Professional Documents
Culture Documents
Zasilacz beztransformatorowy
Do czego to służy?
Tytuł projektu wyjaśnia wszystko – chodzi
o zasilacz, w którym zamiast transformatora
zastosowano kondensator ograniczający prąd.
Należy dodać, że niniejszy artykuł powstał
pod wpływem licznych próśb. Wielu Czytelni−
ków prosiło o wyczerpujące omówienie tema−
tu prostych zasilaczy beztransformatorowych.
Zasilacze beztransformatorowe mają spe−
cyficzne cechy, które trzeba znać i uwzglę−
dniać. Przede wszystkim charakteryzują się tancję pojemnościową) i to on wyznacza wy− gdy układ zostaje dołączony do sieci w chwi−
niewielką wydajnością prądową, nie większą dajność prądową zasilacza, czyli maksymalną li, gdy chwilowa wartość napięcia przekracza
niż 100mA. Po drugie, nawet drobne błędy wartość prądu IOUT. Czym większa pojem− 300V. Bez rezystora R1 przez, diody i puste
montażowe mogą spowodować uszkodzenie ność, tym mniejsza reaktancja i tym więcej kondensatory Cx, C1 popłynąłby przez chwi−
elementów, a nawet ich eksplozję. prądu można pobrać z zasilacza. Dzięki prze− lę bardzo duży prąd o wartości ograniczonej
Co bardzo istotne, zasilacze takie nie za− sunięciu między prądem a napięciem w kon− jedynie rezystancjami połączeń. Rezystor R1
pewniają oddzielenia galwanicznego od sieci. densatorze nie wydziela się moc strat. Gdyby ograniczy ten impuls do wartości co najwyżej
Oznacza to, że na elementach zasilacza i, co zamiast kondensatora zastosować rezystor, kilku amperów, bezpiecznej dla diod typu
ważniejsze – na zasilanym układzie, może wy− wydzielałaby się w nim niepotrzebnie znaczna 1N400X. Przy prądach większych niż 25mA
stępować pełne napięcie sieci energetycznej. moc (np. przy prądzie 50mA ponad 10W). należy obliczyć moc wydzielaną w tym rezy−
Napięcie to jest groźne dla życia i zdrowia. W układzie należy stosować kondensator storze (P=I2R1) i zastosować rezystor o odpo−
Prezentowany bardzo prosty projekt oznaczo− Cx przeznaczony do pracy przy napięciu wiedniej obciążalności. W każdym przypad−
no trzema gwiazdkami właśnie ze względu na zmiennym 220V. ku powinien to być rezystor o obciążalności
niebezpieczeństwo porażenia. Niniejszy układ co najmniej 0,5W, także ze względu na fakt,
w żadnym wypadku nie jest przeznaczony dla Rys. 1 że w chwili włączenia do sieci na chwilę mo−
początkujących, a jedynie dla doświadczonych że się na nim pojawić
elektroników, dobrze znających obowiązujące pełne napięcie sieci.
przepisy bezpieczeństwa. Obowiązkowo
Zasilacze beztransformatorowe są częstym trzeba też zastosować
obiektem zainteresowania amatorów, bo są rezystor lub lepiej re−
nieco tańsze od klasycznych. Właśnie ze zystory R2, R3. Ich
względu na ryzyko śmiertelnego porażenia zadaniem jest rozłado−
(podczas uruchomiania układu a także pod− wać kondensator Cx
czas normalnego użytkowania) w wielu wy− po odłączeniu zasila−
padkach należy jednak zastosować klasyczny cza od sieci. Bez nich,
zasilacz z transformatorem, a nie oszczędzać utrzymujący się długo
dosłownie 2...4zł różnicy w cenie transforma− Absolutnie nie nadają się tu popularne ładunek na Cx może spowodować nieprzyjem−
tora i kondensatorów szeregowych. Klasycz− kondensatory foliowe MKT (stare krajowe ny udar przy dotknięciu punktów A, B (bolców
ny zasilacz z niewielkim transformatorem, MKSE) o napięciu nominalnym 250V. Na− wtyku sieciowego). W czasie pracy występuje
nawet najmniejszym TS2/XX, dostarczy wię− pięcie nominalne dotyczy chwilowej warto− na nich napięcie bliskie napięciu sieci, stąd po−
cej prądu, a co najważniejsze, zapewni sku− ści napięcia stałego, a jak wiadomo wartość łączenie szeregowe dwóch małych rezystorów.
teczne oddzielenie galwaniczne zasilanego szczytowa przebiegu sieci znacznie przekra− Przy okazji rezystory te zwiększają nieco wy−
układu od sieci energetycznej. cza 300V. W zasilaczach beztransformatoro− dajność prądową zasilacza.
wych najczęściej stosuje się kondensatory Dioda Zenera D5 (lub podobny układ ogra−
Jak to działa? polipropylenowe (MKP, stare krajowe niczający napięcie) też jest bezwzględnie
Schemat ideowy typowego zasilacza beztran− KFPM) o napięciu nominalnym 400V. Moż− konieczna. Nie tylko wyznacza ona potrzebne
sformatorowego pokazany jest na rysunku 1. na też wykorzystać popularne kondensatory w danym przypadku napięcie wyjściowe.
Rola prostownika mostkowego D1...D4 oraz poliestrowe (MKT, stare krajowe MKSE), Trzeba pamiętać, że przy braku obciążenia RL,
kondensatora filtrującego C1 jest oczywista. ale na napięcie nie niższe niż 630V. a także przy mniejszym obciążeniu wyjścia
Kluczowym elementem jest kondensator Niewielki rezystor szeregowy R1 jest ko− napięcie wyjściowe wzrastałoby nadmiernie
Cx. Kondensator ten ma jakąś oporność (reak− nieczny, bo zabezpiecza diody w przypadku i doprowadziłoby do eksplozji C1. Przy braku
Rys. 5