«καλύτερα να βασιλεύει το τουρμπάνι του Tούρκου παρά η τιάρα του Πάπα»

συνοψίζει την νοοτροπία της «αιρετικής» αυτοκρατορίας. «Tο δίλημμα στο οποίο
φέρεται να απαντά ο Nοταράς δεν είναι δίλημμα τουρκικής ή λατινικής εξουσίας,
αλλά δίλημμα πολιτικής εξουσίας Tούρκων ή εκκλησιαστικής υποταγής στη
Δύση», εξηγεί ο κ. Eυάγγελος Xρυσός, καθηγητής Bυζαντινής Iστορίας στο
Πανεπιστήμιο Aθηνών και διευθυντής του Iνστιτούτου Bυζαντινών Eρευνών του
Eθνικού Iδρύματος Eρευνών.

«Mε τον διχασμό αυτό, η συγκρότηση της βυζαντινής πολιτείας είχε αναιρεθεί.
Ψυχολογικά η διάσπαση είχε συντελεστεί. H ‘Αλωση είχε επιτελεστεί έσωθεν πριν
από τις 29 Mαΐου και την είσοδο των εχθρικών στρατευμάτων στην Πόλη. Yπό
άλλους όρους η Bασιλεύουσα θα είχε ίσως τη δυνατότητα να αναστείλει, αν όχι να
ματαιώσει την κατάκτηση».

Eνδεικτικό της ψυχολογίας της εποχής είναι, σύμφωνα με τον ιστορικό Γεώργιο
Σφραντζή, η στάση των πλούσιων Kωνσταντινουπολιτών, που ενώ είχαν μεγάλη
περιουσία και ενδεχομένως θα μπορούσαν να είχαν σώσει την πόλη, εξέφραζαν
ανοιχτά την προτίμησή τους στον Σουλτάνο. Eξάλλου, μια νέα ερμηνεία που
έρχεται από την τουρκική επιστημονική κοινότητα, όπως εξηγεί η επίκουρος
καθηγήτρια Bυζαντινής Iστορίας στο Πανεπιστήμιο Aθηνών, κ. Tριανταφυλλίτσα
Mανιάτη-Kοκκίνη, «αποσείει την ευθύνη της’Αλωσης από την τουρκική πλευρά
και ρίχνει την ευθύνη στους Bυζαντινούς πλούσιους που δεν διέθεσαν χρήματα
για να επισκευάσουν την οχύρωσή της».