ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Πρόγραµµα Σπουδών ∆ιοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισµών

Θεµατική Ενότητα ∆ΕΟ 13 – Ποσοτικές Μέθοδοι
Ακαδηµαϊκό Έτος 2009-2010

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
(2/07/2011, 09:00)

Να απαντηθούν 4 από τα 5 θέµατα.

• Όλα τα θέµατα είναι ισότιµα και το κάθε θέµα αντιστοιχεί στο 25% του τελικού
βαθµού.

• Η τελική βαθµολογία της εξέτασης δίδεται µε άριστα το 10, µε ένα δεκαδικό ψηφίο.

• Η σχετική βαρύτητα κάθε υπο-ερώτησης, δίνεται σε ποσοστό επί του συνολικού

βαθµού.

• Η χρήση παραδειγµάτων και διαγραµµάτων συνιστάται ακόµη και όπου δεν

απαιτείται ρητά.

• Η συνεργασία ή/και αντιγραφή επισύρουν µηδενισµό των γραπτών των

εµπλεκοµένων.

• ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

Θέµα 1
(1.Α) Η συνάρτηση ζήτησης του προϊόντος είναι:
8 4
qd = 12 − 2 p και η συνάρτηση προσφοράς: qs = p− .
7 7
(α) Να βρεθεί η τιµή και η ποσότητα ισορροπίας. [5%]
(β) Να υπολογιστεί το πλεόνασµα του παραγωγού και του καταναλωτή στην
ισορροπία. [10%]

(1.Β) Ένα ιδιωτικό νοσοκοµείο σκοπεύει να ιδρύσει σε ένα εµπορικό κέντρο µια καµπίνα
προβολής του νοσοκοµείου όπου οι επισκέπτες θα µπορούν να προβούν σε εξέταση
σακχαρώδους διαβήτη. ∆εδοµένα προηγούµενων προβολών δείχνουν ότι οι αφίξεις
επισκεπτών ακολουθούν την κατανοµή Poisson µε ρυθµό 1 επισκέπτη ανά 10 λεπτά. Ο
συνολικός χρόνος εξέτασης και παροχής πληροφοριών καθενός επισκέπτη ακολουθεί την
εκθετική κατανοµή µε µέσο χρόνο 12 λεπτά. Το κέντρο προβολής θα διαθέτει 2 νοσηλεύτριες
που αµείβονται µε 5 ευρώ ανά ώρα, ενώ το κόστος αναµονής και εξυπηρέτησης ενός
επισκέπτη εκτιµάται σε 75 ευρώ ανά ώρα. Το νοσοκοµείο ενδιαφέρεται να προσδιορίσει τα
παρακάτω µέτρα απόδοσης του κέντρου προβολής (∆ίνεται ότι Ρ0=0,25 ).
(α) Βαθµός απασχόλησης των νοσηλευτριών. [2%]
(β) Πιθανότητα να περιµένει ένας επισκέπτης. [2%]
(γ) Μέσος χρόνος αναµονής ενός πελάτη. [3%]
(δ) Μέσο λειτουργικό κόστος. [3%]
Υπόδειξη: Να χρησιµοποιήσετε ως στοιχειώδη µονάδα µέτρησης του χρόνου τη µία ώρα και
να διατηρήσετε στις πράξεις είτε κλάσµατα είτε τέσσερα δεκαδικά ψηφία.

Λύση θέµατος 1.Α

8 4
(α) Στην ισορροπία ισχύει: qd = qs ⇒ 12 − 2 p = p − ⇒ 22 p = 88 ⇒ p* = 4
7 7
Άρα η ποσότητα ισορροπίας είναι: q* = 12 − 8 = 4 .
.
(β) Όταν qd = 0 ⇒ p = 6 . Εποµένως το πλεόνασµα του καταναλωτή είναι:
6
6
ΠΚ= ∫ (12 − 2 p )dp = 12 p − p 2  = 4 .
4
4

Όταν qs = 0 ⇒ p = 0,5 . Εποµένως το πλεόνασµα του παραγωγού είναι:

4
1 4 4 4
ΠΠ= ∫
7 0,5
(8 p − 4)dp =  p 2 − p  =  12, 25 = 7 .
7 0,5
7

Λύση θέµατος 1.Β

Πρόκειται για ένα σύστηµα αναµονής τύπου Μ/Μ/2 (απεριόριστος χώρος αναµονής, άπειρο
πλήθος πελατών, διαδικασία Poisson στην είσοδο και στην εξυπηρέτηση, FIFO
προτεραιότητα, 2 θέσεις εξυπηρέτησης). Ως στοιχειώδης µονάδα µέτρησης του χρόνου
χρησιµοποιείται η µία ώρα. Ο µέσος ρυθµός άφιξης της Poisson διαδικασίας είναι 6 πελάτες
ανά ώρα (λ=6 πελάτες/ώρα) ενώ ο µέσος ρυθµός εξυπηρέτησης είναι µ=5 πελάτες ανά ώρα
ανά νοσηλεύτρια οπότε ο συνολικός ρυθµός είναι 2·5=10 πελάτες ανά ώρα. Άρα λ/(2·µ) =
6/10 < 1, οπότε το σύστηµα συγκλίνει σε κατάσταση (στατιστικής) ισορροπίας και εποµένως
µπορούµε να προχωρήσουµε στους υπολογισµούς σύµφωνα µε τους τύπους του συστήµατος
ουρών αναµονής Μ/Μ/2.

Σε κατάσταση ισορροπίας έχουµε:

(α) Ο βαθµός απασχόλησης των νοσηλευτριών είναι ίσος µε
λ 6
ρ= = =0,6.
2µ 2 ⋅ 5
Αυτό σηµαίνει ότι το 60% του χρόνου λειτουργίας του κέντρου οι νοσηλεύτριες εργάζονται
ενώ το υπόλοιπο 40% είναι αδρανείς
(β) Η πιθανότητα να περιµένει ένας επισκέπτης δίνεται από τη σχέση:

( µ ) ⋅ P ) = 1 − (0, 25 + 6 ⋅ 0, 25)
1
λ
Pw = 1-(P0+P1) = 1-(0,25+ 0 ) = 0,45
1! 10
∆ηλαδή το 45 % των προσερχόµενων πελατών ∆ΕΝ εξυπηρετούνται άµεσα.

(γ) Ο µέσος χρόνος αναµονής ενός πελάτη δίνεται από τη σχέση:

Lq (λ / µ ) k ⋅ λµ
Wq = όπου Lq = P0 µε Ρ0=0,25
λ ( k − 1)!( k µ − λ ) 2

(6 / 5) 2 ⋅ 6 ⋅ 5
Άρα Lq = ⋅ 0, 25 =0,675
(2 − 1)!(2 ⋅ 5 − 6) 2
Εποµένως
Lq 0, 675
Wq = = =0,1125 της ώρας, δηλ. 6,75 λεπτά.
λ 6
(δ) Το Μέσο λειτουργικό κόστος δίνεται από τη σχέση:
TC = cw·Lq + cs·s =75·0,675+5·2= 50,625 +10 =60,625 ευρώ ανά ώρα.

Θέµα 2
Μια τράπεζα ενδιαφέρεται να µελετήσει την αποταµιευτική συµπεριφορά των
πελατών της . Θεωρείται σαν δεδοµένο ότι η ετήσια αποταµίευση των πελατών της
εξαρτάται από το ετήσιο εισόδηµα τους. Σε δείγµα 10 πελατών είχαµε τα ακόλουθα
στοιχεία .
 Ετήσια αποταµίευση σε χιλ. € Ετήσια εισοδήµατα σε χιλ. €
(Υ ) (Χ)
5 50
3 31
6 28
4 45
6 50
1 32
2 36
8 55
2 26
3 47

(α) Να εκτιµήσετε τους συντελεστές a και β του γραµµικού υποδείγµατος

Y = a + β X + u . [10%]
(β) Επίσης να ερµηνεύσετε την εκτιµήση του β. [5%]
(γ) Να υπολογισθεί ο συντελεστής συσχέτισης και ο συντελεστής προσδιορισµού R 2
και να ερµηνευθούν. [5%]
(δ) Με δεδοµένο ότι κάποιος έχει εισόδηµα 30 € να προβλέψετε το ύψος της
αποταµίευσης του. [5%]

Λύση θέµατος 2
(α) Θα χρησιµοποιήσουµε τους τύπους
n

∑ X Y − nXY
i i
βˆ = i =1
n
και α = Y − βˆ X .
∑X
i =1
i
2
− nX 2

Συνεπώς υπολογίζουµε τις ακόλουθες ποσότητες

n n
Έχουµε ∑ X Y = 274 , n = 5 ,
i =1
i i X = 12 , Y = 4, 40 και ∑X
i =1
i
2
= 734 . Αντικαθιστώντας

στις παραπάνω σχέσεις, αναλυτικά θα έχουµε:

Πελάτης Ετήσια Ετήσια
εισοδήµατα αποταµίευση
σε χιλ. σε χιλ. Ευρώ
Ευρώ
(Χ) (Υ) X2 Y2 ΧΥ
1 50 5 2500 25 250
2 31 3 961 9 93
3 28 6 784 36 168
4 45 4 2025 16 180
 5 50 6 2500 36 300
6 32 1 1024 1 32
7 36 2 1296 4 72
8 55 8 3025 64 440
9 26 2 676 4 52
10 47 3 2209 9 141
ΣΥΝΟΛΟ 400 40 17000 204 1728
ΜΕΣΟΙ 40 4
n= 10

1728 − 10* 4 * 40
βˆ = = 0,128
1700 − 10* 42

Η σταθερά θα υπολογισθεί από τη σχέση

αˆ = Y − βˆ X = 4 − 0,128* 40 = −1,12 .

Άρα η ευθεία παλινδρόµησης είναι

Yˆ = -1,12 + 0,128 Χ

(β) Ερµηνεία του συντελεστή : Ο συντελεστής κλίσης ( β̂ = 0,128) εκφράζει την

επίδραση στην αναµενόµενη τιµή της Υ που προκαλεί η µεταβολή της Χ κατά µια
µονάδα. Εποµένως αν το εισόδηµα αυξηθεί κατά 1000€ τότε η αποταµίευση
αναµένεται να αυξηθεί κατά 128€.

(γ) Θα χρησιµοποιήσουµε τον τύπο

2
 1 
 ∑ X iYi − ∑ Yi ∑ X i 
R2 =  n 
   2
 ∑ X i − n ( ∑ X i )   ∑ Yi − n ( ∑ Yi ) 
2 1 2 2 1

Στον προηγούµενο πίνακα υπολογίσαµε και την στήλη µε τις ποσότητες Yi2

Συνεπώς έχουµε
2
 1 
1728 − 400* 40  (1728 − 1600 )
2

R =
2  10  = =0,372
 1 2 1 2  [17000 − 16000][ 204 − 160]
17000 − 10 400   204 − 10 40 
Αυτό σηµαίνει ότι το 37,2% της µεταβλητότητας των αποταµιεύσεων ερµηνεύεται
από το ετήσια εισοδήµατα των καταθετών..

(δ) Χ=30 (εφόσον η Χ µετριέται σε χιλιάδες Ευρώ).

Άρα αναµένουµε

Yˆ = -1,12 + 0,128 * 30 = 2,72 χιλιάδες Ευρώ δηλαδή 2720 €.

Θέµα 3
(3.Α) Το κόστος παραγωγής ενός προϊόντος δίνεται από την συνάρτηση:
C ( q ) = 80q + 22400 . Η συνάρτηση ζήτησης του προϊόντος είναι p = 200 − 0, 04q .
(α) Να βρεθεί για ποιες ποσότητες παραγωγής η επιχείρηση δεν έχει ζηµία. [5%]
(β) Να βρεθεί η ποσότητα που µεγιστοποιεί το συνολικό κέρδος της επιχείρησης.
[5%]

(3.Β) Ένας επαρχιακός δρόµος θα πρέπει να περάσει αναγκαστικά µέσα από το Εθνικό
Πάρκο. Η νοµοθεσία επιβάλλει αυστηρούς περιορισµούς ως προς την όχληση και οµαλή
διαβίωση των ζώων που φιλοξενούνται στο πάρκο. Στο δίκτυο διαδροµών που απεικονίζεται
στο παρακάτω σχήµα, ο κόµβος 1 απεικονίζει την είσοδο του πάρκου και ο κόµβος 9 την
έξοδο ενώ οι αριθµοί κάθε ακµής παριστάνουν την απόσταση (σε χιλιόµετρα) των
ενδιάµεσων σηµείων απ’ όπου µπορεί να περάσει ο δρόµος. Το υπουργείο Χωροταξίας και
Περιβάλλοντος επιθυµεί να σχεδιάσει και να κατασκευάσει τη διαδροµή που θα οδηγεί από
την είσοδο στην έξοδο του πάρκου, µε τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλιστεί η µικρότερη
όχληση για τα ζώα που φιλοξενούνται στο πάρκο.

Να εφαρµόσετε τον κατάλληλο αλγόριθµο της θεωρίας δικτύων για να λύσετε το πρόβληµα.
Η παρουσίαση της διαδικασίας επίλυσης του προβλήµατος πρέπει να είναι αναλυτική ώστε
να είναι διακριτά τα βήµατα του αλγορίθµου που οδηγούν στη λύση. [15%]
Λύση θέµατος 3Α

(α) Η συνάρτηση συνολικού κέρδους της επιχείρησης είναι:

π = 200q − 0, 04q 2 − 80q − 22400 = −0, 04q 2 + 120q − 22400 .

Η επιχείρηση δεν έχει ζηµία για τις ποσότητες παραγωγής που ισχύει π ≥ 0 .
π = 0 ⇒ −0, 04q 2 + 120q − 22400 = 0
−120 ± (120) 2 − 4(0, 04)(22400) −120 ± 104
οι ρίζες είναι: =
−2(0, 04) −0, 08

q1 = 200 και q2 = 2800 . Άρα η επιχείρηση δεν έχει ζηµία για ποσότητα παραγωγής:
200 ≤ q ≤ 2800 .

(β) Κριτήριο Πρώτης Παραγώγου: π ′ = 0 ⇒ 120 − 0, 08q = 0 ⇒ q* = 1500 .

Κριτήριο ∆εύτερης Παραγώγου:

π ′′ = −0, 08 ⇒ π ′′(q*) < 0 .

Εποµένως το κέρδος της επιχείρησης µεγιστοποιείται στην ποσότητα των 1500

µονάδων.
Το µέγιστο κέρδος ισούται µε π (1500) = 67600 χρηµατικές µονάδες.

Λύση θέµατος 3Β
Πρόκειται για πρόβληµα εύρεσης της συντοµότερης διαδροµής όπου πρέπει να εντοπιστεί η
συντοµότερη διαδροµή από τον κόµβο 1, που είναι η αφετηρία, προς τον κόµβο 9, οπότε το
κριτήριο τερµατισµού θα είναι «η έξοδος, κόµβος 9 να γίνει µόνιµος». Εφαρµόζουµε τον
αλγόριθµο της συντοµότερης διαδροµής.
Πρώτος λυµένος κόµβος καθίσταται η αφετηρία 1 µε απόσταση 0 (από τον εαυτό της). Το
σύνολο των λυµένων κόµβων είναι το {1}.

Πίνακας 1
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης διαδροµής
κόµβου διαδροµής
Λ={1} (+{21}) 1-2 2 21 2
1-3 4

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 2 µε ελάχιστη απόσταση 2 Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21} (ο δείκτης 1 δηλώνει τον κόµβο προέλευσης,
δηλ. ο κόµβος 2 προσεγγίζεται από τον κόµβο 1)

Πίνακας 2
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
 κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης διαδροµής
κόµβου διαδροµής
Λ={1,2}+ ({31}) 1-3 4 31 4
2-3 5
2-5 5
2-6 6

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 3 µε ελάχιστη απόσταση 4 Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31} (ο δείκτης 1 δηλώνει τον κόµβο
προέλευσης δηλ. ο κόµβος 3 προσεγγίζεται από τον κόµβο 1).

Πίνακας 3
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης
κόµβου διαδροµής διαδροµής
Λ={1,2,3}+({52}) 2-5 5 52 5
2-6 6
3-5 9
3-4 7

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 5 µε ελάχιστη απόσταση 5 Km, οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52} (ο δείκτης 2 δηλώνει τον κόµβο
προέλευσης δηλ. ο κόµβος 5 προσεγγίζεται από τον κόµβο 2).

Πίνακας 4
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης
κόµβου διαδροµής διαδροµής
Λ={1,2,3,5}+({62} 2-6 6 62 6
5-6 7
5-7 11
5-8 10
5-4 9
3-4 7

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 6 µε ελάχιστη απόσταση 6 Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62}
 Πίνακας 5
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης
κόµβου διαδροµής διαδροµής
Λ={1,2,3,5,6}+({43}) 5-7 11
5-8 10
6-7 11
5-4 9
3-4 7 43 7

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 4 µε ελάχιστη απόσταση 7 Km

χιλιόµετρα οπότε το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62, 43}

Πίνακας 6
Σύνολο µονίµων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
κόµβων συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης
κόµβου διαδροµής διαδροµής
Λ={1,2,3,5,6,4}+({85}) 5-7 11
5-8 10 85 10
6-7 11
4-8 11

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 8 µε ελάχιστη απόσταση 10 Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62, 43, 85}

Πίνακας 7
Σύνολο µονίµων κόµβων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό µήκος
συνδεδεµένου µήκος κόµβος ελάχιστης
κόµβου διαδροµής διαδροµής
Λ={1,2,3,5,6,4,8}+({75}) 5-7 11 75 11
6-7 11
8-7 13
8-9 16
Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 7 µε ελάχιστη απόσταση 11 Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62, 43, 85, 75}. Εναλλακτικά το σύνολο
των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62, 43, 85, 76} (δηλ. ο κόµβος 7 προσεγγίζεται από
τον κόµβο 6).
 Πίνακας 8
Σύνολο µονίµων κόµβων Ακµή άµεσα Προσωρινό Λυµένος Συνολικό
συνδεδεµένου µήκος κόµβος µήκος
κόµβου διαδροµής ελάχιστης
διαδροµής
Λ={1,2,3,5,6,4,8,7}+({98}) 7-9 19
8-9 16 98 16

Στο σύνολο των µονίµων κόµβων εισέρχεται ο κόµβος 9 µε ελάχιστη απόσταση 16Km οπότε
το σύνολο των µονίµων κόµβων γίνεται {1, 21, 31, 52, 62, 43, 85, 75, 98}
Έγινε µόνιµος και ο τελευταίος κόµβος (9) οπότε η διαδικασία ολοκληρώνεται.

Συµπέρασµα:
Το ελάχιστο µήκος διαδροµής είναι 16 χιλιόµετρα. Για να βρούµε το βέλτιστο µονοπάτι
ελέγχουµε οπισθοδροµικά την επίλυση, ξεκινώντας από τον κόµβο 9 ο οποίος µας
παραπέµπει στον κόµβο 8. Από τον κόµβο 8 οδηγούµαστε στον κόµβο 5, στον κόµβο 2, και
από εκεί στην αφετηρία 1. Κατά συνέπεια υπάρχει µία άριστη (συντοµότερη) διαδροµή, µε
µήκος 16 χιλιόµετρα, και είναι η 1→2→5→8→9

Θέµα 4
(4.Α) Υποθέτουµε ότι ο χρόνος µετάβασης ενός εργαζόµενου, κατοίκου της Αθήνας,
στην εργασία του ακολουθεί Κανονική κατανοµή µε µέση τιµή 40 λεπτά και τυπική
απόκλιση 20 λεπτά.
(α) Ποια είναι η πιθανότητα ένας εργαζόµενος να χρειαστεί τουλάχιστον 35 λεπτά
για να µεταβεί στην εργασία του; [5%]
(β) Ποια είναι η ελάχιστη χρονική διάρκεια µετάβασης στην εργασία για το το 20%
των εργαζοµένων; [10%]

(4.Β) Η συνάρτηση του κόστους παραγωγής ενός προϊόντος είναι:

C ( q ) = 0,1q 2 − 30q + 25000 .
Να βρεθεί η ποσότητα που ελαχιστοποιεί το µέσο κόστος παραγωγής. [10%]

Λύση θέµατος 4Α

Έστω Χ η τ.µ. που µετρά το χρόνο µετάβασης στην εργασία (σε λεπτά) ενός κατοίκου
2
Αθηνών. Ισχύει X ~ N( µ , σ2 ) δηλ. X ~ N (40, 20 ) .

X − 40 35 − 40
(α) P ( X > 35) = P( > ) = P( Z > −0, 25) µε Z ~ N( 0 ,1 )
20 20
Άρα P( X > 35) = P ( Z > −0, 25) = 1 − Φ ( −0, 25) = 1-0,401=0,599
(β) Θέλουµε να εντοπίσουµε τη χρονική διάρκεια (σε λεπτά) xc για την οποία ισχύει
P ( X > xc ) = 0, 20
X-µ
ή , λόγω της του ότι Z = ~ N( 0 ,1 ) :
σ
 X −µ xc − µ xc − 40 x − 40
P( X > xc ) = P( > ) = P( Z > ) = 0, 20 ⇒ 1 − Φ( c ) = 0,20
σ σ 20 20

x − 40
∆ηλ. Φ ( c ) = 0,8 . ∆ιαπιστώνουµε για την τυπική κανονική κατανοµή ότι
20
xc − 40
Φ(0,8416)=0,8. Συνεπώς = 0,8416 ⇒ xc = 20 ⋅ 0,8416 + 40 = 56,83
20
Άρα η χρονική διάρκεια άνω της οποίας θα διαρκούν οι διαδροµές προς εργασία του
20% των κατοίκων Αθηνών είναι 56.83 λεπτά της ώρας.

Λύση θέµατος 4Β
C (q) 25000
Η συνάρτηση µέσου κόστους είναι: AC = = 0,1q − 30 +
q q
Κριτήριο Πρώτης Παραγώγου:
25000
AC ′ = 0 ⇒ 0,1 − 2
= 0 ⇒ q 2 = 250000 ⇒ q* = 500
q

Κριτήριο ∆εύτερης Παραγώγου:

50000
AC ′′ = ⇒ AC ′′(q*) > 0
q3

Εποµένως το µέσο κόστος παραγωγής ελαχιστοποιείται στην ποσότητα των 500

µονάδων και είναι AC (500) = 70 χρηµατικές µονάδες.

Θέµα 5
Σε ένα διαγωνισµό για την κατασκευή µίας καινούργιας γραµµής του Μετρό της Αθήνας
πρόκειται να υποβάλουν προσφορές οι κοινοπραξίες «Μετροπόντικας Α.Ε.» (παίκτης Ι) και
«Στοά Α.Ε.» (παίκτης ΙΙ). Ανάλογα µε τις προδιαγραφές του τεύχους δηµοπράτησης του
έργου αλλά και του κόστους, µία προσφορά µπορεί να «χαρακτηριστεί» τύπου Α
(υπερκαλύπτει τις προδιαγραφές αλλά έχει σχετικά µεγάλο κόστος υλοποίησης), τύπου Β
(συµµορφώνεται ακριβώς µε τις προδιαγραφές µε µέτριο σχετικά κόστος), ή τύπου Γ
(υπολείπεται οριακά των προδιαγραφών αλλά έχει χαµηλό κόστος υλοποίησης). Οι
πιθανότητες να αναλάβει η εταιρεία «Μετροπόντικας Α.Ε.» το έργο είναι συνάρτηση του
τύπου της προσφοράς που θα υποβάλει τόσο αυτή όσο και η ανταγωνίστρια κοινοπραξία και
αποτυπώνονται στον παρακάτω Πίνακα.

Πίνακας 1

«Μετροπόντικας Α.Ε.» «Στοά Α.Ε.» - Παίκτης ΙΙ

Παίκτης Ι Α Β Γ
Α 0,7 0,6 0,4
 Β 0,3 0,4 0,7
Γ 0,8 0,6 0,5

(α) Προσδιορίστε αν για κάποια από τις δύο εταιρείες υπάρχει τύπος προσφοράς η οποία δεν
συµφέρει να υποβληθεί σε καµία περίπτωση. [5%]
(β) Εφαρµόστε το κριτήριο minimax στον πίνακα του προηγούµενου αποτελέσµατος και
διατυπώστε τα συµπεράσµατά σας. Στη συνέχεια να εφαρµόσετε την κατάλληλη µεθοδολογία
προκειµένου να προσδιορίσετε την άριστη στρατηγική για κάθε εταιρεία στο παίγνιο αυτό.
[15%]
(γ) Ποια εταιρεία έχει την µεγαλύτερη (αναµενόµενη) πιθανότητα να κερδίσει το έργο; Αν το
µέσο κόστος για την εκπόνηση µίας προσφοράς (σε χιλιάδες ευρώ) για κάθε τύπο προσφοράς
δίνεται στον παρακάτω Πίνακα
Α Β Γ
90 50 30

Υπολογίστε το αναµενόµενο κόστος της άριστης στρατηγικής της εταιρείας αυτής. [5%]

Λύση θέµατος 5

(α) Πρόκειται για παίγνιο σταθερού αθροίσµατος όπου το άθροισµα είναι η µονάδα
(πιθανότητα 100%). Έστω Α1, Β1, Γ1 οι στρατηγικές της εταιρείας «Μετροπόντικας Α.Ε.»
να καταθέσει προσφορά τύπου Α, Β, Γ αντίστοιχα. Επίσης έστω Α2, Β2, Γ2 οι στρατηγικές
της εταιρείας «Στοά Α.Ε.» να καταθέσει προσφορά τύπου Α, Β, Γ αντίστοιχα. Ονοµάζουµε
για ευκολία τις δύο εταιρείες Ι και ΙΙ αντίστοιχα. Παρατηρούµε ότι, για την εταιρεία Ι, η
στρατηγική Γ1 επιφέρει υψηλότερες πιθανότητες επιτυχίας από την Α1, οποιαδήποτε και αν
είναι η προσφορά του ανταγωνιστή. Άρα σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει προσφορά
τύπου Α από την εταιρεία Ι. Συνεπώς διαγράφουµε την γραµµή που αντιστοιχεί στην
στρατηγική Α1 (αφού η στρατηγική αυτή είναι υποδεέστερη από την Γ1) και ο Πίνακας 1
γίνεται

Παίκτης ΙΙ
Α2 Β2 Γ2
Παίκτης Ι
Β1 0,3 0,4 0,7
Γ1 0,8 0,6 0,5

Από τον παραπάνω πίνακα, καµία άλλη στρατηγική δεν φαίνεται να είναι υποδεέστερη από
κάποια άλλη. Αυτό ισχύει για αµφότερες τις εταιρείες.

(β) Για να ελέγξουµε αν οι αµιγείς στρατηγικές οδηγούν σε σηµείο ισορροπίας εφαρµόζουµε

το κριτήριο Maximin/Minimax στον προηγούµενο πίνακα:

Παίκτης ΙΙ
Ελάχιστο
Α2 Β2 Γ2
γραµµής
Β1 0,3 0,4 0,7 0,3
Παίκτης Ι
Γ1 0,8 0,6 0,5 0,5
Μέγιστο 0,8 0,6 0,7 0,5 ≠ 0,6
 Στήλης

Επειδή το µέγιστο του ελάχιστου των γραµµών (0,5) είναι διαφορετικό από το ελάχιστο του
µέγιστου των στηλών (0,6), το παίγνιο δεν έχει σηµείο ισορροπίας που να προσδιορίζεται από
την εφαρµογή των αµιγών στρατηγικών. Άρα θα πρέπει να υπολογίσουµε το σηµείο
ισορροπίας µε τη βοήθεια µικτών στρατηγικών. Το παίγνιο είναι διάστασης 2×3. Άρα πρέπει
αρχικά να οδηγηθεί στη γραφική επίλυση που ακολουθεί.

Επειδή η εταιρεία Ι επιλέγει το µέγιστο από τα ελάχιστα, θα καθορίσει τη στρατηγική της

κατά τρόπο ώστε να βρεθεί στο σηµείο Κ (σηµείο Maximin) το οποίο είναι το υψηλότερο
σηµείο του χαµηλότερου τεθλασµένου ευθύγραµµου τµήµατος που φαίνεται µε έντονη
γραµµή. Στον καθορισµό του σηµείου Κ δεν παίζει ρόλο η στρατηγική Α2 η οποία
απορρίπτεται για τη συνέχεια. Έτσι, προκύπτει ένα παίγνιο διάστασης 2×2 το οποίο
απεικονίζεται στον παρακάτω Πίνακα.

y 1-y
Β2 Γ2
x Β1 0,4 0,7
1-x Γ1 0,6 0,5

Η άριστη στρατηγική της εταιρείας Ι προσδιορίζεται ως εξής:

Έστω V(Ι, B2) και V(Ι, Γ2) η αναµενόµενη πιθανότητα κατακύρωσης του διαγωνισµού στην
εταιρεία Ι, αν η εταιρεία ΙΙ αποφασίσει να καταθέσει προσφορά τύπου Β ή τύπου Γ
αντίστοιχα. Οι πιθανότητες αυτές πρέπει να είναι ίσες. Άρα:
V(Ι, B2)=V(Ι, Γ2). (1)
Επίσης, έστω x η πιθανότητα να επιλεγεί η στρατηγική Β1 από την εταιρεία Ι. Άρα 1-x είναι
η πιθανότητα να επιλεγεί η στρατηγική Γ1. Εποµένως,

V(Ι, B2)=0,4x+0,6(1-x) (2)

V(Ι, Γ2)= 0,7x+0,5(1-x) (3)

Από την (1) και τις παραπάνω δύο εξισώσεις έχουµε

0,4x+0,6(1-x)=0,7x+0,5(1-x) που δίνει 0,1(1-x)=0,3x ⇒ x=0,25 οπότε 1-x=0,75

Για την εταιρεία ΙΙ η άριστη στρατηγική καθορίζεται µε αντίστοιχο τρόπο. ∆ηλαδή

V(ΙΙ, B1)=0,4y+0,7(1-y), (4)

V(ΙΙ, Γ1)=0,6y+0,5(1-y), (5)

όπου y η πιθανότητα να επιλεγεί η στρατηγική Β2 από την εταιρεία ΙΙ.

Επειδή V(ΙΙ, B1) = V(ΙΙ, Γ1) έχουµε ότι 0,4y+0,7(1-y) = 0,6y+0,5(1-y) που δίνει

0,2(1-y)=0,2y⇒ y =0,5 οπότε 1-y=0,5.

Συνοψίζοντας:
Άριστη µεικτή στρατηγική της «Μετροπόντικας Α.Ε.»: (0, 1/4, 3/4)
Άριστη µεικτή στρατηγική της «Στοά Α.Ε.»: (0, 1/2, 1/2)

(γ) Η αξία του παιγνίου V, είναι η ζητούµενη αναµενόµενη πιθανότητα και µπορεί να βρεθεί
αν σε οποιαδήποτε από τις (2) και (3) ή (4) και (5) αντίστοιχα, αντικαταστήσουµε την τιµή
του x ή του y που βρήκαµε προηγουµένως. Για παράδειγµα, αντικαθιστώντας στην (2) το x =
1/4 έχουµε
V = 0,4*(0,25)+0,6*(0,75)=0,55
Εποµένως, µακροπρόθεσµα το παίγνιο ευνοεί ελαφρώς την εταιρεία «Μετροπόντικας Α.Ε.»
αφού της δίνει µεγαλύτερη πιθανότητα, ίση µε 55%, να ανακηρυχθεί ανάδοχος του έργου, σε
αντίθεση µε την εταιρεία «Στοά Α.Ε.» που θα έχει πιθανότητα 45% να κερδίσει το έργο.
Το ζητούµενο αναµενόµενο κόστος της άριστης στρατηγικής της είναι
0*0,90+0,25*50+0,75*30=35 (χιλιάδες ευρώ)

Καλή Επιτυχία!