Бие даалтын бодлого 8

Өгөгдөл

- Жилд нэмж олборлох нүүрсний хэмжээ 227500 кг

- Ээлжийн үргэлжлэх хугацаа 10 цаг
- Ээлжийн тоо 2
- Уурхайн жилд ажиллах хоногийн тоо 210
- Хөрс хуулалтын дундаж коеффициент 2,2м3/м3
- Зээлийн хүү 7,5
1. Тоног төхөөрөмжийн сонголтууд

Жилд олборлох нүүрсний эзлэхүүн

Vэ =227.5*103: 1.4 = 162500 м3
Жилд олборлох хөрсний хэмжээ
V= 162500*2.2= 357500 м3
Нийт ажлын хэмжээ
V = 520000 м3
Бульдозерын тооцоо: Komatsu- D61EX-23
Бульдозерын хусуурын өндөр, м 1.195
Бульдозерын хусуурын урт, м 6.1
Түрэх призмийн налуугийн өнцөг, градус 10
Чулуулгийг түрэх хүндрэлийн коэффициент 0.8
Түрэх зай замын налуугаас хамаарах коэффициент 1.1
Бульдозер ашиглалтын коэффициент 0.75
Бульдозерын мөчлөлгийн хугацаа, сек 380
Түрэгдсэн чулуулгийн сийрэгжилтийн коэффициент 1.2
1. Бульдозерийн ээлжийн болон хоногийн бүтээмж, м3/ээлж
𝑄ээлж = 𝑄 ∙ 𝑇ээлж
𝑄 -бульдозерийн цагийн бүтээл, м 3

𝑇ээлж-ээлжийн үргэлжлэх хугацаа, цаг

𝑄ээлж = 𝑄 ∙ 𝑇ээлж
2. Бульдозероор нэг түрэх чулуулгийн эзэлхүүн, м3
2
𝑉БТ = 0.5 ∙ ℎху ∙ 𝐿𝑦 ∙ 𝐶𝑡𝑔𝛽
ℎ𝑥𝑦 -хусуурын өндөр, м
𝐿𝑦 -бульдозерийн хусуурын урт, м
𝑉БТ = 0.5 ∙ 1.1952 ∙ 3.1 ∙ 𝐶𝑡𝑔10 = 12.5 м3
3. Бульдозерийн цагийн бүтээл, м3/цаг
3600 ∙ 𝑉БТ ∙ 𝐾зи ∙ 𝐾ба
𝑄цаг =
𝑡бм ∙ 𝐾тс
3600∙12.5∙1.1∙0.75
𝑄цаг = 380∙1.2
= 81.4м3/цаг
4. Бульдозерийн ээлжийн бүтээл, м3/ээлж
𝑄ээлж = 𝑄цаг ∙ Т , м3/ээлж
𝑄цаг -цагийн бүтээл, м3/цаг
Т -ээлжийн үргэлжлэх хугацаа, цаг
𝑄ээлж = 81.4 ∙ 10 = 814 , м3/ээлж
5. Бульдозерийн хоногийн бүтээл, м3/хоног
 м3
𝑄хоног = 814 ∗ 2 = 1628,
хоног
6. Бульдозерийн жилийн бүтээл, м3/ жил
𝑄жил = 1628 ∗ 210 = 341880м3 /жил

7. Шаардлагатай бульдозерийн тоо ширхэг

𝐾н ∙ 𝑄
𝑁=
𝑄жил
𝐾н -нөөцийн коэффициент
𝑄б -бульдозерийн хоногийн бүтээл, м3/хоног
1∗520000
𝑁= 341880
= 1.52 ≈ 2 (бульдозер)
Cat – 6015
Утгуурын багтаамж – 4.6-7 м3
Масс – 106.6кг
Асгах дээд өндөр – 8800 мм
Утгалтын радиус – 9000 мм
Сумны урт -8750 мм
Нийт өргөн – 5430 мм
1. Экскаваторын ажлын цагийн Qэц (м3 / цаг) бүтээлийг тодорхойлно.

3600  E  K уд  К м  К ЭТ 3600  5  0.88  0.8  0.93

Qэц =  = 159.8м3 / цаг
tэм  К с 44.4  1.66
Үүнд: Е - экскаваторын утгуурын багтаамж, м3
Куд - экскаваторын утгуур дүүргэлтийн коэффициент
Кс - экскаваторын утгуур дахь чулуулгийн сийрэгжилтийн коэффициент
Км - мөргөцгийн нөхцлийг тооцох коэффициент
Кэт -- экскаваторын төрлийг тооцох коэффициент

2. Экскаваторын мөчлөгийн хугацааг тодорхойлно.

tэм = tу + 2 ∙ tэр + tа =17.5+2∙5.8+15=44.4c
3. Экскаваторын ээлжийн Qээ (м3 /ээлж ) бүтээлийг тодорхойлно.
Qээ = Qэц ∙ Тэ ∙ Кэц ∙ Кма ∙ Ктх = 159.8∙10∙0,9∙0,93∙0,5=668.76м3 /ээлж
Тэ – экскаваторын ээлжийн үргэлжлэх хугацаа, цаг
Кэц – экскаваторын ээлжийн цаг ашиглалтын коэффициент
Te  T3 10  1
Кэц =   0.9
Te 10

Тз – ээлжинд ноогдох завсарлага, ээлж хүлээлцэх үйлчилгээ хийхэд ноогдох хугацаа.

Тз ≈ 0,5÷1,0 цаг
Кма – экскаваторын мөргөцөг дэх ахилт шилжилтийг тооцох коэффициент
Кма ≈ 0,92÷0,95
Ктх – экскаваторыг тээврээр хангах нөхцлийг тооцох коэффициент
4. Экскаваторын хоногийн Qэх (м3 /хоног) бүтээлийг тодорхойлно.
Qэх = nээ ∙ Qээ =2∙668.76=1337.52 м3 /хоног
nээ – экскаватор хоногт ажиллах ээлжийн тоо
5. Экскаваторын жилийн Qэж (м3 /жил) бүтээлийг тодорхойлно.
Qэж = Nэж ∙ Qэх = 210∙1337.52= 280879.2м3 /жил
 Үүнд: Nэж – экскаватор жилд ажиллах хоног
6. Шаардлагатай экскаваторын тоо
1∗580000
𝑁= 280879
= 2.06 ≈ 2 (экскаватор)

Автосамосвалын тооцоо
Komatsu HD-405-7R
Даац – 40 тн
Масс – 34.4тн
Тэвшний багтаамж – 10,6 м3
Эргэлтийн радиус - 9,9 м
Дугуйн томъёо 4х2
1. Нэг ээлжинд хийгдэх рейсийн тоо
n=60*Tээлж*Kэ/tр=60*10*0.7/15=28 рейс
2. Нэг удаа тээвэрлэлтэнд зөөх нүүрсний хэмжээ
V=E*Kн/Kc=10,6*1/1,4=7,6м3
3. тосамасволын ээлжийн бүтээл
Qээлж=V*n = 7,6*28= 212,8м3/ээлж
4. Автосамасволын жилийн бүтээл
Qжил=212,8*2*210 =89376м3/жил
5. Зайлшгүй хэрэглэгдэх автосамасволын тоо
N=Kн*Qж/Qa/c = 1*580000 /89376= 6,04≈6

Утгуурт ачигчийн тооцоо CAT-972H

Утгуурын багтаамж – 4,6-6,1м3
Масс – 25.1т
Асгах дээд өндөр – 6155 мм
Утгалтын радиус – 6300мм
Сумны урт -5900 мм
Нийт өргөн – 3306 мм
1. Утгуурт ачигчийн цагийн Qэц (м3 / цаг) бүтээлийг тодорхойлно.
3600  E  K уд  К м  К ЭТ 3600  6,1  0.88  0.8  0.93
Qуц =  = 288,7м3 / цаг
tэм  К с 30  1.66
Үүнд: Е - Утгуурт ачигчийн утгуурын багтаамж, м3
Куд - Утгуурт ачигчийн утгуур дүүргэлтийн коэффициент
Кс - Утгуурт ачигчийн утгуур дахь чулуулгийн сийрэгжилтийн коэффициент
Км - мөргөцгийн нөхцлийг тооцох коэффициент
Кэт -- Утгуурт ачигчийн төрлийг тооцох коэффициент
2. Утгуурт ачигчийн ээлжийн Qээ (м3 /ээлж ) бүтээлийг тодорхойлно.
Qээ = Qэц ∙ Тэ ∙ Кэц ∙ Кма ∙ Ктх = 288,7∙10∙0,9∙0,93∙0,5=1169,2м3 /ээлж
Тэ – Утгуурт ачигчийн жийн үргэлжлэх хугацаа, цаг
Кэц – Утгуурт ачигчийн ээлжийн цаг ашиглалтын коэффициент
Te  T3 10  1
Кэц =   0.9
Te 10
Тз – ээлжинд ноогдох завсарлага, ээлж хүлээлцэх үйлчилгээ хийхэд ноогдох хугацаа.
Тз ≈ 0,5÷1,0 цаг
Кма – Утгуурт ачигчийн мөргөцөг дэх ахилт шилжилтийг тооцох коэффициент
Кма ≈ 0,92÷0,95
Ктх – Утгуурт ачигчийн тээврээр хангах нөхцлийг тооцох коэффициент
 3. Утгуурт ачигчийн хоногийн Qэх (м3 /хоног) бүтээлийг тодорхойлно.
Qэх = nээ ∙ Qээ =2∙1169,2=2338,5 м3 /хоног
Үүнд: nээ – экскаватор хоногт ажиллах ээлжийн тоо
4. Утгуурт ачигчийн жилийн Qэж (м3 /жил) бүтээлийг тодорхойлно.
Qэж = Nэж ∙ Qэх = 210∙2338,5= 491092м3 /жил
Үүнд: Nэж – экскаватор жилд ажиллах хоног
5. Шаардлагатай утгуурт ачигчийн тоо
1∗580000
𝑁 = 491092,06 = 1,18 ≈ 1 (Утгуурт ачигч)

1.Уурхайн хөрөнгө оруулалт, үндсэн хөрөнгийн элэгдэл хорогдлын шимтгэлийн тооцоо

Тоног төхөөрөмжийн Тоо Нэгжийн үнэ, Нийт үнэ, мян Элэгдлийн Элэгдэл
№
нэр ширхэг мян.төг төг хувь мян.төг
1 Экскаватор CAT -6015 1 1382392 1382392 20 276478.4

Бульдозер Komatsu- 2 210000 420000 20 84000

2
D61EX-23
Автосомасвал Komatsu- 6 140000 840000 20 168000
3
HD405-7R
4 Утгуурт ачигч Cat 972H 1 1145000 1145000 20 229000
Үндсэн хөрөнгийн 856900
5
элэгдэл
Бүгд 4644292 843168.4

2.Үйл ажиллагааны зардлын тооцоо

2.а. Уурхайн ажиллагсдын тоо, жилийн цалингийн сан
Жилд НДШ
хийх Тарифт Жилийн
Ажиллагсдын албан Орон
ажилын цалин, цалингийн
тушаал тоо
хэмжээ, төг/м-цаг хэмжээ м.төг 13%
мот-цаг
CAT-ын 2 3254 6500 21151 2749.63
1
Экскаваторчин
2 Бульдозерчин 2 6388 6500 41522 5397.86
Автосамосвалын 6 2344 6350 14884.4 1934.972
3
жолооч
4 Өөрөө ачигч 1 1801 6500 11706.5 1521.845
Нийт 89263.9 11604.31
Мот-цагийн хэмжээг тодорхойлохдоо жилд олборлох нүүрс болон хөрс хуулалтын ажилын
нийлбэрийг тоног төхөөрөмжийн бүтээлд харьцуулж тодорхойлсон болно.
2.б. Материал зарцуулалтын тооцоо
Тоног Ажилын Нэгж
Хэмжих Түлшний Түлшний Нийт үнэ,
төхөөрөмжийн хэмжээ, үнэ
нэгж норм хэрэгцээ, л мян.төг
нэрс мот-цаг өртөг
Экскаватор CAT
Шатахуун
1 л/м-цаг 78 3254 253812 1790 454323.48
зарцуулалт
Шатах тослох
2 % 23 104494.4
материал
 зарцуулалт
Бульдозер
Шатахуун
1 л/м-цаг 40 6388 255520 1790 457380.8
зарцуулалт
Шатах тослох
2 материал % 23 105197.584
зарцуулалт
Автосамосвал
Komatsu
Шатахуун
1 л/м-цаг 50 2344 117200 1790 209788
зарцуулалт
Шатах тослох
2 материал % 23 48251.24
зарцуулалт
Өөрөө ачигч CAT
Шатахуун
1 л/м-цаг 45 1801 81045 1790 145070.55
зарцуулалт
Шатах тослох
2 материал % 23 33366.2265
зарцуулалт
Нийт түлш
707577 1266562.83
зарцуулалт

3. Уурхайн өөрийн өртгийн тооцоо

1тн нүүрсэнд ногдох 1м3 уулын цулд
Зардлын нэр Нийт зардал мян.т
зардал, төг ногдох зардал, төг
1 Дизель түлш 1266562.83 5.567309143 3.542833091
2 Тослох материал 291309.451 1.280481103 0.814851611
3 Сэлбэг 295108.94 1.297182154 0.825479552
Үндсэн ба 107116.68 0.470842549 0.299627077
4
нэмэгдэл цалин
Нийгмийн
5 даатгалын 11604.31 0.051007956 0.032459608
шимтгэл
Үндсэн хөрөнгийн 843168.4 3.706234725 2.358513007
6
элэгдэл
7 БҮТЭЗүйлс 2750 0.012087912 0.007692308
Нийт ашиглалтын 2817620.611 12.38514554 7.881456255
зардал

Уурхайн бүрэн өөрийн өртгийн тооцоо

Зардлын нэр 1тн нүүрсэнд 1м3 уулын цулд
Нийт зардал,
ногдох зардал, ногдох зардал,
мян.төг
мян.төг мян.төг
1 Дизель түлш 1266562.83 5.567309143 2.53059506
2 Тослох материал 291309.4509 1.280481103 0.58203686
3 Сэлбэг 295108.94 1.297182154 0.58962825
4 Үндсэн ба нэмэгдэл цалин 107116.68 0.470842549 0.21401934
5 Нийгмийн даатгалын шимтгэл 13925.1684 0.061209531 0.02782251
 6 Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл 843168.4 3.706234725 1.68465215
7 БҮТЭЗүйлс 2750 0.012087912 0.00549451
8 Гха-ийн зардал 9468.48 0.041619692 0.01891804
9 Уба-ын зардал 2840.544 0.012485908 0.00567541
10 Зээлийн хүү 284094.9 1.248768791 0.56762218
11 Амоатөлбөр 227500 1 0.45454545
12 Газар, ус ашигласны төлбөр 120000 0.527472527 0.23976024
13 Бусад зардал 10% 346384.5393 1.522569404 0.692077
14 Үйлдвэрлэлийн зардал 103915.3618 0.456770821 0.2076231
Үйлдвэрлэлийн бүрэн өөрийн
өртөг 3914145.294 17.20503426 7.82047012

4. Эдийн засгийн үр ашигийн тооцоо

Үзүүлэлтүүд 1-р жил 2-р жил 3-р жил 4-р жил Бүгд

1 Нийт зээлийн хэмжээ 3787932

2 Зээлийн хүү, 7.5% 284094.9 227275.92 170456.94 85228.47 681827.76

3 Үндсэн зээлийн төлөлт 757586.4 757586.4 1136379.6 1136379.6 3787932
4 Зээлийн үлдэгдэл 3030345.6 2272759.2 1136379.6 0
5 Нийт жилд төлөх төлбөрий хэмжээ 1041681.3 984862.32 1306836.54 1221608.07 4469759.76

Үйлдэрлэлийн үр ашгйин тооцоо

Үзүүлэлт Ашилалтын жилүүд
1 2 3 4
1 Нийт хөрөнгө оруулалт,
3787932
сая төг
2 Олборлох нүүрсний
227500 227500 227500 227500
хэмжээ
3 1тн нүүрсний үнэ, төг 40000 40000 40000 40000
4 Борлуулалтын орлого 9100000 9100000 9100000 9100000
5 Ашиглалтын зардал 4032108.79 4032108.794 4032108.794 4032108.794
6 АМАОАтөлбөр, сая төг 227500 227500 227500 227500
7 Газар ус ашигласны
120000 120000 120000 120000
төлбөр, сая төг
8 ГХ ажилын шингээсэн
9469.83 9469.83 9469.83 9469.83
зардал, сая төг
9 УБА шингээсэн зардал,
28409.49 28409.49 28409.49 28409.49
сяа төг
10 Зээлийн хүү, 7.5% 284094.9 227275.92 170456.94 85228.47
11 Татвар ногдуулах орлого 4783796.306 4840615.286 4897434.266 4982662.736
12 Ашигийн татвар, сая төг 478379.6306 484061.5286 489743.4266 498266.2736
13 Татвар төлсний дараах
4305416.675 4356553.757 4407690.839 4484396.462
орлого, сая төг
14 Элэгдэл хорогдлын
шимтгэл
843168.4 843168.4 843168.4 843168.4
15 ГХА-ын шингээсэн
9469.83 9469.83 9469.83 9469.83
зардал
16 УБА-ын шинээсэн зардал 28409.49 28409.49 28409.49 28409.49
17 Cash flow 5186464.395 5237601.477 5288738.559 5365444.182
18 NPV, сая төг 15980412.03
19 IIR, (rate of return) % 4955.172827

Ашиглалтанд байгаа үйлдвэрлэлийн хөрөнгийн эдийн засгийн үр өгөөж :

Өэ.з = АҮХ/ҮХж=5186464.395/4644292=1.11
Үйлдвэрлэлийн хөрөнгө өгөмжийн биет хэмжээ :
f = Q ОЛ/ҮХ ж.д=877500/4644292000=1.9*10-7
Үйлдвэрлэлийн хөрөнгө өгөмжийн мөнгөн хэмжээ :
f = БО Н / ҮХ жд =9100000/4644292=1.96
Цэвэр бүтээгдэхүүний буюу нэмэгдсэн өртгийн фонд өгөмж :
fө = ЦБ Ж /ҮХ жд = ЦСж+Аж/ҮХжд=877500/4644292000=1.9*10-7
Үндсэн хөрөнгийн ашигт ажиллагааны түвшин :
ААТ үх = Аүх/ҮХж*100=9100000/4644292*100=196
Үүнд : Өэз – үндсэн хөрөнгийн эдийн засгийн үр өгөөж, төг
Qол –олборлолтын хэмжээ, тн
Аүн.х – үндсэн хөрөнгө ашиглалтанд оруулснаар олсон ашиг, төг
БОн – жилийн борлулалтын орлого, төг
БОт.б – жилийн таваарын бүтээгдэхүүний борлуулалтын орлого, төг
ЦБж – жилийн цэвэр бүтээгдэхүүний хэмжээ, төг
Аж – жилд олох ашгийн хэмжээ, төг
ААТүн.х – үндсэн хөрөнгийн ашигт ажиллагааны түшин, %
Үйлдвэрлэлийн олборлолтын хэмжээ өсөхөд хөрөнгө өгөмжинд гарах өөрчлөлт :
Qх/ҮХ’ - Qх’/ҮХ’=650000/856900000-877500/856900000=-2.65*10-4
Үндсэн хөрөнгийн хэмжээ өсөхөд хөрөнгө өгөмжинд гарах өөрчлөлт :
Qх/ҮХ - Qх/ҮХ’=877500/4644292000-650000/856900000= -5.6*10-4
Энд : Qх’ – тооцооны өмнөх жилийн олборлолтын хэмжээ, тн, м3,
Qх – тооцоот жилийн олборлолтын хэмжээ, тн, м3,
ҮХ’ – тооцооны өмнөх жилийн үндсэн хөрөнгийн хэмжээ, төг
ҮХ – тооцоот жилийн үндсэн хөрөнгийн хэмжээ , төг