CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği

KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA

UYGULAMALARI (4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU
ÇERÇEVESİNDE)

Yüksek Lisans Tezi

Yusuf Ziya KURTULUŞ

Sivas
Ocak2018

1
 CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği

KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA

UYGULAMALARI (4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU
ÇERÇEVESİNDE)

Yüksek Lisans Tezi

Yusuf Ziya KURTULUŞ

Tez Danışmanı
Yrd. Doç. Dr. Naim KARAGÖZ

Sivas
Ocak2018

1
 İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. iii

TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................... v
ŞEKİLLER LİSTESİ ..................................................................................................... vi
ÖZET ..............................................................................................................................vii
ABSTRACT ................................................................................................................. viii
GİRİŞ ............................................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM ........................................................................................................... 3
1. SATIN ALMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ ............................................................ 3
1.1. Devlet İhale Kanunundan Önce Yaşanan Gelişmeler ........................................... 3
1.2. Kamu İhale Kanunu ............................................................................................... 4
1.3. Kamu İhale Kanununun Getirdiği Yenilikler ........................................................ 5
1.4. Kamu İhale Kanununun İlkeleri ............................................................................ 5
1.4.1. Şeffaflık ....................................................................................................... 6
1.4.2. Rekabet ........................................................................................................ 6
1.4.3 Etkinlik ......................................................................................................... 6
1.4.4. En Uygun Fiyat ........................................................................................... 6
1.5. Kamu İhale Kanunu İle Devlet İhale Kanununun Karşılaştırılması ...................... 7
2. SATIN ALMADA TEMEL KAVRAMLAR ............................................................ 9
2.1. Satın Alma ’nın Tanımı ......................................................................................... 9
2.2. Satın Almanın Amacı ve Önemi.......................................................................... 11
2.3. Tedarik (Satın Alma) Zinciri Kavramı ................................................................ 12
3. SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA .................................................... 15
3.1. Satın Alma İhale Usulleri .................................................................................... 15
3.1.1. Açık İhale Usulü ........................................................................................ 16
3.1.2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü ......................................................... 16
3.1.3. Pazarlık Usulü ........................................................................................... 17
3.1.4. Doğrudan Temin........................................................................................ 18
3.1.5. Çerçeve Anlaşma İhaleleri İle İhtiyaçların Temini ................................... 21

iii
 3.1.6. İstisna Alımlar Çerçevesinde İhtiyaçların Karşılanması ........................... 24
3.2. Satın Alma ve Sözleşme Aşaması ....................................................................... 25
3.3. Satın Alma Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri ...................... 26
İKİNCİ BÖLÜM ........................................................................................................... 30
4. KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA ...................................... 30
4.1. Merkezi Satın Alma Kavramı .............................................................................. 31
4.2. Merkezi Alımlar İle İlgili Genelgeler .................................................................. 33
4.2.1. Genel Esaslar ............................................................................................. 34
4.2.2.Toplu Alımlar ............................................................................................. 37
4.2.3. Münferit Sözleşme Alımları ...................................................................... 39
4.3. Merkezi Satın Almada Uygulanabilecek Yöntemler ........................................... 40
4.3.1. Sekreterliklerce yapılan alım yöntemi ....................................................... 41
4.3.2. Kamu sağlık kurumunca yapılan alım yöntemi ......................................... 41
4.3.3. Talep cinsine göre yapılan alım yöntemi .................................................. 42
4.3.4. Yetki devri ile yapılan alım yöntemi ......................................................... 43
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................... 44
5. KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA SİSTEMİNDE
KARŞILAŞILAN PROBLEMLERE YÖNELİK ARAŞTIRMA ............................. 44
5.1. Araştırmanın Amacı ............................................................................................ 44
5.2. Araştırmanın Önemi ............................................................................................ 44
5.3. Araştırmanın Varsayımları .................................................................................. 45
5.4. Araştırmanın Sınırlılıkları ................................................................................... 46
5.5. Veri Toplama Aracı ............................................................................................. 46
5.6. Araştırmanın Bulguları ........................................................................................ 47
5.6.1. Araştırmaya Katılan Çalışanların Kişisel Özelliklerine İlişkin Bulgular .. 48
6. SONUÇ VE ÖNERİLER .......................................................................................... 71
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 74
ÖZ GEÇMİŞ .................................................................................................................. 80

iv
 TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1. Demografik Verilerin Frekans Tablosu ...................................................... 48

Tablo 2. Sorulara Verilen Cevapların Frekans ve Yüzde Değerleri Tablosu ............ 50
Tablo 3. Anket Güvenilirlik Sonuçları Tablosu ........................................................ 51
Tablo 4. Cinsiyet, Personel Eksikliği, Mevzuat Aksaklığı Değişkenlerine Göre t
Testi Sonuçları Tablosu ............................................................................. 52
Tablo 5. Demografik Değişkenlere ve İş Değişkenlerine Göre F Testi Sonuçları
Tablosu ...................................................................................................... 54
Tablo 6. Kurum Çalışma Yılını Göre Tuckey Testi Sonuçları Tablosu .................... 55
Tablo 7. Cinsiyet-Yaş Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları 56
Tablo 8. Cinsiyet, Yaş-Eğitim Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi
Sonuçları .................................................................................................... 56
Tablo 9. Cinsiyet, Yaş, Eğitim-Kurum Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare
Analizi Sonuçları ....................................................................................... 57
Tablo 10. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum-Çalışma Yılı Değişkenleri Çapraz
Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları ...................................................... 59
Tablo 11. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı-Kurum Çalışma Yılı
Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları ..................... 61
Tablo 12. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı-
Personel Eksikliği Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi
Sonuçları .................................................................................................... 63
Tablo 13. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı,
Personel Eksikliği- Mevzuat Aksaklığı Değişkenleri Çapraz Tablosu ve
Ki-Kare Analizi Sonuçları ......................................................................... 65
Tablo 14. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı,
Personel Eksikliği, Mevzuat Aksaklığı-Mevzuat Aksaklığı Sebebi
Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları ..................... 68

v
 ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1. Tedarik zinciri ............................................................................................... 14

Şekil 2. Çerçeve antlaşmalar ...................................................................................... 23
Şekil 3. Satın alma ve sözleşme süreci ...................................................................... 26
Şekil 4. Merkezi satın alma birinci satın alma süreci ................................................ 41
Şekil 5. Merkezi satın alma ikinci satın alma süreci .................................................. 42
Şekil 6. Merkezi satın alma üçüncü satın alma süreci ............................................... 43

vi
 ÖZET
Son günlerde çok hızlı bir şekilde ilerleyen teknoloji ile neredeyse her alanda
bilgiye ulaşmak basitleşmiş ve hızlanmıştır. İlerleyen teknolojiden sağlık sektöründe
nasibini almak için mali yönden güçlü olmalı ve gelişmeye uyum için yerinde ve
zamanında müdahil olması oldukça önemlidir. Sağlık Bakanlığı için 663 sayılı
Kanun Hükmünde Kararname ile Sağlıkta Dönüşüm Programı açıklanmış ve köklü
bir değişikliğe gidilmiş ve farklı kurumlar kurulmuştur. Bakanlıkça satın alma
giderlerinin azaltılması ve diğer yandan da özel sağlık sektöründe aranan istenen
özelliklerin bünyesinde sağlık hizmeti sunan yerlerde de olması için çalışmalara
başlamıştır. Taleplerin yerinde ve zamanında karşılanması sağlık hizmetinin
ertelenemez ve hayati oluşu nedeniyle en kısa sürede karşılanması gerekir. Yapılan
araştırmada yöntem anket tekniği kullanıldı. Anket ile kurumların satın alma
birimlerinde çalışan personellerin karşılaştıkları problemlerin neler olduğu
öğrenilmeye çalışıldı. Öne çıkan problemlerin başında personel eksikliği, mevzuatta
ki aksaklıklar ve kanunla uygulama arasında ki farklılıklar olduğu görüldü.

Anahtar Kelimeler: Sağlık, Sağlık Kuruluşları, Satın Alma

vii
 ABSTRACT

In recent days, technology has progressed very quickly and almost every field
of knowledge has been simplified and accelerated. The ongoing technology must be
strong in the financial sector in order to get involved in the health sector, and it is
very important that it is in place and on time to adapt to development. The Health
Transformation Program has been announced for the Ministry of Health through
Decree Law No. 663 and a radical change has been made and different institutions
have been established. The ministry has begun work to reduce the cost of
procurement and, on the other hand, to ensure that the desired characteristics of the
private health sector are also available in the health care facilities. Health services
must be met as soon as possible due to the fact that they can not be deferred and their
life is in demand. Method survey method was used in the research. The questionnaire
tried to find out what the problems of staff members in the procurement units of the
institutions are. At the beginning of the problems mentioned, it was seen that there
were differences between the lack of personnel, the problems in legislation and the
application by law.

Keywords: Health, Healthcare Organizations , Purchase

viii
 GİRİŞ

Kurum ve kuruluşlar ihtiyacını karşılamak için kaliteyi uyguna almak için

satın alma yöntemlerini uygularlar. Kurumlar ileride sıkıntıya düşmemek için
kullanım miktarlarına göre taleplerini oluşturarak satın alma işlemini
gerçekleştirirler. Buradaki en büyük hedef giderleri düşürüp kaliteyi artırmak
bununda etkisiyle kara geçmektir.

Sağlık Bakanlığı çatısı altında merkez ve taşrada olmak üzere birçok kurum
ve kuruluş hizmet vermektedir. Bu kurumların hepsi insan odaklı çalışmakta olup
yapacağı alımları giderlerini azaltıp yüksek kaliteyi hedefleyerek yaparlar.

Sağlık Bakanlığı 2012-2017 yılları arasında teşkilatında köklü bir

yapılanmaya gitmiştir. Sağlık Müdürlükleri yapısında bulunan 1. , 2.ve 3. basamak
hizmetleri değiştirilerek kısımlara ayrıldı. İl Sağlık Müdürlüklerine sağlık evleri ve
ocakları, nüfusu 10.000’den aşağı olan ilçe hastaneleri ve acil sağlık hizmet
istasyonları gibi 1.Basamak sağlık hizmeti veren yerler sağlık müdürlüğüne, eğitim
araştırma ve devlet hastaneleri gibi 2. ve 3. basamak sağlık hizmeti veren yerler ise
Türkiye Kamu Hastaneler Kurumuna bağlı il kamu hastaneleri birliği genel
sekreterliğine bağlanmıştır.2012 yılında gerçekleştirilen değişikliklerde Sağlık
Bakanlığına bağlı kamu kuruluşlarında merkezi satın alma yönünde çalışmalar
başlatılmıştır. Sağlık ve Halk Sağlığı Müdürlüklerince ilde kuracakları satın alma
birimiyle kendi birimlerinin taleplerini gerçekleştirecektir. Kurumlar kendilerine has
özellikteki taleplerini kendi bünyesinde halledecektir. Kamu Hastaneler Birliği
Sekreterliğinde hizmet veren kuruluşlar taleplerini buraya gönderecek sekreterlikte
alımı ya kendisi ya da sınıflandırma yaparak içlerinden birine alımı yapılması için
gönderecektir.

2017 yılı Ağustos ayı içerisinde Resmi Gazete ’de yayımlanan 694 sayılı
K.H.K. ile Sağlık Bakanlığı yeni bir oluşuma gitmiştir. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’ne, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ise Kamu
Hastaneleri Genel Müdürlüğü’ne dönüştürülmüştür.

Taşra teşkilatında ise bakanlık ile ve ihtiyaca göre halk sağlığı, kamu
hastaneleri, ilaç ve tıbbi cihaz, sağlık ve acil sağlık hizmetleri ile personel ve destek

1
hizmetlerini yürütmek üzere başkanlıklar kurulmasını sağlayacaktır. Bu kararnamede
sağlıkta bürokrasiyi azaltmak, etkin, ulaşılabilir bir sağlık hizmeti oluşturmak
istenmektedir.

Bu çalışmada İl Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Kamu

Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğinde çalışan satın alma personellerinin
karşılaştıkları problemlerin neler olduğu bunların çözümüne yönelik yapılabilecekler
üzerine çalışanlardan bilgi almak için anket tekniği uygulandı.

Satın alma birimleri kamu kurum ve kuruluşlarının en önemli birimlerinden

birisi olması ve kısıtlı kamu kaynaklarının etkin verimli kullanılmasının gerekliliği
nedeniyle uygulamada karşılaşılan problemlerin neler olduğu ve çözüm önerilerinin
belirlenmesi amaçlandı.

2
 BİRİNCİ BÖLÜM

1. SATIN ALMANIN TARİHSEL GELİŞİMİ

1.1. Devlet İhale Kanunundan Önce Yaşanan Gelişmeler

Cumhuriyetin ilan edilmesine kadar geçen zamana bakıldığında satın alma ile
ilgili yapılmış herhangi bir düzenli uygulama bulunmamaktadır. İlk düzenleme
Cumhuriyet öncesinde Osmanlıda 1857 tarihli Nizamname ile yapılmıştır.
Cumhuriyet döneminde yapılan ilk çalışma 22 Nisan 1925 yılında yürürlüğe giren
661 sayılı Müzayede, Münakaşa ve İthalat Kanunu hazırlanmış ve kullanılmaya
başlanmıştır.(http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/163.pdf) Kamunun yapmayı
planladığı tüm satın alma, kira, yapım işi, satış, onarım, taşıma, keşif, imalat ve
tamirat benzeri işlerin arttırılması veya eksiltilmesinden hangisinin kullanılacağını
anlatmaktadır. Bu kanun kapsamında kullanılabilecek satın alma uygulamaları
emanet kullanma, pazarlık usulü, kapalı zarf usulü, açık arttırma ve eksiltme
usulleridir. Devletin 1934 yılına geldiğinde kamunun ihtiyaçlarının yerinde ve
zamanında karşılanmaması nedeniyle2 Haziran 1934 tarihinde “2490 sayılı Artırma,
Eksiltme ve İhale Kanunu” hazırlanılarak yürürlüğe
girmiştir.(http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1358.pdf)Adı geçen
kanunun katı hükümler içermesi ve ihale sürecini uzatması kamu kurumlarının
ihtiyaçlarını yerinde ve zamanında temin edememesine sebep olmuştur. Bu durum
kamu kurumlarının gerçekleştirmeyi düşündüğü iş ve işlemleri
gerçekleştirememesine bu sebeple de kanunda istisnai düzenlemeler talep etmesine
ve kanunun bazı kurumlar için değiştirilmesine sebep olmuştur.

Ülkenin planlı olarak kalkınmasının hızlı, doğru ve güvenli bir şekilde

gerçekleşmesinin temini için 2490 sayılı kanunda yapılan çalışmalarla değişikliklere
gidilmiş ve özel kanunlarla alınan istisnai yetkiler, sorunlara köklü bir çözüm
getirmemiş aksine uygulamada sorumlar çıkmasına neden olmuş ve yeni bir
düzenlemeye gidilmiştir. Sonuç olarak 1 Ocak 1984 yılında hala bazı hükümleri
uygulanmakta olan “2886 sayılı Devlet İhale Kanunu” çıkarılmıştır. Bu kanun ile
yöneticilerin satın alma ile ilgili görev ve yetkileri artırılmış ve alacakları kararlardan

3
sorumlu oldukları hükme bağlanmıştır. Satın alma süreçlerini uzatan düzenlemeler
kanunla ortadan kaldırılmış, en az bedelli teklif edilen fiyatın kurum ve kuruluşlar
için her zaman en avantajlı fiyat olmayabileceğinden dolayı tercih hakkı satın alma
komisyonuna ve idarenin takdirine bırakılmıştır. “Ancak, idareye tanınan bu takdir
yetkisinin keyfî bir biçimde kullanılmasını engellemek mümkün olmamış ve ihale
yolsuzluklarından yakınmalar artmıştır”(Mutluer 2003) .

1.2. Kamu İhale Kanunu

Kamu kurumları vatandaşlara hizmet etmek ve toplumun ihtiyaçlarını

karşılamak için oluşturulmuş devlet yapılarıdır. Bu yapılar halka hizmet edebilmek
için ihtiyaçlarını kamu kaynaklarını kullanarak temin ederler. Kamu kaynakları
devletin belirlediği kurallara uygun olarak kullanılmak zorundadır. Hizmetin
gerçekleşmesi için yapılan harcamaların büyük çoğunluğunu personel giderleri
oluşturmaktadır. Kamu kurumları verecekleri hizmetin niteliğine göre mal alımı,
hizmet alımı ve yapım işlerini yapar ya da yaptırırlar. Kamu kurumlarının bu
harcamaları son yıllarda önemli derecede artış göstermiştir.

“Kamu harcamalarında görülen bu artışlar devletler için önüne geçilmesi

gereken bir risk faktörü haline gelmiştir. Kamu mali yönetiminde görülen
başarısızlıklar ve yaşanan ekonomik krizler, kamu harcamalarında etkinliğin
sağlanması ve denetim sisteminin geliştirilmesi gibi konuların sorgulanarak üzerinde
çalışmalar yapılmasına neden olmuştur. Birçok ülkede kamu mali yönetimi alanında;
kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması ve hesap verilebilirliğin
sağlanmasına yönelik düzenlemeler yapılmaktadır”(Turşucu 2011).

Ülkemizde artan kamu harcamalarını kısıtlamak için çalışmaların yapılmaya

başlandığı 2000’li yıllarda “2886 sayılı Devlet İhale Kanunu(DİK)” rekabeti
engellediği, denetlenememesi ve şeffaf olmaması nedeniyle Kamu İhale Kanunu
hazırlanmıştır. Bu kanun Ülkemizde 2003’den beri kullanılmaya başlanmış ve
Türkiye’nin Avrupa Birliği uyum sürecine uygun olarak hazırlanmıştır.

Kamu İhale Kanunu düzenlenirken Avrupa Birliği ülkelerinin kullandıkları

yöntemler incelenmiş olup pazarlık usulü, belli istekliler arasında ihale usulü ve açık
ihale usulü olmak üzere üç usulü ihale yöntemi olarak seçilmiştir. Açık ihale usulü

4
esas alım yöntemi olarak benimsenmiştir. “İhalelerde rekabetin sağlanabilmesi
amacıyla isteklilere; ihale dokümanlarını inceleyip gerçekçi tekliflerini
hazırlayabilecekleri, dokümanlardaki ya da ilanlardaki hataları idareye bildirerek
düzeltilmesini sağlayabilecekleri süreler tanınmıştır(Turşucu 2011)

1.3. Kamu İhale Kanununun Getirdiği Yenilikler

Gelişen ülke ekonomisinin etkisiyle kamuda yatırımlar büyük ölçüde artmış

olmakla beraber yapılan kanuni düzenlemeler kurumların bu çalışmalarını hızlı bir
şekilde yapmasına engel oluyordu. Bu nedenle tüm kamu kurumlarını kapsayan,
hesap verilebilir, uluslararası standartları taşıyan yeni bir kanuna ihtiyaç olduğu
anlaşılmıştır.

“Kamu İhale Kanunu öncesinde kamu ihaleleri, farklı kurumlar için farklı
düzenlemelerin bulunduğu bir uygulama alanıydı. Bu nedenle kamu kaynağı
kullanan kurumların tamamını kapsayan bir ihale mevzuatının hazırlanması
gerektiği, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından sürekli ileri
sürülmüştür”(Uz 2005).

Bu kanunla yürürlüğe giren ve bu kapsamdaki ihalelerin şartlarını düzenleyen

“4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu” yeni sistemin bir parçası olmuştur.
Ayrıca Kamu İhale Kurumu ilgili kanun kapsamında yapılan tüm satın alma iş ve
işlemlerin kontrolünü ve denetimini yapmak üzere kurulmuştur.

1.4. Kamu İhale Kanununun İlkeleri

“Ülkelerin bu hedefleri gerçekleştirebilmek için geliştirecekleri kamu alımları

sistemlerinin temel ilkelerini belirlemeleri gerekir”(Uz 2005). Artmakta olan kamu
harcamalarını kısıtlamak isteyen bütün ülkeler satın alma uygulamalarını yeniden
düzenlemiş ve yeni kanunlar çıkarmışlardır. Yeni düzenledikleri bu kanunlarda
uluslararasında geçerliliği kabul edilen ilkeleri kullanmışlardır. Ülkemizde birçok
ülke tarafından geçerliliği kabul edilmiş satın alma ilkelerini kanununa dâhil
etmişlerdir. Bir kamu alımları sisteminde bulunması gereken başlıca ilkeler; rekabet,
güvenilirlik, saydamlık, etkinlik, en uygun fiyat, tüketici memnuniyeti, istikrar olarak

5
sayılabilir. Bunlardan rekabet, saydamlık, etkinlik ve en uygun fiyat ilkeleri ayrı bir
öneme sahiptir”(Uz 2005).

1.4.1. Şeffaflık

“Saydamlık, denetim mekanizmalarının sağlıklı bir şekilde işletilebilmesi için

gerekli olan bilginin sistem tarafından üretilmesidir. Daha ayrıntılı bir tanımla
saydamlık, devletin hedeflerini, hedeflerine ulaşmak için uyguladığı yöntem ve
politikaları, bunların sonuçlarını izlemek için gerekli olan bilgiyi düzenli ve güvenilir
bir şekilde sunmasıdır”(Toker 2002).

Satın alma uygulamalarında şeffaflık ihalenin tüm paydaşlarına duyurulması

ve sonuçlarının paylaşılması ile sağlanır. Kısacası ihale ile ilgili tüm bilgiler
kullanıcılarına belli kurallara bağlı olarak ulaştırılmalıdır.

1.4.2. Rekabet

Kamu kurum ve kuruluşları yapacakları ihaleyi ve bunun ilanını ne kadar çok

yere ulaştırabilirlerse rekabeti o kadar sağlamış olurlar. “Sınırlandırılmamış ve
uluslararası katılıma izin veren bir sistem rekabet ortamının sağlanması ile mümkün
olabilir. İhalelerde rekabetin sağlanması, etkin bir ihale sisteminin oluşturulmasının
yanı sıra yolsuzlukların önlenmesi açısında da önemli bir faktördür”(Uz 2005).

1.4.3 Etkinlik

Kurumlar ihtiyaçlarını yerinde ve zamanında temin edebilmeleri için ihtiyaç

tespitinden itibaren malı veya hizmeti kullanılacağı zamana kadar olan sürecin
düzgün çalıştırılmasına bağlıdır. Bu sistemin sağlıklı çalışması kanunun alanı ile
birlikte satın alma çalışanlarının bilgi ve tecrübesine bağlıdır.

1.4.4. En Uygun Fiyat

En avantajlı fiyatın bulunabilmesi için satın almanın zamanlaması çok

önemlidir. Çünkü sağlık hizmetleri acil ve ertelenemez özelliklerinden dolayı
önemlidir. Aksi takdirde zamanlaması doğru ve yerinde olmayan bir alımın
istenmeyen sonuçlar doğurması kaçınılmazdır. “İhtiyacı karşılayacak nitelikteki mal
ya da hizmetin en az kamu kaynağı ile sağlanmasıdır. Diğer bir ifadeyle kamu

6
hizmetlerinin finansmanı olarak vatandaşın ödediği vergilerin en iyi pazarlıkla, en
uygun faydayı sağlayacak şekilde kullanılmasıdır”(Turşucu 2011).

1.5. Kamu İhale Kanunu İle Devlet İhale Kanununun

Karşılaştırılması

Kamu İhale Kanunu ile Devlet İhale Kanunun ihale süreçleri farklıdır. Devlet
İhale Kanunu ihaleyi yapılacak işler olarak sözleşme imzalamadan önce olarak
tanımlarken Kamu İhale Kanunu ihale sürecine ihale yetkilisinin onayını ve sözleşme
imzalama sürecini de dâhil eder. Kanunun kapsadığı kamu kurum ve kuruluşları adı
geçen kanunların arasındaki diğer önemli farklardan biridir. Devlet İhale Kanunu
kapsamdaki kurumları, genel bütçeye dâhil kurumlar, katma bütçeli idareler, il özel
idareleri ve belediyeler olarak açıklamıştır.

“4734 Sayılı Kanun´da kapsamdaki kuruluşlar ise, genel bütçeye dâhil

daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler, bunlara bağlı döner
sermayeli kuruluşlar, birlikler veya tüzel kişiler, sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar,
özel kanunla kurulmuş ve kendilerine özel kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip
kuruluşlar, bağımsız bütçeli kuruluşlar, yukarıda sayılan kuruluşların doğrudan veya
dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip
bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler olarak
sayılmıştır”(http://www.aghukuk.org/makale-detay.php?id=143).

Kamu İhale Kanunun 2003 yılında yürürlüğe girmesiyle kamu kurum ve

kuruluşlarının ihtiyacı olan tüm satın alma iş ve işlemleri bu kanun hükümlerine göre
gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Kurumların gelir getiren kiraya verme, satım işleri
ve trampa gibi işleri önceki kanun kapsamında yapılmaya devam edilmektedir.
“Dolayısıyla KİK, DİK ’i tamamen yürürlükten kaldırmamış, düzenlediği işler
bakımından kapsamını daraltmıştır. Kanun yapma tekniği açısından sakıncalı olan
bu durum ülkemizde belki de ilk defa görülmektedir. Nihayetinde, KİK’e tabi
idarelerin, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde KİK’e, belirtilen işler dışında
ise DİK ’e tabi olması gibi iki yönlü bir durum ortaya çıkmıştır”(Akgül 2006).

İki ihale kanununun aynı zamanda yürürlükte bulunması ihalelerden

kaynaklanan uyuşmazlıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu kanunlar

7
nedeniyle ortaya çıkan davaların temyizinde Danıştay’ın farklı daireleri
görevlendirilmiştir.

DİK ’in temel ilkeleri bu Kanunun 2. maddesinde belirlenmiştir. Bunlar;

İhtiyaçların uygun şartlarla, en iyi şekilde ve zamanında karşılanması

yapılacak ihalelerde şeffaflıkla birlikte tam rekabetin oluşturulması,

Başka yüklenicilerle karşılanması gereken farklı işlerin aynı ihalede

yapılamayacağı,

Aynı ihalede bütünlük arz eden işlerin kanun maddelerinden faydalanmak için
parçalanamayacağı,

İhaleler acil bir durum olmadıkça yapılmasının en faydalı olacağı mevsimde

özellikle yapım işlerinin yapılması gerektiği,

Ayrıca yapım işleri kapsamında henüz arsa işlemleri gerçekleşmemiş ihalelere

başlanamayacağı açıklanmıştır.

Kamu İhale Kanunu ile Devlet İhale Kanunundaki ilkelerin bazıları

desteklenirken bazı yeni ilkeler de getirilmiştir. “DİK ’te sayılan saydamlık, rekabet,
ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ilkeleri benimsenmiş bunlara
eşit muamele, güvenirlik, gizlilik, kamuoyu denetimi ve kaynakların verimli
kullanılması ilkeleri eklenmiştir”(Turşucu 2011).

Kamu İhale Kanunu ile uzun yıllar gerektiren yatırımlara girişilmesi ile de
ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Ödeneği olmadan başlanan büyük projelerin zamanla
atıl duruma düşmemesi için toplam bedelin %10’u kadar ödeneği bulunmayan
gelecek yıllara yaygın ihaleler önlenmiştir.

8
 2. SATIN ALMADA TEMEL KAVRAMLAR

2.1. Satın Alma ’nın Tanımı

Satın alma işletmelerdeki tüm faaliyetlerin sürdürülebilmesi için ihtiyaç

duyulan malzeme ve hizmetlerin sağlanması ile ilgili yapılan her türlü işleve denir.
İşletmelerin hammadde ihtiyacının arka planında ürün ve hizmet üretebilmek
bulunmaktadır. Bu nedenle işletmelerin gider kalemlerinde ki en büyük pay
hammadde harcamalarınındır. Genellikle işletmelerin hedefi maliyetlerini en aza
indirmek ve üretimde kullanacağı hammaddeye daha ekonomik koşullarda sahip
olarak hammadde harcamalarını azaltmaktır. İşletmelerin bu hedefe ulaşmak için en
önemli yapacağı iş doğru, düzgün, aktif ve hızlı çalışan bir satın alma kurmaktan
geçer. İşletmelerin maliyetlerini düşürme hedefinin yanında birçok önemli kısımlarda
bulunmaktadır. Stok kontrollerinin vaktinde ve yerinde yapılması, tedarikçi ile olan
bağın güçlü tutulması, temini gerçekleşecek tüm ürünlerin lojistiği ve sonraki
işlemlerini üretimine göre ayarlaması ve müşteriye arz etme yöntemlerinin verimli
bir çalışma ile ilerletilmesi oldukça önemlidir. Şirketler yapmış oldukları tüm
faaliyetlerini belirlemiş oldukları stratejilerine ters düşmeyecek şekilde yapmalıdır.
Şirketler hammadde ihtiyaçlarını karşıladıkları tedarikçilerle stratejik ortaklıklar
kurmalı tedarikçilerinin çalışmalarını ve performanslarını sürekli takip etmelidir.
Tedarikçilerle şirketler kullandıkları bilgi sistemlerini birbirlerine entegre etmelidir.

Kuruluşlarda satın alma kısmının ilk adımını ihtiyacın tespiti ve buna uygun
mali varlığın oluşturulmasıdır. Doğru ve tarafsız kaynak kullanımı için işletmeler
geçmiş yıllarda yapmış olduğu kullanımlara göre hazırladıkları ihtiyaç listeleri
yöneticilere yardımcı olur.

“Malzemenin satın alma politikası ile satın alınmasına karar verilmesini

birbirinden ayrı düşünmek gerekir. Birinci durumda malzemenin satın alınmasına,
üretilmesine ya da kiralanmasına karar verilirken ikinci durumda satın alma
sürecine karar verilmektedir.” (Tengilimoğlu 1996: 42-47).

Kuruluşlar ihtiyaçlarını belirleyip satın almaya karar vermesinden sonra satın

alma personeli temin edilmesi düşünülen ürünün fiyatının araştırılmasıyla başlar.

9
Fiyat araştırması neticesinde alınacak olan ürünle ilgili alınan teklifler
değerlendirilerek kuruma verecekleri son fiyatları istenir. Alınacak ürünlerle ilgili
temin edebileceği düşünülen firmalarla kurumlar ilanlarla iletişim kurabilirler. Ancak
bu uygulama direkt iletişim kadar verimli olmamaktadır.

İhale isteklisi olan firmalardan kurum için satın alınacak ürünlerin ihale
şartnamesine uygun olup olmadığını değerlendirmek için ihale idari şartnamesinde
düzenlenen hükümlere göre ihale tarih ve saatinden önce yada sonra getireceği
numuneler komisyona sunulmak üzere teslim alınır. Alınan numuneler talep eden
kişilerce teknik şartnameye uygunluğu denetlenir. Devam eden süreçte firmaların
ihale için sundukları tekliflerin incelenmesi, ihalenin uhdesinde bırakılacak firmanın
belirlenmesi, ihale komisyonunca alınan kararın ihaleye giren tüm firmalara
bildirilmesi işlemlerine devam edilir. Daha sonra yüklenici konumunda ki firma ya
da firmalar sözleşme imzalanması için davet edilir. İhaleyi yapan idare
sözleşmesinde sipariş sürecinin nasıl olacağı, teslimat zamanı ve kurallarını,
ödemelerin programının nasıl olacağını ve firmanın teslim edeceği malzemelerin
sevkiyatını hangi koşullarda yapacağı hususlarını açık ve anlaşılır bir şekilde belirtir.

Günümüzde interneti Kurum ve Kuruluşlar almayı planladığı malzemelerin

fiyatını ve bunların satışını yapan firmaları araştırmak için yoğun bir şekilde
kullanmaktadır. İnternet bu açıdan kurumlara birçok fayda ve zaman kazandırır.

Satın alma işlemlerinin her aşaması sonraki süreçte bir sıkıntıya neden
olmaması için güncel mevzuata uygun yapılmalıdır.

Satın alma iş ve işlemlerini yapan tüm kurum ve kuruluşlar yasal mevzuatlara

bağlıdır ve ufak tefek ayrıntılar haricinde aynı süreçleri uygulamak zorundadır.
Kurum tarafından yapılacak olan sözleşmede her iki tarafta idare ve yüklenici
yapacakları sözleşmede koşullarını belirtmeli ki ilerde yaşanabilecek sıkıntıların
önüne geçmelidir. Sözleşmede her iki tarafça belirlenen ayrıntıların
kararlaştırılmasıyla imza yetkisi olan yöneticiler tarafından imza altına alınmalıdır.
Yapılan sözleşmeler idare ve yüklenici için bağlayıcı belgeler olması sebebiyle
ihtiyaç olması halinde danışmanlık hizmeti alarak hazırlanmasında yarar olacaktır.
Satın alma uygulamalarını yapan personel de kurumlarının satın alma politikasını ve
ilgili mevzuatı çok iyi bilmelidir.

10
 Kurumlar tedarik etmeyi düşündükleri ürünleri özelliğine ve büyüklüğüne
göre global piyasadan da araştırma yapabilir. Dünyanın günümüzde küçüldüğü
aşikârdır bu nedenle kurumlar için zor ve uygulanamaz gibi gözükse de kurumların
satın alma giderlerini düşürmesine etkisi olacaktır. Ayrıca tedarik edilecek ürünlerin
kalitesinin de arttırılabileceği konusunda etkisi olacaktır.

Sonuç olarak gerek özel gerek kamu olsun tüm işletmeler verdikleri
hizmetleri sürdürebilmek için satın alma yapması gerekir. Satın almanın birçok
tanımı farklı kişilerce yapılmıştır ancak herkesin ortak düşüncesi satın alma
uygulamasının çok önemli ve gerekli olduğudur.

“Tedarik kelimesinin sözlük anlamı, araştırıp bulma, elde etmedir. İşletmeler

açısından ise tedarik kavramı, üretim sürecinde gerekli olan hammadde, yardımcı
madde ve sermaye mallarının araştırılarak bulunması ve satın alınarak elde edilmesi
için yapılan faaliyetlerdir”(Akalın 1971:1).

“İşletme yönetiminin üretim ve satışla birlikte 3 temel işlevinden birini

oluşturan tedarik işlevi; mal üretmek ve satmak için, hammadde, malzeme, makine,
donatım ve personel gibi üretim faktörlerinin elde edilmesi işlemlerini içerir.” (Eren
1998: 250).

“Tedarik, ihtiyacın karşılanması, bir tedarikçinin seçilmesi, fiyat ve ilgili

koşulların görüşülmesi ve teslimin sağlanmasının izlenmesi gibi fonksiyonlar
topluluğunu kapsar” (Akalın 1971: 1).

2.2. Satın Almanın Amacı ve Önemi

Kurum ve Kuruluşlar için satın almanın tek amacı faaliyet gösterdikleri

alanlarda büyüyerek devamlılıklarını sağlayabilmektir.

“İşletmenin satın alma fonksiyonu, üretim süreci için gerekli üretim

faktörlerinin gerekli nitelik ve nicelikte, gerekli zamanda ve uygun fiyatla işletmede
hazır bulundurulması ve bunların üretim/montaj hattına, depolara ve tüketiciye
taşınmasına ilişkin tüm faaliyetleri içeren bir işletme fonksiyonudur”(Müftüoğlu
1994: 384-385).

11
 İrili ufaklı bütün işletmeler piyasa sundukları ürünlerin üretimi için gerekli
olan hammaddeden tutunda faaliyeti sırasında gerekli olabilecek her türlü
ihtiyaçlarını hazır bulundurmak zorundadır. Bu ihtiyaçların bir kısmı önceden
kestirilebildiği için ihtiyaçtan önce satın alınarak hazır bulundurulurken bir kısmı ise
faaliyet akışı içinde ihtiyaç oluştukça tedarik edilir.

2.3. Tedarik (Satın Alma) Zinciri Kavramı

İşletmede tedarik (satın alma) zinciri, malzeme ve sağlanacak hizmetlerin

satın alma basamağından, gerçekleştirdiği üretime ve ürünün tüketicilerine
sunuluncaya kadar birbirini takip eden iş ve işlemlerim tamamıdır. Bu sistemin
tamamlayıcılarından her biri zincirin parçalarını oluşturmaktadır. Bu süreçte ortaya
çıkacak ürün ya da hizmete bu sistemin her parçası farklı bir özellik katmaktadır.
Tedarik zincirinin halkasını oluşturan üretici, perakendeci, dağıtıcı ve tedarikçinin
ana gayesi ortaya çıkacak ürünün en değerli hale gelmesidir. Bu ise ancak tüm zincir
halkalarının birbirleri ile olan ilişkisine bağlıdır. Hammaddenin bulunması ile
başlayan bu süreç tüketiciye ulaşan ürünün kullanılması ve oluşan atıkların bertaraf
edilmesi ile sonuçlanır.

Tüketiciye sunulan ürünün son haline getirilmesi farklı işletmelerin ortak

çabalarını gerektirir. İşletmelerin bu çabaları dört temel işlevden oluşur. Bu işlevler
sırası ile plan (satın alma süreci ile ilgili), kaynak sağlanması, üretimin yapılması
(montaj dâhil), son kullanıcıya teslimidir.

“Tedarik zinciri teknik olarak, malzeme tedariki işlemlerini yerine getiren,

bunları yarı mamul ve mamullere dönüştüren ve daha sonra bunları dağıtım
kanalıyla müşterilere ulaştıran hizmet ve dağıtım seçeneklerinden oluşan
şebekedir.”(Eymen t.z.y.:7)

Tedarik zincirini oluşturan bütün fonksiyonlar birbirleriyle uyumlu olması

gerekir. Ürünlerin kullanıcıya ulaşmasında bir takım fonksiyonları hedefleri vardır.
Bunlar planlama, stok kontrolü, talep, satın alma, sevkiyat ve depo yönetimi
olmalıdır.

Planlama, ürünlerin kullanıcıya yerinde ve zamanında ulaştırılmasını

sağlamak, işletmenin malzeme alımlarını bir düzene koyarak dinamik yapısını revize

12
etmesine yardımcı olur. İşletme maliyetlerini yönetmek, müşteri talepleri ve işletme
satış göstergeleri doğrultusunda sistematik planlar ortaya koymalıdır.

Stok kontrolü, işletmenin malzeme ve ürün stok durumuna göre stokların

verimli yönetimini sağlamalıdır. Stok yönetimi bir sistem üzerinde kurulmalı, stok
hareketleri sistemde açıklanabilir yazılmalıdır ve kayıt edilmelidir. Tedarik sistemi
boyunca stok kontrolü kullanılmalıdır.

Talep, işletmenin veya kullanıcının istekleri doğrultusunda hareket ederek

hızlı ve otomatik bir şekilde satın alma işlemlerinin başlatılması için gereken
organizasyonu hazırlamalıdır.

Satın Alma, talep edilenin zamanında uygun fiyatla ve kaliteyle teminini

sağlamalıdır. Satın alma iş ve işlemleri işletmenin rekabet gücünü, temin edilen
mamullerin kalitesini uygun fiyatla artırmaya kısacası işletme stratejisine uygun bir
şekilde hareket etmelidir.

Sevkiyat, talep edilenin satın alınmasıyla birlikte istenilen noktalara yapılacak

faaliyetlerdir. Sevkiyat işlemleri işletmenin stratejisine uygun olarak hızlı ve yerinde
yapılmalıdır.

Depo yönetimi, planlama, stok yönetimi ve satın alma fonksiyonlarıyla

uyumlu çalışmalıdır. Depo yönetimi ürünlerin özelliklerine göre depo otomasyonu
kullanılarak hız ve maliyet avantajı olacak şekilde yapılmalıdır.

13
 Şekil 1. Tedarik zinciri

Kaynak:http://www.akib.org.tr/akib/UserFiles/File/pratikbilgiler/tedarikzinci
ri.pdf (27/04/2011)

14
 3. SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN ALMA

3.1. Satın Alma İhale Usulleri

Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarında tüm satın alma iş ve işlemleri halen

yürürlükte bulunan kanun, genelge ve yönetmeliklere göre yapılmaktadır. Sağlık
kuruluşları satın alımlarını “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu” ’nda yer alan
hükümlere göre yapmaktadırlar. Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşların tüm
ihtiyaçlarının karşılanmasında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 5. maddesinde yer
alan açık ihale usulü ihale yöntemi olarak kullanılır. Kurumlarda kullanılan en sık
yöntem özelliklerine göre farklı doğrudan temin yolları olmakla birlikte pazarlık ve
belli istekliler arasında ihale uygulamalarıdır. Satın alma uygulamalarını kamu sağlık
kurum ve kuruluşları Kamu İhale Kurumu ve Sağlık Bakanlığınca oluşturulan
komisyon tarafından çıkarılan çeşitli kanun, genelge ve yönetmeliklerce
uygulanmaktadır.

Kamu İhale Kurumu ve Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan farklı genelge,

yönetmelik ve kanunlar diğer kaynakları oluşturmaktadır. Bu kaynakları sıralayacak
olursak:

¾ 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu

¾ 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu
¾ 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
¾ İhale Uygulama Yönetmelikleri
¾ Çerçeve Anlaşma İhaleleri Uygulama Yönetmelikleri
¾ Çerçeve Sözleşme İhalelerinde Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin
¾ Yönetmelik
¾ Muayene ve Kabul Yönetmelikleri
¾ Kamu İhale Kurulu Düzenleyici Kararları
¾ Kamu İhale Kurumu Tebliğleri
¾ Kamu İhale Kanununun "İstisnalar" Çerçevesinde Yapılan
Düzenlemeler
¾ Döner Sermayeli Kuruluşlar İhale Yönetmeliği
¾ Tıbbi Cihaz Yönetmeliği

15
 ¾ Vücut Dışında Kullanılan Tıbbi Tanı Cihazları Yönetmeliği
¾ Vücuda Yerleştirilebilir Aktif Tıbbi Cihazlar Yönetmeliği
¾ Taşınır Mal Yönetmeliği
¾ Satın alma işlemlerini düzenleyen diğer genelge, tüzük, yönerge ve
tebliğler.

İhale usullerinden hangisinin yapılacağı, uyulması gereken kurallar detaylı bir

şekilde Kamu İhale Kanununda anlatılmıştır. Kamu kurumları gerçekleştirmeyi
düşündükleri mal ve hizmet alımlarını işin özelliğine göre tercih ederler.

Bu uygulamalar şöyledir;

a) Açık ihale usulü.

b) Belli istekliler arasında ihale usulü.

c) Pazarlık usulü.

d) Doğrudan temin usulü

3.1.1. Açık İhale Usulü

Genellikle kamu kurum kuruluşlarının uyguladığı ilk yöntemdir. Bu ihale

usulünde daha önce ilan edilen tarih ve saatte yapılması planlanan ihaleye istekli
firmaların hepsi teklif verebilmektedir. İstekli sayısının çok veya az olmasının
herhangi bir sakıncası bulunmamaktadır. Tek isteklinin katılması ve ihalenin
kendisine verilmesi ihale komisyonunun sorumluluğundadır. Verilen teklifin ihale
komisyonunca uygun görülmesi durumunda ihale sonuçlandırılır.

3.1.2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü

Bu yöntemle istekli durumunda ki firmalarla ilgili ihaleden önce bir yeterlik

kriterlerine göre değerlendirme yapılır. İhalede belirtilen işin özelliklerine göre farklı
çalışma ve uzmanlık gerektiren durumlarda bu yöntem kullanılır. İhaleyi
gerçekleştirecek kamu kurum ve kuruluşları istekliler arasından yeterlik kriterlerini
sağladığını tespit eden firmaları yasal mevzuat çerçevesinde belirler ve ihaleye davet
eder.

16
 Bu ihale yöntemi şu durumlarda kullanılır;

- “Yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin uzmanlık

ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle açık ihale usulünün
uygulanamadığı işler (Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşması
gerekmiyor)

- Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işi ihaleleri,”

(http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011))

3.1.3. Pazarlık Usulü

Bu uygulama Kamu İhale Kanununda açıklanan durumlarda devreye

sokulabilir. Bu maddeler özetle şu şekildedir;

a) Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleye
teklif çıkmaması,

b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve
beklenmeyen veya kurum ve kuruluşlar tarafından önceden tahmin edilmeyen
olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması
durumunda,

c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların meydana gelmesi üzerine acil

olarak yapılmasının gerekliliği,

d) İhalenin, ar-ge sürecine ihtiyacı olan ve seri üretime konu olmayan

özellikte olması,

e) İhale konusu mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin özgün nitelikte ve
karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali özelliklerinin gerekli olan açıklıkta
belirlenememesi,

f) İdarelerin belirlediği yaklaşık maliyeti 127.154,00TL’ye kadar olan mamul

mal, malzeme veya hizmet alımları.

Pazarlık usulü ihale yöntemi ikiye ayrılır;

x İlana dayalı olanlar(a, d ve e bendine göre olanlar),

x İlan yapılması zorunlu olmayanlar(b, c ve f bendine göre olanlar),

17
 İlana dayalı olan yani a, d, ve e bentlerinde yazılı olan nedenlerle yapılacak
olan ihalelerde şu işlemler uygulanmaktadır:

¾ Yeterlilik değerlendirmesi,
¾ Fiyat içermeyen ilk tekliflerin alınması,
¾ Fiyat içermeyen ilk teklifler üzerinden teknik görüşmenin yapılması,
¾ Teknik şartnamenin netleştirilmesi,
¾ Teknik şartnameyi karşılayabilecek isteklilerin belirlenmesi,
¾ Fiyat tekliflerinin alınması,
¾ Son yazılı fiyat tekliflerinin alınması
¾ Tekliflerin değerlendirilerek ihalenin sonuçlandırılmasıdır.

İlan yapılması zorunlu olmayan b, c ve f bentlerinde yazılı olan nedenlerle

yapılacak olan ihalelerde şu işlemler uygulanır:

9 İlan yapılmasında bir zorunluluk bulunmamakla birlikte ilan

yapıldığında tek isteklinin bulunmasının bir sakıncası yoktur.
9 İlan yapılmadığında en az üç istekli davet edilmelidir.
9 Yeterlik belgeleri ve fiyat teklifleri birlikte alınır.
9 Bu bentler kapsamında yapılan mal alımlarında, malın sözleşme
yapma süresi içinde teslim edilmesi ve bunun ihaleyi yapan idare tarafında uygun
görülmesi halinde, sözleşme yapılması ve kesin teminat alma zorunluluğu
bulunmamaktadır.

3.1.4. Doğrudan Temin

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 22. maddesinde adı geçen durumlarda
idareler ihtiyaçlarını ilan zorunluluğu bulunmadan, teminat almadan, yeterlik
kuralları aranmadan, ihale komisyonu kurulmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilen kişi veya kişilerce piyasa fiyat araştırılması ile kurumların
ihtiyaçlarını daha hızlı bir şekilde temin edebilmesi yöntemidir. Doğrudan temin bir
ihale usulü değildir.

18
 Bu maddenin kapsamı kanunda şu şekilde açıklanmıştır;

“a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından

karşılanabileceğinin tespit edilmesi.(http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>.
(25.04.2011)).

Özellikle fiilen tekel niteliğinde üretilmekte veya satılmakta olan mal ve

hizmetler, bu fıkranın en bariz örneğidir. İdarenin ihtiyacın giderilmesi açısından
başka alternatifi bulunmamaktadır. Ancak bu bentteki tek üretici veya satıcı olması
kanunla verilen herhangi bir haktan kaynaklanmamaktadır.

b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip
olması. (http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011)).

İhale konusu mal veya hizmet alımı; bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal vb.
nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal
tedarikçisi veya hizmet sunucusu tarafından gerçekleştirilebiliyorsa, doğrudan temin
yoluyla ihtiyaçların karşılanması mümkündür. Daha açıklayıcı olması sebebiyle
sadece yazar tarafından satılan, piyasadan temin edilemeyen bir kitabın satın
alınması maddenin açıklamasına yardımcı olacaktır.

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve

standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye
dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk
alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması. (http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>.
(25.04.2011)).

d) Bakanlar Kurulu kararı ile 31.01.2017 ile 31.01.2018 tarihleri arasında

Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 19.507TL (on dokuz bin
beş yüz yedi türk lirası), diğer idarelerin 58.555TL yi (elli sekiz bin beş yüz ell beş
türk lirası) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak
konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.(http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>.
(25.04.2011)).

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması”

(http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011)).

19
 2008 yılında Kamu İhale Kanunu madde 22 ye (f) fıkrası eklenerek yeni bir
düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme ile sağlık hizmeti sunan kamu kurum ve
kuruluşlarında özellikle yatan hastaların acil ilaç ve tıbbi sarf malzeme ihtiyaçları,
aşı, serum, protez gibi hastaya özgü olarak yapılan ve muhafazası çok zor olan ya da
maliyeti yüksek olan tıbbi malzemenin teminine imkan sağlanmıştır. Böylece
gereksiz stok ve malzeme israfının önlenmesi yönünde çalışma yapılmıştır.

f) “(Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde

kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil
durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile
ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü
tıbbi sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları”
(http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011)).

Devletlerarası anlaşmazlıklar yüzünden meydana gelecek olan kamu kurum

ve kuruluşların savunma ve temsil edilme ihtiyaçları ile ilgili avukatlık hizmetleri de
doğrudan temin ile karşılanabilir. Bu kanun ile ister Türk vatandaşı ister yabancı
uyruklu avukatlar hizmet alımı kapsamında çalıştırılabilirler.

h) “(Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.)8/1/1943

tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı
uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve
uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet
alımları” (http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011)).

“ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve

4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine
ilişkin hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası
Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet
alımları,

i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.) Seçim dönemi bitmeden önce seçimlerin

yenilenmesine veya ara seçime ya da Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasına
karar verilen hallerde; Yüksek Seçim Kurulu tarafından yapılacak filigranlı oy
pusulası kâğıdı ve filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı ile oy pusulası basım hizmeti alımı,

20
mahalli seçimlerde ise İl Seçim Kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası
basım hizmeti alımı” (http://www.ihale.gov.tr/mevzuat/>. (25.04.2011)).

Doğrudan teminin (d) fıkrası diğer yöntemlerden farklı olarak diğer

uygulamalardaki şartlardan sorumlu değildir. İhale yetkilisince piyasa fiyat araştırma
komisyonu için görevlendirilen kişiler ihtiyaçları satın alır. Bu uygulamada
firmalardan istenilen yeterlilik belgeleri de bu uygulamada istenmeyebilir.

3.1.5. Çerçeve Anlaşma İhaleleri İle İhtiyaçların Temini

2000’li yılların başlarında kamu sağlık kurum ve kuruluşlarının satın alma

noktasındaki düzensizliği görülmüş olup gereken düzenleme çalışmalarına
başlanmıştır. Bu yönde yapılan çalışmayla çerçeve anlaşmalar 2007 yılında4734
sayılı Kamu İhale Kanunu içeriğine alınmıştır. Bu düzenleme ile stok
koordinasyonun daha aktif olarak kullanılması ve malzemelerin zayiatlarının önüne
geçilmesini sağlamıştır. Çerçeve anlaşma ile kurumlar belirlenen firmalarla
belirlenen fiyatlar üzerinden dört yıla kadar ihtiyaçlarını peyderpey getirterek tekrar
tekrar alım yapmaktan kurtularak zaman ve iş yükünden tasarruf etmiş oldular.
Çerçeve anlaşma sözleşmesi kapsamında teslimatı yapılan malzemelerin ödemeleri
alındığı miktar üzerinden yapılmaktadır. Hastaneler ihtiyaçlarını yıllık değil de daha
kısa süreli yaparak hem stoklarının düzgün yönetilmesini hem de malzemelerin zayi
edilmesini önlemiş olacaktır.

Gerçekleştirilen değişiklik yayınlanan yönetmelik ile açıklanmıştır.

Yönetmelikte yapılan açıklama kısaca şöyledir:

“Bu Yönetmelik, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu

kapsamında yer alan ve sağlık hizmeti sunan idarelerin sürekli biçimde ihtiyaç
duydukları mal veya hizmet teminine ilişkin olarak anılan Kanuna göre
gerçekleştirecekleri çerçeve sözleşme uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile
çerçeve sözleşme ihalelerine yönelik başvuruları düzenlemek amacıyla
hazırlanmıştır” (Sağlık Bakanlığı 2011/27 sayılı Çerçeve Anlaşmalar ve Toplu
Alımlar konulu genelgesi,www.sgb.saglik.gov.tr erişim 20/05/2011).

Bu satın alma uygulaması sağlık kuruluşlarının kendine özgü durumlarıyla

düzenlenmiştir.

21
 Kamu sağlık kuruluşlarına genel olarak gerekli olan serumlar, ilaçlar,
protezler, tıbbi aletler, tıbbi sarf, büro malzemeleri, kırtasiye, bilgisayar ve parçaları,
temizlik malzemeleri, gıda ihtiyaçları, inşaat malzemeleri, giyim ve tekstil ürünleri,
akaryakıt, iş makinesi yedek parçaları, odun kömür gibi katı yakıtlar, bordür taşları,
ahşap malzemeleri gibi birçok ihtiyacı mal alımı olarak sıralanmıştır. Hastanelerin
devamlılık arz eden ihtiyaçları alınabilecekler listesine eklenerek kapsam oldukça
geniş tutulmuştur.

Çerçeve anlaşmalar ve toplu alımlar konulu yönetmelikte hizmet alımları adı

altında daha çok kamu kurum ve kuruluşlarında kullanılan her türlü makine ve
cihazların bakım onarımı ve taşıtların periyodik bakım onarımı, tercüman hizmetleri,
taşıma hizmetleri, sigortacılık ihtiyaçları, sağlık kurumlarında kullanılan tıbbi
cihazların kalibrasyonu, piyasaların gözetim ve denetimi, teşhis konulması ve tedavi
yapılmasına yönelik hizmetler ve birde seçimlerde oy pusulalarının basımı yer
almaktadır. Bu başlık altında süreklilik arz etmeyen tercüman hizmeti alımı gibi bazı
hizmet alımlarının da çerçeve anlaşmalar kapsamına alındığı görülmektedir.

Çerçeve anlaşma ihalelerinde son olarak yapım işleri yer alır. Yapım işleri
başlığı altında her türlü amaç için kullanılan binaların, kanalizasyon kanallarının,
karayollarının, içme suyu şebekelerinin, petrol boru hatlarının ve doğalgaz boru
hatlarının bakımları ve onarımları yönetmeliğin kapsamında toplanan işlerdir.

Sağlık Bakanlığı 2010 senesinden itibaren çerçeve anlaşma ihaleleri ile

birlikte kullanılmak üzere toplu alımlar ile ilgili düzenleme yaparak döner sermayesi
bulunan sağlık kuruluşlarına ihtiyaçlarını zamanında giderebilmek için merkezi alım
yöntemi uygulanmasını belirtmiştir. Bu uygulama ile kurumların kaynaklarını
verimli kullanarak maliyetlerinin azaltılmasını amaçlamıştır. İlde kurulacak satın
alma komisyonlarınca sağlık kurumlarından ihtiyaçlarını belirleyerek alımın
gerçekleştirilmek üzere bildirilmesi gereklidir. Çerçeve anlaşmalar kurumlardaki iş
yükünün azaltılmasına, zaman ve insan kaynakları gibi yönlerden ekonomik bir
fayda sağlamış olacaktır. Bütün ihtiyaçların tek elden yani merkezi satın alma
biriminde gerçekleştirilmesi küçük ölçekli firmaların ihaleye girmesinin önüne
geçerek hem fiyat anlamında daha uygun olanı hem de alımı gerçekleşecek üründeki
kalitenin artmasını sağlayacaktır.

22
 Şekil 2. Çerçeve antlaşmalar

Kaynak: Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlıkta Verimlilik Sempozyumu,

Kamu Hastaneleri Birliklerinde Satın Alma Süreçleri 2014/2

İlde bulunan merkezi satın alma birimlerince gerçekleştirilecek olan alımların

planlanan dışında gecikmesi ya da ihalenin iptal olması gibi nedenlerden dolayı
alınamayan malzemeler münferit sözleşme ile karşılanabilmektedir. Ancak münferit
sözleşmeye herhangi bir fiyat gelmemesi ya da gelen teklifin ihale komisyonunca
uygun bulunmayıp iptal edilmesine müteakip satın alma işlemini yapamamaları
durumunda sağlık hizmetinin acil, ertelenemez ve çok önemli olması gibi
nedenlerden dolayı kurumlar ihtiyaçlarını en kısa zamanda karşılamalıdırlar. Bundan
dolayı kurumlar ihtiyaçlarını Kamu İhale Kanunu kapsamında diğer satın alma
uygulamaları ile temin edebilecektir.

Sağlık hizmetlerinin yoğun olarak sunulduğu kamu hastanelerinde sağlık

hizmetinin devamlılığının gerçekleşmesi için taleplerinin karşılanması gerekir.
Taleplerin bir plan programa göre zamanında ve yerinde belirlenmemesi alımların
acil olarak gerçekleştirilmesine sebep olur. Acil olarak gerçekleştirilen alımlar hem iş
yükünü hem de satın alma giderlerini artırmaktadır. Bundan dolayı ihtiyacın doğru
olarak belirlenmesi ile birlikte zamanlaması da çok önemlidir. İhtiyacın vaktinde
belirlenmesi kurumun stok koordinasyonunu tam manada düzgün yönetmesiyle
gerçekleşir. Kamu sağlık kuruluşları deposunda olan malzemelerin miktarlarını
kontrol altında tutmalı ve kurumun ihtiyacının olabileceği durumunda hemen satın
alma sürecini başlatmalıdır. “Azami Stok Miktarı Uygulaması” başlığı altında Sağlık

23
Bakanlığı bir çalışma gerçekleştirerek bünyesinde bulunan kurumların stoklarında en
fazla üç aylık ihtiyaçlarını tutmalarını istemiştir. Bundan fazla olan ihtiyacını diğer
kamu sağlık kurumlarının kullanımına vermesini mecburi hale getirmiştir.

“İl Stok Koordinasyon Birimleri” oluşturularak bu yöntemin koordinasyonu

sağlanmaya çalışılmıştır. Kurumlar ihtiyaç duydukları malzemeleri almadan önce
ilde oluşturulan üç aylık stok fazlası havuzuna bakıp varsa buradan temin etmesi için
mecburiyet getirilmiştir. İhtiyacı olan malzemeyi satın alma uygulaması ile temin
edebilmesi için “İl Stok Koordinasyon Birimlerinden” gerekli izni almak zorundadır.
Bu nedenle kamu hastaneleri depolarındaki stok durumunu üç aylık ihtiyaçlarını
aşmayacak şekilde belirlemesi gerekmektedir. Bu sistem eskiden malzeme
fazlalığına bağlı olarak hantal olan yapısını aktif ve düzenli hale getirmiştir.

İl Stok Koordinasyon Birimlerinden bazı acil ihtiyaçlarda, hastaya özgü

durumlarda tespit edilen sarf malzemelerde ve cihazlara göre değişiklik gösteren
(EKG kâğıdı, şeker stribi gibi) malzemelerin alımında ihaleden önce stok
sorgulanması yapılmasına ve izin alınması noktasında serbestlik getirilmiştir.

“Sağlık Müdürlükleri bünyesinde kurulan Stok Koordinasyon birimlerince

kurumların aylık stok giriş çıkış kayıtları incelenecek olup yüksek stokla çalışan
kurumların stok fazlası kalemlerinin ihtiyacı olan kurumlara bedelli ve/veya bedelsiz
devri öncelikli olarak gerçekleştirilecektir. ( Sağlık bakanlığı 2011/29 sayılı Azami
Stok Miktarı Uygulaması Genelgesi www.sgb.saglik.gov.tr erişim 20/05/2011)

3.1.6. İstisna Alımlar Çerçevesinde İhtiyaçların Karşılanması

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun istisnalar başlığı altında yer alan
uygulama da kamu sağlık kurumları ihtiyaç duyduğu malzemeleri ihale yapmadan
diğer kamu kurumlarından karşılayabilecektir.

Devlet Malzeme Ofisinden mobilya, elektrik- elektronik cihazları, tıbbi

cihazların alımının gerçekleştirilmesi örnek verilebilir. Ceza ve İnfaz Kurumundan,
Et ve Balık Kurumuna ve Milli Eğitime Bakanlığına bağlı üretim yapan okullardan
tüm ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.

2009 yılında Sağlık Bakanlığı bir uygulamaya başlayarak kullanmadığı

ihtiyaç fazlası demirbaşlarını diğer sağlık kurumlarına devretmeye başlamıştır. Tüm

24
sağlık kurumlarında atıl durumda bulunan kullanılmayan demirbaşları bir havuzda
toplayarak aynı demirbaş malzemeye ihtiyacı olan kuruma bedelli yada bedelsiz
devrini sağlamaktadır. Kamu sağlık kurumları için bu da bir tedarik yöntemi haline
dönmeye başlamıştır.

Kamu İhale Kanununda İstisnalar başlıklı 3. Maddesinin (h) bendinde yapılan

yasal düzenleme ile hastaneler kendi bünyesinde sunamadığı ya da geçici bir süre
gerçekleştiremeyeceği laboratuvar tetkiki, görüntüleme hizmetleri gibi iş ve işlemleri
protokol ile diğer sağlık kurumlarından karşılayabilecektir.

3.2. Satın Alma ve Sözleşme Aşaması

Her türlü satın alma uygulamasını kullanan idareler gibi kamu sağlık kurum
ve kuruluşları ihalenin uhdesinde bırakıldığı yerle sözleşme imzalamak zorundadır.
İhaleler hazırlık süreci, ihalenin değerlendirilmesi ve ihalenin tüm unsurları ile
sözleşme altına alındığı sözleşme aşaması olmak üzere üç aşamadan oluşur. İhale
hazırlık aşamasında talep ve şartnamenin hazırlanması, ihale dokümanının
hazırlanması, ihalenin ilan edilmesi ve isteklilerden tekliflerin alınması gibi alt
süreçler mevcutken, sözleşmenin taraflarca imza altına alınmasıyla ihalenin türüne
göre mal teslimi, hizmet gerçekleştirmesi ve yapım işlerinin teslimi gibi iş ve
işlemler için muayene kabullerinin gerçekleştirilmesi ve devamında ödemelerin
sözleşmelerde belirtilen aralıklarda yapılması gibi aşamalar bulunmaktadır.

Bütün kurumlarda olduğu gibi kamu sağlık kurum ve kuruluşlarında da satın

alma sunulacak hizmetin yapılabilmesi için gerekli çok önemli aşamalardan biridir.
Bu önemli aşamanın sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için konunun uzmanı kişiler
tarafından gerçekleşmesi ilerde yaşanabilecek yasal problemlerin önüne geçecektir.
Yasal mevzuat konusunda eksik olan kişilerce gerçekleştirilen satın alma
uygulamaları kurumların verimsiz çalışmasına neden olacaktır.

25
 Şekil 3. Satın alma ve sözleşme süreci

Kaynak: Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlıkta Verimlilik Sempozyumu,

Kamu Hastaneleri Birliklerinde Satın alma Süreçleri 2014/2

3.3. Satın Alma Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm

Önerileri

Kamu sağlık kuruluşlarının sundukları hizmetler diğer tüm kurumlardan çok

farklıdır. Merkezinde insan sağlığı vardır. Bu nedenle kullanılacak tüm malzemeler
ilaç, tıbbi sarf, alet ve cihazların tüm kontrollerinin yapılmış olması gerekir. Telafisi
mümkün olmayan olayların yaşanması, toplumsal ve yasal olarak kurumu zor
duruma sokacak sıkıntıların yaşanmaması gerekir. Kamu sağlık kuruluşlarının satın
alma uygulamalarının düzgün bir şekilde çalıştırması gerekir. Bunun yapılabilmesi
için satın almanın ince eleyip sık dokuyarak oluşturulması gerekir ki yapılan yada
yapılacak tüm faaliyetlerin düzenli, doğru ve güvenilir olmasını sağlasın. Ancak
günümüzde satın alma birimlerinde sıkıntılar yaşandığı ortadadır. Bunun
yaşanmasındaki en önemli neden yeteri kadar birikim ve donanım sahibi olmayan
kişilerin bulunmasıdır. İl ve ilçe hizmet birimlerinde devamlı bir değişimin olması
nedeniyle personelin tecrübe kazanmadan işe başlaması tam işi öğrenip yapacakken
ayrılması satın alma noktasındaki büyük eksikliklerdendir. Kamu sağlık
kuruluşlarında ki idarecilere büyük görevler düşmektedir. İdareciler bu birimleri
oluştururken konu hakkında bilgi, birikim ve tecrübe sahibi personelden
oluşturulmalı eğer bu mümkün görünmüyorsa hizmet içi eğitime sokulmalıdır.

Satın almanın düzgün çalışmamasına neden olan konulardan biriside

hazırlanan şartnamelerin üzerinde çalışılmadan tüm yönleriyle araştırılmadan

26
hazırlanmasıdır. İnternetten kopyalayarak yada sadece bir firmayı belirten
şartnamelerin hazırlanmasıdır. Bu tarz yaklaşımlar nedeniyle asıl ihtiyacın
karşılanması noktasında büyük eksiklerin ortaya çıkmasına, sağlık kuruluşunun zarar
etmesine, piyasada haksız rekabetin oluşmasına neden olacaktır. BU ve bunun gibi
birçok sorunun ortaya çıkmaması için illerde konu hakkında bilgi sahibi olan kişi
yada kişilerin hazırlayacağı şartnameler oluşturulmalı, kullanılmalı ve ihtiyaç
duyulduğunda çağın gereksinimlerine göre değiştirilip geliştirilmelidir.

Kamu sağlık kuruluşlarının birçoğunun yaşadığı sıkıntılardan biride alımlara

katılımın düşük olmasıdır. Bu sıkıntı daha çok nüfus yoğunluğu az olan yerlerde
yaşanmaktadır. İhaleye katılımın düşük olduğu yerlere bakıldığında kurumun internet
sitesini düzgün ve yoğun kullanmadıklarından ihalelere katılım noktasında yeterli
noktaya ulaşamamaktadır. İhalesi yapılacak olan işin özelliğine göre rutinin dışında
daha fazla ilan edilmesi, geçmişte ki yapılan alımlardan teklif veren tüm firmaların
iletişim bilgilerinden ulaşarak daha çok bilgi sahibi olmaları noktasında çalışma
yapılmalıdır. Kısacası sağlık kuruluşlarının satın alma birimlerini bilgili, tecrübeli,
güncel, dinamik ve teknolojik gibi çağın gereksinimlerine ayak uydurarak, tüm satın
alma birimlerini tek elde toplamak küçük sağlık kuruluşlarından büyüğüne kadar
herkese uygun maliyetli kaliteli ürün ve hizmetin ulaşmasını sağlamış olacaktır.

Kamu sağlık kuruluşlarının karşılaştığı en büyük sıkıntılardan biride daha

önce ilanı yapılan ihalelerin planlanan gün ve saatte yapılamayarak ihalenin iptal
edilmesidir. İhale iptalinin birçok nedeni olduğu gibi bunlardan birisi ve belki de en
önemlisi ihalenin temeli olan talep, teknik şartname ve idarenin belirlediği detayların
açık ve anlaşılır olmamasıdır. İhale iptali birçok kurumda normal karşılansa bile
kamu sağlık kuruluşlarında istenmeyen olayların yaşanmasına neden olabilmektedir.
Sonuçta sağlık tüm toplumu ilgilendiren çok dikkat edilmesi gereken bir konudur.
Sağlık hizmetinin aksaması tedavinin gecikmesi demek telafi edilmeyecek sonuçlar
çıkmasına neden olabilir. Bu tarz sorunların yaşanmaması için ihalenin hazırlığının
çok iyi olması ihale iptallerinin sayısını büyük ölçüde düşürecektir.

Tedarik zincirini aksatan bir diğer konu ise ihtiyacın gerçek tespitinin tüm
yapıyı kapsayacak şekilde düzgünce yapılmamasıdır. Gerçek tespitin yani doğru

27
rakamların en iyi göstergesi bir önceki yıl gerçekleşen kullanımlara göre
belirlemektir.

Kurumları zora sokan bir diğer sorun ise istenilen kalitede ve yeterlikte
sorumluluklarını kaldıramayan, sunacağı hizmette eksiklikleri olan firmaların ihaleye
istekli olmasıdır. Bu sorun kurumlarda sunulacak hizmetin kalitesinin düşmesine
sebep olacaktır. Söz konusu sıkıntı ihalede talep edilen bilgi ve belgelerin yanında
ihale yeterlik koşullarının düzgün olarak istenmesi ile çözüme kavuşur. Ayrıca idari
şartnamede istenecek olan iş deneyim belgelerinin limitleri yeterli olacak düzeyde
oluşturulmalı ve isteklileri mali açıdan da yeterlilikleri de sorgulanmalıdır.

Önem arz eden bir diğer konu ise ihale yasaklısı olan firmaların sahipleriyle
sözleşme imzalanmak zorunda kalınmasıdır. Yasaklı konumuna düşen firmaların
sahipleri bu durumdan kurtulmak için isim değişikliği yani bir firma kurarak
ihalelere katılabilmektedir. Yapılacak yasal düzenleme ile sözleşme
yükümlülüklerini yerine getirmediği için kamu davası açılan kişilerin listesi
oluşturulmalı ve güncel tutularak kurumların her an erişimine açık olmalıdır.

İhalede firmalardan istenen yeterlilik belgelerinin tümü ihale komisyonlarınca

doğrulanmalı ve sahte bilgi belge sunanların ilgili yerlere bildirimleri yapılarak
bunun gibi uygunsuz davranışların önüne geçilmelidir.

Sağlık sektörünün en önemli oyuncusu Sağlık Bakanlığına bağlı kamu

hastaneleridir. Bu sebepten ötürü Sağlık Bakanlığı fiyat belirleme noktasında yaptığı
uygulamalar “Sağlık Uygulama Tebliği” ve “Bütçe Uygulama Talimatı” ile fiyat
belirlemekte olup tüm sağlık kurumlarına satın alacakları için rehberlik etmektedir.
İhale kararı verilmeden önce teklif fiyatları buradakilerle karşılaştırılarak öyle karar
verilmesinde yarar vardır.

Kamu sağlık kuruluşlarında karşılaşılan hizmetin aksamasına bile sebep olan

durumlardan biride alımı gerçekleştirilen malzemelerin talep edilen özellikte
olmamasıdır. Tıbbi cihaz konusunda yaşanan en büyük sorunlardan biriside teknik
şartnamenin konuya hâkim olmayan kişi ya da kişilerce hazırlanmasıdır. Günümüzde
birçok yerde teknik şartnamenin hazırlanması satın alma birimi çalışanlarına
verilmekte ve bunun sonucunda hatalı alımların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
Alınan cihazın personelin kullanımına verilmesiyle birlikte sıkıntılar ortaya

28
çıkmaktadır. Cihazın özelliklerini bilmeyen bir çalışan tam manada cihazı
kullanamayacak bu da sağlık hizmetinin aksamasına sebep olacaktır. Sağlık personeli
tarafından kullanılan tıbbi cihazların teknik özelliklerini tam manasıyla bilmesini de
beklemek doğru bir davranış değildir. Özellikle sağlık hizmetinin yoğun olarak
sunulduğu yerlerde biyomedikal mühendisinin gerekliliği, ihtiyaç duyulan tıbbi
cihazlar için hazırlanacak olan teknik şartname noktasında çok gereklidir. Küçük
ölçekli hastanelerin ihtiyacı olan tıbbi cihazların alımı ya merkezi alımla yapılmalı ya
da dışardan danışmanlık hizmeti alarak teknik şartname hazırlatarak alımının
gerçekleştirilmesi konusunda çalışma yapılmalıdır. Alımı gerçekleştirilen cihazın
kullanımına verilen sağlık personeline çok iyi anlatılması ve eğitiminin uygulamalı
olarak yapılması gereklidir. Devlet bütçesinde önemli gider kalemlerinden olan tıbbi
cihaz alımlarının önemli olduğu düşünülürse bu derece maliyetli cihazların sonuna
kadar kullanılmasının sağlık hizmetinin sunumunda önemi çoktur.

Kısaca bahsedilen sıkıntılar nedeniyle satın alma uygulamaları düzgün

yönetilememekte kamu sağlık kuruluşlarının hizmet sunuşlarında sorunlar
yaşanabilmektedir. Aslında bu sorunların en önemli nedeni sağlık kurumlarında
bulunan sağlık, teknik ve idari personellerin yeterli bilgilendirmeye ve eğitime tabi
tutulmamış olmamasındandır.

29
 İKİNCİ BÖLÜM

4. KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN

ALMA

Günümüzde gelişen ve ilerleyen sektörlerden biriside sağlık sektörüdür.

Kamu sağlık kuruluşlarının uzun yıllar süregelen liderliği son yıllarda özel sektörün
sağlık hizmetlerine girmesiyle farklı bir hal almaya başlamıştır. Özel sağlık
kuruluşlarından hizmet almaya başlayan insanlar gördüklerini kamu sağlık
kuruluşlarında da aramaya başladı. Bu nedenle kamu sağlık kuruluşlarının hizmet
maliyetlerinde ki yükselen artışın en önemli nedeni özel sağlık kuruluşlarıdır.

Satın alma sürecinde yaşanan sıkıntıların bir nedeni de kamu sağlık

kuruluşlarının karışık ve düzeni eksik yapısıdır. Kamu Kurumlarındaki bu karışıklık
ülkemizin kısıtlı kaynaklarının heba olmasına neden olmaktadır. Sağlık
harcamalarının artışında sağlık anlamında bilgi sahibi olunması, ortalama yaşam
süresinin artması ve sağlık hizmetinin ulaşılabilir seviyeye gelmesi ile birlikte kimi
insanların bunları kötü niyetle kullanması sağlık giderlerini artırmıştır.

Sağlık giderlerinin azaltılmasının en büyük etkisi sağlık hizmetlerinin

devamlılığını sağlamasıdır. Kamu sağlık kuruluşlarında ki giderlerin azaltılması
yönünde çalışma yapılması için öncelikle ihtiyaç tespitinin doğru yapılması ve
bununda etkisiyle alınan ürünlerin ihtiyacı karşılamasıdır.

Kamu Hastaneler Birliğinin taşradaki birimi genel sekreterlikler olup

Türkiye'de bulunan 81 ildeki 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşları bünyesindedir.
Kamu hastaneleri birliği illerde genel sekreterlikleri nüfusuna göre yapılandırmış
nüfusu çok illerde birden fazla genel sekreterlikler kurulmasına, nüfusu az olan
illerde tek olarak kurulmasına karar vermiştir. Kamu hastaneleri kurumu kurulmadan
önce tüm hastaneler ihtiyaç duyduğu her türlü gerek malzeme gerekse hizmetlerini
kendi başlarına çeşitli satın alma uygulamalarını kullanarak temin ediyorlardı. Kamu
Hastaneler Kurumu Başkanlığı kurulunca illerde başkanlığa bağlı kurulan genel
sekreterlikler bünyesinden ihtiyaçları karşılanmaya başlanmıştır.

30
 İllerde genel sekreterlikler bünyesinde bulunan hastanelerin ihtiyaçlarını
karşılamak üzere ihaleye çıkılması için içlerinden genellikle en büyüğünü seçerek bu
hususta gerekli görevlendirmeyi yapmıştır. Hastane tarafından yapılan merkezi alım
ile temin edilen malzemeler tüm hastanelerin ihtiyaçlarına göre peyderpey dağıtımı
yapılmıştır.

Genel sekreterlikler tarafından yapılacak olan merkezi alımlar gerek iş

yükünden gerekse farklı nedenlerden dolayı ihtiyaçların zamanında yerine
getirilememesine neden olmuştur. Görülen lüzum üzerine zaman içinde genel
sekreterlikler bazı hastanelere yetki devri yaparak ihtiyaçların daha hızlı
karşılanmasını sağlamayı planlamışladır.

Hastaneler merkezi alımın ihtiyaç listesinde bulunmayan bir malzeme için

tıbbi hizmetler başkanlığına soracak ve eğer izin alırsa tıbbi hizmetlerin alınması
yönünde ki talimatıyla mali hizmetler başkanlığına gönderecek ve böylece satın alma
işlemleri başlamış olacak. Ancak mali hizmetler başkanlığı isterse kendi yapar isterse
ilgili hastaneye devredebilir.

Hastanelerin yararına tek tek alınmasındansa merkezi alım ile yapılan toplu
alımlar çok daha uygun fiyata temin edilir. Uygun fiyatla teminin haricinde yapılan
veya yapılacak olan tüm işlemlerin takibi kolaylıkla yapılacak ve alınacak
ihtiyaçların belli özelliklerde olması sağlanacaktır.

Merkezi satın almanın dezavantajlarından biride yeni yeni kurulmaya

başlayan genel sekreterliklerin uzman personel eksikliği olması nedenlerinden dolayı
istenilen zamanda ve yerde ihtiyaçların temini konusunda gecikmeler
yaşanabilmektedir.

Alımı teknik şartname ve talebe göre gerçekleştirilen malzemeler bazen

hastanelerde beğenilmemekte ve farklı kalitede malzemeler talep edilmektedir. Bu
gibi nedenlerden dolayı bazı ihtiyaçların temini için hastanelere yetkiler verilmiştir.

4.1. Merkezi Satın Alma Kavramı

4734 sayılı Kamu İhale Kanununun temel ilkeler başlıklı 5. Maddesinde

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit

31
muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve
zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla
sorumludur.” hükmü ile kanunun içeriği hakkında bilgi verilmek
istenmiştir.(www.mevzuat.gov.tr)

Kamu ihale kanunu kapsamındaki idarelerin kısıtlı kaynaklarla uygun, etkin

ve verimli kullanılmasıyla birlikte en doğru zamanda ve en az maliyetle karşılamaları
gerekir. 5018 sayılı “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda kısıtlı
kaynakların bölgesel kalkınma plan ve programlarıyla uyumlu kullanılması gerektiği
belirtilmektedir. Kamu kurum ve kuruluşları ortaya koydukları politikalarının
ihtiyaçlarını en az maliyetle yapması beklenir. Kamu kurum ve kuruluşları için elzem
olan bir konuda sunulan hizmetlerde saydamlık ve hesap verilebilir çalışmaların
yapılmış olmasıdır. Hesap verilebilirlikle mali kontroller birbiriyle doğrudan
bağlantılıdır.

Kamunun kısıtlı kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması için özellikle

sağlık kuruluşlarında merkezi satın alma ile tüm ihtiyaçlar tek elde toplanarak temin
edilmesi oldukça düzgün bir sistemdir. Daha öncede belirttiğimiz gibi toplu alımlarla
ilgili düzenlemeler “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu” çerçevesinde düzenlenen
“Çerçeve Anlaşma İhaleleri Uygulama Yönetmeliği” ile tanımlanmıştır.

663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu
Hastaneleri Birliği Kurumunu kurarak taşrada Kamu Hastaneleri Genel
Sekreterliklerini kurmuştur. Genel sekreterliklerde 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi
ve Kontrol Kanunu’na bağlı olarak idari hizmetler başkanlığı kurulmuştur. İdari
Hizmetler ilde ki genel sekreterliğe bağlı tüm birimlerin taleplerini toplayıp satın
alma işlemlerini yürütecektir. Satın alma işlemlerini yaparken de Kamu İhale
Kanununa bağlı olarak satın alma uygulamalarından ihtiyacını karşılayacak hangisi
ise onu tercih edip alımını gerçekleştirecektir.

Özellikle sağlıkta dönüşüm programı çerçevesinde düzenlenen 663 sayılı

Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname ile oluşturulan Mali Hizmetler Daire Başkanlıkları
tarafından ihtiyaçların zamanında planlanmaması, uygun teknik şartnamelerin
oluşturulamaması ve ihalelere zamanında çıkılamaması gibi gerekçelerle sağlık

32
hizmeti sunmakta olan hastanelerde büyük sıkıntılar doğmasına neden
olmuştur”(Özcan 2013).

Hizmetin aksamaması düşüncesiyle idarelerin birçoğu merkezi satın almaya

uymayarak farklı alım uygulamaları ile ihtiyaçlarını karşılama yoluna gitmiş olup
bunun sonucunda aynı malzemenin farklı fiyatlarla alınmasına neden olmuştur. Bu
gibi yollara gidilmesinin kurumlara aslında zararları vardır kurumlar kendi bütçe
disiplinlerini bozmakta hem de alımların hak edişlerinin belirli bir sürede yapılması
gerekliliğinden dolayı maddi sorunların çıkmasına sebep olabilmektedir.

4.2. Merkezi Alımlar İle İlgili Genelgeler

Sağlıkta Dönüşüm Programı ile 1. Ve 2. Basamak sağlık hizmetleri ayrılarak

satın alma uygulamalarının en çok kullanıldığı kurum Türkiye Kamu Hastaneleri
Kurumu ve taşrada genel sekreterlikler olmuştur. Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık
kuruluşlarında genellikle merkezi satın alma sistemine geçilmektedir. Kısıtlı kamu
kaynaklarının etkin ve verimli olarak kullanılmasının ve belli bir satın alma
standardının sağlanması amaçlanmış olup uygulama ile ilgili gerekli bilgilendirmeler
yapılmıştır.

Bakanlık çerçeve anlaşma ihalelerinde yaşanan gecikmeler iptallere müteakip

yapılan münferit sözleşmelerle ilgili genelge yayınlayarak kurumların dikkat etmesi
gerekenleri anlatmaktadır. Kamu sağlık kuruluşlarınca kullanılmakta olan çerçeve
anlaşma ve münferit sözleşme uygulamalarıyla ilgili alınan geri bildirimlere
istinaden bakanlıkça 2010 yılında kurumların stok seviyelerinin 3 ay üzerinden
değerlendirilmesine karar verilmiştir. Uygulanan bu çalışmalar neticesinde kamu
sağlık kurumlarının giderlerini ve bürokrasiyi azaltma noktasında etkili olduğu
anlaşılmıştır.

“Bu olumlu gelişmelerin yanında işlemlerin daha hızlı yürütülmesi amacıyla,

tıbbi sarf malzemesi, ilaç, serum, anti serum, aşı, ortez, protez gibi ihtiyaçların il
düzeyinde yapılan toplu çerçeve anlaşmalar ile karşılanmasının yanında il düzeyinde
yapılacak toplu alımlarla da karşılanabilmesine karar verilerek aşağıda belirtilen
hususlar düzenlenmiştir”. (Sağlık Bakanlığı 2011:27)

33
 4.2.1. Genel Esaslar

Bakanlık 05.04.2011 tarih ve 3431 sayılı genelgede toplu alım ve merkezi

satın almanın genel hususlarında dikkat edilmesi gereken iş ve işlemleri şöyle
özetlemiştir.

“İlgi genelgeler kapsamındaki söz konusu ihtiyaçlar, bundan sonra il

düzeyinde toplu olarak yapılacak “Çerçeve Anlaşma İhaleleri” ile karşılanabileceği
gibi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen ihale usulleriyle il düzeyinde
yapılacak toplu alımlarla da karşılanabilecektir.”(SGB-05.04.2011/3431)

Burada belirtilmek istenen genelge tarihinden itibaren kurumların

ihtiyaçlarını çerçeve anlaşma yöntemi ya da Kamu İhale Kanununda yazılı olan
uygulamalarla gerçekleştirilmesi istenmiştir. Ancak bu alımların toplu alım
yöntemiyle yapılması da istenmektedir.

“İl düzeyinde yapılacak söz konusu toplu alımlar, ilgi genelgeler

çerçevesinde kurulmuş olan Merkezi Satın Alma Birimleri tarafından yapılacaktır.”
(SGB-05.04.2011/3431)

“Bundan sonra istenildiği takdirde; Adana ve Bursa illerindeki kurumlar 2

(iki) gruba, İzmir ilindeki kurumlar 3 (üç) gruba, Ankara ilindeki kurumlar ise 5
(beş) gruba bölünerek söz konusu toplu alımlar yapılabilecektir. Bu illerdeki
kurumlar gruplara bölündüğü takdirde Sağlık Müdürleri toplu alım yetkilerini her
bir grupta satın alma kapasitesi yeterli olan bir hastanenin “Baştabibi”ne
devredebileceklerdir. İstanbul ilindeki kurumlar ise bundan önce olduğu gibi 10 (on)
grup halinde değerlendirilecektir.” (SGB-05.04.2011/3431)

Bu maddede satın alma birimlerinin illerde ne miktarda kurulabileceği

belirtilmiştir. İl genelinde ki büyük hastanelerin durumları dikkate alınarak kendi
kendilerine ihalelerini yapmaları konusunda yetki devri yapılabilecektir.

“Söz konusu toplu alımların; “Çerçeve Anlaşma İhaleleri” ile mi yoksa

Kanunda belirtilen ihale usulleri ile mi yapılacağına Merkezi Satın Alma
Birimlerinin ihale yetkilileri karar vereceklerdir.” (SGB-05.04.2011/3431)

“Merkezi Satın Alma Birimleri ihale yetkililerince toplu alımların kanunda

belirtilen ihale usulleri ile yapılmasına karar verildiği takdirde, ihale sonuçlandırılıp

34
sözleşmeler imzalanıncaya kadar doğacak ihtiyaçlar mevcut çerçeve anlaşmalar
kapsamında yapılacak münferit sözleşmelerle temin edilecektir.”

“Münferit sözleşme alımlarında geçerli teklif verilmemesi, verilen tekliflerin

komisyon tarafından ekonomik açıdan avantajlı teklif olarak değerlendirilmemesi,
ihale yetkilisince ihale kararının onaylanmayarak iptal edilmesi veya diğer
nedenlerle münferit sözleşmelerin gerçekleştirilememesi hallerinde, söz konusu
ihtiyaçlar her kurumun kendisi tarafından kanunda belirtilen diğer usullerle temin
edilebilecektir.” (SGB-05.04.2011/3431)

İlde merkezi satın alma tarafından yapılan yada yapılacak olan alımın geç
kalması yada iptal olması söz konusu olduğunda münferit sözleşme ile çözüme
kavuşturulacaktır. Bu yöntemle de ihtiyacın giderilememesi durumunda kurumlar
ciddi sıkıntılarla karşılaşmamak için Kamu İhale Kanununda bulunan diğer
uygulamaları hızlı bir şekilde tercih etmelidir.

“Çerçeve anlaşmaya dâhil olan kurumlarca yapılacak münferit sözleşme

alımları, bu kurumların talebi ve Merkezi Satın Alma Birimlerinin ihale yetkililerince
uygun görülmesi halinde Merkezi Satın Alma Birimlerince toplu münferit alım olarak
yapılabilecektir.” (SGB-05.04.2011/3431)

“Acil durumlarda ihtiyaçların kurumsal bazda temin edilmesinin her zaman

mümkün olduğu unutulmamalıdır.” (SGB-05.04.2011/3431)

“Münferit sözleşme alımları birkaç aylık ihtiyacı karşılayacak miktarda

yapılabileceği gibi 1 (bir) yıllık ihtiyacı karşılayacak şekilde de yapılabilecektir.”
(SGB-05.04.2011/3431)

“Diğer alımlarda olduğu gibi münferit sözleşme alımlarında da teslimat

programının Bakanlığımızın belirlediği “Azami Stok Miktarı ’nı aşmayacak şekilde
belirli periyotlar halinde belirlenmesi gerekmektedir.” (SGB-05.04.2011/3431)

Münferit sözleşmelerle kurumlar yıllık ihtiyaçlarını karşılayabilirler.

Kurumların burada dikkat etmesi gereken konu teslimat miktarının bakanlıkça
belirlenen “Azami Stok Miktarına” uygun şekilde yapılmasıdır. Kurumlar stok
miktarlarını üç aylık ihtiyacın üzerine çıkarmayacak olup münferit sözleşme ile bir
yıllık alınmış olsa da firmalardan malzemeler üçer aylık süreler halinde istenecektir.

35
 “İlde bulunan ağız ve diş sağlığı merkezleri ile hastanelerin ağız ve diş
sağlığı hizmetleri sunumuna dair ilgi genelgeler kapsamındaki ihtiyaçların alımları
için İl Sağlık Müdürlüklerinin satın alma kapasitesi yeterli olan bir Ağız ve Diş
Sağlığı Merkezi(ADSM) “Baştabibi ”ne yetki devri yapabileceği Bakanlığımızca
uygun görülmüştü. Bu bağlamda;

a) İlde bulunan ADSM ’ler ile hastanelerin ağız ve diş sağlığı hizmetlerine
ilişkin ihtiyaçları İl Sağlık Müdürlerinin yetki verdiği ADSM tarafından yapılacak
toplu alımlarla karşılanacaktır.

b) İl düzeyinde tek bir ADSM bulunuyor ve hastanelerce de ağız ve diş sağlığı

hizmetleri sunulmuyor ise bu ADSM ihtiyaçlarını kendisi karşılayabilecektir.

c) İstanbul ilinde bulunan ADSM ’ler ile hastanelerin ağız ve diş sağlığı
hizmetlerine ilişkin ilgi genelgeler kapsamındaki ihtiyaçlarının karşılanması için İl
Sağlık Müdürü, biri Anadolu yakasında diğeri de Avrupa yakasında olmak üzere
satın alma kapasitesi yeterli olan iki ADSM Baştabibine yetki devri yapabilecektir”
(SGB-05.04.2011/3431)

Ağız ve Diş sağlığı hastaneleri ile devlet hastanelerinde bulunan diş

polikliniklerinin satın alma uygulamaları hususunda izleyecekleri hususları
genelgede bu şekilde açıklanmıştır.

“İhtiyaçları tedarikçi bir kurum tarafından karşılanan bağlı kurumlar, il

düzeyinde yapılan toplu alımlar kapsamında alım yapmayacaklardır. Bu kurumların
ilgi genelgeler kapsamındaki ihtiyaçları bundan önce olduğu gibi bağlı olduğu
tedarikçi kurumlarca karşılanmaya devam edilecektir. (SGB-05.04.2011/3431)

Bazı kurumlarımız sunmuş olduğu hizmetlerin niteliği gereği bazı

malzemeleri ilde bulunan diğer kurumlara göre fazla miktarda kullanmaktadır. Söz
konusu malzemelere zaman zaman ihtiyaç duyan kurumlarımızın bu ihtiyaçlarını
fazla miktarda alım yapan kurumlardan; “Sağlık Hizmeti Sunan 4734 Sayılı Kamu
İhale Kanunu Kapsamındaki İdarelerin Teşhis Ve Tedaviye Yönelik Olarak
Birbirlerinden Yapacakları Mal Ve Hizmet Alımlarına İlişkin Yönetmelik” ile
uygulamaya ilişkin Bakanlığımız genelgeleri çerçevesinde temin edebileceği
unutulmamalıdır” (SGB-05.04.2011/3431)

36
 Sağlık hizmetinin aciliyeti, hayati oluşu gibi durumlardan dolayı kurumlar
merkezi satın almaya dâhil olsa bile ihtiyaç duydukları malzemeleri kurumdan ayrı
olarak alabileceklerdir.

“İl Sağlık Müdürlükleri, ilgi genelgeler gereği toplu alımlarla karşılanması

zorunlu tutulan(tıbbi sarf malzemesi, ilaç, serum, anti serum, ası, ortez, protez gibi)
malzemelerin dışında kalan diğer mal ve hizmet alımları için de isterlerse il
düzeyinde toplu alıma çıkabilmektedirler. Toplu alımlarla karşılanması zorunlu
tutulan söz konusu malzemelerin dışında kalan diğer mal ve hizmet alımlarının da
“Merkezi Satın Alma Birimlerin ”ce karşılanması uygun görüldüğü takdirde İl
Sağlık Müdürlerinin “Merkezi Satın Alma Birimlerine yetki devri yapabileceği
unutulmamalıdır” (SGB-05.04.2011/3431)

4.2.2.Toplu Alımlar

Bakanlıkça yayınlanan genelgede toplu alımların nasıl ve kimin yapacağını,

örneklerle açıklamıştır.

Toplu alımlarda; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve bu kanuna dayanılarak

hazırlanan ikincil mevzuat hükümlerine göre hareket edilmesi gerekmekle beraber,
aşağıda belirtilen hususlara da dikkat edilmesi gerekmektedir. (SGB-
05.04.2011/3431)

“İlgili mevzuatta ihale yetkilisince yapılması öngörülen tüm işlemler İl Sağlık

Müdürlerince, yetki devri yapılmışsa yetki devri yapılan Hastane veya Ağız Diş
Sağlığı Merkezi Baştabiplerince yapılacaktır. Söz konusu kişiler toplu alımla ilgili
yetkilerini yardımcılarına devredebileceklerdir. (SGB-05.04.2011/3431)

Merkezi Satın Alma Birimlerince gerekli rekabetin sağlanması, toplu alımın

getireceği fiyat avantajlarından faydalanılması ve ihtiyaçların zamanında
karşılanabilmesi amacıyla; il düzeyinde ihtiyaçlar kurum bazında değil ürün bazında
birleştirilerek birim fiyat teklif almak suretiyle gerçekleştirilecektir” (SGB-
05.04.2011/3431)

Söz konusu genelgede toplu alımı gerçekleştirilen malzemelerin alımı ve

ihtiyaç sahibi olan kurumlara dağıtımı örnekle açıklanmıştır.

37
 “A, B, C, D kurumlarının “X” ilaç talepleri birleştirilerek ihale dokümanı
hazırlanacak ve “Birim Fiyat Teklif Cetvelinde” bir kalem olarak yer alacaktır.
Dolayısıyla “X” ilacını A, B, C, D kurumları aynı yükleniciden aynı fiyata almış
olacakladır. Birleştirilip bir kalem olarak ihaleye çıkılan “X” ilacından hangi
kuruma ne kadar teslim edileceği hususu ihale dokümanın ilgili bölümlerinde ve
eklerinde belirtilecektir” (SGB-05.04.2011/3431)

Merkezi satın alma tarafından alımı yapılan hastanelerin sorumlulukları

anlatılmış olmakla birlikte şartnamelerin çok önemli olduğu açıklanmıştır.

Bilindiği üzere toplu olarak yapılan ihale sonucunda imzalanan çerçeve

anlaşmalar idarelere alım yapma yükümlülüğü getirmemektedir. Bununla birlikte
4734 sayılı Kanunda belirtilen diğer ihale usullerine göre yapılacak toplu alımlar
sonucunda imzalanan sözleşmeler idareye alım yapma yükümlülüğü getirdiği
unutulmamalıdır. 4734 sayılı Kanunda belirtilen diğer ihale usullerine göre
yapılacak toplu alımlarda, birden fazla kurum adına tek sözleşme imzalanmakta ve
yükleniciler ile kurumlar arasında ortaya çıkacak ihtilaflar sonucunda sözleşme feshi
söz konusu olduğunda sözleşmenin tümü feshedileceğinden;

Aynı sözleşme kapsamında alım yapan kurumlarca muayene ve kabul

işlemlerinde farklı değerlendirmeler yapılmasına bağlı oluşabilecek ihtilafların
önlenmesi için teknik şartnamelerin, mümkün olduğu ölçüde adına alım yapılacak
olan kurumların uzman personelinin katılımıyla oluşturulacak komisyonlar
marifetiyle hazırlanması, ihale komisyonlarına mümkün olduğu ölçüde adına alım
yapılacak olan kurumlardan uzman üye görevlendirilmesi önem arz etmektedir”.
(SGB-05.04.2011/3431)

Genelgede anlatılan konulardan biride iş artışı ve eksilişi konusudur.

Kurumlar imzaladığı sözleşmeye istinaden artışı yapılan malzemelerin taleplere göre
teslimatının ve ödemelerin ilgili kurumlara nasıl yansıyacağı ve muayene kabullerine
ilişkin konular ayrıntılı bir biçimde anlatılmıştır.

İş artışları konusu şu şekilde açıklanmıştır.

“İdare ile yüklenici arasında imzalanan sözleşmede belirlenen miktarların

yasal iş artısı ve iş eksilişi oranları dâhilinde alınma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu
nedenle ihtiyaç tespitinin doğru yapılmasının çok önemli olduğu ve adına alım

38
yapılan her kuruma teslim edilecek miktarın ihale dokümanlarının ilgili
bölümlerinde ayrı ayrı belirtilmesi gerektiği unutulmamalıdır.” (SGB-
05.04.2011/3431)

İhtiyaçların merkezi satın alma ile alınmasına müteakip alıma dahil olan
kurumların bütçede ki ödenek miktarını belirlemesi, ne kadar ödenek aktaracağı ve
hangi bütçe kaleminden ödeyeceği gibi hususları açıklamıştır.

“Kurumların ihtiyaç talepleri doğrultusunda Merkezi Satın Alma

Birimlerince hesaplanan yaklaşık maliyete göre, hangi kurumdan (döner sermaye
işletmesinden) ne kadar ödenek kullanılacağının ihale onay belgesinin kullanılabilir
ödenek tutarı bölümünde ayrı ayrı belirtilmesi gerekmektedir. Tip idari şartnameye
ve sözleşmeye söz konusu alımlara ilişkin bedellerin her bir döner sermaye işletmesi
bütçesinin ilgili kaleminden ödeneceğine dair hüküm konulması, ayrıca ödeme
saymanlıklarının belirtilmesi gerekmektedir.” (SGB-05.04.2011/3431)

Merkezi satın alma tarafından yapılan alım dosyalarının birer nüshası

onaylanarak gönderilir. Muayene kabul komisyonu iş ve işlemlerini kurumlar kendi
bünyesinde yürütürler.

Kurumların ödemelerini ne şekilde yapacağı konusu şu şekilde açıklanmıştır.

“Toplu alımlarda alım bedellerinin her döner sermaye işletmesinin kendi

bütçesinden karşılanması gerekmektedir. Bu nedenle yükleniciler tarafından
sözleşme ediminin yerine getirilmesi sonucunda yapılacak ödemelere ilişkin
işlemlerin, toplu alımla ihtiyacı karşılanan her bir döner sermaye işletmesinin
gerçekleştirme görevlilerince yapılarak harcama yetkilileri tarafından onaylanması
gerekmektedir.” (SGB-05.04.2011/3431)

Sözleşme devri veya feshi gibi işlemler sözleşme imzalayan kurumlarca

işleme alınır.

4.2.3. Münferit Sözleşme Alımları

Merkezi satın alma tarafından gerçekleştirilen çerçeve anlaşmada bulunan

hastaneler tarafından münferit sözleşme ile gerçekleştirilecek alımlar kurumların
talebi merkezi satın alma tarafından toplu olarak yapılması halinde;

39
 “Toplu olarak yapılacak münferit sözleşme alımlarında; kullanılabilir
ödeneğin belirlenmesi, muayene kabul işlemleri ve hak edişlerin ödenmesi gibi
hususlarda genelgenin “B- Toplu Alımlar” başlığı altında yapılan açıklamalara
dikkat edilmesi gerekmektedir. (SGB-05.04.2011/3431)

Merkezi Satın Alma Birimlerince yapılacak olan toplu münferit alımlar,

kurumlardan çerçeve anlaşma ihalesi için alınan miktarlara göre yapılmayacaktır.
Kurumların ihtiyaç konusunda ve miktarlarında değişiklik olabileceğinden münferit
alım yapılmadan önce tekrar talep alınması gerekmektedir. Alım yapılacak toplam
miktarların çerçeve anlaşmada yer alan toplam miktarları aşmamasına dikkat
edilecektir.” (SGB-05.04.2011/3431)

Bakanlık tarafından 2009 yılında yayınlanan genelgeni geçerliliğinin devam

ettiği şöyle açıklanmıştır.

“23/07/2009 tarihli ve 2009/45 Sıra Nolu Genelge ve 23/11/2009 tarihli ve

2009/71 Sıra Nolu Genelge hükümlerinin, bu genelgeye aykırı hükümleri hariç olmak
üzere hala geçerli olduğunun bilinmesi,

Bu genelgede yer alan düzenlemelerin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerinde ve bu kanunlara
dayanılarak Kamu İhale Kurumunca hazırlanan ikincil mevzuatta yapılacak
değişikliklere aykırı hale gelmesi halinde geçersiz kalacağının bilinmesi
gerekmektedir”. (SGB-05.04.2011/3431)

4.3. Merkezi Satın Almada Uygulanabilecek Yöntemler

Bakanlıkça daha önce tarif edilen bu uygulama illerde ki kamu sağlık

kuruluşlarının yapısal değişikliklerinden ötürü pratikte mutlaka farklı davranışlar
gözlenecektir. Taşrada kurulan merkezi satın alma birimleri kimi yerde tek kimi
yerde daha fazla hastanede kurulmuş olmakla birlikte kamu hastaneleri genel
sekreterliklerinde de kurulmuştur.

Taşrada bahsettiğimiz bu farklılıklar nedeniyle satın alma aşamaları da yani

ihtiyaç tespit, alımın sonuçlandırılması ve muayene kabul işlemlerinde de farklı
yollar izlenmektedir. Bu yöntemlerden birkaçını şöyle açıklayalım.

40
 4.3.1. Sekreterliklerce yapılan alım yöntemi

Kamu hastaneleri sekreterliğine gönderilen taleplere istinaden alım yapılır.

Muayene kabul işlemleri ya genel sekreterlik bünyesinde ya da ihtiyacı alınan kamu
sağlık kuruluşunda muayene kabul komisyonlarca yapılmaktadır.

Şekil 4. Merkezi satın alma birinci satın alma süreci

Kaynak: Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlıkta Verimlilik Sempozyumu,

Kamu Hastaneleri Birliklerinde Satın alma Süreçleri 2014/2

4.3.2. Kamu sağlık kurumunca yapılan alım yöntemi

Kamu hastaneler birliği sekreterliğine gönderilen talepler sekreterlikçe uygun

görülen bir kamu sağlık kurumuna alımı için gönderilir ve aynı zamanda muayene
kabul, taşınır gibi işlemlerin tümü o kurum tarafından yapılır.

41
 Şekil 5. Merkezi satın alma ikinci satın alma süreci

Kaynak: Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlıkta Verimlilik Sempozyumu,

Kamu Hastaneleri Birliklerinde Satın alma Süreçleri 2014/2

4.3.3. Talep cinsine göre yapılan alım yöntemi

Bu yöntemde genel sekreterliklere gönderilen talepler kendi içlerinde

gruplandırılarak yani kadın doğum hastaneleri, eğitim ve devlet hastaneleri gibi
gruplar yapılarak genel sekreterlik bünyesinde ya da uygun gördüğü bir kamu sağlık
kuruluşunda tüm işlemleri yürütülür.

42
 Şekil 6. Merkezi satın alma üçüncü satın alma süreci

Kaynak: Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu Sağlıkta Verimlilik Sempozyumu,

Kamu Hastaneleri Birliklerinde Satın alma Süreçleri 2014/2

4.3.4. Yetki devri ile yapılan alım yöntemi

Kurumlar ihtiyaçlarını kendi içinde satın alma ve muayene gibi süreçleri

gerçekleştirerek sonuçlandırır. Bu uygulamada kurumların kendi bünyesinde
kullandığı malzemeleri karşılamak için kullanır. Bu uygulamada satın alma
yetkisinin devri o kuruma devredilmiştir.

43
 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

5. KAMU SAĞLIK KURULUŞLARINDA SATIN

ALMA SİSTEMİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLERE
YÖNELİK ARAŞTIRMA

5.1. Araştırmanın Amacı

Araştırmada ana gaye; Sağlık Bakanlığı bünyesinde bulunan 1. ve 2.

Basamak sağlık hizmeti sunan, Sağlıkta Dönüşüm Programları ile yeniden
düzenlenen İl Sağlık Müdürlüğü, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ve Türkiye Kamu
Hastaneler Birliği Kurumlarının sağlık hizmet giderlerini aşağı çekmesi, kamu kıt
kaynaklarını etkin ve faydalı olarak harcaması, personelin mevzuat hakkında bilgi
sahibi olması, kurum taleplerinin gerçekçi koşullarda ve sürede sağlanması için satın
alma uygulamalarının sonuçlandırılması sürecinde beklenen etkinliğe ulaşıp
ulaşmadığını araştırmak, problemler ve çözüm önerilerini kamu sağlık kuruluşlarında
ki satın alma personelinin görüşleri doğrultusunda ortaya çıkarmaktır. Araştırma
soruları;

- Kamu Sağlık Kuruluşlarında satın alma uygulamaları maliyetlerin

düşürülmesi doğrultusunda yürütüldü mü?

- Kamu Sağlık Kuruluşlarında satın alma talepleri yerinde ve zamanında

doğru koşullarda yerine getirildi mi?

-Satın alma uygulamalarında mevzuattan kaynaklanan aksaklıklar nelerdir?

-Satın Alma Uygulamalarının kusurlu ve noksan tarafları bulunuyor mu?

Bulunuyorsa nelerdir, çözüm yolları nelerdir?

5.2. Araştırmanın Önemi

Son zamanlarda gelişen teknoloji ile sağlıkta birçok yenilikte yayılmaya

başlamış olup insanları daha iyiye ve son uygulamaları aramaya, talep etmeye

44
yönlendirmiştir. Son yıllarda özel sektörün sağlığa hızlı bir giriş yapmasıyla
Türkiye’de ve dünyada sektörde pastadan pay alarak söz hakkına sahip olmak
istemektedir. Özel sağlığın kendi içinde yaşadığı rekabet ile ortaya çıkan hastane
otelciliği sağlık hizmeti alan kişilerde daha kaliteliyi, teknolojiyi ve gelişmiş olanı
bulma arzusuyla farklı bir anlayışa geçmiştir. Bu durumla birlikte insanlar aynı
arayış ve beklentiyi kamu sağlık kuruluşlarında da bulma arzusuna girmiş ve verilen
hizmetlerin sorgulanmasına neden olmuştur. Bu sebepten ötürü de kamu sağlık
kuruluşları da değişim sürecine hızlı bir şekilde girmek zorunda kalmıştır

Kamu sağlık kurumları ile özel sağlığın yaşadığı rekabet neticesinde kamuda
giderler oldukça artmıştır. Kamuda ki bu gider artışı bütçe için sıkıntı oluşturacağı
düşünülerek farklı yol ve çözümler aranmaya itmiştir.

Bu düşünceyle Sağlık Bakanlığı Kamu İhale Kurumu ortak bir çalışma

yaparak il genelinde merkezi alım yapılarak sağlık giderlerinin düşürülmesi
amaçlanmıştır. Özel sağlık ile rekabet içine girecek olan kamu sağlık kurumlarının
giderlerini düşürmesi oldukça önemlidir. Tüm bu nedenler ışığında kamu sağlık
kuruluşlarının satın alma uygulamalarını başarılı uygulayıp uygulamadığı, mevzuat
kaynaklı eksiklikler ve giderlerin düşürülüp düşürülmediği yönünde çalışılacaktır.

5.3. Araştırmanın Varsayımları

Çalışmada asıl olarak mevzuat aksaklıkları konusunda katılımcıların algıları

araştırılmıştır. Bu kapsamda ankette alınan demografik verilere göre satın alma
aksaklıkları arasında farklılık olup olmadığı incelenmek istenmiştir. Böylelikle şu
hipotezler oluşturulmuştur:

H0: Satın alma görevlilerinin cinsiyetlerine göre satın alma süreçlerine

bakışlarında farklılık yoktur.

H1: Satın alma görevlilerinin cinsiyetlerine göre satın alma süreçlerine

bakışlarında farklılık vardır.

H0: Mevzuattan kaynaklı problemlerin satın alma süreçlerine etkisi yoktur

(Süreçte farklılık meydana getirmemiştir).

45
 H1: Mevzuattan kaynaklı problemlerin satın alma süreçlerine etkisi vardır
(Süreçte farklılık meydana getirmiştir).

H0: Satın alma görevlilerinin eğitim düzeyine göre satın alma süreçlerine
bakışlarında farklılık yoktur.

H1: Satın alma görevlilerinin eğitim düzeyine göre satın alma süreçlerine
bakışlarında farklılık vardır.

H0: Satın alma görevlilerinin çalışma yılına göre satın alma süreçlerine
bakışlarında farklılık yoktur.

H1: Satın alma görevlilerinin çalışma yılına göre satın alma süreçlerine
bakışlarında farklılık vardır.

5.4. Araştırmanın Sınırlılıkları

Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen Antalya ilinde yapılan Mali Mevzuat

Eğitimine katılan Türkiye’de ki tüm İl Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü
ve Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği satın alma biriminde çalışan kişilerle
sınırlandırılmıştır. Eğitime katılan kişilerin tamamına anket formu dağıtılmıştır ve bu
açıdan tüm Türkiye’de belirtilen kurumlardaki satın alma işini yapan personelin
kapsanması sebebiyle tam sayıma uygun bir çalışma olması planlanmıştır. Ancak
dağıtılan anket formlarından 76 âdeti analize uygun olarak seçilmiştir. Çalışmanın
veri seti kolayda örnekleme yöntemine göre seçilmiştir.

5.5. Veri Toplama Aracı

Anket tekniği ile araştırmada veri toplanmıştır. Araştırma konusu olan Kamu
sağlık kuruluşlarında satın alma uygulamaları ve karşılaşılan sorunlar çözüm
önerileri ile ilgili yapılan literatür taramasında daha önce kullanılan bir anket
bulunamamıştır. Anket bu araştırma için ilk kez hazırlanmış ve hazırlanırken uzman
görüşlerinden yararlanılmıştır.

Anket çalışması başlıca iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde

katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini belirlemeye yönelik ve mesleki faaliyet
sürelerini belirlemeye yönelik 8 soru bulunmaktadır. İkinci bölümde ise Merkezi

46
Satın Alma Sisteminin etkinliğini belirlemeye yönelik 17 soru yer almaktadır. Anket
toplam 25 sorudan oluşmaktadır. Ankette ikinci kısımda bulunan sorular 5’li Likert
şeklinde hazırlanmış olup, Hiç Katılmıyorum (1), Katılmıyorum (2), Kararsızım (3),
Katılıyorum (4), Tamamen Katılıyorum (5) olarak kodlanmış ve puanlanmıştır.

5.6. Araştırmanın Bulguları

Bu bölümde anket ile elde edilen veriler analiz edilerek elde edilen bulgulara
yer verilmiştir.

Çalışmada kullanılan yöntemler istatistiksel varsayımlara göre belirlenmiştir.

Öncelikle katılımcıların demografik özelliklerini ortaya koymak amacıyla frekans
tablosu hazırlanmıştır. Sorulara verilen cevapların frekans ve yüzdeleri hesaplanarak,
cevaplar hakkında genel bir kanıya ulaşılmaya çalışılmıştır. Verilerin güvenilirliğini
belirleyebilmek için Cronbach’s Alpha testi ile anket güvenilirlik katsayısı
hesaplanarak güvenilirliği düşüren sorular çalışmadan çıkartılmıştır. Güvenilirlik
analizi akabinde verilerin, dağılımlarının normalliği Kolmogorov-Smirnov Z testi ile
sınanmıştır. Test sonucunda ölçek dağılımının normal dağılıma uygun olduğu
anlaşılmıştır (p>0,05). Buna göre katılımcıların satın alma uygulamalarının
etkinliğini değerlendirmede demografik verilere göre farklı olup olmadığını
belirlemede; ikili kategorili karşılaştırmalar için Bağımsız Örneklem t Testi, ikiden
fazla kategorili karşılaştırmalarda ise F Testi uygulanmıştır. F testi sonucunda
farklılık bulunması halinde Tukey Testi ile hangi gruplar arasında fark olduğu ispat
edilmiştir. Demografik verilerin kendi aralarındaki farklılığını ortaya koymak
amacıyla Ki-Kare Testi uygulanmıştır. Sonuçların değerlendirilmesi %95 güven
seviyesinde hazırlanmıştır.

47
 5.6.1. Araştırmaya Katılan Çalışanların Kişisel Özelliklerine İlişkin
Bulgular

Çalışmaya katılımcıların demografik verilerinin frekans ve yüzdelerinin

hesaplanması ile başlanılmıştır. Tablo 1’de yer alan bilgiler katılımcıların ankette yer
alan demografik özelliklerinin özeti niteliğindedir.

Tablo 1. Demografik Verilerin Frekans Tablosu

Frekans Yüzde
Cinsiyet Erkek 60 78,9
Kadın 16 21,1
Yaş 21-30 17 22,4
31-40 35 46,1
41-50 19 25,0
51 Ve Üstü 5 6,6
Eğitim Durumu Lise Ve Dengi 4 5,3
Ön lisans 10 13,2
Lisans 46 60,5
Yüksek lisans ve Doktora 16 21,1
Çalıştığı Kurum Kamu Hastaneler Birliği Genel 8 11,3
Sekreterliği
Halk Sağlığı Müdürlüğü 43 60,6
İl Sağlık Müdürlüğü 20 28,2
Satın Alma 1 Yıldan Az 18 24,0
Çalışma Yılı 1-5 Yıl 38 50,7
6-10 Yıl 12 16,0
10 Yıldan Fazla 7 9,3
Total 75 100,0
Kurumda Çalışma 1 Yıldan Az 5 6,6
Yılı 1-5 Yıl 34 44,7
6-10 Yıl 10 13,2
10 Yıldan Fazla 27 35,5
Uzmanlaşmış Evet 70 92,1
Personel Eksikliği Hayır 6 7,9
Satın Alma Evet 48 71,6
Uygulamalarında Hayır 19 28,4
ki Mevzuat Total 67 100,0
Kaynaklı
Aksaklık
Açıklamalı soruya Fazla Değişiklik 5 16,7
en çok verilen Prosedür Fazlalığı 4 13,3
cevaplar Muğlak İfadeler 7 23,3
Uygulama Kanun Farklılığı 14 46,7

48
 Tablo 1’de demografik veriler yer almaktadır. Cinsiyet kategorilerinde
katılımcıların 60 kişi ile %78,9’luk bir bölümü erkeklerden oluşmaktadır. Yaş
kategorilerinde ise katılımcıların yarısına yakını %46, 1’lik bir yüzde ile 31-40 yaş
arası oluşturmaktadır. Katılımcıların eğitim durumları incelendiğinde ise yarıdan
fazlasını %60,5’lik bir yüzdeyle lisans mezunları oluşturmaktadır. Katılımcıların
çalıştıkları kurumlar incelendiğinde ise Halk Sağlığı müdürlüğünde çalışanların oranı
%60,6’lık bir yüzdeye sahiptir. Katılımcıların çalışma yılları dikkate alındığında ise
1-5 yıl arası çalışanların toplam çalışan katılımcıların yarısını yani %50,7’lik bir
yüzdeyi oluşturmaktadır. Kurumda çalışma yılı dikkate alındığında ise 1-5 yıl ve
üzeri çalışanların oranı toplamda %93,4’lük gibi büyük bir yüzdeyi oluşturmaktadır.
Katılımcıların personel eksikliğine evet diyenler 70 kişi ile %92,1’lik bir yüzdeyi
oluşturmaktadır. Katılımcıların 48 kişi ile %71,62lik bir yüzdesi mevzuatta bir
aksaklık olduğunu düşünmektedirler. Aksaklığın sebebi sorulduğunda ise 14 kişi ile
%46,7’lik bir yüzde uygulama kanun farklılığından kaynaklandığını
düşünmektedirler.

49
 Sorulara verilen cevapların frekans ve yüzdelik değerleri Tablo 2’de yer
almaktadır. Yapılan hesaplamalara göre sorulara cevap verme yüzdesi %97,14 olarak
belirlenmiştir. Dolayısıyla bilgi kaybından söz edilmemektedir. Analize, soruların
mevcut haliyle (5’li likert) devam edilmesi gerek bilgi kaybının az olması gerekse
uygulanacak tekniklerin yetersizleşmemesi sebebiyle uygun görülmüştür.

Tablo 2. Sorulara Verilen Cevapların Frekans ve Yüzde Değerleri

Hiç Tamamen
Soru Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum
Katılıyorum Ortalama Sd.
No Sapma
N % N % N % N % N %
S1 3 4,1 5 6,8 30 40,5 29 39,2 7 9,5 3,43 0,908
S2 3 4,1 10 13,5 40 54,1 17 23,0 4 5,4 3,12 0,859
S3 8 10,8 17 23,0 32 43,2 16 21,6 1 1,4 2,80 0,951
S4 8 10,8 20 27,0 20 27,0 19 25,7 7 9,5 2,96 1,164
S5 5 6,8 7 9,5 14 18,9 25 33,8 22 29,7 3,71 1,196
S6 8 10,8 12 16,2 25 33,8 27 36,5 2 2,7 3,04 1,039
S7 0 0,0 11 14,9 12 16,2 31 41,9 19 25,7 3,79 0,999
S8 23 31,1 17 23,0 16 21,6 11 14,9 7 9,5 2,49 1,327
S9 21 28,4 19 25,7 19 25,7 13 17,6 2 2,7 2,41 1,158
S10 13 17,6 11 14,9 32 43,2 15 20,3 3 4,1 2,78 1,089
S11 6 8,1 9 12,2 18 24,3 29 39,2 12 16,2 3,43 1,148
S12 26 35,1 24 32,4 16 21,6 5 6,8 3 4,1 2,12 1,097
S13 13 17,6 15 20,3 26 35,1 17 23,0 3 4,1 2,76 1,120
S14 3 4,1 0 0,0 13 17,6 32 43,2 25 33,8 4,04 0,949
S15 5 6,8 8 10,8 28 37,8 24 32,4 9 12,2 3,32 1,048
S16 1 1,4 4 5,4 20 27,0 34 45,9 15 20,3 3,78 0,880
S17 8 10,8 18 24,3 21 28,4 20 27,0 7 9,5 3,00 1,159

Katılımcıların anket sorularına verdikleri cevapların ortalamalarına

bakıldığında soru 12 nin en düşük ortalamaya (2,12) sahip olduğu görülmektedir.
Aksi şekilde soru 14 e ise katılımcıların oldukça yüksek seviyede onayı (4,04) söz
konusudur. Sorulara verilen cevapların standart sapma değerleri ile ilgili sorudaki
tutarlılık hesaplanabilmektedir. Bu açıdan sorular incelendiğinde soru 2 ye verilen
cevaplarda katılımcıların daha tutarlığı olduğu; soru 8 e verilen cevaplarda ise daha
tutarsız olduğu anlaşılmaktadır. Bu yorumu ifadelere verilen cevaplardaki yüzdelik
oranların belirli ifadelerde toplanması ya da tüm ifadelere hemen hemen eşit şekilde
yayılması şeklinde bakmak mümkündür (Tablo2).

50
 Tablo 3. Anket Güvenilirlik Sonuçları

Cronbach's Soru Çıkartılan

Alpha Sayısı Sorular
,617 17 -
,722 16 s6
,751 15 s5
,784 14 s7
,798 13 s17
,811 12 s16
,823 11 s15
,828 10 s4
,836 9 s3

Tablo 3’te ölçeğin güvenilirlik analizi yapıldığında 17 sorulan oluşan ölçek

için ilk sonuç %61 güven aralığındadır. Ölçekteki tüm değişkenlerin birbirleriyle
tutarlı olduğu anlamına gelmektedir. Bu güven düzeyi literatürde kabul görülen bir
düzeydedir. Ancak ölçek sorularından bir kaçının çıkarılması durumunda ölçeğin
güvenilirliğinin artacak olması birkaç ölçek ifadenin analizden çıkarılması bizce
uygun bulunmuştur. Öncelikle ölçek sorularından s6 “Kamu ihale mevzuatındaki ilan
süreleri sağlık sektörü için uygundur” çıkartılmıştır. Bu ölçeğin çıkartılması güven
aralığını %72’ye çıkartmıştır. Ancak ölçek sorularından s5 “Kurumların
ihtiyaçlarının merkezi alımlarla karşılanması maliyet ve işgücü verimliliğini
artırmaktadır” in çıkartılması durumunda ölçek güvenilirliği %75’e çıkartmıştır.
Daha sonra tablo incelendiğinde s7 “Satın alma mevzuatından kaynaklanan bürokrasi
satın alma sürecini uzatmaktadır” ölçek sorusu çıkartılması durumunda güven
aralığının %78’e çıkacak olması s7 sorusunu ölçekten çıkartmamızı gerektirmektedir.
Ancak ölçek sorularından s17’nin“Pazarlık usulü daha etkin bir rekabet ortamı
oluşturarak fiyat avantajı sağlamaktadır” çıkartılması durumunda ölçek güvenilirliği
%79 çıkarmaktadır. Tablo incelenmesi sonucunda s16 “Açık ihale alım yöntemi daha
uygun maliyetle mal ve hizmet alımı sağlamaktadır” ölçek sorusunun çıkarılması
sonucunda güven aralığı %81 çıkmıştır. Ölçek sorularından s15’in “Doğrudan temin
alım yöntemi daha uygun maliyetle mal ve hizmet alımı sağlamaktadır” çıkarılması
güven aralığını %82,3 çıkartmaktadır. Ölçek sorularından s4’ün “Kamu ihale kanunu
acil durumlarda ihtiyaç duyulan malzemelerin zamanında teminine uygundur”
çıkarılması ölçek güvenilirliğini %82,8 yükseltmiştir. Son olarak ölçek sorularından

51
 s32’ün “ Satın alma yöntemleri ile istenilen kalitedeki ürünler satın alınabilmektedir”
çıkartılması güven aralığını %83’ e çıkartmıştır. Bu sonuç toplam 9 sorudan oluşan
ölçeğin güvenilirliğinde “güvenilir” aralığında yer almaktadır.

Bağımsız örneklem t testi sonuçlarındaki anlamlılık değerlerinden iki farklı

adet olduğu görülmektedir. Bunun sebebi, ortalama farklılığını ölçmek için
değişkenlere test yapıldığında olası bir farklılığın sadece ortalama farklılığından ya
da kategorilerdeki varyansın çok yüksek olmasından kaynaklanıp kaynaklanmadığını
ortaya koymaktadır. Bu sebeple Tablo 4’deki sonuçlarda öncelikle Levene Varyans
Eşitliği Testindeki anlamlılık değerini yorumlamak gerekmektedir. Eğer anlamlılık
değeri 0,05 değerinden büyük ise kategoriler arasında eşit varyans vardır ve t testi
sonucundaki ilk anlamlılık değerine bakılması gerekmektedir. Ancak Levene varyans
eşitliği testindeki anlamlılık değeri 0,05 değerinden küçük ise kategoriler arasında
varyans farklılığı vardır ve t testi sonucundaki ikinci anlamlılık değerine bakılması
gerekmektedir.

Tablo 4. Cinsiyet, Personel Eksikliği, Mevzuat Aksaklığı Değişkenlerine

Göre t Testi Sonuçları

Levene Varyans Eşitliği

t-test for Equality of Means
Testi

95% Güven Aralığı

Standart
Serbestlik Ortalama Farkı
F Anlamlılık t Anlamlılık Hata
Derecesi Farkı
Farkı
En Düşük En Yüksek

Eşit
Varyans ,044 ,835 2,331 72 ,023 ,45259 ,19419 ,06547 ,83971
Varsayımı
Cinsiyet Eşit
Olmayan
Varyans
2,144 21,588 ,044 ,45259 ,21105 ,01442 ,89075
Varsayımı
Eşit
Varyans ,180 ,673 -3,486 72 ,001 -,97930 ,28094 -1,53934 -,41926
Varsayımı
Personel
Eksikliği Eşit
Olmayan
Varyans
-2,925 5,599 ,029 -,97930 ,33478 -1,81291 -,14570
Varsayımı
Eşit
Varyans ,066 ,797 -3,540 64 ,001 -,63743 ,18004 -,99711 -,27775
Varsayımı
Mevzuat
Aksaklığı Eşit
Olmayan
Varyans
-3,601 34,607 ,001 -,63743 ,17700 -,99690 -,27796
Varsayımı

Tablo 4 incelendiğinde bağımsız örneklem t testi sonucu yer almaktadır.

52
 Significance (sig.) değeri 0,05’ten küçük olduğundan (sig=0,023<0,05)
cinsiyete göre gruplar arasında anlamlı fark vardır. Ortalamalara bakıldığında analiz
sonucunun desteklendiği görülmektedir. Erkekler=3 “kararsızım” derken, Kadınlar=2
“katılmıyorum” ifadesini kullanmışlardır.

Significance (sig.) değeri 0,05’ten küçük olduğundan (sig=0,001<0,05)

personel eksikliğine göre gruplar arasında anlamlı fark vardır. Ortalamalara
bakıldığında analiz sonucunun desteklendiği görülmektedir. Satın Alma
Uygulamaları konusunda uzmanlaşmış personel eksikliği söz konusu mudur?
Sorusunda evet=3 diyenler kararsız kalırken, hayır=4 diyenler katılıyorum şeklinde
cevap vermişlerdir.

Significance (sig.) değeri 0,05’ten küçük olduğundan (sig=0,001<0,05)

mevzuat aksaklığına göre gruplar arasında anlamlı fark vardır. Ortalamalara
bakıldığında evet=3 diyenler kararsızım derken, hayır=4 diyenler katılıyorum
şeklinde cevap verdikleri görülmekte dolayısıyla analizler de sonucu
desteklemektedir.

53
 Tablo 5. Demografik Değişkenlere ve İş Değişkenlerine Göre F Testi
Sonuçları

Kareler Serbestlik Kareler

F Anlamlılık
Toplamı Derecesi Ortalaması

Grup İçi 3,172 3 1,057 2,213 ,094

Gruplar
Yaş 33,447 70 ,478
Arası

Toplam 36,619 73

Grup İçi 1,110 3 ,370 ,730 ,538

Gruplar
Eğitim 35,509 70 ,507
Arası

Toplam 36,619 73

Grup İçi ,960 2 ,480 ,949 ,392

Gruplar
Kurum 33,886 67 ,506
Arası

Toplam 34,847 69

Grup İçi 2,612 3 ,871 1,767 ,162

Gruplar
Çalışma Yılı 34,005 69 ,493
Arası

Toplam 36,617 72

Grup İçi 4,347 3 1,449 3,143 ,031

Kurum Gruplar
32,273 70 ,461
Çalışma Yılı Arası

Toplam 36,619 73

Grup İçi ,249 3 ,083 ,133 ,940

Aksaklık Gruplar
16,277 26 ,626
Sebebi Arası

Toplam 16,527 29

Significance (sig.) değeri 0,05’ten büyük olduğundan (sig=0,094>0,05) yaşa

göre gruplar arasında anlamlı fark yoktur. 51 yaş ve üzeri çalışanlar 4=Katılıyorum
cevabı verirken, diğer gruplar 3=kararsızım şeklinde cevap vermişlerdir.

54
 Eğitim durumuna göre de Significance (sig.) değeri 0,05’ten büyük
olduğundan (sig=0, 538>0,05) göre gruplar arasında anlamlı fark bulunamamıştır.
Tüm gruplar 3=kararsızım şeklinde cevap vermişlerdir.

Katılımcılar çalıştığı kuruma göre analiz edildiğinde Significance (sig.) değeri

0,05’ten büyük olduğundan (sig=0,392>0,05) göre gruplar arasında anlamlı fark
görülmemiştir ve tüm gruplar 3=kararsızım demiştir.

Yukarıdaki tabloya göre yalnızca Kurum Çalışma Yılına göre gruplar

arasında anlamlı fark bulunmuştur. Significance (sig.) değeri 0,05’ten küçük
(sig=0,031<0,05) olarak saptanmıştır.

Tablo 6. Kurum Çalışma Yılını Göre Tukey Testi Sonuçları

(I) (J)
Ortalama
Standart 95% Güven Aralığı
Farkı (I- Anlamlılık
kurum.çalışma.yılı kurum.çalışma.yılı Hata Alt Sınır Üst Sınır
J)
1-5 yıl -,02153 ,32652 ,948 -,6728 ,6297
1 yıldan az 6-10 yıl ,54444 ,37190 ,148 -,1973 1,2862
10 yıldan fazla -,22716 ,33058 ,494 -,8865 ,4322
1 yıldan az ,02153 ,32652 ,948 -,6297 ,6728
1-5 yıl 6-10 yıl ,56597 ,24599 ,024 ,0754 1,0566
10 yıldan fazla -,20563 ,17743 ,250 -,5595 ,1482
1 yıldan az -,54444 ,37190 ,148 -1,2862 ,1973
6-10 yıl 1-5 yıl -,56597 ,24599 ,024 -1,0566 -,0754
10 yıldan fazla -,77160 ,25135 ,003 -1,2729 -,2703
1 yıldan az ,22716 ,33058 ,494 -,4322 ,8865
10 yıldan fazla 1-5 yıl ,20563 ,17743 ,250 -,1482 ,5595
6-10 yıl ,77160 ,25135 ,003 ,2703 1,2729

Tablo 6 incelendiğinde kurum çalışma yılı değişkeni ortalama farklarının

kategoriler arası incelenmesi sonucunda 1-5 yıl çalışan grup ile 6-10 yıl çalışan grup
arasında anlamlı bir farklılık hesaplanmıştır (p<0,05), 1-5 yıl çalışan grup 6-10 yıl
arası çalışan gruptan yaklaşık 0,5 puan daha büyüktür. Ayrıca 6-10 yıl arasında
çalışan grup ile 10 yıldan fazla çalışan grup arasında anlamlı bir farklılık
gözlemlenmiştir (p<0,05), 10 yıldan fazla çalışan grup 6-10 yıl arası çalışan gruptan
yaklaşık 0,7 puan daha büyüktür.

6-10 yıl ile 1-5 yıl arasında fark var. 6-10 yıl arasında çalışanlar
2=Katılmıyorum demiş, 1-5 yıl arasında çalışanlar 3=Kararsızım demişlerdir.

55
 6-10 yıl ile 10 yıldan fazla çalışanlar arasında da anlamlı fark olduğu
görülmüştür. 6-10 yıl aralığında çalışanlar 2=Katılmıyorum derken, 10 yıldan fazla
çalışanlar 3=Kararsızım demiştir.

1 yıldan az çalışanlar arasında ise fark çıkmamıştır.

Tablo 7. Cinsiyet-Yaş Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi

Sonuçları

Yaş
Değişken Kategori İstatistik p
21-30 31-40 41-50 51 ve üstü
n 15 31 9 5
Erkek
% 25 52 15 8
Cinsiyet 0,001
n 2 4 10 0
Kadın
% 13 25 63 0

Cinsiyete göre yaşlarda farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle

incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 7incelendiğinde oluşan farklılığın 41-50 yaş
grubundaki kadınların erkeklerden oransal olarak daha fazla olmasından
kaynaklandığı anlaşılmaktadır.

Tablo 8. Cinsiyet,Yaş-Eğitim Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare

Analizi Sonuçları

Eğitim
Değişken Kategori İstatistik Lise Ve Yüksek Lisansve P
Ön Lisans Lisans
Dengi Doktora
n 4 8 37 11
Erkek
% 7 13 62 18
Cinsiyet 0,545
n 0 2 9 5
Kadın
% 0 13 56 31
n 0 3 13 1
21-30
% 0 18 76 6
n 1 4 22 8
31-40
% 3 11 63 23
Yaş 0,193
n 3 3 7 6
41-50
% 16 16 37 32
n 0 0 4 1
51 ve üstü
% 0 0 8% 20

56
 Cinsiyete göre eğitim durumunda farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 8incelendiğinde tüm eğitim seviyelerinde
oransal olarak erkekler kadınlardan daha yüksek bir yüzdeye sahipken ”yükseklisans
ve doktora” grubunda kadınlar oransal olarak erkeklerden daha kalabalıktır. Yaşa
göre eğitim durumunda farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna
göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 8 incelendiğinde tüm yaş seviyelerinde oransal olarak lisans
mezunlarının diğerlerine göre daha kalabalık olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo 9. Cinsiyet,Yaş,Eğitim-Kurum Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-

Kare Analizi Sonuçları

Kurum
Değişken Kategori İstatistik Kamu Hastaneler Halk Sağlığı İl Sağlık p
Birliği Genel
Müdürlüğü Müdürlüğü
Sekreterliği
n 5 36 15
Erkek
% 9 64 27
Cinsiyet 0,355
n 3 7 5
Kadın
% 20 47 33
n 1 10 5
21-30
% 6 63 31
n 3 21 8
31-40
% 9 66 25
Yaş 0,901
n 3 9 6
41-50
% 17 50 33
n 1 3 1
51 Ve Üstü
% 20 60 20
n 0 2 2
Lise Ve Dengi
% 0 50 50
n 1 8 1
Ön lisans
% 10 80 10
Eğitim 0,212
n 3 27 11
Lisans
% 7 66 27
Yüksek lisans n 4 6 6
Ve Doktora % 25 38 38

Cinsiyete göre kurum türlerinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle

incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 9incelendiğinde “kamu hastaneler birliği genel

57
sekreterliği” ve “il sağlık müdürlüğü” kurumlarında kadınların oransal olarak
erkeklerden daha kalabalıktır. “halk sağlığı müdürlüğü” kurumunda ise oransal
olarak erkekler kadınlardan daha kalabalıktır ancak her hangi bir farklılık
oluşturmamaktadır. Yaşa göre kurum türlerinde farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 9incelendiğinde “halk sağlığı
müdürlüğü” kurumunda çalışanlar tüm yaş gruplarında oransal olarak diğer
kurumlardan çalışanlardan daha kalabalıktır ancak her hangi bir farklılık
oluşturmamaktadır. Eğitime göre kurum türlerinde farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 9 incelendiğinde “halk sağlığı
müdürlüğü” kurumunda çalışanlar tüm eğitim gruplarında oransal olarak diğer
kurumlardan çalışanlardan daha kalabalıktır ancak her hangi bir farklılık
oluşturmamaktadır.

58
 Tablo 10. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum-Çalışma Yılı Değişkenleri Çapraz
Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları

Çalışma Yılı
Değişken Kategori İstatistik 1 Yıldan 1-5 6-10 10 Yıldan p
Az Yıl Yıl Fazla
n 10 31 12 6
Erkek
% 17 53 20 10
Cinsiyet 0,025
n 8 7 0 1
Kadın
% 50 44 0 6
n 4 11 2 0
21-30
% 24 65 12 0
n 8 19 8 0
31-40
% 23 54 23 0
Yaş 0,013
n 5 6 2 5
41-50
% 28 33 11 28
n 1 2 0 2
51 Ve Üstü
% 20 40 0 40
n 0 0 2 2
Lise Ve Dengi
% 0 0 50 50
n 1 8 0 0
Ön lisans
% 11 89 0 0
Eğitim 0,007
n 14 23 5 4
Lisans
% 30 50 11 9
n 3 7 5 1
Yüksek lisans Ve Doktora
% 19 44 31 6
Kamu Hastaneler Birliği Genel n 3 2 2 1
Sekreterliği % 38 25 25 13
n 6 25 7 4
Kurum Halk Sağlığı Müdürlüğü 0,66
% 14 60 17 10
n 5 10 3 2
İl Sağlık Müdürlüğü
% 25 50 15 10

Cinsiyete göre çalışma yıllarına göre farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 10incelendiğinde kadınların 1 yıldan az çalışma
kategorisinde kadınlar erkeklere oranla daha kalabalıktır. Diğer kategorilerde ise
erkeklerin oranının daha yüksek olduğu hesaplanmıştır. Yaşa göre çalışma yıllarına
göre farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler
arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 10
İncelendiğinde 41-50 yaş ve 51 ve üstü yaş gruplarının 10 yıldan daha fazladır

59
kurumda çalışıyor olması oransal olarak diğer gruplardan daha kalabalıktır. 21-30 ve
31-40 yaş gruplarında 10 yıldan fazla çalışan kişi olmadığından dolayı
farklılaşmaktadır. Eğitime göre çalışma yıllarına göre farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 10incelendiğinde lise mezunlarının
oransal olarak çalışma yılları daha fazladır. Buna karşı lisan, yüksek lisans ve
doktora mezunların oransal olarak çalışma yılları daha az olması farklılık olarak
görülmektedir. Kuruma göre çalışma yıllarına göre farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 10 incelendiğinde kurumlara göre
çalışma yıllarında 1-5 yıl çalışanlar oransal olarak diğer çalışma yılı kategorilerinden
daha kalabalıktır.

60
 Tablo 11. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı-Kurum Çalışma Yılı
Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları

Kurum Çalışma Yılı

Değişken Kategori İstatistik 1 Yıldan 1-5 6-10 10 Yıldan p
Az Yıl Yıl Fazla
n 4 29 8 19
Erkek
% 7 48 13 32
Cinsiyet 0,566
n 1 5 2 8
Kadın
% 6 31 13 50
n 0 15 2 0
21-30
% 0 88 12 0
n 3 16 6 10
31-40
% 9 46 17 29
Yaş <0,001
n 2 2 2 13
41-50
% 11 11 11 68
n 0 1 0 4
51 Ve Üstü
% 0 20 0 80
n 0 0 0 4
Lise Ve Dengi
% 0 0 0 100
n 0 7 0 3
Ön Lisans
% 0 70 0 30
Eğitim 0,104
n 4 22 8 12
Lisans
% 9 48 17 26
Yüksek Lisans Ve n 1 5 2 8
Doktora % 6 31 13 50
Kamu Hastaneler n 0 2 2 4
Birliği Genel
Sekreterliği % 0 25 25 50

Kurum Halk Sağlığı n 4 22 4 13

0,317
Müdürlüğü % 9 51 9 30
n 0 8 2 10
İl Sağlık Müdürlüğü
% 0 40 10 50
n 2 7 5 4
1 Yıldan Az
% 11 39 28 22
n 2 21 2 13
1-5 Yıl
Çalışma % 5 55 5 34
0,119
Yılı n 1 3 3 5
6-10 Yıl
% 8 25 25 42
n 0 2 0 5
10 Yıldan Fazla
% 0 29 0 71

Cinsiyete göre çalışma yıllarında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle

incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık

61
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 11incelendiğinde kadınların cinsiyete göre
kadınlarda 10 yıl ve daha fazla çalışma yıllarında en kalabalık grup olduğu
görülmektedir ancak herhangi bir farklılık hesaplanmamıştır. Yaşa göre kurum
çalışma yıllarında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre
değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür
(p<0,05). Tablo 11incelendiğinde 10 yıldan fazla çalışanların ileri yaş grubunda
olduğu daha az çalışma yılı olanların ise gen ve orta yaş grubunda olduğu
anlaşılmaktadır. Eğitime göre kurum çalışma yıllarında farklılık olup olmadığı ki-
kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak
anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 11incelendiğinde tüm eğitim
gruplarında 1-5 yıl kurum çalışma yılarında oransal olarak diğer kurum çalışma
yıllarından daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık görülmemiştir. Kuruma göre
kurum çalışma yıllarında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir.
Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı
görülmüştür (p>0,05). Tablo 11incelendiğinde kuruma göre çalışma yıllarında
oransal olarak en kalabalık grubu 10 yıl ve daha fazla çalışanlar oluşturmaktadır.
Çalışma yılına göre kurum çalışma yıllarında farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
bir farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 11incelendiğinde çalışma yılına
göre 10 yıl ve üzeri kurum çalışma yılı kategorisi oransal olarak diğer kategorilerden
daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılığa rastlanılmamıştır.

62
 Tablo 12. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı-
Personel Eksikliği Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları
Personel Eksikliği
Değişken Kategori İstatistik P
Evet Hayır
n 56 4
Erkek
% 93 7
Cinsiyet 0,442
n 14 2
Kadın
% 88 13
n 16 1
21-30
% 94 6
n 32 3
31-40
% 91 9
Yaş 0,867
n 17 2
41-50
% 89 11
n 5 0
51 Ve Üstü
% 100 0
Lise Ve n 4 0
Dengi % 100 0
n 9 1
Ön Lisans
% 90 10
Eğitim n 43 3 0,804
Lisans
% 93 7
Yüksek n 14 2
Lisans Ve
% 88 13
Doktora
Kamu n 8 0
Hastaneler
Birliği Genel % 100 0
Sekreterliği
Kurum 0,233
Halk Sağlığı n 41 2
Müdürlüğü % 95 5
İl Sağlık n 17 3
Müdürlüğü % 85 15
n 17 1
1 Yıldan Az
% 94 6
n 33 5
1-5 Yıl
% 87 13
Çalışma Yılı 0,366
n 12 0
6-10 Yıl
% 100 0
10 Yıldan n 7 0
Fazla % 100 0
n 4 1
1 Yıldan Az
% 80 20
n 31 3
1-5 Yıl
Kurum % 91 9
0,59
Çalışma Yılı n 10 0
6-10 Yıl
% 100 0
10 Yıldan n 25 2
Fazla % 93 7

Cinsiyete göre personel eksikliğinde göre farklılık olup olmadığı ki-kare

analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı

63
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 12incelendiğinde personel eksikliğine
evet işaretleyen grup oransal olarak hayır işaretleyen gruba oranla daha kalabalıktır
ancak herhangi bir farklılık hesaplanmamıştır. Yaşa göre personel eksikliğinde
farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler
arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo
12incelendiğinde personel eksikliğine evet işaretleyen yaş kategorileri oransal olarak
hayır işaretleyen gruba oranla daha kalabalıktır ancak herhangi bir faklılık
hesaplanmamıştır. Eğitime göre personel eksikliğinde farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 12incelendiğinde personel eksikliğine
evet işaretleyen eğitim kategorileri oransal olarak hayır işaretleyen eğitim grubuna
oranla daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık hesaplanmamıştır. Kuruma göre
personel eksikliğinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna
göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 12incelendiğinde personel eksikliğine evet işaretleyen kurumların
oransal olarak hayır işaretleyen gruba oranla daha kalabalıktır ancak herhangi bir
farklılık hesaplanmamıştır. Çalışma yılına göre personel eksikliğinde farklılık olup
olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel
olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 12incelendiğinde
personel eksikliğine evet işaretleyen çalışma yılları kategorileri oransal olarak hayır
işaretleyen çalışma yılları kategorilerine oranla daha kalabalıktır ancak herhangi bir
farklılık hesaplanmamıştır. Kurum çalışma yılına göre personel eksikliğinde farklılık
olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında
istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo
12incelendiğinde personel eksikliğine evet işaretleyen kurum çalışma yılı
kategorileri oransal olarak hayır işaretleyen kurum çalışma kategorilerine oranla daha
kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık hesaplanmamıştır.

64
 Tablo 13. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı,
Personel Eksikliği- Mevzuat Aksaklığı Değişkenleri Çapraz Tablosu ve Ki-Kare
Analizi Sonuçları
Mevzuat Aksaklığı
Değişken Kategori İstatistik p
Evet Hayır
Erkek n 38 19
% 67 33
Cinsiyet 0,031
Kadın n 10 0
% 100 0
n 12 5
21-30
% 71 29
n 22 10
31-40
% 69 31
Yaş 0,057
n 13 1
41-50
% 93 7
n 1 3
51 Ve Üstü
% 25 75
n 2 2
Lise Ve Dengi
% 50 50
n 5 3
Ön Lisans
% 63 38
Eğitim 0,684
n 30 10
Lisans
% 75 25
Yüksek Lisans n 11 4
Ve Doktora % 73 27
Kamu Hastaneler n 4 2
Birliği Genel
% 67 33
Sekreterliği
Kurum Halk Sağlığı n 30 9 0,526
Müdürlüğü % 77 23
İl Sağlık n 12 7
Müdürlüğü % 63 37
n 10 3
1 Yıldan Az
% 77 23
n 25 10
1-5 Yıl
% 71 29
Çalışma Yılı 0,955
n 8 4
6-10 Yıl
% 67 33
n 5 2
10 Yıldan Fazla
% 71 29
n 3 1
1 Yıldan Az
% 75 25
n 19 11
1-5 Yıl
Kurum Çalışma % 63 37
0,477
Yılı n 8 1
6-10 Yıl
% 89 11
n 18 6
10 Yıldan Fazla
% 75 25
n 45 17
Evet
% 73 27
Personel Eksikliği 0,548
n 3 2
Hayır
% 60 40

65
 Cinsiyete göre mevzuat aksaklığında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 13 incelendiğinde mevzuat aksaklığına evet
şıkkını işaretleyen hem erkek hem de kadın gruplar arasında herhangi bir anlamlı
farklılık görülmektedir. Mevzuat eksikliğine sadece erkek grupların hayır şıkkını
işaretlemesine rağmen kadın grubunda hayır şıkkını işaretlenmemesi bir farklılık
olarak hesaplanmıştır. Yaşa göre mevzuat aksaklığında farklılık olup olmadığı ki-
kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak
anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p<0,05). Tablo 13 incelendiğinde mevzuat
aksaklığına evet şıkkını işaretleyen grubun oransal olarak hayır şıkkını işaretleyen
gruptan daha kalabalıktır. Bu nedenle evet ve hayır şıkkını işaretleyenler arasında
herhangi bir anlamlı farklılık görülmektedir. Eğitime göre mevzuat aksaklığında
farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler
arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo
13 incelendiğinde mevzuat eksikliği var şıkkını işaretleyen kategorilerin oransal
olarak hayır şıkkını işaretleyen kategorilerden daha kalabalıktır ancak iki grup
arasında herhangi bir anlamlı farklılık bulunmamıştır. Kuruma göre mevzuat
aksaklığında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre
değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 13 incelendiğinde mevzuat aksaklığına evet şıkkını işaretleyen
kurumların hayır şıkkını işaretleyen kurumlara oranla daha kalabalıktır ancak
herhangi bir anlamlı farklılık hesaplanamamıştır. Çalışma yılına göre mevzuat
aksaklığında farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre
değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 13 incelendiğinde mevzuat aksaklığına evet şıkkını işaretleyen
çalışma yılı kategorileri oransal olarak hayır şıkkını işaretleyen çalışma yılı
kategorilerine göre daha kalabalıktır. Ancak kategoriler arasında herhangi bir anlamlı
farklılık görülmemiştir. Kurum çalışma yılına göre mevzuat aksaklığında farklılık
olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında
istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 13
incelendiğinde mevzuat aksaklığına evet şıkkını işaretleyen kurum çalışma yılı
kategorileri oransal olarak hayır şıkkını işaretleyen kurum çalışma yılı kategorilerine

66
göre daha kalabalıktır ancak kategoriler arasında herhangi bir farklılık
gözlemlenmemiştir. Personel eksikliğine göre mevzuat aksaklığında farklılık olup
olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel
olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 13 incelendiğinde
personel eksikliğine evet diyenlerin ve mevzuat aksaklığına evet şıkkını işaretleyen
kategoriler oransal olarak hayır şıkkını işaretleyen kategorilere göre daha kalabalıktır
ancak herhangi bir anlamlı farklılığa rastlanılmamıştır.

67
 Tablo 14. Cinsiyet, Yaş, Eğitim, Kurum, Çalışma Yılı, Kurum Çalışma Yılı,
Personel Eksikliği, Mevzuat Aksaklığı-Mevzuat Aksaklığı Sebebi Değişkenleri
Çapraz Tablosu ve Ki-Kare Analizi Sonuçları

Satın Alma Uygulamalarında

mevzuattan kaynaklanan aksaklıklar
Değişken Kategori İstatistik Uygulama p
Fazla Prosedür Muğlak
Kanun
Değişiklik Fazlalığı İfadeler
Farklılığı
n 4 3 6 11
Erkek
% 17 13 25 46
Cinsiyet 0,974
n 1 1 1 3
Kadın
% 17 17 17 50
n 1 1 2 3
21-30
% 14 14 29 43
n 2 3 2 6
31-40
% 15 23 15 46
Yaş 0,888
n 2 0 3 4
41-50
% 22 0 33 44
n 0 0 0 1
51 Ve Üstü
% 0 0 0 100
n 0 0 2 0
Lise Ve Dengi
% 0 0 100 0
n 0 0 1 2
Ön Lisans
% 0 0 33 67
Eğitim 0,251
n 3 2 2 10
Lisans
% 18 12 12 59
Yüksek Lisans n 2 2 2 2
Ve Doktora % 25 25 25 25
Kamu Hastaneler n 1 1 1 0
Birliği Genel
% 33 33 33 0
Sekreterliği
Kurum Halk Sağlığı n 3 1 3 10 0,448
Müdürlüğü % 18 6 18 59
İl Sağlık n 1 2 3 3
Müdürlüğü % 11 22 33 33
n 1 2 1 0
1 Yıldan Az
% 25 50 25 0
n 3 1 3 10
1-5 Yıl
% 18 6 18 59
Çalışma Yılı 0,269
n 0 1 1 3
6-10 Yıl
% 0 20 20 60
n 1 0 2 1
10 Yıldan Fazla
% 25 0 50 25
n 3 1 4 4
1-5 Yıl
% 25 8 33 33
Kurum Çalışma n 0 1 1 2
6-10 Yıl 0,722
Yılı % 0 25 25 50
n 2 2 2 8
10 Yıldan Fazla
% 14 14 14 57
n 5 4 6 12
Evet
Personel % 19 15 22 44
0,699
Eksikliği n 0 0 1 2
Hayır
% 0 0 33 67
n 5 4 7 13
Evet
Mevzuat % 17 14 24 45
0,757
Aksaklığı n 0 0 0 1
Hayır
% 0% 0% 0% 100%

68
 Cinsiyete göre aksaklık sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 14incelendiğinde aksaklık sebebinde
“uygulama kanun farklılığı” şıkkını işaretleyen kadınlar oransal olarak erkeklerden
daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir. Yaşa göre aksaklık
sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre
değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde aksaklık sebebinde “uygulama kanun farklılığı”
şıkkını işaretleyen yaş kategorileri diğer kategorilere göre oransal olarak daha
kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir. Eğitime göre aksaklık
sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre
değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde aksaklık sebebinde “uygulama kanun farklılığı”
şıkkını işaretleyen eğitim kategorilerinin diğer aksaklık sebebini işaretleyen
kategorilere göre oransal olarak daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık
gözlemlenmemiştir. Kuruma göre aksaklık sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare
analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı
farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde aksaklık sebebinde
“uygulama kanun farklılığı” şıkkını işaretleyen kurumsal kategorilerin diğer
kategorilere göre oransal olarak erkeklerden daha kalabalıktır ancak herhangi bir
farklılık gözlemlenmemiştir. Çalışma yılına göre aksaklık sebebinde farklılık olup
olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel
olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde
aksaklık sebebinde “uygulama kanun farklılığı” şıkkını işaretleyen çalışma yılı
kategorileri diğer sebebi işaretleyen çalışma yılı kategorilere göre oransal olarak
erkeklerden daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir. Kurum
çalışma yılına göre aksaklık sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde aksaklık sebebinde
“uygulama kanun farklılığı” şıkkını işaretleyen kurum çalışma yılı kategorileri diğer
sebebi işaretleyen kurum çalışma yılı kategorilere göre oransal olarak erkeklerden
daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir. Personel

69
eksikliğine göre aksaklık sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle
incelenmiştir. Buna göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
olmadığı görülmüştür (p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde aksaklık sebebinde
“uygulama kanun farklılığı” şıkkını işaretleyen personel eksikliğinde hayır şıkkını
işaretleyen grubun evet şıkkını işaretleyen gruba göre oransal olarak daha
kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir. Mevzuat aksaklığına
göre aksaklık sebebinde farklılık olup olmadığı ki-kare analiziyle incelenmiştir. Buna
göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür
(p>0,05). Tablo 14 incelendiğinde mevzuat aksaklığında evet şıkkını işaretleyen
aksaklık sebebi gruplarının mevzuat aksaklığında hayır şıkkını işaretleyen gruba göre
oransal olarak daha kalabalıktır ancak herhangi bir farklılık gözlemlenmemiştir.

70
 6. SONUÇ VE ÖNERİLER

İşletmelerin en büyük amaçları kuruluşuyla birlikte kar etmek ve ettikleri

karla işletmenin yaşamını sürdürebilmesini sağlamaktır. Kar amacı güden bu yapılar
üretimi artırırken giderlerini de asgariye çekmeye çalışırlar. Müşteri memnuniyeti ilk
sırada yer alan önemli konulardandır. Müşterinin memnun olması için sunulan mal
ve hizmetleri uygun mekân, süre, sağlamlık, fiyat bakımından en iyi şekilde temin
etmeleri gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken bu konuların ışığında yapılacak
düzgün bir çalışma ile kurulacak satın alma birimi işletme için oldukça faydalı
olacaktır. Rekabet edebilmek için satın alma birimleri çağımızda hem özel hem de
kamu sağlık kuruluşları için etkin kullanılması gereken yapılardır.

Sağlık kuruluşlarında kullanılan malzemelerin talep edilen koşullarda yerine

getirilmesi oldukça önemlidir. Çünkü sağlık ertelenemez ve hayatidir. Bu süreçte
yaşanacak her hangi bir sıkıntı geri dönüşü olmayan olayların yaşanmasına neden
olacaktır. Sağlık sektöründe ki kamunun payına bakıldığında aslında satın almanın ne
kadar önem verilmesi gereken bir alan olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Yerinde ve
zamanında yapılması gerekenlerin, uygulaması zor kanunlarla yapılması oldukça
güçtür. Ortalama yapılacak bir ihalenin talep, yaklaşık maliyeti çalışması, ilan
edilmesi, sözleşme davet, sözleşme aşaması gibi yapılması gerekenler
düşünüldüğünde 45-50 günü bulmaktadır. Kamuda uygulanan sağlık hizmetleri
düşünüldüğünde hem saniyelerle yarışılması hem de hizmet sunulan kişi sayısı
düşünüldüğünde satın almanın çok dikkatli ve özenli bir şekilde düzenlenmesi
gerekmektedir.

Merkezi satın alma sisteminden önce kamu sağlık kuruluşlarında her yer
kendi başına satın alma gerçekleştirmekteydi. Yapılan bu uygulama ile kamunun
kısıtlı kaynaklarının etkin kullanımı noktasında sorunlar yaşamasına neden olmuştur.
Alınan malzemelerin kalite ve standart noktasında farklılıklar ortaya çıkmasına
neden olmuştur. Nüfusu on bin (10.000)’ den aşağıda kalan yerlerde kamu sağlık
kuruluşlarında satın alma birimlerinde çalışacak kişilerin bulunması zor olmakta ve
alıma çıkılan malzeme için firma bulunmasının zorluğunun yanında, alınan
malzemenin ya kalitesiz olmasına ya da piyasadan çok yüksek fiyatla alınmasına

71
neden olmaktaydı. Bu nedenlerden dolayı merkez ve ilçe arasında sunulan sağlık
hizmeti arasında büyük farklar oluşmaktaydı.

Bu araştırmada asıl amaç Kamu Sağlık Kuruluşlarında Satın Alma

uygulamaları ve karşılaşılan sorunların belirlenmesidir. Bu amaçla Sağlık Bakanlığı
bünyesinde İl Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Kamu Hastaneleri
Birliğinde satın alma gerçekleştiren Kamu İhale Mevzuatı Eğitimi ne katılan
katılımcılar üzerinde anket uygulanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmada ortaya çıkan
veriler istatistiki yollarla çözümlenmiştir. Yapılan çözümlemede elde edilen bulgular
yorumlanmaya çalışılmıştır.

Elde edilen bulgular doğrultusunda katılımcıların sosyo demografik

özelliklerine bakıldığında;

Katılımcıların yüzde 79’unu erkeklerin oluşturduğu görülmektedir. Eğitim

yönünden yüzde 60’ının lisans mezunu olduğu anlaşılmaktadır.

Çalışanların yüzde 46 ile 31-40 yaş aralığında çalışanlar içinde ilk sırada
olduğu görülmektedir.

Çalıştığı kurum yönünden katılımcılar incelendiğinde halk sağlığında

çalışanların ortalama yüzde 61 oranında olduğu ve bunu sırasıyla il sağlık ve kamu
hastaneleri birliğinde çalışanların takip ettiği görülmektedir.

Katılımcıların satın alma birimlerinde çalışma yıllarına göre bakıldığında ise

yarısının 1-5 yıllık aralığında olduğu görülmüştür.

Katılımcıların yüzde 92 si kurumda uzmanlaşmış personel eksikliği

olduğumu düşünmektedir.

Sonuç olarak bu çalışmaya katılanlar satın alma uygulamalarının giderlerin

düşürülmesi, mal ve hizmetin kalitesinin seviyesinin yükselmesi, kamu sağlık
kuruluşlarında sağlık hizmetinin standarda bağlanmasında, kısıtlı kamu
kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması için gerekli görmektedir. Ayrıca eğitim
seviyesi arttıkça satın alma uygulamasının kullanıcılar tarafından sahiplenilmesi ve
kullanımı aynı yönde artış göstermektedir. Satın alma uygulaması yapan kamu sağlık
kuruluşu çalışanlarının beraber aynı seviyede eğitim görmesinin satın alma
uygulamalarının daha etkin, daha verimli ve belli bir standardın sağlanması noktasını

72
ortaya çıkaracağı anlaşılmaktadır. Ankete katılanlar gerçekleştirilecek eğitimlerin
profesyoneller tarafından yani işin çıkış noktası olan Kamu İhale Kurumundan
gelecek kişilerle yapılmasının etkili olacağı düşünülmektedir.

Açık uçlu soruya verilen cevaplar dikkate alındığında ihale mevzuatının ihale
aşamasında ki süreleri bakımından ve değişik bir şekilde yoruma açık tanımlar
nedeniyle üzerinde çalışma yapılmasının tüm kullanıcılar için yararlı olacağı
belirtilmiştir. Son olarak açık uçlu sorulara verilen cevaplardan biriside kamu sağlık
kuruluşları arasındaki uyumun yeterli düzeyde ya da hiç olmamasıdır. Bu konunun
da tekrar ele alınarak tüm paydaşların daha aktif ve paylaşımcı olmaları
istenmektedir.

Yapılan analize bakıldığında Tablo 4 ‘te cinsiyet, personel eksikliği, mevzuat

aksaklığı değişkenleri ile anket ortalamaları karşılaştırıldığında anlamlı bir sonuç
olduğu anlaşılmıştır.(p>0,05)

Tablo 5 ‘te yaş, eğitim, kurum, çalışma yılı, kurum çalışma yılı, aksaklık
sebebi değişkenleri ile ortalama arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Ancak
kurum çalışma yılı ile anket ortalaması arasında anlamlı farklılık olduğu
saptanmıştır.(p=0,031<0,05)

73
 KAYNAKÇA

AKALIN Sedat (1971) Tedarik ve Malzeme Yönetimi, E.Ü.İ.T.B.F., Yeni yol

Matbaası İzmir, 1971.

AKGÜL Aydın (2006) Devlet İhale Kanunu’ndan Kamu İhale Kanunu’na, Danıştay
Dergisi, Sayı:111,Ankara, 2006, s.11.

BAYHAN Mustafa (2005) Tedarik Zinciri Yönetimi ve Örnek Bir Uygulama,

Yayımlanmış. (2005)

EREN Erol (1998) Yönetim ve Organizasyon, Beta Yayınevi, 5. baskı, İstanbul,

1998.

EROĞLU Yasemin (2013) “Merkezi Satın Alma Birimlerince Yapılan İhalelerin

Daha Kısa Sürede Sonuçlanabilmesi” Eğitim Sunusu, 2013

KAĞNICIOĞLU Celal Hakan (2007) Tedarik Zinciri Yönetiminde Tedarikçi

Seçimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2007.

MÜFTÜOĞLU Tamer (1994) İşletme İktisadı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1994.

ÖZCAN Faruk (2013) “Merkezi Satın Alma Değerlendirmesi” Merkezi Satın Alma
Daire Başkanlığı Çalışmaları, Ankara, 2013.

TENGİLİMOĞLU Dilaver (1996) Hastanelerde Malzeme Yönetimi Teknikleri,

Sader Yayınları, Ankara, 1996.

TURŞUCU Mehmet (2011) Kamu Harcama Hukuku Çerçevesinde Kamu Alımları

ve Türkiye’deki Uygulamalar (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel
Üniversitesi, Isparta.

UZ Abdullah (2005) Kamu İhale Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.

UZ Abdullah (2008)“İhale Konusu Hukuki İşlemler Bakımından 4734 Sayılı Kamu

İhale Kanunu’nun Kapsamı ve Gelir/Hasılat Paylaşımı Uygulaması, Ankara
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:57, Sayı:1, s.183-223, 2008.

74
UZ Abdullah (2006) “Kamu Alımlarında Rekabetin Sağlanması ve Korunması: İlgili
Düzenlemeler ve Uygulamalar Işığında Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, TİSK
Akademi, Cilt.1, Sayı:2, s.129-151, 2006.

İnternet Kaynakları:

Ağ Hukuk Bürosu, (2013),http://www.aghukuk.org/makale-detay.php?id=143.

(12.05.2015).

Ankara Üniversitesi, http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/163.pdf

EYMEN Erman (2007) Tedarik Zinciri

Yönetimi,<http://kisi.deu.edu.tr/ozkan.tutuncu/TedarikZinciriYonetimi.pdf>.(
03.11.2016)

İnşaat Mühendisleri Odası,(http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1358.pdf)

Kamu İhale Kurumu, Kamu İhale Mevzuatı, Elektronik Kamu Alım Platformu
<http://www.egitimmevzuat.com/index.php/201010141464/ Resmi-
Yazi/ekapelektoronik-kamu-satnalma-platformu.html>. (20.05.2014).

Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, (www.mevzuat.gov.tr).

MUTLUER Kamil Kamu Harcamalarının Verimliliği, Köşe Yazısı, Vatan Gazetesi,

5.8.2003, <http://www.turkcebilgi.com/kose_yazisi_79774_kamil-
mutluerkamu-harcamalarinin-verimliligi.html>, (10.9.2015).

Sağlık Bakanlığı, “2011/27 Sayılı Çerçeve Anlaşmalar ve Toplu Alımlar Genelgesi”,

2011

Sağlık Bakanlığı, Yönetim Hizmetleri “Hastane Yöneticilerine Mali Eğitim Notları”

<www.sgb.saglik.gov.tr>. (20.05.2011).

Sağlık Bakanlığı Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi, <http://www.e-

saglik.gov.tr/cekirdek-kaynak-yonetimi-sistemi-ckys-id55-
.html>.(02.05.2014).

Sağlık Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, <ubb.saglik.gov.tr>. (02.05.2014).

Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Çerçeve Anlaşmalar ve Toplu

Alımlar (05.04.2011 tarih 3431 sayılı genelge).

75
Sağlık Bakanlığı, Elektronik Kamu Alım Platformu Sunumu
<http://www.sgb.saglik.gov.tr/content/files/haberler/EkapIdareSunum.pdf>.
(20.05.2014).

Şen Esin (2008) Kobilerin Uluslararası Rekabet Güçlerini Arttırmada Tedarik Zinciri
Yönetiminin Önemi, İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi, Ankara, 2008,
<http://www.akib.org.tr/akib/UserFiles/File/pratikbilgiler/tedarikzinciri.pdf>.
(27.04.2011).

TOKER Murat (2002)“Mali Saydamlık ve Türkiye”, Sayıştay Başkanlığı, Bilgi

Notu, 16.4.2002, s.1,<http://www.sayistay.gov.tr/yayin/elek/elekicerik/
24malisaydamlik.pdfs> (1.10.2011)

Wikipedia Tedarik Zinciri, 2009, <http://tr.wikipedia.org/wiki/Tedarik_zinciri>.

(09.03.2011).

76
 Kamu Sağlık Kuruluşlarında Satın Alma Uygulamaları Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri

Anket Formu

Bu anket çalışması Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği Ana
Bilim Dalında Yrd. Doç. Dr. Naim KARAGÖZ danışmanlığında yapılan ‘Kamu Sağlık Kuruluşlarında Satın Alma
Uygulamaları Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri’ konulu yüksek lisans tez çalışmasına veri sağlamak üzere
hazırlanmıştır. Elde edilen bilgiler başka hiçbir amaçla kullanılmayacaktır. Yardımlarınız için şimdiden teşekkür
ederiz.

Yusuf Ziya KURTULUŞ

(yusufziyakurtulus@hotmail.com)

1. Cinsiyetiniz nedir?

1. ( ) Erkek

2. ( ) Kadın

2. Kaç yaşındasınız?

1. ( ) 20 yaş ve altı.

2. ( ) 21 – 30

3. ( ) 31 – 40

4. ( ) 41 – 50

5. ( ) 51 ve üstü

3. Eğitim durumunuz?

1. ( ) Lise ve dengi

2. ( ) Ön lisans

3. ( ) Lisans

4. ( ) Yüksek lisans ve doktora

77
4. Hangi kuruma bağlı çalışıyorsunuz, belirtiniz?

1. ( ) Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği

2. ( ) Halk Sağlığı Müdürlüğü

3. ( ) İl Sağlık Müdürlüğü

5. Kaç yıldır satınalma işi yapmaktasınız, belirtiniz?

1. ( )1 Yıldan az

2. ( )1–5 Yıl

3. ( ) 6–10 Yıl

4. ( )10 Yıldan fazla

6. Kaç yıldır bu kurumda çalışıyorsunuz?

1. ( )1 Yıldan az

2. ( )1–5 Yıl

3. ( ) 6–10 Yıl

4. ( )10 Yıldan fazla

7. Satın Alma Uygulamaları konusunda uzmanlaşmış personel eksikliği söz

konusu mudur?

1. ( ) Evet

2. ( ) Hayır

8. Satın Alma Uygulamalarında mevzuattan kaynaklanan aksaklıklar var

mıdır?

1. ( ) Evet

2. ( ) Hayır

Cevabınız evet ise aksaklıkları belirtiniz?

………………………………………………………………………………….

78
Aşağıdaki ifadeleri lütfen kendi Kurumunuzu düşünerek

Katılmıyorum

Katılmıyorum
cevaplandırınız. Verilen ifadelere Hiç Katılmıyorum İle

Katılıyorum

Katılıyorum
Kararsızım

Tamamen
Tamamen Katılıyorum Arasında Değerlendiriniz.

(Not: İşaretlemeleri X işareti kullanarak yapmanız rica olunur.)

Hiç
1 Satın Alma ile ilgili yasal düzenlemeler kurumların ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
ihtiyaçlarına uygun olarak düzenlenmiştir.
2 Satın Alma uygulamaları sağlık sisteminin dinamizmine ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
uygundur.
3 Satın Alma yöntemleri ile istenilen kalitedeki ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
ürünler satın alınabilmektedir.
4 Kamu İhale Kanunu acil durumlarda ihtiyaç duyulan ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
malzemelerin zamanında teminine uygudur.
Kurumların ihtiyaçlarının merkezi alımlarla
5 karşılanması maliyet ve işgücü verimliliğini ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
arttırmaktadır.
6 Kamu İhale mevzuatındaki ilan süreleri sağlık sektörü ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
için uygundur.
7 Satın alma mevzuatından kaynaklanan bürokrasi ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
satın alma sürecini uzatmaktadır.
8 Kurumumuzdaki Satın Alma Biriminin personel sayısı ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
yeterlidir.
9 Kurumumuzda Satın Alma birimine verilen ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
eğitimler yeterlidir.
10 Satın Alma biriminde çalışan personelin bilgi düzeyi ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
yeterlidir.
11 İhtiyaç tespit komisyonu çalışmaları daha sağlıklı ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
bir ihtiyaç tespiti yapılmasını sağlamaktadır.
Kurumumuzda teknik şartname hazırlayacak ve ihale
12 ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
komisyonunda görevlendirilecek teknik personel sayısı
yeterli düzeydedir.
Kurumumuzda teknik şartnameler düzgün
13 ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
hazırlanmakta ve ihale sonucunda istenen
malzemeler alınmaktadır.
14 Satın Alma yöntemleri kurumumuzda mevzuata uygun ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
bir şekilde yapılmaktadır.
15 Doğrudan temin alım yöntemi daha uygun maliyetle ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
mal ve hizmet alımı sağlamaktadır.
Açık ihale alım yöntemi daha uygun maliyetle mal ve
16 ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
hizmet alımı sağlamaktadır.

17 Pazarlık usulü daha etkin bir rekabet ortamı ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

oluşturarak fiyat avantajı sağlamaktadır.

79
 ÖZ GEÇMİŞ

KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı: Yusuf Ziya KURTULUŞ

Uyruğu: T.C.

Doğum Tarihi ve Yeri:21.07.1987

e-posta:yusufziyakurtulus@hotmail.com

EĞİTİM
Derece Kurum
Mezuniyet Yılı

Lisans Anadolu Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü

2012

Yüksek Lisans Cumhuriyet Üniversitesi Sos. Bil. Ens.

2018

Sağlık Kuruluşları Yöneticiliği

İŞ TECRÜBESİ
Tarih Kurum Görev

01.04.2009-15.10.2009 Erzurum Valiliği Büro

Personeli

02.11.2009-15.02.2012 Ankara İl Sağlık Müdürlüğü V.H.K.İ.

15.02.2012- Sivas İl Sağlık Müdürlüğü V.H.K.İ.

80