Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ –ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Κεφάλαιο Γ’: Μετὰ ταῦτα ἀναστάντες εἰς τὴν αὐλὴν περιῇμεν· καὶ
ἐγὼ  ἀποπειρώμενος τοῦ Ἱπποκράτους τῆς ῥώμης διεσκόπουν αὐτὸν καὶ ἠρώτων,
Εἰπέ μοι, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἱππόκρατες, παρὰ Πρωταγόραν νῦν ἐπιχειρεῖς ἰέναι,
ἀργύριον τελῶν ἐκείνῳ μισθὸν ὑπὲρ σεαυτοῦ, ὡς παρὰ τίνα ἀφιξόμενος καὶ τίς
γενησόμενος; ὥσπερ ἂν εἰ ἐπενόεις παρὰ τὸν σαυτοῦ ὁμώνυμον ἐλθὼν Ἱπποκράτη
τὸν Κῷον, τὸν τῶν Ἀσκληπιαδῶν, ἀργύριον τελεῖν ὑπὲρ σαυτοῦ μισθὸν ἐκείνῳ, εἴ
τίς σε ἤρετο· «Εἰπέ μοι, μέλλεις τελεῖν, ὦ Ἱππόκρατες, Ἱπποκράτει  μισθὸν ὡς τίνι
ὄντι;» τί ἂν ἀπεκρίνω; ― Εἶπον ἄν, ἔφη, ὅτι ὡς ἰατρῷ. ― «Ὡς τίς γενησόμενος;» ―
Ὡς ἰατρός, ἔφη. ― Εἰ δὲ παρὰ Πολύκλειτον τὸν Ἀργεῖον ἢ Φειδίαν τὸν Ἀθηναῖον
ἐπενόεις ἀφικόμενος μισθὸν ὑπὲρ σαυτοῦ τελεῖν ἐκείνοις, εἴ τίς σε ἤρετο· «Τελεῖν
τοῦτο τὸ ἀργύριον ὡς τίνι ὄντι ἐν νῷ ἔχεις Πολυκλείτῳ τε καὶ Φειδίᾳ;» τί ἂν
ἀπεκρίνω; ― Εἶπον ἂν ὡς ἀγαλματοποιοῖς. ― «Ὡς τίς δὲ γενησόμενος αὐτός;» ―
Δῆλον ὅτι ἀγαλματοποιός. ― Εἶεν, ἦν δ᾽ ἐγώ·  παρὰ δὲ δὴ Πρωταγόραν νῦν
ἀφικόμενοι ἐγώ τε καὶ σὺ ἀργύριον ἐκείνῳ μισθὸν ἕτοιμοι ἐσόμεθα τελεῖν ὑπὲρ
σοῦ, ἂν μὲν ἐξικνῆται τὰ ἡμέτερα χρήματα καὶ τούτοις πείθωμεν αὐτόν, εἰ δὲ μή,
καὶ τὰ τῶν φίλων προσαναλίσκοντες. εἰ οὖν τις ἡμᾶς περὶ ταῦτα οὕτω σφόδρα
σπουδάζοντας ἔροιτο· «Εἰπέ μοι, ὦ Σώκρατές τε καὶ Ἱππόκρατες, ὡς τίνι ὄντι τῷ
Πρωταγόρᾳ ἐν νῷ ἔχετε χρήματα τελεῖν;» τί ἂν αὐτῷ  ἀποκριναίμεθα; τί ὄνομα
ἄλλο γε λεγόμενον περὶ Πρωταγόρου ἀκούομεν; ὥσπερ περὶ Φειδίου
ἀγαλματοποιὸν καὶ περὶ Ὁμήρου ποιητήν, τί τοιοῦτον περὶ Πρωταγόρου
ἀκούομεν; ― Σοφιστὴν δή τοι ὀνομάζουσί γε, ὦ Σώκρατες, τὸν ἄνδρα εἶναι, ἔφη. ―
Ὡς σοφιστῇ ἄρα ἐρχόμεθα τελοῦντες τὰ χρήματα; ― Μάλιστα. ― Εἰ οὖν καὶ τοῦτό
τίς σε προσέροιτο·  «Αὐτὸς δὲ δὴ ὡς τίς γενησόμενος ἔρχῃ παρὰ τὸν
Πρωταγόραν;» ― Καὶ ὃς εἶπεν ἐρυθριάσας—ἤδη γὰρ ὑπέφαινέν τι ἡμέρας, ὥστε
καταφανῆ αὐτὸν γενέσθαι— Εἰ μέν τι τοῖς ἔμπροσθεν ἔοικεν, δῆλον ὅτι σοφιστὴς
γενησόμενος. ― Σὺ δέ, ἦν δ᾽ ἐγώ, πρὸς θεῶν, οὐκ ἂν αἰσχύνοιο εἰς τοὺς Ἕλληνας
σαυτὸν σοφιστὴν παρέχων; ― Νὴ τὸν Δία, ὦ Σώκρατες, εἴπερ γε ἃ διανοοῦμαι χρὴ
λέγειν. ― Ἀλλ᾽ ἄρα, ὦ Ἱππόκρατες, μὴ οὐ τοιαύτην ὑπολαμβάνεις σου τὴν παρὰ
Πρωταγόρου μάθησιν  ἔσεσθαι, ἀλλ᾽ οἵαπερ ἡ παρὰ τοῦ γραμματιστοῦ ἐγένετο
καὶ κιθαριστοῦ καὶ παιδοτρίβου; τούτων γὰρ σὺ ἑκάστην οὐκ ἐπὶ τέχνῃ ἔμαθες, ὡς
δημιουργὸς ἐσόμενος, ἀλλ᾽ ἐπὶ παιδείᾳ, ὡς τὸν ἰδιώτην καὶ τὸν ἐλεύθερον πρέπει.

1
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

― Πάνυ μὲν οὖν μοι δοκεῖ, ἔφη, τοιαύτη μᾶλλον εἶναι ἡ παρὰ Πρωταγόρου
μάθησις.

Συντακτική / Γραμματική Αναγνώριση Τύπων Κεφαλαίου Γ’:

Μετὰ ταῦτα ἀναστάντες εἰς τὴν αὐλὴν περιῇμεν· καὶ ἐγὼ  ἀποπειρώμενος τοῦ
Ἱπποκράτους τῆς ῥώμης διεσκόπουν αὐτὸν καὶ ἠρώτων: ἀναστάντες: χρονική
μετοχή αορίστου, εἰς τὴν αὐλὴν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς χρό νου,
ἀποπειρώμενος: + γενική , Ἱπποκράτους: γενική κτητική , τῆς ῥώμης:
αντικείμενο του ρή ματος ἀποπειρώμενος, αὐτὸν: αντικείμενο στο ρή μα
διεσκόπουν

Εἰπέ μοι, ἔφην ἐγώ, ὦ Ἱππόκρατες, παρὰ Πρωταγόραν νῦν ἐπιχειρεῖς ἰέναι,
ἀργύριον τελῶν ἐκείνῳ μισθὸν ὑπὲρ σεαυτοῦ, ὡς παρὰ τίνα ἀφιξόμενος καὶ τίς
γενησόμενος: ἔφην ἐγώ: παρενθετική πρό ταση, παρὰ Πρωταγόραν:
εμπρό θετος προσδιορισμό ς τό που, ἰέναι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο
ρή μα ἐπιχειρεῖς, ἀργύριον: αντικείμενο στην τελική μετοχή τελῶν, τελῶν: +
τινί (δοτική ) + τι (γενική ), τελική μετοχή που φανερώ νει σκοπό , ἀφιξόμενος,
γενησόμενος: τελικές μετοχές που φανερώ νουν σκοπό

ὥσπερ ἂν εἰ ἐπενόεις παρὰ τὸν σαυτοῦ ὁμώνυμον ἐλθὼν Ἱπποκράτη τὸν Κῷον,
τὸν τῶν Ἀσκληπιαδῶν, ἀργύριον τελεῖν ὑπὲρ σαυτοῦ μισθὸν ἐκείνῳ, εἴ τίς σε
ἤρετο «Εἰπέ μοι, μέλλεις τελεῖν, ὦ Ἱππόκρατες, Ἱπποκράτει  μισθὸν ὡς τίνι ὄντι;»
τί ἂν ἀπεκρίνω;: εἰ ἐπενόεις: υποθετική πρό ταση, ἐλθὼν: χρονική μετοχή ,
ἀργύριον: αντικείμενο στο τελεῖν τελεῖν

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + ἤρετο (οριστική ιστορικού χρό νου)

Από δοση: ἂν ἀπεκρίνω (δυνητική οριστική )

Είδος: Αντίθετο του πραγματικού

― Εἶπον ἄν, ἔφη, ὅτι ὡς ἰατρῷ. ― «Ὡς τίς γενησόμενος;» ― Ὡς ἰατρός, ἔφη. ― Εἰ δὲ
παρὰ Πολύκλειτον τὸν Ἀργεῖον ἢ Φειδίαν τὸν Ἀθηναῖον ἐπενόεις ἀφικόμενος
μισθὸν ὑπὲρ σαυτοῦ τελεῖν ἐκείνοις, εἴ τίς σε ἤρετο· «Τελεῖν τοῦτο τὸ ἀργύριον ὡς
τίνι ὄντι ἐν νῷ ἔχεις Πολυκλείτῳ τε καὶ Φειδίᾳ;» τί ἂν ἀπεκρίνω; ― Εἶπον ἂν ὡς

2
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ἀγαλματοποιοῖς. ― «Ὡς τίς δὲ γενησόμενος αὐτός;» ― Δῆλον ὅτι ἀγαλματοποιός. ―

Εἶεν, ἦν δ᾽ ἐγώ·  παρὰ δὲ δὴ Πρωταγόραν νῦν ἀφικόμενοι ἐγώ τε καὶ σὺ ἀργύριον
ἐκείνῳ μισθὸν ἕτοιμοι ἐσόμεθα τελεῖν ὑπὲρ σοῦ, ἂν μὲν ἐξικνῆται τὰ ἡμέτερα
χρήματα καὶ τούτοις πείθωμεν αὐτόν, εἰ δὲ μή, καὶ τὰ τῶν φίλων
προσαναλίσκοντες: γενησόμενος: μετοχή μέλλοντα, ἀφικόμενος: χρονική
μετοχή , μισθὸν: αντικείμενο, ὑπὲρ σαυτοῦ τελεῖν: τελικό απαρέμφατο,
ἐκείνοις: αντικείμενο στο τελικό απαρέμφατο τελεῖν, εἴ τίς σε ἤρετο· «Τελεῖν:
τελικό απαρέμφατο, τοῦτο, τὸ ἀργύριον: αντικείμενα στο τελικό απαρέμφατο
τελεῖν, ἀφικόμενοι: χρονική μετοχή , ἦν: φημί, επικό ς τύ πος στον Όμηρο,
ἀργύριον, ἐκείνῳ: αντικείμενα στο τελικό απαρέμφατο τελεῖν, μισθὸν,
ἕτοιμοι: κατηγορού μενα ενν. το ρή μα είναι, ἐξικνῆται: ρή μα, χρήματα:
αντικείμενος το ρή μα ἐξικνῆται, τούτοις: δοτική του μέσου, πείθωμεν: ρή μα,
αὐτόν: αντικείμενο στο ρή μα πείθωμεν, τῶν φίλων: γενική κτητική ,
προσαναλίσκοντες: τροπική μετοχή

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + ἤρετο (οριστική ιστορικού χρό νου)

Από δοση: ἂν ἀπεκρίνω (δυνητική οριστική )

Είδος: Αντίθετο του πραγματικού

εἰ οὖν τις ἡμᾶς περὶ ταῦτα οὕτω σφόδρα σπουδάζοντας ἔροιτο· «Εἰπέ μοι, ὦ
Σώκρατές τε καὶ Ἱππόκρατες, ὡς τίνι ὄντι τῷ Πρωταγόρᾳ ἐν νῷ ἔχετε χρήματα
τελεῖν;» τί ἂν αὐτῷ  ἀποκριναίμεθα; τί ὄνομα ἄλλο γε λεγόμενον περὶ
Πρωταγόρου ἀκούομεν; ὥσπερ περὶ Φειδίου ἀγαλματοποιὸν καὶ περὶ Ὁμήρου
ποιητήν, τί τοιοῦτον περὶ Πρωταγόρου ἀκούομεν; ― Σοφιστὴν δή τοι ὀνομάζουσί
γε, ὦ Σώκρατες, τὸν ἄνδρα εἶναι, ἔφη. ― Ὡς σοφιστῇ ἄρα ἐρχόμεθα τελοῦντες τὰ
χρήματα; ― Μάλιστα. ― Εἰ οὖν καὶ τοῦτό τίς σε προσέροιτο·  «Αὐτὸς δὲ δὴ ὡς τίς
γενησόμενος ἔρχῃ παρὰ τὸν Πρωταγόραν;»: εἰ οὖν τις ἡμᾶς περὶ ταῦτα οὕτω
σφόδρα σπουδάζοντας: χρονική μετοχή , τῷ Πρωταγόρᾳ, χρήματα: τινί, τι
αντικείμενα στο τελικό απαρέμφατο τελεῖν τελεῖν: + τινί (δοτική ) + τι (γενική ),
τελικό απαρέμφατο, γε: βέβαια, λεγόμενον: κατηγορηματική μετοχή λό γω του
ρή ματος ἀκούομεν, περὶ Πρωταγόρου: εμπρό θετος προσδιορισμό ς αναφορά ς,
ἀγαλματοποιὸν, ποιητήν: κατηγορού μενα λό γω του ενν. είναι, ἀκούομεν:

3
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ρή μα αισθή σεως σημαντικό , περὶ Φειδίου, περὶ Ὁμήρου: εμπρό θετος

προσδιορισμό ς αναφορά ς, ποιητήν: κατηγορού μενο, Σοφιστὴν:
κατηγορού μενο λό γω του ρή ματος εἶναι, τὸν ἄνδρα: αντικείμενο, δή: βέβαια,
ὀνομάζουσί: ρή μα, τελοῦντες: μετοχή μέλλοντα, τὰ χρήματα: αντικείμενο στη
μετοχή τελοῦντες

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + ἔροιτο (ευκτική )

Από δοση: ἂν ἀποκριναίμεθα (δυνητική ευκτική )

Είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + προσέροιτο (ευκτική )

Από δοση: εἶπεν (οριστική )

Είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

― Καὶ ὃς εἶπεν ἐρυθριάσας—ἤδη γὰρ ὑπέφαινέν τι ἡμέρας, ὥστε καταφανῆ αὐτὸν

γενέσθαι— Εἰ μέν τι τοῖς ἔμπροσθεν ἔοικεν, δῆλον ὅτι σοφιστὴς γενησόμενος. ―
Σὺ δέ, ἦν δ᾽ ἐγώ, πρὸς θεῶν, οὐκ ἂν αἰσχύνοιο εἰς τοὺς Ἕλληνας σαυτὸν σοφιστὴν
παρέχων; ― Νὴ τὸν Δία, ὦ Σώκρατες, εἴπερ γε ἃ διανοοῦμαι χρὴ λέγειν. ― Ἀλλ᾽
ἄρα, ὦ Ἱππόκρατες, μὴ οὐ τοιαύτην ὑπολαμβάνεις σου τὴν παρὰ Πρωταγόρου
μάθησιν  ἔσεσθαι, ἀλλ᾽ οἵαπερ ἡ παρὰ τοῦ γραμματιστοῦ ἐγένετο καὶ κιθαριστοῦ
καὶ παιδοτρίβου; τούτων γὰρ σὺ ἑκάστην οὐκ ἐπὶ τέχνῃ ἔμαθες, ὡς δημιουργὸς
ἐσόμενος, ἀλλ᾽ ἐπὶ παιδείᾳ, ὡς τὸν ἰδιώτην καὶ τὸν ἐλεύθερον πρέπει. ― Πάνυ μὲν
οὖν μοι δοκεῖ, ἔφη, τοιαύτη μᾶλλον εἶναι ἡ παρὰ Πρωταγόρου μά θησις: ὃς: η
αναφορική μετοχή στην αρχή της πρό τασης μεταφρά ζεται ως αιτιολογική ,
ἐρυθριάσας: χρονική μετοχή , καταφανῆ: κατηγορού μενο στο ρή μα γενέσθαι,
ἔμπροσθεν: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς, ἔοικεν: παρακείμενος, σοφιστὴς:
κατηγορού μενο, παρέχων: τροπική μετοχή , διανοοῦμαι: αντικείμενο στο
απρό σωπο ρή μα χρὴ, λέγειν: υποκείμενο στο απρό σωπο ρή μα χρὴ, ― Ἀλλ᾽ ἄρα,
ὦ Ἱππόκρατες, μὴ οὐ τοιαύτην ὑπολαμβάνεις: ρή μα, παρὰ Πρωταγόρου:

4
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

εμπρό θετος προσδιορισμό ς προέλευσης, μάθησιν: αντικείμενο στο ρή μα

ὑπολαμβάνεις,  ὡς ἐσόμενος: τελική μετοχή .

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + ἔοικεν (οριστική )

Από δοση: γενησόμενος (οποιαδή ποτε έγκλιση)

Είδος: Πραγματικό

Κεφάλαιο Δ’: Οἶσθα οὖν ὃ μέλλεις νῦν πράττειν, ἤ σε λανθάνει; ἦν δ᾽ ἐγώ. ― Τοῦ
πέρι; ― Ὅτι μέλλεις τὴν ψυχὴν τὴν σαυτοῦ παρασχεῖν θεραπεῦσαι ἀνδρί, ὡς φῄς,

5
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

σοφιστῇ· ὅτι δέ ποτε ὁ σοφιστής ἐστιν, θαυμάζοιμ᾽ ἂν εἰ οἶσθα. καίτοι εἰ τοῦτ᾽

ἀγνοεῖς, οὐδὲ ὅτῳ παραδίδως τὴν ψυχὴν οἶσθα, οὔτ᾽ εἰ ἀγαθῷ οὔτ᾽ εἰ κακῷ
πράγματι. ― Οἶμαί γ᾽, ἔφη, εἰδέναι. ― Λέγε δή, τί ἡγῇ εἶναι τὸν σοφιστήν; ― Ἐγὼ
μέν, ἦ δ᾽ ὅς, ὥσπερ τοὔνομα λέγει, τοῦτον εἶναι τὸν τῶν σοφῶν ἐπιστήμονα. ―
Οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, τοῦτο μὲν ἔξεστι λέγειν καὶ περὶ ζωγράφων καὶ περὶ τεκτόνων,
ὅτι οὗτοί εἰσιν οἱ τῶν σοφῶν ἐπιστήμονες· ἀλλ᾽ εἴ τις ἔροιτο ἡμᾶς, «Τῶν τί σοφῶν
εἰσιν οἱ ζωγράφοι ἐπιστήμονες,» εἴποιμεν ἄν που αὐτῷ ὅτι τῶν πρὸς τὴν
ἀπεργασίαν τὴν τῶν εἰκόνων, καὶ τἆλλα οὕτως. εἰ δέ τις ἐκεῖνο ἔροιτο, «Ὁ δὲ
σοφιστὴς τῶν τί σοφῶν ἐστιν;» τί ἂν ἀποκρινοίμεθα αὐτῷ; ποίας ἐργασίας
ἐπιστάτης; ― Τί ἂν εἴποιμεν αὐτὸν εἶναι, ὦ Σώκρατες, ἢ ἐπιστάτην τοῦ ποιῆσαι
δεινὸν λέγειν; ― Ἴσως ἄν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀληθῆ λέγοιμεν, οὐ μέντοι ἱκανῶς γε·
ἐρωτήσεως γὰρ ἔτι ἡ ἀπόκρισις ἡμῖν δεῖται, περὶ ὅτου ὁ σοφιστὴς δεινὸν ποιεῖ
λέγειν· ὥσπερ ὁ κιθαριστὴς δεινὸν δήπου ποιεῖ λέγειν περὶ οὗπερ καὶ ἐπιστήμονα,
περὶ κιθαρίσεως· ἦ γάρ; ― Ναί. ― Εἶεν· ὁ δὲ δὴ σοφιστὴς περὶ τίνος δεινὸν ποιεῖ
λέγειν; ― Δῆλον ὅτι περὶ οὗπερ καὶ ἐπίστασθαι; ― Εἰκός γε. τί δή ἐστιν τοῦτο περὶ
οὗ αὐτός τε ἐπιστήμων ἐστὶν ὁ σοφιστὴς καὶ τὸν μαθητὴν ποιεῖ; ― Μὰ Δί᾽, ἔφη,
οὐκέτι ἔχω σοι λέγειν.

Συντακτική / Γραμματική Αναγνώριση Τύπων Κεφαλαίου Δ’:

Οἶσθα οὖν ὃ μέλλεις νῦν πράττειν, ἤ σε λανθάνει; ἦν δ᾽ ἐγώ. Οἶσθα: ρή μα, ὃ

μέλλεις νῦν πράττειν, ἤ σε λανθάνει: ό λη η πρό ταση αντικείμενο στο ρή μα
Οἶσθα, ἦν δ᾽ ἐγώ: παρενθετική πρό ταση

― Τοῦ πέρι; ― Ὅτι μέλλεις τὴν ψυχὴν τὴν σαυτοῦ παρασχεῖν θεραπεῦσαι ἀνδρί,
ὡς φῄς, σοφιστῇ· ὅτι δέ ποτε ὁ σοφιστής ἐστιν, θαυμάζοιμ᾽ ἂν εἰ οἶσθα. μέλλεις: +
τινι, τι, τὴν ψυχὴν: αντικείμενος το ρή μα μέλλεις, παρασχεῖν: αντικείμενο στο
ρή μα μέλλεις,   ὡς φῄς: παρενθετική πρό ταση, σοφιστῇ· ὅτι δέ ποτε ὁ
σοφιστής ἐστιν: ρή μα, οἶσθα: ρή μα.

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + Οἶσθα (οριστική )

Από δοση: θαυμάζοιμ᾽ ἂν (οποιαδή ποτε έγκλιση)

Είδος: Πραγματικό

6
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

καίτοι εἰ τοῦτ᾽ ἀγνοεῖς, οὐδὲ ὅτῳ παραδίδως τὴν ψυχὴν οἶσθα, οὔτ᾽ εἰ ἀγαθῷ οὔτ᾽
εἰ κακῷ πράγματι. ὅτῳ: δοτική του ό στις, οἶσθα: ρή μα, ἀγαθῷ, κακῷ:
επιθετικοί προσδιορισμοί στο πράγματι.

― Οἶμαί γ᾽, ἔφη, εἰδέναι. ― Λέγε δή, τί ἡγῇ εἶναι τὸν σοφιστήν; ― Ἐγὼ μέν, ἦ δ᾽ ὅς,
ὥσπερ τοὔνομα λέγει, τοῦτον εἶναι τὸν τῶν σοφῶν ἐπιστήμονα. ― Οὐκοῦν, ἦν δ᾽
ἐγώ, τοῦτο μὲν ἔξεστι λέγειν καὶ περὶ ζωγράφων καὶ περὶ τεκτόνων, ὅτι οὗτοί
εἰσιν οἱ τῶν σοφῶν ἐπιστήμονες· ― Οἶμαί: ρή μα, εἰδέναι: τελικό απαρέμφατο, ―
σοφῶν: γενική αντικειμενική

ἀλλ᾽ εἴ τις ἔροιτο ἡμᾶς, «Τῶν τί σοφῶν εἰσιν οἱ ζωγράφοι ἐπιστήμονες,» εἴποιμεν
ἄν που αὐτῷ ὅτι τῶν πρὸς τὴν ἀπεργασίαν τὴν τῶν εἰκόνων, καὶ τἆλλα οὕτως. εἰ
δέ τις ἐκεῖνο ἔροιτο, «Ὁ δὲ σοφιστὴς τῶν τί σοφῶν ἐστιν;» τί ἂν ἀποκρινοίμεθα
αὐτῷ; ποίας ἐργασίας ἐπιστάτης; ― Τί ἂν εἴποιμεν αὐτὸν εἶναι, ὦ Σώκρατες, ἢ
ἐπιστάτην τοῦ ποιῆσαι δεινὸν λέγειν; τἆλλα: αιτιατική

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἴ + ἔροιτο (ευκτική )

Από δοση: ἂν ἀποκρινοίμεθα (δυνητική ευκτική )

Είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

― Ἴσως ἄν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀληθῆ λέγοιμεν, οὐ μέντοι ἱκανῶς γε· ἐρωτήσεως γὰρ ἔτι ἡ
ἀπόκρισις ἡμῖν δεῖται, περὶ ὅτου ὁ σοφιστὴς δεινὸν ποιεῖ λέγειν· ὥσπερ ὁ
κιθαριστὴς δεινὸν δήπου ποιεῖ λέγειν περὶ οὗπερ καὶ ἐπιστήμονα, περὶ
κιθαρίσεως· ἦ γάρ; ― Ναί. ― Εἶεν· ὁ δὲ δὴ σοφιστὴς περὶ τίνος δεινὸν ποιεῖ λέγειν;
― Δῆλον ὅτι περὶ οὗπερ καὶ ἐπίστασθαι; ― Εἰκός γε. τί δή ἐστιν τοῦτο περὶ οὗ
αὐτός τε ἐπιστήμων ἐστὶν ὁ σοφιστὴς καὶ τὸν μαθητὴν ποιεῖ; ― Μὰ Δί᾽, ἔφη,
οὐκέτι ἔχω σοι λέγειν. ἐρωτήσεως: αντικείμενο, ἡ ἀπόκρισις: υποκείμενο, ἡμῖν
δεῖται, περὶ ὅτου ὁ σοφιστὴς δεινὸν ποιεῖ: ρή μα, λέγειν· ὥσπερ ὁ
κιθαριστὴς:  δεινὸν: κατηγορού μενο, δήπου ποιεῖ λέγειν περὶ οὗπερ καὶ
ἐπιστήμονα: καητγορού μενο, περὶ κιθαρίσεως: εμπρό θετος προσδιορισμό ς
αναφορά ς, περὶ τίνος: εμπρό θετος προσδιορισμό ς αιτίας, ἐπιστήμων:
κατηγορού μενο, ἐστὶν: ρή μα, τὸν μαθητὴν: αντικείμενο, ποιεῖ: ρή μα

7
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

Κεφάλαιο Ε’: Καὶ ἐγὼ εἶπον μετὰ τοῦτο· Τί οὖν; οἶσθα εἰς οἷόν τινα κίνδυνον ἔρχῃ
ὑποθήσων τὴν ψυχήν; ἢ εἰ μὲν τὸ σῶμα ἐπιτρέπειν σε ἔδει τῳ διακινδυνεύοντα ἢ

8
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

χρηστὸν αὐτὸ γενέσθαι ἢ πονηρόν, πολλὰ ἂν περιεσκέψω εἴτ᾽ ἐπιτρεπτέον εἴτε οὔ,
καὶ εἰς συμβουλὴν τούς τε φίλους ἂν παρεκάλεις καὶ τοὺς οἰκείους σκοπούμενος
ἡμέρας συχνάς· ὃ δὲ περὶ πλείονος τοῦ σώματος ἡγῇ, τὴν ψυχήν, καὶ ἐν ᾧ πάντ᾽
ἐστὶν τὰ σὰ ἢ εὖ ἢ κακῶς πράττειν, χρηστοῦ ἢ πονηροῦ αὐτοῦ γενομένου, περὶ δὲ
τούτου οὔτε τῷ πατρὶ οὔτε τῷ ἀδελφῷ ἐπεκοινώσω οὔτε ἡμῶν τῶν ἑταίρων
οὐδενί, εἴτ᾽ ἐπιτρεπτέον εἴτε καὶ οὐ τῷ ἀφικομένῳ τούτῳ ξένῳ τὴν σὴν ψυχήν,
ἀλλ᾽ ἑσπέρας ἀκούσας, ὡς φῄς, ὄρθριος ἥκων περὶ μὲν τούτου οὐδένα λόγον οὐδὲ
συμβουλὴν ποιῇ, εἴτε χρὴ ἐπιτρέπειν σαυτὸν αὐτῷ εἴτε μή, ἕτοιμος δ᾽ εἶ
ἀναλίσκειν τά τε σαυτοῦ καὶ τὰ τῶν φίλων χρήματα, ὡς ἤδη διεγνωκὼς ὅτι
πάντως συνεστέον Πρωταγόρᾳ, ὃν οὔτε γιγνώσκεις, ὡς φῄς, οὔτε διείλεξαι
οὐδεπώποτε, σοφιστὴν δ᾽ ὀνομάζεις, τὸν δὲ σοφιστὴν ὅτι ποτ᾽ ἔστιν φαίνῃ
ἀγνοῶν, ᾧ μέλλεις σαυτὸν ἐπιτρέπειν; ― Καὶ ὃς ἀκούσας, Ἔοικεν, ἔφη, ὦ
Σώκρατες, ἐξ ὧν σὺ λέγεις. ― Ἆρ᾽ οὖν, ὦ Ἱππόκρατες, ὁ σοφιστὴς τυγχάνει ὢν
ἔμπορός τις ἢ κάπηλος τῶν ἀγωγίμων, ἀφ᾽ ὧν ψυχὴ τρέφεται; φαίνεται γὰρ
ἔμοιγε τοιοῦτός τις. ― Τρέφεται δέ, ὦ Σώκρατες, ψυχὴ τίνι; ― Μαθήμασιν δήπου,
ἦν δ᾽ ἐγώ. καὶ ὅπως γε μή, ὦ ἑταῖρε, ὁ σοφιστὴς ἐπαινῶν ἃ πωλεῖ ἐξαπατήσῃ ἡμᾶς,
ὥσπερ οἱ περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφήν, ὁ ἔμπορός τε καὶ κάπηλος. καὶ γὰρ οὗτοί
που ὧν ἄγουσιν ἀγωγίμων οὔτε αὐτοὶ ἴσασιν ὅτι χρηστὸν ἢ πονηρὸν περὶ τὸ
σῶμα, ἐπαινοῦσιν δὲ πάντα πωλοῦντες, οὔτε οἱ ὠνούμενοι παρ᾽ αὐτῶν, ἐὰν μή τις
τύχῃ γυμναστικὸς ἢ ἰατρικὸς ὤν. οὕτω δὲ καὶ οἱ τὰ μαθήματα περιάγοντες κατὰ
τὰς πόλεις καὶ πωλοῦντες καὶ καπηλεύοντες τῷ ἀεὶ ἐπιθυμοῦντι ἐπαινοῦσιν μὲν
πάντα ἃ πωλοῦσιν, τάχα δ᾽ ἄν τινες, ὦ ἄριστε, καὶ τούτων ἀγνοοῖεν ὧν πωλοῦσιν
ὅτι χρηστὸν ἢ πονηρὸν πρὸς τὴν ψυχήν· ὡς δ᾽ αὕτως καὶ οἱ ὠνούμενοι παρ᾽
αὐτῶν, ἐὰν μή τις τύχῃ περὶ τὴν ψυχὴν αὖ ἰατρικὸς ὤν. εἰ μὲν οὖν σὺ τυγχάνεις
ἐπιστήμων τούτων τί χρηστὸν καὶ πονηρόν, ἀσφαλές σοι ὠνεῖσθαι μαθήματα καὶ
παρὰ Πρωταγόρου καὶ παρ᾽ ἄλλου ὁτουοῦν· εἰ δὲ μή, ὅρα, ὦ μακάριε, μὴ περὶ τοῖς
φιλτάτοις κυβεύῃς τε καὶ κινδυνεύῃς. καὶ γὰρ δὴ καὶ πολὺ μείζων κίνδυνος ἐν τῇ
τῶν μαθημάτων ὠνῇ ἢ ἐν τῇ τῶν σιτίων. σιτία μὲν γὰρ καὶ ποτὰ πριάμενον παρὰ
τοῦ καπήλου καὶ ἐμπόρου ἔξεστιν ἐν ἄλλοις ἀγγείοις ἀποφέρειν, καὶ πρὶν δέξασθαι
αὐτὰ εἰς τὸ σῶμα πιόντα ἢ φαγόντα, καταθέμενον οἴκαδε ἔξεστιν
συμβουλεύσασθαι, παρακαλέσαντα τὸν ἐπαΐοντα, ὅτι τε ἐδεστέον ἢ ποτέον καὶ
ὅτι μή, καὶ ὁπόσον καὶ ὁπότε· ὥστε ἐν τῇ ὠνῇ οὐ μέγας ὁ κίνδυνος. μαθήματα δὲ
οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ ἀγγείῳ ἀπενεγκεῖν, ἀλλ᾽ ἀνάγκη καταθέντα τὴν τιμὴν τὸ

9
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

μάθημα ἐν αὐτῇ τῇ ψυχῇ λαβόντα καὶ μαθόντα ἀπιέναι ἢ βεβλαμμένον ἢ

ὠφελημένον. ταῦτα οὖν σκοπώμεθα καὶ μετὰ τῶν πρεσβυτέρων ἡμῶν· ἡμεῖς γὰρ
ἔτι νέοι ὥστε τοσοῦτον πρᾶγμα διελέσθαι. νῦν μέντοι, ὥσπερ ὡρμήσαμεν, ἴωμεν
καὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἀνδρός, ἔπειτα ἀκούσαντες καὶ ἄλλοις ἀνακοινωσώμεθα· καὶ
γὰρ οὐ μόνος Πρωταγόρας αὐτόθι ἐστίν, ἀλλὰ καὶ Ἱππίας ὁ Ἠλεῖος — οἶμαι δὲ καὶ
Πρόδικον τὸν Κεῖον — καὶ ἄλλοι πολλοὶ καὶ σοφοί.

Συντακτική / Γραμματική Αναγνώριση Τύπων Κεφαλαίου Ε’:

Καὶ ἐγὼ εἶπον μετὰ τοῦτο: ἐγὼ: υποκείμενο, εἶπον: ρή μα, μετὰ τοῦτο:
εμπρό θετος προσδιορισμό ς ακολουθίας

Τί οὖν: οὖν: λοιπό ν

οἶσθα εἰς οἷόν τινα κίνδυνον ἔρχῃ ὑποθήσων τὴν ψυχήν; ἢ εἰ μὲν τὸ σῶμα
ἐπιτρέπειν σε ἔδει τῳ διακινδυνεύοντα ἢ χρηστὸν αὐτὸ γενέσθαι ἢ πονηρόν,
πολλὰ ἂν περιεσκέψω εἴτ᾽ ἐπιτρεπτέον εἴτε οὔ, καὶ εἰς συμβουλὴν τούς τε φίλους
ἂν παρεκάλεις καὶ τοὺς οἰκείους σκοπούμενος ἡμέρας συχνάς: οἶσθα: ρή μα, εἰς
τινα κίνδυνον: εμπρό θετος προσδιορισμό ς, ὑποθήσων: τελική μετοχή
μέλλοντος, τὴν ψυχήν: αντικείμενο, φίλους, οἰκείους: αντικείμενα στο ἂν
παρεκάλεις ἐπιτρέπειν: αντικείμενο στο σῶμα, υποκείμενο στο ἔδει, σε:
υποκείμενο στο απαρέμφατο ἐπιτρέπειν, διακινδυνεύοντα: τροπική μετοχή σε
αιτιατική γιατί συμφωνεί με το σε, τῳ: β’ τύ πος δοτική ς ενικού της αντωνυμίας
τις, χρηστὸν, πονηρόν: κατηγορού μενα στο γενέσθαι, αὐτὸ: υποκείμενο στο
γενέσθαι (να γίνει), πολλὰ: αιτιατική σύ στοιχου αντικειμένου, θα σκεφτό μουν
πολύ , ἐπιτρεπτέον: οφείλει να πά θει αυτό που λέει το ρή μα (επιτρεπ –τέος),
σκοπούμενος: τροπική μετοχή (εξετά ζοντας), συχνάς: επιθετικό ς
προσδιορισμό ς στο ἡμέρας

Υποθετικό ς Λό γος:

Υποθεση εἰ + ἔδει (παρατατικός του δει)

1η Από δοση δυνητικό οριστική αορίστου ἂν περιεσκέψω:

2η Από δοση ἂν παρεκάλεις

Είδος: Αντίθετο του πραγματικού

10
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ὃ δὲ περὶ πλείονος τοῦ σώματος ἡγῇ, τὴν ψυχήν:ὃ δὲ: αντιθετικό , πλείονος:
συγκριτικό ς βαθμό ς του πολύ ς – περισσό τερος, τοῦ σώματος: β’ ό ρος
σύ γκρισης, ἡγεī: ρή μα, τὴν ψυχήν: επεξή γηση

καὶ ἐν ᾧ πάντ᾽ ἐστὶν τὰ σὰ ἢ εὖ ἢ κακῶς πράττειν, χρηστοῦ ἢ πονηροῦ αὐτοῦ

γενομένου, περὶ δὲ τούτου οὔτε τῷ πατρὶ οὔτε τῷ ἀδελφῷ ἐπεκοινώσω οὔτε
ἡμῶν τῶν ἑταίρων οὐδενί, εἴτ᾽ ἐπιτρεπτέον εἴτε καὶ οὐ τῷ ἀφικομένῳ τούτῳ ξένῳ
τὴν σὴν ψυχήν: τῷ πατρὶ, τῷ ἀδελφῷ: αντικείμενα στο ρή μα ἐπεκοινώσω,
ἡμῶν τῶν ἑταίρων: γενική διαιρετική

ἀλλ᾽ ἑσπέρας ἀκούσας, ὡς φῄς, ὄρθριος ἥκων περὶ μὲν τούτου οὐδένα λόγον οὐδὲ
συμβουλὴν ποιῇ, εἴτε χρὴ ἐπιτρέπειν σαυτὸν αὐτῷ εἴτε μή, ἕτοιμος δ᾽ εἶ
ἀναλίσκειν τά τε σαυτοῦ καὶ τὰ τῶν φίλων χρήματα, ὡς ἤδη διεγνωκὼς ὅτι
πάντως συνεστέον Πρωταγόρᾳ, ὃν οὔτε γιγνώσκεις ὡς φῄς, οὔτε διείλεξαι
οὐδεπώποτε, σοφιστὴν δ᾽ ὀνομάζεις, τὸν δὲ σοφιστὴν ὅτι ποτ᾽ ἔστιν φαίνῃ
ἀγνοῶν, ᾧ μέλλεις σαυτὸν ἐπιτρέπειν: ἀκούσας: χρονική μετοχή , ὡς φῄς:
παρενθετική πρό ταση, ἥκων: χρονική μετοχή , συμβουλὴν: αντικείμενο στο
ρή μα ποιεī,, ἐπιτρέπειν: τινί (σαυτὸ ν) τι (αὐ τῷ ), αντικείμενα, ἀναλίσκειν:
τελικό απαρέμφατο ενεστώ τος, τῶν ἑταίρων: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο
ξένῳ, τῷ ξένῳ: αντικείμενο στο ἐπιτρεπτέον, τῶν φίλων: γενική κτητική ,
διεγνωκὼς: μετοχή παρακειμένου, συνεστέον τινί: να μαθητεύ σεις, χρήματα:
αντικείμενο στο απαρέμφατο ἀναλίσκειν, Πρωταγόρᾳ: αντικείμενο στο
συνεστέον, διείλεξαι: παρακείμενος του διαλέγω, σοφιστὴν: κατηγορού μενο
στο ρή μα ὀνομάζεις, σαυτὸν: αντικείμενο στο ἐπιτρέπειν, ἐπιτρέπειν:
αντικείμενο στο μέλλεις

― Καὶ ὃς ἀκούσας, Ἔοικεν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἐξ ὧν σὺ λέγεις. ― Ἆρ᾽ οὖν, ὦ

Ἱππόκρατες, ὁ σοφιστὴς τυγχάνει ὢν ἔμπορός τις ἢ κάπηλος τῶν ἀγωγίμων, ἀφ᾽
ὧν ψυχὴ τρέφεται; φαίνεται γὰρ ἔμοιγε τοιοῦτός τις. ― Τρέφεται δέ, ὦ Σώκρατες,
ψυχὴ τίνι: ἀκούσας: χρονική μετοχή , ἐξ ὧν σὺ λέγεις: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς αιτίας, ὁ σοφιστὴς: υποκείμενο, τυγχάνει: ρή μα, ὢν:
κατηγορηματική μετοχή , ἔμπορός, κάπηλος: κατηγορού μενο, τῶν ἀγωγίμων:
γενική αντικειμενική , ψυχὴ: υποκείμενο, τρέφεται: ρή μα, φαίνεται +
κατηγορηματική μετοχή : μεταφρά ζω τη μετοχή σε ρή μα, το ἀ γνοῶ ν
κατηγορηματική μετοχή , φαίνεται ολοφά νερα

11
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

― Τρέφεται δέ, ὦ Σώκρατες, ψυχὴ τίνι; ψυχὴ: υποκείμενο, τίνι: δοτική του
οργά νου

μαθήμασιν: δοτική του μέσου

ἐπαινῶ ν ἃ πωλεῖ: ἐπαινῶν: τροπική μετοχή , ἃ: αντικείμενο, πωλεῖ: ρή μα

ὁ σοφιστὴς ἐξαπατήσει ἡμᾶς: ἐξαπατήσει: ρή μα, ἡμᾶς: αντικείμενο, ὁ

σοφιστὴς: υποκείμενο

ὥσπερ οἱ περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφήν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς αναφορά ς

ὁ ἔμπορός τε καὶ κάπηλος: επεξή γηση

καὶ γὰρ οὗτοί που ὧν ἄγουσιν ἀγωγίμων: οὗτοί: υποκείμενο, ἄγουσιν: ρή μα,
ἀγωγίμων: γενική διαρετική

ὅτι χρηστὸν ἢ πονηρὸν περὶ τὸ σῶμα: πλαγία ερώ τηση

ἐπαινοῦσιν δὲ πάντα πωλοῦντες: ἐπαινοῦσιν: ρή μα, πωλοῦντες: τροπική

μετοχή

οὔτε οἱ ὠνούμενοι παρ᾽ αὐτῶν: ὠνούμενοι: αναφορική μετοχή , παρ᾽ αὐτῶν:

εμπρό θετος προσδιορισμό ς αναφορά ς

ἐὰν μή τις τύχῃ γυμναστικὸς ἢ ἰατρὸς ὤν: γυμναστικὸς, ἰατρὸς:

κατηγορού μενα, ὤν: ρή μα

οὕτω δὲ καὶ οἱ τὰ μαθήματα περιάγοντες κατὰ τὰς πόλεις καὶ πωλοῦντες καὶ
καπηλεύοντες τῷ ἀεὶ ἐπιθυμοῦντι ἐπαινοῦσιν μὲν πάντα ἃ πωλοῦσιν:
ἐπαινοῦσιν: ρή μα, πάντα: κατηγορού μενο, ἃ πωλοῦσιν: παρενθετική
αναφορική πρό ταση

τάχα δ᾽ ἄν τινες, ὦ ἄριστε, καὶ τούτων ἀγνοοῖεν ὧν πωλοῦσιν ὅτι χρηστὸν ἢ

πονηρὸν πρὸς τὴν ψυχήν: τούτων ὡς δ᾽ αὕτως καὶ οἱ ὠνούμενοι παρ᾽ αὐτῶν,
ἐὰν μή τις τύχῃ: γενική διαιρετική , ἄν ἀγνοοῖεν: θα ή ταν δυνατό ενν. να
αγνοού ν, πονηρὸν, χρηστὸν: κατηγορού μενα

Υποθετικό ς Λό γος:

12
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

Υπό θεση: ἄν + ἀγνοοῖεν (υποτακτική )

Από δοση: τύχῃ

Είδος: αό ριστη επανά ληψη

ὡς δ᾽ αὕτως καὶ οἱ ὠνούμενοι παρ᾽ αὐτῶν: ὠνούμενοι: αναφορική μετοχή , παρ᾽

αὐτῶν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς

ἐὰν μή τις τύχῃ γυμναστικὸς ἢ ἰατρικός ὤν: γυμναστικὸς, ἰατρός:

κατηγορού μενα, ὤ ν: ρή μα

εἰ μὲν οὖν σὺ τυγχάνεις ἐπιστήμων τούτων τί χρηστὸν καὶ πονηρόν ἀσφαλές σοι
ὠνεῖσθαι μαθήματα καὶ παρὰ Πρωταγόρου καὶ παρ᾽ ἄλλου ὁτουοῦν:

Υποθετικό ς Λό γος: εἰ + τυγχάνεις (οριστική )

Από δοση: απρό σωπη έκφραση: ἀσφαλές σοι

σοι: δοτική χαριστική , μαθήματα: αντικείμενο, παρὰ Πρωταγόρου:

εμπρό θετος προσδιορισμό ς προέλευσης

εἰ δὲ μή, ὅρα, ὦ μακάριε, μὴ περὶ τοῖς φιλτάτοις κυβεύῃς τε καὶ κινδυνεύῃς. καὶ
γὰρ δὴ καὶ πολὺ μείζων κίνδυνος ἐν τῇ τῶν μαθημάτων ὠνῇ ἢ ἐν τῇ τῶν σιτίων:

εἰ δὲ μη ὅρα: ελλειπή ς υποθετικό ς λό γος, το συμπληρώ νουμε από το «τυγχά νεις

ἐπιστή μων»

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἰ + οριστική

Από δοση: ὅρα (οποιαδή ποτε έγκλιση)

Είδος: α’ πραγματικό

μὴ περὶ τοῖς φιλτάτοις κυβεύῃς τε καὶ κινδυνεύῃς: ενδοιαστική πρό ταση

(ακολουθεί το ρή μα «πρό σεξε»)

Eισαγωγή : μη

13
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

Εκφορά : κυβεύῃς, κινδυνεύῃς (ό ταν το ρή μα της κύ ριας πρό τασης είναι

αρκτικού χρό νου, εκφέρεται με υποτακτική

καὶ γὰρ δὴ καὶ πολὺ μείζων κίνδυνος ἐν τῇ τῶν μαθημάτων ὠνῇ ἢ ἐν τῇ τῶν
σιτίων: ἐν τῇ τῶν μαθημάτων: γενική αντικειμενική , αγορά ζω τα μαθή ματα,
σιτίων: εμπρό θετος προσδιορισμό ς

σιτία μὲν γὰρ καὶ ποτὰ πριάμενον παρὰ τοῦ καπήλου καὶ ἐμπόρου ἔξεστιν ἐν
ἄλλοις ἀγγείοις ἀποφέρειν: σιτία, ποτὰ: αντικείμενα στο πριά μενον, πριά μενον:
υποθετική μετοχή , παρὰ τοῦ καπήλου καὶ ἐμπόρου: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, ἔξεστιν: απρό σωπο ρή μα, ἐν ἄλλοις: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς στο ἀγγείοις

καὶ πρὶν δέξασθαι αὐτὰ εἰς τὸ σῶμα πιόντα ἢ φαγόντα, καταθέμενον οἴκαδε
ἔξεστιν συμβουλεύσασθαι: αὐτὰ: αντικείμενο στο δέξασθαι, πιό ντα ἢ φαγό ντα:
τροπική μετοχή , συμβουλεύσασθαι: υποκείμενο στο ἔξεστιν

παρακαλέσαντα τὸν ἐπαΐοντα: παρακαλέσαντα: χρονική μετοχή , τὸν

ἐπαΐοντα: αναφορική μετοχή

ὅτι τε ἐδεστέον ἢ ποτέον καὶ ὅτι μή, καὶ ὁπόσον καὶ ὁπότε: πλά για ερώ τηση γι’
αυτό μπαίνει το -ο- μπροστά , ἐδεστέον ἢ ποτέον: κατηγορού μενα

ὥστε ἐν τῇ ὠνῇ οὐ μέγας ὁ κίνδυνος: μέγας: κατηγορηματικό ς προσδιορισμό ς

μαθήματα δὲ οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ ἀγγείῳ ἀπενεγκεῖν, ἀλλ᾽ ἀνάγκη καταθέντα τὴν
τιμὴν τὸ μάθημα ἐν αὐτῇ τῇ ψυχῇ λαβόντα καὶ μαθόντα ἀπιέναι ἢ βεβλαμμένον ἢ
ὠφελημένον: ἀνάγκη ενν. ἔστιν, ἀπιέναι: υποκείμενο ἀ νά γκη (ενν. ἔστιν),
βεβλαμμένον ἢ ὠφελημένον: τροπικές μετοχές

ταῦτα οὖν σκοπώμεθα καὶ μετὰ τῶν πρεσβυτέρων ἡμῶν· ἡμεῖς γὰρ ἔτι νέοι ὥστε
τοσοῦτον πρᾶγμα διελέσθαι: πρᾶγμα: αντικείμενο στο διελέσθαι, διελέσθαι:
τελικό απαρέμφατο

νῦν μέντοι, ὥσπερ ὡρμήσαμεν, ἴωμεν καὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἀνδρός, ἔπειτα
ἀκούσαντες καὶ ἄλλοις ἀνακοινωσώμεθα· καὶ γὰρ οὐ μόνος Πρωταγόρας αὐτόθι
ἐστίν, ἀλλὰ καὶ Ἱππίας ὁ Ἠλεῖος — οἶμαι δὲ καὶ Πρόδικον τὸν Κεῖον — καὶ ἄλλοι

14
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

πολλοὶ καὶ σοφοί: ὡρμήσαμεν: ρή μα, ἴωμεν, ἀκούσωμεν: προστακτικές, γι’

αυτό δεν έχουν α’ πρό σωπο, ἀκούσαντες: χρονική μετοχή

Κεφάλαιο ΙΑ’: Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν.
ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς

15
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται. ἐπειδὴ δ᾽
ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε
καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς
αὐτὸς νεῖμαι, « Νείμαντος δέ μου,» ἔφη, « ἐπίσκεψαι·» καὶ οὕτω πείσας νέμει.
νέμων δὲ τοῖς μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τά δε ἀσθενέστερα τάχει
ἐκόσμει· τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ᾽ ἄοπλον διδοὺς φύσιν ἄλλην τιν᾽ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο
δύναμιν εἰς σωτηρίαν. ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν, πτηνὸν φυγὴν ἢ
κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν· ἃ δὲ ηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτὰ ἔσῳζεν· καὶ τἆλλα
οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. ταῦτα δὲ ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος
ἀϊστωθείη· ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς
ὥρας εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννὺς αὐτὰ πυκναῖς τε θριξὶν καὶ στερεοῖς
δέρμασιν, ἱκανοῖς μὲν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δὲ καὶ καύματα, καὶ εἰς εὐνὰς
ἰοῦσιν ὅπως ὑπάρχοι τὰ αὐτὰ ταῦτα στρωμνὴ οἰκεία τε καὶ αὐτοφυὴς ἑκάστῳ· καὶ
ὑποδῶν τὰ μὲν ὁπλαῖς, τὰ δὲ [θριξὶν καὶ] δέρμασιν στερεοῖς καὶ ἀναίμοις.
τοὐντεῦθεν τροφὰς ἄλλοις ἄλλας ἐξεπόριζεν, τοῖς μὲν ἐκ γῆς βοτάνην, ἄλλοις δὲ
δένδρων καρπούς, τοῖς δὲ ῥίζας· ἔστι δ᾽ οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφὴν ζῴων ἄλλων
βοράν· καὶ τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν προσῆψε, τοῖς δ᾽ ἀναλισκομένοις ὑπὸ τούτων
πολυγονίαν, σωτηρίαν τῷ γένει πορίζων. ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ
Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα· λοιπὸν δὴ
ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο. ἀποροῦντι
δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ ὁρᾷ τὰ μὲν ἄλλα ζῷα
ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ
ἄστρωτον καὶ ἄοπλον· ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ
ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. ἀπορίᾳ οὖν ἐχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα
σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν
σὺν πυρί — ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι
— καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ. τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος
ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν· ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς
μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν — πρὸς δὲ καὶ
αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν — εἰς δὲ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ
κοινόν, ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην
τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ

16
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι᾽ Ἐπιμηθέα
ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν.

Συντακτική / Γραμματική Αναγνώριση Τύπων Κεφαλαίου ΙΑ’:

Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν: θνητὰ: επιθετικό ς
προσδιορισμό ς στα γένη, αττική σύ νταξη θεοὶ υποκείμενο σε πληθυντικό
αριθμό , ἦν ρή μα σε ενικό αριθμό

Χρησιμοποιεί τον φιλοσοφικό μύ θο εκεί ό που η επιχειρηματολογία δεν

χρησιμοποιείται αρκετά και χρειά ζεται κά τι περισσό τερο. Αντιστοιχεί με το
παρελθό ν. Το ίδιο συμβαίνει και στο Ευαγγέλιο, Ο Χριστό ς θέλει να γίνει πιο
παραστατικό ς.

ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως: ἦλθεν: κατηγορού μενο
ενν. το είναι «καθορισμένος»

τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ
κεράννυται: τυποῦσιν: ιστορικό ς ενεστώ τας, «δημιουργού ν οι θεοί»,
χρησιμοποιείται ό ταν θέλουμε να δώ σουμε ζωντά νια στην περιγραφή , ἐκ γῆς
καὶ πυρὸς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς προέλευσης, μείξαντες: χρονική μετοχή ,
τῶν: γενική διαιρετική ενν. «εξ εκείνων τα οποία», κεράννυται: ρή μα, πυρὶ καὶ
γῇ: αντικείμενα στο ρή μα κεράννυται , ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται: αττική
σύ νταξη, κεράννυται + τινί

ἐπειδὴ δ᾽ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ
κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει: ἐπειδὴ: χρονική πρό ταση,
προσέταξαν: ρή μα + γενική + δοτική + αιτιατική τινί: Προμηθεῖ, Ἐπιμηθεῖ τι:
κοσμῆσαί, νεῖμαι (ενν. υποκείμενο θεοὶ), Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ: αντικείμενα
στο ρή μα προσέταξαν, κοσμῆσαί: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο
προσέταξαν, νεῖμαι: + τινί, ιστορικό ς ενεστώ τας, ἑκάστοις: αντικείμενο στο
νεῖμαι, δυνάμεις: αντικείμενο στο ἑκάστοις

Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, « Νείμαντος δέ μου,» ἔφη, «

ἐπίσκεψαι·» καὶ οὕτω πείσας νέμει: παραιτεῖται: ιστορικό ς ενεστώ τας, ρή μα,
Προμηθέα: αντικείμενο, αὐτὸς: υποκείμενο στο ρή μα νεῖμαι, νεῖμαι:
αντικείμενο στο παραιτεῖται, Ἐπιμηθεὺς: υποκείμενο, Νείμαντος: χρονική

17
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

μετοχή , Νείμαντος δέ μου: «κά νω εγώ τη μοιρασιά » – γενική από λυτος,

ἐπίσκεψαι: ενν. «θεώ ρησε εσύ » γενική από λυτος

νέμων δὲ τοῖς μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τά δέ ἀσθενέστερα τάχει

ἐκόσμει: νέμων: τροπική μετοχή , τοῖς μὲν ἰσχὺν: αντικείμενα, προσῆπτεν:
ρή μα + τινί: τοῖς μὲν, τι: ἰσχὺν, τοῖς μὲν, ἰσχὺν: αντικείμενα στο ρή μα
προσῆπτεν, ἐκόσμει: ρή μα + τινί: ἀσθενέστερα τι: τάχει, ἀσθενέστερα τάχει:
αντικείμενα στο ρή μα ἐκόσμει, τά δέ ἀσθενέστερα: αντικείμενα

τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ᾽ ἄοπλον διδοὺς φύσιν ἄλλην τιν᾽ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν
εἰς σωτηρίαν: τοῖς δ᾽ ἄοπλον: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο φύσιν, αὐτοῖς:
δοτική χαριστική «για χά ρη τους», διδοὺς: αιτιολογική μετοχή , ἐμηχανᾶτο:
ρή μα ιστορικού χρό νου + δοτική : ἐμηχανᾶτο, ρή μα, δύναμιν: αντικείμενο στο
ρή μα ἐμηχανᾶτο, εἰς σωτηρίαν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς κατεύ θυνσης

ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν, πτηνὸν φυγὴν ἢ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν:
αὐτῶν: γενική διαιρετική , σμικρότητι: δοτική του μέσου, ἤμπισχεν: ρή μα,
πτηνὸν: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο φυγὴν, φυγὴν: αντικείμενο, κατάγειον:
επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο οἴκησιν, οἴκησιν: αντικείμενο στο ρή μα ἔνεμεν,
ἔνεμεν: ρή μα

ἃ δὲ ηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτὰ ἔσῳζεν: μεγέθει: δοτική του κατά τι ό πως
της αιτιατική ς, τῷδε αὐτῷ: δοτική του οργά νου, αὐτὰ: αντικείμενο στο ρή μα
ἔσῳζεν, ἔσῳζεν: ρή μα, (ενν. υποκείμενο Δίας)

καὶ τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν: τἆλλα: κρά σις «τα ά λλα» συνερού νται και
γίνεται μακρό , παίρνει -ν-, οὕτως: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς τρό που,
ἐπανισῶν: τροπική μετοχή , ἔνεμεν: ρή μα

ταῦτα δὲ ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη: ἐμηχανᾶτο: ρή μα,

γένος: υποκείμενο, εὐλάβειαν ἔχων: ευλαβού μαι, προσέχω, μή τι γένος
ἀϊστωθείη: ενδοιαστική πρό ταση, εισά γεται με τον ενδοιαστικό σύ νδεσμο μη
και εκφέραται με ευκτική πλαγίου λό γου ἀϊστωθείη, γιατί εξαρτά ται από ρή μα
ιστορικού χρό νου ἐμηχανᾶτο, ἀϊστωθείη: ρή μα ευκτική ς πλαγίου λό γου, γένος:
υποκείμενο στο ρή μα ἀϊστωθείη

18
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς ὥρας

εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννὺς αὐτὰ πυκναῖς τε θριξὶν καὶ στερεοῖς δέρμασιν,
ἱκανοῖς μὲν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δὲ καὶ καύματα, καὶ εἰς εὐνὰς ἰοῦσιν ὅπως
ὑπάρχοι τὰ αὐτὰ ταῦτα στρωμνὴ οἰκεία τε καὶ αὐτοφυὴς ἑκάστῳ: αὐτοῖς: δοτική
χαριστική , ἀλληλοφθοριῶν: γενική αντικειμενική «διαφεύ γουν από τις
αλληλοεξοντώ σεις», ἐπήρκεσε: ρή μα, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς προέλευσης, ἐκ Διὸς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς, ἀμφιεννὺς:
τροπική μετοχή , εὐμάρειαν: αντικείμενο, ἐμηχανᾶτο: ρή μα ιστορικού χρό νου,
αὐτὰ: αντικείμενο, πυκναῖς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο θριξὶν, θριξὶν:
δοτική του οργά νου, στερεοῖς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο δέρμασιν,
δέρμασιν: δοτική του οργά νου, ἱκανοῖς: κατηγορού μενο, ενν. ή ταν, ἀμῦναι:
ρή μα + τινά – εμποδίζω κά ποιον, χειμῶνα: αντικείμενο (δε), δυνατοῖς:
κατηγορού μενο, καύματα: αντικείμενο (μεν), ὅπως ὑπάρχοι: τελική πρό ταση,
αὐτὰ: κατηγορηματικό ς προσδιορισμό ς στο ταῦτα, ταῦτα: αντικείμενο,
στρωμνὴ: κατηγορού μενο, οἰκεία, αὐτοφυὴς: επιθετικοί προσδιορισμοί,
ἑκάστῳ: αντικείμενο στο ὑπάρχοι λό γω του ρή ματος ὑπάρχοι δοτική χαριστική

καὶ ὑποδῶν τὰ μὲν ὁπλαῖς, τὰ δὲ [θριξὶν καὶ] δέρμασιν στερεοῖς καὶ ἀναίμοις.
τοὐντεῦθεν τροφὰς ἄλλοις ἄλλας ἐξεπόριζεν, τοῖς μὲν ἐκ γῆς βοτάνην, ἄλλοις δὲ
δένδρων καρπούς, τοῖς δὲ ῥίζας· ἔστι δ᾽ οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφὴν ζῴων ἄλλων
βοράν: ὑποδῶν: τροπική μετοχή , ὁπλαῖς: τροπική μετοχή , δέρμασιν: δοτική
του οργά νου, στερεοῖς καὶ ἀναίμοις: επιθετικοί προσδιορισμοί, τροφὰς,
ἄλλοις καρπούς, ῥίζας: αντικείμενα, στο ρή μα ἐξεπόριζεν, ἄλλας: επιθετικό ς
προσδιορισμό ς στο ζῴων, ἐξεπόριζεν: ρή μα + τινί (δοτική του προσώ που):
ἄλλοις τι (αιτιατική του πρά γματος): καρπούς, ῥίζας, τροφὰς τοῖς μὲν:
αντικείμενο, ἐκ γῆς βοτάνην: 1ο φυτοφά γα, ἄλλοις: αντικείμενο, δένδρων:
γενική αντικειμενική , καρπούς, ῥίζας: αντικείμενα ζῴων: γενική αντικειμενική
«τρέφονται τα ά λλα ζώ α», ἔστι δ᾽ οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφὴν ζῴων ἄλλων
βοράν: 2ο σαρκοφά γα, οἷς: αντικείμενο στο ρή μα ἔδωκεν, ἔδωκεν, εἶναι:
ρή ματα, τροφὴν: κατηγορού μενο, ἄλλων: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο ζῴων,
βοράν: αντικείμενο

καὶ τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν προσῆψε, τοῖς δ᾽ ἀναλισκομένοις ὑπὸ τούτων

πολυγονίαν, σωτηρίαν τῷ γένει πορίζω: τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν: αντικείμενα,

19
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

προσῆψε: ρή μα + τινί: ὀλιγογονίαν, πολυγονίαν τι: τοῖς μὲν τοῖς δ᾽

ἀναλισκομένοις, ὀλιγογονίαν, πολυγονίαν, τοῖς μὲν τοῖς δ᾽ ἀναλισκομένοις:
αντικείμενα στο ρή μα προσῆψε, ὑπὸ τούτων: ποιητικό αίτιο (ό ταν τρέπω την
ενεργητική σύ νταξη σε παθητική , υπό + γενική , ρή μα παθητική ς φωνή ς, το
ποιητικό αίτιο φανερώ νει κά τι υπό + γενικά : πρό σωπο), πολυγονίαν,
σωτηρίαν, τῷ γένει: αντικείμενα στο ρή μα πορίζω, πορίζων: + τινί: τῷ γένει
τι: πολυγονίαν, σωτηρίαν

ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς

δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα: ἅτε: επειδή λοιπό ν, επιτακτικό , αιτιολογικό , ὢν:
αιτιολογική μετοχή , ὁ Ἐπιμηθεὺς: υποκείμενο στο ἔλαθεν, ἔλαθεν: ρή μα,
αὑτὸν: γ’ πρό σωπο, αντικείμενο στο ἔλαθεν, τὰς δυνάμεις: αντικείμενο στο
καταναλώσας

Κά ποια ρή ματα συντά σσονται με κατηγορηματική μετοχή , ό ταν θα

μεταφραστού ν, μεταφρά ζονται με ρή μα και το ρή μα μετατρέπεται σε επίρρημα
της ίδιας οικογένειας. Η κατηγορηματική μετοχή μεταφρά ζεται με το «να» λη με
το «ό τι». Η μετοχή εκφρά ζει το κύ ριο νό ημα και το ρή μα το δευτερεύ ον, το ρή μα
μεταφρά ζεται με επίρρημα και η μετοχή τρέπεται σε ρή μα: ἔλαθεν καταναλώσας:
την πά τησε χωρίς να το καταλά βει.

λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο.
ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ ὁρᾷ τὰ μὲν
ἄλλα ζῷα ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον
καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον· λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος,
καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο: ἀποροῦντι: χρονική μετοχή , αὐτῷ: δοτική
αντιχαριστική , ἔρχεται: ιστορικό ς ενεστώ τας, Προμηθεὺς: υποκείμενο,
ἐπισκεψόμενος: ἐπισκοπέω – ῶ , τελική μετοχή μέλλοντος που φανερώ νει
σκοπό , τὴν νομήν: αντικείμενο στην μετοχή ἐπισκεψόμενος, ὁρᾷ: ιστορικό ς
ενεστώ τας (ενν. ὁρᾷ), προσδίδει στον λό γο ζωντά νια, τον φέρνει στο παρό ν,
ἐμμελῶς: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς, πάντων: κατηγορηματικό ς
προσδιορισμό ς, ἔχοντα: κατηγορηματική μετοχή λό γω του ὁρᾷ, τὸν δὲ
ἄνθρωπον: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο γυμνόν, ἀκόσμητον:
κατηγορού μενο λό γω του ἦν, ἠπόρει: ιστορικό ς χρό νος, α (στερητικό ) + πό ρος,
πέρασμα / δύ σκολη θέση / αδιέξοδο, γυμνόν, ἀνυπόδητον, ἄστρωτον,

20
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

ἄοπλον: κατηγορού μενα (λό γω του ενν. είναι), ἔτι: ακό μη, αὐτῷ: γενική
από λυτως – ενώ απορού σε ο ένας, ή ρθε ο ά λλος, ακριβές χρονικό σημείο, γι’
αυτό χρησιμοποιείται η δοτική , ὅτι χρήσαιτο: ευκτική πλαγίου λό γου επειδή
εξαρτά ται από το ἠπόρει, πλά για ερώ τηση – τι να χρησιμοποιή σει

ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς
φῶς. ἀπορίᾳ οὖν ἐχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι,
κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί — ἀμήχανον γὰρ ἦν
ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι — καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται
ἀνθρώπῳ: ἡ εἱμαρμένη: επιθετικό ς προσδιορισμό ς, η καθορισμένη από τη
μοίρα ημέρα, ἐν ᾗ: εμπρό θετος χρονικό ς προσδιορισμό ς, ἡμέρα: υποκείμενο,
παρῆν: ρή μα του πά ρειμι, παρατατικό ς – έφτανε για να γίνει πιο ζωντανό , γι’
αυτό χρησιμοποιείται παρατατικό ς, ἔδει: ρή μα (ενν. ἡμέρα), τριτοπρό σωπο
ρή μα σε παρατατικό , ἄνθρωπον: υποκείμενο στο απαρέμφατο ἐξιέναι, ἐξιέναι:
υποκείμενο στο απρό σωπο ρή μα ἔδει, ἐκ γῆς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς
κίνησης, εἰς φῶς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς χρό νου, ἀπορίᾳ: αδιέξοδο,
εχόμενος: μετοχή παρατατικού σε αιτιατική , ιστορικό ς χρό νος, ὁ Προμηθεὺς:
υποκείμενο, ἥντινα: ενν. ἀ πορῶ ν, σωτηρίαν: αντικείμενι τῷ ἀνθρώπῳ:
δοτική χαριστική , εὕροι: ευκτική πλαγίου λό γου λό γω του ἐχόμενος, κλέπτει:
ρή μα, χρησιμοποιείται ενεστώ τας λό γω ζωντά νιας και ζωηρό τητας, τὴν
ἔντεχνον σοφίαν: επιθετικό ς προσδιορισμό ς, σὺν πυρί: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, δωρεῖται: + τινί τι, ρή μα ιστορικού ενεστώ τα, ἀνθρώπῳ:
αντικείμενο, οὕτω: έτσι, με αυτές τις συνθή κες

— ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι —:

παρενθετική πρό ταση, ἦν: ρή μα, ἄνευ πυρὸς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς
προέλευσης, αὐτὴν: οι τεχνικές της γνώ σης ενν. η έντεχνη σοφία, τῳ: σημαίνει
τινί, β’ τύ πος της αό ριστης αντωνυμίας τις, δοτική ενικού , αντικείμενα στα
κτητήν, χρησίμην, κτητήν, χρησίμην: κατηγορού μενα, γενέσθαι: υποκείμενο
στην απρό σωπη έκφραση (να γίνει αυτή )

τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ
εἶχεν: τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν: επιθετικό ς προσδιορισμό ς,
ἄνθρωπος: αντικείμενο, ταύτῃ: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς τρό που, έτσι / μ’

21
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

αυτό τον τρό πο κατέκτησε την επιβίωσή του, ἔσχεν: ρή μα, τὴν δὲ πολιτικὴν:
υποκείμενο, εἶχεν: ρή μα (μικρές κοφτές προτά σεις)

ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν
οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν — πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν — εἰς δὲ
τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν
εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην
τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου
γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι᾽ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν:
ἦν: ρή μα, παρὰ τῷ Διί: εμπρό θετος προσδιορισμό ς τό που, τῷ Προμηθεῖ:
αντικείμενο, εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς εις τό πο
κίνησις, τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν: παρά θεσις, στην κατοικία του Δία, επεξή γηση,
οὐκέτι: δεν είχε σκοπό / δεν μπορού σε πια, αποκλείει το μέλλον (ού πω:
αποκλείει το παρέλθό ν), ἐνεχώρει: + τινί, ρή μα, εἰσελθεῖν — πρὸς δὲ:
επιπλέον δε, αἱ Διὸς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο φυλακαὶ, φυλακαὶ:
υποκείμενο, φοβεραὶ: κατηγορού μενο λό γου του ρή ματος ἦσαν, — εἰς δὲ τὸ
τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου τὸ κοινόν: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο οἴκημα,
ἐν ᾧ: ἐν + δοτική δηλώ νει εν τό πο στά ση, ἐφιλοτεχνεί: ρή μα, λαθὼν:
υποκείμενο, εισέρχεται λαθραία, εἰσέρχεται: ρή μα, τὸ κοινόν: επιθετικό ς
προσδιορισμό ς, κλέψας: χρονική μετοχή , τήν ἔμπυρον τέχνην: επιθετικό ς
προσδιορισμό ς, τήν τέχνην: αντικείμενο στο κλέψας, τὴν τοῦ Ἡφαίστου:
γενική κτητική , τὴν τῆς Ἀθηνᾶς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο ενν. τέχνην,
δίδωσιν: ρή μα, ιστορικό ς ενεστώ τας, ἀνθρώπῳ: δοτική χαριστική ,
αντικείμενο, ἐκ τούτου: εμπρό θετος προσδιορισμό ς αιτίας, εὐπορία:
υποκείμενο, ἀνθρώπῳ: δοτική χαριστική , εὐπορία τοῦ βίου: γενική
υποκειμενική , ευπορεί ο βίος, γίγνεται: ιστορικό ς ενεστώ τας, Προμηθέα:
αντικείμενο, αντικείμενα, Ἐπιμηθέα: εξαιτίας του Επιμηθέας, αναγκαστικό
αίτιο, ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη: υποκείμενο μετῆλθεν, μετῆλθεν
δίκη κλοπῆς: δικά στηκε για κλοπή , μετέρχεται τινά δίκη κλοπή ς – ο Προμηθέας
δικά στηκε για κλοπή , ὕστερον: παρενθετική πρό ταση

Κεφάλαιο ΙΒ’: Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν
τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε
ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ

22
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς
τροφὰς ηὕρετο. οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ᾽ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν
σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ
αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ
βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής — πολιτικὴν γὰρ τέχνην
οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική — ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες
πόλεις· ὅτ᾽ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν
τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει
ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν᾽
εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα
οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· « Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται,
οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς
ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς
ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας,» ἔφη ὁ Ζεύς, « καὶ πάντες
μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων
τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ᾽ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν
κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.» οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ
Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς,
ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ,
οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ φῄς —εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι — ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν
πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης,
εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς
ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις. αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία. Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ
ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν
δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. ἐν γὰρ
ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην
ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν  ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι
προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ
ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ᾽ αὑτοῦ τἀληθῆ
λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα
μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ
μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν᾽
οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις.

23
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

Συντακτική / Γραμματική Αναγνώριση Τύπων Κεφαλαίου ΙΒ’:

Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ
συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ
ἀγάλματα θεῶν: Ἐπειδὴ: χρονικό / αιτιολογικό , δὲ: αντιθετικό ς σύ νδεσμος, ὁ
ἄνθρωπος: υποκείμενο θείας: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο μοίρας, μετέσχε:
+ τινό ς (γενική ), μοίρας: αντικείμενο στο μετέσχε, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ
θεοῦ: γενική αντικειμενική η, συγγένειαν: αναγκαστικό αίτιο, ζῴων: από τα
ζώ α, γενική αντικειμενική , μόνον θεοὺς: αντικείμενο στο ρή μα ἐνόμισεν, καὶ
ἐπεχείρει: βουλητική έννοια + τελικό απαρέμφατο, βωμούς: αντικείμενο στο
ρή μα ἐπεχείρει, τε: ά λλος τύ πος του καί, ἱδρύεσθαι: τελικό απαρέμφατο, καὶ
ἀγάλματα: αντικείμενο στο ρή μα ἐπεχείρει, θεῶν: γενική κτητική

ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας
καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο: ἔπειτα φωνὴν καὶ
ὀνόματα: αντικείμενα στο ρή μα διηρθρώσατο, ταχὺ: επιρρηματικό ς
προσδιορισμό ς, διηρθρώσατο: ρή μα, τῇ τέχνῃ: δοτική μέσου – οργά νου, καὶ
οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς: αντικείμενα στο ρή μα
ηὕρετο, καὶ τὰς ἐκ γῆς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς προέλευσης (ανέπτυξη τη
γεωργία), τροφὰς: αντικείμενα στο ρή μα ηὕρετο, ηὕρετο: μέση φωνή – βρή κε
μέσω τον εαυτό του – αυτοπαθές ρή μα

οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ᾽ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ

ἦσαν: παρεσκευασμένοι: τροπική μετοχή παρακειμένου, ἄνθρωποι:
υποκείμενο στο ρή μα ᾤκουν, ᾤκουν: ρή μα σποράδην: επιρρηματικό ς
προσδιορισμό ς τρό που, τροπικό επίρρημα – τροχά δην, πόλεις: υποκείμενο στο
ρή μα ἦσαν, δὲ οὐκ ἦσαν: ρή μα

ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ
δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν
θηρίων πόλεμον ἐνδεής — πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική
— ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις: ἀπώλλυντο: ρή μα
(υποκείμενο ενν. ἄνθρωποι), οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων: ποιητικό αίτιο, διὰ τὸ
πανταχῇ: αναγκαστικό αίτιο – διά + αιτιατική / επίρρημα, εξαιτίας του ό τι είναι
/ σε κά θε έκφραση, αὐτῶν ἀσθενέστεροι: συγκρητικό ς βαθμό ς που

24
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

δικαιολογεί τον β’ ό ρο σύ γκρισης, εἶναι: απαρέμφατο σε αιτιατική πτώ ση λό γω

της μετά φρασης «το είναι», καὶ ἡ δημιουργικὴ: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο
τέχνη, τέχνη: υποκείμενο στο ρή μα ἦν, αὐτοῖς: δοτική χαριστική , πρὸς μὲν
τροφὴν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς σκοπού , ἱκανὴ: επιθετικό ς προσδιορισμό ς
στο βοηθὸς, βοηθὸς: κατηγορού μενο λό γω του ρή ματος ἦν, ἦν: ρή μα, μεν - δὲ:
αντίθεση / ό μως, τῶν θηρίων: γενική αντικειμενική – πολεμού ν εναντίον των
θηρίων –, προς πόλεμον: εμπρό θετος προσδιορισμό ς, ἐνδεής, πολιτικὴν:
επίθετα στο τέχνη, τέχνην: αντικείμενο στο εἶχον, οὔπω: επίρρημα, εἶχον:
ρή μα, ἧς: γενική αντικειμενική – μέρος τινό ς – αναφορικό «της οποίας», μέρος
πολεμική: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο τέχνη, ἐζήτουν: ρή μα (υποκείμενο
ενν. ο ά νιρωπος), δὴ: λοιπό ν, ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι: τελικά απαρέμφατα,
κτίζοντες: τροπική μετοχή , πόλεις: αντικείμενο

ὅτ᾽ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην,
ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο: ὅτ οὖν ἁθροισθεῖεν: ευκτική πλαγίου
χρό νου επιεδή εξαρτά ται από το ἠδίκουν ρή μα ιστορικού χρό νου «κά θε φορά
που», ἠδίκουν: ρή μα, ἀλλήλους ἅτε᾽: + μετοχή , μό ριο μπροστά από τις
αιτιολογικές μετοχές, οὐκ ἔχοντες: αιτιολογική μετοχή , υποκείμενo: ού τοι, τὴν
πολιτικὴν: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο τέχνην, τέχνην: αντικείμενο στο
ἔχοντες, σκεδαννύμενοι: τροπική μετοχή «δρακρύ ζοντας», διεφθείροντο:
ρή μα

Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς
ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν᾽ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας
συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις:
Ζεὺς: υποκείμενο, οὖν δείσας περὶ ἡμῶν: εμπρό θετος προσδιορισμό ς της
αναφορά ς, τῷ γένει: δοτική της αναφορά ς, μὴ ἀπόλοιτο πᾶν: ενδοιαστική
πρό ταση, πᾶν: κατηγορηματικό ς προσδιορισμό ς, Ἑρμῆν πέμπει: ιστορικό ς
ενεστώ τας, απρό σωπο ρή μα έπεμψε, ἄγοντα: τροπική μετοχή ενεστώ τα, εἰς
ἀνθρώπους: εμπρό θετος προσδιορισμό ς, αἰδῶ τε καὶ δίκην: αντικείμενα στο
ἄγοντα, ἵν᾽ εἶεν πόλεων: γενική αντικειμενική «να κοσμού ν τις πό λεις», κόσμοι:
κατηγορού μενι, δεσμοὶ: υποκείμενο, φιλίας: γενική αντικειμενική , συνδετικοί
δεσμοί φίλιας, συναγωγοί: κατηγορού μενο λό γω του ενν. είεν, ἐρωτᾷ:
ιστορικό ς ενεστώ τας για να προσδώ σει ζωντά νια στην περιγραφή , τίνα οὖν

25
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

τρόπον: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς τρό που «με ποιον τρό πο», δοίη: ευκτική
πλαγίου λό γου ως πλά για ερώ τηση, δίκην καὶ αἰδῶ, ἀνθρώποις: αντικείμενα

« Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε: «

Πότερον: «ποιο από τα δύ ο», ὡς αἱ τέχναι: υποκείμενο στο ρή μα νενέμηνται,
νενέμηνται: ρή μα, οὕτω καὶ ταύτας: αντικείμενα, νείμω: υποτακτική
αορίστου, ὧδε: επίρρημα τροπικό «έτσι»

εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ
καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας,» ἔφη ὁ
Ζεύς, « καὶ πάντες μετεχόντων: εἷς: υποκείμενο του ἱκανὸς, ἔχων: αναφορική
μετοχή , ἰατρικὴν: αντικείμενο στο ἔχων, πολλοῖς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς,
ἱκανὸς: ενν. εστί, ἰδιώταις: υποκείμενο, «μη κά τοχος ειδικώ ν γνώ σεων», καὶ οἱ
ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ: αντικείμενα του ρή ματος θῶ, οὕτω
θῶ: ρή μα του τίθιμι+τινί τι, υποτακτική ἐν τοῖς ἀνθρώποις: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, ἢ ἐπὶ πάντας: κατηγορηματικό ς προσδιορισμό ς ενν.
ἀ νθρώ ποις, υποκείμενο στο μετεχόντων, νείμω: ρή μα, Ἐπὶ πάντας: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, ἔφη ὁ Ζεύς: παρενθετική πρό ταση, πάντες: υποκείμενο,
μετεχόντων: ρή μα γ’ πληθυντικό προστακτική ενεστώ τα (ενν. αντικείμενα
δίκην δὴ καὶ αἰδῶ)

οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ
νόμον γε θὲς παρ᾽ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς
νόσον πόλεως: μετέχοιεν: + τινό ς, τεχνῶν: αντικείμενο μετέχοιεν, νόμον:
αντικείμενο στο ρή μα μετέχοιεν, γε: βέβαια, θὲς: ρή μα προστακτική ς τίθιμι,
παρ᾽ ἐμοῦ: εμπρό θετος προσδιορισμό ς προέλευσης, τὸν μὴ δυνάμενον:
αντικείμενα στο μετέχειν, αἰδοῦς καὶ δίκης: αντικείμενα στο κτείνειν, μετέχειν,
κτείνειν: τελικά απαρέμφατα, ὡς νόσον: κατηγορού μενο «σαν να είναι νό σος»,
πόλεως: γενική αντικειμενική

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: εἰ + μετέχοιεν (ευκτική )

Από δοση: ἂν γένοιντο (δυνητική ευκτική )

Είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

26
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι, ὅταν μὲν περὶ
ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς, ὀλίγοις οἴονται μετεῖναι
συμβουλῆς, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σὺ
φῄς —εἰκότως, ὡς ἐγώ φημι — ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν πολιτικῆς ἀρετῆς ἴωσιν, ἣν
δεῖ διὰ δικαιοσύνης πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος ἀνδρὸς
ἀνέχονται, ὡς παντὶ προσῆκον ταύτης γε μετέχειν τῆς ἀρετῆς ἢ μὴ εἶναι πόλεις:
οὕτω δή, ὦ Σώκρατες, καὶ διὰ ταῦτα: αναγκαστικό αίτιο, διά + αιτιατική
«εξαιτίας αυτώ ν», οἵ τε ἄλλοι καὶ Ἀθηναῖοι: υποκείμενα,, ὅταν μὲν περὶ
ἀρετῆς τεκτονικῆς ᾖ λόγος ἢ ἄλλης τινὸς δημιουργικῆς: Δευτερεύ ουσα
χρονική πτό ταση, εισά γεται με τον χρονικό σύ νδεσμο ὅταν, λόγος: υποκείμενο,
περὶ ἀρετῆς τεκτονικῆς: εμπρό θετος προσδιορισμό ς αναφορά ς, ἀρετῆς:
επιθετικό ς προσδιορισμό ς, ἄλλης τινὸς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς ενν. ἀρετῆς,
ὀλίγοις: δοτική προσδιορισμού , οἴονται: ρή μα, μετεῖναι: απαρέμφατο,
συμβουλῆς: αντικείμενο του απαρεμφά του μετεῖναι, καὶ ἐάν τις ἐκτὸς ὢν: «αν
και είναι» «εκτό ς των ολίγων» ενν. ειδικό ς, εναντιωματική μετοχή τῶν ὀλίγων:
γενική διαιρετική , συμβουλεύῃ: ρή μα, ὡς σὺ φῄς: παρενθετική πρό ταση,
εἰκότως: επιρρηματικό ς προσδιορισμό ς τρό που «δικαιολογημένα», ὡς ἐγώ
φημι: παρενθετική πρό ταση, ὅταν δὲ εἰς συμβουλὴν: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, πολιτικῆς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς, ἀρετῆς: γενική
υποκείμενική «συμβουλεύ ει για την αρετή », ἴωσιν: ρή μα, ἣν δεῖ: ρή μα
απρό σωπο, υποκείμενο στο ἰέναι, διὰ δικαιοσύνης: εμπρό θετος προσδιορισμό ς
τρό που, πᾶσαν ἰέναι καὶ σωφροσύνης, εἰκότως ἅπαντος: κατηγορηματικό ς
προσδιορισμό ς στο ἀνδρὸς, ἀνδρὸς: αντικείμενο στο ρή μα ἀνέχονται,
ἀνέχονται: + τινό ς, ὡς: αιτιολογική μετοχή , παντὶ: δοτική προσωπική ,
προσῆκον: + τινί, απαρέμφατο +δοτική , ταύτης: κατηγορηματικό ς
προσδιορισμό ς στο ἀρετῆς, γε: μόριο «βέβαια», μετέχειν: υποκείμενο, τῆς
ἀρετῆς: αντικείμενο στο απαρέμφατο μετέχειν, εἶναι πόλεις: αιτιατική
πληθυντικού , υποκείμενο στο εἶναι

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: ἐάν συμβουλεύῃ (υποτακτική )

Από δοση: ἀνέχονται (οριστική ενεστώ τα)

27
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

Είδος: Αό ριστη επανά ληψη

αὕτη, ὦ Σώκρατες, τούτου αἰτία: αὕτη: υποκείμενο στο εστί, τούτου: γενική
αντικειμενική , αἰτία: αίτιος τινό ς, αιτιατική της αιτίας

Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα

μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον:
Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ: τελική πρό ταση, ἀπατᾶσθαι: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο
στο οἴῃ, ὡς: ό τι, εξαρτά ται από το οἴῃ (υποτακτική ), τῷ ὄντι: επιρρηματικό ς
προσδιορισμό ς πραγματικού , ὡς ἡγοῦνται: ειδική πρό ταση γιατί εξαρτά ται
από το δοξαστικό ρή μα οἴῃ, ἡγοῦνται: + ειδικό απαρέμφατο μετέχειν, πάντες:
κατηγορηματικό ς προσδιορισμό ς στο ἄνθρωποι, ἄνθρωποι: υποκείμενο, πάντα
ἄνδρα: υποκείμενο στο μετέχειν, μετέχειν: + τινό ς, δικαιοσύνης: αντικείμενο
στο μετέχειν, τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς: αντικείμενο στο μετέχειν, τόδε αὖ
λαβὲ τεκμήριον: ενν. ό τι είναι, κατηγορού μενο «αυτό ως από δειξη»

ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ
ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν  ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ
οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον: ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις: εμπρό θετος
προσδιορισμό ς, ταῖς ἄλλαις: επιθετικό ς προσδιορισμό ς, ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ
λέγεις: παρενθετική πρό ταση, ἀγαθὸς: επιθετικό ς προσδιορισμό ς στο αὐλητὴς,
αὐλητὴς: κατηγορού μενο, εἶναι: ειδικό απαρέμφατο, ἣν: αναφορική
αντωνυμία «στην οποία», ἢ καταγελῶσιν  ἢ χαλεπαίνουσιν: ρή ματα, οἱ
οἰκεῖοι: υποκείμενο, προσιόντες: τροπική μετοχή , νουθετοῦσιν: ρή μα, ὡς
μαινόμενον: κατηγορού μενο

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: ἐάν φῇ (υποτακτική )

Από δοση: καταγελῶσιν

ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός
ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ᾽ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ
σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας
δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ
προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν᾽ οὐχὶ ἁμῶς γέ πως

28
 Αρχαία Ελληνικά Γ’ Λυκείου 2019

μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις: ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ

πολιτικῇ ἀρετῇ: εμπρό θετοι προσδιορισμοίπου δηλώ νουν τον τό πο της
δικαιοσύ νης

Υποθετικό ς Λό γος:

Υπό θεση: ἐάν εἰδῶσιν (υποτακτική )

Από δοση: λέγῃ (υποτακτική )

29