφάλαια 1 - 12
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε- ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1:
Ερωτήσεις- Απαντήσεις
1) Τι ονομάζουμε Μακεδονικό Αγώνα;
Μακεδονικό Αγώνα ονομάζουμε την ένοπλη σύγκρουση Ελλήνων και

Βουλγάρων ανταρτών στο χώρο της Μακεδονίας την περίοδο 1904-1908.
2) Ποιοι είναι οι προβληματισμοί και τα συναισθήματα στο ελληνικό κράτος στην

ανατολή του εικοστού αιώνα ;
Η ταπεινωτική ήττα στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 έχει σκορπίσει

απογοήτευση και προβληματισμό, όμως σύντομα θα ξεκινήσει η
αναδιοργάνωση του ελληνικού κράτους που θα αναλάβει πιο ενεργή δράση
απέναντι στα μεγάλα εθνικά ζητήματα της Κρήτης και της Μακεδονίας.
3) Ποιες οι επαναστατικές προσπάθειες της Κρήτης στις αρχές του 20ου αιώνα;
1η επαναστατική προσπάθεια: Το Μάρτιο του 1905 στο χωριό Θέρισο ξεσπά

ένοπλη εξέγερση, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Κύριο αίτημα: η ένωση
του νησιού με την Ελλάδα. Αποτέλεσμα: Η εξέγερση διακόπηκε μετά από
διαπραγματεύσεις και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα δεν έγινε.
2η επαναστατική προσπάθεια: Το 1908 η Κρήτη επαναστατεί και πάλι
εκμεταλλευόμενη την αναταραχή που επικρατούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
λόγω του κινήματος των Νεοτούρκων. Κύριο αίτημα: Η ένωση της με την
Ελλάδα. Αποτέλεσμα: Όχι το επιθυμητό ,αφού η ελληνική Κυβέρνηση δεν
αναγνώρισε επίσημα την ένωση φοβούμενη μην επαναληφθούν τα γεγονότα του
1897,προκαλώντας έτσι έντονα τη λαϊκή δυσαρέσκεια.
4) Αρχές του 20ου αιώνα ποια κατάσταση επικρατεί στη Μακεδονία;
Εκεί η κατάσταση είναι πιο δύσκολη. Η Μακεδονία είναι στα εδάφη της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη διεκδικούν Έλληνες και Βούλγαροι. Γύρω
από τα σχολεία και τις εκκλησίες των μακεδονικών χωριών δίνεται ένας
σκληρός αγώνας ανάμεσα στις δύο χώρες για επικράτηση. Οι Βούλγαροι
στέλνουν αντάρτες ( κομιτατζήδες), που πιέζουν τους κατοίκους να
δηλώσουν ότι ανήκουν στην ανεξάρτητη βουλγαρική εκκλησία (
Εξαρχία).Στόχος της Βουλγαρίας να αλλοιώσει την εθνική συνείδηση των
κατοίκων της Μακεδονίας.
Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.gr
5) Ποια η θέση της Ελλάδας απέναντι στη βουλγαρική απειλή;
Απέναντι στη βουλγαρική απειλή η Ελλάδα πήρε ενεργή θέση. Αξιωματικοί του
ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης και ο
Τέλλος Αγαπηνός ( Άγρας) καθώς και άλλοι οπλαρχηγοί από άλλες ελληνικές
περιοχές, όπως ο Γεώργιος Τσόντος από την Κρήτη, ο Παναγιώτης
Παπατζανετέας από τη Μάνη, ο Κώτας από τη Φλώρινα και άλλοι έφτασαν στη
μακεδονική γη και μαζί με ντόπιους Έλληνες, σχημάτισαν ανταρτικές ομάδες.
Αυτοί ήταν οι Μακεδονομάχοι που πολέμησαν για την προστασία της
Μακεδονίας.
6) Ποιοι συντόνιζαν τη δράση των ανταρτικών ομάδων στη Μακεδονία;
Τη συντόνιζαν Έλληνες διπλωμάτες που υπηρετούσαν εκεί όπως ο Πρόξενος στη

Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς και ο υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων
Δραγούμης, αλλά και δυναμικοί ιεράρχες, σαν το Μητροπολίτη Καστοριάς
Γερμανό Καραβαγγέλη.
7) Η θυσία του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά πώς επηρέασε την Ελλάδα;
Ο θάνατος του νεαρού αξιωματικού Παύλου Μελά σε σύγκρουση με τον

τουρκικό στρατό στο χωριό Στάτιστα( σημερινός Μελάς) της Καστοριάς,
στις 13 Οκτωβρίου 1904, κινητοποίησε τους Έλληνες και έκανε την ελληνική
Κυβέρνηση να διεκδικήσει δυναμικότερα τη Μακεδονία, εγκαταλείποντας
τους δισταγμούς της. Η ελληνική αντεπίθεση στη Μακεδονία σταμάτησε τη
βουλγαρική απειλή.
8) Ποιοι ήταν οι Νεότουρκοι και τι γνωρίζεις για το κίνημά τους;
Οι Νεότουρκοι ήταν φιλελεύθεροι Τούρκοι που το 1908 επαναστάτησαν

αντιδρώντας στην απολυταρχική διοίκηση του Σουλτάνου και στις συνεχείς
επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
9) Γιατί διακόπηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα το 1908;
Το 1908 Έλληνες και Βούλγαροι αντάρτες κατέθεσαν τα όπλα και διακόπηκε

η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, αφού πείστηκαν από τις
διακηρύξεις των Νεοτούρκων για παραχώρηση δικαιωμάτων. Ο αγώνας για
τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιστεί κατά τους Βαλκανικούς
Πολέμους.
1) Τι ήταν το κίνημα στο Γουδί, πότε έγινε, από ποιους και γιατί;
Το κίνημα στο Γουδί ήταν μια επαναστατική ενέργεια, που έγινε από
αξιωματικούς του στρατού, πολλούς οπλίτες και αρκετούς πολίτες, τη νύχτα
της 14ης Αυγούστου του 1909. Οι επαναστάτες ήταν απογοητευμένοι από τη
χρόνια οικονομική κρίση, τον ατυχή για την Ελλάδα πόλεμο του 1897 και την
πολιτική αστάθεια.
2) Τι ζητούσαν οι επαναστάτες με το κίνημα τους αυτό;
Ζητούσαν την κατάργηση της βασιλείας ή την αντικατάσταση του βασιλιά(

Γεωργίου του Α΄), βελτίωση του Συντάγματος και διάφορες αλλαγές στο
στράτευμα.
3) Ποια τα αποτελέσματα αυτού του κινήματος;
Μετά το κίνημα στο Γουδί, η κυβέρνηση (Δημ. Ράλλη) αναγκάστηκε τελικά να

παραιτηθεί και οι αξιωματικοί που συμμετείχαν στο επαναστατικό κίνημα,
κάλεσαν στην Αθήνα ως εκπρόσωπό τους τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
4) Ποιος ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος;
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ένας έμπειρος πολιτικός από την Κρήτη, που
έγινε αργότερα πρωθυπουργός της Ελλάδας. Είχε διατελέσει βουλευτής και
υπουργός στην Κρήτη αλλά και επικεφαλής των Κρητών επαναστατών το
1905( εξέγερση στο Θέρισο) με αίτημα την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
5) Ποιοι ήταν οι στόχοι του Βενιζέλου για την Ελλάδα;
Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα αποφασισμένος να εκσυγχρονίσει τη χώρα

αλλά και να εργαστεί για την ένωση των αλύτρωτων περιοχών με την Ελλάδα
φροντίζοντας για την καλή οργάνωση και τον εξοπλισμό του στρατεύματος.
6) Ποιο κόμμα ίδρυσε ο Βενιζέλος και πότε αυτό κέρδισε τις εκλογές;
Ο Βενιζέλος ίδρυσε το κόμμα των «Φιλελευθέρων» που κέρδισε με μεγάλη

πλειοψηφία στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το Νοέμβριο του 1910.
7) Ποιο το περιεχόμενο του μεταρρυθμιστικού έργου του Ελ. Βενιζέλου ως
πρωθυπουργού;
α) Τον επόμενο χρόνο από την εκλογική νίκη του, ο Βενιζέλος αναθεώρησε το
Σύνταγμα, με στόχο τη δημιουργία ενός κράτους πιο δίκαιου για τον
πολίτη. Μία από τις νέες διατάξεις, μάλιστα, προέβλεπε την υποχρεωτική και
δωρεάν φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο.
β) Για την αναδιοργάνωση του στρατού και του στόλου της χώρας
προσκάλεσε Γάλλους και Άγγλους αξιωματικούς.
γ) Παράλληλα ρύθμισε εργατικά ζητήματα, όπως η ίδρυση συνεταιρισμών, η

καθιέρωση αργιών και το ωράριο εργασίας.
δ) προσπάθησε να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούσαν

τους αγρότες, όπως ήταν η εκμετάλλευση των κολίγων
(των καλλιεργητών ξένων κτημάτων) από τους γαιοκτήμονες( ιδιοκτήτες
μεγάλων εκτάσεων γης).
1) Για ποιο λόγο τα βαλκανικά κράτη συνεννοήθηκαν μεταξύ τους καταλήγοντας

στους Βαλκανικούς Πολέμους;
Το κίνημα των Νεοτούρκων το 1908 είχε καλλιεργήσει πολλές προσδοκίες

στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς που όμως διαψεύστηκαν γρήγορα,
αφού παρά τις επίσημες διακηρύξεις τους για ισότητα όλων των υπηκόων, οι
χριστιανικοί πληθυσμοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξακολουθούσαν να
υπομένουν διακρίσεις. Γι’ αυτό το λόγο, τα βαλκανικά κράτη προχώρησαν σε
μυστικές συνεννοήσεις μεταξύ τους, οι οποίες οδήγησαν στους Βαλκανικούς
Πολέμους του 1912-1913.
2) Ποια βαλκανικά κράτη συμμάχησαν εναντίον των Τούρκων και τι διεκδικούσαν;
Η Σερβία, η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και η Ελλάδα συμμάχησαν εναντίον

των Τούρκων και τους κήρυξαν πόλεμο, διεκδικώντας τα εδάφη που κατείχε
η Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Βαλκανική Χερσόνησο.
3) Πότε ξέσπασε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος;
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος ανάμεσα στους τέσσερις σύμμαχους βαλκανικούς

λαούς και τους Τούρκους ξέσπασε τον Οκτώβριο του 1912.
4) Η Ελλάδα ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη για τον πόλεμο αυτό;
Ναι, ήταν. Είχε φροντίσει έγκαιρα να οργανώσει και να εξοπλίσει τα

στρατεύματά της, εκπαιδεύοντας τους στρατιώτες και παραγγέλλοντας νέα
πυροβόλα, τουφέκια καθώς και πυρομαχικά.
5) Ποιες ήταν οι κινήσεις του ελληνικού στρατού και στόλου και ποια τα
αποτελέσματα;
Ο ελληνικός στρατός ενισχυμένος με αρκετούς Έλληνες και Φιλέλληνες

εθελοντές και με αρχιστράτηγο το διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο,
κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: προς την Ήπειρο και τη Μακεδονία.
α) Τα ελληνικά στρατεύματα με συντονισμένες και αιφνιδιαστικές κινήσεις
απελευθέρωσαν την Ελασσόνα και τη Δεσκάτη, ενώ μετά τη μάχη στο
Σαραντάπορο μπήκαν στην Κοζάνη.
β) Στην περιοχή της Ηπείρου οι Έλληνες στρατιώτες απελευθέρωσαν

σημαντικές πόλεις όπως τα Ιωάννινα και προχώρησαν προς τη Βόρεια
Ήπειρο.
γ) Ταυτόχρονα ο στόλος, με αρχηγό το ναύαρχο Κουντουριώτη, κατάφερε να

εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία και
απελευθέρωσε πολλά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
6) Πότε και πώς απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη;
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κρίθηκε σε αποφασιστική μάχη στα

Γιαννιτσά( 19-20 Οκτωβρίου 1912), η οποία έληξε με νίκη των Ελλήνων. Αργά
το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912 ο Οθωμανός διοικητής της πόλης Χασάν
Ταχσίν Πασάς υπέγραψε το Πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους
Έλληνες.
7) Πότε και πώς τερματίστηκε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος;
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος τερματίστηκε το Μάιο του 1913 με συνθήκη που

υπογράφτηκε στο Λονδίνο, ύστερα από μεσολάβηση των Μεγάλων
Δυνάμεων.
8) Ποιες συνέπειες είχε για την Τουρκία ο πόλεμος αυτός ;
Η Τουρκία νικήθηκε και αποχώρησε οριστικά από τα Βαλκάνια. Παραιτήθηκε

επίσης από τα δικαιώματά της στην Κρήτη.
9) Γιατί και πότε έγινε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος και πώς έληξε;
Η ρύθμιση των συνόρων ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη ήταν η αιτία για το Β
΄Βαλκανικό Πόλεμο που ξέσπασε τον Ιούνιο του 1913.Η Βουλγαρία δεν ήταν
ικανοποιημένη από τα εδάφη που κέρδισε , γι’ αυτό ήρθε σε σύγκρουση με
τους πρώην συμμάχους της, την Ελλάδα και τη Σερβία. Ο ελληνικός στρατός
μετά από σημαντικές νίκες κατέλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την
Ανατολική Μακεδονία. Ο Βαλκανικός Πόλεμος έληξε τον Αύγουστο του 1913
με ήττα της Βουλγαρίας.
10) Τι γνωρίζεις για τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου;
Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου υπογράφτηκε τον Αύγουστο του 1913, για να

καθορίσει τα σύνορα των βαλκανικών κρατών. Έτσι ολόκληρη η Ανατολική
Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα, ενώ οι Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική
Θράκη. Η Βόρεια Ήπειρος, με την επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων,
παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
11) Ποια υπήρξαν τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων για την Ελλάδα;
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος

διπλασίασε σχεδόν την έκτασή του, περικλείοντας στα σύνορά του πολλές
από τις αλύτρωτες περιοχές( Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά του
Ανατολικού Αιγαίου). Αλλά και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε θεαματικά.
Οι συντονισμένες προσπάθειες και η συνεργασία του πρωθυπουργού
Βενιζέλου με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο είχαν καρποφορήσει.
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 :
1) Μετά το διπλασιασμό των εδαφών και του πληθυσμού της το 1913 η Ελλάδα με
ποια προβλήματα ήταν αντιμέτωπη;
Τα εκτεταμένα σύνορα της χώρας ήταν δύσκολο να φυλαχθούν

αποτελεσματικά, το οδικό δίκτυο ήταν περιορισμένο και δυσκόλευε τη
μετακίνηση των στρατιωτών στη Μακεδονία και οι αποθήκες πολεμικού
υλικού δεν επαρκούσαν. Δεν είχε ακόμη κατοχυρώσει τα νησιά του
Ανατολικού Αιγαίου ενώ ο κύριος αντίπαλος της λογιζόταν η ηττημένη
Βουλγαρία, γι’ αυτό και ο στρατός άρχιζε να κατασκευάζει οχυρά στα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
2) Ποια τα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου που ξέσπασε το 1914 στην Ευρώπη;
Ο έλεγχος του διεθνούς εμπορίου και η κυριαρχία στα Βαλκάνια ήταν δύο από
τις βασικές αιτίες που οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πιο αναλυτικά:
Αρχές του 20ου αιώνα ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις
αυξήθηκε. Αυτές που είχαν αναπτύξει μεγάλη βιομηχανία όπως η Γερμανία
και η Αγγλία ήρθαν αντιμέτωπες, γιατί και οι δύο ήθελαν να εξασφαλίσουν
περισσότερες πρώτες ύλες για τα εργοστάσιά τους και νέες αγορές για τα
προϊόντα τους .Αντιμέτωπα ακόμη ήρθαν και άλλα κράτη της Ευρώπης που
είχαν μεταξύ τους εδαφικές διαφορές.
3) Ποια ήταν η αφορμή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;
Η αφορμή για να ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δόθηκε όταν ένας Σέρβος

φοιτητής δολοφόνησε το διάδοχο της Αυστρίας, η οποία τότε κήρυξε τον
πόλεμο εναντίον της Σερβίας.
4) Ποια ήταν τα αντίπαλα στρατόπεδα στον Α ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Ήταν οι Κεντρικές Δυνάμεις που προέκυψαν από τη συμμαχία Γερμανίας,

Αυστροουγγαρίας και Ιταλίας αρχικά και οι δυνάμεις της Αντάντ ( Εγκάρδια
Συνεννόηση) από τη συμμαχία Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, κατόπιν Ιταλίας και
από το 1917 των ΗΠΑ.
5) Από τα βαλκανικά κράτη ποια εντάχθηκαν στις Κεντρικές Δυνάμεις και ποια στις
δυνάμεις της Αντάντ;
Από τα βαλκανικά κράτη, η Τουρκία και η Βουλγαρία εντάχθηκαν στις

Κεντρικές Δυνάμεις ενώ η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ρουμανία
προσχώρησαν στις δυνάμεις της Αντάντ.
6) Ποιες οι απόψεις Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου για τη συμμετοχή ή όχι της
Ελλάδας στον πόλεμο;
Στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν δυο απόψεις. Ο πρωθυπουργός της χώρας

Ελευθέριος Βενιζέλος, πιστεύοντας στην τελική νίκη των Συμμάχων,
υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ.
Αντίθετα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρούσε ότι η Ελλάδα έπρεπε να
κρατήσει ουδετερότητα, η οποία όμως ευνοούσε περισσότερο τις Κεντρικές
Δυνάμεις.
7) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της διαφωνίας μεταξύ Βενιζέλου και βασιλιά
Κωνσταντίνου;
Η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων παραιτήθηκε και η χώρα διχάστηκε. Ήταν η

εποχή του «Εθνικού Διχασμού».
8) Τελικά πώς και πότε μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο και στο πλευρό ποιας συμμαχίας;
Όταν το Μάιο του1916 οι Γερμανοί και οι σύμμαχοι τους Βούλγαροι

εισέβαλαν στην Ανατολική Μακεδονία, πολιτικοί του κόμματος των
Φιλελευθέρων καθώς και αρκετοί απογοητευμένοι αξιωματικοί και
στρατιώτες επαναστάτησαν και στη Θεσσαλονίκη ανέλαβε την εξουσία η
βενιζελική «Επιτροπή Εθνικής Άμυνας».Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι παράλληλα
πίεζαν την κυβέρνηση των Αθηνών να εγκαταλείψει την ουδετερότητα με
αποτέλεσμα ο βασιλιάς Κωνσταντίνος να εκθρονιστεί και να εγκαταλείψει
τη χώρα. Έτσι η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό των δυνάμεων της
Αντάντ, το 1917.
9) Πότε τελείωσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και πώς;
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1918 με ήττα και συνθηκολόγηση των

Κεντρικών Δυνάμεων. Η Γερμανία υποχρεώθηκε να πληρώσει αποζημιώσεις,
ενώ έχασε και πολλά εδάφη.
10) Ποια τα οφέλη της Ελλάδας από τη συμμετοχή της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Μετά τη λήξη του πολέμου η Ελλάδα είχε σημαντικά οφέλη: Με τη συνθήκη

των Σεβρών( 10 Αυγούστου 1920) κατοχύρωσε τα νησιά του Αιγαίου με
εξαίρεση τα Δωδεκάνησα, κέρδισε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη(
εκτός από την Κωνσταντινούπολη) και ανέλαβε για πέντε χρόνια τη διοίκηση
στην περιοχή της Σμύρνης.
Να μελετηθεί και το Γλωσσάρι σελ.191 Βιβλίο Μαθητή
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 :
1) Σύμφωνα με τη συνθήκη των Σεβρών( Αύγουστος 1920), ποιες περιοχές της

Τουρκίας διεκδικήθηκαν από τις δυνάμεις της Αντάντ;
Με τη συνθήκη των Σεβρών (1920), που τερμάτισε τον Α ΄Παγκόσμιο Πόλεμο

οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ διεκδίκησαν στην Τουρκία τις παρακάτω
περιοχές : η Βρετανία τα στενά του Βοσπόρου και την Κωνσταντινούπολη, η
Ιταλία την Αττάλεια, η Γαλλία την Κιλικία και η Ελλάδα την περιοχή της
Σμύρνης, όπου κατοικούσαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Έτσι από το Μάιο
του 1919 αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης ελληνικά στρατεύματα,
αναλαμβάνοντας τη διοίκησή της για πέντε χρόνια και αμέσως μετά οι
κάτοικοι της θα αποφάσιζαν αν θα ενώνονταν με την Ελλάδα.
2) Ποια προβλήματα αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός όταν έφτασε στη Σμύρνη;
Ο ελληνικός στρατός ήρθε σε σύγκρουση με Τούρκους στρατιώτες και

αντάρτες που του επιτίθονταν από την ενδοχώρα είτε από εδάφη που
κατείχαν οι Ιταλοί.
3) Τι αποφασίστηκε από το ελληνικό Στρατηγείο για την προστασία των ελληνικών

πληθυσμών στη Μ.Ασία;
Για να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί και να αντιμετωπιστούν οι

τουρκικές επιθέσεις, το ελληνικό Στρατηγείο αποφάσισε να επεκταθεί η
γραμμή κατοχής και να καταλάβει ο ελληνικός στρατός τα σημαντικά κέντρα
Εσκί Σεχίρ και Αφιόν Καραχισάρ που όμως απείχαν πάνω από 300 χιλιόμετρα
από τη βάση της Σμύρνης.
4) Ποιες δυσκολίες προέκυπταν από τη δημιουργία ενός τόσο εκτεταμένου μετώπου;
Προέκυπταν τεράστιες δυσκολίες στον ανεφοδιασμό του ελληνικού στρατού.

Επίσης οι Έλληνες στρατιώτες δε διέθεταν χάρτες ακριβείας και οι Τούρκοι
υπερτερούσαν σε ιππικό και πυροβολικό.
5) Ποια η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 1920;
Το Νοέμβριο του 1920 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και την εξουσία
ανέλαβαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι οποίοι έφεραν στο θρόνο το βασιλιά
Κωνσταντίνο. Η ενέργειά τους αυτή δυσαρέστησε τους Άγγλους και Γάλλους
συμμάχους των Ελλήνων. Επίσης, παρά την προεκλογική τους υπόσχεση για
τερματισμό του πολέμου, συνέχισαν τον πόλεμο, αντικαθιστώντας την
ηγεσία του στρατεύματος.
6) Πώς διαμορφώνεται η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία την ίδια εποχή;
Οι όροι της Συνθήκης των Σεβρών προκάλεσαν την αντίδραση των Τούρκων.
Στο εσωτερικό της Τουρκίας ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους
οπαδούς του Σουλτάνου κι εκείνους του αξιωματικού Μουσταφά Κεμάλ. Ο
Κεμάλ, διατηρώντας επαφές με τους Ιταλούς και τους Γάλλους, από τα
λιμάνια των οποίων προμηθευόταν όπλα και πυρομαχικά, οργάνωσε
αντίσταση εναντίον του ελληνικού στρατού.
7) Τη στιγμή που ο ελληνικός στρατός βρίσκεται απομωνομένος στο εσωτερικό της

Μικράς Ασίας ποια η στάση των άλλων Συμμάχων;
Η κατάσταση στη Μικρά Ασία σταδιακά αλλάζει, καθώς οι περισσότεροι

Σύμμαχοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα εδάφη τα οποία κατείχαν και οι
Σοβιετικοί άρχισαν να υποστηρίζουν τον Κεμάλ.
8) Ποια η πορεία του ελληνικού στρατού και ποια η τακτική των Τούρκων του Κεμάλ
στη διάρκεια του 1921;
Παρά τις αντίξοες συνθήκες τα ελληνικά στρατεύματα προχώρησαν νικηφόρα

στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και κατέλαβαν στη διάρκεια του 1921 τους
στρατηγικούς στόχους που είχαν θέσει από την αρχή( Εσκί Σεχίρ-Αφιόν
Καραχισάρ).Όμως οι Τούρκοι του Κεμάλ υποχώρησαν κι άλλο και
οχυρώθηκαν στην περιοχή της Άγκυρας. Έτσι αναγκάζουν τον ελληνικό
στρατό να προχωρήσει ακόμα πιο βαθιά στο εσωτερικό της Τουρκίας και να
περάσει τον ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρά έρημο. Όμως ο εφοδιασμός
έγινε πολύ δύσκολος και ο στρατός ήταν πολύ ταλαιπωρημένος από τους
συνεχείς πολέμους. Τον Αύγουστο του 1921 αναγκάζεται να οπισθοχωρήσει
και να οχυρωθεί σε μία αμυντική γραμμή( Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν
Καραχισάρ).
9) Τι συνέβη τον Αύγουστο του 1922;
Το Αύγουστο του 1922 οι Τούρκοι του Κεμάλ επιτέθηκαν στις εξασθενημένες

ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμυντική γραμμή έσπασε και ο
ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Τον ακολούθησαν χιλιάδες
Έλληνες φοβούμενοι τα τουρκικά αντίποινα.
10) Τι γνωρίζεις για την καταστροφή της Σμύρνης ;
Τέλη Αυγούστου του 1922 οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη, πυρπόλησαν την
ελληνική και αρμενική συνοικία της πόλης, ενώ ο Μητροπολίτης
Χρυσόστομος παραδόθηκε στο μουσουλμανικό πλήθος και θανατώθηκε.
Σκηνές απερίγραπτου πόνου και φρίκης διαδραματίστηκαν στο λιμάνι με
πρωταγωνιστές άμαχους πρόσφυγες που αγωνίζονταν να μπουν στα πλοία
και να σωθούν, ενώ οι Τούρκοι έσφαζαν και λεηλατούσαν ολοκληρώνοντας
την καταστροφή.
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν ο δραματικός επίλογος της μακραίωνης
ελληνικής παρουσίας στην περιοχή.
1) Τι γνωρίζεις για τη Συνθήκη της Λωζάννης;
Η Συνθήκη της Λωζάννης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της
σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφτηκε στη Λωζάννη της Ελβετίας στις 24
Ιουλίου του 1923 από την Ελλάδα , την Τουρκία και τις άλλες χώρες που
πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική εκστρατεία
και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών και από την ΕΣΣΔ.
2) Τι προέβλεπε η Συνθήκη της Λωζάννης;
Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, το 1923 επισφραγίστηκε η Μικρασιατική

Καταστροφή. Η Ελλάδα έχασε την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και
Τένεδο και τη περιοχή της Σμύρνης, ενώ τα Δωδεκάνησα παρέμειναν στην
Ιταλία. Ταυτόχρονα αποφασίστηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα
στην Ελλάδα και την Τουρκία με βάση το θρήσκευμα. Δε μετακινήθηκαν μόνο
οι Χριστιανοί Έλληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και
την Τένεδο και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.
3) Ποια αλλαγή έγινε στο πολίτευμα της Ελλάδας το 1924;
Την άνοιξη του 1924 άλλαξε το πολίτευμα και έγινε αβασίλευτη Δημοκρατία.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπήρξε ο πρώτος πρωθυπουργός της
αβασίλευτης Δημοκρατίας.
4) Τι ονομάζουμε Μεσοπόλεμο;
Το χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων ονομάζεται

Μεσοπόλεμος.
5) Ποια κατάσταση επικρατεί στην Ελλάδα στο διάστημα αυτό;
Η Ελλάδα είναι κλονισμένη από τη μεγάλη στρατιωτική ήττα στη Μικρασία,

διχασμένη πολιτικά, αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα τα οποία
αυξήθηκαν μετά τη διεθνή οικονομική κρίση του 1929 και το κυριότερο έχει
να περιθάλψει πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από την Ανατολική
Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία καθώς και τους 100.000 περίπου
πρόσφυγες, από τη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση που ήρθαν μετά την
κυριαρχία των Μπολσεβίκων.
Κύριο μέλημα του ελληνικού κράτους είναι να εξασφαλίσει στέγη και
απασχόληση στους Έλληνες πρόσφυγες.
6) Πού εγκαταστάθηκαν οι περισσότεροι πρόσφυγες και ποια η προσφορά τους στην

ανάπτυξη της χώρας;
Η πλειονότητα των προσφύγων εγκαταστάθηκε κυρίως στη Μακεδονία και

τη Δυτική Θράκη, ενισχύοντας το ελληνικό στοιχείο των περιοχών αυτών. Οι
πρόσφυγες έμεναν προσωρινά σε καταυλισμούς, ενώ αργότερα,
δημιουργήθηκαν οικισμοί για τη στέγασή τους. Οι πρόσφυγες τόνωσαν τόσο
τον πληθυσμό των πόλεων όσο και τον αγροτικό πληθυσμό, συμβάλλοντας
σημαντικά στην οικονομική και την πνευματική ανάπτυξη της χώρας
7) Πώς είναι η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα την περίοδο του Μεσοπολέμου;
Κατά τον Μεσοπόλεμο η Ελλάδα ταλαιπωρείται από εσωτερική πολιτική

αστάθεια. Τα πολιτικά κόμματα εναλλάσσονταν στην εξουσία και πολλές
φορές αξιωματικοί του στρατού οργάνωναν πραξικοπήματα. Με την άνοδο
του φασιστικού κόμματος στην Ιταλία και του ναζιστικού κόμματος στη
Γερμανία πρόβαλε και πάλι η απειλή του πολέμου στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα
καθώς επικρατούσε πολιτική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή που
εκφραζόταν με πορείες, διαδηλώσεις και απεργίες, ο υπουργός των
Στρατιωτικών Ιωάννης Μεταξάς ανέλαβε την εξουσία.
8) Ποια ήταν η πολιτική του Ι. Μεταξά;
Στις 4 Αυγούστου του 1936 ο Μεταξάς, στον οποίο είχε αναθέσει την
πρωθυπουργία ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄, διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε
δικτατορία. Κυνήγησε τους πολιτικούς του αντιπάλους και προσπάθησε,
χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, να προσεγγίσει τους αγρότες και τους
εργάτες με διάφορα κοινωνικά μέτρα. Ως έμπειρος στρατιωτικός φρόντισε
να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο που ερχόταν. Παράλληλα
ακολούθησε σταθερή πολιτική φιλίας με τη Βρετανία, τη μεγαλύτερη
ναυτική δύναμη της εποχής.
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε –ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 :
1) Ποια κατάσταση επικρατεί στην Ευρώπη πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος;
• Μετά την ήττα της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Γερμανία έχασε αρκετά
εδάφη, ενώ εξαναγκάστηκε να πληρώσει μεγάλες αποζημιώσεις και να
μειώσει δραστικά το στρατό της. Αλλά και η ηττημένη Βουλγαρία
υποχρεώθηκε να παραχωρήσει τη Δυτική Θράκη στην Ελλάδα.
• Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου σε πολλές χώρες, όπως στη Γερμανία, την
Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, επιβλήθηκε δικτατορικό καθεστώς.
• Ειδικότερα, στη Γερμανία το 1933 πήρε την εξουσία ο αρχηγός του

ναζιστικού κόμματος Αδόλφος Χίτλερ, που υποσχόταν να «ξεπλύνει» την
ντροπή του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου και να κυριαρχήσει στον κόσμο.
• Από το 1922 στην Ιταλία είχε επικρατήσει ο ιδρυτής του φασιστικού
κόμματος, Μπενίτο Μουσολίνι.
2) Πώς σχηματίστηκε ο άξονας Ρώμης –Βερολίνου και πότε;
Το 1936 η Ιταλία συμμάχησε με τη Γερμανία(άξονας Ρώμης- Βερολίνου), στην

προσπάθεια της να κυριαρχήσει στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια. Από κοινού
άρχισαν να εφαρμόζουν επιθετική πολιτική απέναντι σε άλλες χώρες.
3) Ποιες οι κινήσεις Γερμανίας και Ιταλίας μέσα στα πλαίσια της επιθετικής τους
πολιτικής;
Ο Χίτλερ ανάγκασε την Αυστρία να ενωθεί με τη Γερμανία, ενώ τον επόμενο

χρόνο εισέβαλε στην Τσεχοσλοβακία. Παράλληλα ο ιταλικός στρατός
κατέλαβε το 1939 την Αλβανία, κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου για
την Ελλάδα.
4) Η Ελλάδα ήταν προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την επιθετική πολιτική της

Ιταλίας;
Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε ήδη από το 1936 φροντίσει για τη στρατιωτική

προετοιμασία της χώρας. Είχε διπλασιάσει τις πολεμικές δαπάνες, μερίμνησε
για τη δημιουργία αξιόπιστου πυροβολικού και εκπόνησε σχέδια μάχης στην
περίπτωση που Βουλγαρία και Ιταλία επιτίθονταν.
5) Πότε και πώς ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος;
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε το 1939, όταν ο γερμανικός στρατός

εισέβαλε στην Πολωνία, που την ασφάλειά της είχε εγγυηθεί η Αγγλία. Πολλές
χώρες της Ευρώπης με πρώτες την Αγγλία και τη Γαλλία κήρυξαν πόλεμο
στις δυνάμεις του Άξονα( Γερμανία- Ιταλία), σχηματίζοντας τη δική τους
συμμαχία. Ο πόλεμος γρήγορα επεκτάθηκε και έγινε παγκόσμιος. Με τον
Άξονα συμμάχησε η Ιαπωνία, ενώ με τους Συμμάχους συντάχθηκε η Ρωσία και
μετά οι ΗΠΑ.
6) Πότε και πώς μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο;
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940. Είχαν προηγηθεί
εχθρικές ιταλικές ενέργειες, με σοβαρότερη τον τορπιλισμό του
καταδρομικού «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο, τον Δεκαπενταύγουστο του
1940, στο λιμάνι της Τήνου. Δυόμισι μήνες αργότερα, χαράματα της
28ηςΟκτωβρίου , ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Γκράτσι επέδωσε στο Μεταξά
τελεσίγραφο ζητώντας την παράδοση της χώρας. Η άρνηση του Μεταξά εξ
ονόματος όλων των Ελλήνων σήμανε την αρχή του πολέμου.
7) Πώς κινήθηκαν τα ιταλικά στρατεύματα εναντίον της Ελλάδας;
Μετά το «ΟΧΙ» του Μεταξά τα ιταλικά στρατεύματα εισέβαλαν από τα

ελληνοαλβανικά σύνορα με σκοπό να καταλάβουν αρχικά την Ήπειρο.
Ταυτόχρονα μία ομάδα Αλπινιστών ( Ιταλών στρατιωτών που είχαν
εκπαιδευτεί στον πόλεμο σε ορεινό έδαφος) διείσδυσε στη βόρεια Πίνδο για
να χτυπήσει στα νώτα τους οχυρωμένους Έλληνες και να εμποδίσει την
άφιξη ενισχύσεων από τη Θεσσαλία.
8) Πώς αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός τον ιταλικό ;
Ο ελληνικός στρατός αμύνθηκε με επιτυχία, ενώ οι Ιταλοί Αλπινιστές

εξουδετερώθηκαν στις χιονισμένες χαράδρες του Σμόλικα. Στα μέσα
Νοεμβρίου του 1940 οι Έλληνες στρατιώτες αντεπιτέθηκαν αναγκάζοντας
τους Ιταλούς να αποσυρθούν στο εσωτερικό της Αλβανίας και
πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες μπήκαν στη Βόρεια Ήπειρο.
9) Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός στα αλβανικά βουνά;
Οι Έλληνες φαντάροι αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες λόγω του ορεινού

εδάφους και του βαρύτατου χειμώνα. Τα κρυοπαγήματα ( η νέκρωση χεριών
και ποδιών από το υπερβολικό κρύο) ήταν περισσότερα από τις απώλειες της
μάχης, ενώ η μεταφορά τροφίμων και πυρομαχικών δυσκόλευε όσο τα
στρατεύματα απομακρύνονταν από τα ελληνικά σύνορα.
10) Τελικά πέτυχε η επιχείρηση της Ιταλίας στο αλβανικό μέτωπο;
Δεν πέτυχε χάρη στο ελληνικό «ΟΧΙ».Ολόκληρος ο ελληνικός λαός αρνήθηκε

να υποταχθεί στις επιθυμίες των ισχυρών και να χάσει τη λευτεριά του.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Πριν το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο πού ανήκε διοικητικά η Κύπρος και γιατί;
Η Κύπρος πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αγγλική αποικία, αφού η

Τουρκία την είχε παραχωρήσει στους Βρετανούς το 1878.
2) Τι επιθυμούσαν πάντα οι Ελληνοκύπριοι και γιατί αγωνίζονταν;
Επιθυμούσαν την ελευθερία τους και αγωνίζονταν για την ένωση του νησιού
με την Ελλάδα.
3) Τι επεδίωξαν οι Κύπριοι και οι ελληνικές Κυβερνήσεις μετά το τέλος του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου;
Επεδίωξαν την ένωση του νησιού με την Ελλάδα και γι’αυτό οργάνωναν
συλλαλητήρια και διαμαρτυρίες. Έκαναν και προσφυγή στον Οργανισμό
Ηνωμένων Εθνών( Ο.Η.Ε).
4) Ποιος ήταν ο ηγέτης του κυπριακού αγώνα;
Ήταν ο αρχιεπίσκοπος του νησιού Μακάριος.
5) Τι ήταν η Ε.Ο.Κ.Α και ποιος ο στόχος της;
Η Ε.Ο.Κ.Α ήταν η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών που ανέλαβε

στρατιωτική και πολιτική δράση το 1955.Στόχος της ήταν η απελευθέρωση
των Κυπρίων από τους Βρετανούς. Αρχηγός της ήταν ο Γεώργιος Γρίβας
(Διγενής) απόστρατος αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Η οργάνωση
αυτή είχε και την υποστήριξη του αρχιεπισκόπου Μακάριου.
6) Ποια ήταν η αντίδραση των Τούρκων την ίδια χρονιά;
Οι Τούρκοι λεηλάτησαν και κατέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη χιλιάδες

ελληνικά καταστήματα και δεκάδες εκκλησίες (Σεπτεμβριανά).
7) Τι πέτυχαν με τη δράση τους οι Κύπριοι αγωνιστές;
Η δράση της Ε.Ο.Κ.Α αλλά και η γενικευμένη ταραχή ανάγκασε τους

Βρετανούς να αποδεχτούν την ανεξαρτησία της Κύπρου, με την προϋπόθεση
να δημιουργήσουν δυο στρατιωτικές βάσεις στο νησί.
8) Πότε η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη και ποια δικαιώματα είχαν σ’αυτήν Ελλάδα και
Τουρκία;
Το 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη και Ελλάδα και Τουρκία είχαν το

δικαίωμα να διατηρούν εκεί μικρές μονάδες στρατού. Πρώτος Πρόεδρος της
Κυπριακής Δημοκρατίας εκλέχθηκε ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος.
9) Πώς ήταν οι σχέσεις Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων στο νησί και πού
οδήγησαν;
Οι Τουρκοκύπριοι , αν και μειοψηφία στο νησί, ζητούσαν όλο και μεγαλύτερα

προνόμια. Το 1963 ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στις δύο κοινότητες και
παρόλο που κλήθηκαν εκεί στρατιώτες του Ο.Η.Ε δεν κατάφεραν να
τερματίσουν τις συγκρούσεις.
10) Ποιες οι ενέργειες της ελληνικής Χούντας στην Κύπρο και πού οδήγησαν;
Το 1967 ανακλήθηκε από την Κύπρο, με εντολή της δικτατορίας των Αθηνών
η ελληνική μεραρχία που είχε σταλεί στη Μεγαλόνησο. Οι σχέσεις του
Μακάριου με τους Έλληνες δικτάτορες επιδεινώθηκαν. Το 1974 η ελληνική
χούντα ανέτρεψε με πραξικόπημα το Μακάριο. Αμέσως μετά τουρκικά
στρατεύματα, με το πρόσχημα της προστασίας της τουρκικής μειονότητας,
εισέβαλαν στο νησί και παρά τις σκληρές μάχες που έδωσε η Εθνική Φρουρά
της Κύπρου, κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του(σχέδιο Αττίλας).
11) Ποια τα αποτελέσματα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο;
Πολλοί ήταν οι νεκροί, οι τραυματίες και οι αγνοούμενοι.

Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% του νησιού και έδιωξαν τους Ελληνοκύπριους
που κατέφυγαν στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για να σωθούν.
Ταυτόχρονα αλλοίωσαν την πληθυσμιακή σύνθεση του νησιού μεταφέροντας
αποίκους από την Τουρκία για να εγκατασταθούν μόνιμα στο νησί. Στα
εδάφη που κυρίευσαν, σχημάτισαν ένα τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος μη
αναγνωρισμένο όμως από τη διεθνή Κοινότητα.
12) Πότε η Δημοκρατία της Κύπρου εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή ένωση;
Εντάχθηκε την 1η Μαΐου του 2004.Η κατοχή μεγάλου τμήματος του νησιού
από τον τουρκικό στρατό συνεχίζεται παρά την καταδίκη της από τον Ο.Η.Ε
και άλλους Διεθνείς οργανισμούς.
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 :
1) Τι άλλαξε τα σχέδια των Γερμανών και αντί για την προγραμματισμένη επίθεση στη
Σοβιετική Ένωση έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στα Βαλκάνια, αρχές του 1941;
Οι Γερμανοί μετά την αποτυχία των συμμάχων τους Ιταλών να κατακτήσουν

την Ελλάδα, αναγκάζονται να προστατέψουν το γερμανικό στρατό από τους
βομβαρδισμούς της βρετανικής αεροπορίας που στάθμευε στα Βαλκάνια.
Έτσι έστρεψαν το ενδιαφέρον τους προς τα εκεί.
2) Πώς κινήθηκε ο γερμανικός στρατός μετά τη συμμαχία Γερμανίας-Βουλγαρίας αρχές

Μαρτίου του 1941;
Στις αρχές Μαρτίου του 1941 η Βουλγαρία συμμαχεί με τη Γερμανία δίνοντας

τη δυνατότητα στις γερμανικές φάλαγγες να περάσουν ελεύθερα το έδαφός
της.
Επόμενος στόχος της Γερμανίας η Ελλάδα. Η ελληνική Κυβέρνηση επιτρέπει
να αποβιβαστούν στη χώρα στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων.
Στις 6 Απριλίου του 1941 αρχίζει ο βομβαρδισμός από τα γερμανικά
αεροπλάνα και Γερμανοί στρατιώτες επιτίθενται στα ελληνικά οχυρά.
Ταυτόχρονα γερμανικά άρματα μάχης κατευθύνονται στην Κοζάνη και τα
Γρεβενά απειλώντας τα νώτα του ελληνικού στρατού στην Αλβανία.
3) Πώς αντέδρασε ο ελληνικός στρατός;
Ο ελληνικός στρατός που υπερασπιζόταν το Ρούπελ και άλλα οχυρά στα

σύνορα με τη Βουλγαρία αντιστάθηκε, αλλά δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει
την ταυτόχρονη εισβολή από δύο διαφορετικές περιοχές.
4) Ποια η πορεία της σταδιακής κατάληψης της Ελλάδας από τους Γερμανούς;
Μετά την πτώση των ελληνικών οχυρών οι γερμανικές δυνάμεις

καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη και κατευθύνονται προς τη Νότια Ελλάδα.
Η ελληνική Κυβέρνηση αποσύρεται στην Κρήτη που ήταν ακόμη ελεύθερη
και οι στρατηγοί του αλβανικού μετώπου υποχρεώθηκαν να
συνθηκολογήσουν.
Η Αθήνα παραδόθηκε στους κατακτητές στις 27-4-1941. Μέχρι το τέλος του
Απρίλη όλη η ηπειρωτική χώρα είχε καταληφθεί.
5) Τι γνωρίζεις για τη μάχη της Κρήτης;
Η Κρήτη ήταν το τελευταίο ελληνικό οχυρό και την υπεράσπιζαν συμμαχικά

και ελληνικά στρατεύματα καθώς και ένοπλοι πολίτες. Το Μάιο του 1941
Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν στην Κρήτη και για δέκα ημέρες οι
συγκρούσεις ήταν σκληρές καθώς ο κρητικός λαός πρόβαλε μεγάλη
αντίσταση. Στο τέλος επικράτησαν οι Γερμανοί αλλά με πολύ μεγάλες
απώλειες.
6) Πότε άρχισε η περίοδος της Κατοχής;
Μετά και την κατάληψη της Κρήτης το Μάιο του 1941 το ελληνικό κράτος
κυριεύτηκε από τις δυνάμεις του Άξονα και άρχισε η περίοδος της Κατοχής
που κράτησε μέχρι το 1944.
7) Πότε τερματίστηκε ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος και ποιες ήταν οι συνέπειες του;
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίστηκε το 1945, με νίκη των συμμαχικών

δυνάμεων . Οι καταστροφές ήταν ανυπολόγιστες για όλους. Προκλήθηκαν
μεγάλες υλικές ζημιές, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι
πιο τραγικές στιγμές του πολέμου αυτού που προκάλεσαν φρίκη και
συγκλόνισαν την ανθρωπότητα ήταν το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στα
ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και η ρίψη δύο ατομικών βομβών στις
πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι της Ιαπωνίας. Τις βόμβες αυτές τις έριξαν
Αμερικάνοι για να αναγκάσουν την Ιαπωνία να παραδοθεί.
Μια δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία

(1941- 1949)
1) Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς τι ξεκίνησε για τη χώρα;
Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ελλάδα, παραχώρησαν τμήματα της

Μακεδονίας και της Θράκης στους συμμάχους τους Βουλγάρους. Την
υπόλοιπη χώρα τη μοιράστηκαν με τους Ιταλούς. Έτσι για την Ελλάδα
ξεκίνησε η φρίκη της τριπλής Κατοχής.
2) Τι ήταν η περίοδος της τριπλής Κατοχής για τον ελληνικό λαό;
Ήταν μια περίοδος μεγάλης δοκιμασίας. Πείνα και εξαθλίωση μάστιζε το λαό.
Τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα, αφού τα περισσότερα τα έπαιρναν οι
κατακτητές. Η κατάσταση στις πόλεις και κυρίως στην Αθήνα ήταν
απελπιστική. Ιδιαίτερα τον πρώτο χειμώνα του 1941-42 τα θύματα ήταν
χιλιάδες. Ιδιαίτερα υπέφεραν τα μικρά παιδιά.
3) Τι γνωρίζεις για την αντίσταση των Ελλήνων απέναντι στους κατακτητές;
Ταυτόχρονα με την Κατοχή ξεκίνησε και η αντίσταση των κατακτημένων

Ελλήνων. Στις 30 Μαΐου του 1941 δυο φοιτητές , ο Μανώλης Γλέζος και ο
Απόστολος Σάντας , κατέβασαν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη
τραυματίζοντας με την πράξη τους αυτή το γόητρο των κατακτητών.
Αργότερα με την ηθική και υλική υποστήριξη της Βρετανίας ,
δημιουργήθηκαν τρεις αντιστασιακές οργανώσεις, το Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. σε όλη
σχεδόν τη χώρα, ο Ε.Δ.Ε.Σ. που έδρασε κυρίως στην Ήπειρο και η Ε.Κ.Κ.Α.
4) Ποιο ήταν το κορυφαίο κατόρθωμα της Εθνικής Αντίστασης;
Ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ( 25 Νοεμβρίου 1942). Με

την καταστροφή της καθυστέρησε ο εφοδιασμός των στρατευμάτων του
Άξονα, που πολεμούσαν στην Αφρική.
5) Τι έκαναν οι Γερμανοί για να τιμωρήσουν τις πράξεις αντίστασης των Ελλήνων;
Οι πράξεις αντίστασης προκάλεσαν φοβερά αντίποινα από τους Γερμανούς

όπως τρομοκρατία, κάψιμο ολόκληρων χωριών όπως τα Καλάβρυτα, το
Δίστομο, το Μεσόβουνο, οι Πύργοι και η Κάνδανος, καθώς και μαζικές
εκτελέσεις.
6) Πότε τελείωσε η Κατοχή και απελευθερώθηκε η Ελλάδα;
Στα τέλη του 1944 η τετραετής σχεδόν Κατοχή έφτασε στο τέλος της. Οι
Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους, νικημένοι στα πεδία των μαχών
αποσύρθηκαν από την Ελλάδα. Τον Οκτώβρη του 1944 η ελληνική Κυβέρνηση
που είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή επέστρεψε στην Αθήνα. Ήταν η
στιγμή της Απελευθέρωσης.
7) Γιατί μετά την Απελευθέρωση νέες συμφορές περίμεναν τον ελληνικό λαό;
Μετά την Απελευθέρωση οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν

διχασμένες. Από τη μια μεριά ο βασιλιάς και η ελληνική Κυβέρνηση που ήταν
αναγνωρισμένη από τους Συμμάχους και από την άλλη το Ε.Α.Μ που είχε
σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα. Τα λάθη και οι
παραλείψεις των δύο πλευρών καθώς και οι παρεμβάσεις των ξένων
Δυνάμεων οδήγησαν τελικά σε Εμφύλιο Πόλεμο.
8) Πόσο κράτησε ο Εμφύλιος και ποιες οι συνέπειες του;
Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και «μάτωσε» την Ελλάδα για τρία ολόκληρα
χρόνια. Ο αδελφοκτόνος αυτός πόλεμος τερματίστηκε στα τέλη του 1949, με
την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές χιλιάδες θύματα και
ανυπολόγιστες καταστροφές. Το χειρότερο όμως όλων ήταν τα τραύματα
στις ψυχές των Ελλήνων που παρέμειναν ανοιχτά για πολλές ακόμη
δεκαετίες.
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε -ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10:
Ερωτήσεις-Απαντήσεις
1) Με ποια προβλήματα ήρθε αντιμέτωπη η Ελλάδα, όταν τέλειωσε ο Εμφύλιος

Πόλεμος;
Μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου η Ελλάδα είχε να αντιμετωπίσει

σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που καθυστέρησαν την
ανασυγκρότησή της. Η χώρα είχε ερειπωθεί, χιλιάδες άνθρωποι είχαν χάσει
τη ζωή τους ενώ τα πάθη, που είχε δημιουργήσει ο Εμφύλιος, δεν είχαν ακόμα
ξεπεραστεί. Ταυτόχρονα οι κακές σχέσεις της χώρας με τους βόρειους
γείτονες της την Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, μεγάλωναν
την αβεβαιότητα για τη Μακεδονία και τη Θράκη.
2) Τι ήταν το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ) και γιατί η Ελλάδα εντάχθηκε σ’αυτό;
Το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο (ΝΑΤΟ) ήταν μια οργάνωση που ιδρύθηκε από

τους Αμερικάνους, ώστε πέρα από την παρουσία της Σοβιετικής Ένωσης στην
Ευρώπη να υπάρχει μέσω του ΝΑΤΟ και η παρουσία της Αμερικής. Η Ελλάδα
μπήκε στο ΝΑΤΟ για να προστατέψει την εδαφική της ακεραιότητα και να
πλησιάσει τη Δύση.
3) Πώς εξελίχθηκαν οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Γιουγκοσλαβία, τη Βουλγαρία και
την Τουρκία από τις αρχές του 1950;
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι σχέσεις της Ελλάδας με τη
Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία βελτιώθηκαν προοδευτικά ενώ αντίθετα
χειροτέρεψαν οι σχέσεις με την Τουρκία, εξαιτίας του ζητήματος της Κύπρου.
Το Σεπτέμβριο μάλιστα του 1955 έγιναν διώξεις των Ελλήνων της
Κωνσταντινούπολης γνωστές ως Σεπτεμβριανά.
( Για το ζήτημα της Κύπρου δες μάθημα 11-ενότητα Ε).
4) Ποια πολιτικά πρόσωπα πρωταγωνιστούν στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 και
ποιες οι προσπάθειες τους για την ανασυγκρότηση της χώρας;
• Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στις εκλογές του 1956, όπου ψήφισαν για

πρώτη φορά γυναίκες, εκλέχθηκε πρωθυπουργός. Στα οκτώ χρόνια της
πρωθυπουργίας του προσπάθησε να πετύχει συμβιβασμό στο κυπριακό και
να αποκαταστήσει τις σχέσεις της χώρας με τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Προσανατόλισε επίσης με συνέπεια την Ελλάδα προς την Ευρώπη.
• Ο Γεώργιος Παπανδρέου πήρε την εξουσία το 1963. Διαφώνησε όμως με το

βασιλιά Κωνσταντίνο και αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1965.Κατά τη
διάρκεια της σύντομης θητείας του μία από τις σημαντικές του
πρωτοβουλίες ήταν η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Και οι δύο αυτοί σημαντικοί Έλληνες πολιτικοί,

ως πρωθυπουργοί προσπάθησαν να βελτιώσουν την οικονομική και
κοινωνική κατάσταση του λαού.
5) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην αστυφιλία και τη μετανάστευση κατά τη μεταπολεμική

περίοδο;
Εξαιτίας του Εμφύλιου, της φτώχειας και των δύσκολων συνθηκών ζωής
στην ύπαιθρο, ένα μεγάλο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού εγκαταστάθηκε
στις πόλεις, αναζητώντας δουλειά. Επίσης πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν
στην Αυστραλία, αλλά και σε χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της
Αφρικής για μια καλύτερη ζωή.
6) Τι έγινε με την εγκατάσταση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στις πόλεις;
Οι κυβερνήσεις έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη των μεγάλων

πόλεων, όπου κανείς μπορούσε να βρει ευκολότερα δουλειά παρά στην
ύπαιθρο. Έτσι χτίστηκαν πολλές πολυκατοικίες και δόθηκε έμφαση στην
ανάπτυξη της βιομηχανίας και των τουριστικών επιχειρήσεων.
7) Ποιο καθεστώς επιβλήθηκε στην Ελλάδα στις 21/4/1967 και γιατί;
Μετά την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου, η Ελλάδα αντιμετώπισε πολιτική

κρίση. Στις 21 Απριλίου του 1967 μια ομάδα στρατιωτικών, με επικεφαλής το
συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, επέβαλε δικτατορία η οποία
καταδικάστηκε από πολιτικούς και πνευματικούς ανθρώπους αλλά και από
τους απλούς πολίτες. Ορισμένοι κατέφυγαν στο εξωτερικό, ενώ άλλοι
παρέμειναν οργανώνοντας αντίσταση για να διώξουν του δικτάτορες.
8) Ποιοι ξεσηκώθηκαν πρώτοι εναντίον των δικτατόρων;
Πρώτοι εξεγέρθηκαν μαζικά την άνοιξη του 1973 οι φοιτητές, με κορύφωση

τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου.
17/11/1973
9) Πότε κατέρρευσε η δικτατορία και από ποια κυβέρνηση αποκαταστάθηκε

η δημοκρατία;
Η δικτατορία κατέρρευσε το 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο.

Κλήθηκε τότε από το Παρίσι όπου διέμενε τότε, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής,
για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η δημοκρατία
αποκαταστάθηκε και σχηματίστηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με
πρωθυπουργό τον Καραμανλή.
3η ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Κεφ. 36 Ο αγώνας για τη Μακεδονία
Ο μακεδονικός αγώνας συνέχεια της επανάστασης του 1821
 Ο Μακεδονικός αγώνας (1904-1908) ήταν η τελευταία προσπάθεια του αγώνα για

την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
 Από το 1821 ήδη οι Έλληνες της Μακεδονίας είχαν προσπαθήσει να

ελευθερωθούν αλλά χωρίς επιτυχία.
Οι προσπάθειες των ελληνικών δυνάμεων για απελευθέρωση της Μακεδονίας
 Επαναστατικά απελευθερωτικά κινήματα οργανώθηκαν το 1854 και το 1878.
 Στο κίνημα του 1878 χιλιάδες Έλληνες επαναστάτες από την Ελλάδα και τη
Μακεδονία ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.
Αρχηγοί του κινήματος ήταν Έλληνες οπλαρχηγοί από τη Μακεδονία. Το επαναστατικό
κίνημα απέτυχε και οι αρχηγοί του κατέφυγαν στην Ελλάδα. Όμως έδωσε στην ελληνική
κυβέρνηση τη δυνατότητα να προβάλλει το δίκαιο του αγώνα και να πείσει τις Μεγάλες
δυνάμεις στο συνέδριο του Βερολίνου να μην παραχωρήσουν τη Μακεδονία στη
Βουλγαρία, που την διεκδικούσε.
Η βουλγαρική απειλή
 Οι Βούλγαροι επεδίωκαν την αυτονομία της Μακεδονίας, για να μπορέσουν

ύστερα να την προσαρτήσουν πιο εύκολα. Άρχισαν τότε να στέλνουν στη Μακεδονία
αντάρτες (κομιτατζήδες) και πράκτορες που πίεζαν κυρίως τους δασκάλους και τους
ιερείς να δηλώσουν εξαρχικοί, ότι δηλ. ανήκαν στην ανεξάρτητη εκκλησία της
Βουλγαρίας.
Οι Έλληνες αντιδρούν στρατιωτικά και διπλωματικά
 Μπροστά σ’ αυτή την απειλή οι ελληνικές κοινότητες αντέδρασαν

αποτελεσματικά, ενισχύοντας τα ελληνικά σχολεία και περιφρουρώντας τις εκκλησίες
τους.
 Ταυτόχρονα αξιωματικοί του ελληνικού στρατού όπως ο Παύλος Μελάς (Αθήνα),

ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης, ο Τέλλος Αγαπηνός (Άγρας), ο Γεώργιος Τσόντος
(Κρήτη), και άλλοι πολλοί μαζί με πολλούς ντόπιους Έλληνες σχημάτισαν αντάρτικες
ομάδες για την προστασία των Ελλήνων της Μακεδονίας. Αυτοί ήταν οι Μακεδονομάχοι
που πολέμησαν για την ελευθερία της Μακεδονίας.
 Τις προσπάθειες των αντάρτικων ομάδων συντόνιζαν αξιωματικοί του ελληνικού

στρατού αλλά και διπλωμάτες όπως ο πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς, ο
υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης και ιεράρχες όπως ο μητροπολίτης
Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης κ.α.
 Έτσι απέτυχε η προσπάθεια των Βουλγάρων να αλλοιώσουν την εθνική

συνείδηση των κατοίκων της Μακεδονίας, που απελευθερώθηκε από τον ελληνικό
στρατό κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913)
Αγγελική Χαραλαμπίδου
Κεφ. 37 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι
Αιτία και αφορμή του Α΄ Βαλκανικού πολέμου
 Οι βαλκανικοί λαοί ήθελαν την εθνική τους ολοκλήρωση.
 Όταν το 1912 οι Νεότουρκοι προσπάθησαν να εκτουρκίσουν τις άλλες εθνότητες

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα τέσσερα χριστιανικά κράτη Σερβία, Βουλγαρία,
Μαυροβούνιο και Ελλάδα συμμάχησαν και κήρυξαν τον πόλεμο στην Τουρκία.
Η νικηφόρα πορεία του ελληνικού στρατού
 Ο ελληνικός στρατός, τον οποίο είχε φροντίσει να εξοπλίσει ο πρωθυπουργός

Ελευθέριος Βενιζέλος, με αρχηγό το διάδοχο Κωνσταντίνο κινήθηκε προς δύο
κατευθύνσεις: την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία, όπου και διέσπασε τις γραμμές του
εχθρού στο Σαραντάπορο.
 Κατάφερε να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου. Εκεί

εγκαταστάθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος, όπου και δολοφονήθηκε λίγους μήνες αργότερα
και τον διαδέχτηκε στο θρόνο ο Κωνσταντίνος ο οποίος είχε καταλάβει το Φεβρουάριο
του 1913 τα Γιάννενα και είχε κινηθεί προς τη Βόρειο Ήπειρο.
Η συμβολή του στόλου
 Ο ελληνικός στόλος, με αρχηγό το ναύαρχο Κουντουριώτη, κατάφερε να

εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από τη Μ. Ασία και απελευθέρωσε
πολλά νησιά του Αιγαίου.
Οι επιτυχίες των άλλων βαλκανικών δυνάμεων και οι απαιτήσεις της Βουλγαρίας
 Η Βουλγαρία κατέλαβε τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία και η Σερβία τη

Βόρεια Μακεδονία.
 Η Βουλγαρία απαιτώντας περισσότερα εδάφη ήρθε σε σύγκρουση με τους

Έλληνες και τους Σέρβους.
Η σύγκρουση ανάμεσα στους πρώην συμμάχους (Β΄ Βαλκανικός πόλεμος)
 Η Ελλάδα αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τη Βουλγαρία πήρε την Ανατολική

Μακεδονία και η Βουλγαρία κράτησε τη Δυτική Θράκη.
 Η Β. Ήπειρος παραχωρήθηκε από την Ελλάδα, ύστερα από απαίτηση των Μ.

Δυνάμεων, στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε σαν κράτος.
Τα κέρδη της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς πολέμους
 Η Ελλάδα πέτυχε να περιλάβει στα σύνορά της το μεγαλύτερο μέρος των

αλύτρωτων περιοχών (Ήπειρο, Μακεδονία, νησιά Ανατολικού Αιγαίου και Κρήτη),
διπλασιάζοντας την έκτασή της.
Κεφ. 38 Πνευματική άνθηση στο ελεύθερο ελληνικό κράτος
Η πορεία προς την πνευματική ανάπτυξη της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση
 Η Ελλάδα προσπάθησε να συμβαδίσει με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Οι

δημιουργοί στηρίχτηκαν στην ιστορία, στην παράδοση και τον πολιτισμό του ελληνικού
λαού, αλλά επηρεάστηκαν και από την Ευρώπη. Έτσι δημιούργησαν σημαντικά έργα
στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, τη μουσική και τις επιστήμες
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη λογοτεχνία
 Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη λογοτεχνία ήταν: ο Διονύσιος Σολωμός, ο

Ανδρέας Κάλβος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Κωστής Παλαμάς, ο Κ.Π. Καβάφης
και ο Άγγελος Σικελιανός.
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στις επιστήμες
 στην Ιστορία ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος
 στη Λαογραφία ο Νικόλαος Πολίτης
 στη Γλωσσολογία ο Γεώργιος Χατζηδάκις και ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη μουσική
 Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη μουσική ήταν: ο Νικόλαος Μάντζαρος

(μελοποίησε τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν του Δ. Σολωμού), ο Μανόλης
Καλομοίρης και ο Νικόλαος Σκαλκώτας
Οι δημιουργοί που ξεχώρισαν στη ζωγραφική και τη γλυπτική
 στη ζωγραφική ο Νικόλαος Γύζης, ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Γεώργιος Ιακωβίδης

κ.ά.
 στη γλυπτική ο Γιαννούλης Χαλεπάς
Κεφ. 39 Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η Ελλάδα
Αιτίες του Α΄ παγκόσμιου πολέμου
 Στις αρχές του 20ου αιώνα οι χώρες της Ευρώπης που ήταν ανεπτυγμένες
βιομηχανικά, κυρίως η Αγγλία και η Γερμανία, ήρθαν σε σύγκρουση.
 Η αναζήτηση όλο και περισσότερων πρώτων υλών για τη βιομηχανία , αλλά και η
εξεύρεση νέων αγορών για τα προϊόντα τους οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση.
 Στον πόλεμο μπήκαν και άλλα κράτη της Ευρώπης που είχαν μεταξύ τους εδαφικές
διαφορές.
Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα που χωρίστηκαν τα κράτη της Ευρώπης
 Τα κράτη της Ευρώπης χωρίστηκαν σε δύο μεγάλα στρατόπεδα, τις δυνάμεις της
Αντάντ (συνεννόησης) και της Κεντρικής αυτοκρατορίας.
 Δυνάμεις Αντάντ: Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία και αργότερα Η.Π.Α. , Αυστραλία και
Ελλάδα.
 Κεντρικές αυτοκρατορίες: Γερμανία , Αυστρία και αργότερα Βουλγαρία, Οθωμανική
αυτοκρατορία
Η αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου και πώς επεκτάθηκε
 Η αφορμή δόθηκε από τη δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας από έναν Σέρβο
φοιτητή. Αμέσως η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία (1914).
 Σε λίγες ημέρες ο πόλεμος είχε γενικευτεί σε όλη την Ευρώπη. Δύο ήταν τα κύρια
μέτωπα, το Ανατολικό (Γερμανοί εναντίον Ρώσων) και το Δυτικό (Γερμανοί εναντίον
Γάλλων).
Η στάση της Ελλάδας απέναντι στους εμπολέμους και τα προβλήματα που
δημιουργήθηκαν
 Στην Ελλάδα υπήρχαν διαφορετικές απόψεις ως προς με ποιον έπρεπε να
συμμαχήσουν. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πίστευε πως η Ελλάδα έπρεπε να
πολεμήσει στο πλευρό της Αντάντ, γιατί έβλεπε πως θα ήταν ο νικητής. Ο βασιλιάς
Κωνσταντίνος πίστευε πως νικητές θα έβγαιναν οι δυνάμεις των Κεντρικών αυτοκρατοριών
και έτσι πρότεινε να μείνει η Ελλάδα ουδέτερη.
 Η διαφωνία αυτή οδήγησε σε ανοιχτή σύγκρουση, η οποία έφερε τον λαό σε
διχασμό. Τελικά η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο στην πλευρά της Αντάντ και ο βασιλιάς
Κωνσταντίνος παραιτήθηκε και εγκατέλειψε τη χώρα.
Το τέλος του πολέμου και τα αποτελέσματά του για την Ελλάδα
 Ο πόλεμος τελείωσε το 1918 με νίκη των δυνάμεων της Αντάντ. Οι ελληνικές
δυνάμεις βοήθησαν με τη νίκη τους εναντίον των Βουλγάρων στη μάχη του Σκρα και σε
άλλα μέτωπα.
 Η Ελλάδα πήρε τη Δ. Θράκη από τη Βουλγαρία και με τη συνθήκη των Σεβρών την
Α. Θράκη από την Τουρκία (εκτός της Κωνσταντινούπολης). Από την Τουρκία πήρε επίσης
τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και τον έλεγχο της περιοχής της Σμύρνης.
Αλλαγές στο πολίτευμα της Ρωσίας
 Το 1917 ξέσπασε επανάσταση στη Ρωσία. Ο τσάρος ανατράπηκε και η Ρωσία έγινε
το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο. Η ατομική ιδιοκτησία καταργήθηκε και όλη η
γη, τα εργοστάσια , τα μεταλλεία κρατικοποιήθηκαν.
Κεφ. 40 Ο ελληνισμός της Θράκης και της Μ. Ασίας
Ο ελληνισμός της Μ. Ασίας από τα αρχαία χρόνια
 Πολλοί Έλληνες εξακολουθούν να ζουν στη Μικρά Ασία από τα αρχαία ακόμη χρόνια
 Εκεί είχε γεννηθεί ο Όμηρος.
 Στα Αλεξανδρινά χρόνια αυξήθηκε ο ελληνικός πληθυσμός και πολλοί μιλούν

ελληνικά.
 Η Βυζαντινή αυτοκρατορία δέχτηκε έντονη ελληνική επίδραση
Η οργάνωση των Ελλήνων της Μ. Ασίας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

 Η Μικρά Ασία κατακτιέται από τους Τούρκους
 Πολλοί φεύγουν άλλοι εξισλαμίζονται κι άλλοι βασανίζονται.
 Οργανώνονται γύρω από την εκκλησία και τις κοινότητες για να κρατήσουν την
πίστη, τη γλώσσα, τα έθιμα, τον πολιτισμό τους.
 Σχολεία στη Σμύρνη και στην Τραπεζούντα.
 Ασχολούνται με το εμπόριο και λαμβάνουν αξιώματα στον τουρκικό στρατό.
Οι Έλληνες του Πόντου
 Οι Έλληνες του Πόντου αναπτύσσουν ιδιαίτερα το εμπόριο και στρέφονται στα
γράμματα παρόλες τις δύσκολες συνθήκες.
 Παραμένουν πιστοί στις παραδόσεις και διατηρούν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους.
Ο υπόδουλος ελληνισμός της Βαλκανικής

 Έλληνες ζουν υποδουλωμένοι στην Ανατολική Θράκη, στην Ανατολική Ρωμυλία,
αλλά και σε όλα τα παράλια του Εύξεινου Πόντου.
Οι συνθήκες ζωής στις αρχές του 20ου αιώνα
 Οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων της Θράκης και της Μ. Ασίας στις αρχές του 20ου
αιώνα δεν ήταν ευχάριστες.
 Αντιμετώπιζαν δυσκολίες στο εμπόριο.
 Δεν υπήρχε ασφάλεια.

 Οι χριστιανοί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ζούσαν σε ένα διαρκή φόβο.
Κεφ. 41 Ο Μικρασιατικός πόλεμος
Οι Έλληνες αποβιβάζονται στην Μικρά Ασία
 Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ στέλνουν στρατό και
καταλαμβάνουν πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επειδή ήταν ανάμεσα στους
ηττημένους.
 Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει η Σμύρνη κι οι Έλληνες οραματίζονται τη Μεγάλη
Ιδέα.
Η αντίδραση των Τούρκων
 Οι Τούρκοι δε συμφωνούν με τη συνθήκη των Σεβρών και με αρχηγό τον Κεμάλ Ατατούρκ
επιτίθενται στον ελληνικό πληθυσμό.
 Τους συμπαραστέκεται ο ελληνικός στρατός και προχωρά στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.
Οι εκλογές στην Ελλάδα και η επίπτωσή τους στις στρατιωτικές επιχειρήσεις
 Ο Βενιζέλος, ψυχή της Μικρασιατικής εκστρατείας, χάνει τις εκλογές του 1920
 Οι αντίπαλοί του ενώ είχαν υποσχεθεί ότι θα σταματήσουν τον πόλεμο, ξαναφέρνουν τον
Κωνσταντίνο που συνεχίζει τον πόλεμο πέρα από κει που όριζε η συνθήκη των Σεβρών.
 Οι σύμμαχοι αρχίζουν να υποστηρίζουν τους Τούρκους εγκαταλείποντας τα εδάφη που
είχαν καταλάβει και να εφοδιάζοντας τους Τούρκους με πολεμοφόδια.
Η ελληνική προέλαση
 Ο ελληνικός στρατός φτάνει μέχρι την Άγκυρα όπου ήταν το ορμητήριο του Κεμάλ χωρίς
όμως να πετύχει αποφασιστική νίκη.
 Επειδή ο ανεφοδιασμός είναι δύσκολος και ο πόλεμος έχει κουράσει τον ελληνικό στρατό
οχυρώνεται στο Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν ΚαραΧισάρ.
Η τουρκική αντεπίθεση
 Ο Κεμάλ επιτίθεται, φτάνει μέχρι τη Σμύρνη κάνοντας όλο τον ελληνικό πληθυσμό να
οπισθοχωρήσει και καταστρέφει τη Σμύρνη.(27 Αυγούστου 1922)
 Εκεί εκτυλίσσονται σκηνές τραγωδίας με τους Έλληνες της Σμύρνης αλλά και από άλλες
περιοχές της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Άλλοι από αυτούς σφαγιάζονται κι άλλοι τρέχουν στο
λιμάνι για να φύγουν όπως μπορούν.
 Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες άφησαν την πατρίδα τους, αιχμαλωτίστηκαν ή εξοντώθηκαν.
Μια εθνική συμφορά για τον ελληνισμό.
Η συνθήκη της Λωζάνης
 Με τη συνθήκη της Λωζάνης (1920), που ισχύει μέχρι σήμερα, η Ελλάδα χάνει την
Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο.
 Γίνεται ανταλλαγή πληθυσμών. ( 1.300.000 Έλληνες ξεριζώνονται από την Τουρκία και πάνε
στην Ελλάδα και 500.000 Τούρκοι κάνουν το αντίθετο.)
 Σήμερα οι Μουσουλμάνοι της Δ. Θράκης είναι πάνω από 120.000, ενώ οι Έλληνες της
Πόλης, της Ίμβρου και Τενέδου δεν ξεπερνούν τις 3.000.
Κεφ. 42 Το διάστημα του Μεσοπολέμου
Μεσοπόλεμος
 Έτσι λέγεται το διάστημα μεταξύ του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο
 Στο διάστημα αυτό παρόλο που υπήρχε αφθονία αγαθών, δεν υπήρχαν χρήματα.
 Αυτό οδήγησε στο να μην κινείται το εμπόριο, να κλείνουν τα εργοστάσια, να

αυξάνεται η ανεργία.
 Αποτέλεσμα να βγαίνουν οι άνθρωποι και να διαδηλώνουν, να διαμαρτύρονται.
 Οι νικητές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου επέβαλαν σκληρούς όρους στις ηττημένες

χώρες κι αυτό έφερε νέες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες στη Γερμανία.
Επικράτηση δικτατορικών καθεστώτων σε πολλές χώρες της Ευρώπης
 Φιλόδοξοι άνθρωποι που υπόσχονταν κοινωνική τάξη και ευημερία κατάφεραν να

επιβάλλουν δικτατορικά καθεστώτα.
 Στην Ιταλία επικρατεί ο Μπενίτο Μουσολίνι ο ιδρυτής του φασιστικού κόμματος.
 Στη Γερμανία επικρατεί ο Αδόλφος Χίτλερ ο αρχηγός του ναζιστικού κόμματος που
υπόσχεται να κάνει τη χώρα μεγάλη δύναμη.
Η Ελλάδα την εποχή του Μεσοπολέμου
 Η Ελλάδα την εποχή του Μεσοπολέμου είχε να αντιμετωπίσει πολλά και μεγάλα
προβλήματα.
 Στην Ελλάδα την περίοδο μετά τη μικρασιατική καταστροφή, έχουν καταφθάσει

χιλιάδες πρόσφυγες που ψάχνουν στέγη κι εργασία.
 Οι πρόσφυγες εγκαθίστανται σε οικισμούς ομαδικά κυρίως στη Μακεδονία, στη

Θράκη, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και τους δίνουν νέες ονομασίες (Νέα
Σμύρνη, Νέα Ιωνία, Νέα Μουδανιά, Νέα Φιλαδέλφεια...), και συμβάλλουν σημαντικά στην
οικονομική και πνευματική ανάπτύξη της χώρας.
 Στην πολιτική δεν υπάρχει σταθερότητα. Οι φιλοβασιλικοί φέρνουν στην Ελλάδα το

βασιλιά Γεώργιο το Β΄ ο οποίος όρισε πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά.
 Ο Ιωάννης Μεταξάς στις 4 Αυγούστου 1936 επέβαλε το πολίτευμα της δικτατορίας.
Κεφ. 43 Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αιτίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου
 Η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολούθησε τα χρόνια μετά τον Α΄ παγκόσμιο
πόλεμο, που είχε σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες.
 Τα δικτατορικά καθεστώτα που επιβλήθηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ιταλία,
Ισπανία, Ελλάδα)
Οι Δυνάμεις του Άξονα και η αφορμή του πολέμου
 Ο Χίτλερ θέλει να «ξεπλύνει» την ντροπή του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και συμμαχεί
με τον Μουσολίνι (Άξονας Βερολίνου – Ρώμης).
 Τα φασιστικά καθεστώτα ( Γερμανίας – Ιταλίας) κάνουν επιθετική πολιτική με
αποκορύφωμα την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία που τότε την υποστήριζε η Αγγλία.
Οι αντίπαλοι συνασπισμοί
 Αυτή η κίνηση είχε σαν αποτέλεσμα η Αγγλία, η Γαλλία κι άλλες χώρες να κηρύξουν
τον πόλεμο στη Γερμανία.
Δυνάμεις του άξονα : Συμμαχικές δυνάμεις :

Γερμανία, Ιταλία και οι Αγγλία, Γαλλία και αργότερα Βέλγιο,
σύμμαχοί τους (Αυστρία, Ολλανδία, Δανία, Πολωνία, Ρωσία,
Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Πρώην Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα,
Ρουμανία, Βουλγαρία) Κύπρος
Τα γεγονότα του πολέμου

 Το 1941 ο Χίτλερ κάνει εισβολή στη Σοβιετική Ένωση.
 Η Ιαπωνία, σύμμαχος της Γερμανίας, απάντησε με βομβαρδισμό στον αμερικανικό
στόλο στη Χαβάη κι έτσι μπήκε κι η Αμερική στον πόλεμο που έγινε παγκόσμιος.
 Η Αμερική και η Ρωσία, μεγάλες δυνάμεις της εποχής τάχτηκαν με το μέρος των
Συμμαχικών δυνάμεων και κατατρόπωσαν το γερμανικό στρατό .
 Οι Έλληνες αντιμετώπισαν με επιτυχία δυνάμεις πολύ ανώτερες από τις δικές τους.
 Τραγικές ιστορικές στιγμές του πολέμου αυτού ήταν το ολοκαύτωμα των Εβραίων
από ναζιστές Γερμανούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης καθώς και η καταστροφή δυο
ιαπωνικών πόλεων, της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, από ατομικές βόμβες των
Αμερικάνων.
Οι συνέπειες του πολέμου
 Ο πόλεμος αυτός έληξε το 1945 με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, αλλά
αναρίθμητους νεκρούς και τραυματίες απ’ όλες τις πλευρές και ανυπολόγιστες καταστροφές
σε όλους τους τομείς.
 Γι’ αυτό δημιουργήθηκε ο ΟΗΕ ( Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) με σκοπό ένα
νέο, ειρηνικό ξεκίνημα για όλο τον κόσμο.
Κεφ. 44 Οι Έλληνες αντιμέτωποι με τους κατακτητές
Αιτία και αφορμή του ελληνοϊταλικού πολέμου - Τα σπουδαιότερα γεγονότα
 Τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 οι Ιταλοί τορπίλισαν το αντιτορπιλικό « Έλλη» στο λιμάνι
της Τήνου, για να δείξουν ότι ήθελαν να κυριαρχήσουν στη Μεσόγειο.
 Στις 28 Οκτώβρη 1940 ο Μεταξάς απαντά ΟΧΙ στο ζήτημα της Ιταλίας για παράδοση της
χώρας μας.
 Οι Ιταλοί εισβάλουν στη χώρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και οι Έλληνες σημειώνουν
μεγάλες νίκες στα βουνά της Πίνδου.
 Ο ελληνικός στρατός μπαίνει στη Βόρεια Ήπειρο όπου τον υποδέχονται ως ελευθερωτή.
Η γερμανική επίθεση και η υποδούλωση της Ελλάδας
 Η Γερμανία βοηθά την Ιταλία και στην προσπάθεια τους να κατακτήσουν την Ελλάδα και να
προχωρήσουν.
 Οι Έλληνες αγωνίζονται ηρωικά αλλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν και τους δύο
επιδρομείς.
 Οι Γερμανοί κατακτούν την Ελλάδα αλλά έχουν πολλά θύματα.
Οι συνέπειες του αγώνα των Ελλήνων
 Οι μεγάλες απώλειες που προκάλεσαν οι Έλληνες στις δυνάμεις του Άξονα.
 Οι Γερμανοί χάνουν πολύτιμο χρόνο στα σχέδια τους και καθυστερούν την εισβολή στη
Ρωσία με αποτέλεσμα να ηττηθούν λόγω της αντίστασης των Ρώσων αλλά και λόγω του ισχυρού
ρωσικού χειμώνα.
Τριπλή κατοχή
 Οι Γερμανοί με τη βοήθεια των Ιταλών κατέλαβαν την Ελλάδα και μοίρασαν τα εδάφη τους
στα τρία: δηλαδήστους Γερμανούς, στους Ιταλούς και στους Βούλγαρους που ήταν σύμμαχοι των
Γερμανών.
 Έτσι στην Ελλάδα είχαμε την περίοδο αυτή τριπλή κατοχή. Πείνα και εξαθλίωση για τους
Έλληνες. Η κατάσταση στις πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα γίνεται απελπιστική.
Η αντίδραση του λαού στους κατακτητές
 Οι Έλληνες παρά την πείνα, την εξαθλίωση, τις δύσκολες ώρες, δεν έσκυψαν το κεφάλι.
 Συνέχισαν να αγωνίζονται και να οργανώνονται για να αντιμετωπίσουν αρχικά το πρόβλημα
της επιβίωσης του λαού.
 Παράλληλα οργανώνονται σε ανταρτοπόλεμο στα ελληνικά βουνά.
 Οι Γερμανοί απάντησαν με βασανιστήρια και, ξυλοδαρμούς και φυλακίσεις σε κάθε είδους
εθνική αντίσταση των Ελλήνων. Χιλιάδες άνθρωποι αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν.
Η σημασία της Εθνικής Αντίστασης για τη νίκη των συμμάχων
 Σημαντική στιγμή της εθνικής αντίστασης ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου
που προκάλεσε μεγάλη καθυστέρηση τον ανεφοδιασμό του εχθρού και γενικά ανάγκασε Γερμανία
και Ιταλία να αφήσουν αρκετό στρατό στην Ελλάδα για να μπορέσουν να ελέγχουν την κατάσταση.
 Η Ελλάδα προσέφερε πολλά στις σύμμαχες χώρες με την γενναία στάση της, που τελικά
οδήγησε στην απελευθέρωσή της τον Οκτώβρη του 1944.
 Το 1947 η Ελλάδα πήρε και τα Δωδεκάνησα που μέχρι τότε ήταν υπό ιταλική κατοχή.

Κεφ. 45 Ο εμφύλιος πόλεμος
Η κατάσταση της χώρας μετά την απελευθέρωση – Η ανάμειξη των ξένων
στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας
 Οι αντιστασιακές οργανώσεις που έδρασαν στα χρόνια της Κατοχής ήρθαν
πολλές φορές σε σύγκρουση ακόμα και μεταξύ τους για το πως θα κυβερνηθεί η
χώρα επειδή και η σύμμαχοι αναμιγνύονταν στα εσωτερικά της Ελλάδας.
 Οι τρεις Μεγάλες δυνάμεις (Μ. Βρετανία, Η.Π.Α. Σοβ. Ένωση) είχαν
συμφωνήσει, ώστε καθεμιά να επηρεάζει τον τρόπο διακυβέρνησης κάποιων
μικρότερων χωρών.
 Τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής σχηματίστηκε από τους Έλληνες
κυβέρνηση εθνικής ενότητας που την αποτελούσε η κυβέρνηση του Βουνού που
ήταν στην Ελλάδα και η κυβέρνηση των Ελλήνων που πήγε στην Αίγυπτο όταν
ξέσπασε ο πόλεμος.
Πώς η χώρα οδηγήθηκε σε εμφύλιο πόλεμο
 Τα μέλη της κυβέρνησης εθνική ενότητας δεν συμφώνησαν σε ένα κοινό
πρόγραμμα.
 Έτσι και με την ανάμειξη των Άγγλων ανάμεσα σε όλους αυτούς ξέσπασαν
άγριες συγκρούσεις κι έτσι είχαμε νέους νεκρούς, νέες συμφορές και νέο δυνατό
μίσος ανάμεσα στους ίδιους τους Έλληνες.
 Τελικά τα αντίπαλα στρατόπεδα υπέγραψαν τη συμφωνία της Βάρκιζας με
σκοπό να ηρεμήσει η κατάσταση, αλλά δυστυχώς οι όροι δεν τηρήθηκαν και
ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος που κράτησε 4 χρόνια, ως το 1949.
Οι συνέπειες της εμφύλιας διαμάχης
 Ό,τι χειρότερο ήταν για την Ελλάδα αυτός ο εμφύλιος που ρήμαξε την ήδη
πληγωμένη χώρα.
 Σκόρπισε το μίσος και την έντονη αντιπαλότητα ανάμεσα σε ανθρώπους
της ίδιας εθνότητας κάτι που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.
 Δηλητηρίασε τις σχέσεις των Ελλήνων και έδιωξε την ομόνοια και την
ομοψυχία μακριά.
Κεφ. 31 Προσδοκίες των Ελλήνων από το νέο κράτος
Η επιλογή του Όθωνα ως αντιβασιλέα της Ελλάδας
 Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια επικράτησε αναρχία στη χώρα και γι’ αυτό οι
μεγάλες δυνάμεις επέλεξαν ως βασιλιά της Ελλάδας τον Όθωνα, γιο του βασιλιά της Βαυαρίας,
ο οποίος έφτασε στο Ναύπλιο το Γενάρη του 1883.
Η αντιβασιλεία και το έργο της
 Ο Όθωνας ήταν ανήλικος και γι’ αυτό την διακυβέρνηση της χώρας ανέλαβαν για δύο
χρόνια τρεις Βαυαροί ως αντιβασιλείς: Άρμανσπεργκ, Μάουρερ και Έυντεκ.
 Οι Βαυαροί πήραν δραστικά μέτρα για τη συγκρότηση του κράτους και κυρίως για τη
διασφάλιση της τάξης.:
α) οργάνωσαν τακτικό στρατό, με ιππικό και πυροβολικό
β) για την καλύτερη διοίκηση της χώρας την χώρισαν σε δέκα νομούς και τους νομούς σε
δήμους
γ) η εκκλησία της Ελλάδας, για να μην επεμβαίνουν οι Τούρκοι στη διοίκησή της αποσπάστηκε
από το Πατριαρχείο και έγινε αυτοκέφαλη ( αυτοδιοίκητη).
Η δυσαρέσκεια των Ελλήνων από τη διακυβέρνηση της χώρας από τους Βαυαρούς
 Οι Έλληνες δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι από τη διακυβέρνηση των Βαυαρών. Οι

λόγοι ήταν οι εξής:
 υπήρχε φτώχεια
 οι Μεγάλες δυνάμεις αναμειγνύονταν στην πολιτική ζωή της χώρας
 ο Όθωνας όπως και όλοι οι Βαυαροί ήταν ξένοι ως προς την ελληνική νοοτροπία (οι
περισσότεροι δεν μιλούσαν καν ελληνικά)
 η διακυβέρνηση του Όθωνα ήταν απολυταρχική
 οι αγωνιστές της επανάστασης παραμερίστηκαν και ταπεινώθηκαν. Θύμα της
κατάστασης αυτής ήταν και ο Κολοκοτρώνης ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο από
την αντιβασιλεία, αλλά ευτυχώς η ποινή δεν εκτελέστηκε.
Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου
 Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843 ο συνταγματάρχης Καλλέργης μαζί με τον Μακρυγιάννη

και άλλους αγωνιστές κύκλωσαν το παλάτι. Κάτω από την πίεση στρατού και λαού ο Όθωνας
αναγκάστηκε να παραχωρήσει σύνταγμα. Το πολίτευμα έγινε συνταγματική μοναρχία αλλά ο
τρόπος διακυβέρνησης δεν άλλαξε ουσιαστικά.
Η στάση του Όθωνα ως προς την επέκταση του Ελληνικού κράτους και η εκθρόνισή
του
 Ο Όθωνας πίστευε πως το ελληνικό κράτος έπρεπε να επεκταθεί και να συμπεριλάβει

στα εδάφη του και αυτά που ενώ είχαν επαναστατήσει δεν συμπεριλήφθηκαν στο νεοσύστατο
ελληνικό κράτος. Ήταν θερμός υποστηρικτής της Μεγάλης Ιδέας
 Για το σκοπό αυτό κατέβαλε αρκετές προσπάθειες, οι οποίες όμως απέτυχαν. Η

αποτυχία αυτή δημιούργησε μεγαλύτερη δυσαρέσκεια και σε συνδυασμό με τη γενικότερη
άσχημη κατάσταση οδήγησε στην εκθρόνιση του Όθωνα το 1862 και στην αναχώρησή του
από την Ελλάδα.
Κεφ. 32 H καθημερινή ζωή στα χρόνια του Όθωνα
Ο τρόπος ζωής των Ελλήνων στα χρόνια του Όθωνα
 Οι Έλληνες στα χρόνια του Όθωνα αλλά και αργότερα συνέχισαν να ζουν με τον ίδιο
τρόπο που ζούσαν στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
 Βέβαια με την απόκτηση της ελευθερίας τους μπορούσαν να δώσουν λαμπρότητα στα
ήθη και στα έθιμά τους.
Οι ασχολίες των κατοίκων του ελεύθερου ελληνικού κράτους
 Οι κυριότερες ασχολίες των ελλήνων στα πρώτα χρόνια του ελεύθερου κράτους ήταν οι
εξής:
 Γεωργία και κτηνοτροφία

 Ελάχιστοι με το εμπόριο και τη βιοτεχνία
 Παραγωγή αγαθών (στάρι, λάδι, ελιές, όσπρια κ.ά. ) από κάθε οικογένεια για τις ανάγκες
της χρονιάς.
 Συγκέντρωση ξύλων για τις ανάγκες του σπιτιού.
 Ύφαιναν τα ρούχα και τα σκεπάσματα που χρειαζόταν η οικογένεια στον αργαλειό του
σπιτιού τους.
 Πραματευτάδες γύριζαν τις πόλεις και τα χωριά και τροφοδοτούσαν τις οικογένειες τα
προϊόντα που δεν έφτιαχναν οι ίδιες.
Οι πόλεις και οι μετακινήσεις στα χρόνια του Όθωνα
 Οι πόλεις την εποχή του Όθωνα δεν ήταν πολύ μεγάλες. Για παράδειγμα η Αθήνα το
1832 είχε 4.000 κατοίκους και το 1862 είχε φτάσει τις 43.000 .
 Δρόμοι δεν υπήρχαν και η συγκοινωνία ήταν ανύπαρκτη. Οι μετακινήσεις γίνονταν με

ζώα ή με τα πόδια. Επίσης υπήρχαν ληστές που έκαναν επιθέσεις στους ταξιδιώτες, παρά τις
προσπάθειες για να αντιμετωπιστούν. Στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν την ατμομηχανή , αλλά
στην Ελλάδα ήταν άγνωστη για πολλά χρόνια.
Η οργάνωση των δημοσίων υπηρεσιών
 Μια από τις βασικές προσπάθειες του νεοσύστατου κράτους ήταν η οργάνωση της
ταχυδρομικής υπηρεσίας. Έως τότε η μεταφορά των γραμμάτων γινόταν με γαϊδουράκια, τα
οποία δεν ήταν και ιδιαίτερα ασφαλή.
 Σχολεία υπήρχαν μόνο σε κεφαλοχώρια και ήταν λίγα.
Η κοινωνική ζωή στις πόλεις – Η διατήρηση της ιδιαιτερότητας των Ελλήνων
 Η νέα πρωτεύουσα ήταν η Αθήνα. Εκεί άρχισε να υπάρχει κοσμική ζωή όπως:
συναντήσεις, περίπατοι και άλλα. Στο Παλάτι γίνονταν χοροεσπερίδες στις οποίες οι Έλληνες
σιγά σιγά άρχισαν να μη φορούν μόνο τις παραδοσιακές φορεσιές, αλλά και ευρωπαϊκά
ρούχα τα οποία τα έλεγαν «φράγκικα».
 Οι Έλληνες εκδήλωσαν την ιδιαιτερότητά τους, την οποία, παρόλο που επηρεάστηκαν
από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, κατάφεραν να διατηρήσουν μέχρι σήμερα.
Κεφ. 33 Από τη μια γενιά του ’21 σε μια νέα γενιά πολιτικών
Ανακήρυξη Γεωργίου Α΄ βασιλιά των Ελλήνων και ένωση Επτανήσων
 Μετά από πρόταση των Μεγάλων δυνάμεων (1863), «βασιλιάς των Ελλήνων»
ανακηρύσσεται ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος Γλύξκμπουργκ.
 Η Αγγλία για να εξασφαλίσει τη συμπάθεια του νέου βασιλιά , αλλά και των
Ελλήνων, παραχωρεί στην Ελλάδα τα Επτάνησα (1864) τα οποία της
δημιουργούσαν περισσότερα προβλήματα παρά οφέλη.
Ψήφιση νέου συντάγματος
 Το νέο σύνταγμα ψηφίστηκε το 1864 και ήταν από τα πιο δημοκρατικά της
εποχής του. Το πολίτευμα της Ελλάδας γινόταν βασιλευομένη δημοκρατία,
περιοριζόταν η δύναμη του βασιλιά και αναγνωριζόταν η ελευθερία του τύπου.
Κρητική επανάσταση
 Η Κρητική επανάσταση ξέσπασε το 1866 και τα αποτελέσματά της ήταν το

ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και η αποτυχία της.
Προσπάθειες οικονομικού εκσυγχρονισμού
 Στα χρόνια του Καποδίστρια και του Όθωνα οι προσπάθειες έγιναν για την
επανόρθωση των καταστροφών κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Στην περίοδο
αυτή παραχωρήθηκαν κτήματα σε ακτήμονες γεωργούς και οργανώθηκε η
οικονομία. Επίσης δραστηριοποιήθηκαν οι Έλληνες επιχειρηματίες, κυρίως στο
εμπόριο.
 Επειδή η βιομηχανία δεν αναπτύχθηκε, χρειαζόταν να γίνουν εισαγωγές ξένων
προϊόντων. Έτσι τα έξοδα ήταν πάντα περισσότερα από τα έσοδα και έπρεπε να
δανειστούμε. Αυτό το γεγονός μεγάλωσε την εξάρτηση της χώρας (οικονομική και
εθνική) από το εξωτερικό.
Προσπάθειες πολιτικού εκσυγχρονισμού
 Τη γενιά των πολιτικών του ’21 διαδέχτηκε μια άλλη νεότερη γενιά , η οποία
κατάφερε να ομαλοποιήσει τα πράγματα στον πολιτικό χώρο.
 Η πιο σοβαρή αλλαγή που έγινε με εισήγηση του Χαρίλαου Τρικούπη το 1875,
ήταν η καθιέρωση της «αρχής της δεδηλωμένης». Σύμφωνα με αυτήν ο βασιλιάς
ήταν υποχρεωμένος να δώσει εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του
κόμματος που είχε την πλειοψηφία στη βουλή. Μέχρι τότε μπορούσε να την αναθέτει
σε όποιον ήθελε.
Κεφ. 34 Ένταση στα Βαλκάνια
Η κατάσταση στα Βαλκάνια το 19ο αιώνα
 Η βαλκανική χερσόνησος ως τις αρχές του 19ου αιώνα ήταν τμήμα της
Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Πρώτοι οι Έλληνες κατάφεραν να αποκτήσουν την
ελευθερία τους και να δημιουργήσουν ανεξάρτητο κράτος.
 Στη συνέχεια και άλλοι βαλκανικοί λαοί (Βούλγαροι, Σέρβοι, Ρουμάνοι)

εξασφάλισαν αυτονομία ή ανεξαρτησία. Πολλά όμως εδάφη παρέμειναν στην κατοχή
των Τούρκων.
 Η προσπάθεια των λαών αυτών για απελευθέρωση και τα συγκρουόμενα

συμφέροντα των Μεγάλων δυνάμεων περιέπλεξαν ακόμα περισσότερο το Ανατολικό
ζήτημα.
Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος και η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
 Η Ρωσία για να προστατεύσει τα συμφέροντα των σλαβικών λαών των

Βαλκανίων αλλά και τα δικά της συμφέροντα οδηγήθηκε σε πόλεμο με την Τουρκία.
 Το 1878 η Ρωσία νίκησε την Τουρκία και την υποχρέωσε να υπογράψει τη

συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Με τη συνθήκη αυτή η Ρωσία απέκτησε μεγάλη
επιρροή στα Βαλκάνια και δημιουργήθηκε μεγάλο βουλγαρικό κράτος σε βάρος
ελληνικών περιοχών.
Η συνθήκη του Βερολίνου
 Οι άλλες μεγάλες δυνάμεις αντέδρασαν κι έκαναν το συνέδριο του Βερολίνου.

Εκεί οι αποφάσεις ευνόησαν την Τουρκία, και
 Η Σερβία και η Ρουμανία έγιναν ανεξάρτητες.

 Η Βουλγαρία περιορίστηκε εδαφικά και παρέμεινε αυτόνομη.
 Αυτονομία δόθηκε στην Ανατολική Ρωμυλία.
 Η Τουρκία παραχώρησε την Κύπρο στην Αγγλία.
Η στάση της Ελλάδας και οι συνέπειές της
 Η Ελλάδα δεν μπόρεσε να αντιδράσει και να αλλάξει τις αποφάσεις των Μ.

δυνάμεων. Η αντιπροσωπεία της δεν έγινε καν δεκτή στο συνέδριο του Βερολίνου.
 Τελικά το μοναδικό που δέχτηκαν οι Μεγάλες δυνάμεις ήταν να γίνουν διμερείς

διαπραγματεύσεις για την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα.
 Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 3 χρόνια και το 1881 η Θεσσαλία και ένα

μέρος της Ηπείρου (περιοχή Άρτας) ενώθηκε με την Ελλάδα.
Κεφ. 35 Εξελίξεις στον ελληνικό χώρο
Οι συνέπειες της προσάρτησης της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου
 Ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις
πολλαπλασιάστηκαν.
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας την περίοδο αυτή και τα έργα που έγιναν
 Πρωθυπουργός ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης. Με κεφάλαια και δάνεια από το
εξωτερικό κατάφερε να κάνει μεγάλα έργα όπως: η διάνοιξη της διώρυγας της
Κορίνθου, η αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας και η ανάπτυξη του σιδηροδρομικού
δικτύου.
Οι συνέπειες του υπέρμετρου εξωτερικού δανεισμού
 Το εξωτερικό χρέος μεγάλωσε πολύ και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δηλώσει
πτώχευση.
Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 οι συνέπειές του για την Ελλάδα
 Στην Κρήτη ξέσπασε επαναστατικό κίνημα (1897) το οποίο υποστήριξε η
ελληνική κυβέρνηση.
 Αυτό είχε σαν συνέπεια την κήρυξη του πολέμου από την Τουρκία και την
εισβολή στη Θεσσαλία. Ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε και η Ελλάδα πλήρωσε
πολεμική αποζημίωση. Επειδή χρήματα δεν υπήρχαν ζήτησε δάνειο από τις Μ.
Δυνάμεις, οι οποίες, για να της το δώσουν, ζήτησαν να διαχειρίζονται ορισμένα από
τα έσοδα του κράτους.
Η επανάσταση των Νεότουρκων
 Η απολυταρχική διοίκηση του σουλτάνου και οι επεμβάσεις των Μ. Δυνάμεων
προκάλεσαν την αντίδραση κάποιων φιλελεύθερων Τούρκων, των Νεότουρκων, οι
οποίοι έκαναν επαναστατικό κίνημα το 1908 και ανάγκασαν το σουλτάνο να
παραχωρήσει σύνταγμα.
Η στάση της κυβέρνησης στην επανάσταση της Κρήτης
 Η Κρήτη επαναστάτησε το 1908 και κήρυξε την ένωση με την Ελλάδα. Η
κυβέρνηση τήρησε ουδέτερη στάση φοβούμενη την επανάληψη των γεγονότων του
1897.
Το κίνημα στο Γουδί ως συνέπεια της στάσης της κυβέρνησης
 Η ουδετερότητα της κυβέρνησης μεγάλωσε η αγανάκτηση του λαού εναντίον
της. Αυτό οδήγησε σε κίνημα των αξιωματικών στο Γουδί (1909), που ανάγκασε την
κυβέρνηση σε παραίτηση.
Η είσοδος του Ελευθέριου Βενιζέλου στην πολιτική ζωή της Ελλάδας
 Ως σύμβουλος και αργότερα ως πρωθυπουργός, ένας νέος πολιτικός από την
Κρήτη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος οργάνωσε και εξόπλισε το στρατό και
ανασυγκρότησε την Ελλάδα.
Κεφ. 36 Ο αγώνας για τη Μακεδονία
Ο μακεδονικός αγώνας συνέχεια της επανάστασης του 1821
 Ο Μακεδονικός αγώνας (1904-1908) ήταν η τελευταία προσπάθεια του αγώνα για

την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
 Από το 1821 ήδη οι Έλληνες της Μακεδονίας είχαν προσπαθήσει να

ελευθερωθούν αλλά χωρίς επιτυχία.
Οι προσπάθειες των ελληνικών δυνάμεων για απελευθέρωση της Μακεδονίας
 Επαναστατικά απελευθερωτικά κινήματα οργανώθηκαν το 1854 και το 1878.
 Στο κίνημα του 1878 χιλιάδες Έλληνες επαναστάτες από την Ελλάδα και τη
Μακεδονία ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.
Αρχηγοί του κινήματος ήταν Έλληνες οπλαρχηγοί από τη Μακεδονία. Το επαναστατικό
κίνημα απέτυχε και οι αρχηγοί του κατέφυγαν στην Ελλάδα. Όμως έδωσε στην ελληνική
κυβέρνηση τη δυνατότητα να προβάλλει το δίκαιο του αγώνα και να πείσει τις Μεγάλες
δυνάμεις στο συνέδριο του Βερολίνου να μην παραχωρήσουν τη Μακεδονία στη
Βουλγαρία, που την διεκδικούσε.
Η βουλγαρική απειλή
 Οι Βούλγαροι επεδίωκαν την αυτονομία της Μακεδονίας, για να μπορέσουν

ύστερα να την προσαρτήσουν πιο εύκολα. Άρχισαν τότε να στέλνουν στη Μακεδονία
αντάρτες (κομιτατζήδες) και πράκτορες που πίεζαν κυρίως τους δασκάλους και τους
ιερείς να δηλώσουν εξαρχικοί, ότι δηλ. ανήκαν στην ανεξάρτητη εκκλησία της
Βουλγαρίας.
Οι Έλληνες αντιδρούν στρατιωτικά και διπλωματικά
 Μπροστά σ’ αυτή την απειλή οι ελληνικές κοινότητες αντέδρασαν

αποτελεσματικά, ενισχύοντας τα ελληνικά σχολεία και περιφρουρώντας τις εκκλησίες
τους.
 Ταυτόχρονα αξιωματικοί του ελληνικού στρατού όπως ο Παύλος Μελάς (Αθήνα),

ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης, ο Τέλλος Αγαπηνός (Άγρας), ο Γεώργιος Τσόντος
(Κρήτη), και άλλοι πολλοί μαζί με πολλούς ντόπιους Έλληνες σχημάτισαν αντάρτικες
ομάδες για την προστασία των Ελλήνων της Μακεδονίας. Αυτοί ήταν οι Μακεδονομάχοι
που πολέμησαν για την ελευθερία της Μακεδονίας.
 Τις προσπάθειες των αντάρτικων ομάδων συντόνιζαν αξιωματικοί του ελληνικού

στρατού αλλά και διπλωμάτες όπως ο πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς, ο
υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης και ιεράρχες όπως ο μητροπολίτης
Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης κ.α.
 Έτσι απέτυχε η προσπάθεια των Βουλγάρων να αλλοιώσουν την εθνική

συνείδηση των κατοίκων της Μακεδονίας, που απελευθερώθηκε από τον ελληνικό
στρατό κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913)
Κεφ. 37 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι
Αιτία και αφορμή του Α΄ Βαλκανικού πολέμου
 Οι βαλκανικοί λαοί ήθελαν την εθνική τους ολοκλήρωση.
 Όταν το 1912 οι Νεότουρκοι προσπάθησαν να εκτουρκίσουν τις άλλες εθνότητες

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα τέσσερα χριστιανικά κράτη Σερβία, Βουλγαρία,
Μαυροβούνιο και Ελλάδα συμμάχησαν και κήρυξαν τον πόλεμο στην Τουρκία.
Η νικηφόρα πορεία του ελληνικού στρατού
 Ο ελληνικός στρατός, τον οποίο είχε φροντίσει να εξοπλίσει ο πρωθυπουργός

Ελευθέριος Βενιζέλος, με αρχηγό το διάδοχο Κωνσταντίνο κινήθηκε προς δύο
κατευθύνσεις: την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία, όπου και διέσπασε τις γραμμές του
εχθρού στο Σαραντάπορο.
 Κατάφερε να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου. Εκεί

εγκαταστάθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος, όπου και δολοφονήθηκε λίγους μήνες αργότερα
και τον διαδέχτηκε στο θρόνο ο Κωνσταντίνος ο οποίος είχε καταλάβει το Φεβρουάριο
του 1913 τα Γιάννενα και είχε κινηθεί προς τη Βόρειο Ήπειρο.
Η συμβολή του στόλου
 Ο ελληνικός στόλος, με αρχηγό το ναύαρχο Κουντουριώτη, κατάφερε να

εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από τη Μ. Ασία και απελευθέρωσε
πολλά νησιά του Αιγαίου.
Οι επιτυχίες των άλλων βαλκανικών δυνάμεων και οι απαιτήσεις της Βουλγαρίας
 Η Βουλγαρία κατέλαβε τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία και η Σερβία τη

Βόρεια Μακεδονία.
 Η Βουλγαρία απαιτώντας περισσότερα εδάφη ήρθε σε σύγκρουση με τους

Έλληνες και τους Σέρβους.
Η σύγκρουση ανάμεσα στους πρώην συμμάχους (Β΄ Βαλκανικός πόλεμος)
 Η Ελλάδα αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τη Βουλγαρία πήρε την Ανατολική

Μακεδονία και η Βουλγαρία κράτησε τη Δυτική Θράκη.
 Η Β. Ήπειρος παραχωρήθηκε από την Ελλάδα, ύστερα από απαίτηση των Μ.

Δυνάμεων, στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε σαν κράτος.
Τα κέρδη της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς πολέμους
 Η Ελλάδα πέτυχε να περιλάβει στα σύνορά της το μεγαλύτερο μέρος των

αλύτρωτων περιοχών (Ήπειρο, Μακεδονία, νησιά Ανατολικού Αιγαίου και Κρήτη),
διπλασιάζοντας την έκτασή της.
Κεφ. 38 Πνευματική άνθηση στο ελεύθερο ελληνικό κράτος
Η πορεία προς την πνευματική ανάπτυξη της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση
 Η Ελλάδα προσπάθησε να συμβαδίσει με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Οι

δημιουργοί στηρίχτηκαν στην ιστορία, στην παράδοση και τον πολιτισμό του ελληνικού
λαού, αλλά επηρεάστηκαν και από την Ευρώπη. Έτσι δημιούργησαν σημαντικά έργα
στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, τη μουσική και τις επιστήμες
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη λογοτεχνία
 Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη λογοτεχνία ήταν: ο Διονύσιος Σολωμός, ο

Ανδρέας Κάλβος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Κωστής Παλαμάς, ο Κ.Π. Καβάφης
και ο Άγγελος Σικελιανός.
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στις επιστήμες
 στην Ιστορία ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος
 στη Λαογραφία ο Νικόλαος Πολίτης
 στη Γλωσσολογία ο Γεώργιος Χατζηδάκις και ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης
Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη μουσική
 Οι σημαντικότεροι δημιουργοί στη μουσική ήταν: ο Νικόλαος Μάντζαρος

(μελοποίησε τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν του Δ. Σολωμού), ο Μανόλης
Καλομοίρης και ο Νικόλαος Σκαλκώτας
Οι δημιουργοί που ξεχώρισαν στη ζωγραφική και τη γλυπτική
 στη ζωγραφική ο Νικόλαος Γύζης, ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Γεώργιος Ιακωβίδης

κ.ά.
 στη γλυπτική ο Γιαννούλης Χαλεπάς

Κεφ. 39 Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η Ελλάδα
Αιτίες του Α΄ παγκόσμιου πολέμου
 Στις αρχές του 20ου αιώνα οι χώρες της Ευρώπης που ήταν ανεπτυγμένες
βιομηχανικά, κυρίως η Αγγλία και η Γερμανία, ήρθαν σε σύγκρουση.
 Η αναζήτηση όλο και περισσότερων πρώτων υλών για τη βιομηχανία , αλλά και η
εξεύρεση νέων αγορών για τα προϊόντα τους οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση.
 Στον πόλεμο μπήκαν και άλλα κράτη της Ευρώπης που είχαν μεταξύ τους εδαφικές
διαφορές.
Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα που χωρίστηκαν τα κράτη της Ευρώπης
 Τα κράτη της Ευρώπης χωρίστηκαν σε δύο μεγάλα στρατόπεδα, τις δυνάμεις της
Αντάντ (συνεννόησης) και της Κεντρικής αυτοκρατορίας.
 Δυνάμεις Αντάντ: Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία και αργότερα Η.Π.Α. , Αυστραλία και
Ελλάδα.
 Κεντρικές αυτοκρατορίες: Γερμανία , Αυστρία και αργότερα Βουλγαρία, Οθωμανική
αυτοκρατορία
Η αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου και πώς επεκτάθηκε
 Η αφορμή δόθηκε από τη δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας από έναν Σέρβο
φοιτητή. Αμέσως η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία (1914).
 Σε λίγες ημέρες ο πόλεμος είχε γενικευτεί σε όλη την Ευρώπη. Δύο ήταν τα κύρια
μέτωπα, το Ανατολικό (Γερμανοί εναντίον Ρώσων) και το Δυτικό (Γερμανοί εναντίον
Γάλλων).
Η στάση της Ελλάδας απέναντι στους εμπολέμους και τα προβλήματα που
δημιουργήθηκαν
 Στην Ελλάδα υπήρχαν διαφορετικές απόψεις ως προς με ποιον έπρεπε να
συμμαχήσουν. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πίστευε πως η Ελλάδα έπρεπε να
πολεμήσει στο πλευρό της Αντάντ, γιατί έβλεπε πως θα ήταν ο νικητής. Ο βασιλιάς
Κωνσταντίνος πίστευε πως νικητές θα έβγαιναν οι δυνάμεις των Κεντρικών αυτοκρατοριών
και έτσι πρότεινε να μείνει η Ελλάδα ουδέτερη.
 Η διαφωνία αυτή οδήγησε σε ανοιχτή σύγκρουση, η οποία έφερε τον λαό σε
διχασμό. Τελικά η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο στην πλευρά της Αντάντ και ο βασιλιάς
Κωνσταντίνος παραιτήθηκε και εγκατέλειψε τη χώρα.
Το τέλος του πολέμου και τα αποτελέσματά του για την Ελλάδα
 Ο πόλεμος τελείωσε το 1918 με νίκη των δυνάμεων της Αντάντ. Οι ελληνικές
δυνάμεις βοήθησαν με τη νίκη τους εναντίον των Βουλγάρων στη μάχη του Σκρα και σε
άλλα μέτωπα.
 Η Ελλάδα πήρε τη Δ. Θράκη από τη Βουλγαρία και με τη συνθήκη των Σεβρών την
Α. Θράκη από την Τουρκία (εκτός της Κωνσταντινούπολης). Από την Τουρκία πήρε επίσης
τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και τον έλεγχο της περιοχής της Σμύρνης.
Αλλαγές στο πολίτευμα της Ρωσίας
 Το 1917 ξέσπασε επανάσταση στη Ρωσία. Ο τσάρος ανατράπηκε και η Ρωσία έγινε
το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο. Η ατομική ιδιοκτησία καταργήθηκε και όλη η
γη, τα εργοστάσια , τα μεταλλεία κρατικοποιήθηκαν.
Κεφ. 40 Ο ελληνισμός της Θράκης και της Μ. Ασίας
Ο ελληνισμός της Μ. Ασίας από τα αρχαία χρόνια
 Πολλοί Έλληνες εξακολουθούν να ζουν στη Μικρά Ασία από τα αρχαία ακόμη χρόνια
 Εκεί είχε γεννηθεί ο Όμηρος.
 Στα Αλεξανδρινά χρόνια αυξήθηκε ο ελληνικός πληθυσμός και πολλοί μιλούν

ελληνικά.
 Η Βυζαντινή αυτοκρατορία δέχτηκε έντονη ελληνική επίδραση
Η οργάνωση των Ελλήνων της Μ. Ασίας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

 Η Μικρά Ασία κατακτιέται από τους Τούρκους
 Πολλοί φεύγουν άλλοι εξισλαμίζονται κι άλλοι βασανίζονται.
 Οργανώνονται γύρω από την εκκλησία και τις κοινότητες για να κρατήσουν την
πίστη, τη γλώσσα, τα έθιμα, τον πολιτισμό τους.
 Σχολεία στη Σμύρνη και στην Τραπεζούντα.
 Ασχολούνται με το εμπόριο και λαμβάνουν αξιώματα στον τουρκικό στρατό.
Οι Έλληνες του Πόντου
 Οι Έλληνες του Πόντου αναπτύσσουν ιδιαίτερα το εμπόριο και στρέφονται στα
γράμματα παρόλες τις δύσκολες συνθήκες.
 Παραμένουν πιστοί στις παραδόσεις και διατηρούν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους.
Ο υπόδουλος ελληνισμός της Βαλκανικής

 Έλληνες ζουν υποδουλωμένοι στην Ανατολική Θράκη, στην Ανατολική Ρωμυλία,
αλλά και σε όλα τα παράλια του Εύξεινου Πόντου.
Οι συνθήκες ζωής στις αρχές του 20ου αιώνα
 Οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων της Θράκης και της Μ. Ασίας στις αρχές του 20ου
αιώνα δεν ήταν ευχάριστες.
 Αντιμετώπιζαν δυσκολίες στο εμπόριο.
 Δεν υπήρχε ασφάλεια.

 Οι χριστιανοί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ζούσαν σε ένα διαρκή φόβο.
Κεφ. 41 Ο Μικρασιατικός πόλεμος
Οι Έλληνες αποβιβάζονται στην Μικρά Ασία
 Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ στέλνουν στρατό και
καταλαμβάνουν πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επειδή ήταν ανάμεσα στους
ηττημένους.
 Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει η Σμύρνη κι οι Έλληνες οραματίζονται τη Μεγάλη
Ιδέα.
Η αντίδραση των Τούρκων
 Οι Τούρκοι δε συμφωνούν με τη συνθήκη των Σεβρών και με αρχηγό τον Κεμάλ Ατατούρκ
επιτίθενται στον ελληνικό πληθυσμό.
 Τους συμπαραστέκεται ο ελληνικός στρατός και προχωρά στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας.
Οι εκλογές στην Ελλάδα και η επίπτωσή τους στις στρατιωτικές επιχειρήσεις
 Ο Βενιζέλος, ψυχή της Μικρασιατικής εκστρατείας, χάνει τις εκλογές του 1920
 Οι αντίπαλοί του ενώ είχαν υποσχεθεί ότι θα σταματήσουν τον πόλεμο, ξαναφέρνουν τον
Κωνσταντίνο που συνεχίζει τον πόλεμο πέρα από κει που όριζε η συνθήκη των Σεβρών.
 Οι σύμμαχοι αρχίζουν να υποστηρίζουν τους Τούρκους εγκαταλείποντας τα εδάφη που
είχαν καταλάβει και να εφοδιάζοντας τους Τούρκους με πολεμοφόδια.
Η ελληνική προέλαση
 Ο ελληνικός στρατός φτάνει μέχρι την Άγκυρα όπου ήταν το ορμητήριο του Κεμάλ χωρίς
όμως να πετύχει αποφασιστική νίκη.
 Επειδή ο ανεφοδιασμός είναι δύσκολος και ο πόλεμος έχει κουράσει τον ελληνικό στρατό
οχυρώνεται στο Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν ΚαραΧισάρ.
Η τουρκική αντεπίθεση
 Ο Κεμάλ επιτίθεται, φτάνει μέχρι τη Σμύρνη κάνοντας όλο τον ελληνικό πληθυσμό να
οπισθοχωρήσει και καταστρέφει τη Σμύρνη.(27 Αυγούστου 1922)
 Εκεί εκτυλίσσονται σκηνές τραγωδίας με τους Έλληνες της Σμύρνης αλλά και από άλλες
περιοχές της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Άλλοι από αυτούς σφαγιάζονται κι άλλοι τρέχουν στο
λιμάνι για να φύγουν όπως μπορούν.
 Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες άφησαν την πατρίδα τους, αιχμαλωτίστηκαν ή εξοντώθηκαν.
Μια εθνική συμφορά για τον ελληνισμό.
Η συνθήκη της Λωζάνης
 Με τη συνθήκη της Λωζάνης (1920), που ισχύει μέχρι σήμερα, η Ελλάδα χάνει την
Ανατολική Θράκη και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο.
 Γίνεται ανταλλαγή πληθυσμών. ( 1.300.000 Έλληνες ξεριζώνονται από την Τουρκία και πάνε
στην Ελλάδα και 500.000 Τούρκοι κάνουν το αντίθετο.)
 Σήμερα οι Μουσουλμάνοι της Δ. Θράκης είναι πάνω από 120.000, ενώ οι Έλληνες της
Πόλης, της Ίμβρου και Τενέδου δεν ξεπερνούν τις 3.000.
Κεφ. 42 Το διάστημα του Μεσοπολέμου
Μεσοπόλεμος
 Έτσι λέγεται το διάστημα μεταξύ του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο
 Στο διάστημα αυτό παρόλο που υπήρχε αφθονία αγαθών, δεν υπήρχαν χρήματα.
 Αυτό οδήγησε στο να μην κινείται το εμπόριο, να κλείνουν τα εργοστάσια, να

αυξάνεται η ανεργία.
 Αποτέλεσμα να βγαίνουν οι άνθρωποι και να διαδηλώνουν, να διαμαρτύρονται.
 Οι νικητές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου επέβαλαν σκληρούς όρους στις ηττημένες

χώρες κι αυτό έφερε νέες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες στη Γερμανία.
Επικράτηση δικτατορικών καθεστώτων σε πολλές χώρες της Ευρώπης
 Φιλόδοξοι άνθρωποι που υπόσχονταν κοινωνική τάξη και ευημερία κατάφεραν να

επιβάλλουν δικτατορικά καθεστώτα.
 Στην Ιταλία επικρατεί ο Μπενίτο Μουσολίνι ο ιδρυτής του φασιστικού κόμματος.
 Στη Γερμανία επικρατεί ο Αδόλφος Χίτλερ ο αρχηγός του ναζιστικού κόμματος που
υπόσχεται να κάνει τη χώρα μεγάλη δύναμη.
Η Ελλάδα την εποχή του Μεσοπολέμου
 Η Ελλάδα την εποχή του Μεσοπολέμου είχε να αντιμετωπίσει πολλά και μεγάλα
προβλήματα.
 Στην Ελλάδα την περίοδο μετά τη μικρασιατική καταστροφή, έχουν καταφθάσει

χιλιάδες πρόσφυγες που ψάχνουν στέγη κι εργασία.
 Οι πρόσφυγες εγκαθίστανται σε οικισμούς ομαδικά κυρίως στη Μακεδονία, στη

Θράκη, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και τους δίνουν νέες ονομασίες (Νέα
Σμύρνη, Νέα Ιωνία, Νέα Μουδανιά, Νέα Φιλαδέλφεια...), και συμβάλλουν σημαντικά στην
οικονομική και πνευματική ανάπτύξη της χώρας.
 Στην πολιτική δεν υπάρχει σταθερότητα. Οι φιλοβασιλικοί φέρνουν στην Ελλάδα το

βασιλιά Γεώργιο το Β΄ ο οποίος όρισε πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά.
 Ο Ιωάννης Μεταξάς στις 4 Αυγούστου 1936 επέβαλε το πολίτευμα της δικτατορίας.

Κεφ. 43 Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αιτίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου
 Η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολούθησε τα χρόνια μετά τον Α΄ παγκόσμιο
πόλεμο, που είχε σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες.
 Τα δικτατορικά καθεστώτα που επιβλήθηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ιταλία,
Ισπανία, Ελλάδα)
Οι Δυνάμεις του Άξονα και η αφορμή του πολέμου
 Ο Χίτλερ θέλει να «ξεπλύνει» την ντροπή του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και συμμαχεί
με τον Μουσολίνι (Άξονας Βερολίνου – Ρώμης).
 Τα φασιστικά καθεστώτα ( Γερμανίας – Ιταλίας) κάνουν επιθετική πολιτική με
αποκορύφωμα την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία που τότε την υποστήριζε η Αγγλία.
Οι αντίπαλοι συνασπισμοί
 Αυτή η κίνηση είχε σαν αποτέλεσμα η Αγγλία, η Γαλλία κι άλλες χώρες να κηρύξουν
τον πόλεμο στη Γερμανία.
Δυνάμεις του άξονα : Συμμαχικές δυνάμεις :

Γερμανία, Ιταλία και οι Αγγλία, Γαλλία και αργότερα Βέλγιο,
σύμμαχοί τους (Αυστρία, Ολλανδία, Δανία, Πολωνία, Ρωσία,
Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Πρώην Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα,
Ρουμανία, Βουλγαρία) Κύπρος
Τα γεγονότα του πολέμου

 Το 1941 ο Χίτλερ κάνει εισβολή στη Σοβιετική Ένωση.
 Η Ιαπωνία, σύμμαχος της Γερμανίας, απάντησε με βομβαρδισμό στον αμερικανικό
στόλο στη Χαβάη κι έτσι μπήκε κι η Αμερική στον πόλεμο που έγινε παγκόσμιος.
 Η Αμερική και η Ρωσία, μεγάλες δυνάμεις της εποχής τάχτηκαν με το μέρος των
Συμμαχικών δυνάμεων και κατατρόπωσαν το γερμανικό στρατό .
 Οι Έλληνες αντιμετώπισαν με επιτυχία δυνάμεις πολύ ανώτερες από τις δικές τους.
 Τραγικές ιστορικές στιγμές του πολέμου αυτού ήταν το ολοκαύτωμα των Εβραίων
από ναζιστές Γερμανούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης καθώς και η καταστροφή δυο
ιαπωνικών πόλεων, της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, από ατομικές βόμβες των
Αμερικάνων.
Οι συνέπειες του πολέμου
 Ο πόλεμος αυτός έληξε το 1945 με νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, αλλά
αναρίθμητους νεκρούς και τραυματίες απ’ όλες τις πλευρές και ανυπολόγιστες καταστροφές
σε όλους τους τομείς.
 Γι’ αυτό δημιουργήθηκε ο ΟΗΕ ( Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) με σκοπό ένα
νέο, ειρηνικό ξεκίνημα για όλο τον κόσμο.
Κεφ. 44 Οι Έλληνες αντιμέτωποι με τους κατακτητές
Αιτία και αφορμή του ελληνοϊταλικού πολέμου - Τα σπουδαιότερα γεγονότα
 Τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 οι Ιταλοί τορπίλισαν το αντιτορπιλικό « Έλλη» στο λιμάνι
της Τήνου, για να δείξουν ότι ήθελαν να κυριαρχήσουν στη Μεσόγειο.
 Στις 28 Οκτώβρη 1940 ο Μεταξάς απαντά ΟΧΙ στο ζήτημα της Ιταλίας για παράδοση της
χώρας μας.
 Οι Ιταλοί εισβάλουν στη χώρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και οι Έλληνες σημειώνουν
μεγάλες νίκες στα βουνά της Πίνδου.
 Ο ελληνικός στρατός μπαίνει στη Βόρεια Ήπειρο όπου τον υποδέχονται ως ελευθερωτή.
Η γερμανική επίθεση και η υποδούλωση της Ελλάδας
 Η Γερμανία βοηθά την Ιταλία και στην προσπάθεια τους να κατακτήσουν την Ελλάδα και να
προχωρήσουν.
 Οι Έλληνες αγωνίζονται ηρωικά αλλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν και τους δύο
επιδρομείς.
 Οι Γερμανοί κατακτούν την Ελλάδα αλλά έχουν πολλά θύματα.
Οι συνέπειες του αγώνα των Ελλήνων
 Οι μεγάλες απώλειες που προκάλεσαν οι Έλληνες στις δυνάμεις του Άξονα.
 Οι Γερμανοί χάνουν πολύτιμο χρόνο στα σχέδια τους και καθυστερούν την εισβολή στη
Ρωσία με αποτέλεσμα να ηττηθούν λόγω της αντίστασης των Ρώσων αλλά και λόγω του ισχυρού
ρωσικού χειμώνα.
Τριπλή κατοχή
 Οι Γερμανοί με τη βοήθεια των Ιταλών κατέλαβαν την Ελλάδα και μοίρασαν τα εδάφη τους
στα τρία: δηλαδήστους Γερμανούς, στους Ιταλούς και στους Βούλγαρους που ήταν σύμμαχοι των
Γερμανών.
 Έτσι στην Ελλάδα είχαμε την περίοδο αυτή τριπλή κατοχή. Πείνα και εξαθλίωση για τους
Έλληνες. Η κατάσταση στις πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα γίνεται απελπιστική.
Η αντίδραση του λαού στους κατακτητές
 Οι Έλληνες παρά την πείνα, την εξαθλίωση, τις δύσκολες ώρες, δεν έσκυψαν το κεφάλι.
 Συνέχισαν να αγωνίζονται και να οργανώνονται για να αντιμετωπίσουν αρχικά το πρόβλημα
της επιβίωσης του λαού.
 Παράλληλα οργανώνονται σε ανταρτοπόλεμο στα ελληνικά βουνά.
 Οι Γερμανοί απάντησαν με βασανιστήρια και, ξυλοδαρμούς και φυλακίσεις σε κάθε είδους
εθνική αντίσταση των Ελλήνων. Χιλιάδες άνθρωποι αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν.
Η σημασία της Εθνικής Αντίστασης για τη νίκη των συμμάχων
 Σημαντική στιγμή της εθνικής αντίστασης ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου
που προκάλεσε μεγάλη καθυστέρηση τον ανεφοδιασμό του εχθρού και γενικά ανάγκασε Γερμανία
και Ιταλία να αφήσουν αρκετό στρατό στην Ελλάδα για να μπορέσουν να ελέγχουν την κατάσταση.
 Η Ελλάδα προσέφερε πολλά στις σύμμαχες χώρες με την γενναία στάση της, που τελικά
οδήγησε στην απελευθέρωσή της τον Οκτώβρη του 1944.
 Το 1947 η Ελλάδα πήρε και τα Δωδεκάνησα που μέχρι τότε ήταν υπό ιταλική κατοχή.

Κεφ. 45 Ο εμφύλιος πόλεμος
Η κατάσταση της χώρας μετά την απελευθέρωση – Η ανάμειξη των ξένων
στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας
 Οι αντιστασιακές οργανώσεις που έδρασαν στα χρόνια της Κατοχής ήρθαν
πολλές φορές σε σύγκρουση ακόμα και μεταξύ τους για το πως θα κυβερνηθεί η
χώρα επειδή και η σύμμαχοι αναμιγνύονταν στα εσωτερικά της Ελλάδας.
 Οι τρεις Μεγάλες δυνάμεις (Μ. Βρετανία, Η.Π.Α. Σοβ. Ένωση) είχαν
συμφωνήσει, ώστε καθεμιά να επηρεάζει τον τρόπο διακυβέρνησης κάποιων
μικρότερων χωρών.
 Τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής σχηματίστηκε από τους Έλληνες
κυβέρνηση εθνικής ενότητας που την αποτελούσε η κυβέρνηση του Βουνού που
ήταν στην Ελλάδα και η κυβέρνηση των Ελλήνων που πήγε στην Αίγυπτο όταν
ξέσπασε ο πόλεμος.
Πώς η χώρα οδηγήθηκε σε εμφύλιο πόλεμο
 Τα μέλη της κυβέρνησης εθνική ενότητας δεν συμφώνησαν σε ένα κοινό
πρόγραμμα.
 Έτσι και με την ανάμειξη των Άγγλων ανάμεσα σε όλους αυτούς ξέσπασαν
άγριες συγκρούσεις κι έτσι είχαμε νέους νεκρούς, νέες συμφορές και νέο δυνατό
μίσος ανάμεσα στους ίδιους τους Έλληνες.
 Τελικά τα αντίπαλα στρατόπεδα υπέγραψαν τη συμφωνία της Βάρκιζας με
σκοπό να ηρεμήσει η κατάσταση, αλλά δυστυχώς οι όροι δεν τηρήθηκαν και
ξέσπασε ένας εμφύλιος πόλεμος που κράτησε 4 χρόνια, ως το 1949.
Οι συνέπειες της εμφύλιας διαμάχης
 Ό,τι χειρότερο ήταν για την Ελλάδα αυτός ο εμφύλιος που ρήμαξε την ήδη
πληγωμένη χώρα.
 Σκόρπισε το μίσος και την έντονη αντιπαλότητα ανάμεσα σε ανθρώπους
της ίδιας εθνότητας κάτι που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.
 Δηλητηρίασε τις σχέσεις των Ελλήνων και έδιωξε την ομόνοια και την
ομοψυχία μακριά.
Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου ΕΝΟΤΗΤΑ
ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Η Εήήάδα στον 20° αιώνα
1. Τοποθετήστε στην ιστορική γραμμή τα γεγονότα του 20 ο υ αιώνα που λείπουν:
1912-1913 1914-1919 1940-1945
Βαλκανικοί Α΄Παγκόσμιος Μικρασιατική Β΄Παγκόσμιος

Πόλεμοι Πόλεμος Καταστροφή Πόλεμος
2 . Ανηστοιχίστε τα πρόσωπα της στήλης Α' με τις ιδιότητες της στήλης Β'.
Στήλη Α' Στήλη Β'

1. Γεώργιος Τσόντος α. Διπλωμάτης
2. Γερμανός ΚαραΒαγγέλης 6. Μακεδονομάχος
3. Ίων Δραγούμης γ. Μητροπολίτης Καστοριάς
4. Παύλος Μελάς δ. Μακεδονομάχος
3 . Αφού συμπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο, συζητήστε στην τάξη
για τη σημασία του Μακεδονικού Αγώνα και της εξέγερσης στο χωριό Θέρισο της Κρήτης.
Μακεδονικός Αγώνας ονομάζεται η ένοπλη σύγκρουση Ελλήνων και Βουλγάρων ανταρτών

στο χώρο της Μακεδονίας την περίοδο 1904-1908 . Ο νεαρός αξιωματικός Παύλος
Μελάς σκοτώθηκε σε σύγκρουση με τον τουρκικό στρατό στο χωριό Στάτιστα της Κα-
στοριας, στις 13 Οκτωβρίου 1904 _. Τον Μάρτιο του 1905 ξέσπασε στο χωριό Θέρισο
της Κρήτης ένοπλη εξέγερση, με επικεφαλής τον Ελευθέριο
Βενιζέλο και κύριο αίτημα την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
4 . Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα νννννν.νεηΐζείοδ-

ίοαηάει1:ίοη.9Γ πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και τη δράση του Ελευθέριου Βενιζέλου.
32
Κόντου Πολυξένη
Η ΕΑπΙάδα σιον 20° αιώνα
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε στις Μουρνιές Χανίων στις 23 Αυγούστου 1864 και πέθανε στο Παρίσι
στις 18 Μαρτίου 1936. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της νεότερης Ελλάδας.Τα
σημαντικότερα επιτεύγματά του ήταν στους τομείς κυρίως της εξωτερικής πολιτικής και των οικονομικών
μεταρρυθμίσεων.
5. Να συμπληρώσετε τα κενά που υπάρχουν στο παρακάτω κείμενο:
Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος ξέσπασε τον Οκτώβριο του 1912 . Ο ελληνικός στρατός
κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: προς την Ήπειρο και τη Μακεδονία .ΤονΙού-
νιο του 1913 ξέσπασε ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος. Τότε ο ελληνικός στρατός κέρδισε ση-
μαντικές νίκες και κατέλαβε την υπόλοιπη Κεντρική καθώς και την _ Ανατολική
Μακεδονία. Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό κράτος διπλασίασε

σχεδόν την έκταση του.
6. Τοποθετήστε τις εξής χώρες στη συμμαχία που ανήκαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο: Ελλά-
δα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Αυστροουγγαρία, Γερμανία, Σερβία, Μαυροβούνιο,
ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία.
Κεντρικές Δυνάμεις Σύμμαχοι (Αντάντ)

Βουλγαρία Ελλάδα
Τουρκία Ρουμανία
Αυστροουγγαρία Σερβία
Γερμανία Μαυροβούνιο
ΗΠΑ
Βρετανία
Γαλλία
Ρωσία
33
7. Σημειώστε στο χάρτη τις περιοχές που ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος με τη Συν-
θήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου / 1 0 Αυγούστου 1920).
8. Τοποθετήστε τους εξής όρους στη στήλη που ταιριάζουν: ουδετερότητα, Σύμμαχοι, Γερμα-
νοί, Φιλελεύθεροι, Επιτροπή Εθνικής Άμυνας.
Κωνσταντίνος Βενιζέλος
ουδετερότητα Σύμμαχοι
Γερμανοί Φιλελεύθεροι
Επιτροπή Εθνικής Άμυνας
9. Λαμβάνοντας υπόψη σας τον «Εθνικό Διχασμό», με τη βοήθεια του δασκάλου σας,
σημειώστε ποιες είναι οι συνέπειες της έλλειψης εθνικής ομοψυχίας και των εσωτερικών
συγκρούσεων σε κρίσιμες περιόδους.
Η έλλειψη ομαδικής ομοψυχίας και οι εσωτερικές συγκρούσεις σε κρίσιμες περιόδους μόνο αρνητικά
αποτελέσματα μπορούν να έχουν στην πρόοδο μιας χώρας. Οι άνθρωποι λειτουργούν με καχυποψία και
φανατισμό. Θετικές ενέργειες της μιας πλευράς ακυρώνονται από την άλλη, με αποτέλεσμα να υπάρχει στασιμότητα.
Όταν, μάλιστα, υπάρξει εξωτερική απειλή, τότε τα αποτελέσματα γίνονται δραματικά. Η χώρα είναι αποδυναμωμένη
και ανήμπορη να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό εχθρό. Σε αυτές τις περιόδους συμβαίνουν οι εθνικές καταστροφές:
πόλεμος, φτώχεια, εξαθλίωση, θάνατοι, ξένη κυριαρχία, απώλεια εδαφών, εμφύλιος πόλεμος.
34
Η Ελλάδα στον 20° αιώνα
10. Χρωματιστέ στο χάρτη με κόκκινο χρώμα την περιοχή της Σμύρνης που παραχωρήθηκε στη
διοίκηση του ελληνικού στρατού το 1919 και με κίτρινο την περιοχή, όπου επεκτάθηκε.
Αδριανούπολη Εύξεινος
Π οντ ος
εξανδρουπολη Ραιδεστός Κωνσ/υαντ
ν. Σ α μ ο θ ρ ά κ η
Ο
ν. Ί μ β ρ ο ς
ν. Λήμνος Μουδανια
ΓΊρούσα π. Σαγγάριος
ν. Ι ε ν ε δ ο ς
Αγκυρα
Αδραμύττιο \—
• ·Μπαλικεσίρ Εσκί Σεχίρ · \
ν. Λεσρος \ · Γόρδιο
Αϊβαλίν Κιουχαχεια }
•Πολστλί
^νιρκαγαχς
Γκενχιζ
Δεκελί
Ακχισάρ^
ν. Χ ί ο ς Α φ ι ό ν Κ α ρ α χ ι σ ά ρ Ν — - ·%->
Σμύρνη γ
ν. Σάμος
Αϊδινιο
ν. Ι κ α ρ ί α •Ικονιο
ν. Ρ ο ο ο ς
ν. Κάρπαθος
35
11. Τοποθετήστε στην ιστορική γραμμή τα γεγονότα του Μεσοπολέμου που λείπουν:
Μικρασιατική Συνθήκη Δικτατορία Η Ελλάδα μπαίνει

Καταστροφή της Λοζάνης του Μεταξά στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
12. Συζητήστε στην τάξη και προσπαθήστε να καταγράψετε τα σπουδαιότερα προβλήματα που
αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή
του 1922.
Η είσοδος των προσφύγων στην ελληνική επικράτεια ως συνέπεια της Μικρασιατικής Καταστροφής προκάλεσε μια σειρά συνταρακτικών
αλλαγών , τις οποίες έπρεπε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα σε μια περίοδο με ήδη πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Τα
προβλήματα που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες ήταν:η προσωρινή στέγαση, οι υποδομές για μόνιμη εγκατάσταση (κατοικίες), η δημόσια
υγεία, οι κοινωνικές αντιδράσεις και η επαγγελματική αποκατάσταση των προσφύγων.
Η προσωρινή στέγαση Μικρασιατών προσφύγων έγινε πρώτα σε γήπεδα, θέατρα, αυλές εκκλησιών, δημόσια κτίρια, σε παράγκες,
σκηνές και καλύβες που βρίσκονταν σε εγκαταλελειμμένα χωριά, σε οικισμούς καθαρά προσφυγικούς. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες.
Δεν υπήρχαν δ'ικτυα ύδρευσης, ηλεκτροφωτισμού ή αποχέτευσης. Μεταδίδονταν εύκολα επιδημικές ασθένειες, όπως ο εξανθηματικός
τύφος, η γρίπη, η ελονοσία, η φυματίψση και η ευλογιά, ασθένειες που υπήρχαν ήδη στην Ελλάδα και πριν φτάσουν οι πρόσφυγες. Για το
λόγο αυτό αντιμετωπίστηκαν αρχικά οι στοιχειώδεις ανάγκες, όπως ήταν η διατροφή με την οργάνωση συσσιτίων και η ιατροφαρμακευτική
περίθαλψη με τη χορήγηση φαρμάκων.
Οι πρόσφυγες αντιμετωπίστηκαν εχθρικά τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, επειδή πολλοί ντόπιοι έβλεπαν ως απειλή
το κύμα προσφύγων, επειδή επέφερε μείωση θέσεων εργασίας, επίταξη σπιτιών κτλ. Επίσης κάποιοι κάτοικοι θέλησαν να εκμεταλλευτούν τη
γη που προσφέρθηκε στους πρόσφυγες και επιχείρησαν να τους διώξουν με βίαια μέσα.
Από την άλλη δεν ήταν λίγοι οι ντόπιοι που βοήθησαν τους πρόσφυγες ατομικά ή οργανωμένα με τη διοργάνωση εράνων και συσσιτίων,
τη διανομή ψωμιού, την παροχή ρουχισμού, φαρμάκων κτλ.
13. Τοποθετήστε τα γεγονότα στη σειρά αρχίζοντας από το παλαιότερο: ΟΧΙ, έναρξη Β' Πα-
γκοσμίου Πολέμου, προέλαση ελληνικού στρατού στη Βόρεια Ήπειρο, τορπιλισμός «'Ελλης».
Έναρξη Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
2. Τορπιλισμός της Έλλης
ΟΧΙ
4. Προέλαση ελληνικού στρατού στη Βόρεια Ήπειρο
36
14. Σημειώστε στο χάρτη την προέλαση του ελληνικού στρατού στη Βόρεια Ήπειρο κατά τον
Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
37
15.Αναζητήστε στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες Ηΐΐρ://\λ/\λ/\λ/.ΐηαβ.9Γ/οΗΓοηοδ και Ηΐΐρ://

\λ/\λ/\λ/.9ϊ'ββ1<Ηο1οοοΐαδΐδ.9ϊ' πληροφορίες για την τριπλή Κατοχή της Ελλάδας (γερμανική,
ιταλική και Βουλγαρική) κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις 27 Απριλίου οι Γερμανοί εισήλθαν σε μια σχεδόν άδεια Αθήνα, αφού οι κάτοικοί της έμειναν πεισματικά κλεισμένοι στα σπίτια
τους. Η έπαρση της ναζιστικής σημαίας στην Ακρόπολη σηματοδότησε την αρχή της γερμανικής κατοχής. Με την πτώση της Κρήτης
στα τέλη Μαΐου σημειώθηκε η ολοκληρωτική κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς, που επέβαλλαν τη "Νέα Τάξη", που σήμανε
την αρχή δεινών και δοκιμασιών για τον ελληνικό λαό. Η Ελλάδα βρέθηκε υπό τρπλή κατοχή, αφού διαμοιράστηκε ανάμεσα στους
Γερμανούς και τους συμμάχους της Ιταλούς και Βουλγάρους. Στη Βουλγαρία παραχωρήθηκε μια ζώνη ανάμεσα στο Στρυμόνα και το
Νέστο, που αργότερα επεκτάθηκε ως την Αλεξανδρούπολη, καθώς και τα νησιά Θάσος και Σαμοθράκη. Οι Γερμανοί κράτησαν τα 2/3
του Έβρου, την κεντρική και ανατολική Μακεδονία, κάποια νησιά του Αιγαίου, την Αττική και την Κρήτη. Στην Ιταλία περιήλθε η
υπόλοιπη Ελλάδα.
Στη βουλγαρική ζώνη οι Βούλγαροι επιχείρησαν με μεθοδικές προσπάθειες τον αφελληνισμό του ελληνικού πληθυσμού με την
καταδίωξή του (φόνοι, διώξεις κληρικών και δασκάλων, μεταγωγή ανηλίκων στη Βουλγαρία σε καταναγκαστικά έργα, βαρύτατη
φορολογία) και την εγκατάσταση Βουλγάρων εποίκων. Από τα κορυφαία δείγματα της βουλγαρικής θηριωδίας υπήρξαν τα γεγονότα
της Δράμας, δηλ. η ομαδική εκτέλεση 3.000 πατριωτών στο Δοξάτο και άλλα χωριά για την καταστολή της αυθόρμητης εξέγερσης και
κατάλυσης των βουλγαρικών αρχών κατοχής στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου 1941.
Προσπάθειες αφελληνισμού δεν έλλειψαν ούτε από την ιταλική ζώνη. Στην Ήπειρο, συμμορίες Αλβανών εξοπλισμένων από τους
Ιταλούς τρομοκρατούσαν την ύπαιθρο, ενώ οι Ιταλοί προχώρησαν στην ίδρυση αυτόνομου "πριγκιπάτου" των Βλάχων στην Πίνδο.
Στη γερμανική ζώνη η κατάσταση ήταν εξίσου απελπιστική. Η αρπαγή αγαθών, πόρων και αποθεμάτων της χώρας, που οδήγησε
την οικονομία σε διάλυση και τον πληθυσμό σε θανάσιμη πείνα, η καταστροφή των υποδομών (συγκοινωνίες, κτίρια), η κατάργηση
κάθε είδους ελευθερίας, η τρομοκρατία των κατακτητών, οι φυλακίσεις, οι εκτελέσεις και οι εκτοπίσεις (αναγκαστικές μετακινήσεις
ανθρώπων) συνέθεσαν την εικόνα της ναζιστικής κατοχής προκαλώντας την αντίσταση του ελληνικού λαού.
16. Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια την περίοδο του 1940 ήταν το «Βάζει ο Ντούτσε τη στο-
λή του». Αφού το μελετήσετε, συγκρίντε το με το «Η τελευταία Π.Α. εκατονταετία», που
περιλαμβάνεται στο βιβλίο η Γλώσσα μου (ο. 39, τόμ. Α'). Κατόπιν σημειώστε ποιες
ομοιότητες διαπιστώνετε ανάμεσά τους.
Στίχοι: Γιώργος Θίσβιος με τους τσολιάδες ποιος μου είπε να τα βάνω.

Μουσική: Θεόφραστος Σακελλαρίδης
Αααααααααααααχ.
Πρώτη εκτέλεση: Σοφία Βέμπο
Ξεκινάει την άλλη μέρα,
Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του
μα και πάλι ακούει "Αέρα"
και τη σκούφια την ψηλή του,
από τον τσολιά,
μ' όλα τα φτερά,
δρόμο παίρνει και δρομάκι
και μια νύχτα με φεγγάρι
και πηδάει το ποταμάκι,
την Ελλάδα πάει να πάρει,
ξέρει τη δουλειά.
βρε, το φουκαρά!
Ωωωωωωωωωωωωωχ.
Τον τσολιά μας τον λεβέντη Τρώει τις σφαίρες σαν χαλάζι από τον τσολιά,
βρίσκει στα βουνά κι όλο στρατηγούς αλλάζει για να βρει δουλειά.
και ταράζει τον αφέντη Αχ, Τσιάνο, θα τρελαθώ Τσιάνο,
τον μακαρονά. και στείλε γρήγορα τα μαύρα μου να βάνω.
Αχ, Τσιάνο, θα τρελαθώ Τσιάνο,
38
Στέλνει ο νέος Ναπολέων τρώνε τη κλωτσιά,

μεραρχίες πειναλέων και χωρίς πολλές κουβέντες
στο Βουνό ψηλά, μπήκαν Έλληνες λεβέντες
για να βρουν τον διάβολο τους μεσ' τη Κορυτσά.
κι ο στρατός μας αιχμαλώτους
τσούρμο κουβαλά.
Μέσα στ' Αργυρόκαστρο εμπήκε το χακί
και σημαία κυματίζει τώρα Ελληνική,
Αχ! Τσιάνο, θα σκοτωθώ Τσιάνο,
Και οι Κένταυροι οι καημένοι,
γιατί σε λίγο και τα Τίρανα τα χάνω.
βρε τι τρομερό,
νηστικοί, ξελιγωμένοι
Και 'πάθαν οι καημένοι
πέφτουν στο νερό.
μεγάλη συμφορά,
κι η Ρώμη περιμένει
Αχ! Γκράτσι, να μη σε δω Γκράτσι,
κι εκείνη τη σειρά.
γιατί σε κάρβουνα αναμμένα έχω κάτσει.
Τρέχουν σαν τρελοί στους βράχους

κι από μας και τους συμμάχους
Συγκρίνοντας τα δύο ποιήματα παρατηρούμε ότι βασική τους ομοιότητα είναι πως αναφέρονται στο ίδιο
ιστορικό γεγονός: στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-1941. Διαφέρουν όμως σε όλα τα υπόλοιπα σημεία:
Ως προς το ύφος ο "Ντούτσε" είναι εμψυχωτικό και περιέχει χιουμοριστικά στοιχεία, ενώ " η εκατονταετία"
μελαγχολικό ποίημα.
Ως προς τη μορφή ο "Ντούτσε" έχει όλα τα στοιχεία του τραγουδιού (μέτρο, ομοιοκαταληξία κτλ.), στοιχεία
που λείπουν από την "εκατονταετία".
Ως προς το περιεχόμενο ο "Ντούτσε" αναφέρεται στην αρχή και στα μέσα του Ελληνοϊταλικού πολέμου και τη
νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού στη βόρεια Ήπειρο, ενώ η "εκατονταετία" μιλά για το τέλος του
Ελληνοϊταλικού πολέμου και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού μετά τη γερμανική επέμβαση.
39
17. Με ι η Βοήθεια ίου δασκάλου σας, σημειώστε τις ομοιότητες ανάμεσα στην Επανάσταση
του 1821 και την Εθνική Αντίσταση κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι ομοιότητες μεταξύ της Επανάστασης του 1821 και της Εθνικής Αντίστασης κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
είναι οι εξής:
Και στις δύο περιπτώσεις οι δυνάμεις τόσο από την άποψη του αριθμού των στρατιωτών όσο και από την πλευρά
του εξοπλισμού (όπλα και πυρομαχικά) είναι άνισες. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο, για να αντισταθμίσουν την
αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου τους, οι Έλληνες δε διεξάγουν τακτικό (κανονικό ) πόλεμο αλλά
κλεφτοπόλεμο (το 1821) και ανταρτοπόλεμο (κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Και στις δύο ιστορικές χρονικές περιόδους έχουμε σχέσεις κατακτητών και κατακτημένων όχι παραδομένων.
Και στην περίπτωση των Οθωμανών Τούρκων οι Έλληνες αντιστέκονται μέχρις εσχάτων (ως το τέλος) και στην
περίπτωση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Έλληνες πολεμούν με αυτοθυσία τόσο εναντίον των Ιταλών αρχικά
όσο και εναντίον των Γερμανών στη συνέχεια. Γι' αυτό το λόγο η ιδέα της αντίστασης κατά της ξένης κυριαρχίας
είναι βαθιά ριζωμένη στο μυαλό τους.
Ο χαρακτήρας του Αγώνα του 1821 και του Αγώνα του 1940 ήταν εθνικός και πατριωτικός. Αυτό φαίνεται και
από τις λαϊκές αντιδράσεις στα χρόνια της Αντίστασης, όπως π.χ. η φράση: "Το Εικοσιένα ξαναζεί με το λαό
μαζί". Φυσικά ο ένας από τον άλλο αγώνα απέχουν 120 χρόνια περίπου και αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές και
οικονομικές αλλαγές που έχουν επέλθει επηρεάζουν και τα αιτήματα που εκφράζονται από τους αγωνιστές.
Κοινό χαρακτηριστικό αποτελεί και το γεγονός ότι και στις δύο ένοπλες εξεγέρσεις σε κάποια φάση της εξέλιξής
τους εμφανίζονται εμφύλιες διαμάχες και συγκρούσεις που εμποδίζουν τον Αγώνα και θέτουν σε κίνδυνο το
σκοπό του. Επιβεβαιώνεται μάλιστα για ακόμη μία φορά ότι οι νίκες έρχονται όταν οι Έλληνες δρουν με ομοψυχία
και αλληλεγγύη.
18. Τοποθετήστε στην ιστορική γραμμή τα γεγονότα του δευτέρου μισού του 20 ου αιώνα που
λείπουν:
1973-1974
Απελευθέρωση Σεπτεμβριανά Επιβάλλεται Εξέγερση του Πολυτεχνείου

της Ελλάδας (λεηλασία δικτατορία Αποκατάσταση της δημοκρατίας
της ελληνικής συνοικίας
της Πόλης)
40
Η ΕΑΑάδα σιον 20° αιώνα
19. Αναζητήστε σε εγκυκλοπαίδειες και το διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες Ηίίρ:// 1ί>3Γ3Γν.αον·3θ·θν/

οϋ9Ϊ1:&1_1ϊΐ3Γ&Γν;/5ϊ'ββ1</5ΪΓηειβ/βο1ο_9Γ.Ηΐηα, Ηίίρ:// ™ν^ββχνΐΒηΘί.οο™.ον/ίειειβ5559/9ΓβΘΐ<_
Γηειΐη.ΗίΓη, ... πληροφορίες σχετικά με τη δράση της Ε.Ο.Κ.Α.
Η Ε.Ο.Κ.Α. (η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) ήταν ένοπλη οργάνωση των Ελληνοκυπρίων,
η οποία έδρασε κατά τη χρονική περίοδο 1955-1959 με σκοπό την ελευθερία της Κύπρου από τη βρετανική
κυριαρχία και την ένωσή της με την Ελλάδα. Στρατιωτικός αρχηγός του Αγώνα ορίστηκε ο Γεώργιος Γρίβας, ο
οποίος ήταν απόστρατος αξιωματικός και διέθετε πλούσια στρατιωτική πείρα, κυρίως σε θέματα τακτικής
πολέμου. Ως αρχηγός της ΕΟΚΑ χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Διγενής. Οι μαχητές της ΕΟΚΑ
στρατολογούνταν από οργανώσεις της νεολαίας, ενώ δεν ήταν λίγοι κι εκείνοι που ήταν ακόμη μαθητές
σχολείου.
Οι Βρετανοί χαρακτήρισαν την ΕΟΚΑ οργάνωση τρομοκρατική και φάνηκαν αποφασισμένοι να την
καταστρέψουν. Ο αριθμός των βρετανικών δυνάμεων που αντιμετώπιζαν την ΕΟΚΑ κυμαινόταν από 12.000
άντρες το φθινόπωρο του 1955 έως πάνω από 34.000 ένα χρόνο αργότερα.
Έπειτα από 5 χρόνια αγώνα και θυσιών και με την υποστήριξη της Ελλάδας αλλά και των διεθνών
οργανισμών (ΟΗΕ) με την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου έληξε ο Απελευθερωτικός Αγώνας της
ΕΟΚΑ και άρχισαν οι προετοιμασίες για τη δημιουργία του νέου κράτους. Στις 16 Αυγούστου του 1960
εγκαθιδρύθηκε επίσημα η Κυπριακή Δημοκρατία και άρχισε μια καινούρια περίοδος στην Ιστορία της Κύπρου.
41
Βάσει του ν. 3966/2011 τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του
Γυμνασίου, του Λυκείου, των ΕΠΑ.Λ. και των ΕΠΑ.Σ. τυπώνονται
από το ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια
Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση,
όταν φέρουν στη δεξιά κάτω γωνία του εμπροσθόφυλλου
ένδειξη «ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ». Κάθε αντίτυπο
που διατίθεται προς πώληση και δεν φέρει την παραπάνω
ένδειξη θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται
σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Νόμου 1129
της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946, 108, Α').
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού

του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα (οοργής/Μ), ή η
χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του
Υπουργείου Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων/
ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ.
Επαναληπτικά
ΟΝΟΜΑ:
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
5ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
1. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με την κατάλληλη λέξη.
Α. Στις δυνάμεις της Αντάντ ανήκαν η ____________, η ___________ και η

________. Στις Κεντρικές αυτοκρατορίες ανήκαν η___________και η
__________ στις οποίες προσχώρησαν η________________________και
η____________________.
Β. Η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία το________ κι έτσι ξεκίνησε ο

Α΄παγκόσμιος πόλεμος
Γ. Ο Βενιζέλος πίστευε πως η θέση της Ελλάδας ήταν στο πλευρό της _________
ενώ ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πίστευε στη νίκη της _____________κι επέμενε να
μείνει η Ελλάδα ___________.
Δ. Η Ρωσική επανάσταση έγινε το__________ και ανέτρεψε το καθεστώς του

__________ και εγκαθίδρυσε το πρώτο __________________ κράτος
Ε. Με τη λήξη του πολέμου η Ελλάδα πήρε από τη Βουλγαρία τη δυτική Θ_____

και με τη συνθήκη των Σεβρών πήρε από την Τουρκία την ανατολική Θ_______
εκτός της Κ________________, τα νησιά Ι_______ και Τ________ και την
περιοχή της Σ_________.
2. Τι γνωρίζετε για τη συνθήκη της Λωζάνης;

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Τι ήταν η τριπλή κατοχή;

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Γιαννακοπούλου Βίκυ
4. Να σημειώσετε (Σ) για το σωστό και (Λ) για το λάθος.
Α. Όταν έγιναν κυβέρνηση, οι αντίπαλοι του Βενιζέλου σταμάτησαν τη

μικρασιατική εκστρατεία. ( )
Β. Μεσοπόλεμος ονομάστηκε το διάστημα (1918-1939) ανάμεσα στον Α΄και
Β΄Παγκόσμιο πόλεμο. ( )
Γ. Ο Ιωάννης Μεταξάς επέβαλε στην Ελλάδα δικτατορία. ( )
Δ. Ο Β΄Παγκόσμιος πόλεμος έληξε το 1945 με νίκη των δυνάμεων του Άξονα. ( )
Ε. Τον Απρίλιο του 1941 τα στρατεύματα του Χίτλερ μπήκαν στην Ελλάδα. ( )
Στ. Οι Γερμανοί τορπίλισαν το ελληνικό αντιτορπιλικό <<Έλλη>>. ( )
Ζ. Την <<Κυβέρνηση του βουνού >> υποστήριζε μεγάλο μέρος των
αντιστασιακών δυνάμεων. ( )
Η. Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα κράτησε 4 χρόνια (1945-1949). ( )
Θ. Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς η Ελλάδα βρέθηκε στη σφαίρα
επιρροής της Ρωσίας. ( )
Ι. Η Ελλάδα υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Ο.Η.Ε. ( )
5. Να κάνετε τις αντιστοιχίσεις.
1. ανατολικό μέτωπο α. δικτάτορας Μουσολίνι
2. δυτικό μέτωπο β. ορμητήριο του Κεμάλ
3. 27 Αυγούστου 1922 γ. Γερμανοί εναντίον Ρώσων
4. Άγκυρα δ. Γερμανοί εναντίον Γάλλων
5. Ιταλία ε. καταστροφή της Σμύρνης
6. Γερμανία στ. ισότητα- δικαιοσύνη
7. ιδέες Ρωσικής επανάστασης ζ. Χίτλερ
8. έναρξη Β΄Παγκοσμίου πολέμου η. ανατίναξη γέφυρας Γοργοπόταμου
9. Ο. Η. Ε. θ. εισβολή στην Πολωνία το 1939
10. Εθνική αντίσταση ι. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
1.___ 2.___ 3.___ 4.___ 5.___ 6.___ 7.___ 8.___ 9.___ 10.___
Γιαννακοπούλου Βίκυ
ΕΝΟΤΗΤΑ Ε
Η Ελλάδα στον 20ο αιώνα

σελ. Ιστορία Στ΄ Δημοτικού [Κριτήρια Αξιολόγησης & Διαγωνίσματα]
294 Ενότητα Ε [Η Ελλάδα στον 20ο αιώνα]
1o Κριτήριο Αξιολόγησης
Κεφ.1: Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον
Μακεδονικό Αγώνα
1) Να γράψετε τις ημερομηνίες που αντιστοιχούν στα γεγονότα.
1.Εξέγερση στο χωριό Θέρισο της Κρήτης

.......................................................................................................
2. Θάνατος του Παύλου Μελά
......................................................................................................
3. Διακόπηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα
.....................................................................................................
(Μονάδα 1)
2) Να αντιστοιχίσετε τα πρόσωπα με την ιδιότητα τους.
1) Λάμπρος Κορομηλάς α) Μητροπολίτης Καστοριάς

2) Ίων Δραγούμης β) Πρόξενος στη Θεσσαλονίκη
3) Γερμανός Καραβαγγέλης γ) Υποπρόξενος στο Μοναστήρι
4) Γεώργιος Τσόντος δ) Οπλαρχηγός από την Κρήτη
(Μονάδα 1)
Έκδοση taexeiola Χριστίνα Τζιτζιλή

3) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις με (Σ) αν είναι σωστές και με (Λ) αν είναι

λανθασμένες και να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας.
α) Η ελληνική Κυβέρνηση αναγνώρισε την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

β) Ο θάνατος του Παύλου Μελά απογοήτευσε και κατέβαλε τους Έλληνες.
γ) Τις αντάρτικες ομάδες συντόνιζαν διπλωμάτες και δυναμικοί ιεράρχες.
δ) Οι Νεότουρκοι υποστήριζαν τον τρόπο διοίκησης του Σουλτάνου.
ε) Οι κομιτατζήδες ήταν ‘Ελληνες αντάρτες.
στ) Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιζόταν στους
Βαλκανικούς Πολέμους.
(Μονάδες 2)
4) Πότε προσπάθησε η Κρήτη να ενωθεί με την Ελλάδα για πρώτη φορά και ποια
ήταν η κατάληξη;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Να αναφέρετε τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα (αξιωματικοί,

οπλαρχηγοί, διπλωμάτες);
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Πώς έληξε ο Μακεδονικός Αγώνας;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.2: Το κίνημα στο Γουδί και η κυβέρνηση Βενιζέλου
1) Να απαντήσετε σύντομα στις ερωτήσεις.

1. Πότε έγινε το κίνημα στο Γουδί;
................................................................................................
2. Πώς λεγόταν το κόμμα που ίδρυσε ο Βενιζέλος;
...............................................................................................
3. Πότε πραγματοποιήθηκαν εκλογές;
..............................................................................................
(Μονάδα 1)
2) Να συμπληρώσετε τα κενά στο παρακάτω κείμενο.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε σπουδάσει ....................... στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

και ήταν έμπειρος στην ...................... . Είχε διατελέσει ....................... και
................... στην Κρήτη. Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα αποφασισμένος να
....................... τη χώρα.
(Μονάδα 1)


α) Οι επαναστάτες στο Γουδί ζητούσαν να διατηρηθεί το ήδη υπάρχον

Σύνταγμα.
β) Μετά το κίνημα στο Γουδί ενισχύθηκε η εξουσία του βασιλιά.
γ) Η αναδιοργάνωση του στρατού και του στόλου έγινε αποκλειστικά
με Έλληνες αξιωματικούς.
δ) Ο Βενιζέλος ασχολήθηκε και με τα προβλήματα που απασχολούσαν
τους αγρότες.
ε) Ο Βενιζέλος ήταν το 1905 επικεφαλής των Κρητών επαναστατών.
στ) Στις εκλογές το κόμμα του Βενιζέλου κέρδισε για λίγες ψήφους.
(Μονάδες 2)
4) Ποιοι ήταν οι λόγοι που ξέσπασε το κίνημα στο Γουδί και ποιοι συμμετείχαν;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Τι απαιτήσεις είχαν οι επαναστάτες και ποια ήταν η κατάληξη του κινήματος;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Ποιοι ήταν οι στόχοι του Ελευθέριου Βενιζέλου;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.3: Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι
1) Να συμπληρώσετε τις ημερομηνίες που αντιστοιχούν στα παρακάτω

γεγονότα.
1.Ξεκινά ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος

..........................................................................
2. Συνθήκη του Λονδίνου, Τελειώνει ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος
........................................................................
3.Ξεσπά ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος
.....................................................................
4.Συνθήκη του Βουκουρεστίου, Τελειώνει ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος
.....................................................................
(Μονάδα 1)
Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν με τη .......................................... .

Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην ................................. , οι
Βούλγαροι κράτησαν τη ................................. . Η ............................................
παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.
(Μονάδα 1)

3) Να αντιστοιχίσετε τα ονόματα με την ιδιότητα τους.

1) Παύλος Κουντουριώτης α) Πρωθυπουργός Ελλάδας
2)Ελευθέριος Βενιζέλος β) Οθωμανός διοικητής Θεσσαλονίκης
3)Διάδοχος Κωνσταντίνος γ) Αρχιστράτηγος ελληνικού στρατού
4)Χασάν Ταχσίν Πασάς δ) Αρχιναύαρχος ελληνικού στόλου
(Μονάδες 2)
4) Τι γνωρίζετε για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Ποιοι ήταν οι λόγοι που ξέσπασε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Τι γνωρίζετε για τη συνθήκη του Βουκουρεστίου;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.4: Η Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
1) Να αντιστοιχίσετε τα γεγονότα με τις ημερομηνίες τους.
1) Ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος α) Μάιος 1916

2)Οι Βούλγαροι και οι Γερμανοί εισέβαλαν β) 1914
στην Ανατολική Μακεδονία
3)Συνθήκη Παρισίων και επίσημο τέλος γ) Ιούνιος 1917
του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου
4) Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο δ) 1919
(Μονάδα 1)
2) Να αντιστοιχίσετε τις χώρες με τη συμμαχία στην οποία ανήκουν. (Στις

συμμαχίες αντιστοιχούν περισσότερες από μία χώρες.)
1) Ρουμανία
2) Αυστροουγγαρία
3) Ελλάδα α) Κεντρικές Δυνάμεις
4) Βουλγαρία β) Σύμμαχοι (Αντάντ)
5) Τουρκία
6) Μαυροβούνιο

7) Σερβία
8) ΗΠΑ
9) Γαλλία
10) Βρετανία
11) Ρωσία
12)Γερμανία
(Μονάδα 1)

α) Κύριος αντίπαλος της Ελλάδας ήταν η Αλβανία.

β) Ο Ελευθεριος Βενιζέλος θεωρούσε ότι ήταν λάθος η συμμετοχή
της Ελλάδας στον πόλεμο.
γ) Ο βασιλιάς πείστηκε για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο και
έτσι η χώρα πέρασε επίσημα στο στρατόπεδο των Συμμάχων.
δ) Με τη συνθήκη των Σεβρών η Ελλάδα κατοχύρωσε τα Δωδεκάνησα.
ε) Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων η χώρα διχάστηκε.
στ) Η βενιζελική «Επιτροπή Εθνικής Άμυνας» ανέλαβε την
εξουσία στη Θεσσαλονίκη.
(Μονάδες 2)

4) Ποιοι ήταν οι λόγοι που ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Ποιες ήταν οι απόψεις που επικρατούσαν στην Ελλάδα σχετικά με τον Α’
Παγκόσμιο Πόλεμο;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Να αναφέρετε τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ελλάδα μετά τη νίκη στους

Βαλκανικούς Πολέμους.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.5: Η Μικρασιατική Εκστρατεία και η Καταστροφή
1) Να αντιστοιχίσετε τα γεγονότα με τις ημερομηνίες.
1) Αποβίβαση ελληνικού στρατού στη α) Αύγουστος 1921

Σμύρνη
2)Ήττα Βενιζέλου στις εκλογές β) Αύγουστος 1922
3) Υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών γ) Αύγουστος 1920
4) Καταστροφή της Σμύρνης δ) Μάιος 1919
Μικρασιατική Καταστροφή ε) Νοέμβριος 1920
5) Σταματά η ελληνική προέλαση
(Μονάδα 1)
2) Να αντιστοιχίσετε τις περιοχές της Τουρκίας με τις χώρες που τις

διεκδικούσαν.(Μία χώρα αντιστοιχεί σε δύο περιοχές)
1) στενά Βοσπόρου α) Βρετανία

2) Σμύρνη β) Γαλλία
3) Κιλικία γ) Ιταλία
4) Αττάλεια δ) Ελλάδα
5) Κωνσταντινούπολη

(Μονάδα 1)

α) Τα ελληνικά στρατεύματα είχαν αναλάβει τη διοίκηση της Σμύρνης για

απροσδιόριστο χρονικό διάστημα.
β) Η δημιουργία εκτεταμένου μετώπου επιχειρήσεων δυσκόλευε
τον ανεφοδιασμό.
γ) Οι Τούρκοι υπερτερούσαν στο ναυτικό και μειονεκτούσαν σε
ιππικό και πυροβολικό. .
δ) Παρόλο που ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές, ο βασιλιάς δεν επέστρεψε .
ε) Οι Σοβιετικοί υποστήριζαν τον Σουλτάνο.
στ) Η Συνθήκη των Σεβρών προκάλεσαν την αντίδραση των Τούρκων.
(Μονάδες 2)
4) Για ποιους λόγους προχώρησαν σε επέκταση του μετώπου επιχειρήσεων;

Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτής της ενέργειας;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Πως άλλαξε η στάση των Συμμάχων απέναντι στην Ελλάδα;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Τι γνωρίζετε για την καταστροφή της Σμύρνης;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.6: Ο Μεσοπόλεμος
1) Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τις ημερομηνίες που αντιστοιχούν στα

γεγονότα.
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ
Μικρασιατική Καταστροφή
Συνθήκη της Λωζάννης
Δικτατορία Μεταξά
(Μονάδα 1)

Η Μικρασιατική Καταστροφή επισφραγίστηκε με τη .............................. . Η Ελλάδα
αποσύρθηκε από την Ανατολική Θράκη, τα νησιά ............... και ................ και την
περιοχή της Σμύρνης, ενώ τα Δωδεκάνησα παρέμειναν στην ...................... . Επίσης,
αποφασίστηκε η ................................................... ανάμεσα στην Ελλάδα και την
Τουρκία με βάση το ............................. .
(Μονάδα 1,5)

3) Να διορθώσετε τα λάθη στις παρακάτω προτάσεις.
α) Το 1923 ανακηρύχθηκε από τη Βουλή και επικυρώθηκε με δημοψήφισμα η

αβασίλευτη Δημοκρατία.
β) Μεσοπόλεμος ονομάζεται το διάστημα κατά το οποίο διακόπτεται ένας
πόλεμος.
γ) Η παρουσία των προσφύγων στο ελληνικό κράτος δημιούργησε προβλήματα
στην οικονομία του κράτους.
δ) Ο Μεταξάς κράτησε ουδέτερη στάση απέναντι στη Βρετανία.
(Μονάδα 1,5)
4) Τι γνωρίζετε για τη δικτατορία του Μεταξά;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

5) Ποια ήταν η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Τι γνωρίζετε για την καθιέρωση της αβασίλευτης δημοκρατίας στην Ελλάδα;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
Κεφ.7: Το Αλβανικό Έπος
1) Τέλος του Α΄ Παγκοσμίου α) 28 Οκτωβρίου 1940

Πολέμου
2) Ξεσπά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος β) 1919
3) Εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα γ) 1939
4) Ο Χίτλερ πήρε την εξουσία στη δ) 1936
Γερμανία
5) Συμμαχία της Ιταλίας με τη ε) 1933
Γερμανία
6) Κατάληψη Αλβανίας από τον στ) 1939
ιταλικό στρατό
(Μονάδα 1)
2) Να γράψετε από έναν ορισμό για τις παρακάτω λέξεις.

1.Τορπιλισμός: ..............................................................................................................
2.Αλπινιστές: ................................................................................................................
3.Κρυοπαγήματα: ........................................................................................................
(Μονάδα 1)

α) Παρόλο που η Βουλγαρία ηττήθηκε κατάφερε να κρατήσει τη Δυτική Θράκη.

β) Ο Χίτλερ ήταν αρχηγός του φασιστικού κόμματος και ο Μουσολίνι του
ναζιστικού.
γ) Η Ελλάδα ήταν απροετοίμαστη για την επίθεση των Ιταλών.
δ) Το κρυοπαγήματα των στρατιωτών ήταν περισσότερα από τις απώλειες
της μάχης.
ε) Οι Ιταλοί Αλπινιστές κατάφεραν σημαντικό πλήγμα στον ελληνικό στρατό.
στ) Ο Μεταξάς αρνήθηκε να παραδώσει τη χώρα.
(Μονάδες 2)
4) Πότε και με ποιον τρόπο ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος; Ποιες ήταν οι

αντίπαλες δυνάμεις;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Με ποιον τρόπο μπήκε η Ελλάδα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Με ποιον τρόπο αντιμετώπισε ο ελληνικός στρατός τους Ιταλούς;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.8: Η γερμανική επίθεση και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

1) Εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα α) Μάιος 1941
2) Μάχη της Κρήτης β) 6 Απριλίου 1941
3) Εισβολή των Γερμανών στην γ) Σεπτέμβριος 1945
Ελλάδα
4) Τέλος Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δ) 28 Οκτωβρίου 1940
5) Κατάληψη Αθήνας από τους ε) 9 Απριλίου 1941
Γερμανούς
6) Κατάληψη Θεσσαλονίκης από στ) 27 Απριλίου 1941
τους Γερμανούς
(Μονάδα 1)

Η αποτυχία των Ιταλών να κατακτήσουν την Ελλάδα τροποποποίησε τα σχέδια των
συμμαχων τους Γερμανών, οι οποίοι την ...................... είχαν ήδη κυριεύσει τη
..................... και σχεδίαζαν να επιτεθούν στη ........................................ . Ωστόσο, η
ανάγκη να προστατευθούν οι γερμανικές στρατιωτικές μονάδες από
βομβαρδισμούς της ................................... , που στάθμευε στα Βαλκάνια, επέβαλε
τη στροφή του ενδιαφέροντός τους προς τα εκεί.
(Μονάδα 1)

α) Η ηπειρωτική χώρα είχε καταληφθεί ως το τέλος του Απριλίου.

β) Η ελληνική Κυβέρνηση διατήρησε τη στάση ουδετερότητας ακόμα
κι όταν γερμανικές φάλαγγες διέσχισαν ελεύθερα το έδαφος της Βουλγαρίας.
γ) Η περίοδος Κατοχής κράτησε ως το 1944.
δ) Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε χωρίς πολλές καταστροφές.
ε) Πρώτη καταλήφθηκε η Κρήτη και στη συνέχεια η ηπειρωτική χώρα.
στ) Η Γερμανία πολέμησε εναντίον της Βουλγαρίας ώστε να μπορέσει να
περάσει από το εσωτερικό της και να φτάσει στην Ελλάδα.
(Μονάδες 2)
4) Ποτε επιτέθηκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Πώς κατέλαβαν την Κρήτη οι Γερμανοί;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Ποιες ήταν οι συνέπειες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.9: Μια δεκαετία αγώνων και θυσίων για την ελευθερία
(1941-1949)
1) Να συμπληρώσετε τις ημερομηνίες που αντιστοιχούν στα παρακάτω

γεγονότα.
1. Απελευθέρωση της Ελλάδας

..........................................................................
2. Εμφύλιος Πόλεμος
........................................................................
3. Η Ελλάδα καταλαμβάνεται από τη Γερμανία, την Ιταλία και τη Βουλγαρία
.....................................................................
4. Ανατίναξη γέφυρας του Γοργοποτάμου
.................................................................
(Μονάδα 1)
Οι Γερμανοί, αφού κατέλαβαν την Ελλάδα, κράτησαν την ......................., την

....................................., την .......................... και το .......................................,
παραχώρησαν τμήματα της Μακεδονίας και της Θράκης στους συμμάχους τους

.................................. και την υπόλοιπη χωρα στους ........................ . Ήταν η

περίοδος της .......................... Κατοχής.
(Μονάδες 2)
3) Να αντιστοιχίσετε τους όρους.
1) Καλάβρυτα α) Ηττήθηκε στον Εμφύλιο Πόλεμο

2)Ε.Δ.Ε.Σ β) Κάηκε ως αντίποινα από τους
κατακτητές
3)Δημοκρατικός Στρατός γ) Δρούσε κυρίως στην Ήπειρο
4) Ε.Α.Μ δ) Κατέβασε τη γερμανική σημαία από
την Ακρόπολη
5) Απόστολος Σάντας ε) Είχε σχηματίσει δική του κυβέρνηση
στην ορεινή Ελλάδα
(Μονάδες 2)
4) Τι γνωρίζετε για τις αντιστασιακές οργανώσεις και ποιο ήταν το κορυφαίο

κατόρθωμα της αντιστασιακής δράσης;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Πώς έληξε η περίοδος της Κατοχής;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδα 1)
6) Ποια ήταν τα αποτελέσματα του εμφυλίου πολέμου;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)


Κεφ.10: Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ελλάδας (1950-
1974)
1) Να αντιστοιχίσετε τα γεγονότα με τις ημερομηνίες τους.
1) Σεπτεμβριανά α) 1956
2) Εκλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή β) 1963
ως πρωθυπουργού της χώρας
3) Ο Γεώργιος Παπανδρέου παίρνει την γ) 21 Απριλίου 1967
εξουσία
4) Επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα δ) Σεπτέμβριος 1955
5) Εξέγερση φοιτητών εναντίον της ε) 1973
δικτατορίας
(Μονάδα 1)
2) Να βάλετε τις παρακάτω προτάσεις στην κατάλληλη στήλη του πίνακα.
α) Προσπάθησε να πετύχει συμβιβασμό στο θέμα της Κύπρου.

β) Προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις της Ελλάδας με τη Βρετανία και τις Η.Π.Α
γ) Ασχολήθηκε με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
δ) Ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας για οχτώ χρόνια.
ε) Παραιτήθηκε γιατί ήρθε σε ρήξη με τον βασιλιά Κωνσταντίνο.

Κωνσταντίνος Καραμανλής Γεώργιος Παπανδρέου
(Μονάδα 1)
Η δικτατορία κατέρρευσε το ........., όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην .......................

. Κλήθηκε τότε από το Παρίσι, όπου διέμενε τότε, ο .................................., για ν’
αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και
σχηματίστηκε .......................................... με πρωθυπουργό τον
....................................... .
(Μονάδες 2)

4) Ποιες ήταν οι σχέσεις της Ελλάδας με τις γειτονικές χώρες;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Πότε και από ποιους επιβλήθηκε η δικτατορία;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Ποιες ήταν οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων κατά τη μεταπολεμική περίοδο;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)


Κεφ.11: Το Κυπριακό ζήτημα
1) Οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν την α) 1955-1959

Κύπρο
2)Ο αγώνας της ΕΟΚΑ β) 1960
3) Η Κύπρος παραχωρείται στους γ) 1974
Βρετανούς
4) Η Κύπρος γίνεται ανεξάρτητη δ) 2004
ε) 1571
5) Τουρκική εισβολή
6) Ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση στ) 1878
(Μονάδα 1)
2) Να απαντήσετε σύντομα στις παρακάτω ερωτήσεις.
1. Ποιος ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας;

...............................................................................................................
2. Ποιος ήταν ο αργηγός της Ε.Ο.Κ.Α;
................................................................................................................

3. Πού προσέφυγαν αρχικά οι Κύπριοι ζητώντας τη ένωση με την Ελλάδα;

...............................................................................................................
4. Τι ποσοστό της Κύπρου κατέλαβαν οι Τούρκοι;
..............................................................................................................
(Μονάδα 1)
3) Να διορθώσετε τα λάθη στις παρακάτω προτάσεις
α) Παρά την πίεση της Ε.Ο.Κ.Α, οι Βρετανοί δεν υποχώρησαν ως προς την ένωση
της Κύπρου με την Ελλάδα.
β) Η Ε.Ο.Κ.Α είναι η Επαναστατική Οργάνωση Κατακτημένων Αγωνιστών.
γ) Η Κύπρος κηρύχθηκε ανεξάρτητη με τη συμφωνία του Βερολίνου .
δ) Το τουρκοκυπριακό κράτος που δημιουργήθηκε στα εδάφη που κυρίευσαν οι
Τούρκοι αναγκαστικά αναγνωρίστηκε από τη διεθνή Κοινότητα .
(Μονάδες 2)
4) Τι γνωρίζετε για την Ε.Ο.Κ.Α και τη δράση της;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Τι ήταν το σχέδιο Αττίλας;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Τι τακτική ακολούθησαν οι Τούρκοι στην κατεχόμενη Κύπρο;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Κεφ.12: Η Ελλάδα και η ευρωπαϊκή της πορεία
1) «Ημέρα της Ευρώπης» α) 1957

2) Σχηματίζεται η Ε.Ο.Κ β) 1981
3) Η Ελλάδα μπαίνει στην Ε.Ο.Κ γ) 9 Μαϊου 1950
4) Αποφασίζεται η χρήση κοινού δ) 1993
νομίσματος ε) 1992
5) Η Ε.Ο.Κ εξελίσσεται σε Ε.Ε
(Μόνάδα 1)
Η χρονική περίοδος από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον
Ιούλιο του ..........., μέχρι σήμερα ονομάζεται .................................. . Κατά τη
διάρκεια της καταβλήθηκαν προσπάθειες για την ενίσχυση των ..........................
....................... και την καλλιέργεια των διεθνών σχέσεων του κράτους. Όλες οι
κυβερνήσεις εργάστηκαν για τον ............................. και τη βελτίωση της ποιότητας
ζωής των Ελλήνων πολιτών.
(Μονάδα 1)

α) Η Ελλάδα ήταν αρνητική στην ιδέα της ένωσης της Ευρώπης .

β) Η Ε.Ο.Κ σχηματίστηκε από δέκα ευρωπαϊκά κράτη στις
αρχές της δεκαετίας του 1950.
γ) Το ευρώ διευκόλυνε τις οικονομικές συναλλαγές των
Ευρωπαίων πολιτών.
δ) Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχουν περισσότερα από
30 κράτη-μέλη.
ε) Την αρχική ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης διατύπωσε ο Γάλλος
υπουργός των Εξωτερικών Ρόμπερ Σούμαν.
στ) Ο Σεφέρης ήταν ο μοναδικός Έλληνας που τιμήθηκε με
βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
(Μονάδες 2)
4) Πότε σχηματίστηκε η Ε.Ο.Κ και πότε εισήλθε σε αυτήν η Ελλάδα;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Τι ήταν η Συνθήκη του Μάαστριχτ;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Να αναφέρετε τους στόχους της ΕυρωπαΪκής Ένωσης.

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

1ο Επαναληπτικό Διαγώνισμα
για την Ε’ Ενότητα
1) Να αντιστοιχίσετε αυτά που ταιριάζουν.

1) Ίων Δραγούμης α) Πρώτος πρωθυπουργός της
αβασίλευτης δημοκρατίας στο ελληνικό
κράτος.
2) Ελευθέριος Βενιζέλος β) Υποπρόξενος στο Μοναστήρι που
συμμετείχε ως συντονιστής στις
αντάρτικες ομάδες.
3) Αλέξανδρος Παπαναστασίου γ) Διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε
δικτατορία στις 4 Αυγούστου του 1936.
4) Ιωάννης Μεταξάς δ) Πρωθυπουργός της Κυβέρνησης
Εθνικής Ενότητας
5) Κωνσταντίνος Καραμανλής ε) Επικεφαλής των Κρητών
επαναστατών το 1905
(Μονάδα 1)
2) Να γράψετε σύντομους ορισμούς για τις παρακάτω λέξεις.

 Ε.Ο.Κ.Α:___________________________________________________

_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
 Σεπτεμβριανά:_________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
 Εθνικός Διχασμός:______________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
 Φιλελέυθεροι:_________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
3) Να συμπληρώσεις τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τόσο οι Κύπριοι όσο και οι ελληνικές
Κυβερνήσεις άρχισαν να ζητούν επιτακτικά την ................ , οργανώνοντας
διαμαρτυρίες και συλλαλητήρια και προσφεύγοντας ακόμη και στον
............................................ . Ηγέτης του κυπριακού αγώνα ήταν ο αρχιεπίσκοπος
του νησιού ............................... .
Το ..................... έξι ευρωπαϊκά κράτη σχημάτισαν την .............................................

(Ε.Ο.Κ). Στη συνέχεια πολλές ακόμη ευρωπαϊκές χώρες εντάχθηκαν σ’ αυτήν. Η
Ελλάδα εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ το .................... . Από τότε συμμετέχει ενεργά στις

περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Το 1993 η Ε.Ο.Κ εξελίχτηκε σε

...................... .
(Μονάδες 2)
4) Τι γνωρίζετε για το κίνημα στο Γουδί;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
5) Ποια ήταν η κατάληξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδα 1)
6) Ποια ήταν η αντιμετώπιση του ελληνικού κράτους απέναντι στους πρόσφυγες

που ήρθαν να εγκατασταθούν στη χώρα;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

2ο Επαναληπτικό Διαγώνισμα
για την Ε’ Ενότητα
1) Απαντήστε σύντομα στις ερωτήσεις.

α) Πότε και πού σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς;
____________________________________________________________________
β) Ποιες ήταν οι δυνάμεις της Αντάντ;
____________________________________________________________________
γ) Πότε συνέβησαν τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας;
___________________________________________________________________
δ) Ποτε έληξε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος;
___________________________________________________________________
(Μονάδα 1,5)
2) Να βάλετε σε χρονολογική σειρά τα γεγονότα και να γράψετε δίπλα στο

καθένα την ημερομηνία που έγινε.
(Καταστροφή Σμύρνης, Συνθήκη Λονδίνου, Εξέγερση στο Θέρισο, Κίνημα στο Γουδί,
Ενταξη Ελλάδας στην Αντάντ)
1. ..........................................................................
2. ..........................................................................
3. ..........................................................................
4. ..........................................................................

5. ..........................................................................
(Μονάδα 1,5)
3) Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση.

1. Ποιος ήταν ηγέτης της Ε.Ο.Κ.Α
α) ο Γεώργιος Γρίβας
β) ο Ίων Δραγούμης
γ) ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος
2. Ποιος εκλέχτηκε πρωθυπουργός στις εκλογές του 1956;

α) Γεώργιος Παπανδρέου
β) Γεώργιος Παπαδόπουλος
γ) Κωνσταντίνος Καραμανλής
3. Με ποια συνθήκη αποφασίστηκε η χρήση κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος;

α) Συνθήκη του Μάαστριχτ
β) Συνθήκη Λωζάννης
γ) Συνθήκη των Σεβρών
4. Πότε απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη;

α) 26 Φεβρουαρίου 1912
β) 26 Οκτωβρίου 1912
γ) 19 Οκτωβρίου 1912
5. Ποια από τις παρακάτω οργανώσεις δρούσε κυρίως στην Ήπειρο;

α) Ε.Α.Μ
β) Ε.Κ.Κ.Α
γ) Ε.Δ.Ε.Σ
(Μονάδες 2)
4) Ποια ήταν η δράση του Χαρίλαου Τρικούπη για την αναδιοργάνωση του
ελληνικού κράτους;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδα 1)
5) Πώς τελείωσε ο Μακεδονικός Αγώνας;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)
6) Πώς ανατράπηκε η δικτατορία και ποιες ήταν οι εξελίξεις;

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(Μονάδες 2)

Απαντήσεις Θεμάτων Ενότητας Ε΄
Απαντήσεις 1ου Κριτηρίου Αξιολόγησης
Απάντηση Θέματος 1
1. Μάρτιος 1905
2. 13 Οκτωβρίου 1904
3. 1908
Απάντηση θέματος 2
1-β, 2-γ, 3-α, 4-δ
α- Λ Η ελληνική Κυβέρνηση δεν αναγνώρισε επίσημα την ένωση της Κρήτης με την
Ελλάδα.
β- Λ Ο θάνατος του Παύλου Μελά κινητοποίησε τους Έλληνες να διεκδικήσουν
δυναμικότερα τη Μακεδονία.
γ- Σ
δ- Λ Οι Νεότουρκοι επαναστάτησαν, αντιδρώντας στην απολυταρχική διοίκηση.
ε- Λ Οι κομιτατζήδες ήταν Βούλγαροι αντάρτες.
στ- Σ

Τον Μάρτιο του 1905 ξέσπασε επανάσταση στο χωριό Θέρισο της Κρήτης.
Επικεφαλής ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το αίτημα των επαναστατών ήταν να
ενωθεί το νησί με την Ελλάδα. Δυστυχώς, όμως, οι επαναστατημένοι απέτυχαν και
η ένωση δεν πραγματοποιήθηκε καθώς τερματίστηκε η εξέγερση μετά από
διαπραγματεύσεις.
Στον Μακεδονικό Αγώνα πρωταγωνίστησαν πολλοί σπουδαίοι άντρες, που
σχημάτισαν ανταρτικές ομάδες. Σε αυτές συμμετείχαν, αξιωματικοί του ελληνικού
στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης και ο Τέλλος
Αγαπηνός (Άγρας) και οπλαρχηγοί από πολλές άλλες περιοχές, όπως ο Γεώργιος
Τσόντος από την Κρήτη, ο Παναγιώτης Παπατζανετέας από τη Μάνη. Τη δράση
τους συντόνιζαν Έλληνες διπλωμάτες της Μακεδονίας, όπως ο Πρόξενος στη
Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς και ο Υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων
Δραγούμης αλλά και δυναμικοί ιεράρχες όπως ο Μητροπολίτης Καστοριάς
Γερμανό Καραβαγγέλη.
Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα διακόπηκε το 1908. Εκείνη τη χρονιά
πολλοί φιλελεύθεροι Τούρκοι, οι λεγόμενοι Νεότουρκοι, επαναστάτησαν εναντίον
του Σουλτάνου γιατί δεν δέχονταν την απολυταρχική διοίκηση την οποία ασκούσε
αλλά και ως αντίδραση στις συνεχείς επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Έλληνες και οι Βούλγαροι πίστεψαν τους
Νεότουρκους που διακήρυτταν ότι θα τους παραχωρήσουν δικαιώματα, κι έτσι
κατέθεσαν τα όπλα. Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της Μακεδονίας θα συνεχιζόταν

κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

1. 14 Αυγούστου 1909
2. Φιλελεύθεροι
3. Νοέμβριος 1910
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε σπουδάσει νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και
ήταν έμπειρος στην πολιτική. Είχε διατελέσει βουλευτής και υπουργός στην
Κρήτη. Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα αποφασισμένος να εκσυγχρονίσει τη
χώρα.
α- Λ Οι επαναστάτες στο Γουδί ζητούσαν να βελτιωθεί το ήδη υπάρχον Σύνταγμα.
β-Λ Μετά το κίνημα στο Γουδί η κυβέρνηση παραιτήθηκε.
γ-Λ Για την αναδιοργάνωση του στρατού και του προσκλήθηκαν Γάλλοι και
Άγγλοι αξιωματικοί.
δ-Σ
ε-Σ
στ-Λ Στις εκλογές το κόμμα του Βενιζέλου κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία.

Το κίνημα στο Γουδί οφειλόταν στην απογοήτευση που επικρατούσε λόγω της
χρόνιας οικονομικής κρίσης, την ατυχή έκβαση για την Ελλάδα του πολέμου του
1897 και την πολιτική αστάθεια. Συμμετείχαν αξιωματικοί του στρατού, πολλοί
οπλίτες και αρκετοί πολίτες που συγκεντρώθηκαν τη νύχτα της 14 ης Αυγούστου του
1909 στην περιοχή Γουδί της Αθήνας.
Οι επαναστάτες αιτούνταν την κατάργηση της βασιλείας ή την αντικατάσταση
του βασιλιά, βελτίωση του Συντάγματος καθώς και αλλαγές στο στράτευμα. Μετά
το ξέσπασμα του κινήματος στο Γουδί, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραιτηθεί.
Οι αξιωματικοί που πήραν μέρος στο κίνημα, κάλεσαν στην Αθήνα ως εκπρόσωπο
τους έναν Κρητικό πολιτικό που αργότερα θα γινόταν πρωθυπουργός της Ελλάδας,
τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Οι κύριοι στόχοι του Ελευθέριου Βενιζέλου ήταν να εκσυγχρονίσει τη χώρα
καθώς επίσης και να προσπαθήσει για την ένωση των αλύτρωτων περιοχών με την
Ελλάδα, φροντίζοντας για την καλή οργάνωση και τον εξοπλισμό του στρατού.

1. Οκτώβριος 1912
2. Μάιος 1913
3. Ιούνιος 1913
4. Αύγουστος 1913
Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα καθορίστηκαν με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου .
Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία δόθηκε στην Ελλάδα , οι Βούλγαροι κράτησαν
τη Δυτική Θράκη . Η Βόρεια Ήπειρος παραχωρήθηκε στην Αλβανία, που τότε
δημιουργήθηκε ως κράτος.
1-δ, 2-α, 3-γ, 4-β
Επειδή υπήρχε κίνδυνος να καταλάβουν οι Βούλγαροι τη Θεσσαλονίκη, ο
πρωθυπουργός Βενιζέλος έδωσε εντολή στον ελληνικό στρατό να κατευθυνθεί
προς την πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
κρίθηκε σε αποφασιστική μάχη που συνέβη στα Γιαννιτσά στις 19-20 Οκτωβρίου
1912, που τελείωσε με νίκη των Ελλήνων. Αργά το βράδυ της 26 ης Οκτωβρίου 1912,
ο Οθωμανός διοικητής της πόλης Χασάν Ταχσίν Πασάς υπέγραψε το Πρωτόκολλο

παράδοσης της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα. Μετά από δύο μέρες, ο διάδοχος
Κωνσταντίνος και μέρος του ελληνικού στρατού μπήκαν στην πόλη, όπου τους
υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό.
Οι Νεότουρκοι έιχαν καλλιεργήσει ψευδείς προσδοκίες στους υπόδουλους
χριστιανικούς λαούς που δεν τις τήρησαν. Παρότι διακήρυτταν επίσημα την
ισότητα όλων των υπηκόων, οι χριστιανικοί πληθυσμού της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας συνέχισαν να υποφέρουν από τις διακρίσεις εις βάρος τους.
Παρακολουθώντας αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, τα βαλκανικά κράτη προχώρησαν
σε μυστικές συνεννοήσεις και ακολούθησε το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου
Πολέμου τον Οκτώβριο του 1912. Η Σερβία, η Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και η
Ελλάδα έκαναν συμμαχία εναντίον των Τούρκων και διεκδίκησαν τα εδάφη της
Βαλκανικής Χερσονήσου που βρίσκονταν υπό την εξουσία της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας.
Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου υπογράφτηκε τον Αύγουστο του 1913. Αυτή
καθόριζε τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία
δόθηκε στην Ελλάδα, οι Βούλγαροι κράτησαν τη Δυτική Θράκη ενώ η Βόρεια
Ήπειρος, με την επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων, παραχωρήθηκε στην Αλβανία,
που τότε δημιουργήθηκε ως κράτος.

1-β, 2-α, 3-δ, 4-γ
α- 2,4,5,12
β- 1,3,6,7,8,9,10,11
α-Λ Κύριος αντίπαλος της Ελλάδας ήταν η ηττημένη Βουλγαρία.
β-Λ Ο Ελευθεριος Βενιζέλος υποστήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο
στο πλευρό της Αντάντ.
γ-Λ Ο βασιλιάς εκθρονίστηκε και εγκατέλειψε τη χώρα.
δ-Λ Με τη συνθήκη των Σεβρών η Ελλάδα κατοχύρωσε τα νησιά του Αιγαίου,
εκτός από τα Δωδεκάνησα.
ε-Σ
στ-Σ
Στις αρχές του 20ου αίωνα, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις
αυξήθηκε. Η Γερμανία λόγω των οικονομικών της συμφερόντων ήρθε αντιμέτωπη
με χώρες όπως η Αγγλία και η Γαλλία. Ο έλεγχος του διεθνούς εμπορίου και η

κυριαρχία στα Βαλκάνια ήταν δύο από τις βασικές αιτίες που οδγήγησαν στο
ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το καλοκαίρι του 1914.
Στην Ελλάδα επικρατούσαν δύο αντίθετες απόψεις. Ο πρωθυπουργός της
χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν υπέρ της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο
με το μέρος της Αντάντ γιατί πίστευε ότι στο τέλος οι Σύμμαχοι θα νικούσαν. Από
την άλλη, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θεωρούσε ότι η Ελλάδα έπρεπε να μείνει
ουδέτερη, γεγονός που ευνοούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις. Τελικά η κυβέρνηση των
Φιλελευθέρων παραιτήθηκε και στη χώρα επικράτησε διχασμός. Η εποχή εκείνη
ονομάστηκε «Εθνικός Διχασμός».
Παρόλο που το 1913 η Ελλάδα σχεδόν διπλασίασε τα εδάφη της και τον
πληθυσμό της, προέκυψαν διάφορα προβλήματα. Πρώτα απ’ όλα, τα σύνορα είχαν
επεκταθεί πολύ και δεν ήταν δυνατόν να φυλαχτούν αποτελεσματικά. Επιπλέον, το
οδικό δίκτυο ήταν περιορισμένο και η μετακίνηση των στρατιωτών στη Μακεδονία
ήταν δύσκολη. Ακόμα, οι αποθήκες πολεμικού υλικού δεν επαρκούσαν πλέον.
Αλλά και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου δεν έιχαν ακόμα κατοχυρωθεί στην
Ελλάδα ούτε είχαν καθοριστεί τα αλβανικά σύνορα για την οποία ενδιαφερόταν
κατά βάση η Ιταλία. Τέλος, η χώρα είχε έναν βασικό αντίπαλο, την ηττημένη
Βουλγαρία και γι αυτό το λόγο στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα ο στρατός άρχισε να
κατασκευάζει οχυρά.

1-δ, 2-ε, 3-γ, 4-β, 5-α
1-α, 2-δ, 3-β, 4-γ, 5-α
α-Λ Τα ελληνικά στρατεύματα είχαν αναλάβει τη διοίκηση της Σμύρνης για πέντε
χρόνια.
β-Σ
γ –Λ Οι Τούρκοι υπερτερούσαν σε ιππικό και πυροβολικό.
δ- Λ Όταν ο Βενιζέλος έχασε στις εκλογές, οι πολιτικοί του αντίπαλοι επανέφεραν
τον βασιλιά Κωνσταντίνο στο θρόνο.
ε-Λ Οι Σοβιετικοί υποστήριζαν τον Κεμάλ.
στ-Σ
Η γραμμή κατοχής επεκτάθηκε για να προστατευθούν οι ελληνικοί πληθυσμοί
και να αντιμετωπιστούν οι τουρκικές επιθέσεις. Έτσι λοιπόν, προκρίθηκε από το
ελληνικό Στρατηγείο η κατάληψη των σημαντικών κέντρων Αφιόν Καραχισάρ και
Εσκί Σεχίρ, που βρίσκονταν πάνω από 300 χιλιόμετρα μακριά από τη βάση της
Σμύρνης.

Οι Σύμμαχοι άρχισαν να αλλάζουν στάση απέναντι στους Έλληνες με το
ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ανάμεσα στους
οπαδούς του Σουλτάνου και στους οπαδούς του αξιωματικού Μουσταφά Κεμάλ. Ο
Κεμάλ διατήρησε τις σχέσεις του με τους Ιταλούς και τους Γάλλους καθώς από τα
λιμάνια τους γινόταν η προμήθευση όπλων και πυρομαχικών και οργάνωσε
αντίσταση εναντίον του ελληνικού στρατού. Έτσι, η κατάσταση στη Μικρά Ασία
σταδιακά άλλαζε, καθώς οι περισσότεροι Σύμμαχοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τα
εδάφη που κατείχαν ενώ οι Σοβιετικοί άρισαν να υποστηρίζουν τον Κεμάλ.
Τον Αύγουστο του 1922, οι Τούρκοι του Κεμάλ έκαναΝ επίθεση στις
εξασθενημένες ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η αμυντική γραμμή δεν άντεξε
και ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Χιλιάδες Έλληνες από το
φόβο τους για τα αντίποινα των Τούρκων τον ακολούθησαν. Στα τέλη του
Αυγούστου, οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη, πυρπόλησαν την ελληνική και την
αρμενική συνοικία της πόλης. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος παραδόθηκε στους
Μουσουλμάνους και θανατώθηκε. Πλήθος προσφύγων πάλευαν να μπουν στα
πλοία για να σωθούν ενώ γύρω τους γίνονταν σφαγές και λεηλασίες. Αυτό ήταν το
δραματικό τέλος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην περιοχή.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ
Μικρασιατική Καταστροφή Αύγουστος 1922
Συνθήκη της Λωζάννης 1923
Δικτατορία Μεταξά Αύγουστος 1936
Η Μικρασιατική Καταστροφή επισφραγίστηκε με τη Συνθήκη της Λωζάννης . Η
Ελλάδα αποσύρθηκε από την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και την
περιοχή της Σμύρνης, ενώ τα Δωδεκάνησα παρέμειναν στην Ιταλία . Επίσης,
αποφασίστηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την
Τουρκία με βάση το θρήσκευμα .
α) Την άνοιξη του 1924 ανακηρύχθηκε από τη Βουλή και επικυρώθηκε με
δημοψήφισμα η αβασίλευτη Δημοκρατία.
β) Μεσοπόλεμος ονομάζεται το διάστημα ανάμεσα σε δύο παγκοσμίους
πολέμους.

γ) Η παρουσία των προσφύγων στο ελληνικό κράτος συνέβαλε στην οικονομική

και πνευματική ανάπτυξη του κράτους.
δ) Ο Μεταξάς ενώ επικαλούνταν ουδετερότητα, ακολούθησε πολιτική φιλίας με
τη Βρετανία .
Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ ανέθεσε την πρωθυπουργία στον Ιωάννη Μεταξά, ο
οποίος στις 4 Αυγούστου 1936 διέλυσε τη Βουλή και επέβαλε δικτατορία. Ο
Μεταξάς καταδίωξε τους πολιτικούς του αντιπάλους και προσπάθησε να
προσεγγίσει τους αγρότες και τους εργάτες με διάφορα κοινωνικά μέτρα χωρίς
όμως να καταφέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Καθώς ήταν έμπειρος στρατιωτικός
φρόντισε να προετοιμάσει τη χώρα για τον πόλεμο που ερχόταν. Ταυτόχρονα, ενώ
υποστήριζε μια στάση ουδετερότητας, ακολούθησε σταθερή πολιτική φιλίας προς
τη Βρετανία, τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, η Ελλάδα ταλανιζόταν από εσωτερική
πολιτική αστάθεια. Τα πολιτικά κόμματα άλλαζαν το ένα μετά το άλλο στην
εξουσία ενώ αξιωματικοί του στρατού οργάνωναν και πραξικοπήματα. Με την
άνοδο του φασιστικού κόμματος στην Ιταλία και του ναζιστικού στη Γερμανία,
εμφανίστηκε και πάλι η απειλή του πολέμου στην Ευρώπη. Τα πολιτικά κόμματα
βρίσκονταν σε διαρκή διαμάχη και στη χώρα επικρατούσε κοινωνική αναταραχή με
πορείες, διαδηλώσεις και απεργίες.

Η αβασίλευτη Δημοκρατία ανακηρύχθηκε την άνοιξη του 1924 από τη Βουλή
και επικυρώθηκε με δημοψήφισμα. Ο πρώτος πρωθυπουργός της αβασίλευτης
Δημοκρατίας ήταν ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου.

Απάντηση Θέματος 1
1-β, 2-γ, 3-α, 4-ε 5-δ, 6-στ
Τορπιλισμός: Χτύπημα με υποβρύχιο βλήμα που ονομάζεται τορπίλη και προκαλεί
ανατίναξη.
Αλπινιστές: Ιταλοί στρατιώτες που ήταν εξασκημένοι στον πόλεμο σε ορεινό
έδαφος.
Κρυπαγήματα: Η νέκρωση των άκρων (χεριών, ποδιών) από το υπερβολικό κρύο.
α- Λ Η Βουλγαρία ηττήθηκε και αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην Ελλάδα τη
Δυτική Θράκη.
β- Λ Ο Χίτλερ ήταν αρχηγός του ναζιστικού κόμματος και ο Μουσολίνι του
φασιστικού.
γ- Λ Η Ελλάδα είχε προετοιμαστεί από τον Ιωάννη Μεταξά για την επίθεση των
Ιταλών.
δ- Σ
ε- Λ Ο ελληνικός στρατός αμύνθηκε με επιτυχία και οι Ιταλοί Αλπινιστές
εξουδετερώθηκαν στις χιονισμένες χαράδρες του Σμόλικα.
στ- Σ

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε το 1939 όταν ο γερμανικός στρατός
εισέβαλε στη γειτονική Πολωνία, που την ασφάλεια της είχε ευγγυηθεί η Αγγλία.
Πολλές χώρες της Ευρώπης, με πρώτες την Αγγλία και τη Γαλλία, κήρυξαν πόλεμο
στις δυνάμεις του Άξονα, σχηματίζοντας τη δική τους συμμαχία. Σε μικρό διάστημα
ο πόλεμος γενικεύτηκε και έγινε παγκόσμιος. Με το μέρος του Άξονα πήγε η
Ιαπωνία, ενώ με τους Συμμάχους τάχθηκε η Ρωσία και αργότερα οι ΗΠΑ.
Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940. Νωρίτερα, οι Ιταλοί
είχαν προβεί σε εχθρότητες, με σοβαρότερη τον τορπιλισμό του καταδρομικού
«Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο, τον Δεκαπεταύγουστο του 1940, στο λιμάνι της
Τήνου. Δυόμιση μήνες μετά, χαράματα της 28ης Οκτωβρίου, ο Ιταλός πρέσβης στην
Αθήνα Γκράτσι έδωσε στον Μεταξά τελεσίγραφο ζητώντας του να παραδώσει τη
χώρα. Ο Μεταξάς αρνήθηκε εκπροσωπώντας όλους τους Έλληνες και έτσι ξεκίνησε
ο πόλεμος.
Ο ελληνικός στρατός αντιμετώπισε τους εχθρούς με επιτυχία, ενώ οι Ιταλοί
Αλπινιστές εξουδετερώθηκαν στις χιονισμένες χαράδρες του Σμόλικα. Στα μέσα
Νοεμβρίου του 1940 οι Έλληνες στρατιώτες αντεπιτέθηκαν, αναγκάζοντας τους
Ιταλούς να υποχωρήσουν στο εσωτερικό της Αλβανίας και πέτυχαν σημαντικές
νίκες στη Βόρεια Ήπειρο. Στη συνέχεια όμως τα πράγματα δυσκόλεψαν. Το ορεινό
έδαφος και βαρύς χειμώνας δημιούργησαν κρυοπαγήματα στους στρατιώτες ενώ
δύσκολη ήταν και η μεταφορά τροφίμων και πυρομαχικών ειδικά όσο

απομακρυνόταν ο στρατός από τα ελληνικά σύνορα.

1-δ, 2-α, 3-β, 4-γ, 5-στ, 6-ε
Η αποτυχία των Ιταλών να κατακτήσουν την Ελλάδα τροποποποίησε τα σχέδια των
συμμαχων τους Γερμανών, οι οποίοι την άνοιξη του 1940 είχαν ήδη κυριεύσει τη
Γαλλία και σχεδίαζαν να επιτεθούν στη Σοβιετική Ένωση . Ωστόσο, η ανάγκη να
προστατευθούν οι γερμανικές στρατιωτικές μονάδες από βομβαρδισμούς της
βρετανικής αεροπορίας , που στάθμευε στα Βαλκάνια, επέβαλε τη στροφή του
ενδιαφέροντός τους προς τα εκεί.
α- Σ
β-Λ Η ελληνική Κυβέρνηση εγκατέλειψε οριστικά τη στάση ουδετερότητας όταν
γερμανικές φάλαγγες διέσχισαν ελεύθερα το έδαφος της Βουλγαρίας και
επέτρεψε να αποβιβαστούν στρατιώτες των συμμάχων στη χώρα.
γ-Σ
δ-Λ Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε και οι καταστροφές ήταν ανυπολόγιστες.
ε-Λ Η Κρήτη ήταν το τελευταίο ελληνικό οχυρό που έπεσε μετά την κατάληψη
της ηπειρωτικής χώρας.
στ-Λ Η Γερμανία συμμάχησε με την Βουλγαρία ώστε να μπορέσει να
περάσει από το εσωτερικό της και να φτάσει στην Ελλάδα.

Στις 6 Απριλίου 1941 εκατοντάδες γερμανικά αεροπλάνα άρχισαν να
βομβαρδίζουν, καθώς Γερμανοί στρατιώτες επιτίθονταν σε ελληνικά οχυρά. Την
ίδια στιγμή γερμανικά άρματα μάχης προχώρησαν με κατεύθυνση την Κοζάνη και
τα Γρεβενά, για να απειλήσουν τα νώτα του ελληνικού στρατού στην Αλβανία. Έτσι
ο ελληνικός στρατός είχε να αντιμετωπίσει τους εχθρούς σε δύο μέτωπα.
Τον Μάιο του 1941, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεσαν στο τελευταίο ελληνικό
οχυρό, την Κρήτη, που την υπεράσπιζαν συμμαχικά και ελληνικά στρατεύματα
καθώς και ένοπλοι πολίτες. Για δέκα μέρες οι συγκρούσεις ήταν σκληρές αλλά στο
τέλος οι Γερμανοί επικράτησαν με βαρύτατες απώλειες βέβαια. Έτσι, οι δυνάμεις
του Άξονα κυρίευσαν το ελληνικό κράτος και άρχισε η περίοδος της Κατοχής που
κράτησε μέχρι το 1944.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1945 με νίκη των συμμαχικών
δυνάμεων. Ωστόσο, οι καταστροφές για όλους ήταν ανυπολόγιστες. Προκλήθηκαν
σοβαρές υλικές ζημιές ενώ εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Από τις
τραγικότερες στιγμές του πολέμου ήταν το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στα
ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και η ρίψη ατομικής βόμβας στις ιαπωνικές
πόλεις Ναγκασάκι και Χιροσίμα από τους Αμερικανούς για να εξαναγκάσουν την
Ιαπωνία να παραδοθεί. Στιγμές σαν κι αυτές προκάλεσαν τη φρίκη και
συγκλόνισαν ολόκληρη την ανθρωπότητα.
1. Οκτώβριος 1944
2. 1946-1949
3. 1941
4. 25 Νοεμβρίου 1942
Οι Γερμανοί, αφού κατέλαβαν την Ελλάδα, κράτησαν την Αθήνα την Κεντρική
Μακεδονία, την Κρήτη και το σιδηροδρομικό δίκτυο , παραχώρησαν τμήματα της
Μακεδονίας και της Θράκης στους συμμάχους τους Βουλγάρους και την υπόλοιπη
χώρα στους Ιταλούς . Ήταν η περίοδος της τριπλής Κατοχής.
1-β, 2-γ, 3-α, 4-ε, 5--δ
Την περίοδο της τριπλής Κατοχής δημιουργήθηκαν τρεις αντιστασιακές
οργανώσεις με την ηθική και υλική υποστήριξη των Βρετανών, το Ε.Α.Μ/Ε.Λ.Α.Σ, σε
όλη σχεδόν τη χώρα, ο Ε.Δ.Ε.Σ που έδρασε κυρίως στην Ήπειρο και η Ε.Κ.Κ.Α.

Κορυφαίο κατόρθωμα της κοινής ελληνικής αντιστασιακής δράσης ήταν η

ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου του 1942. Με αυτήν
την καταστροφή καθυστέρησε ο ανεφοδιασμός των στρατευμάτων του Άξονα, που
πολεμούσαν στην Αφρική.
Η σχεδόν τετραετής Κατοχή έληξε στα τέλη του 1944. Οι Γερμανοί και οι
σύμμαχοί τους, νικημένοι στα πεδία των μαχών, αποχώρησαν από την Ελλάδα. Τον
Οκτώβριο του 1944 η ελληνική Κυβέρνηση, που είχε βρει καταφύγιο στη Μέση
Ανατολή επέστρεψε στην Αθήνα. Ήταν η στιγμή της Απελευθέρωσης.
Ο Εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε το 1946 και τελείωσε στα τέλη του καλοκαιριού
του1949 ταλανίζοντας την Ελλάδα για τρία ολόκληρα χρόνια. Ο πόλεμος
τερματίστηκε με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, πολλές χιλιάδες θύματα και
αεπανόρθωτες καταστροφές. Οι ένοπλες συγκρούσεις είχαν τελειώσει αλλά οι
ψυχές των Ελλήνων παρέμειναν τραυματισμένες για καιρό.

1-δ, 2-α, 3-β, 4-γ, 5-ε
Κωνσταντίνος Καραμανλής Γεώργιος Παπανδρέου
Προσπάθησε να πετύχει Ασχολήθηκε με την

συμβιβασμό στο θέμα της Κύπρου. εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Προσπάθησε να βελτιώσει τις Παραιτήθηκε γιατί ήρθε σε

σχέσεις της Ελλάδας με τη ρήξη με τον βασιλιά
Βρετανία και τις Η.Π.Α Κωνσταντίνο.
Ανέλαβε την πρωθυπουργία της

χώρας για οχτώ χρόνια.
Η δικτατορία κατέρρευσε το 1974 , όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο .
Κλήθηκε τότε από το Παρίσι, όπου διέμενε τότε, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ,

για ν’ αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και

σχηματίστηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Καραμανλή .
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι σχέσεις της χώρας με τη
Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία βελτιώθηκαν σταδιακά. Αντίθετα, οι σχέσεις με
την Τουρκία χειροτέρεψαν κυρίως εξαιτίας του κυπριακού ζητήματος. Το
αποτέλεσμα των τριβών αυτών ήταν οι διώξεις των Ελλήνων της
Κωσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955, γνωστές ως Σεπτεμβριανά.
Μετά την παραίτηση του Παπανδρέου, η Ελλάδα αντιμετώπισε πολιτική κρίση.
Στις 21 Απριλίου του 1967 μια ομάδα στρατιωτικών, έχοντας επικεφαλής τον
συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, επέβαλε δικτατορία. Το καθεστώς αυτό
καταδικάστηκε από πολιτικούς και ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης αλλά
και από τον λαό καθώς ήταν αυταρχικό και ανελεύθερο. Κάποιοι εγκατέλειψαν τη
χώρα και έφυγαν στο εξωτερικό ενώ όσοι παρέμειναν οργάνωναν την
αντιστασιακή τους δράση προκειμένου να ανατρέψουν τους δικτάτορες.
Η μεταπολεμική περίοδος χαρακτηριζόταν από φτώχεια και δύσκολες
συνθήκες ζωής στην ύπαιθρο. Έτσι μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού
αναγκάστηκε να μετακινηθεί σε αστικά κέντρα για εύρεση εργασίας. Εκεί
οικοδομήθηκαν πλήθος πολυκατοικιών. Δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη της
βιομηχανίας αλλά και των τουριστικών επιχειρήσεων, ενός νέου κλάδου
απασχόλησης. Πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν στην Αυστραλία αλλά και σε χώρες

της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αφρικής, αναζητώντας καλύτερο βιοτικό
επίπεδο.

1-ε, 2-α, 3-στ, 4-β, 5-γ, 6-δ
1. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος
2.Ο Γεώργιος Γρίβας (Διγενής)
3.Στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών
4.37%
α) ) Μετά από πίεση της Ε.Ο.Κ.Α, οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να αποδεχτούν την
ανεξαρτησία της Κύπρου,με προϋπόθεση να δημιουργήσουν δύο στρατιωτικές
βάσεις στο νησί.
β) Η Ε.Ο.Κ.Α είναι η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών.
γ) Η Κύπρος κηρύχθηκε ανεξάρτητη με τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου
το 1960.
δ) Το τουρκοκυπριακό κράτος που δημιουργήθηκε στα εδάφη που κυρίευσαν οι
Τούρκοι δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή Κοινότητα .
Η Ε.Ο.Κ.Α ήταν η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών που ανέλαβε το 1955
δράση σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, έχοντας για αρχηγό τον απόστρατο

αξιωματικό του ελληνικού στρατού Γεώργιο Γρίβα (Διγενή), έχοντας τη συναίνεση

του Μακάριου. Οι Τούρκοι αντέδρασαν στη δράση της λεηλατώντας και
καταστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη χιλιάδες ελληνικά κατατσήματα και
δεκάδες εκκλησίες (Σεπτεμβριανά).
Το 1974 η ελληνική χούντα ανέτρεψε με πραξικόπημα τον Μακάριο. Αμέσως
μετά τουρκικά στρατεύματα, με το πρόσχημα της προστασίας της τουρκικής
μειονότητας, εισέβαλαν στο νησί και κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του. Αυτό ήταν
το λεγόμενο σχέδιο Αττίλας. Η Εθνική Φρουρά της Κύπρου αντιστάθηκε στη
στρατιωτικη μηχανή της Τουρκίας, δίνοντας σκληρές μάχες και θρηνώντας
αμέτρητους νεκρούς, τραυματίες και αγνοουμένους.
Οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% της Κύπρου και άρχισαν τις διώξεις των
Ελληνοκυπρίων , που κατέφυγαν στο ελεύθερο τμήμα του νησιού για να σωθούν.
Ταυτόχρονα , μετέφεραν εποίκους από την Τουρκία προς μόνιμη εγκατάσταση
προκαλώντας αλλοίωση στην πληθυσμιακή σύνθεση του νησιού. Στα εδάφη που
κυρίευσαν, σχημάτισαν ένα τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, το οποίο όμως δεν
αναγνωρίστηκε από τη διεθνή Κοινότητα.

1-γ, 2-α, 3-β, 4-ε, 5-δ
Η χρονική περίοδος από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, τον
Ιούλιο του 1974 , μέχρι σήμερα ονομάζεται Μεταπολίτευση . Κατά τη διάρκεια της
καταβλήθηκαν προσπάθειες για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και την
καλλιέργεια των διεθνών σχέσεων του κράτους. Όλες οι κυβερνήσεις εργάστηκαν
για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των Ελλήνων πολιτών.
α-Λ Η Ελλάδα είχε υποστηρίξει με θέρμη την ιδέα της ένωσης της Ευρώπης .
β-Λ Η Ε.Ο.Κ σχηματίστηκε από έξι ευρωπαϊκά κράτη το 1957.
γ-Σ
δ-Λ Σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμμετέχουν περισσότερα από 27 κράτη-μέλη.
ε-Σ
στ-Λ Ο Σεφέρης και ο Οδυσσέας Ελύτης τιμήθηκαν με βραβείο Νόμπελ
Λογοτεχνίας.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα σχηματίστηκε το 1957 από έξι ευρωπαϊκά
κράτη και στη συνέχεια εντάχθηκαν και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Ελλάδα
εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ το 1981 και από τότε συμμετέχει ενεργά στις περισσότερες
ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες.
Το 1992 υπογράφτηκε η Συνθήκη του Μάαστριχτ σύμφωνα με την οποία
αποφασίστηκε η χρήση κοινού νομίσματος και η δημιουργία ενιαίας αγοράς. Η
συνθήκη αυτή οδήγησε και στη μετεξέλιξη τις Ε.Ο.Κ σε Ε.Ε (Ευρωπαϊκή Ένωση) ένα
χρόνο αργότερα, το 1993.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται με ζητήματα όπως η ενίσχυση των
δημοκρατικών ελευθεριών, η καταπολέμηση της ανεργίας και των οικονομικών και
κοινωνικών ανισοτήτων, η βελτίωση της εκπαίδευσης αλλά και ο σεβασμός προς
το περιβάλλον. Όλα αυτά τα θέματα αποτελούν προκλήσεις για τους Ευρωπαίους
στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα.

Απαντήσεις 1ου Επαναληπτικού Διαγωνίσματος Ενότητας Ε’
1-β, 2-ε, 3-α, 4-γ, 5-δ
 Ε.Ο.Κ.Α: Ε.Ο.Κ.Α ήταν η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών που
ξεκίνησε τη δράση της σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο το 1955.
 Σεπτεμβριανά: Ονομάστηκαν οι διώξεις των Ελλήνων στην
Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβριο του 1955.
 Εθνικός Διχασμός: Ονομάστηκε η περίοδος κατά την οποία στην Ελλάδα
επικρατούσαν δύο αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τη συμετοχή της
χώρας στον πόλεμο υπέρ των δυνάμεων της Αντάντ ή την τήρηση
ουδετερότητας.
 Φιλελεύθεροι: Φιλέλευθεροι ονομαζόταν το κόμμα του Βενιζέλου που
κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1910.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τόσο οι Κύπριοι όσο και οι ελληνικές
Κυβερνήσεις άρχισαν να ζητούν επιτακτικά την ένωση , οργανώνοντας
διαμαρτυρίες και συλλαλητήρια και προσφεύγοντας ακόμη και στον Οργανισμό
Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε) . Ηγέτης του κυπριακού αγώνα ήταν ο αρχιεπίσκοπος
του νησιού Μακάριος .

Το 1957 έξι ευρωπαϊκά κράτη σχημάτισαν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα

(Ε.Ο.Κ). Στη συνέχεια πολλές ακόμη ευρωπαϊκές χώρες εντάχθηκαν σ’ αυτήν. Η
Ελλάδα εντάχθηκε στην Ε.Ο.Κ το 1981. Από τότε συμμετέχει ενεργά στις
περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Το 1993 η Ε.Ο.Κ εξελίχτηκε σε
Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) .
Στις 14 Αυγούστου του 1909 την νύχτα συγκεντρώθηκαν στην περιοχή Γουδί
της Αθήνας αξιωματικοί του στρατού, πολλοί οπλίτες και αρκετοί πολίτες. Ήταν
απογοητευμένοι από τη χρόνια οικονομική κρίση, τον ατυχή για την Ελλάδα
πόλεμο του 1897 και την πολιτική αστάθεια που επικρατούσε. Έτσι κήρυξαν
επανάσταση. Το αίτημα τους ήταν να καταργηθεί η βασιλεία ή να αντικατασταθεί
ο βασιλιάς, να βελτιωθεί το Σύνταγμα και να πραγματοποιηθούν αλλαγές στο
στράτευμα. Μετά το κίνημα η Κυβέρνηση αναγκάστηκε τελικά να παραιτηθεί.
Το 1918 οι Κεντρικές Δυνάμεις ηττήθηκαν και συνθηκολόγησαν. Η Γερμανία
αναγκάστηκε να πληρώσει αποζημιώσεις και επιπλέον έχασε πολλά εδάφη. Μετά
τη λήξη του πολέμου η Ελλάδα είχε σημαντικά οφέλη. Με τη Συνθήκη των Σεβρών
που υπογράφτηκε στις 10 Αυγούστου το 1920 κατοχύρωσε τα νησιά του Αιγαίου,
με εξαίρεση τα Δωδεκάνησα, κέρδισε τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη, εκτός
της Κωνσταντινούπολης, και ανέλαβε για πέντε χρόνια τη διοίκηση στην περιοχή
της Σμύρνης.

Η Ελλάδα δέχτηκε περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που ήρθαν
από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία και άλλους 10.000
περίπου που είχαν έρθει νωρίτερα από τη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση.
Βασικό μέλημα ήταν να βρεθεί στέγη και εργασία για τους Έλληνες πρόσφυγες.
Αρχικά έμειναν προσωρινά σε καταυλισμούς ενώ αργότερα δημιουργήθηκαν
οικισμοί για τη στέγαςή τους. Η παρουσία τους τόνωσε τον πληθυσμό των πόλεων
και τον αγροτικό, ενίσχυσε την ελληνικότητα αυτών των περιοχών και συνέβαλε
στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της χώρας.

Απαντήσεις 2ου Επαναληπτικού Διαγωνίσματος Ενότητας Ε’
α) Στις 13 Οκτωβρίου 1904 στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς
β) Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία, ΗΠΑ
γ) Τον Νοέμβριο του 1973
δ) Τον Ιούνιο του 1913
1. Εξέγερση στο Θέρισο (Μάρτιος 1905)
2. Κίνημα στο Γουδί (14 Αυγούστου 1909)
3. Συνθήκη Λονδίνου (Μάιος 1913)
4. Ένταξη Ελλάδας στην Αντάντ (1917)
5. Καταστροφή Σμύρνης (Αύγουστος 1922)
1-α, 2-γ, 3-α, 4-β, 5-γ
Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα διακόπηκε το 1908. Εκείνη τη χρονιά
πολλοί φιλελεύθεροι Τουρκοί, που ονομάστηκαν Νεότουρκοι, επαναστάτησαν
αντιδρώντας στην απολυταρχική διοίκηση του Σουλτάνου και στις συνεχείς
επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πεπεισμένοι

από τις διακηρύξεις των Νεότουρκων για παραχώρηση δικαιωμάτων, Έλληνες και
Βούλγαροι αντάρτες κατέθεσαν τα όπλα. Ο αγώνας για τη διεκδίκηση της
Μακεδονίας θα συνεχιζόταν κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Μετά τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, η Ελλάδα διπλασίασε σχεδόν
τα εδάφη του, συμπεριλαμβάνοντας στα σύνορα του πολλές από τις αλύτρωτες
περιοχές (Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου). Αλλά
και ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε θεαματικά. Οι συντονισμένες προσπάθειες
και η συνεργασία του πρωθυπουργού Βενιζέλου με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο
είχαν καρποφορήσει.
Την άνοιξη του 1973 οι φοιτητές εξεγέρθηκαν μαζικά με κορύφωση τα
γεγονότα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας το Νοέμβριου του 1973. Η δικτατορία
κατέρρευσε το 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο. Τότε κάλεσαν από το
Παρίσι τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που διέμενε εκεί την περίοδο εκείνη, για να
αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και
σχηματίστηκε Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Καραμανλή.

Ιστορία ΣΤ΄. Επανάληψη Ε΄ ενότητας ΄΄ Η Ελλάδα στον 20ό αιώνα΄΄

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ιστορία ΣΤ΄. Επανάληψη Ε΄ ενότητας ΄΄ Η Ελλάδα στον 20ό αιώνα΄΄

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

Ερωτήσεις - Απαντήσεις σελ. 57 – 143

Επαναληπτικά σελ. 144 - 233

Ο Μακεδονικόσ Αγϊνασ (1904—1908)

Ζλλθνεσ αι Βοφλγαροι διεκδικοφςαν τθν

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Το κίνθμα ςτο Γουδί (14-8-1909)

Θταν ζνασ ζμπειροσ πολιτικόσ 45 ετών

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Τα γεγονότα Ο ελλθνικόσ ςτρατόσ με τη βοήθεια

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Σον Ιοφνιο του 1913 ξζςπαςε ο Β΄ Αιτίεσ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η Ελλάδα το 1913 είχε: Ο αυξθμζνοσ ανταγωνιςμόσ ανάμεςα ςτισ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Σο φκινόπωρο του 1915 οι ςυμμαχικζσ Πολιτικοί των «Φιλελευκζρων», αρκετοί

Συμμετοχι τθσ Ελλάδασ ςτον πόλεμο ςτο

Το τζλοσ του πολζμου

Οι Κεντρικζσ Δυνάμεισ θττικθκαν και

Η Γερμανία πλιρωςε αποηθμιϊςεισ και ζχαςε

Τα οφζλθ τθσ Ελλάδασ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Οι Ζλλθνεσ αναλαμβάνουν τθ διοίκθςθ τθσ Η αντίδραςθ των Τοφρκων

Οι Σοφρκοι υποχώρθςαν και οχυρϊθηκαν ςτην

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η άμυνα των Ελλήνων ζςπαςε και ο Θανατώκθκε από το μουςουλμανικό

Η γενοκτονία των Ελλινων του Πόντου και τθσ

΢τισ αρχζσ του 20ου αιϊνα υπήρξε ζξαρςθ του

Οι διώξεισ των Τοφρκων εναντίον των

Προηγήθηκε η γενοκτονία των Αρμενίων.

Οι περιςςότεροι πζκαναν εκεί κάτω από

Η μακραίωνθ παρουςία των Ελλινων ςτην

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Σο διάςτθμα του Μεςοπολζμου

Η ςυνκικθ τθσ Λωηάννθσ (1923) Σο προςφυγικό ηιτθμα

Η Ελλάδα αναγκάςτθκε να αποςυρκεί από τθν Η Ελλάδα δζχτθκε 100.000 περίπου

Σθν άνοιξθ του 1924 επικυρϊκθκε με

Ο Αλέξανδροσ Παπαναςταςίου ιταν ο πρϊτοσ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η δικτατορία του Μεταξά

Ο πρωκυπουργόσ Ιωάννθσ Μεταξάσ διζλυςε

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η Ελλάδα ςτο Βϋ Παγκόςμιο πόλεμο

Η κατάςταςθ ςτθν Ευρϊπθ πριν από το Βϋ Η αφορμι του Βϋ Παγκοςμίου πολζμου

Τα κυριότερα γεγονότα πριν τον πόλεμο

Ο Χίτλερ ανάγκαςε τθν Αυςτρία να ενωκεί με

Η Ελλάδα πριν τον πόλεμο

Ο Μεταξάσ είχε φροντίςει για τθ ςτρατιωτικι

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η ςθμαςία του ελλθνικοφ «ΟΧΙ»

Η επιχείρθςθ των Ιταλϊν απζτυχε εξαιτίασ τθσ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η Γερμανικι επίκεςθ κατά τθσ Ελλάδασ

Τα ςχζδια των Γερμανϊν Η αντίςταςθ των Ελλινων

Οι Γερμανοί αφοφ κατζλαβαν τθν Γαλλία Η ελλθνικι κυβζρνθςθ βλζποντασ τα ςχζδια

Σον Μάρτιο του 1941 ςυμμάχθςαν με τθ

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η περίοδοσ τησ Κατοχήσ και η αντίςταςη των Ελλήνων

Η τριπλή κατοχή Εθνική Αντίςταςη

Η πείνα –κυρίωσ ςτισ μεγάλεσ πόλεισ (χειμώνασ

 Τρομοκρατία και κάψιμο ολόκλθρων χωριών

Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Η αναςυγκρότθςθ τθσ Ελλάδασ

Κοινωνικά και πολιτικά προβλιματα Η Εξωτερικι πολιτικι τθσ Ελλάδασ