International Advanced Researches & Engineering Congress-2017

http://iarec.osmaniye.edu.tr/
Osmaniye/TURKEY
16-18 November 2017

Numerical Modelling of Sloshing in a Rectangular Tank Using General Moving

Object
Selahattin Kocaman1, Burak Erdoğan2*, Hakan T. Türker3 and Kaan Dal1
1
Department of Civil Engineering, Iskenderun Technical University, Iskenderun, Hatay, Turkey
2
Mustafa Kemal University, Antakya, Hatay, Turkey
3
Department of Civil Engineering, Uludag University, Bursa, Turkey

* Corresponding author. Tel.: +90 326 221 33 17, Fax.: +90 326 221 33 20-mail address: erdoganburak@yandex.com

Abstract

When liquid-containing objects are subjected to certain load effects, the liquid surface profile of the liquid in the object varies.
This change in the liquid surface profile will have additional dynamic effects on the tank carrying the liquid. These effects are
called sloshing effects. With today's computer technology, three-dimensional numerical studies based on the Reynolds-
Average Navier-Stokes (RANS) equations can be done to study the sloshing effect. In this study, a sloshing experiment for a
rectangular tank at Madrid Polytechnic University was considered and its experimental results were compared with FLOW-
3D computational fluid dynamics software, which is based on the RANS equations and yields very successful results in the
solution of free surface flows. When the experimental and numerical data of the change of pressure measured at certain points
of the experimental setup were compared, it was observed that the results were in harmony with each other.

Keywords: Sloshing Effect, Flow-3D, Reynolds Average Navier-Stokes

Genel Hareketli Obje Kullanarak Dikdörgen Bir Tank İçerisindeki Çalkantı

Hareketinin Sayısal Modellenmesi

Özet

İçerisinde sıvı ihtiva eden nesnelerin belirli yük etkilerine maruz kalmaları sonucu nesne içerisinde bulunan sıvının sıvı yüzü
profili değişmektedir. Sıvı yüzü profilindeki bu değişim sıvıyı taşıyan tank üzerinde ek dinamik etkiler doğuracaktır. Bu
etkilere çalkantı etkisi adı verilir. Günümüzde gelişen bilgisayar teknolojisi ile birlikte çalkantı etkisinin incelenmesine yönelik
Reynolds Ortalamalı Navier-Stokes (RONS) denklemlerine dayanan 3 boyutlu sayısal çalışmalar yapılabilmektedir. Bu
çalışmada Madrid Politeknik Üniversitesi’nde dikdörtgen biçimli bir tank için gerçekleştirilmiş çalkantı deneyi ele alınmış ve
bu deneyin deneysel sonuçları, RANS denklemlerine dayanan ve serbest yüzeyli akımların çözümünde oldukça başarılı
sonuçlar veren FLOW-3D hesaplamalı akışkanlar dinamiği yazılımı ile mukayese edilmiştir. Deney düzeneğinin belirli
noktalarında ölçülen basınç değerlerinin zamanla değişimine ait deneysel ve nümerik veriler karşılaştırıldığında sonuçların
birbiri ile uyum içerisinde olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Çalkantı Etkisi, Flow-3D, Reynolds Ortalamalı Navier-Stokes(RONS)

1. Giriş kaynaklar incelendiğinde, ilk çalışmaların Euler tarafından

gerçekleştirildiği ve bu alandaki en hızlı ilerlemelerin ise
Çalkantı en genel haliyle bir sıvının bir nesne
2. Dünya Savaşı sonrasında gerçekleştirilen uzay
içerisindeki yaptığı hareket olarak tanımlanmaktadır.
çalışmalarında görüldüğü anlaşılmaktadır. 1966 yılında
Serbest yüzey altında bir tankta bulunan sıvı 3 farklı
NASA tarafından sunulan raporun günümüzde halen
çalkantı davranışı gösterebilir. Bunlar i) yanal çalkantı, ii)
etkisini yitirmemesi bunun en açık örneğidir.
dikey çalkantı ve iii) rotasyonel çalkantı durumlarıdır [1].
Çalkantı problemi, uzay mühendisliği, inşaat
Çalkantı hareketi, tank çeperlerine ilave dinamik yükler
mühendisliği, nükleer mühendisliği gibi birçok
uygulayacağı için bu etkilerin tahmin edilmesi oldukça
bilimdalında bilim insanlarının ilgi alanını
önem arz etmektedir. Çalkantı etkisi ile ilgili olarak
oluşturmaktadır. Çalkantı etkisinin dikkate alınması

1
 2
International Advanced Researches & Engineering Congress-2017

gereken alanlardan birisi de taşımacılıktır. Günümüzde yüksekliği 520 mm ve genişliği ise 62 mm’dir. Deneyler,
doğalgaza artan talep, doğalgaz taşınımı için yeni alanlar tank içerisinde su ve yağ olan durumlar için 9.3 cm ve 35.3
yaratmıştır. Bunlardan birisi de sıvı doğalgaz (LNG) cm doluluk oranlarında tekrarlanmıştır. Her bir sıvı için,
taşımacılığıdır. Gemi içerisinde taşınan ve yanıcı özellikte ilk çalkantı periyodu sığ su dağılımı kabulünden elde
olan bu maddenin taşınımı sırasında meydana gelecek edilir. İlk çalkantı periyodunun 0,85 ve 1 katı alınarak
kontrolsüz bir çalkantı hareketinin yaratağı facia tankın dönme periyotları bulunmuş ve deneyler
önlenemez boyutlarda olabilecektir. tekrarlanmıştır.
Çalkantı etkisinin dikkate alınması için bir diğer önemli 2S (1)
T1
alan uzay çalışmalarıdır. Uzay araçlarında özellikle NASA ª§ Sg · SH º
0,5

için 1960’lı yıllarda başarısız roket fırlatmaları ile «¨ L ¸ tanh( L ) »

¬© ¹ ¼
sonuçlanan durumlarda problemin kaynağında, rokette
yapısal sorunlara sebep olacak etkilere ek olarak çalkantı
Çizelge 1’de deneysel çalışmada tank içerisinde farklı
etkileri de tespit edilmiştir [2].
derinliklerde su ve yağ bulunan durumlar için, çalkantının
Yukarıda bahsi geçen alanlara ek olarak çalkantı etkisinin
doğal periyodu, sıvıların özgül kütlesi,viskozitesi ve
dikkate alınması gereken alanlar kara taşımacılığı, karada
tankın periyot değerleri verilmiştir.
yeralan tanklar, her türlü sıvı taşıyan diğer tüm gemi
tankları örnek gösterilebilir. Tüm bunlar ışığında çalkantı
Çizelge 1 : Deney çalışmalarında kullanılan değerler
mekanizmasının anlaşılmasının birçok mühendislik
Sıvı H[mm] T/T1 Yoğunluk(kg/m3) Vikozite
uygulamalarında etkili olacağını söylemek yanlış
(kg/m.s)
olmayacaktır[3]. Su 93 0,85 998 8,94x10-4
Günümüzde çalkantı hareketinin dinamik etkilerini Yağ 93 0,80 990 0,045
incelemek için nümerik yöntemler ve deneysel metotlar Su 355,3 1 998 8,94x10-4
birarada yürütülmektedir. Çalkantının nonlineer davranışı Yağ 355,3 1 990 0,045
nümerik analizlerin gerçekleştirilmesini zorlaştırmakta bu
duruma istinaden deneysel yöntemler çalkantının dinamik
etkisini incelemek için bir hayli önem kazanmaktadır[4]. Deney çalışmasında, çalkantının tank yüzeylerinde
Çalkantı etkisinin incelenmesi ile ilgili literatürde birçok oluşturduğu basınç kuvveti etkisini görebilmek için 6 adet
deneysel çalışma mevcuttur.[3-8]. Basınç, çalkantı testi basınç sensörü yerleştirilmiştir. Bahsi geçen basınç
için ölçülen önemli parametrelerden bir tanesidir. Sıvının sensörlerinin konumu Şekil 1’de gösterilmiştir.
içersinde bulunduğu nesneye uyguladığı basınç etkisi 3
şekilde ölçülebilmektedir. Bunlar;kapasitif yük sensörleri,
basınç sensörleri ve optik kameralar olmak üzere 3
türlüdür[4]. Çalkantı etkisinin irdelenmesinde göz önünde
bulundurulması gereken bir diğer önemli parametre ise
dalga yüksekliğidir. Literatürde dalga yüksekliğinin
ölçülmesi için 3 farklı yöntem önerilmektedir. Bu
yöntemler kapasitif dalga ölçer, ultrasonik sensörler ve
optik kameralardır[4]. Bu çalışmada çalkantının tank
üzerindeki etkisi literatürde bulunan labaratuvar ortamında
deneysel olarak elde edilmiş verilerin RANS Şekil 1. Tank geometrisi ve basınç sensörlerinin konumu [7]
denklemlerine dayanan ve serbest yüzeyli akımların
çözümünde oldukça başarılı sonuçlar veren FLOW-3D Bu çalışmada su ve yağ kullanılarak yapılan h=93 mm su
hesaplamalı akışkanlar dinamiği (HAD) yazılımı ile derinliği için sensör 1 den okunan yanal basınç değerleri ile
simulasyonu yapılarak sonuçlar mukayese edilmiştir. h=355,3 mm su derinliği için sensör 3 den okunan basınç
değerleri kullanılmıştır.
2.Materyal ve Metod
2.1 Deney Düzeneği ve Yöntem 2.2 Nümerik Yöntem
Sayısal modellemede, Reynolds Ortalamalı Navier-Stokes
Çalışmada kullanılan deney düzeneği Prof.Dr. A.Souto denklemlerinin sonlu hacimler yöntemi ile sayısal
Iglesias tarafından Madrid Politeknik Üniversitesi’nde çözümüne dayanan FLOW-3D isimli hesaplamalı
dikdörtgen biçimli bir tank için gerçekleştirilmiş çalkantı akışkanlar dinamiği (HAD) yazılımı kullanılmıştır. Bahsi
deneyinden alınmıştır ve deney sonuçları nümerik geçen yazılım serbest yüzeyli akımların modellemesinde
yöntemin doğrulanması için kullanılmıştır [9]. Çalkantı oldukça başarılı sonuçlar verir [10]. Yazılımda serbest
deneyinin gerçekleştirildiği tankın uzunluğu 900 mm, yüzeyin tanımlanmasında akışkan hacmi (Volume of Fluid,
 3
International Advanced Researches & Engineering Congress-2017

VOF) yöntemi kullanılmaktadır. Sayısal hesaplar, değerleri kullanılmıştır (Çizelge 1). Sayısla çözümde akım
dikdörtgen geometrisine sahip hücrelerden oluşan bir çözüm laminar kabul edilmiştir.
ağı üzerinde yapılır ve problemin geometrisi daha sonra bu
ağ üzerinde bulunan ilgili hücrelerin engellerle kapatılması
yoluyla elde edilmektedir. 3. Bulgular ve Tartışma
Yazılım içerisinde, sıkışmayan akım için eş zamanlı olarak
Tankın farklı derinliklerde su ve yağ ile dolu olması
çözülen kartezyen koordinatlarındaki 3 boyutlu süreklilik ve
durumları için çalkantının tank yüzeyine uyguladığı basınç
RANS denklemleri aşağıda belirtildiği gibidir:
etkileri Şekil 3,4,5,6’ da gösterilmektedir. Burada tankın 9.3
w
ui Ai  0 (2)
wxi
wu i 1 §¨ wu · 1 wP (3)
 u jA j i ¸   gi  fi
wt VF ¨© wx j ¸¹ U wx i
burada ui i doğrultusundaki akım hızı, P akımın basıncı, Ai i
doğrultusunda bulunan her bir hücredeki akışkanın alanı, VF
her bir hücredeki akışkan hacmi, gi kütlesel kuvvetleri, fi
herhangi bir türbülans modeli için Reynolds gerilmelerini
ifade eder [11].
Yazılım içerisinde çalkantı hareketi iki şekilde
yapılabilmektedir. Bunlardan ilki ataletsiz referans çerçeve
(Non-inertial Reference Frame, NIRF) yöntemidir. Bu
yöntemde tank boyutları girilmekte ve fakat sistem hareket
etmemektedir. Açısal hız, periyot gibi değerler verilerek
sarsma, salınım gibi hareketler modellenerek bu verilerin
etkisi akışkan üzerine fiziksel olarak yansıtılmaktadır. Diğer
bir yöntem genel hareketli obje (Generel Moving Object,
GMO) ise model içerisinde tanımlanan engellerin gerçekteki
gibi hareket ettirilmesidir. Yapılan bu çalışmada ikinci
yöntem kullanılmıştır.
60
50.8
z
9.3
o x
-10
55 -45 45 55
Şekil 2. Model boyutları ve çözüm ağı
Çözüm bölgesi 0.005m ağ aralığına sahip kare şeklinde
hücrelerden oluşmuştur (Şekil 2). Deneysel çalışmadaki
verilen boyutlar dikkate alınarak 0.01m kalınlığa sahip
engeller ile bu hücreler kapatılarak 0.90x0.508m
boyutlarında çalkantı tankı tanımlanmıştır. Herbir test için
deney verilerinden alınan açısal hız değerleri modelde aynen
girilerek engellerin deneydeki gibi kanal tabanının orta
noktası etrafında aynı salınım hareketini yapması
sağlanmıştır. Tank dönmeye maruz kaldığından çözüm
bölgesi tank boyutlarından daha geniş (1.1x0.7m)
tanımlanmıştır. Problem iki boyutlu olarak modellenmiş ve
sayfa düzlemine dik y eksenindeki sınırlar simetri olarak
seçilmiştir. Diğer sınırlar duvar olarak tanımlanmıştır.
Başlangıç aşamasındaki her bir test için ilgili su derinlikleri
alınmış ve deneyde kullanılan viskozite ve yoğunluk
cm su ve yağ ile dolu olduğu durumlar için basınç
değerlerinin Sensör 1’den okunduğu 35.3 cm ile dolu olduğu
durumlarda ise basınç değerlerinin Sensör 2’den okunduğuna
dikkat edilmesi gerekir.
Çalkantının basınç etkisinin zamanla değişimine ait deneysel
ve nümerik veriler genel olarak karşılaştırıldığında deney ve
sayısal sonuçların iyi bir uyum içerisinde oldukları
söylenebilir. Bununla birlikte, basınç değerlerinin pik
değerlere ulaşma süreleri çok çok kısa bir zaman aralığında
olmasından dolayı deneysel ve sayısal olarak elde edilen pik
basın değerleri arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır.
Sayısal model sonuçlarında pik değerler deney sonuçlarıyla
kıyaslandığında çok daha yüksek çıkmaktadır. Ancak pik
değerlere ulaşma zamanları oldukça iyi bir şekilde sayısal
model ile belirlenebilmiştir. Şekil 3 ve Şekil 4 de deneysel
olarak okunan yanal basınç değerleri negatif değerler alırken
sayısal modelde su ile temas kesildiğinde sıfır değerinin altına
inmemektedir. Şekil 5 ve Şekil 6 da su ve yağ için deney ve
sayısal verilerin genel uyumu iyi olmakla birlikte tepe
noktasında okunan pozitif ve negatif pik basınç değerleri
sayısal modelde belirgin bir biçimde daha yüksek
çıkmaktadır. Pik basınç değerleri arasındaki farklılıkların
daha iyi anlaşabilmesi için sayısal modelde; ağ aralıkları,
türbülans yöntemleri vb. parametre değişimlerinin sonuçlar
üzerindeki etkilerinin ayrıca incelenmesi gerekmektedir.
4. Sonuçlar
Bu çalışmada salınım yapan dikdörtgen bir tank içerisindeki
çalkantı hareketi ele alınmıştır. Literatürde bulunan
dikdörtgen biçimli bir tank içinde gerçekleştirilmiş çalkantı
deneysel sonuçları, RANS denklemlerine dayanan ve serbest
yüzeyli akımların çözümünde oldukça başarılı sonuçlar veren
FLOW-3D hesaplamalı akışkanlar dinamiği yazılımı ile
mukayese edilerek bu denklemlerin çalkantı hareketini
çözebilirliği irdelenmiştir.
Çalkantı etkisinin yaratmış olduğu basınç etkisi farklı sıvılar
ve farklı yükseklikler için ele alınmıştır. 4 farklı durum için
basınç değerleri, ilgili basınç sensörleriyle elde edilmiş ve bu
değerler Flow-3D yazılımından elde edilen sayısal sonuçlarla
karşılaştırılmış ve sonuçların oldukça uyumlu olduğu
gözlenmiştir.
 4
International Advanced Researches & Engineering Congress-2017

Şekil 3. h=9.3 cm su için sensor 1’den okunan yanal basınç değerleri karşılaştırması

Şekil 4. h=9.3 cm yağ için sensor 1’den okunan yanal basınç değerleri karşılaştırması

Şekil 5. h=35.53 cm su için sensor 3’den okunan yanal basınç değerleri karşılaştırması

Şekil 6. h=35.53 cm yağ için sensor 3’den okunan yanal basınç değerleri karşılaştırması
 5
International Advanced Researches & Engineering Congress-2017

Kaynaklar

1. Olsen, H., What is sloshing?, 1976. Seminar on

Liquid Sloshing. Det Norske Veritas.
2. İtibar, D.M., Küre Biçimli Tanklardaki Çalkantının
Modellenmesi, 2015. Doktora Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
3. Jae, H.J., Hyun, S.Y., Chang Y. L., Effect of natural
frequency modes on sloshing phenomenon in a
rectangular tank, 2015. Int. J. Nav. Archit. Ocean
Eng., 7:580~594.
4. Tosun, U., Aghazadeh, R., Sert, C., Özer, M.B.,
Tracking free surface and estimating sloshing force
using image processing, 2017. Experimental
Thermal and Fluid Science.423–433.

5. Chen, Y.G., Djidjeli, K., Price, W.G., Numerical

simulation of liquid sloshing phenomena in partially
filled containers, 2009. Computers & Fluids 38.830–
842.
6. Sang-Yeob, K., Kyong-Hwan, K., Yonghwan, K.,
Comparative study on pressure sensors for sloshing
experiment, 2013. Ocean Engineering 94:199-212
7. Delorme, L., Colagrossi, A., Souto-Iglesias, A.,
Zamora-Rodríguez, R., and Botia-Vera, E., A set of
canonical problems in sloshing. Part I: Pressure field
in forced roll. Comparison between experimental
results and SPH, 2009. Ocean Engineering, vol. 36,
no. 2, pp. 168–178.
8. Souto-Iglesias, A., Botia-Vera, E. , and
Bulian,G., Repeatability and Two-Dimensionality of
model scale sloshing impacts, 2011. In International
Offshore and Polar Engineering Conference (ISOPE),
The International Society of Offshore and Polar
Engineers (ISOPE).

9. Souto-Iglesias, A., and Botia-Vera, E., Spheric

benchmark test case, sloshing wave impact problem,
https://wiki.manchester.ac.uk/spheric/index.php/Test
10, erişim tarihi: 08 Eylül 2017
10. Kocaman, S., Baraj yıkılması probleminin deneysel ve
teorik incelenmesi, 2007. Doktora Tezi, Çukurova
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst., Adana.
11. Flow Science Inc., 2007. Flow-3D User’s Manuals.
Santa Fe NM.