GEMİ STABİLİTESİ

DERS NOTLARI
Kaptanlar İçin

Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

Gemi İnşaatı Yük. Müh.

2003
 İÇİNDEKİLER

1. Stabilite Kitapçıklarında Kullanılan Kısaltmalar (Türkçe) ................... 2

2. Stabilite Kitapçıklarında Kullanılan Kısaltmalar (İngilizce) ................ 3
3. Denge Durumları (GM>0, GM=0, GM<0) .......................................... 4
4. Ağırlık Hareketlerinin Enine Stabiliteye Etkisi .................................... 6
5. Doğrultucu Moment Kolu Eğrisi Çizimi (GZ-Φ)................................... 11
6. Dinamik Stabilite ................................................................................... 12
7. Örnek Stabilite Bukleti .......................................................................... 13
7.1. General Particulars .......................................................................... 13
7.2. Boş Gemi Değerleri ........................................................................ 14
7.3. Müsaade Edilen Eğilme Momenti ve Kesme Kuvveti Değerleri .... 14
7.4. Kaptan İçin Bilgiler........................................................................ 15
7.5. Trim ve Stabilite Hesapları ............................................................ 15
7.6. Capacities And Centers Of The Compartments ............................. 25
7.7. Tabulated Value For Volume, VCG, LCG, TCG & HM for Holds 27
7.8. Draft Marks Locations and Draft Corrections ................................ 33
7.9. Tabulation of Hydrostatic Particulars ............................................... 34
7.10. Tabulation of Stability Cross Curves .......................................... 36
7.11. Allowable Heeling Moment ....................................................... 39
7.12. Down Flooding Angle ................................................................ 41
7.13. Loading Condition No.1 .......................................................... 43
8. Örnek Yükleme Detayı Tablosu .............................................................. 49
9. Örnek Yükleme Hesabı Tabloları ............................................................ 50
10. Örnek Kereste Yükleme Hesabı Tablosu ................................................. 52
11. Örnek Simpson Alan Hesabı Tabloları .................................................... 54
12. Örnek Kesme Kuvveti ve Eğilme Momenti Hesapları ............................ 57
13. Örnek Draft Sörvey Raporu .................................................................... 59
14. Dersle İlgili Yardımcı Kaynaklar ............................................................ 60
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

STABİLİTE KİTAPÇIKLARINDA KULLANILAN KISALTMALAR

dLCF : Yüzme merkezindeki draft

dF : FP’deki draft (Baş dikmedeki draft)
dA : AP’deki draft (Kıç dikmedeki draft)
dM : Ortalama draft = (dA+dF)/2
FSC : FSM/DEPLASMAN serbest yüzey moment düzeltmesi (m)
FSI : Serbest yüzey atalet veya hacimsel momenti (m4)
FSM : Serbest yüzey momenti (ton.m) = FSI * tank içindeki sıvı yoğunluğu
GM : Metasantr yüksekliği (KM - KG) (m)
GM' : Serbest yüzey düzeltmeli metasantr yüksekliği (=KM-KG-FSC) (m)
GZ : Doğrultucu moment kolu (=KN - KG*sinΦ±TCG*cos Φ)
GHM : Tahıl yükü yatırma (meyil) momenti (ton.m)=VHM/SF=VHM * SG
KB (VCB) : Geminin hacim merkezinin BL ’dan mesafesi (m)
KG (VCG) : Geminin ağırlık merkezinin BL ’dan mesafesi (m)
KM (KMT) : Enine metasantr yüksekliğinin BL’dan mesafesi (m)
KML : Boyuna metasantr yüksekliğinin BL’dan mesafesi (m)
KN (KZ) : Kaide hattındaki Doğrultucu moment kolu veya stabilite çapraz değeri
LBP : Kaimeler arası Gemi Boyu
LCB : AP 'den başlayarak hacim (sephiye) merkezinin boyuna yeri (m)
LCF : AP 'den başlayarak yüzme (su hattı alan) merkezinin boyuna yeri (m)
LCG : AP’den başlayarak gemi ağırlık merkezinin boyuna yeri (m)
MCT (MT1) : 1 cm Trim momenti (ton.m/cm)
S : Islak yüzey alanı (m2)
SG : Sıvı yoğunluğu (ton/m3)
SF : İstif Faktörü (m3/ton)
TPC (T1) : 1 cm batma tonu (ton/cm)
TCG : CL’den başlayarak enine ağırlık merkezi (m) : iskele [-] , sancak [+]
VCG : BL’dan başlayarak gemi ağırlık merkezinin düşey yeri (m)
Φ (PHI) : Derece olarak geminin meyil açısı
ΦF (PHIF) : Su geçmez olarak kapatılamayan herhangi bir açıklığın suya girdiği açı

2
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

ABBREVIATIONS FOR STABILTY BOOKLET

dLCF : Draft at center of floatation

dF : Draft at FP
dA : Draft at AP
dM : Mean draft
FSC : Free surface correction (m)
FSI : Free surface inertia or volumetric moment (m4)
FSM : Free surface moment (ton.m) = FSI * density of fluid in tank
GM : Metacentric height (KM - KG) (m)
GM' : Metacentric height with free surface correction (=KM-VCG-FSC) (m)
GZ : Righting arm (=KN - KG*sinΦ±TCG*cos Φ) (m)
GHM : Grain Heeling moment (ton.m) = VHM / SF = VHM * SG
KB (VCB) : Ship's center of buoyancy from base line (m)
KG (VCG) : Ship's center of gravity from base line (m)
KM (KMT) : Transverse metacentric height above base line (m)
KML : Longitudinal metacentric height above base line (m)
KN (KZ) : Righting arm at base line or stability cross value (m)
LCB : Longitudinal center of buoyancy from AP (m)
LCF : Longitudinal center of floatation from AP (m)
LCG : Longitudinal center of gravity from AP (m)
MT1 (MCT) : Moment to change trim per cm (ton.m/cm)
S : Wetted surface area (m2)
SG : Specific gravity (ton/m3)
SF : Stowage Factor (m3/ton)
T1 (TPC) : Tons per cm immersion (ton/cm)
TCG : Transversal center of gravity from CL : port [-], starboard [+] (m)
VCG : Vertical center of gravity from base line (m)
Φ (PHI) : Heeling angle in degree
ΦF (PHIF) : The angle of heel at which openings in the hull, superstructures or
deckhouses which cannot be closed watertight immerse.

3
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

DENGE DURUMLARI
• Kararlı Denge : GM > 0
• Nötr Denge : GM = 0
• Kararsız Denge : GM < 0

Şekil 1.1. Kararlı Denge Konumları

4
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

Şekil 1.1. Nötr ve Kararsız Denge Konumları

5
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

AĞIRLIK HAREKETLERİNİN ENİNE STABİLİTEYE ETKİSİ

1. GEMİ İÇİNDEKİ AĞIRLIKLARIN HAREKETİ
Bu durumda geminin su çekimi değişmediğinden KB ve BM sabit kalmaktadır.
Sadece KG değişmektedir.

a) Düşey Yönde Ağırlık Hareketi :

h
w
h

G1
Kg
G

G1

Geminin başlangıçtaki ağırlık merkezi G noktasında olsun. Gemi içindeki w ağırlığını

düşey yönde yukarı doğru hareket ettirdiğimizde, gemi ağırlık merkezi G noktasından
G1 noktasına yükselecektir. Bu yükselme miktarı GG1
w× h
GG 1 =
∆
ile hesaplanır. Yani, gemi ağırlık merkezi GG1 kadar yer değiştirmiş olur. Bu durumda,
başlangıç stabilitesi metasantr yüksekliğinde (GM), GG1 kadar bir azalma veya artma
olur.

GM = KB + BM – KG ± GG1 veya
GM = KB + BM – KG1
olur. Genel olarak, KG1 tabana göre ağırlık momenti alınarak da bulunabilir. Şöyle ki, w
ağırlığının önce gemiden çıkarıldığı, sonra geminin başka bir yerine konulduğu
varsayılır.

∆ KG − w Kg + w( Kg m h) w× h
KG1 = = KG m
∆− w+ w ∆
Burada w ağırlığı ilk konumdan itibaren yukarı doğru hareket ettirilirse aradaki işaret +,
aşağı doğru hareket ettirilirse – olarak alınır ve son durumdaki ağırlık merkezi (KG1)
bulunur

6
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

b) Yatay Yönde Ağırlık Hareketi :

Gemi dik konumda iken w ağırlığ orta simetri ekseni üzerinde ve gemi ağırlık merkezi
G noktasında olsun. w ağırlığını d mesafesi kadar sancak tarafa hareket ettirelim, bu
durumda gemi ağırlık merkezi G2 noktasına kayacaktır.

d
φ

φ
φ φ

G2

w ağırlığının yatay yöndeki hareketi ile gemi φ açısı kadar meyil yapacaktır. Bu
durumda geminin yapacağı meyil miktarı aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

GG2 w× d
tan Φ = , GG2 =
GM ∆

w× d
tan Φ =
∆ × GM

7
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

2. GEMİYE DIŞARDAN AĞIRLIK EKLENMESİ VEYA ÇIKARILMASI

Gemiye dışarıdan w kadar bir ağırlık eklendiğinde veya çıkarıldığında geminin su

çekimi ve deplasmanı değişecektir. Dolayısıyla başlangıç stabilitesi karakteristikleri
KB, BM ve KG değişecektir. Gemiye Bu durumda w ağırlığı nedeniyle gemi p kadar
paralel olarak batar veya çıkar. w ağırlığı orta simetri ekseninden (CL) d kadar
mesafeye konulursa gemi aynı zamanda φ açısı kadar meyil yapacaktır.

a) Gemiye Dışardan Ağırlık Eklenmesi :

W1 L1 p
G1 φ
φ
G1
φ
G G2
B1 G
Kb
B B1
Bφ
B Kg

Paralel Batma (p) :

T1 , 1cm batma tonajı olmak üzere paralel batma miktarı, p
w
p=
TPC
Ağırlık Merkezi (KG1):
Eklenen w ağırlığı nedeniyle gemi ağırlık merkezi G noktasından, G1 noktasına
gelecektir. Bu durumda ağırlık merkezinin yeni konumu KG1 ,

∆ KG + w × (Kg )
KG 1 =
∆+w

8
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

Sephiye Merkezi (KB1):

Eklenen w ağırlığı nedeniyle gemi p kadar paralel batacağından, geminin sephiye
merkezi B noktasından, B1 noktasına gelecektir. Bu durumda sephiye merkezinin yeni
konumu KB1 ,

p
V KB + v × (d + )
V KB + v × ( Kb) 2
KB1 = =
V +v V +v

Metasantr Yarıçapı (BM1) :

Eğer eklenen ağırlığın küçük olduğu ve su hattı formunun değişmediği kabul edilirse, su
hattı atalet momenti sabit kalır. Bu durumda, ilk konumdaki metasantr yarıçapı BM
olduğuna göre buradan IT enine atalet momenti bulunur ve yerine konulursa,

I T1 V
BM 1 = = BM
V1 V1
Burada,

V1 = V + v

Başlangıç Stabilitesi - Metasantr Yüksekliği (GM1) :

GM1 = KB1 + BM1 - KG1

Meyil Açısı (φ):

w× d  w× d 
tan φ = φ = arctan 
(∆ + w) × GM 1 ,
 (∆ + w ) × GM 1

ile bulunur.

b) Gemiden Dışarıya Ağırlık Çıkarılması :

Bu durumda aynı işlemler w ağırlığının gemiden çıkarılması için gerekli işaret

düzenlemeleri kullanılarak aynı formüller kullanılarak yapılır.

9
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

Asılı Yüklerin Stabiliteye Etkisi :

Asılı duran yüklerde, yükün stabiliteye etkisi iki şekilde düşünülür. Birincisi, eğer yük
direğe sabit bir şekilde bağlıysa yükün ağırlık merkezi kendi merkezidir. İkincisi, yük
serbest olarak hareket edip salınım yapıyorsa yükün ağırlık merkezi asılı bulunduğu
nokta kabul edilir.

serbest hareket
h
sabit
h

G1

Bu durumda ağırlık merkezi GG1 kadar hareket eder,

w× h
GG 1 =
∆

10
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

STATİK STABİLİTE (DOĞRULTUCU MOMENT KOLU) EĞRİSİNİN ÇİZİMİ

BAŞLANGIÇ STABİLİTESİNİN (GM) STATİK STABİLİTEYE (GZ-Φ) ETKİSİ

11
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

DİNAMİK STABİLİTE

12
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

ÖRNEK GRAIN STABİLİTE BUKLETİ

13
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

OPERASYON TALİMATLARI
1. BOŞ GEMİ DEĞERLERİ

Weight (t) LCG (m) VCG (m) TCG (m)

ESKİ LIGHTSHIP 2610.0 37.953 7.743 -0.039
ÇIKAN AĞIRLIK -65.4 49.283 5.200 0.000
YENİ LIGHT SHIP 2544.6 37.662 7.808 -0.040

* Eski Lightship değerleri "TRIM & STABILITY INCLUDING LONGITUDINAL

STRENGTH" ( dwg no : 1887/-167.001.001 ) kitabından alınmıştır.

2. STABİLİTE

Tüm yükleme kondisyonlarında gemi stabilite kriterlerine uygun olmalıdır. Her

yükleme kondisyonu için oluşan VCG değeri serbest su yüzeyi etkisi ile arttırılır.
Oluşan gerçek VCG hesabı yapılan draft için eğride belirtilen müsaade edilen değerin
altında olmalıdır. Sayfa ( 3 S )

3. MÜSAADE EDİLEN EĞİLME MOMENTİ VE KESME KUVVETLERİ

Frame BENDING MOMENT(kN.m) SHEARING FORCE(kN)

atsea in harbor atsea in harbor
HOG SAĞ HOG SAĞ HOG SAĞ HOG SAĞ
17 94293 -116056 118337 -118337 12151 -12151 14482 -14482
33 153184 -129354 246257 -246257 19487 -18852 23507 -23507
35 153184 -129354 260655 -260655 28262 -27627 32282 -32282
46 153184 -129354 260655 -260655 29743 -29248 33658 -33058
58 153184 -129354 260655 -260655 30277 -30277 33819 -33819
71 153184 -129354 260655 -260655 30277 -30277 33819 -33819
84 153184 -129354 260655 -260655 30603 -30603 34144 -34144
90 153184 -129354 260655 -260655 30263 -30504 34336 -34336
94 153184 -129354 260655 -260655 30953 -31394 35466 -35466
103 153184 -129354 260655 -260655 20988 -21678 26048 -26048
114 153184 -129354 252994 -252994 19557 -20247 24616 -24616
123 106702 -129354 139509 -139509 13633 -14231 18018 -18018
134 61693 -75687 73209 -88413 11395 -11648 13250 -13250

14
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

KAPTAN İÇİN BİLGİLER

1. GENEL AÇIKLAMALAR :
a) Bu dökme yük yükleme kitabı IMO MSC 23 (59) önergesine eklenmiş olan,
SOLAS'ın 1974 Kuralları, VI sayılı bölüme uygun olarak hazırlanmıştır.

b) Tanım: ''Tahıl'' ifadesi buğday, mısır (tane halinde), yulaf, çavdar, arpa, pirinç,
baklagiller, tohumlar ve bunlardan üretilmiş olup, doğal durumdaki karakterleri
tahıla benzeyen ürünleri kapsamaktadır.

2. TRİM HESABI

Bu açıklama, "TRİM VE STABİLİTE SAYFASINA" referans olarak yapılmaktadır.

1. Her tanktaki ve depodaki yükün , yakıtın, içme suyunun veya balast suyunun vs.
Ağırlığını ton birimleri olarak "WEIGHT" sütununa yazınız.
2. Yukarıda belirtilen ağırlıkları ve boş gemiyi, deplasman olarak "WEIGHT"
sütununda toplayınız.
3. "WEIGHT" sütunundaki değerleri , her tank, yük ambarı vs. ile AP arasındaki
boyuna ağırlık merkezi olan "LCG" ile çarpınız. Elde edilen değerleri, her ağırlığın
AP 'ye göre momenti olarak "LONG’L MOM:" sütununa yazınız.
4. "LONG’L MOM:" sütunun alt çizgide gösterilen toplamını, deplasmana bölünüz.
5. Deplasman ve LCG’ ye göre trim ve draft aşağıdaki formülle hesaplanacaktır.

trim momenti Deplasman * (LCG − LCB )

t = trim = = (m)
MT 1 * 100 MT 1 *100

LBP − LCF
d F = d LCF − t ∗ baş draft (m)
LBP

dA = dF + t kıç draft (m).

dA − dF
dM =
2

Kullanılan kısaltmalar:
LBP : Kaimeler arası Gemi Boyu
LCG : AP’ den itibaren boyuna ağırlık merkezinin yeri
LCB : AP’ den itibaren boyuna hacim merkezinin yeri
LCF : AP’den itibaren boyuna su alanı merkezinin yeri
dLCF : Su hattı alan merkezindeki en büyük draft
dF : FP’deki draft
dA : AP’deki draft
dM : Ortalama draft
MT1 : Bir santimetre trim değişikliğinin momenti

LCB, dLCF, LCF ve MT1 değerleri deplasmanla uyum halinde olacaktır. Bunlar
"HİDROSTATİK DEĞERLER TABLOSU" ndan alınabilir.
Şayet trim pozitif ise, gemi kıça trimli negatif ise başa trimli demektir.

15
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

3. STABİLİTE HESABI
Bu açıklama "TRİM VE STABİLİTE SAYFASI" na referans olarak yapılmaktadır.

3.1. Metasantr Yüksekliğinin Hesaplanması (GM)

i. Her yükleme ağırlığının, ağırlık merkezi düşey yüksekliğini "VCG" sütununa
yazınız. Her bölmenin yükleme ağırlığına uygun olan, düşey ağırlık merkezi
"KAPASİTELER VE MERKEZLER" başlıklı tablolardan alınabilir.
ii. "Ağırlık sütunundaki değeri "VCG" ile çarpınız ve elde edilen neticeyi, her
yükleme ağırlığının dikey momenti olarak "DİKEY MOMENT" sütununa
yazınız.
iii. "DİKEY MOMENT" sütununun dip çizgide belirtilen toplamını, deplasmana
bölünüz. Elde edilen sonucu, hesap edilen şarta uygun olarak taban çizgisi
yukarısındaki dikey ağırlık merkezini gösteren VCG sütununun alt satırına
yazınız.
iv. Her tankın serbest yüzey momentini "FSM" sütununa yazınız. Tankların serbest
yüzey momenti "KAPASİTELER VE MERKEZLER" başlıklı çizelgeden
alınabilir.
v. "FSM" sütunu ve belirtilen toplamı, FSM sütununun alt çizgisinde birbiriyle
toplayınız.
vi. Serbest yüzey etkisinden kaynaklanan dikey ağırlık merkezinin yükselişi
aşağıdaki formülle hesaplanacaktır.

FSC =
∑ FSM (m) veya FSC = Toplam FSM / Deplasman
∆

FSC=Dikey ağırlık merkezinde görülen yükseliş (metre)

Sıvının "KAPASİTELER VE MERKEZLER" başlıklı çizelgede verilen standart değere

göre farklı bir özgül ağırlığa sahip olması halinde, serbest yüzey momenti aşağıda
gösterildiği gibi hesaplanacaktır.

FSM = Bölme yüzey atalet momenti (m4) x Bölmedeki sıvının özgül ağırlığı (t/m3)
olacaktır.

Geminin trimi ayarı için kullanılanlar haricinde, balast tanklarının deniz suyu ile, tam
olarak doldurulması gerekli olup, böylelikle serbest yüzey etkisinden kaynaklanan GM
düzeltilmesine gerek kalmayacaktır.
vii. Geminin metasantr yüksekliği (GM) aşağıda belirtildiği gibi hesaplanmaktadır.
GM' = KM - KG -FSC (m)

Burada,
KM : "HİDROSTATİK DEĞERLER TABLOSUNDAN" dan okunan kaide hattından
itibaren enine metasantr yüksekliğidir.
KG : Taban çizgisinden başlayarak geminin ağırlık merkezi ile serbest yüzeyler
düzeltmesinin toplamı
= VCG
GM' = Serbest yüzey etkileri dahil Metasantr yüksekliği .

16
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

3.2. Statik Stabilite Eğrisinin Elde Edilmesi (GZ-Φ)

Statik stabilite eğrisi (doğrultma moment kolu) aşağıdaki yöntemle elde edilir.
1. Önce gemi ağırlık merkezi KG 'nin düşey yerini hesaplayınız.
KG = VCG (m)
2. Serbest sıvı yüzey etkilerini (FSC) hesaplayınız (m)
3. Enine ağırlık merkezinin yerini (TCG) hesaplayınız (m)
ii. Bu deplasmanda her meyil açısı için KN veya KZ değerlerini metre olarak
"CROSS CURVES" 'den (Stabilite Çapraz Değerleri Tablosundan veya
Grafiğinden) okuyunuz.
iii. Her meyil açısı için doğrultma kolunu (GZ) hesaplayınız. Şöyle ki;

GZ = KN - KG*sinΦ - FSC*sinΦ ± TCG*cosΦ (m)

iv. GZ değerlerini ordinat ve Φ değerlerini absis olarak belirleyiniz ve bu

noktaları düzgün bir eğri ile birleştiriniz.
v. ÇAPRAZ EĞRİLERİN KULLANILIŞINA AİT BİR ÖRNEK
Gemi için herhangi bir seyir koşulu altındaki deplasmanı biliyor kabul edelim.
Deplasman (∆) 7,818.2 ton olsun. Geminin bu deplasmandaki ağırlık merkezi serbest
yüzey etkileri hariç (KG) 5.657 metre, kaide hattından itibaren enine metasantr
yarıçapının (KM) 6.875 metre olduğuna göre doğrultucu moment kolu (GZ-Φ)
değerlerini ve metasantr yüksekliğini (GM) hesaplayınız
O O O O O O O O
Meyil Açısı -Φ (derece) 10 20 30 40 50 60 70 80
KN (KZ) (metre) 1.209 2.340 3.432 4.374 5.079 5.535 5.762 5.782
KG (metre) 5.657 5.657 5.657 5.657 5.657 5.657 5.657 5.657
KG*SINΦ 0.982 1.935 2.828 3.636 4.333 4.899 5.316 5.571
FSC Correction 0.020 0.040 0.059 0.076 0.090 0.102 0.110 0.116
TCG Correction -0.016 -0.015 -0.014 -0.012 -0.010 -0.008 -0.005 -0.003
GZ=KN-KG*SINΦ (m) 0.190 0.350 0.531 0.650 0.645 0.526 0.330 0.092

1.2
1
0.8
GZ (m)

GM
0.6
0.4
0.2
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Meyil Açısı ( Φ O )

Şekil 3.2.1. Statik Stabilite eğrisi

GM = KM – KG - FSC
= 6.875 - 5.657 – 0.118
= 1.100 metre olarak bulunur.

17
 Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

3.3 Meyil Momentlerinin Hesaplanması

Tahıl yükünün kaymasından doğan volumetrik değerler için tüm yük ambarlarıyla ilgili
''Meyil Momentlerinin Hesaplanması'' sayfasına bakınız. Mevcut meyil momenti
(ton*m) volumetrik hacmin (m4) istif faktörüne bölünmesiyle elde edilmektedir.
Tahıl yükünün kaymasından doğan meyil kolu λ bu bölümde elde edilen sonuçtur.
• Deplasmanla (t) bölünen meyil momenti (ton*m)
• Geminin 40 derece yana yatmasındaki meyil kolu aşağıda belirtilen hesapla
bulunan meyil momentinin % 80 idir. (λ40 = 0.8*λ0)

4
• Gerçek Yatırma Momenti (ton*m) = Toplam Hacimsel Meyil Momenti (m )
İstif faktörü (m3/t)

Şayet istif faktörü (SF) cbf/lt olarak verilmiş ise

* 4
• Yatırma Momenti (ton*m) = 35,881 Toplam Hacimsel Meyil Momenti (m )
İstif faktörü (cbf/lt)

• Meyil kolu λ0 = Gerçek Yatırma (Meyil) Momenti (ton*m)

Deplasman (t)

• Yatırma kolu λ 40 = λ0 * 0,80

λ40 ve λ0 yatırma kol değerleri "Statik Stabilite Eğrisi (GZ-Φ)" üzerine işaretlenir ve
bu iki nokta düz bir çizgiyle birleştirilebilir. Doğrultma kolu eğrisi ile meyil kolu
eğrisinin kesişme noktası, tahıl yükünün kaymasından doğan statik meyil açısıdır.
Çünkü geminin doğrultma momenti bu meyil momentiyle aynı değerdedir.
• Meyil açısı 3. paragrafta belirtilen limitler içinde kalacak yani 12 dereceyi
aşmayacaktır.
• Gerçek yatırma momentleri müsaade edilen moment değerlerinden küçük
olmalıdır.

3.4 Stabilite Kriterleri:

Gemi, normal stabilite kriterlerinin dışında aşağıdaki özel stabilite kriterlerini de

karşılamak zorundadır.
a) Tahıl yükünün kaymasından kaynaklanan statik meyil açısı 12 dereceyi aşmamalı.
b) Statik stabilite eğrisinde iki eğrinin ordinatları arasında maksimum farka ait meyil
açısı veya 40 derece veya yüzme açısı (açıklıkların su geçirmez dalma halinde
kapatılmadığı meyil açısı) değerlerinden küçük olanına kadar doğrultma kolu eğrisi
ile meyil kolu eğrisi arasındaki artık veya bakiye alan, bütün yükleme şartlarında
0,075 metre*radyan değerinin altında olmayacaktır (Şekile bakınız).
c) Tanklarda bulunan sıvıların serbest yüzey etkileri ile düzeltildikten sonraki
"Başlangıç Metasantr Yüksekliği (GM)" 0,30 metre*radyan 'ın altında olmayacaktır.

18
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

GZ [m]
Doğrultucu Moment Kolu

Yük kaymasından
oluşan meyil açısı
GM

Yük kaymasından
Artık dinamik oluşan moment kolu
stabilite
A B
λ0 λ40
40O 1 rad Meyil Açısı (Φ)

19
Gemi Stabilitesi Ders Notları Doç.Dr. Hüseyin YILMAZ

Dersle ilgili Yardımcı Kaynaklar:

1. Teoman Akın, Gemi Stabilitesi, Akademi Yayınları, 2000
2. Reşat Baykal, Gemilerin Hidrostatiği ve Stabilitesi, İTÜ Yayın No: 1148, İstanbul, 1982
3. Reşat Baykal, Alim Yıldız, Gemilerin Hidrostatiği ve Teorisi Çözümlü Problemleri, İTÜ Yayınları,
Sayı:1392, 1989
4. Kadir Sarıöz, Gemi Hidrostatiği ve Gemi Teorisi Ders Notları, 1999, İTÜ Gemi İnş.ve Deniz Bil.
Fakültesi Fotokopicisinde
5. Sadi Vakkas Çeliker, Draft Sörveyi, Akademi Yeyınları, 1999
6. Kemal Kafalı, Gemi Formunun Statik ve Dinamik Esasları -1, İTÜ Kütüphanesi, Sayı: 852, İstanbul,
1971
7. Capt. A.R Lester, Merchant Ship Stability, Butterworths, 1986
8. William E. George, Stability and Trim for the Ship's Officer, 3rd Ed., Cornell Mar., 1983
9. Derret, D.R., Ship Stability for Masters and Mates, Butterworth, 1990.
10. Kemp & Young, Ship Stability Notes & Examples, Butterworth, 1990
11. J. Anthony Hind, Stability and Trim of Fishing Vessels and Other Small Ships, FNB Ltd., 1982
12. David G.M. Watson, Practical Ship Design, Elsevier Publ., 1998
13. Tupper, E.C., Introduction to Naval Architecture, Third Ed., Butterworth, 1996
14. Robert B. Zubaly, Applied Naval Architecture, Cornell Maritime Press, 1996
15. Rowson, K.J. ve Tupper, E.C., Basic Ship Theory -1, Longman Scientific and Technical, John
Wiley and Sons, NewYork, 1984, Sayfalar: 1-90.
16. Barnaby, Kenneth C., Basic Naval Architecture, Warsash Nautical Bookshop, Southampton
17. Edward Lewis, Principle of Naval Architecture, SNAME Publications, cilt 1,2,3

20