Professional Documents
Culture Documents
Ζούμε στην εποχή της ραγδαίας εξάπλωσης των Μέσων Επικοινωνίας. Είμαστε στην εποχή της άμεσης
γρήγορης και ταχύτατης εξάπλωσης της πληροφορίας, της πλήρους και ανεξέλεγκτης διάδοσης των πάσης
φύσεως μηνυμάτων. Είμαστε στην εποχή της επικοινωνίας αλλά και της αποξένωσης. Ζούμε περισσότερο σ’ ένα
κόσμο εικονικό παρά στην πραγματικότητα της ζωής. Τα ΜΜΕ τελικά δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα αλλά
πολλές φορές τη δημιουργούν. Δημιουργούν άγχος και ανασφάλεια για τους ποικιλόμορφους «κινδύνους» που
διατρέχουμε, δημιουργούν «ανάγκες» για υλικά και υπηρεσίες που στην πραγματικότητα μπορεί να μας είναι
τελείως άχρηστες, δημιουργούν πρότυπα και στάσεις ζωής ξένες στην προσωπικότητα, τις δυνατότητες τις αρχές
και τις παραδόσεις των μικρών κοινωνιών.
Η συνεχής έκθεση - βομβαρδισμός των μαθητών με μηνύματα τα οποία δεν έχουν τη δυνατότητα λόγω
ηλικίας να κρίνουν, να αξιολογήσουν και να εκτιμήσουν το ακριβές περιεχόμενό τους
Τα παιδιά σήμερα είναι εθισμένα σ’ έναν εικονικό κόσμο που είναι δημιούργημα των τηλεπαιχνιδιών, των
τηλεοπτικών σειρών, των ταινιών βίας, των βιντεοπαιχνιδιών, της άκρατης και αλόγιστης χρήσης της
τεχνολογίας (υπολογιστής, κινητό, τηλεόραση κλπ.)
Στην «πραγματικότητα» αυτή υπάρχουν οι επώνυμοι νικητές και το πλήθος των ανώνυμων κομπάρσων που
το σενάριο τούς έχει θέσει το ρόλο του μόνιμου θύματος. Είναι οι αντίπαλοι του πρωταγωνιστή κι άρα «κακοί» και
σε κάθε περίπτωση αναλώσιμοι που η άμεση εξολόθρευσή τους δεν αποτελεί εγκληματική ενέργεια αλλά «ιερή
υποχρέωση». Η αξία της ζωής έχει μηδενική σημασία και η επιδέξια χρήση των πολυποίκιλων καταστρεπτικών
μέσων είναι αυτή που καταξιώνει τον πρωταγωνιστή στα μάτια της Ομάδας.
Η εθισμός λοιπόν σε μια τέτοια εικονική πραγματικότητα μεταφέρεται αναπόφευκτα και στην πραγματική
ζωή τους, στην άμεση καθημερινότητά τους. Η σύγχυση ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό, οι
δυσδιάκριτες διαφορές ανάμεσα στο είδωλο και το αντικείμενο και πολύ περισσότερο στο ρόλο του καθενός ως
«υποκείμενο» πράξεων, που συνοδεύονται και από την προσωπική ευθύνη των αποτελεσμάτων, αμβλύνει σε
εγκληματικό βαθμό τις όποιες αναστολές για την τέλεση εγκληματικών πράξεων.
Το παιδί που «παίζει» τον εξολοθρευτή σ’ ένα βιντεοπαιχνίδι ταυτίζεται με τον «πρωταγωνιστή». Δεν
υπάρχει το «εγώ» που σημαίνει συνείδηση των πράξεων και ευθύνη των ενεργειών, αλλά το «είμαι αυτός» που
χωρίς συνέπειες οφείλω να νικήσω σε ένα προκαθορισμένο αγώνα, με μέσα και όπλα που έχουν προεπιλεγεί,
κάποιους αντιπάλους που δεν γνωρίζω, που δεν με έχουν βλάψει σε τίποτα, που αποτελούν απλά εμπόδια στην
πορεία μου και σε ορισμένες περιπτώσεις απαραίτητοι αντίπαλοι μέσα από τη εξολόθρευση των οποίων θα
«καταξιωθώ» καλύτερα στην ομάδα σαν ικανός, σαν νικητής. Αυτή η μεταφορά σε τρίτο πρόσωπο όλων των
ενεργειών μου και επομένως και των συνεπειών τους τις απενδύει από οποιαδήποτε ατομική ευθύνη και τις
στερεί οιουδήποτε ηθικού περιορισμού.
Το φανταστικό σενάριο των βιντεοπαιχνιδιών αναπόφευκτα μεταφέρεται και στην πραγματική ζωή των
παιδιών τα οποία πλέον δεν την εκλαμβάνουν σαν μια γραμμική συνέχεια που ακολουθεί τη φυσιολογική σειρά :
προγραμματισμός – σχεδιασμός – υλοποίηση – αποτέλεσμα – επιπτώσεις – συνέπειες – επανακαθορισμός στόχων –
βελτίωση, αλλά σαν ένα παζλ ανεξάρτητων γεγονότων σαν μια σύνθεση μεμονωμένων πράξεων όπως ακριβώς και
τα μικρά αυτοτελή και ανεξάρτητα μεταξύ τους μικρά σενάρια (level) που έχουν να αντιμετωπίσουν κατά τη
διάρκεια ενός βιντεοπαιχνιδιού. Μικρά και αυτοτελή επεισόδια άσχετα μεταξύ τους τα οποία τελειώνουν μετά την
ολοκλήρωσή τους χωρίς να υπάρχει πλέον λόγος να επανέλθουμε σ’ αυτά ούτε κριτικά ούτε αξιολογικά αφού –
όπως και στα βιντεοπαιχνίδια – δεν υπάρχει καμιά υποχρέωση να απολογηθούμε για τις πράξεις μας. Επιπλέον οι
πράξεις μας δεν συνιστούν λόγο ευθύνης αφού στόχευαν στην «αυτονόητη» επιβεβαίωση της ανωτερότητάς μας
και επομένως έχουν τη νομιμοποίηση που απορρέει από τη «δεδομένη» επιβολή μας στους ηττημένους.
Ακόμα και η «αποτυχία» δεν εμπεριέχει το στοιχείο της απογοήτευσης διότι υπάρχει η δυνατότητα
επανάληψης. Φυσικά σε καμιά περίπτωση ο πρωταγωνιστής δεν πρόκειται να παίξει το ρόλο του θύματος διότι
έχει συνηθίσει στην ιδέα του «άτρωτου» των πολλών ζωών που του υπόσχεται το «παιχνίδι», ο θάνατος είναι
απλά η απώλεια μιας ευκαιρίας από τις πολλές που του δίνει το σενάριο κι ως εκ τούτου δεν τον αφορά σαν
οριστικό γεγονός. Ο θάνατος αφορά μόνο τους αντιπάλους, τα προκαθορισμένα «θύματά» του.
Οι «ήρωες» που παρουσιάζονται ως πρότυπα στις ταινίες δράσης καθώς επίσης και οι «αντι-ήρωες» των
τηλεοπτικών δελτίων, εξάπτουν τη φαντασία των παιδιών και ιδιαίτερα εκείνων που έχουν μειωμένες αντιστάσεις
και έλλειμμα κοινωνικής διαπαιδαγώγησης, σε ορισμένες δε περιπτώσεις και αρνητικές – αντικοινωνικές διαθέσεις
ως δέκτες της κοινωνικής αναλγησίας (παιδιά εγκαταλειμμένα) και δημιουργούν την αίσθηση της κοινωνικής
αντίστασης – αντίδρασης μέσα από τη μίμηση ακραίων εγκληματικών πράξεων.
Με την όρο εγκαταλειμμένα παιδιά δεν εννοούμε μόνο εκείνα τα παιδιά που λόγω της οικογενειακής τους
κατάστασης (θάνατος γονέα, διαζύγιο, κλπ.) καλούνται να αντιμετωπίσουν μόνα τους τις όποιες αντιξοότητες της
Καβάζης Γιώργος
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου
Παναγίας Θάσου
Συντονιστής του Προγράμματος
Ø Φάση εφαρμογής
Το πρόγραμμα χωρίστηκε σε 4 ενότητες οι οποίες περιλάμβαναν συνολικά 10 δράσεις. Από τους
εκπαιδευτικούς ζητήθηκε να υλοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις δράσεις. Στον
αρχικό σχεδιασμό και για να μπορέσουμε προσεγγίσουμε όλες τις παραμέτρους και όλες τις μορφές
των Μέσων Επικοινωνίας περιλάβαμε όλες τις δράσεις που θα κάλυπταν σφαιρικά το θέμα. Φυσικά
μέσα στο χρόνο που είχαμε δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει διεξοδική προσέγγιση όλων των
ενοτήτων. Κάθε σχολική μονάδα, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών, τα ενδιαφέροντα αλλά και
τους προβληματισμούς που θα προέκυπταν στη φάση της υλοποίησης είχε τη δυνατότητα σε
κάποιες ενότητες να επεκταθεί περισσότερο και σε κάποιες άλλες να κάνει απλή αναφορά.
Κυρίαρχη ήταν η θέση της τηλεόρασης αφού αποτελούσε το πλέον διαδεδομένο μέσο και καλύπτει
όλες τις περιπτώσεις επιπτώσεων και επιδράσεων.
Εκτός από την πρώτη ενότητα που αφορούσε κυρίως τη σύσταση και τη γνωριμία των μελών της
Ομάδας οι κυρίως ενότητες του προγράμματος ήταν :
o Παιδί και τηλεόραση
o Διαδίκτυο
o Βιντεοπαιχνίδια
o Κινητά τηλέφωνα
Εισαγωγική διαδικασία :
Αρχικά θα πρέπει να εξηγήσετε στα παιδιά το σκοπό του Προγράμματος Αγωγής
Υγείας που θα ξεκινήσετε στο σχολείο σας.
Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάδειξη θεμάτων προς συζήτηση και
επεξεργασία, που αφορούν τον άνθρωπο, ώστε να τα βοηθήσουν να επιλέξουν και να
αποφασίσουν τι είναι καλύτερο για τα ίδια, για τις σχέσεις τους με τους άλλους, για
την προστασία τους από διάφορους κινδύνους.
Ενημερώνετε στα παιδιά ότι θα εφαρμοστεί μια νέα μαθησιακή προσέγγιση. Πείτε ότι
δεν θα μιλάτε συνέχεια. Θα δουλεύουν ατομικά αλλά και σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες
μιλώντας, γράφοντας, ζωγραφίζοντας, παίζοντας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθουν
ένα καινούριο τρόπο για να εκφράζουν τις σκέψεις τους, τα συναισθήματα και τις
εμπειρίες τους μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ομάδας.
Δραστηριότητα 1: Η γνωριμία
Ζητήστε από τα παιδιά να γράψουν το όνομα τους σε μια μεγάλη κόλα χαρτί που
βρίσκεται στον κύκλο και να πουν ένα στοιχείο γι αυτό (π.χ. γιατί τους βάπτισαν έτσι, πώς
νιώθουν με το όνομα τους, εάν τους αρέσει ή όχι). Ζητήστε τους να το γράψουν με
κεφαλαία γράμματα και με μαρκαδόρο χοντρό στο χρώμα της επιλογής τους. Δίπλα από το
όνομα θα μπορούσαν να ζωγραφίσουν κάτι που εκείνη την ώρα σκέφθηκαν.
Ανταλλάξτε σκέψεις και συναισθήματα που είχαν εκτελώντας αυτή την δραστηριότητα.
Δραστηριότητα 3 : Το συμβόλαιο
Καθορίστε μαζί με τα παιδιά τους κανόνες που χρειάζονται για να λειτουργήσει η
ομάδα και να αναπτυχθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και ο σεβασμός.
Αφού συμφωνήσει και αποδεχτεί όλη η ομάδα τους κανόνες, καταγράψτε τους σε ένα
μεγάλο φύλλο χαρτί, δώστε το να το υπογράψουν όλα τα παιδιά και τοποθετήστε το στον
πίνακα για να τους βλέπουν όλοι. Καλό είναι το «συμβόλαιο» να τοποθετείται πάντα στον
πίνακα σε όλες τις συναντήσεις.
Σύνοψη – κλείσιμο
Τελειώστε τη συνάντηση με ομαδική συζήτηση και ζητήστε από τα παιδιά να την
αξιολογήσουν. Ρωτήστε τα παιδιά «τι σας άρεσε περισσότερο από αυτά που κάναμε
σήμερα, τι δεν σας άρεσε ή τι σας δυσκόλεψε, πώς θα χαρακτηρίζατε τη σημερινή δουλειά
μας».
Εκφράστε και τη δική σας άποψη, σκέψη ή συναίσθημα.
10
Γενικά :
Στην ενότητα αυτή κάνουμε μια πρώτη προσέγγιση στη σημασία της τηλεόρασης στη
ζωή μας. Θα προσπαθήσουμε συζητώντας με τα παιδιά να δούμε το ρόλο της τηλεόρασης
στη ζωή μας και την αναγκαιότητά της, και θα θέσουμε τους πρώτους προβληματισμούς
σχετικά με τις παρενέργειες που έχει η κατάχρησή της.
Στόχοι :
Ø Να γνωρίσουν τα παιδιά ότι η τηλεόραση είναι απλά ένα μέσο επικοινωνίας κι όχι
τρόπος ζωής
Ø Να αποκτήσουν την ικανότητα να αξιολογούν την τις ανάγκες που εξυπηρετεί η
ύπαρξη της τηλεόρασης
Ø Να μπορούν να αξιολογούν τις εκπομπές που πρόκειται να παρακολουθήσουν
Ø Να μάθουν ότι υπάρχουν και άλλοι εναλλακτικοί τρόποι διασκέδασης, επικοινωνίας
και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου.
Μέθοδος :
Συζήτηση. Στην αρχή της ενότητας αρχίζουμε τη συζήτηση με τα παιδιά και τα
ενθαρρύνουμε να συμμετέχουν σ’ αυτήν εκφράζοντας την άποψή τους πάνω στο παρακάτω
περιστατικό : «Μια χειμωνιάτικη νύχτα όλη η οικογένεια βρίσκεται στο σπίτι. Υπάρχει
μεγάλη κακοκαιρία. Ξαφνικά τα φώτα σβήνουν. Βλάβη στο δίκτυο της ΔΕΗ και διακοπή
του ρεύματος μέχρι την επόμενη μέρα. Η οικογένεια είναι αναγκασμένη τα περάσει τη
νύχτα με κεριά ή άλλα πρόχειρα φωτιστικά μέσα. Τηλεόραση τέλος για σήμερα.»
Προχωρούμε με τις παρακάτω ενδεικτικές ερωτήσεις :
1. Έτυχε σε σας ποτέ κάποιο ανάλογο περιστατικό;
2. Πώς αντιδράσατε;
3. Πώς αισθανθήκατε όταν διαπιστώσατε ότι θα χάσετε την αγαπημένη σας
εκπομπή;
4. Πώς αντέδρασαν τα άλλα μέλη της οικογένειάς σας;
5. Με τι ασχοληθήκατε και πώς περάσατε τελικά τη βραδιά σας;
6. Υπήρχε κάτι που κάνατε με όλη την οικογένεια (κάποιο παιχνίδι, κάποια συζήτηση,
κάποια κατασκευή) που σας άρεσε πολύ;
7. Τελικά θα μπορούσαμε να ζήσουμε και χωρίς τηλεόραση;
Αφήνουμε τα παιδιά ελεύθερα να αναφερθούν σε προσωπικές τους εμπειρίες. Αν δεν
υπάρχουν εμπειρίες σε τέτοιο γεγονός, μπορούμε εναλλακτικά να αναφερθούμε σε
περιπτώσεις που χάλασε η τηλεόραση, ή σε περίπτωση που αναγκαστήκαμε να μείνουμε σε
κάποιο μέρος (σε νοσοκομείο, διακοπές σε κατασκήνωση, ταξίδι κλπ.) που δεν είχε
τηλεόραση, ή δεν υπήρχε τηλεοπτικό σήμα. Προσπαθούμε να εκμαιεύσουμε τους
εναλλακτικούς τρόπους απασχόλησης και διασκέδασης των παιδιών ή της διάθεσης του
ελεύθερου χρόνου τους.
11
12
Θα μπορούσατε να αναφέρετε και άλλα χαρακτηριστικά κάποιων γεγονότων που θα μπορούσαν να τα κάνουν
είδηση;
Ένας φόνος είναι είδηση;
Μια ληστεία πότε αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον : όταν υπάρχει και κάποιος νεκρός ή όταν απλά κλάπηκαν
χρήματα ή πολύτιμα αντικείμενα;
Μετά τα παραπάνω μπορούμε να παίξουμε ένα παιχνίδι ρόλων όπου τα παιδιά καλούνται να αναλάβουν
το ρόλο του παρουσιαστή των ειδήσεων.
13
14
Αφού διαβάσεις τον ορισμό για τη διαφήμιση που υπάρχει στο ένθετο κείμενο προσπάθησε να δώσεις κι
εσύ έναν ορισμό για το τι είναι διαφήμιση :
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
2. Προώθηση αγαθών. Είναι η διαφήμιση που έχει σαν στόχο να γνωρίσει το καταναλωτικό κοινό ένα
προϊόν που για πρώτη φορά εμφανίζεται στην αγορά και να το αγοράσει. Είναι η κύρια κατηγορία
διαφημίσεων. Σ’ αυτήν ανήκουν όλες σχεδόν οι διαφημίσεις προϊόντων που βλέπουμε στην
τηλεόραση, στις εφημερίδες, στα περιοδικά, στις αφίσες κλπ. Οι διαφημίσεις αυτές είναι πιο
πολύπλοκες, χρησιμοποιούν περισσότερα τεχνάσματα και μεθόδους και πολλές φορές στοχεύουν
απλά και μόνο στην αγορά του προϊόντος. Ο πολίτης αντιμετωπίζεται σαν πελάτης-καταναλωτής
που πρέπει απλά να αγοράσει το προϊόν.
Άσκηση :
Προσπάθησε να γράψεις μερικές διαφημίσεις ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν.
Χρησιμοποίησε για να βοηθηθείς και λέξεις της παρένθεσης
(διαφήμιση απορρυπαντικού, μήνυμα UNICEF, μήνυμα HELMEPA, διαφήμιση παιχνιδιών, μικρή
αγγελία, αντικαπνιστική εκστρατεία, διαφήμιση τσιγάρων).
Γνωστοποίηση – Πληροφόρηση Προώθηση αγαθών
…………………………………………………………………… ………………………………………………………………….
…………………………………………………………………… ………………………………………………………………….
…………………………………………………………………… ………………………………………………………………….
…………………………………………………………………… ………………………………………………………………….
…………………………………………………………………… ………………………………………………………………….
…………………………………………………………………… …………………………………………………………………. 15
Περιοδικά : Όπως και στις εφημερίδες έτσι και στα περιοδικά υπάρχουν ειδικές
διαφημιστικές καταχωρήσεις. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι διαφημίσεις αυτές
εξαρτώνται από το είδος των περιοδικών. Έτσι για παράδειγμα στο περιοδικό «Το παιδί
μου κι εγώ» θα υπάρχουν διαφημίσεις που έχουν σχέση με παιδιά (παιδικές τροφές,
παιχνίδια, παιδικά ρούχα, παιδικά έπιπλα, καροτσάκια κλπ.) ενώ στο περιοδικό «4 τροχοί» θα
υπάρχουν διαφημίσεις με αξεσουάρ αυτοκινήτου, αυτοκίνητα, λιπαντικά, κλπ.)
Διαφημιστικά φυλλάδια : Ειδικά έντυπα που τυπώνονται με σκοπό να προβάλλουν και να
διαφημίσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν. Τα έντυπα αυτά μοιράζονται είτε μέσα σε εφημερίδες
όπως είδαμε πιο πάνω, είτε σε ειδικά διαφημιστικά στέκια (εκθέσεις, περίπτερα, αίθουσα
υποδοχής της επιχείρησης) είτε τέλος διανομή χέρι με χέρι που την αναλαμβάνουν έμμισθοι
υπάλληλοι της εταιρείας οι οποίοι επιλέγουν κεντρικά και πολυσύχναστα μέρη της πόλης για να τα
μοιράσουν. Τα φυλλάδια αυτά μπορεί να είναι απλά κομμάτια χαρτιού (φέιγ βολάν) μπορεί όμως και να είναι
ολιγοσέλιδα (τρίπτυχα, 8σέλιδα) βιβλιαράκια τα οποία προβάλλουν το προϊόν που θέλουν να διαφημίσουν.
16
Ηλεκτρονική
Ηλεκτρονική είναι η διαφήμιση που χρησιμοποιεί τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας όπως το ραδιόφωνο, η
τηλεόραση και τελευταία το διαδίκτυο.
Ραδιόφωνο : Βασίζεται κυρίως σε ηχητικά μηνύματα. Ο ακροατής δεν βλέπει το διαφημιζόμενο προϊόν
και γι’ αυτό το μήνυμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και να μπορεί να αποτυπώσει το όνομα του προϊόντος στο
μυαλό του καταναλωτή. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιεί μικρά μουσικά κομμάτια που θυμίζουν μουσικές
επιτυχίες της εποχής ή και μελοποιημένα μηνύματα που απομνημονεύονται εύκολα.
Τηλεόραση : Η τηλεόραση θεωρείται το απόλυτο διαφημιστικό μέσο αφού μπορεί να συνδυάσει
κινούμενη εικόνα και ήχο, να εκμεταλλευτεί όλα τα προτερήματα της έντυπης διαφήμισης αλλά και του
ραδιόφωνου κι επιπλέον να παρουσιάσει περισσότερο ρεαλιστικές σκηνές που μπορούν να εκμεταλλευτούν
όλες τις τεχνικές και τα συστατικά της διαφήμισης που θα δούμε παρακάτω.
Internet : Το διαδίκτυο είναι ο πλέον σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιεί ο καθένας
μας σήμερα και μπορεί να μας φέρει στο σπίτι μας γρήγορα και εύκολα όλες τις πληροφορίες που θέλουμε
από κάθε γωνιά της γης. Σαν τέτοιο δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορες τις διαφημιστικές εταιρείες.
Διαφήμιση μπορεί να γίνει είτε με μηνύματα που έχουν αναρτηθεί σε κάποια ιστοσελίδα είτε – κι αυτό είναι
και το πιο διαδεδομένο και πιο ενοχλητικό – μέσα από την αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων ή την
εγκατάσταση και αυτόματο «φόρτωμα» διαφημιστικών προγραμμάτων που εμφανίζονται και μας προβάλλουν
επίμονα το προϊόν που διαφημίζουν.
Χορηγίες
Με τον όρο χορηγίες εννοούμε την ανάληψη των εξόδων μιας
αθλητικής ή πολιτιστικής εκδήλωσης από μέρους μιας εταιρείας
παραγωγής προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών και μέσα από την οικονομική
ενίσχυση απολαμβάνει και την πλήρη προβολή των προϊόντων της
απέναντι στους θεατές. Εκτός αυτού ενισχύει και το κοινωνικό προφίλ της
απέναντι σ’ αυτούς που ισχυρίζονται ότι ενδιαφέρεται μόνο για το κέρδος.
Η χορηγία είναι μια έμμεση διαφήμιση. Είναι όμως αρκετά
αποτελεσματική αφού οι θετές που παρακολουθούν τη συγκεκριμένη
εκδήλωση την ταυτίζουν με το προϊόν που προβάλλεται. Χορηγίες έχουμε σε
όλα τα αθλητικά γεγονότα, αλλά και σε θέατρα, συναυλίες, καλλιτεχνικές
εκθέσεις, τηλεοπτικές σειρές κλπ.
17
Οι τεχνικές αυτές είναι πολλές φορές πολύ απλές άλλες φορές όμως είναι πολύ σύνθετες και
εκμεταλλεύονται πολλά στοιχεία.
Βέβαια υπάρχουν και διαφημίσεις που χρησιμοποιούν τεχνικές που είναι επικίνδυνες και απαράδεκτες.
Αυτές που απευθύνονται στο υποσυνείδητο και όχι στο λογικό για να μην μπορέσει ο αποδέκτης τους (πολλά
μηνύματα σε λίγο χρόνο έτσι ώστε ο θεατής να μην μπορεί να τα κρίνει αλλά να αποτυπώνεται μέσα του η
αναγκαιότητα του προϊόντος).
Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να υπάρξει ένας κανονισμός στις διαφημίσεις και να προστατεύεται ο
καταναλωτής. Ειδικά για τα μικρά παιδιά που δεν έχουν αναπτυγμένη την κρίση και δεν μπορούν να
ξεχωρίσουν τι είναι καλό και τι είναι κακό, η νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή.
Εμείς θα δούμε παρακάτω ποιες τεχνικές και ποια μέσα χρησιμοποιούν οι διαφημιστές για να μπορούμε
να κρίνουμε καλύτερα αν οι διαφημίσεις είναι «ενημερωτικές» ή είναι παραπλανητικές.
Διαφημιστικά τεχνάσματα
Επίκληση στη λογική - Περιγραφή & επίδειξη ιδιοτήτων προϊόντος
Στην περίπτωση αυτή παρουσιάζουν τις ιδιότητες του προϊόντος και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να
φαίνεται ότι γίνεται ενημέρωση και γνωστοποίηση του προϊόντος και όχι διαφήμισή του. Είναι οι γνωστές
διαφημίσεις απορρυπαντικών που κάνουν επίδειξη των ιδιοτήτων τους με τη μορφή ρεπορτάζ για να μας
πείσουν ότι αυτό που γίνεται δεν είναι …. διαφήμιση αλλά είναι …ενημέρωση. Η τεχνική αυτή παρόλο που
δείχνει ότι απευθύνεται στη λογική μας στην πραγματικότητα προσπαθεί να μας παρουσιάσει μια τεχνητή
πραγματικότητα στην οποία υπάρχουν μόνο τα στοιχεία εκείνα που θέλει να μας παρουσιάσει η διαφήμιση και
που της είναι απαραίτητα για να περάσει το μήνυμά της.
Έχετε δει όλοι τη διαφήμιση γνωστού απορρυπαντικού που κάνει επίδειξη των δυνατοτήτων του
προκαλώντας «απλές» νοικοκυρές να του βάλουν του «πιο δύσκολους λεκέδες». Βλέπετε τα «καταπληκτικά
αποτελέσματά του. Απευθύνεται στη λογική μας. Μπορούμε να κρίνουμε.
Ας εξετάσουμε βήμα βήμα τη διαφήμιση αυτή :
Οι «νοικοκυρές» είναι τυχαία πρόσωπα που ξαφνικά δέχτηκαν την επίσκεψη στο σπίτι τους ή την
πρόκληση στο δρόμο;……………………………………………………………………………….………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Οι λεκέδες είναι πραγματικοί; ……………………………………………….……………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
18
Αρνητικοί χαρακτηρισμοί
Η χρήση αρνητικών χαρακτηρισμών είναι ένας πολύ απλός τρόπος για να μεταβάλλετε τη γνώμη κάποιου.
Όσοι τον χρησιμοποιούν προσπαθούν να σας αποπροσανατολίσουν από τα γεγονότα. Αποδίδουν συνήθως
αστήρικτους χαρακτηρισμούς. Αν ο κ..X θέλει να θεωρήσετε τον κ.Ψ κακό άνθρωπο, μπορεί να τον
χαρακτηρίσει κλέφτη, ψεύτη.
Όταν ένα προϊόν είναι καλύτερο από ένα άλλο τότε βρισκόμαστε μπροστά σε μία περίπτωση αρνητικού
χαρακτηρισμού.
Θετικοί χαρακτηρισμοί
Ένα προϊόν είναι :
Νέο
Όμορφο
Δημοφιλές
Έξυπνο
Φανταστικό
Εκπληκτικό
Και οι θετικοί χαρακτηρισμοί όπως και οι αρνητικοί απευθύνονται στο συναίσθημά μας και προσπαθούν
να συνδέσουν το διαφημιζόμενο προϊόν με θετικές στάσεις και αξίες οι οποίες συνδέονται με το προϊόν που
θέλουν να μας προωθήσουν. Ακόμα το συγκεκριμένο προϊόν πρέπει να συνδεθεί με διάφορες γενικές αξίες
έτσι ώστε να μην υπάρξει η λογική ανάλυση του μηνύματος ούτε η αυστηρή κριτική του προϊόντος σύμφωνα
με τα συστατικά του, τη λειτουργία του και τη χρησιμότητά του.
19
Πώς το καταφέρνει;
Ας ξανακοιτάξουμε τη διαφήμιση…
Μέσα από τη διαφήμιση αυτή περνάει το μήνυμα μιας ευτυχισμένης και πλούσιας οικογένειας και
συνδέεται με το γάλα. Αν θέλουμε κι εμείς να γίνουμε σαν κι αυτούς πρέπει να αποκτήσουμε πισίνα (πράγμα
που δεν μπορούμε) να έχουμε ήσυχα και χαρούμενα παιδιά (πράγμα δύσκολο να γίνεται συνέχεια) να είμαστε
όμορφοι (αυτό δεν αλλάζει) και να …πίνουμε γάλα (ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΣΙΓΟΥΡΑ!!!!.)
20
21
Εδώ πρέπει να θυμηθούμε και τη γνωστή διαφήμιση «29 κατασκευαστές πλυντηρίων συνιστούν ΧΧΧΧ»
όπου διαφημιζόταν γνωστό απορρυπαντικό. Στην πραγματικότητα τα απορρυπαντικό διαφήμιζε τα πλυντήρια
αποσπώντας τους και μόνο την υποχρέωση να χρησιμοποιεί το όνομα των εταιρειών τους σαν εγγύηση και
συστατική επιστολή ότι αυτό ήταν το καλύτερο απορρυπαντικό.
22
Στις διαφημίσεις αυτές πρωταγωνιστές είναι οι μεγάλοι ηθοποιοί της εποχής Αλίκη Βουγιουκλάκη,
Ντίνος Ηλιόπουλος και Ζωή Λάσκαρη.
Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιούν αυτά τα πρόσωπα; ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
Οι γυναίκες ηθοποιοί διαφημίζουν αλκοολούχα ποτά. Πιστεύετε ότι αυτό ταιριάζει με την εικόνα της
γυναίκας εκείνης της εποχής; ………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιούν τις γυναίκες και σε ποιο κοινό απευθύνονται;…………………………………….……
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
Ο Ντίνος Ηλιόπουλος διαφημίζει ένα «καταπληκτικό» κουστούμι. Αυτή η διαφήμιση θα μπορούσε να γίνει
και σήμερα; ……………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………….
Απλοί άνθρωποι
Είμαστε σαν και σένα …μπορείς να μας εμπιστευθείς.
Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι οι άλλοι θα τους εξαπατήσουν. Αν κάποιος θέλει να τον πιστέψετε δεν θα
σας παρουσιαστεί σαν υπερβολικά έξυπνος. Θέλει να είναι ένας απλός καθημερινός γείτονας.
Αν οι πολιτικοί θέλουν τη ψήφο σας θα σας σφίξουν το χέρι, θα σας χτυπήσουν την πλάτη, θα φάνε μαζί σας
και θα φιλήσουν το μωρό σας.
Τότε θα σκεφθείτε : αυτός ο άνθρωπος μου μοιάζει, είναι ένας απλός άνθρωπος και μπορώ να τον
εμπιστευτώ.
23
Σημαδεμένη τράπουλα
24
25
Κάποια απ’ αυτά μας είναι απολύτως απαραίτητα για να ζήσουμε. Κάποια όμως απ’ αυτά δεν μας είναι
απολύτως απαραίτητα.
Γράψε μερικά απ’ αυτά που πιστεύεις ότι δεν μας είναι τόσο απαραίτητα για να ζήσουμε και μπορούμε
και χωρίς να τα έχουμε.
Μας είναι απαραίτητα Δεν είναι και τόσο απαραίτητα
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
………………………………………………. ………………………………………………………..
Πόσες φορές είπες στη ζωή σου ότι χρειάζεσαι κάτι; Αναφέρατε περιπτώσεις ………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Γιατί το είπαμε; ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Το χρειαζόμασταν πράγματι; ……………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………..
Ποιος μας το επέβαλε; ………………………………………………………………………………………………..……………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
26
Έχετε αντιληφθεί ποτέ τον εαυτό σας να επιθυμεί να αποκτήσει πράγματα που δεν του ήταν απολύτως
απαραίτητα; ………… Αν Ναι ποια;……………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
Πόσο σας έχει επηρεάσει η διαφήμιση γι’ αυτό;…………………………………………………………………..……………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
Τώρα που μπορείς να κρίνεις καλύτερα θα αντιστεκόσουν σ’ ένα διαφημιστικό μήνυμα που στοχεύει
μόνο στο πορτοφόλι σου, κι αν Ναι πώς; …………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………..
Γιατί οι διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά είναι περισσότερες και πιο αποδοτικές;
Είναι μια ερώτηση που στην αρχή φαίνεται λογική. Τα παιδιά δεν έχουν λεφτά για να ξοδέψουν. Κι όμως
έχουν γονείς, παππούδες, θείους, νονούς και τόσους άλλους που τα αγαπούν και δεν θα ήθελαν να τα δουν
στενοχωρημένα. Έτσι χρησιμοποιώντας τα παιδιά μπορούν και μπαίνουν στα …πορτοφόλια των μεγάλων.
Τα παιδιά δεν μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλά προϊόντα. Έτσι όταν βρίσκονται στο δίλημμα της
επιλογής απλά … τα επιλέγουν όλα. Οποιοδήποτε κι αν απορρίψουν νιώθουν στενοχωρημένα. Και τότε οι
μεγάλοι λυγίζουν και θέλοντας και μη αγοράζουν όλα όσα οι διαφημίσεις θέλουν να φορτώσουν στους
μικρούς καταναλωτές ελαφρύνοντας σημαντικά το …πορτοφόλι τους. Μ’ αυτό τον τρόπο υπολογίζεται ότι
κάθε χρόνο καταναλωτές κάτω των 12 ετών ξοδεύουν 23,4 δις δολάρια. Οι έφηβοι ξοδεύουν 155 δις
δολάρια το χρόνο.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα σημερινά παιδιά είναι οι αυριανοί καταναλωτές και οι διαφημιστές δε
σκέφτονται μόνο το σήμερα. Σκέφτονται και το μέλλον τους. «Αν», σου λέει, «τους κάνω σήμερα αχόρταγους
καταναλωτές τότε θα τους έχω μια ζωή στο χέρι μου».
Και για να το καταφέρουν αυτό χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους. Η βιομηχανία της Disney πέρα από τα
κινούμενα σχέδια και τις καταπληκτικές ταινίες που μας προσφέρει, επεκτείνεται και στην εμπορική
εκμετάλλευση των ηρώων της ταινίας που είναι στη μόδα. Κουκλάκια, τσάντες, σχολικά είδη, τετράδια,
παιχνίδια, ηλεκτρονικά και ότι βάζει ο νους σου ακολουθούν κάθε πετυχημένη ταινία και μέσα από τους
αθώους και αξιαγάπητους ήρωες της Disney αρχίζει η μεγάλη επιδρομή στις … τσέπες των γονέων,
παππούδων, θείων, νονών και όλων των μεγάλων που αγαπούν τα παιδιά.
27
¨ Μόλις κυκλοφορήσουν
¨ Μερικές φορές
¨ Ποτέ
Όταν οι γονείς σου σου λένε «όχι» στην αγορά ενός προϊόντος που τους ζητάς εσύ :
¨ είσαι απογοητευμένος/η
¨ είσαι θυμωμένος
Γιατί τα απορρυπαντικά έχουν φρέσκο χυμό λεμονιού όταν οι λεμονάδες έχουν συντηρητικά;
Εξήγησε γιατί σου φαίνεται υπερβολικό και γιατί το κάνει αυτό η διαφήμιση
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
…Τα γραπτά μηνύματα που αποστέλλονται μέσα από τα κινητά, σύντομα και
περιεκτικά, χρησιμοποιούν μια «καινούργια» κωδικοποιημένη γλώσσα όπως βλέπουμε και
στην επόμενη σελίδα στο απόσπασμα από διαφήμιση εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.
Μήπως τελικά γυρίζουμε πίσω στην εποχή του ταμ ταμ
38
Τα γραπτά σου μηνύματα μπορούν να λένε πολλά, χωρίς πολλά λόγια! Με τον κώδικα
του Vodafone CU μπορείς να τα λες κάθε στιγμή, όπως τα αισθάνεσαι. Μπορείς να
χρησιμοποιήσεις τα σύμβολα του Vodafone CU όπως σε βολεύει, για να συνοδεύσεις τις
πιο γλυκές κουβέντες, τις πιο δηλητηριώδεις κακίες και ότι υπάρχει στο ενδιάμεσο! Τώρα
τα γραπτά σου μηνύματα έχουν το δικό τους πρόσωπο.
39
40
41
42
43
Δεν είναι εύκολο γι’ αυτά τα παιδιά να σκεφτούν τι θα έκαναν χωρίς τηλεόραση. Η
συζήτηση με τους ηλικιωμένους, τους έδωσε κάποιες ιδέες, αλλά δεν νομίζω ότι μπόρεσε
να τα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν μια καθημερινότητα χωρίς τηλεόραση. Με τις
απαντήσεις τους, όμως, οι παππούδες στο ερώτημα «πότε ήταν πιο καλά», τα έδωσαν να
καταλάβουν πολλές και διαφορετικές αρνητικές πτυχές της παρούσης κατάστασης. Σαφώς
ήταν καλύτερα τότε γιατί το μυαλό των παιδιών ήταν πιο καθαρό, δεν είχαν άγχος να
τελειώσουν τις δουλειές τους γρήγορα για να δουν τηλεόραση, δούλευαν έξω στη φύση,
δεν κλείνονταν στο σπίτι, αλλά παίζαν συνεχώς. Συζητούσαν περισσότερο.
Ωστόσο απάντησαν στην ερώτηση «Τι θα έκανα μία μέρα χωρίς τηλεόραση» ως εξής:
Θα έπαιζα. Υπήρξε η πρώτη απάντηση από όλους (100%). Θα διάβαζα (42%), όχι
εξωσχολικά βιβλία, αλλά τα μαθήματα μου. Θα συζητούσα με τους γονείς μου (21%). Η
τηλεόραση, λοιπόν, έχει αντικαταστήσει το παιχνίδι μέσα και έξω από το σπίτι.
Τα συναισθήματα τους, ωστόσο, στην ερώτηση «Τι θα αισθανόμουν την ώρα που θα
είχε την αγαπημένη μου εκπομπή κι εγώ για κάποιο λόγο δε θα μπορούσα να τη δω;»
φανερώνουν το πόσο εξαρτημένα συναισθηματικά είναι από την τηλεόραση και πόσο το
μυαλό τους έχει ποτιστεί από εικόνες και σκέψεις της τηλεόρασης: μοναξιά, νεύρα,
στεναχώρια, άγχος, θυμό. Ούτε ένας δεν απάντησε ότι το μυαλό του δε θα ήταν στο τι
γινόταν εκείνη την ώρα στο αγαπημένο του σίριαλ. Και από εδώ φαίνεται η συναισθηματική
και πνευματική εξάρτηση.
44
45
Ρωτώντας οι μαθητές τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους για το τι κάναν όταν δεν είχαν
τηλεόραση, προβληματίστηκαν με τις απαντήσεις που πήραν. Διασκέδαζαν με παιχνίδια μεταξύ
τους, άκουγαν πολύ ραδιόφωνο, συζητούσαν. Τον προβληματισμό τους τον συζητήσαμε στην τάξη.
Καταλήξαμε στο ότι δύσκολα θα μπορούσαν να αποχωριστούν την τηλεόραση. Τους αρέσει να
παίζουν, να είναι έξω στη φύση, αλλά θα ένιωθαν περισσότερο άγχος αν έχαναν την αγαπημένη
τους σειρά στην τηλεόραση. Παραδέχτηκαν ότι πολλές φορές επιστρέφουν στο σπίτι από τα
παιχνίδια τους μόνο και μόνο για να δουν κάποια εκπομπή. Ή αρνούνται να βγουν για παιχνίδι
γιατί απορροφούνται από κάποιο παιχνίδι που παίζουν στο play station.
Σε κάθε σπίτι σχεδόν υπάρχουν πάνω από μία τηλεοράσεις. Αυτό σηματοδοτεί μια
ανεξαρτησία στα παιδιά να επιλέγουν το πρόγραμμα που θέλουν στην τηλεόραση, χωρίς να
«ενοχλούν» τους μεγάλους. Έτσι δεν υπάρχει έλεγχος σε αυτά που βλέπουν. Κι όταν όμως οι
γονείς αντιδρούν και δεν επιτρέπουν κάποιο έργο με πολλές σκηνές βίας ή ερωτικές ο τρόπος
αντίδρασης από μέρους των παιδιών είναι να θυμώνουν, να φέρονται επιθετικά και να
μηχανεύονται τρόπους να δουν αυτό που θέλουν χωρίς να το καταλάβουν οι γονείς.
Δυσκολεύτηκαν πολύ να καταρτίσουν τον κανονισμό παρακολούθησης τηλεοπτικού προγράμματος
γιατί νιώθαν ότι θα μπαίναν περιορισμοί που δεν ήταν πρόθυμοι να ακολουθήσουν. Αν και μιλάμε
για παιδιά 9-10 χρόνων οι αγαπημένες τους σειρές μαζί με τα παιδικά ήταν σίριαλ της τηλεόρασης
με ώρες προβολής 9 με 10 μ.μ. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ τους αρέσει να βλέπουν παλιές
ελληνικές ταινίες δεν τις συμπεριλάβανε στις αγαπημένες. Αυτό δεν μπορούμε παρά να το
χαρακτηρίσουμε επιτυχία των ιδιωτικών καναλιών, αφού πετυχαίνουν να προσελκύουν
εξολοκλήρου το ενδιαφέρον των μικρών τηλεθεατών σε αυτά που θέλουν.
Δημοτικό Σχολείο Ακροποτάμου
46
48
Είναι καλό να βλέπουµε εκποµπές που µας αρέσουν και ευχαριστούν όλα τα µέλη της οικογένειας.
Πρέπει όµως οι εκποµπές αυτές να είναι κατάλληλες για την ηλικία µας κι αυτό το καταλαβαίνουµε από
το ειδικό σήµα της κάθε εκποµπής.
49
Αρέσει στα παιδιά επειδή η εκποµπή έχει πλάκα Αρέσει στους µεγάλους επειδή έχει βία
Αρέσει στους µεγάλους επειδή µαθαίνουν τι γίνεται γύρω Αρέσει στα παιδιά επειδή είναι µια εκποµπή που
τους. διασκεδάζει τα παιδιά.
Αρέσει στα παιδιά επειδή έχει τέρατα και µάχες. Αρέσει στους µεγάλους επειδή µαθαίνουν τα νέα του
κόσµου
50
51
52
53
Κυρίως οι μαθητές της Β’ τάξης πιστεύουν σε αυτά που βλέπουν στις διαφημίσεις και το 50%
των κοριτσιών των δύο μεγάλων τάξεων. Η διαφήμιση είναι ελκυστική. Μέσα στην τάξη
ξεφυλλίσαμε περιοδικά και εφημερίδες, είδαμε τις διαφημίσεις και προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε
τους τρόπους με τους οποίους μας ξεγελάνε, τα ελκυστικά στοιχεία που βάζουν για να τραβήξουν
την προσοχή μας, τα κρυφά μηνύματα του κάθε διαφήμιση έχει. Επίσης αναπαραστήσαμε στην τάξη
τηλεοπτική διαφήμιση με απορρυπαντικό και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι μας παραπλανούν και
ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν βλέπουμε διαφημίσεις, να μην επηρεαζόμαστε και
να μην παρασυρόμαστε γιατί έτσι κάνουμε κακό και στην υγεία μας και στην τσέπη μας. Οι μαθητές
χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες κι ανέλαβαν να κάνουν διαφημίσεις προϊόντων. Μία ομάδα ανέλαβε
διαφήμιση για την τηλεόραση, η άλλη για περιοδικά και η τρίτη για το ραδιόφωνο. Το πιο δύσκολο
ήταν το ραδιόφωνο γιατί έπρεπε μόνο με το λόγο και την έκφραση της φωνής να περάσουν το
μήνυμα. Δεν δυσκολεύτηκαν, όμως, να στήσουν τις διαφημίσεις κυρίως γιατί έχουν μάθει πλέον τα
στοιχεία της «καλής «διαφήμισης». Τα περισσότερα παιδιά παραδέχτηκαν ότι αγοράζουν πράγματα
όχι γιατί τους αρέσουν ή τα χρειάζονται, αλλά γιατί παρασύρονται από τις διαφημίσεις ή γιατί
θέλουν να γίνονται αρεστοί στους φίλους τους. Μερικές φορές αγοράζουν προϊόντα που έχουν
σχέση με παιδικές ταινίες (72%), ενώ μόλις κυκλοφορήσουν το 28%. Πολύ δύσκολα δέχονται την
54
Τα παιδιά αφού κατάλαβαν το ρόλο της διαφήμισης που έχει σαν τελικό σκοπό να πείσει αυτόν που τη
βλέπει για να αγοράσει το διαφημιζόμενο προϊόν, έφτιαξαν μόνα τους διαφημίσεις και τις ζωγράφισαν.
55
Παραπλανητική διαφήμιση
56
57
Μέσα στην τάξη ζητήθηκε από τους μαθητές να αναπαραστήσουν βίαιες κινήσεις που
οι ίδιοι κάνουν κάθε μέρα. Αφού παίξαν διάφορες –όλες στο στυλ του καράτε-, συζητήσαμε
για πιο λόγο κάνουν τέτοιες κινήσεις, από πού τις έμαθαν, τι νομίζουν ότι πετυχαίνουν.
Έμαθαν ότι έτσι μπορούν να επιβληθούν στους άλλους. Αδυνατούν να συζητήσουν για να
λύσουν τις διαφορές τους. Νιώθουν ότι γίνονται «μάγκες» με το να επιβάλλονται με τη
βία. Τα αγόρια αναφέρθηκαν στα βιντεοπαιχνίδια που παίζουν καθημερινά, όλα με
παιχνίδια δράσης, και μέσα από αυτά μαθαίνουν τεχνικές. Το θέμα είναι κατά πόσο
μπορούν να ελέγχουν τις κινήσεις τους αυτές και να ξέρουν πού να σταματούν.
Παραδέχτηκαν και τα ίδια ότι «όταν νευριάσουν» δεν ελέγχουν τη δύναμη τους και
γίνονται επιθετικοί όχι μόνο με βίαιες κινήσεις, αλλά και με προσβλητικό υβρεολόγιο που
και αυτό το μαθαίνουν από την τηλεόραση, όπως και το ότι όποιος το χρησιμοποιεί
κερδίζει «πόντους» απέναντι στους άλλους.
Δημοτικό Σχολείο Ακροποτάμου
58
«Η ταινία έχει τίτλο Ηρακλής. Η σκηνή δείχνει πάρα πολύ τρόµο και βία και σκοτωµούς και ένα
σκουλήκι µε δυο κεφάλια και ένας να πνίγει µια καλή κοπέλα. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου
περάσει, αρκεί να σταµατήσω να το σκέφτοµαι, και να απασχοληθώ µε κάτι άλλο ώσπου να το ξεχάσω
εντελώς»
«Η ταινία έχει τίτλο Το τελευταίο οχυρό. Η σκηνή δείχνει έναν στρατιώτη που σκοτώνει έναν
κρατούµενο. Όταν τυχαίνει να φοβάµαι, για να µου περάσει, αρκεί να κλείσω την τηλεόραση και να σκεφτώ
κάτι άλλο ή να διαβάσω»
16ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας
59
60
61
62
63
64
Δεν είναι όμως μόνο οι ταινίες που τρομάζουν. Είναι και οι ειδήσεις. Πολλές απ’ αυτές είναι
πολύ τρομακτικές ιδιαίτερα όταν οι παρουσιαστές προσπαθούν να τις περιγράψουν με όλες τις
λεπτομέρειές τους, βάζοντας τρομακτική μουσική ή κάνοντας και αναπαράσταση.
Τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν όλες τις ειδήσεις. Ακόμα επειδή γνωρίζουν ότι δεν
είναι μια ταινία αλλά ένα γεγονός, τότε η ανασφάλεια και ο φόβος τους μεγαλώνει αφού σαν
γεγονός που έχει συμβεί σε κάποια περιοχή είναι πολύ πιθανόν να συμβεί και στην περιοχή τους
με θύματα τα ίδια.
«Δείχνει την εκποµπή «Να η ευκαιρία. Η σκηνή που ζωγράφισα στην οθόνη δείχνει ότι εγώ ζητάω αυτόγραφο από την
Έλενα Παπαρίζου που τραγούδησε το Mambo και το My number one. Δίπλα είναι η παρουσιάστρια.»
Δημοτικό Σχολείο Παναγίας Θάσου
66
Όλα τα παιδιά θέλουν να βλέπουν τηλεόραση με παρέα. Είτε με τα αδέρφια τους, είτε με
κάποιον μεγάλο. Ο λόγος είναι ότι μόνα τους βαριούνται κι αισθάνονται μοναξιά. Οι γονείς
απάντησαν ότι δε βλέπουν με τα παιδιά τηλεόραση. Στο μυαλό τους παιδί και τηλεόραση σημαίνει
παιδικές σειρές, τις οποίες και δε βλέπουν οι ίδιοι. Τους φόβους που αισθάνονται τα παιδιά μετά
από πολλές ώρες τηλεόραση τους καταλαβαίνουν από τη συμπεριφορά τους. Κάποιες φορές
φοβούνται να βγούν νύχτα από το σπίτι, άλλες τρομάζουν στον ύπνο τους.
Τις επιπτώσεις της τηλεόρασης στη φυσική τους κατάσταση τις συζητήσαμε αναλυτικά. Είδαν
το πόσο βλαβερές μπορεί να είναι οι συνέπειες για το σώμα τους. Πόσο επηρεάζεται η διατροφή
τους από το ότι κάθονται ακίνητοι σε έναν καναπέ. Βέβαια αυτό συμβαίνει κυρίως τους
χειμωνιάτικους μήνες γιατί το καλοκαίρι παίζουν πολλές ώρες έξω. Κάναμε τη σύγκριση για το
πώς αισθάνονται σωματικά και πνευματικά τις δύο αυτές διαφορετικές περιόδους και καταλήξαμε
στο συμπέρασμα ότι νιώθουν πολύ καλύτερα όταν βρίσκονται έξω και παίζουν παρά όταν είναι
κλεισμένοι μέσα κι ακίνητοι μπροστά στην τηλεόραση. Μόνοι τους ανέφεραν ότι νιώθουν και το
μυαλό τους πιο καθαρό όταν αποστασιοποιηθούν κάποιες ώρες από την τηλεόραση.
Παιχνίδι ρόλων. Ρόλοι προσώπων της τηλεόρασης. Τα κορίτσια αρέσκονται στο να κάνουν τα
μανεκέν. Τα αγόρια τους «σκληρούς». Δημιουργούν πρότυπα μέσα από αυτά που βλέπουν
καθημερινά. Μιμούνται φωνές και κινήσεις.
Δημοτικό Σχολείο Ακροποτάμου
67
Το συμπέρασμά μας λοιπόν είναι ότι : ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ ΜΕΣΟ ΑΛΛΑ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ !!!!
Τι σημαίνει η τηλεόραση
Για ένα νεαρό παιδί
Γενικά η τηλεόραση έχει και τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματά της. Μεγάλη προσοχή
χρειάζεται όταν πρόκειται για παιδιά. Τα περισσότερα παιδιά, αν όχι όλα, τρελαίνονται για
τηλεόραση. Περνούν αρκετές ώρες την ημέρα βλέποντας διάφορες εκπομπές και σήριαλ που δεν
τους βοηθούν σε τίποτα. Υπάρχουν βέβαια και κάποια ντοκιμαντέρ απ’ όπου μαθαίνουν κάποια
χρήσιμα πράγματα .
Για τους ενήλικες η τηλεόραση σημαίνει ενημέρωση και ψυχαγωγία. Όχι όμως ότι τους προσφέρει
κάτι καλό. Οι ενήλικες ενδιαφέρονται σχετικά λίγο για τα αθλητικά και πιο πολύ για τα πολιτικά
και τα οικονομικά.
Για τον παππού και τη γιαγιά η τηλεόραση σημαίνει πάνω απ’ όλα συντροφιά. Η μοναξιά που
νιώθουν μερικές φορές μακριά απ’ τα παιδιά και τα εγγόνια τους είναι μεγάλη και προσπαθούν να
τη διώξουν με την τηλεόραση. Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι πρέπει να
βλέπουμε τηλεόραση αλλά με μέτρο.
22Ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας
68
Αγαπητοί γονείς, υλοποιούμε φέτος στο σχολείο μας ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας με
τους μαθητές της Στ2 τάξης με θέμα : Παιδί και μέσα επικοινωνίας.
Κύρια ασχολούμαστε με την ενότητα παιδί και τηλεόραση αφού αυτή απορροφά σημαντικό
μέρος του ελεύθερου χρόνου των παιδιών και επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά τους.
Η διάδοση των αποτελεσμάτων της εργασίας μας και των συμπερασμάτων στα οποία
καταλήγουμε αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της ευρύτερης επιτυχίας των στόχων μας
Θεωρήσαμε λοιπόν καλό να σας δώσουμε ένα οδηγό χρήσης της τηλεόρασης για τους
γονείς γνωρίζοντας ότι ο ρόλος του σχολείου είναι μόνο συμβουλευτικός και όχι
παρεμβατικός αφού το παιδί είναι τηλεθεατής στο σπίτι του, εκεί που μόνο οι γονείς του
μπορούν να ελέγξουν αποτελεσματικά τη συμπεριφορά του.
TV - ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ
«Είναι πολύ άτακτος, στριφογυρίζει συνέχεια και κάνει ζημιές. Ευτυχώς βλέπει πολύ
τηλεόραση και έτσι ησυχάζουμε λιγάκι!!!». (λόγια μιας μητέρας )
Δυστυχώς δεν είναι έτσι. Οι γονείς χρειάζεται να μάθουν να χρησιμοποιούν σωστά την
τηλεόραση όσον αφορά τα παιδιά και να έχουν τον έλεγχο. Γι’ αυτό σας προτείνουμε :
ü Αποφύγετε να βάζετε την τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο
ü Απαγορεύστε προγράμματα που περιέχουν βία.
ü Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε την τηλεόραση σαν baby – sitter.
ü Κλείστε την τηλεόραση όταν τρώτε ή όταν συζητάτε με τα παιδιά.
ü Θυμίστε στα παιδιά ότι η προτεραιότητα είναι το διάβασμα γνωρίζοντας ότι όσο
περισσότερη τηλεόραση παρακολουθούν τα παιδιά τόσο χαμηλότερες είναι οι επιδόσεις
τους στο σχολείο. Μην τους αφήνετε να κάνουν τα μαθήματά τους απέναντι σε
αναμμένη τηλεόραση.
ü Βλέπετε τηλεόραση μαζί με τα παιδιά σας συζητώντας την επιλογή των εκπομπών και
μην ανοίγετε την τηλεόραση στη τύχη αν δεν έχετε προγραμματίσει από πριν τι θέλετε
να δείτε.
ü Προσπαθήστε να έχετε όσο γίνεται λιγότερες ώρες ανοιχτή την τηλεόραση στο σπίτι.
ü Εξηγήστε τους το ρόλο των διαφημίσεων.
ü Προτείνετε στα παιδιά εναλλακτικές δραστηριότητες όπως αθλητισμό, παιχνίδια με
φίλους έξω από το σπίτι, διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, μουσική …
ü Δώστε το προσωπικό σας παράδειγμα στα παιδιά και ασχοληθείτε με κάτι άλλο από το
να βλέπετε τηλεόραση.
Τα παιδιά της Στ2 τάξης του 5ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας και ο υπεύθυνος
εκπαιδευτικός του προγράμματος Πατεράκης Νικόλαος.
69
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ
1. Για να δούμε τηλεόραση, πρέπει πρώτα να γυρίσουμε από το σχολείο, να τελειώσουμε
το φαγητό μας και τα μαθήματά μας.
2. Να ανοίγουμε την τηλεόραση αφού έχουμε προγραμματίσει από πριν τι θέλουμε να
δούμε.
3. Δεν πρέπει να βλέπουμε εκπομπές στις οποίες οι ενδείξεις που υπάρχουν είναι
απαγορευτικές.
4. Δεν βλέπουμε ποτέ εκπομπές που έχουν τηλεοπτική βία, σκηνές τρόμου και φόβου.
5. Να μη βλέπουμε τηλεόραση μετά τις 9.30 μ.μ.
6. Καλό είναι να βλέπουμε παιδικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ
7. Να μη βλέπουμε περισσότερο από δύο ώρες την ημέρα και μάλιστα να μην είναι
συνεχόμενες. Να παρακολουθούμε για μισή ώρα και μετά να ακολουθεί μια άλλη
απασχόληση
8. Όταν βλέπουμε τηλεόραση μαζί με άλλους, για να αποφασίσουμε ποια εκπομπή θα
δούμε πρέπει πρώτα να συζητήσουμε μαζί τους τους λόγους για τους οποίους θέλουμε
να δούμε και μετά να καταλήξουμε σε κοινή συμφωνία.
70
71
72
73
74
75
76
Μικροί δημοσιογράφοι
Τα παιδιά στα πλαίσια του προγράμματος και σε μια προσπάθεια διαθεματικής προσέγγισης
του θέματος, έγιναν μικροί δημοσιογράφοι και πήραν φανταστικές συνεντεύξεις στα Αγγλικά από
γνωστές προσωπικότητες. Επειδή η δραστηριότητα αυτή είναι πολύ πρωτότυπη παραθέτουμε δύο
δείγματα της δουλειάς των μαθητών του 22ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας.
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
Δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια της κοινής συνάντησης εκπαιδευτικών και
μαθητών της σύμπραξης
Δραστηριότητα 1η
Παιχνίδια ρόλων
Στην αρχή ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός συζητάει με τα παιδιά για τους χαρακτηριστικούς
ρόλους που εμφανίζονται στην τηλεόραση.
Τα παιδιά αναφέρουν χαρακτηριστικούς τύπους της τηλεόρασης όπως :
• Ρεπόρτερ
• Παρουσιαστής ειδήσεων
• Παίκτης ριαλιτι
• Τραγουδιστής
• Μοντέλο
• Παρουσιαστής σατιρικής εκπομπής
• Αθλητής
• Πολιτικός
• Δημοσιογράφος
Τα παιδιά επιλέγουν το ρόλο που τους εκφράζει περισσότερο. Εξηγούν στα μέλη της ομάδας
τα χαρακτηριστικά εκείνα που τα έκανα να επιλέξουν τον συγκεκριμένο τύπο π.χ.
• Όμορφος
• Πλούσιος
• Έξυπνος
• Διάσημος
• Καλόκαρδος
• Σκληρός
• Ακαταμάχητος
• Ήρωας
κλπ.
Καθώς επίσης και τις ενέργειές του με τις οποίες αυτός προβάλλεται και αναδεικνύει τις
αρετές του. Π.χ.
• Μιλάει ωραία
• Τα καταφέρνει πάντα
• Είναι γνωστός και αναγνωρίσιμος
κλπ.
Στη συνέχεια δίνονται στα παιδιά μολύβι και χαρτί και καλούνται να καταγράψουν όλα αυτά
που περιέγραψαν για το χαρακτήρα που επέλεξαν. Αφού τους δοθεί ικανός χρόνος για να
προετοιμαστούν τα παιδιά αναπαριστούν τον «ήρωα» που επέλεξαν έτσι όπως τον περιέγραψαν.
Δεν θέλουμε να κάνουμε μια απλή μίμηση φωνής ή άλλων χαρακτηριστικών, άλλωστε δεν είναι
αυτός ο σκοπός μας, αλλά να μπορέσουν τα παιδιά να δώσουν όλα εκείνα τα στοιχεία που
αναδεικνύουν το ρόλο που επέλεξαν. Η αναπαράσταση μπορεί να γίνει με παντομίμα ή και με
88
Δραστηριότητα 2η
Μια φανταστική ιστορία
Στόχος μας είναι να δούμε ποια είναι η επέκταση της τηλεθέασης στη συμπεριφορά
αλλά και στην ψυχική ηρεμία των παιδιών.
Στην αρχή καλούμε τα παιδιά να διηγηθούν μια ιστορία (ταινία) έχουν δει ή που αν
την δουν πιστεύουν ότι θα τα τρομάξει ή θα τα φοβίσει.
Δίνουμε στα παιδιά μια φωτοτυπία (τηλεόραση) και ζητάμε από αυτά να αποτυπώσουν
με ζωγραφιά ή με κολλάζ τη σκηνή που κατά τη γνώμη της είναι τρομακτική.
Τα παιδιά μετά το τέλος της εργασίας τους περιγράφουν τη ζωγραφιά που έκαναν και
εξηγούν τα στοιχεία εκείνα που την κάνουν τρομακτική π.χ.
• Δείχνει κάποια εξωπραγματικά όντα από τα οποία δεν ξέρω πως θα προφυλαχτώ
• Δείχνει μορφές που είναι πολύ άσχημες και αποκρουστικές και με τρομάζουν
• Δείχνει επικίνδυνους ανθρώπους (ληστές, φονιάδες, εγκληματίες) από τους
οποίους μπορεί κάποια μέρα να κινδυνέψω κι εγώ.
• Δείχνει αίματα
Αφού λοιπόν περιγράψουμε τη σκηνή καταγράφουμε σ’ ένα χαρτόνι τα στοιχεία εκείνα
που πιστεύουμε ότι κάνουν μια ταινία τρομακτική.
Στο δεύτερο μέρος προχωρούμε περισσότερο προσπαθώντας να δούμε τις
επιπτώσεις που έχει η συγκεκριμένη ταινία (ή είδηση) που μεταφέρει τον τρόμο στα
παιδιά. Για το λόγο αυτό ξεκινούμε τη διήγηση μια φανταστικής ιστορίας ξεκινώντας
κάπως έτσι :
«Η μικρή Άννα σήμερα είδε στην τηλεόραση (ή άκουσε στις ειδήσεις) ότι (……) και
τρόμαξε. Από τη στιγμή εκείνη σκεφτόταν συνέχεια ότι (…….)
Η καρδιά της (……)
89
90
ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΑΛΒΑΒΗΤΙΚΑ
ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΘΡΙΛΕΡ ΠΕΝΤΕ
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΝΑΛΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΙΝΗΤΟ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ
ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΤΗΛΕΘΕΑΤΗΣ
ΔΡΑΜΑ ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΗΛΕΠΑΙΧΝΙΔΙ
ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΟΝΤΕΛΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ
ΗΘΟΠΟΙΟΣ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΟ
91
Για την τελική αξιολόγηση και αποτίμηση των αποτελεσμάτων της εργασίας μας οργανώθηκε
συνάντηση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών, και εκπροσώπων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
στην έδρα του Συντονιστικού σχολείου.
Στη συνάντηση και πριν την έναρξη έγινε μια σύντομη παρουσίαση των προγραμμάτων Αγωγής
Υγείας από την υπεύθυνη του νομού κ. Παντελάκη – Βαλαβάνη Βενετία, η οποία αναφέρθηκε και
στα Προγράμματα Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών σε Θέματα Αγωγής Υγείας τα οποία
χρηματοδοτούνται από το ΕΙΝ στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ μέτρο 2.4.3. Στη συνέχεια ο
συντονιστής του προγράμματος κ. Καβάζης Γιώργος παρουσίασε τους βασικούς άξονες του
προγράμματος, τις δράσεις και τους στόχους του καθώς και τα σχολεία τα οποία συμμετέχουν στη
σύμπραξη.
Στην αρχή έγινε ένας σύντομος απολογισμός του προγράμματος και στη συνέχεια
τοποθετήθηκαν οι εκπαιδευτικοί.
Εισήγηση του Συντονιστή κ. Καβάζη Γιώργου
Συνάδελφοι
Πρώτα απ’ όλα θέλω να επισημάνω ότι στο θέμα που επιλέξαμε φέτος να ασχοληθούμε
αποδειχθήκαμε δυστυχώς τραγικά προφητικοί. Τα γεγονότα που μας συγκλονίζουν τις τελευταίες
μέρες σχετικά με την αναπαραγωγή της βίας και την έξαρση της παιδικής εγκληματικότητας, οι
κίνδυνοι που μόλις πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε ότι περικλείει η ακτινοβολία του κινητού
ειδικά για τα μικρά παιδιά αλλά και οι εκθέσεις ειδικών σχετικά με την αλληλεπίδραση του τρόπου
ζωής και της σωματικής ανάπτυξης του παιδιού, έρχονται να επιβεβαιώσουν την αναγκαιότητα της
υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων και τη σημασία που είχε η δική μας επιλογή. Δεν χαιρόμαστε
που επιβεβαιωθήκαμε. Σαν εκπαιδευτικοί όμως δηλώσαμε την ανησυχία μας για την κοινωνία που
ζούμε, τα ερεθίσματα που λαμβάνουν τα παιδιά, τις αρνητικές επιπτώσεις του σύγχρονου τρόπου
ζωής και την ανάγκη επιστροφής σε παραδοσιακές αξίες και ενδυνάμωση των χαρακτηριστικών
της ελληνικής οικογένειας.
Σαν σχολείο έχουμε ελάχιστες δυνατότητες παρέμβασης. Κι αυτή η αδυναμία μας δεν
εξαρτάται μόνο από εμάς ή τις κατευθύνσεις μιας γενικότερης εκπαιδευτικής πολιτικής αλλά
κυρίως από την εκ των πραγμάτων αδυναμία να ελέγξουμε την εφαρμογή των κανόνων και των
συμπερασμάτων στα οποία καταλήγουμε με τις ομάδες εργασίας εκπαιδευτικών και μαθητών. Το
σχολείο λειτουργεί προληπτικά και παραινετικά. Αν δεν υπάρξει ουσιαστική συμμετοχή της
οικογένειας με την οποία το παιδί περνά το μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου τότε φοβάμαι ότι στο
τέλος πολύ λίγα πράγματα θα έχουμε πετύχει. Δυστυχώς το σχολείο δεν είναι ο μοναδικός
παράγοντας Αγωγής. Η οικογένεια, η παρέα, τα ΜΜΕ, τα πρότυπα που δημιουργεί ο σύγχρονος και
άκρως καταναλωτικός τρόπος ζωής είναι απέναντι από το σχολείο πολλές φορές λειτουργούν
ανταγωνιστικά και σίγουρα η δύναμη του μέσου και οι ποικιλία των μεθόδων που χρησιμοποιούν
δημιουργούν ένα πολύ αρνητικό ισοζύγιο στην πειθώ του σχολείου και στη συμβουλή του
δασκάλου.
Είναι θετικό το ότι όλα τα σχολεία που συμμετείχαν στο πρόγραμμα αναγνώρισαν τη σημασία
της ενεργής συμμετοχής της οικογένειας και της τοπικής κοινωνίας κι έτσι ενέπλεξαν στις
δράσεις τους και αυτούς τους παράγοντες της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την οργάνωση
ανοιχτών συναντήσεων με ειδικούς και με άμεση ενημέρωση των γονέων. Αλλά και η συμπλήρωση
των ερωτηματολογίων που στην πλειοψηφία τους έγινε και με τη βοήθεια των γονέων των
μαθητών μας έβαλε τουλάχιστον τον προβληματισμό για μια εκ νέου αξιολόγηση και κριτική στάση
απέναντι στα Μέσα Επικοινωνίας. Η δραστηριότητα με τη σύνταξη Κανονισμού τηλεθέασης και τη
92
93
94
95
Τα περισσότερα παιδιά κατανέμονται στις ηλικίες των 10, 11 και 12 ετών ενώ υπάρχουν και αρκετά
παιδιά σε μικρότερες ηλικίες.
Ηλικία παιδιών Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
7 5
8 3 14
9 9 1
10 25 29
11 22 13
12 17 1
13 1
Σε όλα τα σπίτια υπάρχει τηλεόραση ενώ στα περισσότερα οι τηλεοράσεις που υπάρχουν είναι 2 και
περισσότερες. Στις περιοχές οι τηλεοράσεις που υπάρχουν είναι τουλάχιστον 2 ενώ τα περισσότερα σπίτια
αστικών περιοχών έχουν 4 τηλεοράσεις
ΠΟΣΕΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΙΣ
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
1 22
2 32 8
3 18 26
4 4 29
96
Στα περισσότερα σπίτια υπάρχει και βίντεο (κυρίως στις αστικές περιοχές)
ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΙΝΤΕΟ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΝΑΙ 54 57
ΟΧΙ 22 6
Ως προς την ηλικία που τα παιδιά άρχισαν να βλέπουν τηλεόραση παρατηρήσαμε ότι ο μέσος όρος των
ηλικιών στις αστικές περιοχές είναι σημαντικά μικρότερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο ηλικιών στις
αγροτικές περιοχές (3,84 έναντι 4,18). Προφανώς ο τρόπος ζωής στην πόλη με τις ελάχιστες ευκαιρίες
για δραστηριότητες στο ύπαιθρο (περιορισμένοι ελεύθεροι χώροι, κίνδυνοι για τα παιδιά, τρόπος ζωής των
γονέων) κλείνει τα παιδιά στο σπίτι όπου η Τηλεόραση αποτελεί κύρια διέξοδο για την απασχόλησή τους. Σε
ορισμένες μάλιστα έρευνες, ντόπιες ή διεθνείς η τηλεόραση φαίνεται ότι γίνεται υποκατάστατο της μπέιμπι
σίτερ
Τα περισσότερα παιδιά βλέπουν τηλεόραση πέραν τις 9 μ.μ. κυρίως στις αστικές περιοχές σε
καθημερινή βάση ενώ τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες το ποσοστό αυτό μεγαλώνει. Σημαντικός είναι
ακόμα και ο αριθμός των μαθητών που στις αργίες βλέπει τηλεόραση και μετά τις 12 τα μεσάνυχτα. Αν
μάλιστα αυτό συγκριθεί και με τα ηλικιακά δεδομένα του δείγματός μας όπου οι μικρότερες ηλικίες
αναφέρονται κυρίως σε μαθητές της πόλης τότε το ωράριο αποτελεί ένα σημαντικό σημείο με το οποίο
πρέπει να ασχοληθούμε.
ΜΕΧΡΙ ΠΟΙΑ ΩΡΑ ΒΛΕΠΕΙΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΚΑΘΟΛΟΥ 5
ΜΕΧΡΙ 7 7 3
ΜΕΧΡΙ 8 8 7
ΜΕΧΡΙ 9 18 10
ΜΕΧΡΙ 10 21 20
ΜΕΧΡΙ 11 14 22
ΜΕΧΡΙ 12 2 1
ΜΕΤΑ ΤΙΣ 12 1
ΑΡΓΙΕΣ
ΜΕΧΡΙ 7 4 2
ΜΕΧΡΙ 8 4 4
ΜΕΧΡΙ 9 7 3
ΜΕΧΡΙ 10 17 9
ΜΕΧΡΙ 11 21 30
ΜΕΧΡΙ 12 13 13
ΜΕΤΑ ΤΙΣ 12 10 2
97
Ως προς τις εκπομπές που προτιμούν υπάρχει μεγάλη διασπορά ανάλογα με τα είδη που προβάλλονται
στην τηλεόραση. Εντύπωση όμως μας προξενεί το γεγονός ότι πολλά παιδιά αυτών των ηλικιών επιθυμούν
να βλέπουν ταινίες τρόμου ενώ δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό βλέπει
ταινίες περιπέτειας ή αστυνομικά. Νομίζουμε ότι το γεγονός αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο
ιδιαίτερης έρευνας αφού πιστεύουμε ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα της κοινωνικής ανάπτυξης του
παιδιού. Αξιοσημείωτο επίσης γεγονός είναι ότι οι ενημερωτικές εκπομπές αποτελούν την πλέον
απαξιωμένη τηλεθέαση των μικρών μαθητών. Κι αυτό πρέπει να προβληματίσει κυρίως όλους όσοι
ασχολούνται με εκπομπές αυτού του είδους. Γιατί οι νέοι άνθρωποι δεν θέλουν να ενημερώνονται; Γιατί οι
ενημερωτικές εκπομπές δεν είναι ελκυστικές; Τι πολίτες προετοιμάζουμε όταν αυτοί αρνούνται να μας
παρακολουθήσουν στην καθημερινότητά μας; Τους ενημερώνουμε ή τους καθοδηγούμε;
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΚΩΜΩΔΙΕΣ 36 47
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ 33 26
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ 20 15
ΤΡΟΜΟΥ 22 14
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 4 9
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ 27 26
ΑΘΛΗΤΙΚΑ 32 25
ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ 42 41
ΠΑΙΔΙΚΑ 32 31
98
99
100
101
Η συνηθέστερη χρήση του κινητού είναι για να ανταλλάσουν τηλεφωνικές κλήσεις ενώ σημαντική είναι
και η χρήση του κινητού για την ανταλλαγή μηνυμάτων. Φυσικά η εξοικείωση με τις δυνατότητες του κινητού
φαίνεται και στο γεγονός ότι το 17% (αγοριών ή κοριτσιών) στις αγροτικές περιοχές χρησιμοποιεί το κινητό
για την αποστολή φωτογραφιών. Στις αστικές περιοχές το 24% των αγοριών έχει χρησιμοποιήσει αυτή τη
δυνατότητα ενώ τα κορίτσια φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρονται (μόνο 12 έχει στείλει φωτογραφία από κινητό).
Δεν γνωρίζουμε φυσικά αν και τα ίδια έχουν συναίσθηση των κινδύνων που διατρέχουν με τη διακίνηση των
φωτογραφιών τους μέσα από κινητά καθώς επίσης και τις παγίδες που κρύβει αυτή η συνήθειά τους.
ΠΩΣ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΤΗΛΕΦΩΝΩ 21 29
ΜΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥΝ 19 25
ΣΤΕΛΝΩ ΜΗΝΥΜΑΤΑ 26 23
ΣΤΕΛΝΩ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 13 10
102
ΕΧΕΙΣ ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΝΑΙ 57 56
103
Το είδος των παιχνιδιών που παίζουν τα παιδιά ποικίλει. Τα παιχνίδια δράσης όμως αποτελούν τη
συντριπτική πλειοψηφία στις προτιμήσεις τους. Το 62% των μαθητών προτιμούν τα παιχνίδια δράσης
ανεξάρτητα που μένουν. Τα περισσότερα απ’ αυτά περίπου το 70% είναι αγόρια.
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΜΝΗΜΗΣ 12 12
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 15 19
ΓΝΩΣΕΩΝ 10 16
ΔΡΑΣΗΣ 47 40
Στο ερώτημα αν στα βιντεοπαιχνίδια που προτιμούν πρέπει να εξοντώσουν τον αντίπαλο απάντησαν
θετικά το 62% των παιδιών σε αγροτικές περιοχές και μόνο το 44% στις αστικές.
Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
47 28
Σημαντικά ήταν επίσης και τα ευρήματα στην ερώτηση τι αισθάνεσαι όταν χάνεις. Εκτός από δύο παιδιά
που δήλωσαν ότι στενοχωριούνται πράγμα που δεν θα το λάβουμε καθόλου υπόψη μας, παρατηρούμε μια
αξιοσημείωτη διαφοροποίηση στις αντιδράσεις των παιδιών αγροτικών περιοχών και εκείνων των αστικών.
Στις αγροτικές περιοχές τα παιδιά πεισμώνουν και θέλουν να ξαναπροσπαθήσουν μόνο το 8% ενώ στις
αστικές περιοχές το 12%. Στο ερώτημα όμως όσοι νευριάζουν βλέπουμε ότι τα παιδιά αγροτικών περιοχών
υπερέχουν εκείνων στις αστικές περιοχές με ποσοστό 36% έναντι 28%. Αυτό σε συνδυασμό μ’ εκείνα που
το αντιμετωπίζουν με απάθεια και λένε δεν πειράζει θα ξαναπροσπαθήσω που είναι 54% στις αγροτικές
περιοχές και 58% στις αστικές μπορεί να μας οδηγήσει σ’ ένα συμπέρασμα ότι τα παιδιά της πόλης είναι πιο
εξοικειωμένα με αγχωτικούς ρυθμούς και μπορούν πιο εύκολα να ελέγχουν τα συναισθήματά τους σ’
αντίθεση με τα παιδιά των χωριών που δεν αντέχουν την αποτυχία ή την αντιμετωπίζουν με ακραίο τρόπο.
ΤΙ ΑΙΣΘΑΝΕΣΑΙ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΕΜΑΙ 1 1
ΠΕΙΣΜΩΝΩ 5 7
ΝΕΥΡΙΑΖΩ 22 16
ΔΕΝ ΠΕΙΡΑΖΕΙ 33 33
Ο χρόνος απασχόλησής τους στα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι πολύ μεγάλος. Τα περισσότερα δηλώνουν 1-
2 ώρες όμως στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να συμπεριλάβουμε κι εκείνα που παίζουν λιγότερο από 1 ώρα
αλλά δεν υπήρχε ανάλογο πεδίο να απαντήσουν. Τα παιδιά που παίζουν περισσότερες από 2 ώρες είναι
παιδιά των μεγαλύτερων ηλικιών και η υπεροχή των αγοριών είναι συντριπτική (περίπου διπλάσια) από τα
κορίτσια.
ΠΟΣΕΣ ΩΡΕΣ ΠΑΙΖΕΙΣ Αγροτικές περιοχές Αστικές περιοχές
1-2 39 38
2-3 6 12
3-4 10 2
>4 2 4
104
105
1. Στο ερώτημα πόσες τηλεοράσεις υπάρχουν στο σπίτι κάποιο παιδί απαντάει 4 και στην αμέσως
επόμενη για το χώρο στον οποίο βρίσκονται απαντάει στο δωμάτιο του παιδιού.
Λίγο περίεργο να υπάρχουν 4 τηλεοράσεις σε ένα δωμάτιο
2. Στο ερώτημα αν υπάρχει βίντεο υπάρχει θετική απάντηση ενώ δεν έχει συμπληρωθεί το ερώτημα
αν έχει τηλεόραση.
Σίγουρα πρόκειται για λάθος γιατί δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει σπίτι που έχει βίντεο χωρίς να
έχει …τηλεόραση
3. Στην ερώτηση μέχρι τι ώρα παρακολουθείς τηλεόραση πήραμε την απάντηση μετά τις 12 μ.μ. τόσο
για αργίες όσο και για καθημερινές όμως στο ίδιο ερωτηματολόγιο και στην ερώτηση αν η
τηλεόραση σ’ αναγκάζει να πας αργά για ύπνο το παιδί απαντάει όχι,
Δηλαδή ποια ώρα θα θεωρούσε αργά;
4. Στην ερώτηση μέχρι τι ώρα βλέπεις τηλεόραση κάποιος απαντάει μετά τις 10.00 μ.μ. τόσο για
καθημερινές όσο και για αργίες στην επιλογή όμως του τηλεοπτικού προγράμματος δηλώνει μόνο
την παιδική ζώνη.
Τώρα τι είδους παιδικά δείχνει η τηλεόραση εκείνες τις ώρες είναι άλλο θέμα. Εκτός αν βλέπει
βιντεοταινίες.
5. Στην ίδια ερώτηση κάποιος απαντάει ότι βλέπει μέχρι τις 7.00 μ.μ. τόσο για καθημερινές όσο και
για αργίες στην επιλογή όμως του τηλεοπτικού προγράμματος δηλώνει αστυνομικά και θρίλερ.
Ισχύουν ότι και παραπάνω.
6. Στο ερώτημα αν έχει βιντεοπαιχνίδι κάποιο παιδί απαντάει αρνητικά ενώ στη συνέχεια αναφέρει
αναλυτικά το είδος των παιχνιδιών.
Προφανώς έκανε λάθος στη συμπλήρωση του πρώτου ερωτήματος. Θα μπορούσαμε να πούμε και
ότι δεν έχει δικό του αλλά παίζει στη συσκευή κάποιου φίλου του. Πλην όμως κάτι τέτοιο δεν θα
ήταν συμβατό με τις ώρες που δήλωσε ότι παίζει που είναι πάνω από 4.
106
107
108
109