Professional Documents
Culture Documents
Kulalı Mustafa Nuzulî - Nuzulî Divanı
Kulalı Mustafa Nuzulî - Nuzulî Divanı
İLAHİLER, KASİDELER
VE
NA'TI ŞERİFLER
HAZIRLAYAN
ABDULKADİR ŞAŞMAZ
Tasavvuf Kültürü Vakfı
Yayınları No: l
Abdulkadir ŞAŞMAZ
•
CiLT - 1
ı
.
İLAHİLER, KASİDELER
VE
NA'TI ŞERİFLER
- 1 - - A -
-2-
. / .. 5
Ehli aşka ta'n olunmaz bildiğim budur benim
Sevdiği kullara ihsan eyledi aşkı Hüda
6 . / ..
Gözlen N uzuliyi neler çıkarır
Yine daldı gitti umman - ı aşka
-4-
-5-
8 . / ..
Niçin hak yola gelmezsin ehline teslim olmazsın
Kendi kıymetin bilmezsin hayıf sana yazık sana
.7 •
-8-
Dertli gönlümün derdine, derman eyle ya Rabbena
Katre iken bu vücudum, umman eyle ya RabbC'na
10 . / ..
Şarah - ı tahurdan kandır, rahmet deryasına bandır
Tevhidin narıyla yandır, büryan eyle ya Rabbena
-9-
Zahida gel aşka yar ol bakma dünya varına
Aşk ile hem rah olup er mürşidin nazarına
. / .. 11
Arif - i billah olan ta'n eylemez aşıklara
Eğri bakma gel eriş aşıkların esrarına
- 10 -
İlahi kadr - i sühan ki amenna ve saddakna
Eya Hannan ve ya Mennan ki amenna ve saddakna
12 . / ..
Okurum zatına ihlas münezzeh padişah seıısin
Kerem kıl suçuma bakma ki amenna ve saddakna
13
- 11 -
Nur - i Yezdan mazharısın ya Aliyye'l M urtaza
İlm ü irfan mahzenisin ya Aliyye'l Murtaza
- 13 - -Ç-
Aşkına aşık olan ol yari bulmazsa ne güç
Vaslına talip olan dildarı bulmazsa ne güç
. / .. 15
Aşk yolunda can verenler kan baha dizar olur
Ey diriğa her kişi o karı bulmazsa ne güç
17
. 16 - - E-
18
- 17 -
Gel ey gönül aldanma ele
Hakk'ı zikreyle eriş kemale
. / .. 19
Bir kula rağbet bir kula izzet
Derd - i musibet eyler hayale
- 18 -
Kendini mest eyle daim şerbet - i tevhid ile
Can ü dili toyla daim nimet - i tevhid ile
20
- 19 -
Bahr - ı ummanda hemişe bir sedef bulsam diye
Niceler bahr olup dalmış yüzer bu aşk ile
. / .. 21
Aşık aşka duş olursa dü cihanın varlığı
Mahv olur cümle siva kalpten tozar bu aşk ile
- 21 -
Terk et ey dil şu fenada şöhreti tevhid ile
Ta bulasm o bekada rıf - ati tcvhid ile
22 . / ..
Nur - i iman berk vurup yüzünde ol aşikar
Sür çıkar ta ki gönülden zulmeti tevhid ile
. / .. 23
Bize aşk ile vuslatın nasip et
Firkat ile düşmeyelim hicrane
- 24 -
Kamil olmak ister isen gir Halveti tarikine
Hakk'ı bulmak ister isen gir Halveti Tarikine
24 . / ..
Hele bırak huri - yi cinan vacib ola sana inan
Didarın umarsan heman gir Halveti Tarikine
İ lm - i marifet kanının
Sırr - ı hakikat hanını n
İ ki cihan Sultanının
Doğduğu ay geldi yine
. / .. 25
Alemde berk uran anın
Envar - ı çerağı dinin
Ruz - i mahşer şefi'inin
Doğduğu ay geldi yine
26 . / ..
Seveli seni şükür ey Gani
Ergördün beni ali nazare
. / .. 27
Bak sen bunun izzetine doyulur mu lezzetine
Nuzuli'nin davetine gel halvete gir halvete
- 28 -
28
- 29 - - F-
29
- 30 - - G-
Gelin gelin kardeŞler işleyelim işi sağ
İ şi sağ işleyenin dü - cihanda yüzü ağ
- 31 - - H-
30 . / ..
Bunu diyen şah olur necm içinde mah olur
Mizanda ağır gelir la ilahe illallah
- 32 -
Derim hemişc estağfırullah
Ettiğim işe estağfırullah
. / .. 31
Bilmezem nettim ahdim unuttum
Çok hata ettim estağfirullah
- 33 -
32 . / ..
Aşk ile şevk ile tevhit sürüldü
Murada maksuda bunda erildi
Aşıklara kısmetleri verildi
Güzel halvet oldu elhamdülillah
•• I ••• 33
Gayrullahın fikrinden azad edip
Maksuda ergörüp bermurad edip
Ağlar iken bu dem bizi şad edip
Güldürdü çok şükür elhamdülillah
34 . / ..
Öğrendik yollarını seyrettik illerini
Dost vaslı güllerini yolduk elhamdülillah
- 35 -
. / .. 35
;\;uzuli ey can katreden umman
Eyledi Sühhan elhamdülillah
- 36 -
Girclden rahına gıttı giimanım ya Resulallah
Koymuşum mal Ü mülküm hanümanım ya Resulallah
- 37 -
Zaifım takatım yok himecalim ya Resulallah
Eğ-er lutfun olursa pür - kemalim ya Resulallah
- 38 -
Dün Ü gün aşk ile hali diğer gün sinesi pür - hun
Nice ben gibi yüzbin müptclan var ya Resulallah
37
- 39 -
Ya İ lahi lutfeyleyip ölmeden
Müyesser kıl bize tevbe - i Nasuh
Ecel gelip yakamızı almadan
M üyesscr kıl bize tevbe - i Nasuh
38 . / ..
Kim ki himmet olmadı bu yolda menzil almadı
İ rşadı tahkik bulmadı olmayınca himmet i şeyh
-
- 42 - -i-
Ge rçek aşık gerçek en terkeyleyip dönmez ahi
Terk eylese gerçek eri hiç gayrıdan kanmaz ahi
. / .. 39
Nakış olan suret düzer durmaz şeyhten şeyhe gezer
Kamil ise kalbin bezer emsem durur tınmaz ahi
- 43 -
40
-44-
41
- 45 -
Yeter gafletten ey naim uyanalım şimden geri
Destur oldu her dertlere boyanalım şimden geri
42 . / ..
Mantık - ı tayr - ı okuyup sırr u muamma bilmeye
Zülcenaheyn olarak tayyar olan gelsin beri
- 48 -
Pir - i azizim çünkü kıldı bana bir kez nazarı
Sürdü çıkardı gönlümden havf Ü hüzn Ü hatırayı
. / .. 43
Kim bu sırra duş olursa cuş eder derya misal
Pes bu yolda can verir kalmaz onun hiç eseri
44 • I ••
Onlara zikretmek yeter her işleri onda biter
Dost elinde sema tutar Halveti'nin dervişleri
• I •• 45
Sırları gizli canda gel gir göresin sen de
Taşra değil nihanda erenlerin halveti
- 53 -
-K-
Kamillerin kudreti bilmeye insan gerek
Aşk okuyla bağrını delmeye insan gerek
46 . / ..
Kamiller bu erkanı böyle kurmuş meydanı
Bu meydanda çevganı salmağa insan gerek
- 54 -
Talilı - i H akk'ım diyenler m ü rşide varmak gerek
Sıdk ile teslim o l up her hizmetin görmek gerek
47
- 55 -
Hamdülillah kalbime doldu yine esrarı aşk
Anınçün nutkum içre açılır gülzar - ı aşk
- 56 - - L -
48 . / ..
Kadr - i zikri aşık ister bilmeye
Meclis - i tevhide doğru gelmeye
M ir'at - ı dilden hicabı silmeye
Halka - i tevhid - i zikrullah ' a gel
- 60 -
. / .. 51
Bahr - i aşkın karine gavvas olarak bir zaman
Çok sedefler cem edip çok dürlerin aldın gönül
- 61 - - M -
52 . / ..
Aşka bağlı benim başım
Anın için dinmez yaşım
Aşk ile biter her işim
Hergiz aşktan ayrılmazam
El ne derlerse desinler
Her biri sükker yesinler
Aşk ile beni kosunlar
Hergiz aşktan aynlmazam
Bu Nuzuli'nin canıdır
Can içinde cananıdır
Aşk bir Hakk'ın ihsanıdır
HC'rgiz aşktan ayrılmazam
- 62 -
. / .. 53
Şeyhin vücudu vurdu pazara
Gevher almaya pazara geldim
- 63 -
54 . / ..
Ben aşkın bahrine girdim
Ma'ni dürlerin derdim
Dost vaslı gencine erdim
Leyi Ü nchardan geçmişim
- 65 -
56 . / ..
Bu sır bir acib sırdır ehi - i aşk olan bilir
Aşkı olmayan hayvan anlamaz esranmdan
.
Zahid - i hod bini gör kim bulmak ister o Hakk'ı
Mürşid - i kamil önünde nefsi maktul olmadan
- 67 -
Sana derim ey gözüm uyan gafletten uyan
Kerem eyle tut sözüm uyan gafletten uyan
. / .. 57
Zikreden menzil alır fikreden ma'na bulur
Uyuyan mahrum kalır uyan gafletten uyan
- 68 -
Ey bana bugün rehber olan sahibe'! - erkan
Yolunda senin varımı yok eyledim ey can
58 . / ..
Can terkin olursan beri gel sen de Nuzuli
Can terkedenin menzilidir vuslat - ı canan
- 69 -
Ey nübüvvet - i hatemi ey padişah - ı dü - cihan
Hasretinle yandı bağrım aşk - i çeşmim oldu kan
Şerbet - i vasim içir bulsun bu gönlüm taze can
- 70 -
Dostun vechini görelden zar - ı giryanesiyim ben
Cemal - i hüsn Ü şem'inin veli pervanesiyim ben
-
- 72 -
- 73 -
. / .. 61
Seherde kalkıp saki
Terkedenler olur şaki
Kalbinde bulasın Hakk'ı
Koma tevhidi dilinden
- 74 -
62 . / ..
Yol bulmak dilersen şeyhe gel zahid
Mürşide gelmez mi bürhan isteyen
- 75 -
• I •• 63
Nar - ı aşka düşürüpdür Hakk beni derdin yeğin
Pes yeter derdin bana bir derd dahi o katmasın
- 76 -
Baki kalır sanma gafil i�bu dünya devletin
Sencileyin çok kişiye gösteriptir ziynetin
64 . / ..
Kendini edna ve alçak tutar idi her zaman
Halk içinde gezer idi kimse bilmez uzletin
- 77 -
. / .. 65
Yok idi bu kevn - i mekan arşı kürsi nüh - felek
Seninçün halk olundu şüphesiz Hakke'l - yakin
66 .. / ...
Zatına müştak olan namus ü arı neylesin
Sırrına hemraz olan dar Ü diyarı neylesin
. / .. 67
Giren gelsin erenlerin yoluna
Azın eylesin aşk ile dost iline
Alarak tevhidin gürzün eline
Nefsinin kal'asın yıkanlar gelsin
- 79 -
68 . / ..
Nuzuli'nin halin anla kalinden
Zikr - i tevhid gitmez hergiz dilinden
Muhammed tacını şeyhin elinden
Giymiştir dahi diyenler gelsin
- 80 -
69
- 81 -
Hamdülillah can Ü dilden aşka yar oldum bugün
Mekteb - i divan - ı aşktan bir sebak aldım bugün
- 82 - - p-
Nuz u l i niıı
' tut pendini, atma yabana kendini
Edepli bilir kendini, kardeş edep gözle edep
- 84 - - R-
. / .. 71
Bir gönülde fikr - i tevhid olsa daim şöyle bil
Hak Teala o gönüle her dem eyleye nazar
- 85 -
72 . / ..
Nice yüz bin katreleri mahveder
Kenarı yok ummanı var gölü var
73
- 87 -
Aşkın deryasına girelden beri
Gönül cuş eyledi didar arzular
Pirin sohbetine erelden beri
Gönül cuş eyledi didar arzular
74 . / ..
Nuzuli alalı pirin nazarın
Hemen o dost ile eyler pazarın
Arzu eder candan Hakk'ın didarın
Gönül cuş eyledi didar arzular
- 88 -
. / .. 75
Nefsimizin hilelerin seçeriz
Pir elinden ab - ı hayat içeriz
Sıfat - ı tis'ayı cümle geçeriz
Bize Halvetiler derler yarenler
- 89 -
B ü l bü l l e r c l �a ı ı e y le y i p a � ı k l ar c i ğ e r d a ğ f a y ı p
D urııı a y ı p d ai ı ı ı çağ l a y ı p akan ç a y l a r s e n i i s t er
76 . / ..
Nuzuli'nin yana yana cıgerı döndü büryana
Aşkııı ik döne döne devran eyler seni ister
- 90 -
77
- 91 .
Derd - i Hakk'dan ağlayan gözler yaşından bellidir
Ayn - ı Beytullah olan özler düşünden bellidir
78 • I ••
Cins cinsiyle gezer alem içinde gör müdam
Salih - i salih kamu hep yoldaşından bellidir
79
- 93 -
- 94 -
80 . / ..
Sıdk ile derviş olanın yardımcısı Allah olur
Aşk ile Allah diyenin vücudu Kenzullah olur
. / .. 81
Dervişa her bir dile Hakk sım ilham mı olur
Değme nasut ehline sırr - ı nutk - ı a'lam mı olur
82 • I ••
Minareye çıkar muezzın fakir
Sala deyip bülbüller gibi şakır
Beş vakitde döne döne ezan okur
Mümin Hu der döner kafir mi olur
- 97 - - s -
• I •• 83
Umarız biz asiye yarın şefaat eyleyip
Suçumuz senden dileye o Habib ya Müsteas
84 . / ..
Nefs - i serkeş şom elinden kıl halas
Bizi işbu masivadan kıl halas
- 99 -
85
- 1 00 - -ş-
Mürşid - i kamil elin almadan
Hicaplar yolundan ayrılmaz kardeş
İ hlasıyla küllü teslim olmadan
Mürşidin lutfuna erilmez kardeş
- 101 -
Aşıkların niyazı zikr ile devran imiş
Karnillerin her sözü dürr ile mercan imiş
. / .. 87
Rızk - ı taat ol Hakk'a kulluk mudur sadıka
Lazım olan aşıka ilmilc irfan imiş
88 . / ..
Nur - i zatın zikr - i Hu'da gizleyip
Zakirin gönlünde envar eylemiş
- 103 -
Zahida var kim sana nefsin acip al eylemiş
Çıkarıp doğru yolundan seni idlal eylemiş
. / .. 89
Pir elinden giydiğim işbu saadet tacının
Zi ki üstad nakşını göreyim elif dal eylemiş
- 1 04 -
Cahil bilmez Adem nedir sözün söyler imiş
Herkese bühtan eder söyler gezer dellal imiş
90 . / ..
Ömrüm oldukça desem ev.safını olmaz tamam
İblisin ayağına çak giydiği postal imiş
- 105 - -T-
Halvet etmek bize ey can enbiyadan oldu sünnet
Bu gördüğün edep erkan evliyadan kaldı adet
• I •• 91
Dinler o dost anda nider zat - ı nikabın ref eder
Ak u kara kalmaz gider görünür bi - renk bi - cihet
- 1 06 -
Ya İ lahi biz kullara ihsan et
Göster cemalini bizi hayran et
92 . / ..
İ rşad eyle ya Rab aşıklarını
Velayet tahtı üstünde sultan et
- 107 -
Aşık - ı aşka giriftar eden dost
Her dem işini ah Ü zar eden dost
. / .. 93
Sırrını ağyara pinhan eyleyip
Aşıkın nutkunda izhar eden dost
- 108 -
94
- 109 - - u-
Aşıkların bu karıdır
Dervişlerin var varıdır
Her kelamın h ünkarıdır
. / .. 95
Dinle bu kelamı ya hu
De La ilahe İ lla hu
Cennetin miftahıdır bu
H a l i m iz halde iken
Zikrimiz d i lde i kcn
Bu fı rsa t elde iken
Gel Hu d iyel i m ya h u
96 . / ..
Dünyaya gelen nider
Ecel şerbetin tadar.
Bir gün bu fırsat gider
Gel Hu diyelim ya hu
- 1 12 -
. / .. 97
Olan aşık o Mevlaya
Bakar mı la Ü illa'ya
Düşelden işbu sevdaya
Derim ya Hu ya men Hu
- 1 13 -
98 . / ..
Onsekizbin ftl e rn i hep kıldı Hu narası
Kahr edip cünd - i sivayı kesti o merdan - ı Hu
- 1 14 -
. / .. 99
Ferhat gibi dağlar delen
Şirin iline yol bulan
Aşk emrine ferman olan
Senin ferdin değil mi Hu
- 1 15 - -Ü-
1 ()()
Hamdülillah çok şükür o yare verdim gönlümü
Ermek için vaslına didarı verdim gönlümü
. / .. 101
Lutfeyle bak halimize göster cemalini bize
Ya İ lahi cümlemize dü - cihanda sensin mülaz
- 1 17 -
1 02 . / ..
O sivayı mürşid senden kaldırır
Yerine H ak muhabbetin doldurur
İ lm - i ledünniyi sana bildirir
Bir mürşid - i kamil bulmayınca olmaz
- 1 18 -
Dertli can derdine tımar eyledi
Benim şeyhim gibi kamil şeyh olmaz
Telkin verip ehi - i ikrar eyledi
Benim şeyhim gibi kamil şeyh olmaz
. / .. 1 03
Zahirin gözleyen mahrum kalmıştır
Batının yoklayan mana almıştır
.Hikmetiyle ayn - ı Lokman olmuştur
Benim şeyhim gibi kamil şeyh olmaz
- 120 -
Değme kes şahım aşka eremez
Masivallahı yoldan ayıramaz
. / .. 1 05
Kesretten kaçan vahdete göçen
İ sm - i zatından hali duramaz
- 121 -
1 06 . / ..
Emr - i Hakk'dır her işimiz gayr-ı Hakk'ı nideriz
Aşık - ı sadıklarız biz dosta doğru gideriz
Ol elestde ettik ikrar ahdimizi güderiz
Gece gündüz durmayuben aşk ile devrederiz
. / .. 1 07
Kitabına bakar bir kez dönüp halka eder azar
.
Amel yok kendinde ancak hemen halka söğer vaiz
- 1 23 -
Tarik - i Halveti doğru yolumuz
Hazret - i Sultan'a erer elimiz
1 08 . / ..
Bab - ı tevekkülde kıldık kanaat
La yüfna'dır· bizim kenz - i malımız
. / .. 1 09
Gördük ak u karasında erenlerin sırasında
Halk - ı alem arasında bir nam oldu halvetimiz
- 125 -
1 10 . / ..
- 126 -
Biz Hakk yoluna salik olan Halvetileriz
Dil ü can mülküne malik olan Halvetileriz
- 127 -
Tarik - i· Halveti devraneleriz
Aşk şarabın içtik mcstaneleriz
• I •• lil
Katreyi salalı bu dil bahrine
Evliya yüzünden iımmaneleriz
1 12
•
CiLT - il
- 1 - - A -
Ya M ustafa ya Mücteba
Ehlen ve sehlen merhaba
Ya Mustafa ya Mücteba
Ehlen ve sehlen merhaba
Ya Mustafa ya Mücteba
Ehlen ve sehlen merhaba
. / .. 1 15
Ya Mustafa ya Mücteba
Ehlen ve sehlen merhaba
Ya Mustafa ya Mücteba
Ehlen ve sehlen merhaba
-2-
1 16 • I ••
Her kim can atar gül olup biter
Bülbüller öter aşk meydanında
. / .. 1 17
Kisveleri mım dal olan hırkaları hem şal olan
Sözleri şeker bal olan Halvetilerdir merhaba
118
Senin zatın ile gelir beyana
Bu dilde söylenen irfan Mustafa
Gelir bir şahıs bana hoş yar olur sonra yine ağyar
Bu gizli razı faş etmeye mahrem bulmadım asla
. / .. l l9
O sultan bizi Allah' duş eyledi hamdülillah
Sinan Ü mmi gibi o şah azizin oğludur cana
1 20
-8-
Ah meded gitmiş fenadan o şeca
Şeyh Süleyman şimdi ettik istima
121
-9-
1 22
- 10 -
Derdmendiz hacetimiz
Kabul eyle ya Rabbena
Eksiğiyle taatimiz
Kabul eyle ya Rabbena
Asiler Ü mücrimlcriz
Rahmetini umarız biz
Fazlın ile amalimiz
Kabul eyle ya Rabbena
. / .. 1 23
Haşret bizi yarın orda
Evliyalar zümresinde
Yarenlerin cümlesinde
Kabul eyle ya Rabbena
Aşıkların ricasını
Hamd Ü şükr Ü senasını
Nuzulinin duasını
Kabul eyle ya Rabbena
- 11 -
Davet ettim gelen gelsin halvet safa meydanına
Hazır olsun müştak olan halvet safa meydanına
. / .. 1 25
Sakın terkeyleme didar yolunu
Arzu eyle candan canan ilini
Payinc yüz sürüp mürşid elini
Al yine ar etme gir Hakk yoluna
Sabir ol ey d i l muradın
Hasıl olur yab yab
İ steyen elbet H üdasın
Vasıl olur yab yab
1 26 • I ••
Pir elinden bir kadeh
Nuş eyleyen mecnunu gör
Rah - i Hakda bir vücut
Kabil olur yab yab
. / .. 1 27
Habibin Ahmed·i Muh tar hakkıyçün
Aranızda olan güftar hakkıyçün
Muhacirin ve Ensar hakkıyçün
Bizi gayrı kapıya etme muhtaç
- 16 -
P i rd i r o derman eden
d ert l i giiı ı ü l kr d e r d i n e
1 28 . / ..
Mürşide teslim olup biz aşka yar olduk yine
Aşk ile faş olarak alemlere dolduk yine
Anlayıp ilm - i ilah - ı hakiki neymiş bildik yine
Can Ü dil nakdini verip dert almağa geldik yine
Şimdi pazarı muhabbet buldu bizimle revaç
- 17 - - D -
Baş açık meydana geldim ya Resulallah meded
Emrine fermam' geldim ya Resulallah meded
. / .. 1 29
Tarikat yollarını bilmedin illerini
Marifet ballarını tadamazsın ey zahid
- 18 -
1 30 . / ..
Ü mm etiz sana ey fahr-i kainat
Şefaat kıl bize yevm-i arasat
Seni seven uşşak bulmaz mı necat
H u bbundur iman ağacı M u hammed
. / .. t :H
Bağışla asi ümmetlerim diye
Allah'a kıldın niyazlar Muhammed
- 20 - - E -
1 32 . / ..
Seherde açılır güller
Şakır divane bülbüller
Getürür dost buyin yeller
Uyan vakti seherlerde
Seherlerde uyansana
Misk ü amber boyansana
Yaradana dayansana
Uyan vakti seherlerde
- 21 -
Ben insan-ı kamil oldum
Bihamdillah tevhid ile
Dost zatına vasıl oldum
Bihamdillah tevhid ile
. / .. 1 33
Aşk deryasını boyladım
Vuslat ilini toyladım
Ruhani mi'rac eyledi m
Bihamdillah tevhid ile
:\ l cl :ı k u ı ıı geçip vardım
Ceberrut alemin gördüm
Perr açıp lahuta erdim
Bihamdillah tevhid ile
- 23 -
. / .. 1 35
Seyyid N uzuli der azizler pirler
Gece gündüz daim Halık'ı birler
Kulavi Abdullah Efendi derler
İ smine şeyhimin erler içinde
- 24 -
1 36
- 25 -
İster beğim nurdan kanat
Dost iline uçanlara
Dü-cihanda gelmez memat
Aşk şarabın içenlere
- 26 -
. / .. 137
Aşk meyin aşık içer marifet kenzin acar
Cümle zerratı geçer kana gelir Hu diye
- 27 -
Bahr - i dilim hakikatte coşa gelir H u diye
Mevc vurarak marifette taşa gelir Hu diye
138
- 28 - - F -
- 29 - -G-
• I •• 1 39
Cifeye misal olup zağ ile hemrah olmazam
Bülbülem her lahzada etmem gülistandan ferağ
1 40
- 31 - - H -
Ben kulum sana Allahım Allah
Rahmeyle bana Allahım Allah
Kastettiğime sehvettiğime
Hep ettiğime estağfirullah
Erlere kattı e l h a m d ü l i l l a h
Pirimi h u l d u m , k e n d i m i b i l d i m
N u z u l i o l d u m , elhamd ü l i l l ah
1 43
- 37 -
- 38 -
1 44 . / ..
Talibin gönlünde zikr - i Hakk için daim ola
Can ilinde tıfl - ı ma'na zikri ile eyler sala
Aşıka dosttan safadır derd ile gelse bela
Hu ile devran ile mir'at - i dil bulsa cila
Zahir ola zikri kalbi dembedem ede siyah
- 39 -
Zahida gd aşka yar ol bulmak istersen felah
Zikr-i tcvhid ile daim bula sadrın inşirah
. / .. 1 45
Hakk Teala çünkü halk etti hatta seni tevhid için
Kulluğun bil Hakk'ı zikret bi' l-guduvvü ve'r-rıyah
- 40 -
1 46
- 41 - - 1 -
Ateş-i aşka düşelden zerre arım kalmadı
Gece gündüz ağlamaktan gayrı karım kalmadı
- 42 -
. / .. 1 47
Ermek diler sukun-ı V'Uslat zevkine
Candan Hu diyelim Mevla şevkine
Allah Allah diye didar aşkına
Döne döne zikredelim Allah'ı
Yana yana zikredelim Allah'ı
- 43 -
1 48 . / ..
İ blisle elbir edip emmare nefsin sana
Eylediği mekr ile alden haberin var mı
-44 -
• I •• 149
Nice azizlerden aldım ben nazar
İ lla Şeyh Abd ullah cümleden ekber
Cümle avayıkdan ettirdi güzer
Şeyhimin himmet-i ali nazarı
- 45 - -i-
Biziariflere kattın
Şükür ya Rabbi ya Rabbi
Demadem aşka yar ettin
Şükür ya Rabbi ya Rabbi
1 50 . / ..
Nuzuliye kılıp ihsan
Her işin iyilik asan
Ona verdin kemal irfan
Şükür ya Rabbi ya Rabbi
- 46 -
Niyazi Mısri'nin gazeline tahmis
- 47 - Tahmis
Doğdu kalbe aşkı yarin aklı bihoş eyledi
Dil yine bu aşk ile başı ebed hoş eyledi
Giderip zıll ü hayali mahvi nakış eyledi
Hamdülillah çok şükür Hakk aşkına duş eyledi
Cümle derd - i masivadan kalbimi boş eyledi
- 48 -
Ey benim canım Ahmed Efendi
Ruh - ı revanım Ahmed Efendi
• I •• 1 53
Biz de varalım ona erelim
Sırrın görelim Ahmed Efendi
- 49 -
Gündüzünü fazıl bilip hoş salihim sandın ahi
Akaribe mağlup olup nefs atına bindin ahi
1 54 . / ..
Zikretmeye ar eyledin gönlün evin tar eyledin
Tevhidi inkar eyledin kibr oduna yandın ahi
1 55
- 51 -
Ey dil bil ki Hakk yolu sendedir dost ili
Dedi bu can bülbülü sendedir dost ili
- 54 -
Beni dosta eriştirdi bihamdillah seher zikri
Ariflere karıştırdı bihamdillah seher zikri
1 58 . / ..
O garibi de duada yad eden
Kullara ihsan ede H akk cenneti
- 56 -
Allah ferda - yı ahad aşkından ayırma bizi
Kullarına eyle meded şükründen ayırma bizi
- 57 -
Vahdet içre aşk-ı Hakk'a yar olan anlar bizi
Kesret içre subha dek bidar olan anlar bizi
1 60
- 58 - - K -
Ey gönül gel derviş ol dervişlere merdane bak
Dilleı-inden dökülen şu dür ile meırcana bak
Sureti ko surete bakma içeri gel cana bak
Aç gözün canın uyar insanı gör insana bak
161
- 59 -
Ey diriga neyleyim nideyim
Olmadı cihanda bir yar - i sadık
Yoluna canımı kurban edeyim
Can verip can alır kani bir aşık
- 60 -
. / .. 1 63
Yusuf diye gözsüz olan Züleyha
Leyla-yı Mecnun'un bimarıdır aşk
- 61 - - L-
1 64 • ı ..
Hüsnünü gören ede mi acaba
Ehtemile yahtemilu ihtimal
- 62 -
Zahida gaç her hevadan dil verip üstade gel
Zakir ömr - i azizi verme yeter bade gel
1 65
- 63 -
1 66 . / ..
Zahidin taklid ile takvasına verme gönül
Sofinin ucb ile heva - yi hasına verme gönül
Sen Nuzuli dü - cihan kavgasına verme gönül
Ey Zuhuri gayrının sevdasına verme gönül
Çek elini al - i fenadan şevk ile devrane gel
- 64 -
Eya şahım bu baş sana mükebbil
Mükebbildir mükebbildir mükebbil
• I •• 1 67
Cemalini gören kamil mükemmel
Mükemmeldir mükemmeldir mükemmel
- 65 -
Sırrı sakın faş eyleme herkes sana mahrem değil
Zehri sakın nuş eyleme İ çme bu camı cam değil
1 68 . / ..
Bi-ihtiyar söylese bir sözü Nuzuli binde bir
Bazı rumuzdan bazı sırr zahir olursa gam değil
- 66 -
. / .. 1 69
Ey Nuzuli hal - i aşkı anladınsa bi't - tamam
Aşıkın hali bilinmez nutku olmaz ihtitam
Dilerim aşkında ayırmaya uşşak - ı Hüda'm
Şem - i aşka Mısri'y yandır özün yok ol müdam
Aşıka her yokluğun üstünde var eksik değil
- 67 -
Selami'nin gazeline tahmis
Hakk Cemali şem'inin pervanesidir bu gönül
Dost visali aşkının divanesidir bu gönül
Sırr - ı vahdet camının mestanesidir bu gönül
Şerbet - i Bezm - i Elest peymanesidir bu gönül
Şah - ı aşkın hanesi meyhanesidir bu gönül
1 70 . / ..
Günagün ey Nuzuli görene ibret gösterir
Arifine kesret içre ayn - ı vahdet gösterir
Ders verir Lokman'a gahi ilm - i hikmet gösterir
Ey Selami günde yüzbin türlü sanat gösterir
Padişahın bir ulu karhanesidir bu gönül
- 68 - - M -
. / .. 171
Gelmeseydin aleme sen halk olunmazdı cihan
Arş ü kürsi n u h felek ins ü melek kevn ü mekan
Malik - i Rıdvan - ı Cennet hem dahi huri cinan
Dostluğuna yaratıldı ey Nehiy - yi Muhterem
- 69 -
1 72 . / ..
Aşksızlara hayvan adın taktılar
Ö nüne san kalbur saman döktüler
Ne oldun dilin ensenden mi çektiler
Hakk'ı niçin birlemezsin sevdiğim
- 70 -
. / .. 1 73
Geçip tevhid ile çün - ü çıradan
Ağmaz ayn edip cümle hevadan
Kalbini pak edip hubb-i sivadan
Rü'yet-i Hakk ile dolandır alim
- 71 -
Ey aşık-ı Hakk gel Hu diyelim
Aşk ile mutlak gel Hu diyelim
fa n i d ü n yadan e l y u y u p o n d a n
Dcrı i l e candan g e l H u d i y el i m
N ıı z u l i p n ı ın t cv l ı i dd i r l ı rn i ın
Ocvr i le c;ı ı ı ı ın g e l H u d i v c l i ın
1 74
- 72 -
Beni bilir misin zahid ben kimim
Emanet sahibi kenz - i müphemim
- 74 -
1 76 . / ..
Aşık olan belli olur sözünden
Muhabbet kelamı gelir özünden
Hasretine doyamayıp gözünden
Gece gündüz döker nemler azizim
. 77 .
Be yarenler neyleyim nideyim
Yine Elmalı'yı özledi bu can
Mevlam yol verirse yine gideyim
Cennet - i alaya benzer o mekan
. / .. l i9
Kişi varıp o diyarda kalacak
Kamu dertlerine derman bulacak
Vehbi efendi demiş yaz olacak
Elmalı güya ki cennettedir hemen
- 78 -
1 80 . / ..
Onları bu halk görür bilmez arayıp yurur
Yine anlayan bilen pire uyandır uyan
- 79 -
'
Tevhid meclisine gelen kardeşler
Gelin Hu diyelim can Ü gönülden
Hakk zatına müştak olan sırdaşlar
Gelin Hu diyelim can Ü gönülden
. / .. 181
Cennet bağlarına girmek dilersen
Türlü nimetlere ermek dilersen
Hakk'ın cemalini görmek dilersen
Gelin Hu diyelim can Ü gönülden
- 82 -
. / .. 1 83
Bir kuru lafz - ı nizadır ettiğin dava senın
Bi - delil aşık olur mu fikr - i Yezdan'dan men
ı'84 . / ..
Her kula bir türlü lutfun ettin bana aşkın refik
Der Nuzuli talihimde kısmetim budur hemen
- 84 -
. / .. 1 85
E(�an edersin ruz Ü şeb
Feryadına ne oldu seveb
Ahvalini bilsemmi acep
Bülbül kimdendir feryadın
- 86 -
İ steyen hanın terk eder canın
Bulsa cananın saklar imanın
1 86 • I ••
Gider bir ulu, gelir bir veli
Erenler hali, komaz meydanın
- 87 -
Bu halinle ey kişi sen derviş olamazsın
Bırakmazsın kem işi, sen derviş olamazsın
. / .. 187
Şeyhin sözleri hakdır hergiz hilafı yoktur
Senin inadın çoktur sen derviş olamazsın
- 88 -
1 88
- 89 -
Ey gönül sen dillerde efsane oldun bilmedin
Aşk meyin nuş eyleyip mestane oldun bilmedin
Halk - ı alem içre kendin yane oldun bilmedin
Baş açık esrik deli divane oldun bilmedin
- 90 -
Ikı ı i ın
l i k old uğum özüdür Muhammed'in
sa
. / .. 1 89
Tarikidir uyduğum halkı yola koyduğum
Sırr ilinde duyduğum sözüdür Muhammed'in
1 90 . / ..
Varlıkeseri kalmadı sende ey Nuzuli
Yokluk kumaşı satmağa pazare mi geldin
- 92 -
- 93 -
. / .. 191
Ahmed ' e erer eli hazrete çıkar yolu
Şi r-i Yezdan Ali serdarı dervişlerin
- 94 -
Hu d e m e s i n ya ne d e s i n
G i i r ü p cemalini o n l a r
H u d e m e s i n ya ne d e s i n
S ı d k i le mevd a n a gelen
N ds ile Ralılı ' i n i h i len
A ş k ile mestane olan
Hu demesin ya ıw d es i n
1 92 . / ..
B ü l b ü l olup nalan eden
Dosta karşı cevlan eden
Hak zatını seyran eden
Hu demesin ya ne desin
- 95 -
Sc-n i nayc-t kıl m az isen ya İ lah
'.':c-ylcsin biçare- k u l lar n eylesin
E l lerin al maz isen padişah
Neylesin b içare k u l l a r neylesin
K ı ı l l a rı ı ı d i le ğ i s rn d e n d a i nı a
K ;ı l p l e ri d er d i n e İ s t eri n �i fiı
L l l t l'ı ı ıı i le <'\·le ı ı ı ez s c ı ı l ı i r d eva
N ey le s i n l ı h;a rc k u l l a r ı ı c y l cs i ı ı
B e ı ı d l ' l cr i ıı d a i ı ı ı i s t e ri n s c ı ı ı
'Vn l ı ı ı ı a t n k eyley i p c a n u t e n i
L u t r u c ı ı d i ıı ol ı ı ı ; ı z i s e e y G a n i
Ney l e s i n b i ç a re k u l lar n e y l c.., i ı ı
. / .. 1 93
K ı l N u z u l i derdmende bir nazar
İ zzetin kurbunda olsun mu teber
- 96 -
Aşktan kzzct t ad a n l a r a
C an u başı terk edenle re:
Dost i l i n e gid e n lere
Scl a kıldım duyan gelsin
1 94
- 97 - - R -
- 98 -
. / .. 1 95
Meydan - ı hakikatta döner şevk ile ey yar
Aşk ateşine yanmaya pervane benim var
- 100 -
Be yaren ler bir n idadır k ı l d ı k uş
Gelen gelsin gel meyende nemiz var
Allah için sıdk ile t u t t u k bir iş
B i l en bilsin bil meyende nemız var
Tekmil e t t i k s ü l u k u m u z yetirdik
Tamam e t t i k her işimiz bitirdik
:\' uzuli der la' l-i cevher get i rd i k
Alan alsın a lm ayanda n e m ı z var
1 97
- 101 -
Gel tcmaşaa eyler isen bendedi r gör ne var yar
Bendedir sırr-ı e m anet bendedir esrar-ı yar
1 98
- 102 -
Sorun görün benim ile
Dost illerine kim gider
Bana hem rah olup bile
Dost illerine kim gider
H azırlanıp bu N uzuli
Revan olup tuttu yolu
Ba.�l aııd ı cümle mahmili
Dost ilkriııc kim gider
1 99
- 103 -
200 . / ..
Künt - Ü kenzin sırrını bilmek dilersen ey didem
Mahv - i sarf erişip eyle vücudunu adem
Rütbe - i ulyaya eren hoş basar arşa kadem
İ şiten onu "Ene Allah"dan hitabı dembedem
Sem'ine girmez onun hiç gayrıdan efsaneler
- 105 -
202
- 1 06 -
. / .. 203
Şah iken ruh - ı azizin eyleme kul nefsine
Ruz Ü şeb eyle riyazet var cefa kıl nefsine
Zakir ol zikret Hakk'ı her dem zafer bul nefsine
Al ele çevgan - ı zikri hem süvar ol nefsine
Kapagör tevhid topunu çünki meydanındadır
- 107 -
İ l nı - i z a h i r i le d o s t u m b i l i n mez
204 • I ••
Kalplerinden siva nakşını silip
Nefs-i şeytan bentlerinden kurtulup
Telkin için dosta tevbeye gelip
Şeyh önüne çöker dizleri vardır
206 . / ..
Canım kurban verem sana
Aldanmayam ona buna
Lutfeylc bir nutk et bana
Canan illeri kandedir
- 111 -
- 1 12 -
. / .. 209
Derdim bilmeye derman içinde
Ehlim bulmaya erkan içinde
Hasmım basmaya meydan içinde
Gizlice ahın tevhid iledir
- 1 13 -
210 . / ..
Mü'min-i kamil olan tevhidi inkar eylemez
Münkirin menzili niran değildir ya nedir
- 1 14 -
. / .. 211
Gelin görün bu kamiller bulurlar çok kemalatı
Ererler gizli esrara okurlar ilm - i gayatı
Murad eyleseler onlar görünce dil - harabatı
Düzergahı düze geldi ezelden düzücülerdir
212 . / ..
Şimdi N uzuli rayigan
Mir'at - ı Hakk oldu ayan
Sen çeşm - i canın aç heman
Bak onda Zatullah'ı gör
- 1 16 -
Allah adın yad eden aşık
Beka mülkünde ali şah olur
Tecelli der kalbine Halık
Savab ehli ona hemrah olur
. / .. 2 1 :1
Kıyamettedir cah - ı menzilet
Keramet Hakk katında bi - minet
Liyakat varsa sende akıbet
Mekanın o ulu dergah olur
- 117 -
215
- 1 18 -
İ lm - i remzi sorar isen sırr - ı pinhan okunur
Sırr - ı hikmet sorar isen gizli nihan okunur
Hocası kimdir der isen Fahr - i cihan okunur
Sanmanız ki bunu yaran can ile can okunur
- 1 19 -
217
- 1 20 -
218 . / ..
Ey Nuzuli bu kelamı bir güzel şerh eyle gel
Fehmede her işiten can Ü dili cuş toyla gel
Sen seni bildinse pesdir yeter aslın söyle gel
Mısriya her sözünü Hakk'dan işit Hakk söyle gel
Ric'at ile baksalar da görmeye kimse fütur
- 12 1 - - s -
Ya ilahi hazretinden bize eyle abd - i has
Vasim ile asitanında buluruz ihtisas
. / .. 22 1
Ola ruşen - i bekada çeşm - i canın
Bu fani gözden akıt bunda yaş
- 1 26 -
222
- 127 - -T-
Ehi - i taklid ile ey dil kılma sakın ihtilat
Evliyanın payine yüz sür kılıp ruyun besat
. / .. 223
Yek noktadan bildik ilmin usulün
Okumadık biz Mesnevi Nefahat
- 1 29 -
Herkese gerektir o şeriat
Şeriattan sonra lazım tarikat
224 . / ..
Bu mezkure cümle tekmil edince
Çekmek gerek türlü türlü meşakkat
225
- 1 30 - - u -
- 131 -
226 • I ••
Bize dil vermeyen zahid-i hodbin
Gelmezse gelmesin hemraha karşu
- 1 32 .
. / .. 227
Nuzuli dostun arar bir yerde kılmaz karar
Cem ile cem'e erer, farka gelir Hu deyu.
- 133 -
Aşk ile gel eyle devran yana yana Hu deyu
Ol yürü dost ile mihman yana yana Hu deyu
- 134 - -Ü-
Dert ehline Lokman ile dermanı göründü
Aşk ehline tevhid ile devranı göründü
- 135 -
Niyazi Mısri'nin gazelini tahmis
. / .. 229
Gece gündüz daima hakk zatını yad eylerim
Gahi gönlüm şehrini aşk ile abad eylerim
Zikr ile o dost bağında neler icad eylerim
Bülbülüm gülzar içinde ah Ü feryad eylerim
Kokusu dosttan gelen reyhana verdim gönlümü
230
- 1 36 - -z -
. / .. 23 1
Anladınsa hal ü katin kendini çek uzlete
Terk - i dünya ol hemişe bağla özün halvete
Ziynet - i dünyaya aldanma Nuzuli şöhrete
Nefsini bilen erişmez bir tükenmez devlete
Fakr ü fahridir Niyazi bil o devletten garaz
- 137 -
Nutk-ı ademdir dila ta'lim-i esmadan garaz
Tal'at-ı pakidir o ism-i müsemmadan garaz
232 . / ..
Şüphesiz kadr - i azıme eresın Hakka'l - yakin
Ey Nuzuli hab - ı gafletten edersen i'kaz
- l 39 -
• I •• 233
Nuzuli der hoş hali) olduk bunda biz' delil
Dergahında ey celil ali eyle şanımız
- 141 -
234 . / ..
Ettiğim ayn - ı nasihattır bilirsen tut sözüm
O Huda'ya aşık olup kulluk etsen ey kuzum
Sen bizi bilmek dilersen işit ey nur - i gözüm
Kutb - ı vaktimiz meskenimiz Ka'be'dir zahid bizim
Görmedik surette Ka'be'liği her dem hacıyız
- 142 -
Kim bize teslim olursa o görür irşadımız
Bahrimend olmaz cihanda münkir - i mürtedimiz
. / .. 235
Mürşide dil vermişiz can Ü gönülden biz ezel
Tevhid - i telkin aldık okuruz evradımız
- 144 -
Hamdülillah Mevlam yine a'la etti halvetimiz
Pirlerimiz hürmetine arttı gitti rif atimiz
- 145 -
. / .. 237
Zahide dil cür'adanı doludur esrar ile
İ steyen gelsin beri bezi eyleriz İsar ile
Nuş edip cam - ı ezel mest olmuşuz dildar ile
Bir elimizde bezm - i mahbub ile biz yar ile
Bir elimizde dolu peymane gelmişlerdeniz
238
Alfabetik Fihrist
240
düreş : Davranma, çalışma eşk-i çeşm : Giiz yaşı
dürrü gevher : İ nci ve değerli taş ezkıi.r : Zikirler
dürrü mercan : İ nci mercan ezvak : Lezzetler
dürrü yekta : Biricik eşsiz inci f
e
fada) : Faziletli
ebdan : Bedenler fakr-i tama : Yokluk sırrını isteme
ebrıi.r : Hayır sahipleri fariğ u ıi.zıi.d : Kurtulmuş
ebsem : Sakin olma fasl u bab : Aralanmış kapı
ebu'l-ervah : Ruhların babası; faş : ifşa etme
Ruh-i Muhammedi " ...fekad arefe Rabbehıi" : " Rabbini
bildi" ( Hadis-i şerif)
ef'al : Ameller, işler
efgan : l zdırap ile haykırma fercıi.ın : Menfaat, fayda, son, akibet
ekhaf : Yönler ferda : Yarın
elestü : Allah'ın ruhları yarattıktan "fezkurıini" : Beni zikredin
sonra " Ben sizin Rabbiniz değilmi feth-i bab : Kapının açılması
yim?" diye sorduğu zaman "fezkürıini ezkürküm" . : "BC'ni
..
elif kaddi dal olur : Beli bükülür zikredin ki ben de sizi hatırlayayım"
el-iyaz : Sığındık, sığınırız ( Bakara 1 52 . ayet)
"el-kerim izıi va'de fi" : Allah firkat : Ayrılık
vaad ettiği zaman fusus : Fususu'I - Hikem adla eser
em : ilaç fuzul : Bencil
emraz : Hastalıklar fütuhat : Mulıyiddin Arabi'nin eseri
emvac : Dalgalar
enhar : Nehirler g
envıi.r : Nurlar, aydınlıklar
erbain : Dervişlerin çileye girdiği gadub : Azarlayan, azarlayıcı
kırk gün gaffaru'z - zünıib : Günahları bağışlayan
erguvan humar : Kırmızı bir çiçek galaz : Koyu şeyler
ve dikeni gam şıi.zi : Üzüntü, tasa
esfel : En sefil, en alçak geda : Düşkün , yoksul
eshar : Sabah vakitleri gene : Hazine
eslaf : Selefier, hizmette daha önce gevher : Değerli taş
bulunanlar giriftar : Tutulmuş, uğramış, yakalanmış
esma-i seb'a : Yedi isim giryan : Ağlayan
esmayı müsemma : Tesmiye gizli rıi.z : Gizli olan şeyler
olunan, ismi olan gönül levhi : Gönül levhası, gönül aynası
24 1
gubar : Toz hassu'I . has : En has, en güzel
gul gule : Gürültü hasu'I . havas : Has duygular
gussa : Üzüntü, kaygı has ü am : Herkes
gôş : Kulak, işitmc havf-ı niran : Cehennem korkusu
güftar : Söz havf-ı tamu : Cehennem korkusu
gülzar : Gül bahçcsi havf u reca : Korku \'c ümit
gül-i zar : Gül yanaklı hay : Diri (Allah'm ismi )
güman : Şüphe, zan hay'i kaf : H akk ve harfleri
gürz : Eski silahlardan uzun saplı
hayre'I . enam : Varlıkların hayırlısı
büyük d e m i r hazer : Sakınma
hazık-ı tabib : İylqtirici, tedavi eden
ğ heba : Nafile, yok ycrt>
hel-eta : İ nsan siırcsine işaret cdilnıiştir
ğana : Ganimet
hemişe : Hı·r vakit
ğani : Zcngin, ciiınerı
hemrah : Yol arkadaşı
ğavvas : Dalgı�· hemraz : Sırdaş
herbar : Her zaman
lı
heşt : Sekiz
heştibehişt : Sekiz cennet
habab : Su iizcriııdcki lıa\·a
( Kur'an da geçen)
kabarcıkları heva : Heves, arzu
hadd-i payan : Kenarsız
hezeran : Binlerce
hakayık : Hakikaılcr
hicab : Perde
hak-ı yeksan : Toprak olmuş
hilm : Yumuşaklık
hak şinas : Hakk'a riayn eden
hin : An. zaman
halas : Kurtuluş
hodbin : Kendini beğenmiş
halel : Zarar
hubb : Sevgi
hali : Tl'nha, boş
hubb-i ahira : Ahiret sevgisi
halvet : Yalnız kalına, çekilm!'
hubb-i dünya : Dünya sevgisi
hamr-ı ezel : Ezel içkisi
hub cemal : Güzel yüz
handan : G ii l en
humhane : Şarabların konduğu yer
hannan : Çok acıyan
hun : Kan
hannas : Şeytan
hunun : �krhamctten ayrı kalmama
hanüman : Ev, bark
hurşid : Güneş
har : Diken
hüccet : Delil, işart't
harabad : Harabeler
hümam : Azimli
haristan : Dikenlik
hünkar : Padişah, sul tan
242
hüsn-üşem : Güzel ışık incizaz : Kesilme
infisah : Bozulma, bükümsüz kalma
inhifaz : Çiikgünlük, düşgünlük
inhitat : Aşağılama, düşme
ıyd-i ekber : Büyük bayram inkaz : Kurtarma, kurtarılma
ığraz : Tazyik ctmC', Sıkıştırma inkılil : Körlenme, kesmez hak gelme
ınkıta : K csilm!' inkiyid : Boyun eğme, kendini teslim
ıtlak : Salıverme etme
inkisar : Kırılma, gücenme, bedd ua
insilih : Soyulma, sıyrılıp çıkma
inşirah : Açılma, açıklık, ferahlık
ihtida : Başlangıç, haşlama intibaz : Tabi olmaklık
ibtihal : Cimri olmak intifi : Faydalanma
igtiyiz : Öfkelenme intifih : Vücut azasından birinin
iğva : Azdırma büyümcsi
ihtifaz : Darılma intiha : Son, sona erme
ihtilaf : Karışına intikal : Giiçmck, geçmek; \·azgeçmck
ihtipas : Tutulma, tutukluk intikas : Baş aşağı düşme, dönme .
ihtitam : Sona nme intisah : İ ki şeyden birine yapışma
ihya : Uyandırma, canlandırma intizar : Bekl e mek , gözkml'k
ikbal : Birine doğru dönme, ircii nutku : Aslına diin siizü
Kabul etme irfan : İ lahi bir fryz olarak k<iinatın
ikrar : Doğrulama sırlarını bilme
iktidi : Tabi olma, uyma irkindi : Su birikintisi
iktihal : Sürme çekme irsal : Gönderme
ilhad : Yoldan çıkma, inançsızlık irşad-ı tahkik : İ ncclrnmiş, araştırılmış
illi : (Allalı) 'dan başka, ancak yolu göstcrmck
(O var) irte : Zoraki
ilm-i ihfa : Gizli ilim irtias : Silkinme
ilm-i ledünni : Allah aşkıyla İsar : İ kram , bahşiş, ciinwrıliklc verme
C'dinilen sırlar ilmi istiğrak : Kcndiııdeıı ge�·ip, dü nyayı
ilmullah : Allah'ın ilmi unutma
iltizaz : Lezzet alma istim'a : h i t mc
imtisal : Alınan emre boyun eğme İstimağ : Dinleme
in'am : İylik etme, Bağışlama, istimdad : Yardım istC'nıe
Nimet verme işret : İ çki
inbisat : G,·lişrnc, iç açılması iştigal : Meşgul olmak
243
itab : Azarlama kayyum : Baki ve kaim olan Allah
itlal : Delalete götürme, azdırma kefteku : Boş söz, dedikodu
itmam : Tamamlama, bitirme kemah : Olduğu gibi
ittiaz : Nasihat dinleme kemker : Kötüler
ittihaz : Kabul etme kemrah : Kötü yol
ittisal : Kavuşma kenz : Hazine
i'tizal : Azl olmak kenz-i hafa : Gizli hazine
izz : İzzet, yücelik kenz-i la yüfna : Yok olmayan hazine
kenz-i mübhem : Kapalı, anlaşılmaz
k hazine
kenzullah : Allah'ın hazinesi
kibin : Terazi
kesret : Çokluk
"kibe kavseyn evedna" : Necm
keşşaf : Keşfeden, açıcı
suresinin 9. ayeti kevn-i mekin : Kainat, varlık
kabih : Hata günah
ketm : Bir sırrı saklama
kadem : Bastığı yer
kevser : Cennet'te bir havuz
kil u nıin : " Kün" emri ile kezb : Yalan
vareden
kezzab : Çok yalan söyleme
kahrı lıitfu şey-i vahid : Kahrı
kıgu : Zulmet, gece karanlığı
lfıtfu bir, eşit bilmek
kisve : kıyafet
kaim : Ayakta durma kurbet : Yakınlık
kil : Yıkma, çekip çıkarma
kurretö'l-ayn : Göz nuru
kalil : Az
kutbu'l-aktab : Allah'ın kendisine
kilu kil : Boş laf, dedikodu tasarruf kudreti vermiş olduğu veli
kalıi bela : Ruhlar aleminde Allah'ın kulu
"ben sizin Rabbiniz değilmiyim" küberi : Büyükler
sorusuna müminlerin verdiği külhan : Hamamda suyu ısıtmak
cevap: (bela : evet) (kallı : dediler) için ateş yakılan yer
kamet : Boy
küllü niran : Tamamen cehennem
kamu : Cümle ateşinde yanma
kin : "Ol" emrini veren varlık küntü kenz : Gizli hazine
kand : Tatlı söz küşad etmek : Ferahlandırmak,
kand-i nebat : Tatlı yiyecek şenlendirmek
karaveş : Kapkara gibi
kir : Derinlik
kir-ı ban : Kervan
la : Yok
kasr : Köşk
Ii feta illa Ali : Ali'den yiğidi yoktur
katre : Damla
244
lahmüke lahmi : Eti etimden makam-ı irtifağ : Yüksek makam
lahut : Manevi varlıklar alemi maktul : Katledilmiş
lahut ili : Uluhiyet makamı mansüb : Memuriyete konmuş,
lil : Dilsiz memuriyette bulunan
lil-i cevher : Kırmızı renkli elmas "mantıku't-tayr" : Şeyh Attar'ın
taknetümin Rahmetillih : Allah ' ın kitabı: "Kuşları n dili"
rahmetinden ümid kesmeyiniz.
manzuri : Nazar olunan•
(ayet)
masiva : Allah'dan gayrı
la yezel : Zevalsiz, bitimsiz
maşuk : Sevgili
la yüfna : Yok olmaz, tükenmez
ma'zur : Özürü olan
ledünni : Allah bilgisine ve sırlarına
mecruh : Yaralı
ait, onunla ilgili
meddah : Daha çok medlıeden
lemyezel : Bakilik, kalıcılık
meded : Yardım, aman
lenterani : Allah'ın tur dağında
meftun : Gönü"! vermiş, tutkun
Musa'ya : "Sen beni hiç bir zaman
mekes : Sinek
göremezsin" hitabı melamet : Ayıplama
levlake : "Sen olmasaydın memat : Ölüm
(yeri göğü yaratmazdım) " "menarefe nefsehü : " Kim nefsini
Hadis-i kutsi bildi. . . " hadis-i şerif
levm : Zemmetme, çekiştirme, başa menas : Kaçıp sığınılacak yer
kakma menfur : Nefret edilen
leylü nehir : Gece ve gündüz menkul : Nakledilmiş
libas : Giysi menkuş : İşlenmiş, nakşolunmuş
livail hamd : Resulullah'ın mennan : Çok ihsan eden
cennct'te ümmetini altında merbüt : Bağlanmış
toplayacağı sancak merdan : Erkekler, yiğitler
m mesani : Bir şeyin tekrarı
mesrur : Sevinmiş, memnun
ma : Su mestane : Sarhoş gibi, baygın
mih : Ay
mest-i la ya'kıl : Sarhoşlukla yıkılan,
mihitaban : Ay ışığı
çok sarhoş olan
mahzen : İ çinde eşya saklanan yer,
mest-i müdam : Devamlı sarhoş
bodrum
mevc : Dalga
mail : Meyletmiş, hevesli
mey : Şarab
makal : Söz, lakırdı
mezak : Zevk, lezzet
makalat : Şemsi Tebrizi'nin bir
mezellet : Zahmet
eserinin adı
mez'in : Temizleme, süsleme
245
mezkur : Zikredilen müberra : Beri kıhnmış, temize çıkmış
miftah : Anahtar mücrim : Suçlu
mihman : Misafir, konuk müeccel : Tecil edilmiş, geciktirilmiş
mihnet : Zahmet, eziyet müekkil : Vekil tayin eden
miraç : Göğe çıkma müflis : İ flas etmiş
mir'at-ı dil : Gönül aynası mükehhil : Sürme çekmiş
mir'at-ı kaJb : Kalb aynası mükemmel : Kemale erdirilmiş
mir'at-ı mücella : Tecelli edilen müliz : Lüzumlu, gerekli
ayna, yer mülhid : Allah'ı inkar eden
misk : Güzrl koku münezzeh : Tenzih edilmiş, temiz
mizin : Terazi münkir : İ nanmayan
muattal : Tatil edilmiş mürde : Ölü
mudıll : Delalete düşen mürettil : Kur'an'ı tecvid üzere okuyan
mufaddal : Kabul eden mürşid : Yol gösterici, öğretmen
muhal : Mümkün olmayan müselsel : Zincirleme birbirine bağlı
muhassıl : H usule getiren, meydan; müsteaz : Kendinden yardım istenilen
grtiren müstecab : Kabul
muhit : Herşeyi içeren, ÇC\TP müstem'i : Dinleyen
muin : Yardım eden müşekkel : Şekil verilmiş; kıyafeti
mukabbil : Öpen yerinde, gösterişli
mukarrib : Yaklaştıran müştak : İleri derecede hasretlik
mıimşiz : Mum gibi eriyen
muntazır : İ n tizar l'dcn, gözleyen, n
bekleyen
munzır : Bakan naci : Kurtulan, kurtulmuş
munzır-ı Rahman : Allah'ın tecelli nadan : Bilgisiz
ettiği ayna, yer nadim : Pişman
ınusahhah : Sahih, güvenilir nagah : Vakitli vakitsiz
muştuluk : M üjdelik nagam : Ansızın
mıi'tekif : Bir ibadethaneye çekilip na Hak : Beyhude, haksız
namaz niyazla meşgul olan "nahnu kasemna" : "Biz taksim ettik"
mıitıi kable ente mıitıi : Ölmeden Zuhruf suresi : 32. ayet
evvel ölünüz ( Hadis-i şeril) naim : Uyuyan
mutteki : Sakınan nalan : İ nlt>ycn
muvassıl : Hasıl eden, meydana nale : İ n leme, feryad
getiren nar-ı cebim : Cehennem ateşi
mübeddel : Islanmış nasut : İ nsanlık
246
natık : Söyleyen peymine : Kadeh
nazil : İ nme, ulaşma pinhan : Gizli
necm : Yıldız piştıi penç : Yirmibeş
Nefahat : Molla Caml'ııiıı pişe : Sanat, meslek
"Nefalıatü'l-üns" adlı eseri pişuva : Reis, öncü
nerdban : Merdiven postnişin : Posta oturan (şeyh)
nerm : Latif; mülayim - yumuşak pota : İ çinde maden eritilen tava
neva : Ses pürdil : Dolu gönül
nevm-i gaflet : Gaflet uykusu pürhun : Kan dolu
nigar : Güzel sevgili püser : Oğul
nihin : Gizli
nikib : Perde r
nikbed : iyi, kötü
nisar : Saçma, serpme riğıb : İstekli
niza : Çekişme rih : Yol
noktavi : Herkesin anlayamadığı rah-ı Hak : Hak yolu
ince manayı anla ya n rammal : Remil döken, fal aça n
nuhfelek : Dokuz yıldız ravza-i rıdvan : Cennet, cennet
nusret : Allalı'ın yardımı, başarı bahçesi
nıiş : İ çe n rayikan : Bedava, p arasız
nübüvvet hatemi : Nübüvvet ref : Kaldırma, yükseltme
mührü
refik : Arkadaş
nüsha : Yazılmış bir şey, bir reh nüma : Yol gösteren, kılavuz
yazınııı sureti revaç : Değn, geı,cerlilik
od : Ateş
revak : Üstü örtülü, önü açık yer,
çardak
özge : Başka
reviş : Yürüyüş, gidiş, tutum
rıhlet : Göçme
p
rif'at : Yükseklik, yücelik
rumuz : İşaret, manası gizli olan
pay : Ayak
rıisiyah : Yüzü kara
penah : Sığınılacak yer
rıişina : Tanınan yüz
pend : �.asihaı, öğü t
rıiyetullah : All alı ' ı n yüzü
pend-i mekr : H ileli, düzenbazlı söz
rıiz-i kıyam : Kıyamet günü
per : Kanat
ruz u şeb : Gündüz ve gece
perrü bal : Kanat, kanatlar
pervaneveş : Pnvanc gibi
pes : Yeter
247
sızuben kil : Konuşmamak
sidre : Arşın sağ yanındaki ağaç ki,
sabır : Sabırlı ötesine hiç kimse geçemez
sadpir : Parça parça
siğar : Küçük
sadr : Göğüs
sim : Gümüş
sat-i revak : Sat, halis
simurg u anka : Simurğ ve Anka
sahhare : Sahralar, kırlar
isimli iki masal kuşu
sa'im : Oruçlu
sim u zer : Gümüş ve altın
sak : İ çtenlikle dinleyen
siret : Ahlak ve yüksek vasıflar
salik : Yol eri, yolcu
siva : Allah'dan gayrı
san'i : Sanatkar
subh : Sabah
saykal : Cila
subh u mesa : Sabah akşam
seb-a-i seyyare : Yedi gezegen
subh u şam : Sabah akşam
sebak : Ders
suk : Çarşı pazar
sefahat : Düşüklük, alçaklık
süğb8n : Büyük yılan
sehivet : Cömertlik
sükker : Şeker
sehm : Korku
sülemi : Risalc-i Sülemi ismindeki eser
sehregah : Seher vakti
sürôr : Sevinç
sekr-i aşk : Aşk sarhoşu
süvar : Binici
sela : Seslenme, çağırma
selk : Yan, kenar
sema : Mevlevilerin cezbe haliyle
248
şikir : Av toylamak : Doyurmak
şir-i Hüda : Allah'ın arslanı . töhmet : Birine isnad edilen suç
şuhüd : Şahidler tuğyan : Taşma, haddini aşma
şum : Uğursuz tuhfe : Hediye
turab : Toprak
tür-ı Sina : Sina dağı (Allah'ın
Musa'ya tecelli ettiği yer)
tabl-ı ene'l-Hak : Ene'l·Hak davulu,
u
feryadı
tadlil : Delalete düşürme
obur : Başka tarafa geçme, atlama
tama : Aç gözlülük
ucub : İ b a de t i n e güvenme, ke nd i n i
ta.mü : Cehennem
beğenme
ta'n : Sövme, yerme
udvin : Düşmanlık
tarik-i müstakim : Doğru yol
ugad : İ p
taşra : Dışarı
ulu'l·ebsar : Görüş kabiliyetinde
tayran : Uçmak
olan kimse
teab : Yorgunluk
umran : Bayındırlık
teber : Dervişlerin taşıdığı uzun
ussat : Asiler
saplı balta, meşin bıçak
uşşak : A şık lar
techil : Birinin cahilliğini ortaya
uzlet : Bir yere çekilip kC'ndi kendine
koyma
tenha yaşama
teferrüc : Açılma, ferahlama
tefhim : Yavaş yavaş anlama
Ü
tekellüf : Külfetli iş gören
telkin : Aşılama, nasihat ülfet : Dostluk
terahhum : Merhamet etme, acıma ümmü'l-kitib : Fatiha suresi, arşın
tersa : Hıristiyan
üstündeki kader ve kaza l evh a sı ;
teşnedil : Susamış gönül
levlıi mahfuz
teşviş : Karıştırma, karmaşıklık
üns : Yaklaşma
te'vil : Sözü çevirme, ayrı mana
üryan : Varlığından soy u n m u ş
verme
tezvir : Yalan dolan
tlğ-ı aşk : Aşk oku
v
tlğ·ı hicr : Ayrılık oku
vahdet : Birlik
tlğ·ı zikr : Zikr oku
vahid-ü ferd-ü ehad : Bir olan Allah
tlyn : Çamur, balçık
vas'i : Geniş, açık
timar : Yara bakımı
249
vecd : Kendinden geçecek derecede zülcenihin : Çok taranı
ilfıhi aşka dalma, cezbe hali zülfikir : Hz. Ali'nin kılıcı
vecih : Yüz zünnar : Papazların bellerine
verak : Yaprak bağladıkları ipten örülmüş kuşak, küfür
verd : G ü l ve benlik alameti .
visal : L; Jaşma, kavuşma
za ğın : Zahmet
zağ u kuzgun : Karga w kuzgun
zahir : Gürünen, meydanda olan
zahm : Derin yara, darbe
zikir : Zikreden
zir : Ağlayıp, i n lemek
zeban : Dil
zebür : Zayıf, aciz
zeh-i dil : Ne ,g üzel, ne iyi
zelil : Horlanmış
zemayim : K ö tü lıcğcnilnıcycn
,
haller
zevrak : Kayık, sandal
zıll :( ;iilgr, koru m a , sahip ç ıkm a
zin : Eyer
zillet : Horluk, habislik
zulmet : Karanlık
zübde : Üz
250