ใบความรู ้

การถ่ายทอดภูมป
ิ ญ
ั ญาท้องถิน
่
1. วิธีการถ่ายทอดภูมป ิ ญั ญาไปสูเ่ ด็ก
วิธีการทีง่ า่ ยๆ ไม่ซบ ั ซ้อน สามารถดึงดูดใจให้กระทาโดยไม่รส ู้ ก
ึ ตัว
2. วิธีการถ่ายทอดภูมป ิ ญั ญาไปสูผ่ ใู้ หญ่
ผ่านการกระทา เช่น การบอกเล่า ในขณะทีม ่ ีการทาพิธีกรรม
วิธีการถ่ายทอดภูมป ิ ญ
ั ญาได้
กระทากันขึน ้ 2 รูปแบบใหญ่ๆ คือ
1. แบบไม่เป็ นลายลักษณ์ อกั ษร
คาบอกเล่า ปริศนา คาทาย การเล่นคาร้องสด ในรูปการบันเทิงชนิดต่างๆ
2. แบบลายลักษณ์ อกั ษร
อดีต : เขียนลงในใบลาน/สมุดข่อย

ปัจจุบน ั : บันทึกเป็ นภาษาไทยกลางโดยสานักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ

ภูมป ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ในภาคเหนือ ชาวล้านนามีโลกทัศน์เป็ นพวก สุนิยม
สุนิยม คือ มองโลกและชีวต ิ ตลอดจนสิง่ เกีย่ วข้องกับชีวต ิ ในแง่ดเี สมอ
การดาเนินชีวต ิ ของชาวล้านนา คือ การแบกหรือการผูกปัญหา
และแก้ปญ ั หาต่อเนื่องกันไปตลอดเวลา
ภูมป
ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ทีเ่ กีย่ วกับความเชือ ่ ศาสนา
ภูมป ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ทีเ่ กีย่ วกับความเชือ ่ ศาสนา
มนุษย์มีคณ ุ ค่าเป็ นทุนอยูท ่ กี่ าเนิดแต่การครองชีวต ิ เยีย่ งมนุษย์ ยังไม่พอเพียง
จะต้องแสวงหาความเป็ นมนุ ษย์ให้มีขด ี ขัน้ สูงสุดขึน ้
แก่นจริยศาสตร์ 3 ประการ คือ 1. การไม่กระทาความชั่ว 2.
การประกอบคุณความดี 3. การทาจิตให้บริสุทธิ ์
ข่งเฮือแข่งแป แข่งกันได้ แข่งบุญแข่งวาสนาแข่งกันไม่ได้
1. ภูกวิ่ ดอยผ่อหัน กิว่ คนผ่อบ่หน ั
2. อันภูเขาถึงอยูห ่ า่ งไกล เรายังมอง
3. เห็น แต่วาสนาของคนแต่ละคนมองไม่เห็น
ภูมปิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ทีเ่ กีย่ วกับ ประเพณีพธิ ีกรรม
ประเพณีการสืบชะตา 3 ประเภท คือ 1. ประเพณีสืบชะตาคน 2.
ประเพณีสืบชะตาบ้าน 3. ประเพณีสืบชะตาเมือง
พิธีกรรมเกีย่ วกับการเกษตร มีลกั ษณะผสมผสานระหว่าง ความเชือ ่ แบบผี
พระพุทธศาสนาระดับพื้นบ้าน ความเชือ ่ ดังกล่าวพิจารณาจากสิง่ ศักดิส์ ท ์ ช
ิ ธิท ี่ าวบ้านเชือ
่
วัตถุประสงค์หรือความคิดหวัง ระบบสัญลักษณ์ บุคคลผูม ้ ีสว่ นเกีย่ วข้อง
ภูมป ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ทีเ่ กีย่ วกับศิลปะพื้นบ้าน
ภูมป ิ ญ ั ญาท้องถิน ่ ทีเ่ กีย่ วกับอาหาร
ถั่วเน่ าเมอะ คือ การนาถั่วเหลืองไปต้มนาน 7 ช.ม. ผึง่ ให้เย็น ปรุงรสกับกระเทียม
พริกแดง เกลือ บนเข้าด้วยกัน กับถั่ว นาไปห่อแล้วก็นึ่
ถั่วเน่ าแข็บ เก็บไว้กน ิ นานๆ นาถั่วหมักทีบ ่ ดละเอียด ปั้นเป็ น ก้อน
กดให้เป็ นแผ่นบางๆ กลมๆ ด้วยการใช้ใบผาแป้ งกดข้างบน ใช้ ใบตองไว้ขา้ งล่าง
นาไปตากแห้ง