Geometri Formülleri

6. Bir iç açıortay ile bir dış açıortayın

ÜÇGEN kesişmesiyle oluşan açının ölçüsü
ÜÇGENDE AÇI ÖZELLİKLERİ m( A )
z=
2
A ı
x A D
x
z

ı
y y z C
ı
B z B C

1. Üçgenin iç açıları ölçüleri toplamı 180° dir. 7. Üçgenin bir kenarı içe büküldüğünde oluşan
x + y + z = 180° açının ölçüsü

2. Üçgenin dış açıları ölçüleri toplamı 360° dir. x=a+b+c

A
ı ı ı
x + y + z = 360°
a
3. Bir dış açının ölçüsü kendisine komşu
olmayan iki iç açının ölçüleri toplamına eşittir.
ı ı ı
x =y+z y =x+z z =x+y D
b c
4. İki açıortayın kesişmesiyle oluşan açının x
ölçüsü B C

m( A )


x = 90 + (BDC) (geniş açı)
2 ÜÇGENDE AÇI-KENAR BAĞINTILARI
A
1. Bir üçgende açılar arasındaki sıralama ile bu
açıların karşısındaki kenarlar arasındaki
sıralama doğru orantılıdır.
D
m(A) ≥ m(B) ≥ m(C) ise a ≥ b ≥c dir.
x
A
B C

5. İki dış açıortayın kesişmesiyle oluşan açının

ölçüsü c b
m( A )


y = 90 + (BDC) (dar açı)
2
A B a C

2. Bir üçgende herhangi bir kenarın uzunluğu,

diğer iki kenarın uzunluğunu farkının mutlak
B C
değerinden büyük toplamlarından ise küçüktür.
|b – c| < a < b + c

y
|a – c| < b < a + c
|a – b| < c < a + b
D

2
 Geometri Formülleri
3. ABC üçgeninde ÖKLİD BAĞINTILARI
2 2 2 A
m(B) > 90° ise, b > a + c dir.
2 2 2
m(B) < 90° ise, b < a + c dir.
c b
h
4. Bir üçgenin sınırladığı alan içindeki herhangi
bir nokta ile köşeler birleştirildiğinde, ABC
üçgeninin çevresi verilirse ve çevreye 2u
B p H k C
denirse
a
u < |PA| + |PB| + |PC| < 2u dur. 2
a) h = p ⋅ k
A 2
b) b = k ⋅ a
2
c) c = p ⋅ a

b ⋅c a⋅h
d) A(ABC) = =
2 2
P

B C İKİZKENAR ÜÇGEN
1. İki kenar uzunluğu eşit olan üçgenlere
ikizkenar üçgen denir. Diğer kenara taban
DİK ÜÇGEN denir.
[BC]: Taban,
PİSAGOR BAĞINTISI
B ve C: Taban açıları,
ABC dik üçgeninde [AC] kenarına hipotenüs
2 2 2 A : Tepe açısı
denir ve b = a + c dir.
|AB| = |AC| ⇔ m(B) = m(C)
A
A

c b

B a
Bir dik üçgende hipotenüse çizilen kenar-
ortayın uzunluğu hipotenüs uzunluğunun
yarısıdır.
B C
C
2. A, B ve H noktaları doğrusal F, B ve C
noktaları doğrusal [FH] ⊥ [HB]
|AB| = |AC| ise, |FE| – |FH| = hb – hc dir.

A A

E
D

hb

B D C F
B C
H

3
 Geometri Formülleri
3. P herhangi bir nokta A
[PR] // [AB], [PS] // [AC] ve |AB| = |AC| olmak
üzere |PR| + |PS| = |AB| = |AC|
E
h D
A
P

R B H F C
S 4. Eşkenar üçgenin içinden alınan herhangi bir
noktadan kenarlara çizilen paralellerin
toplamı, eşkenar üçgenin bir kenar
uzunluğuna eşittir.
B P C
ABC eşkenar üçgen, P herhangi bir nokta ise
|PR| + |PS| + |PT| = a
EŞKENAR ÜÇGEN
A
1. Üç kenar uzunluğu da birbirine eşit olan
üçgendir. İç açıları eşit ve 60 ar derecedir.
R
A a

60° S
P
a a
B T C

60° 60°
B a C ÜÇGENDE AÇIORTAY BAĞINTILARI
1. ABC üçgeninde [AN], iç açıortay olmak üzere
2. Eşkenar üçgende yükseklik hem açıortay (nA)
hem de kenarortaydır. A
(ha = hb = hc = Va = Vb = Vc = nA = nB = nC)

A
nA
30°
30°

B N C

30° | AB | | BN | A( ABN)
30° = =
30° 30° | AC | | NC |
A( ANC)
B a a C
2 2 2
ve | AN | =| AB | ⋅ | AC | − | BN | ⋅ | CN |
ı
3. Eşkenar üçgenin üzerinden veya içinden 2. ABC üçgeninde [AN ] dış açıortay olmak
alınan herhangi bir noktadan kenarlara çizilen ı
dikmelerin toplamı, eşkenar üçgenin | AC | | N C |
üzere, =
yüksekliğine eşittir. | AB | | NıB |
ABC eşkenar üçgen, |AH| = h
| ANı |2 =| NıC | ⋅ | NıB | − | AC | ⋅ | AB | şeklindedir.
P, herhangi bir nokta |PD| + |PF| + |PE| = h

4
 Geometri Formülleri

A
A

ı
nA

c b
Va
ı
B C N

B a D a C
2 2
3. Bir üçgende iki dış açıortayı ile bir iç açıortayı
bir noktada kesişir. Bu nokta üçgenin dış
teğet çemberlerinden birinin merkezidir. 2. [AD] kenarortay, [AH] yükseklik,
O, ABC üçgeninin dış teğet çemberlerinden 2 2
birinin merkezidir. |HD| = x ise, 2 ⋅ a ⋅ x =| b − c | dir.

4. D, ABC üçgeninin iç teğet çemberinin A

merkezi ise,

A(CDB) A( ADC) A( ABD)

= = dir. c
b
a b c Va
ha
A

B H x D C

a
c b

3. G, ABC üçgeninin ağırlık merkezi

D
2 2 2
m(BAC) = 90° ise, 5 ⋅ Va = Vb + Vc
B a C
A

ÜÇGENDE KENARORTAY BAĞINTILARI

b
c E Va F
1. Kenarortaylar bir noktada kesişirler. Bu nokta
üçgenin ağırlık merkezidir.
Vb G Vc
A
B D C

a
E D
G
2 2 2
4. [BD] ⊥ [CE] ⇒ Va = Vb + Vc

A
B F C

G, ağırlık merkezi olmak üzere, Va

E D
|AG| = 2|GF|, |BG| = 2|GD| ve
Vb Vc
|CG| = 2|GE| dir.
2
2 a 2 2 B F C
Kenarortay teoremi, 2 ⋅ Va + =b +c
2

5
 Geometri Formülleri
ÜÇGENDE ALAN A
Yükseklik: Bir üçgende herhangi bir köşeden
karşısındaki kenara (veya kenarın
uzantısına) indirilen dikmeye denir.
c b

a ⋅ ha b ⋅ hb c ⋅ hc
A( ABC) = = =
2 2 2

A B a C

Çevresi ve İç Teğet Çemberinin Yarıçapı

hb
c b Verilen Üçgenin Alanı
hc O, iç teğet çemberinin merkezi r, çemberin
ha
yarıçapı ve
B a C a+b+c
u= olmak üzere
2
Herhangi İki Kenar ve Bu İki Kenar
Arasındaki Açısı Verilen Üçgenin Alanı A(ABC) = u ⋅ r
şeklindedir.
1
A( ABC) = b ⋅ c sin( A )
2 A

1
A( ABC) = a ⋅ c sin(B)
2
c b
1 r r
A( ABC) = a ⋅ b sin(C)
2 O
r
A
B C

a
c b
Çevresel Çemberin Yarıçapı ve Kenar
Uzunlukları Verilen Üçgenin Alanı
|OC| = R (çevrel çemberin yarıçapı)
B a C
a⋅b⋅c
A( ABC) =
Üç Kenar Uzunluğu Verilen Üçgenin Alanı 4R

şeklindedir.
ABC üçgeninin çevresi
A
Ç(ABC) = a + b + c olmak üzere,

a + b + c Ç( ABC)
u= =
2 2 c b
O
R
A ( ABC)= u ⋅ (u − a) ⋅ (u − b ) ⋅ (u − c )
B a C
şeklindedir.

6
 Geometri Formülleri
ÜÇGENDE ALAN İLE İLGİLİ Benzerlik oranı:
BAZI ÖZEL DURUMLAR
| AB | | BC | | AC | ha hb hc
1. Yükseklikleri eşit olan üçgenlerin alanları = = = = = =k
| DE | | EF | | DF | hd he hf
oranı ile tabanları oranı eşittir.
d1 // d2 ise h, ABC ve DEF üçgenlerinin ortak
nA nB nC Va Vb Vc Ç( ABC)
yüksekliğidir. = = = = = = =k
nD nE nF Vd Ve Vf
a⋅h Ç(DEF)
A( ABC) a
= 2 =
d⋅h d A( ABC) 2
A(DEF) ve =k
2
A(DEF)
2. Taban uzunlukları eşit olan üçgenlerin
alanları oranı, (eşit olan tabanlara ait)
yüksekliklerinin oranına eşittir.
TEMEL BENZERLİK TEOREMİ
a ⋅ ha
A( ABC) h
a = d ise = 2 = a olur. ABC üçgeninde [ED] // [BC]
d ⋅ hd hd
A(DEF) | AE | | AD | | ED |
2 = =
| AB | | AC | | BC |

A( ABC) | AB | ⋅ | AC | ⋅ | BC | A
3. = şeklindedir.
a ⋅c ⋅e + b ⋅ d⋅ f
A(DEF)

A
E D
f
a D

E B C
e
b
temel benzerlik teoremi denir.

B c F d C
THALES (TALES) TEOREMİ
BENZERLİK ORANI VE BENZER 1. [AD] // [BE] // [CF]
ÜÇGENLERİN ALANLARI ORANI
| AB | | DE | | AB | | DE |
= ve = şeklindedir.
ABC ∼ DEF dir. | BC | | EF | | AC | | DF |

| AB | | BC | | AC |
= = = k oranına benzerlik A D
| DE | | EF | | DF |
oranı denir. B E

A
C F

D
c b
f e 2. [AC] // [DE] olmak üzere

a d | AB | | CB | | AC |
B C E F = = şeklindedir.
| BE | | BD | | DE |

7
 Geometri Formülleri

A C 2 2
2 b ⋅m + c ⋅n
x = − m ⋅ n şeklindedir.
a
A
B

c b
x
D E

B k P n C
MENELAUS TEOREMİ
a
Şekildeki ABC üçgeninin BC kenarının
uzantısı ile, [AB] ve [AC] nı kesen d doğrusu CARNOT TEOREMİ
verildiğinde;
P, herhangi bir nokta olmak üzere;
| PC | | BS | | AR |
⋅ ⋅ = 1 olur. 2 2 2 2 2 2
| PB | | AS | | CR | a +c +e =b +d +f şeklindedir.

A A

d a f
S
R
R S
e
b P

B C P
B c T d C

SEVA TEOREMİ
ÇOKGENLER
Şekildeki ABC üçgeninde,
Konveks Çokgenin Özellikleri
| AS | | BT | | CR |
⋅ ⋅ = 1 şeklindedir. n kenarlı bir konveks çokgenin;
| BS | | CT | | AR |
1. İç açılarının ölçülerinin toplamı:
A (n – 2) ⋅ 180° dir.
2. Dış açılarının ölçüleri toplamı 360° dir.
3. Bir köşesinden çizilen köşegenlerle çokgen,
R
S (n – 2) tane üçgene ayrılır.
4. Bir köşesinden çizilen tüm köşegenlerin
P
sayısı, (n – 3) tür.

B T C 5. Bir çokgenin tüm köşegenlerinin sayısı;

n(n − 3)
dir.
2
STEWART TEOREMİ
6. Kenar sayısı n olan bir konveks çokgenin
Şekildeki ABC üçgeninde a, b ve c kenar
çizilebilmesi için (2n – 3) tane elemanı bilin-
uzunlukları P, [BC] nın üzerinden alınan
melidir. Bu elemanların en az (n – 2) tanesi
herhangi bir nokta olmak üzere,
uzunluk, en çok (n – 1) tanesi açı olmalıdır.

8
 Geometri Formülleri
DÜZGÜN ÇOKGENLER DÖRTGENLER
Kenarları eşit uzunlukta ve iç açılarının ölçüleri
eşit olan çokgene düzgün çokgen denir. Konveks Dörtgenin Genel Özellikleri
1. İç açılarının ölçüleri toplamı 360° dir.
Düzgün Çokgenin Özellikleri 1
2. A(ABCD) = ⋅ |AC| ⋅ |BD| ⋅ sinα dır.
1. n kenarlı bir düzgün çokgenin bir dış açısının 2
ölçüsü:
C
360°
dir.
n D

2. n kenarlı bir düzgün çokgenin bir iç açısının K

α
ölçüsü:

(n − 2) ⋅ 180° 360°
veya 180° − dir.
n n A B

Düzgün Çokgenin Alanı 3. Köşegenleri dik kesişen bir dörtgende

1. Bir kenarının uzunluğu a, iç teğet çemberinin 2 2 2 2
a) a + c = b + d
yarıçapı r olan n kenarlı düzgün çokgenin
alanı:
| AC | ⋅ | BD |
b) A( ABCD) =
n⋅a⋅r 2
A= dir.
2
D

O d c

A C
a r a

a b
a

2. Çevrel çemberinin yarıçapı R olan n kenarlı

düzgün çokgenin alanı 4. [AC] ve [BD] köşegen
1 2 360° S1 ⋅ S3 = S2 ⋅ S4 tür.
A= ⋅ n ⋅ R ⋅ sin α (α = ) dir.
2 n
D C
O
R R
α α S3
α
S4 S2
K
R R

S1

A B

9
 Geometri Formülleri

PARALELKENAR A a D

Karşılıklı kenarları parelel ve eşit olan α

dörtgene paralelkenar denir. Paralelkenarın
b
karşılıklı açıları eşittir. b
[AB] // [DC] ve [AD] // [BC] dir. θ

α + θ = 180° olur. B a C

A D
α 4. K, paralelkenarın üzerinde herhangi bir nokta
θ
ise A(BKC) = S1 + S2 ve

α θ A( ABCD) = 2 ⋅ A(BKC) dir.

B C
A K D

1. Köşegen uzunlukları, birbirlerini eşit iki S1 S2

parçaya bölerler. Alan dört eşit parçaya
bölünür. E noktası parelelkenarın ağırlık
merkezi veya simetri merkezidir.

A D B C

S
5. P, paralelkenarın içerisinde herhangi bir
S E
S nokta ise S1 + S3 = S2 + S 4

S
A D
B C
S4
S1 P S3
2. Paralelkenarın a kenarına ait yüksekliği ha ve
b kenarına ait yüksekliği hb olsun.
S2
ha ≠ hb dir. Paralelkenarın alanı;
B C
A ( ABCD ) = a ⋅ ha = b ⋅ hb
6. B, H, F, E noktaları ve E, D, C noktaları
A D 2
doğrusal ise | BH | =| HF | ⋅ | HE |
hb
E
ha b

A F
B C D

a
H

3. Paralelkenarın kenar uzunlukları ile bir açısı

veriliyor ise alanı; B C

A( ABCD) = a ⋅ b sin α = a ⋅ b ⋅ sinθ

10
 Geometri Formülleri
2 2 2 2
3 |AP| + |CP| = |BF| + |DP| ve
7. A(ABCD) = S ise A(BEF) = ⋅S
8
A(APD) + A(BPC) = A(APB) + A(CPD)
1 şeklindedir.
A( ABE) = A(BCF) = ⋅S
4
1 A D
A(DEF) = ⋅ S olur.
8

A E D P

S
S 8
4 3S
8 F
B C
S
4 4. P, dikdörtgenin dışında herhangi bir nokta
olmak üzere P yi köşelerle birleştirdiğimizde;
B C
2 2 2 2
|AP| + |CP| = |BP| + |DP| şeklindedir.

DİKDÖRTGEN P

Köşe açılarının ölçüleri 90° dir. Karşılıklı

A D
kenarları ve köşegen uzunlukları eşittir.
1. Köşegenler alanı dört eşit parçaya böler.
Köşegenler birbirini ortalar.

A a D
B C
S

b S S b
KARE
S
Köşegenleri dik kesişen ve köşegenleri
B a C
açıortay olan dikdörtgene kare denir.
Dikdörtgenin özellikleri kare için de geçerlidir.
2. Dikdörtgenin çevresi,
ABCD karesinde |AC| = |BD| = a 2 dir.
Ç(ABCD) = 2⋅⋅(a + b) 2
A(ABCD) = a ⋅ a = a ve
Dikdörtgenin alanı,
| AC | ⋅ | BD |
A(ABCD) = a ⋅ b şeklindedir. A(ABCD) =
2
A a D
A a D
45° 45°
45° 45°
b b

E
a a
B a C

3. P, herhangi bir nokta olmak üzere P yi 45° 45°

köşelerle birleştirdiğimizde; 45° 45°
a
B C

11
 Geometri Formülleri

DELTOİD 2. [EF] orta taban,

Taban uzunlukları ortak iki ikizkenar üçgenden a+c

|AB| = a, |CD| = c ise |EF| = dir.
oluşan şekle deltoid denir. Tepe azçılarını 2
birleştiren köşegen açıortaydır. Ayrıca diğer
köşegenin uzunluğunu dik ortalar. D c C

m(ADC) = m(ABC) ve
a+c
| AC | ⋅ | BD | 2
A(ABCD) = E F
2
D

α θ a
A B

A C
E 3. ABCD yamuğunda [AC] ve [DB] köşegen

α θ A(KAD) = S1, A(KAB) = S2

B A(KBC) = S3, A(KCD) = S4 ise

YAMUK S1 = S3 ve S1 = S2 ⋅ S 4 tür.
İki kenarı birbirine paralel olan dörtgene
yamuk denir. 2
A(ABCD) = ( S2 + S 4 ) dir.
Paralel olan kenarlara yamuğun tabanları,
diğer kenarlara yamuğun yan kenarları D C
denir. [AD] nın orta noktası E, [BC] nın orta
noktası F ise [EF] na orta taban denir ve S4

[EF] // [AB] / [CD] dır. S1 S3

K
D C
S2

A B
E F

YAMUĞUN ALANI

A B ABCD yamuk, [KH] ⊥ [AB],

Özellikler |AB| = a, |DC| = c, |KH| = h ise

1. [AB] // [DC], a+c

Alan(ABCD) =   ⋅ h
m(A) + m(D) = m(B) + m(C) = 180° dir.  2 

D C ♦ ABCD yamuk,

A( ABCD)
|KC| = |KB| ise A(AKD) = ve
2

A(ABCD) = |KH| ⋅ |AD| dır.

A B

12
 Geometri Formülleri

D C D c C

H
K

A B A a–c H c K a–c B
2 2
a
♦ ABCD yamuk, [EF] // [AB],
4. ABCD ikizkenar yamuk, [AC] ⊥ [BD] ve
|EF| = x, A(EDCF) = S1, A(AEFB) = S2 ve yamuğun yüksekliği ise

2 2 a+c 2
a +c h= ve A(ABCD) = h dir.
S1 = S2 ise x = dir. 2
2
D c C H
D c C
K

S1 h
x
E F

S2
A a B
A a B
DİK YAMUK

İKİZKENAR YAMUK Yan kenarlarından biri tabanlara dik olan

yamuğa dik yamuk denir.
Paralel olmayan kenarları eşit uzunlukta olan
yamuğa ikizkenar yamuk denir. D c C

D c C

β β h

b b

α α A a B
A a B
♦ Bir dik yamukta köşegenler dik kesişiyorsa
h = a ⋅ c dir.
Özellikler
1. Taban açıları eşittir.
D c C
m(A) = m(B) = α, m(C) = m(D) = β dir.
2. Köşegenleri eşit uzunluktadır.
h
3. [DH] ⊥ [AB], [CK] ⊥ [AB]

a−c
|AH| = |KB| = | |
2
A a B

13
 Geometri Formülleri

ÇEMBER A

Teğet : Çember ile bir ortak noktası olan 2α

doğruya teğet denir.
Kesen : Çember ile iki ortak noktası olan
doğruya kesen denir.
α
Kiriş : İki ucu da çember üzerinde olan doğru B C
parçasına kiriş denir. Merkezden geçen
kirişe çap denir. En büyük kiriş çaptır. m(AC) = 2⋅m(ABC) = 2α

Yay : Çember üzerindeki iki nokta arasında 3. Teğet-Kiriş Açı

kalan parçaya yay denir.
Çember üzerinde teğet ile kirişin oluşturduğu
açıya teğet-kiriş açı denir.
T
teğer
Teğet-kiriş açının ölçüsü gördüğü yayın
yarısına eşittir.
kesen

O D B A
α
kiriş
A B 2α

AB yayı, AB şeklinde gösterilir.

AB yayının ölçüsü ise m(AB) şeklinde
m(BC) = 2⋅m(ABC) = 2α
gösterilir.

4. Çapı Gören Çevre Açı

ÇEMBERDE AÇI, TEĞET, KİRİŞ,
Çapı gören çevre açının ölçüsü 90° dir.
KESEN ÖZELLİKLERİ

1. Merkez Açı
İki yarıçapın oluşturduğu açıya merkez açı
denir. A B
O
Merkez açının ölçüsü gördüğü yayın ölçüsüne
eşittir.

A
r 5. Merkezle teğetin değme noktasını birleştiren
yarıçap, teğete diktir.
O α α
T, teğet noktası ise d ⊥ [TO]
r
B T
d
m(AB) = m(AOB) = α
r
2. Çevre Açı
Bir ucu ortak olan iki kriş arasındaki açıya O
çevre açı denir.
Çevre açı gördüğü yayın yarısına eşittir.

14
 Geometri Formülleri
6. Çemberin sınırladığı alan içerisinde kesişen
B
iki kirişin oluşturduğu açı
D
A
m( AB) + m(CD) a + b
α= =
2 2 C F
P
A E O
K
a L

K α Bu kesenler arasındaki bağıntı;

D B
α
P, çemberin dışındaki bir nokta olduğuna göre
b
C |PA| ⋅ |PB| = |PC| ⋅ |PD| = |PE| ⋅ |PF| = ...
şeklindedir.
7. Çemberin sınırladığı alan dışında kesişen iki
kesenin oluşturduğu açı 3. Noktanın çembere göre kuvveti alındığında;

m(BC) − m( AD) A, teğet noktası olmak üzere

m(BPC) = 2
2 |PA| = |PB| ⋅ |PC| = |PD| ⋅ |PE| şeklindedir.
x−y
α= şeklindedir.
2 C
A
B

A
B
P α y x
P
D E
D

C
4. Çemberin içindeki bir P noktasından sonsuz
sayıda kiriş çizilir. P noktasının bu kirişlerden
ayırdığı parçaların uzunlukları çarpımı eşittir.
ÇEMBERDE UZUNLUK
|PA| ⋅ |PE| = |PB| ⋅ |PF| = |PC| ⋅ |PH| =
1. Çembere dışındaki bir P noktasından iki tane
teğet çizilirse bu uzunlukları birbirine eşittir. |PD| ⋅ |PK| = ... şeklindedir.
P noktasının çembere göre kuvveti;
A
P Kuvvet = |PA| ⋅ |PE| = |PB| ⋅ |PF| = ...
şeklindedir.

A
B K

B C H
P

O
[PA ve [PB teğet |PA| = |PB| şeklindedir. D F

2. Çemberin dışındaki bir noktadan çembere

sonsuz sayıda kesen çizilir. E

15
 Geometri Formülleri
5. Merkezden, uzunlukları eşit olan kirişlere DAİRENİN ALANI VE ÇEVRESİ
çizilen dikmelerin uzunlukları birbirine eşittir.
1. Bir çember ve çemberin iç bölgesini oluşturan
|AB| = |CD| ise |AH1| = |BH1| = |CH2| = |DH2| noktaların kümesinin oluşturduğu şekle daire
ve |OH1| = |OH2| şeklindedir. denir.
2
A
Dairenin alanı = π ⋅ r
C
2
π ⋅ r ⋅ α | AB | ⋅r
A( AOB)Daire di limi = =
360° 2
H1 H2
O
2. Çemberin çevre uzunluğu = 2 ⋅ π ⋅ r

2⋅ π⋅r ⋅α
B D AB yayının uzunluğu | AB |=
360°

6. [AB] // |[CD] ise |AC| = |BD| dir. şeklindedir.

|AB| = |CD| ise |AB| = |CD|

C
A B

C D

16