TS en 771-1 PDF

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
Bu standard metni 29 Nisan 2005 tarihli TSE Teknik Kurul toplantısında kabul edilerek yürürlüğe girmiş olup
metin üzerindeki redaksiyonel düzeltmeler devam etmektedir.
TS EN 771- 1
A1: 2005 dâhil
ICS 91.100.25
KÂGİR BİRİMLER - ÖZELLİKLER -

BÖLÜM 1: KİL KÂGİR BİRİMLER (TUĞLALAR)
Specification for masonry units - Part 1: Clay masonry units
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
ICS 91.100.25 TÜRK STANDARDI TASARISI tst EN 771-1
Ön söz
− Bu tasarı, CEN tarafından kabul edilen EN 771-1 (2003) + A1 (2005) esas alınarak TSE İnşaat Hazırlık
Grubu’nca hazırlanmıştır.
− EN 771-1/A1:2005 ile yapılan değişiklikler metinde ( I ) çizgiyle gösterilmiştir.
− Bu tasarının kabulü ile TS 704 (1979), TS 705 (1985), TS 4377 (1985), TS 4563 (1985) iptal edilecektir.
İçindekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Terimler ve tarifleri ................................................................................................................................... 3
3.1 Kâgir birim ........................................................................................................................................... 3
3.2 Kil kâgir birim (tuğla) ........................................................................................................................... 3
3.3 Korunmuş kâgir ................................................................................................................................... 3
3.4 LD birim ............................................................................................................................................... 3
3.5 HD birim .............................................................................................................................................. 3
3.6 Yerleşim boyutları .............................................................................................................................. 3
3.7 Çalışma boyutları ............................................................................................................................... 3
3.8 Gerçek boyutlar ................................................................................................................................... 3
3.9 Düzgün şekilli kâgir birim .................................................................................................................... 3
3.10 Özel şekle sahip kâgir birim............................................................................................................. 3
3.11 Yardımcı kâgir birim......................................................................................................................... 3
3.12 Kenetleme donanımı ....................................................................................................................... 3
3.13 Düşey delik ...................................................................................................................................... 3
3.14 Yatay delik ....................................................................................................................................... 3
3.15 Boşluk .............................................................................................................................................. 3
3.16 Çukur ............................................................................................................................................... 4
3.17 Oyuk ................................................................................................................................................ 4
3.18 Kavrama deliği ................................................................................................................................ 4
3.19 Dış cidar (et kalınlığı)....................................................................................................................... 4
3.20 İç cidar (et kalınlığı) ......................................................................................................................... 4
3.21 Beyan edilen değer.......................................................................................................................... 4
3.22 Kâgir birimlerin ortalama basınç dayanımı ...................................................................................... 4
3.23 Standardlaştırılmış basınç dayanımı ............................................................................................... 4
3.24 Nem geçirmez tabaka için kâgir birim ............................................................................................. 4
3.25 Yüksek hassasiyetli kil kâgir birim .................................................................................................. 4
3.26 Düşey delikli veya boşluklu kil kâgir birim ....................................................................................... 4
3.27 Yatay delikli veya boşluklu kil kâgir birim ........................................................................................ 4
3.28 Beton veya harç dolgulu kil kâgir birim............................................................................................ 4
3.29 Kâgir paneller için kil kâgir birim ...................................................................................................... 4
3.30 Şiddetli hava etkilerine maruz kil kâgir ............................................................................................ 4
3.31 Ilımlı hava etkilerine maruz kil kâgir ................................................................................................ 5
3.32 Etkisiz hava şartlarına maruz kil kâgir ............................................................................................. 5
3.33 Kategori I kâgir birimler.................................................................................................................... 5
3.34 Kategori II kâgir birimler.................................................................................................................. 5
4 Malzemeler ve imalât................................................................................................................................ 5
5 Kil kâgir birimlerle ilgili şartlar................................................................................................................ 5
5.1 Genel................................................................................................................................................... 5
5.2 LD - birimler......................................................................................................................................... 5
5.3 HD birimler ........................................................................................................................................ 12
6 Kil kâgir birimlerin tanımı, kısa gösterilişi ve sınıflandırılması ......................................................... 18
6.1 Tanım ve kısa gösteriliş .................................................................................................................... 18
6.2 Sınıflandırma ..................................................................................................................................... 19
7 İşaretleme................................................................................................................................................ 19
8 Uygunluk değerlendirmesi .................................................................................................................... 19
8.1 Genel................................................................................................................................................. 19
8.2 Başlangıç tip deneyleri ...................................................................................................................... 19
8.3 Fabrika imalât kontrolü...................................................................................................................... 20
Ek A Başlangıç tip deneyleri ve teslim partilerinin bağımsız deneylere tâbi tutulması için numune
alma................................................................................................................................................................. 21
A.1 Genel................................................................................................................................................. 21
A.2 Numune alma işlemi.......................................................................................................................... 21
Ek B (Bilgi için) .............................................................................................................................................. 24
Ek bilgi ............................................................................................................................................................ 24
B.1 Kil kâgir birimlerin kullanılması.......................................................................................................... 24
B.2 Dayanıklılık........................................................................................................................................ 25
B.3 Donma/çözülme etkisine dayanıklılık ................................................................................................ 25
B.4 Harç ve sıvalardaki sülfat etkisi ............................................................................................................ 26
B.5 Çiçeklenme ve lekelenme..................................................................................................................... 26
B.6 Kaplama kâgirinde kullanılacak kil birimlerin görünüşüyle ilgili genel kılavuz ...................................... 26
Ek C Su emme tayini ..................................................................................................................................... 27
Ek MA(Bilgi için) Tuğlalar (kil kagir birimler) için millî sınıflandırma....................................................... 28
Ek ZA (Bilgi için) ............................................................................................................................................ 37
Bu standardın, Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği hükümleri ile ilişkili olan maddeleri ...... 37
Kâgir birimler - Özellikler -

Bölüm 1: Kil kâgir birimler (Tuğlalar)
1 Kapsam
Bu standard, kâgir yapıda (açık yüzeyli ve sıvalı kâgir, iç kaplamalar ve bölmeler de dâhil olmak üzere,
binalar ve inşaat mühendisliği alanına giren diğer yapıların yük taşıyan ve taşımayan kâgir kısımları)
kullanılacak, kilden imal edilen kâgir birimlerin (tuğlalar) karakteristiklerini ve performans şartlarını kapsar.
Bu standard aşağıda verilen iki grup pişirilmiş kil kâgir gruba uygulanmak üzere tasarlanmıştır:
LD birimler (Madde 3.4 ve Madde 5.2);

Korunmuş (açık hava şartlarına maruz olmayan) kâgirde kullanılacak, kuru birim hacim kütlesi en
fazla 1000 kg/m3 olan kil kâgir birimleri kapsar.
HD birimler (Madde 3.5 ve Madde 5.3);

a) Korunmamış (açık hava şartlarına maruz olan) kâgirde kullanılacak, kil kâgir birimlerin tamamını,
b) Korunmuş kâgirde kullanılacak, kuru birim hacim kütlesi 1000 kg/m3 ten daha büyük olan kil
kâgir birimleri kapsar.
Bu standard, genelde dikdörtgenler prizması şekilli olmayan, kil kâgir birimleri de kapsar.
Bu standardda, ilgili standardlarda yer alan deney metotlarına göre ölçülen, boyut toleransları, dayanım,
birim hacim kütlesi, vb. ile ilgili performans tarif edilmiştir.
Mamulün bu standarda uygunluğunun değerlendirilmesi de bu standardda verilmiştir.
Bu standard kapsamında olan mamullerin işaretleme özellikleri de standarda dâhil edilmiştir.
Bu standardda, kil kâgir birimler için standard boyut ölçüleri, standard çalışma boyut ölçüleri ve özel
şekillendirilmiş kil kâgir birimlerdeki açılar ve yarıçaplar belirtilmemiştir. Bu standard, özel şekillendirilmiş kil
kâgir birimlerin ölçme metodunu, boyut ölçüleri için tolerans ve aralıkla ilgili şartları, açılar ve yarıçap
özelliklerini kapsamaz.
Bu standard, döşeme kaplaması olarak kullanılacak kâgir birimleri, bacaların duman geçiş kaplamaları için
imal edilmiş kil birimleri, kat yüksekliğinde kil panelleri ve yangına maruz kalma tehlikesi olan birimlere
yapıştırılan ısı izolasyon tabakalı birimleri kapsamaz. Bununla birlikte, kâgir dış bacalarda kullanılacak kil
birimler bu standard kapsamındadır.
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standarda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın
en son baskısı kullanılır (tadiller dâhil).
EN, IEC, ISO Adı TS NO1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
EN 772-1 Methods of test for mortar for masonry TS EN 771-1 Kagir Birimler- Deney
units - Part 1 : Determination of Metotları- Bölüm 1: Basınç
compressive strength Dayanımının Tayini
EN 772-3 Methods of test for mortar for masonry TS EN 771-3 Kâgir birimler - Deney
units - Part 3 : Determination of net volume metotları - Bölüm 3 : Kil
and percentage of voids of clay masonry kâgir birimlerin net hacmi
units by hydrostatic weighing ve boşluk yüzdesinin su
içerisinde tartma
metoduyla tayini
1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
EN, IEC, ISO Adı TS No1) Adı

No (İngilizce) (Türkçe)
EN 772-5 Methods of test for masonry units - Part TS EN 772-5 Kâgir birimler - Deney metotları
5: Determination of the active soluble - Bölüm 5: Kil kâgir birimlerin
salts content of clay masonry units aktif çözünebilir tuz içeriğinin
tayini
7: Determination of water absorption of - Bölüm 7 : Kil kâgir - Su yalıtım
clay masonry damp proof course units by tabakası birimlerinde suda
boiling in water kaynatma metoduyla su emme
tayini
EN 772-9 Methods of test for masonry units - Part TS EN 772-9 Kagir birimler - Deney Metotları
9: Determination of volume and - Bölüm 9: Kil ve kireç kumtaşı
percentage of voids and net volume of kagir birimlerin boşluk hacmi ve
clay and calcium silicate masonry units yüzdesi ile net hacimlerinin kum
by sand filling doldurma metodu ile tayini
11: Determination of water absorption of - Bölüm 11 : Agrega ve doğal
aggregate concrete, manufactured stone taş kullanarak imal edilmiş kâgir
and natural stone masonry units due to birimler - Kılcal su emmeye
capillary action and the initial rate of bağlı olarak su emme tayini
water absorption of clay masonry units
13 : Determination of net and gross dry - Bölüm 13: Kagir birimlerin net
density of masonry units (except for ve brüt kuru birim hacim
natural stone) kütlelerinin tayini (Doğal taş
hariç)
EN 772-16 Methods of test for masonry units-Part TS EN 772-16 Kâgir birimler - Deney metotları
16 : Determination of dimensions - Bölüm 16: Ölçülerin tayini
EN 772-19 Methods of test for masonry units-Part TS EN 772-19 Kâgir birimler - Deney metotları
19 : Determination of moisture expansion - Bölüm 19: Yatay delikli geniş
of large horizontally perforated clay kil kagir birimlerin rutubet
masonry units genleşmesi tayini
20: Determination of flatness of faces of - Bölüm 20 : Kâgir birimlerde
masonry units yüzey düzlüğünün tayini
EN 998-2 Specification for mortar for masonry -Part TS EN 998-2 Kagir harcı - Özellikler -Bölüm 2:
2: Masonry mortar Kagir harcı
EN 1052-3 Methods of test for masonry - Part 3 : TS EN 1052-3 Kâgir-Deney Metotları-Bölüm 3:
Determination of initial shear strength Başlangıç Kayma Dayanımının
Tayini
EN 1996-1-1 Eurocode 6: Design of masonry
structures - Part 1-1: Common rules for
- -
reinforced and unreinforced masonry
structures
EN 1996-1-2 Eurocode 6: Design of masonry
structures - Part 1-2: General rules - - -
Structural fire design
EN 1745 Masonry and masonry products - TS EN 1745 Kâgir ve kâgir mamulleri -
Methods for determining declared and Tasarım ısıl değerlerinin tayini
design thermal values metotları
EN 13501 -1 Fire classification of construction TS EN 13501-1 Yapı mamulleri ve yapı
products and building elements - Part 1 : elemanları - Yangın
Classification using test data from sınıflandırması - Bölüm 1 :
reaction to fire tests Yangın karşısındaki davranış
deneylerinden elde edilen veriler
kullanılarak sınıflandırma
2
3 Terimler ve tarifleri
Bu standardın amacı bakımından aşağıda verilen terimler ve tarifleri uygulanır.
Not - Bilgi için verilen Ek B’de, bu tür malzemelerin uygulanması, maruz kalacağı etkiler ve dayanıklılıkla
ilgili tarifler verilmiştir.
3.1 Kâgir birim

Kâgir yapıda kullanım için tasarlanarak önceden şekillendirilmiş bileşen.
3.2 Kil kâgir birim (tuğla)

Kil veya diğer killi topraktan, kum veya diğer toz katkı maddesi ilâve edilerek veya edilmeden seramik bağ
elde etmeye yeterli yüksek sıcaklıkta pişirilmek suretiyle elde edilen kâgir birim.
3.3 Korunmuş kâgir

Su işlemesine karşı korunmuş kâgir. Bu kâgir, korunmuş (uygun sıva veya kaplama tabakasıyla) dış
duvarlarda, sandviç duvarların iç kanadında veya iç duvarlarda olabilir. Bu kâgir yük taşıyan veya taşımayan
konumda olabilir.
3.4 LD birim
Korunmuş kâgirde kullanım için tasarlanmış, düşük birim hacim kütlesine sahip kâgir birim.
3.5 HD birim
Korunmamış kâgirde kullanım için tasarlanmış kil kâgir birim ve korunmuş kâgir birimde kullanım için
tasarlanmış, yüksek birim hacim kütlesine sahip kâgir birim.
3.6 Yerleşim boyutları

Kâgir birimin, toleranslar ve derz için bırakılan kısımlar da dâhil olarak işgal ettiği hacmin boyutları.
3.7 Çalışma boyutları

Kâgir birimin imalâtı için belirlenmiş olan ve gerçek boyutların izin verilen sapma sınırları içerisinde uyum
gösterdiği boyutlar.
3.8 Gerçek boyutlar

Kâgir birimin ölçülen boyutları.
3.9 Düzgün şekilli kâgir birim

Genel görünümüyle, yüzleri dikdörtgen şekilli ve birbirine paralel kâgir birim .
3.10 Özel şekle sahip kâgir birim

Yüzleri birbirine paralel ve dikdörtgen olmayan kâgir birim.
3.11 Yardımcı kâgir birim

Kâgir yapı elemanı geometrisini tamamlamak gibi özel görevi gerçekleştirmek için şekillendirilmiş kâgir birim.
3.12 Kenetleme donanımı

Kâgir birimlerde, birbirine uyacak şekilde biçimlendirilmiş çıkıntı ve girintiler, Örneğin, lamba-zıvana
sistemleri.
3.13 Düşey delik

Kâgir birimi, oturma yüzeyine dik doğrultuda, bir yüzden karşı yüze tamamen kat eden, tasarlanarak
oluşturulmuş boşluk.
3.14 Yatay delik

Kâgir birimi, oturma yüzeyine paralel doğrultuda, bir yüzden karşı yüze tamamen kat eden, tasarlanarak
oluşturulmuş boşluk.
3.15 Boşluk
Kâgir birimi, bir yüzden karşı yüze tamamen kat etmeyen, tasarlanarak oluşturulmuş boşluk.
3
3.16 Çukur
Kâgir birimin bir veya her iki oturma yüzeyinde tasarlanarak oluşturulmuş çukurluk. Bu çukurlukların toplam
hacmi, kâgir birimin brüt hacminin (uzunluk x genişlik x yükseklik) belirli bir oranına tekabül eden sınırı
geçemez.
3.17 Oyuk
Kâgir birimin bir veya daha fazla yüzeyindeki çukurluk veya iz (Örnek, harç cebi, sıva diş yuvası, kavrama
deliği gibi).
3.18 Kavrama deliği

Kâgir birimi, oturma yüzeyine dik doğrultuda, bir yüzden karşı yüze tamamen kat eden, kâgir birimi taşıma
amacıyla tasarlanarak oluşturulmuş oyuk.
3.19 Dış cidar (et kalınlığı)

Kâgir birimin dış yüzü ile boşluk veya boşluklar arasındaki dolu malzeme kısmı
3.20 İç cidar (et kalınlığı)

Kâgir birim içerisindeki boşluklar arasındaki dolu malzeme kısmı
3.21 Beyan edilen değer

İmalât işlemindeki farklılıklar ve deney hassasiyeti dikkate alınarak, imalâtçı tarafından temin edileceği
garanti edilen değer.
3.22 Kâgir birimlerin ortalama basınç dayanımı

Kâgir birimlerin basınç dayanımlarının aritmetik ortalaması.
3.23 Standardlaştırılmış basınç dayanımı

Kâgir birimin,100 mm genişlik ve 100 mm yüksekliğe sahip eş değer kâgir birim kuru basınç dayanımına
dönüştürülmüş basınç dayanımı.
Not - Bu işlem için EN 772-1 Ek A’ya bakılmalıdır.
3.24 Nem geçirmez tabaka için kâgir birim

Takviyeli harç kullanılarak, aralarında bağlantı yapılmayan iki tabaka hâlinde, nemin kâgir içerisinde
yükselmesini önlemek için yerleştirilen kâgir birim.
3.25 Yüksek hassasiyetli kil kâgir birim

Boyutlarda, özellikle yükseklikte küçük boyut toleranslarının kullanıldığı kil kâgir birim.
3.26 Düşey delikli veya boşluklu kil kâgir birim

Oturma yüzeyine dik doğrultuda, birimi bir yüzden karşı yüze tamamen kateden, tasarlanarak oluşturulmuş
bir veya daha çok sayıda boşluklu kil kâgir birim.
3.27 Yatay delikli veya boşluklu kil kâgir birim

Oturma yüzeyine paralel doğrultuda, birimi bir yüzden karşı yüze tamamen kateden, tasarlanarak
oluşturulmuş bir veya daha çok sayıda boşluklu kil kâgir birim.
3.28 Beton veya harç dolgulu kil kâgir birim

Beton veya harç dolgu için elverişli özel deliklere sahip kâgir birim.
3.29 Kâgir paneller için kil kâgir birim

Donatılı kâgir veya kat yüksekliğinde kâgir paneller yapımına uygun şekilde, beton veya harç dolguya uygun
düşey kanallı imal edilmiş kil kâgir birim.
3.30 Şiddetli hava etkilerine maruz kil kâgir

Kullanım yerinde, su (yağmur suyu, yer altı suyu) ile doygun hâlde, hava şartları nedeniyle sık
donma/çözülme döngülerine maruz kalan ve herhangi koruma yapılmayan kâgir veya kâgir elemanlar.
4
3.31 Ilımlı hava etkilerine maruz kil kâgir

Kullanım yerinde, neme ve donma/çözülme döngülerine maruz kalan, şiddetli hava şartlarına maruz yapılar
haricindeki kâgir veya kâgir elemanlar.
3.32 Etkisiz hava şartlarına maruz kil kâgir

Kullanım yerinde, neme ve donma etkilerine maruz kalmayacak şekilde tasarlanan kâgir veya kâgir
elemanlar.
3.33 Kategori I kâgir birimler

Beyan edilen basınç dayanımı değerinin en fazla % 5 kusurlu numune ihtimaliyle sağlanabildiği kâgir birim.
Bu, ortalama veya karakteristik değer ile temin edilebilir.
3.34 Kategori II kâgir birimler

Kategori I kâgir birimler için belirlenen güven seviyesini sağlaması tasarlanmayan kâgir birimler.
3.35 Dış ve iç cidarların birleşik kalınlığı

Kâgir birimin yanakları ve alınları arasındaki dış ve iç cidar kalınlıkları toplamının, sırasıyla birimin genişliği
veya uzunluğuna bölünmesiyle bulunan ve yüzde olarak ifade edilen değer. Dış ve iç cidar kalınlıkları toplamı
ölçülürken kullanılan doğrultu, tasarlanarak oluşturulmuş boşluklardan geçirilmek suretiyle en küçük toplam
cidar kalınlığı elde edilecek şekilde seçilmelidir.
4 Malzemeler ve imalât
Madde 3.2 ve Madde 8.3.2’ye bakılmalıdır.
5 Kil kâgir birimlerle ilgili şartlar

5.1 Genel
Bu standardda verilen şartlar ve özellikler, bu standardda atıf yapılan deney metotları veya diğer işlemler
kullanılarak belirlenmelidir.
Not - Deney metotlarının, Madde 3.10 ve Madde 3.11’de tanımlanan özel şekle sahip veya yardımcı
birimlere uygulanma için genelde elverişli olmayacağı dikkate alınmalıdır.
Aşağıdaki madde'lerde verilen uygunluk kriterleri, başlangıç tip deneyleri (Madde 8.2) ve teslimat partisi
deneyleriyle (Ek A) ilgilidir. Kategori I kâgir birimlerin basınç dayanımında, ortalama değer için, dayanımın
altına düşme oranı % 50 (p = 0,50) ve güven seviyesi % 95 olarak kullanılır.
İmalâtçı, imalât değerlendirmesi için, fabrika imalât kontrol belgesinde (Madde 8.3) uygunluk kriterlerini tarif
etmelidir.
İmalâtçı, kâgir birimin LD - birimler (Şekil 2) veya HD - birimlerden (Şekil 3) hangisine ait şartları sağladığını
da beyan etmelidir.
5.2 LD - birimler
5.2.1 Boyutlar ve toleranslar (LD birimler)
5.2.1.1 Boyutlar (LD birimler)

İmâlatçı, kil kâgir birimin boyutlarını, uzunluk , genişlik ve yükseklik olarak, verilen bu sırayla, mm biriminde
beyan etmelidir (Şekil 1). Bu boyutlar, çalışma boyutları olarak beyan edilmelidir.
Not - İlâve olarak yerleşim boyutları da verilebilir.
5
Açıklama
1 Uzunluk
2 Genişlik
3 Yükseklik
4 Üst yüz (Döşeme yüzü)
5 Yanak
6 Alın
Not - Bu tarifler kâgir birimin duvardaki normal kullanımına göre yapılmıştır.
Şekil 1 - Boyutlar ve yüzeyler
Aşağıda verilen ölçme işlemi kullanılmalıdır :
- Kâgir birimin en az iki çalışma boyutu, sırasıyla uzunluk, genişlik ve yükseklik için 250 mm, 125 mm ve 100
mm’den daha büyük değilse, EN 772-16:2000’da tarif edilen işlem b’ye göre, sıkışan çeneli kumpas
kullanılarak ölçülmelidir. Ölçme işleminde kumpasın çeneleri EN 772-16 ’da, Şekil 1 b’de nokta nokta
gösterilen çizgiye yerleştirilmelidir. Ancak, iki ölçme değerinin ortalamasının alınması gerekli olan yükseklik
ölçmesinde, ikinci ölçme işlemi, kâgir birimin ortasındaki nokta nokta çizgiye dik yönde yapılmalıdır.
Kumpas çenelerinin genişliği 5 mm’den küçük 10 mm’den büyük olmamalıdır.
- Diğer kâgir birimlerde, EN 772-16’da tarif edilen işlem a) uygulanmalıdır.
5.2.1.2 Boyut toleransları (LD birimler)

5.2.1.2.1 Toleranslar (LD birimler)
İmalâtçı kâgir birimin, Madde 5.2.1.2.2’de verilen ortalama değer bakımından hangi tolerans sınıfını
sağladığını da beyan etmelidir
İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kil kâgir birim teslimat partisinin, Madde 5.2.1.2.3’de
verilen aralık kategorilerinden hangisini sağladığını beyan etmelidir.
Not - Bu ilâve beyan aşağıda verilenlerle ilgili olarak yapılabilir ;
- Kâgirde gerekli doğruluğu (yerleşim, yapışma ve ince tabaka derzi) sağlamak,

- Bu şartları sağlamak için ayrıntılı proje çizimlerinin kullanımı.
5.2.1.2.2 Ortalama değer toleransları (LD birimler)

Ek A’ya uygun şekilde alınan kil kâgir birimde, Madde 5.2.1.1’de verilen işlem kullanılarak, EN 772-16’ya
uygun şekilde, numune takımında yapılan ölçme işlemleri sonucunda tayin edilen ve en yakın mm’ye
yuvarlatılan ortalama değer ile beyan edilen boyut değerleri arasındaki fark, bütün boyutlar için aşağıdaki
beyan kategorilerinde verilenlerden daha büyük olmamalıdır :
6
T1 : ± 0,40 (anma boyutu) mm veya 3 mm’den hangisi daha büyükse,

T1+ : Uzunluk ve genişlik için ; ± 0,40 (anma boyutu) mm veya 3 mm’den hangisi daha büyükse
ve
Yükseklik için ; ± 0,05 (anma boyutu) mm veya 1 mm’den hangisi daha büyükse.
T2 : ± 0,25 (anma boyutu) mm veya 2 mm’den hangisi daha büyükse,

T2 + : Uzunluk ve genişlik için ; ± 0,25 (anma boyutu) mm veya 2 mm’den hangisi daha büyükse
ve
Yükseklik için ; ± 0,05 (anma boyutu) mm veya 1 mm’den hangisi daha büyükse.
veya Tm : imalâtçı tarafından mm olarak beyan edilen sapma değeri (diğer kategorilerden daha geniş
veya daha sıkı olabilir).
5.2.1.2.3 Aralık (LD birimler)

Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birimde, Madde 5.2.1.1’de verilen işlem kullanılarak, EN
772-16’ya uygun şekilde, numune takımında yapılan ölçme işlemleri sonucunda, verilen herhangi bir boyut
için tayin edilen ve en yakın mm’ye yuvarlatılan en fazla aralık (örneğin: kâgir birimlerde, bir boyutun tayin
edilen en büyük ve en küçük değerleri arasındaki fark), aşağıda gösterilen 3 adeti beyan kategorisinden
beyan edilen için verilen aralık içerisinde olmalıdır :
Kategori En fazla aralık
R1 : 0,6 (anma boyutu) mm

R1 + : Uzunluk ve genişlik için ; 0,6 (anma boyutu) mm ve
Yükseklik için ; 1,0 mm

R2 + : Uzunluk ve genişlik için ; 0,3 (anma boyutu) mm ve
Yükseklik için ; 1,0 mm
veya Rm : İmalâtçı tarafından mm olarak beyan edilen aralık değeri (diğer kategorilerden daha geniş
veya daha sıkı olabilir).
5.2.1.2.4 Döşeme yüzlerinin düzlükten sapması (LD birimler)

Kil kâgir birimler ince tabaka harcı ile birlikte kullanılması tasarlanmışsa, imalâtçı aynı zamanda döşeme
yüzlerinin izin verilen düzlükten sapma toleranslarını da beyan etmelidir.
Mamul partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birim numuneler üzerinde EN 772-
20’ye uygun şekilde yapılan deneyle tayin edilen döşeme yüzlerinin düzlükten sapma değeri beyan değerini
aşmamalıdır.
5.2.1.2.5 Döşeme yüzlerinin düzlemsel paralelliği (LD birimler)

Kil kâgir birimler ince tabaka harcı ile birlikte kullanılmak üzere tasarlanmışsa, imalâtçı aynı zamanda
döşeme yüzlerinin izin verilen düzlemsel paralellikten sapma toleranslarını da beyan etmelidir.
Mamul partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birim numuneler üzerinde EN 772-16
işlem d)’ye uygun şekilde yapılan deneyle tayin edilen döşeme yüzlerinin düzlemsel paralellikten sapma
değeri beyan değerini aşmamalıdır.
7
5.2.2 Konfigürasyon (LD birimler)
5.2.2.1 Genel (LD birimler)
a) Düşey delikli kâgir birim b) Harç cepli düşey delikli c) Kavrama deliği olan
kâgir birim düşey delikli kâgir birim
d) Lamba ve zıvana sistemli e) Yatay delikli kâgir birim f) Sıva kılavuz yuvası olan
düşey delikli kâgir birim (bölme duvarlar için yatay delikli kâgir birim
g) Harç cebi olan h) Beton veya harç i) Kâgir paneller için

yatay delikli kâgir birim dolgulu kâgir birim kâgir birim
Şekil 2 - LD birimlere örnekler
İmalâtçı piyasada bu özelliği ile ilgili kullanılacak kil kâgir birimlerin (LD) konfigürasyonunu beyan etmelidir.
Bu beyan, EN 1996-1-1’de veya EN 1996-1-2’de tarif edilen gruplardan herhangi birine atıf yapılarak
belirtilebilir ve/veya beyanda aşağıda verilen hususlardan ilgili olanlar bulunabilir.
− Varsa tasarlanarak oluşturulmuş boşlukların doğrultusu da (çizim veya resim yoluyla gösterilerek) dâhil
olmak üzere biçim ve özellikler,
− Tasarlanarak oluşturulmuş bütün boşlukların toplam hacminin, kâgir birimin brüt hacmine (uzunluk x
genişlik x yükseklik) yüzdece oranı,
− Tasarlanarak oluşturulmuş bütün boşluklardan en büyüğünün hacminin, kâgir birimin brüt hacmine
(uzunluk x genişlik x yükseklik) yüzdece oranı,
− Kavrama deliklerinin toplam hacminin, kâgir birimin brüt hacmine (uzunluk x genişlik x yükseklik)
yüzdece oranı,
8
− İç cidarların kalınlıkları,
− Dış cidarların kalınlıkları,
− Dış ve iç cidarların yanaktan yanağa birleşik kalınlığı,
− Dış ve iç cidarların alından alına birleşik kalınlığı,
− Bir döşeme yüzündeki boşluk alanlarının birimin yüzey alanına (uzunluk x genişlik) yüzdece oranı.
Not – Kil kâgir birimlerin yanakları, harç cepleri, lamba zıvana sistemleri gibi kilitleme özelliklerine sahip
olabilirler. Kil kâgir birimlerin yüzeyleri, yüzey profiline (sıva kılavuz yuvası gibi) sahip olabilir.
Her beyan değeri; üst sınır, alt sınır veya iki değer aralığı olarak verilmelidir. Madde A’ya uygun şekilde
partiden alınan numuneler üzerinde EN 772-16, EN 772-9 ve EN 772-3’e uygun şekilde yapılan deneyle
tayin edilen sonuçların numune takımı için hesaplanan ortalama değeri, beyan edilen iki değer aralığında
olmalı veya sınır değerlere uygun olmalıdır.
5.2.2.2 Dış ve iç et kalınlıkları (LD birimler)

Yük taşıyıcı, düşey veya yatay delikli kil kâgir birimlerin dış ve iç et kalınlıkları, imalâtçı tarafından beyan
edilmelidir.
Beton veya harç dolgulu kil kâgir birimlerin, yüzeyde ve baş kısımdaki en düşük dış et kalınlığı ile en düşük iç
et kalınlığı imalâtçı tarafından beyan edilmelidir.
Not - Edinilen tecrübeler, beton veya harç ile doldurulacak kat yüksekliğinde kanallar oluşturmak üzere
tasarlanan kil kâgir birimler için yüzeydeki en düşük dış et kalınlığının 20 mm ve baş kısımdaki dış et
kalınlığı ile iç et kalınlıklarının da en az 14 mm olmasının yeterli olduğunu göstermiştir.
5.2.2.3 Kavrama deliği (LD birimler)

Düşey delikli kil kâgir birimlerde varsa, kavrama deliklerinin alanları, imalâtçı tarafından beyan edilmelidir.
5.2.2.4 Beton/harç dolgu için kanal (LD birimler)

Kil kâgir birim delikleri, düşey kanalların sürekliliği derzlerde de sağlanacak şekilde tanzim edilmelidir.
Beton/harç dolgu kanalı, kâgir birim genişliğine göre eksenel şekilde yerleştirilmelidir. Beton/harç dolgu
kanalının alanı en az 1500 mm2 ve kanalın en küçük boyutu 30 mm olmalıdır.
5.2.2.5 Boşlukların oranı (LD birimler)

Kâgir birimdeki boşlukların oranı EN 772-3’e göre tayin edilmelidir.
Düşey delikli kil kâgir birimlerde boşluk oranının belirlenmesinde, kavrama delikleri dikkate alınmalı ancak,
harç cepleri ve sıva kılavuz yuvaları dâhil edilmemelidir.
Beton veya harç ile doldurulacak kat yüksekliğinde kanallar oluşturmak üzere tasarlanan kil kâgir birimlerin
boşluk oranının belirlenmesinde, beton veya harçla doldurulacak kanallar dikkate alınmalı ancak, sıva
kılavuz yuvaları (çukurlukları) dâhil edilmemelidir.
5.2.3 Birim hacim kütlesi (LD birimler)
5.2.3.1 Brüt kuru birim hacim kütlesi (LD birimler)

Kil kâgir birimlerin brüt kuru birim hacim kütlesi, kg/m3 olarak, imalâtçı tarafından beyan edilmelidir. Birim
hacim kütlesi 1000 kg/m3 ‘den büyük olmamalıdır.
Not 1-İmalâtçı, beyan ettiği brüt kuru birim hacim kütlesinin, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde
uyarlanacağını da bildirilebilir.
İmalâtçı, Madde 5.2.3.3’de verilen sapma kategorilerinden hangisinin uygulanacağını da beyan etmelidir.
Not 2- Kuru birim hacim kütlesi, aşağıda verilenlerin değerlendirilmesine yönelik olarak beyan edilir :
- Yükleme,
- Havadan iletilen ses yalıtımı,
- Yangına direnç,
- Isı yalıtımı.
9
İlâve olarak imalâtçı, brüt kuru birim hacim kütlesinin en büyük tek değerini beyan edebilir.
5.2.3.2 Net kuru birim hacim kütlesi (LD birimler)

İmalâtçı piyasada bu özelliği ile ilgili kullanılacak kil kâgir birimlerin net kuru birim hacim kütlesini beyan
etmelidir.
Not 1- İmalâtçı, beyan ettiği net kuru birim hacim kütlesinin, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde
İmalâtçı, aynı zamanda Madde 5.2.3.3’de verilen sapma kategorilerinden hangisinin uygulanacağını da
beyan etmelidir.
İlâve olarak imalâtçı, net kuru birim hacim kütlesinin en büyük ve en küçük tek değerlerini beyan edebilir.
5.2.3.3 Toleranslar (LD birimler)

Ek A’ya uygun şekilde alınan numuneler üzerinde EN 772-13’e uygun şekilde yapılan deneyde, numune
takımında yapılan ölçmelerle tayin edilen ortalama brüt ve net kuru birim hacim kütlesi, imalâtçı tarafından
beyan edilen kuru birim hacim kütlesinden, aşağıda kategoriler için verilenlerden fazla sapma
göstermemelidir:
D1 : % 10
D2:%5
veya
Dm : İmalâtçı tarafından beyan edilen % sapma değeri (diğer kategorilerden daha geniş veya daha dar
olabilir).
5.2.4 Basınç dayanımı (LD birimler)

İmalâtçı piyasada bu özelliği ile ilgili kullanılacak kil kâgir birimlerin ve yük taşıyıcı elemanlarda kullanılacak
kil kâgir birimlerin ortalama basınç dayanımı beyan etmelidir. İmalâtçı, gerekliyse standardlaştırılmış basınç
dayanımını da beyan etmelidir
Not 1- İmalâtçı, beyan ettiği basınç dayanımının, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde uyarlanacağını
da bildirilebilir.
Not 2 - Beyan edilen basınç dayanımının standardlaştırılmış basınç dayanımı hâline nasıl dönüştürüleceği
EN 772-1’de tarif edilmiştir.
Ek olarak imalâtçı, kil kâgir birimin, Kategori I veya Kategori II’den hangisine dâhil olduğunu da beyan
etmelidir.
Ek A’ya uygun şekilde alınan numuneler üzerinde EN 772-1’e uygun şekilde, EN 772-1, Madde 7.2.4’te tarif
edilen yüzey hazırlama metodu ve EN 772-1, Madde 7.3.2’de tarif edilen şartlandırma işlemi uygulanarak
yapılan deney sonuçlarına göre,
− Teslimât partisinden alınan belirli sayıda kâgir birim numunede tayin edilen basınç dayanımı değerlerinin
ortalaması, beyan edilen değerden daha küçük olmamalıdır.
− Numune takımını oluşturan numunelerde ölçülen dayanım değerlerinden hiçbirisi, beyan değerinin %
80’inden daha küçük olmamalıdır.
Beyanda, kil kâgir birimlerin deney esnasında bulunacağı konumu/konumları, birimlerin yataklanma metodu
ve mevcut boşlukların (çukur) harç ile tamamen doldurulmasının plânlanıp plânlanmadığı belirtilmelidir.
Aşındırarak yüzey düzeltme işleminin, deney uygulanacak yüzeylerin temas alanlarını önemli derecede
değiştirmesi hâlinde veya yüzeye başlık yapılması hâlinde bu durum beyan edilmelidir.
Not 3 - Bu Maddede basınç dayanımı ile ilgili olarak verilen şartların, özel şekillendirilmiş ve yardımcı kâgir
birimlere uygulanması zorunlu değildir.
10
5.2.5 Isıl davranış özellikleri (LD birimler)

İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kil kâgir birimlerin veya ısı yalıtım şartlarına maruz
elemanlarda kullanılacak birimlerin ısıl davranış özellikleriyle ilgili bilgiyi, bütün şartlarda EN 1745'e uygun
şekilde vermelidir. Beyanda, çizelge, deney veya hesaplamadan hangisinin esas alındığı da yer almalıdır.
5.2.6 Dayanıklılık (LD birimler)

Not - Mamulün tasarlanan kullanım yerinde, su işlemesine karşı tam korunmuş olması (uygun kalın sıva
tabakası, kaplama yapılması veya sandviç duvarın iç kanadında veya bina içi duvarlarda kullanılması
gibi) hâlinde, donma/çözülmeye karşı dirençli olma şartı aranmaz (FO).
Donma /çözülme dayanıklılığı ile ilgili şart aranan ülkelerde, kâgir birimin, tasarlanan kullanım yerinde
sadece kısıtlı korumaya tâbi olması (ince sıva gibi) hâlinde, kâgir birimin dayanıklılığı, tasarlanan kullanım
yerinde geçerli hükümlere göre değerlendirilmeli ve beyan edilmelidir.
5.2.7 Su emme (LD birimler)

Not - LD kâgir birimlerin tasarlanan kullanım yeri nedeniyle, su emme ile ilgili herhangi şart dikkate alınmaz.
5.2.8 Aktif eriyebilir tuz içeriği (LD birimler)

Kâgir birimin, tasarlanan kullanım yerinde sadece kısıtlı korumaya tâbi olması (ince sıva gibi) hâlinde, aktif
eriyebilir tuzların içeriği, Çizelge 1’de verilen kategoriler esas alınarak imalâtçı tarafından beyan edilmelidir.
Teslimât partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan numuneler üzerinde EN 772-5’e uygun şekilde tayin edilen
suda eriyebilir tuzların içeriği, beyan edilen aktif eriyebilir tuz içeriğinden daha fazla olmamalıdır.
Çizelge 1 - Aktif eriyebilir tuz içeriği kategorileri
Toplam % (en fazla)

Kategori
Na+ + K+ Mg2+
S0 Şart konulmamıştır Şart konulmamıştır
S1 0,17 0,08
S2 0,06 0,03
Not 1 - Mamulün tasarlanan kullanım yerinde, su nüfuzuna karşı tam korunmuş olması (uygun kalın sıva
tabakası, kaplama yapılması veya sandviç duvarın iç kanadında veya bina içi duvarlarda kullanılması
gibi) hâlinde, aktif eriyebilir tuz içeriği ile ilgili herhangi şart aranmaz (SO).
Not 2 - Daha fazla bilgi için Madde B.4’e bakılmalıdır.
5.2.9 Rutubet hareketi (LD birimler)

Rutubet hareketi ile ilgili şart bulunan ülkelerde, rutubet hareketi, bir boyutu en az 400 mm ve dış et kalınlığı
en az 12 mm olan kâgir birimler için EN 772-19’a göre beyan edilmelidir. Sıvanacak kâgir birimlerin rutubet
hareketi ise birimlerin kullanılacağı yerde geçerli hükümlere göre beyan edilmelidir.
5.2.10 Yangına tepki (LD birimler)

İmâlatçı, yangına maruz kalma ile ilgili şartlara tâbi elemanlarda kullanılması tasarlanan kâgir birimlerin
yangına tepki sınıflarını beyan etmelidir.
Kütle veya hacim oranı olarak (hangisi daha yüksek ise) en fazla % 1,0, düzgün dağılmış organik madde
ihtiva eden kâgir birimler için, deneye ihtiyaç duyulmaksızın Yangın Sınıfı A1 beyan edilebilir.
Kütle veya hacim oranı olarak (hangisi daha yüksek ise) % 1,0’den daha yüksek, düzgün dağılmış organik
madde ihtiva eden kâgir birimler, EN 13501-1’e göre sınıflandırılmalı ve uygun yangına tepki sınıfı beyan
edilmelidir.
11
Not - 2000/605/EC sayılı kararla değişik 96/603/EC no’lu komisyon kararında, kütle veya hacim oranı olarak
(hangisi daha yüksek ise) en fazla % 1,0, düzgün dağılmış organik madde ihtiva eden yanmaz kâgir
birimlerin, deneye ihtiyaç duyulmaksızın Yangına tepki Sınıfı A1’e dâhil olarak sınıflandırıldığına dikkat
edilmelidir.
5.2.11 Su buharı geçirgenliği (LD birimler)

İmalâtçı, dış elemanlarda kullanılması tasarlanan birimlerin su buharı geçirgenliği ile ilgili bilgiyi, EN 1745’te
verilen çizelgelerde yer alan su buharı difüzyon katsayısı yoluyla beyan etmelidir.
5.2.12 Bağ dayanımı (LD birimler)
5.2.12.1 Genel (LD birimler)

Taşıyıcı olma şartlarına maruz elemanlarda kullanılması tasarlanan kil kâgir birimlerin, harçla oluşturduğu
bağ dayanımı, EN 1052-3’e uygun olarak karakteristik başlangıç kayma dayanımı yoluyla beyan edilmelidir.
Beyan, aşağıdaki Madde 5.2.12.2’de verilen sabit değer esasına göre veya Madde 5.12.2.3’te tarif edilen
deney sonuçları esas alınarak yapılmalıdır. İmalâtçı, bağ dayanımının sabit değerden mi yoksa deney
sonucundan mı elde edildiğini beyan etmelidir.
Not - Çoğu durumda sabit değerin yeterli olacağı kabul edilir.
5.2.12.2 Sabit değer esasına göre beyan (LD birimler)

Madde 5.12.2.3’e göre deney yoluyla beyan yapılmamışsa, kâgir birimin harçla oluşturduğu başlangıç
karakteristik kayma dayanımı, EN 998-2, Ek C esas alınarak beyan edilebilir.
5.2.12.3 Deney esasına göre beyan (LD birimler)

Kâgir birimlerin, EN 998-2’de tarif edilen özel harç tipleriyle, karakteristik başlangıç kayma dayanımı,
teslimat partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan kâgir birim numuneler kullanılarak EN 1052-3’e göre
yapılan deney esas alınarak beyan edilebilir. Karakteristik başlangıç kayma dayanımı, beyan değerinden
daha küçük olmamalıdır.
Not - Bağ dayanımı, harç, kâgir birim ve işçiliğe bağlıdır.
5.3 HD birimler
5.3.1 Boyutlar ve toleranslar (HD birimler)
5.3.1.1 Boyutlar (HD birimler)

İmalâtçı, kil kâgir birimin boyutlarını, uzunluk , genişlik ve yükseklik olarak, verilen bu sırayla, mm biriminde
beyan etmelidir (Şekil 1). Bu boyutlar, çalışma boyutları olarak beyan edilmelidir.
Not - İlâve olarak yerleşim boyutları da verilebilir.
Aşağıda verilen ölçme işlemi kullanılmalıdır :
- Kâgir birimin en az iki çalışma boyutu, sırasıyla uzunluk, genişlik ve yükseklik için 250 mm, 125 mm ve 100
mm’den daha büyük değilse, EN 772-16:2000’da tarif edilen işlem b’ye göre, sıkışan çeneli kumpas
kullanılarak ölçülmelidir. Ölçme işleminde kumpasın çeneleri EN 772-16 ’da, Şekil 1 b’de nokta nokta
gösterilen çizgiye yerleştirilmelidir. Ancak, iki ölçme değerinin ortalamasının alınması gerekli olan yükseklik
ölçmesinde, ikinci ölçme işlemi, kâgir birimin ortasındaki nokta nokta çizgiye dik yönde yapılmalıdır.
Kumpas çenelerinin genişliği 5 mm’den küçük 10 mm’den büyük olmamalıdır.
- Diğer kâgir birimlerde, EN 772-16’da tarif edilen işlem a) uygulanmalıdır.
5.3.1.2 Boyut toleransları (HD birimler)
5.3.1.2.1 Toleranslar (HD birimler)

İmalâtçı, kil kâgir birimlerin, Madde 5.3.1.2.2’de ortalama değer için verilen tolerans kategorilerinden
hangisini sağladığını da beyan etmelidir.
12
İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kil kâgir birim teslimat partisinin, Madde 5.3.1.2.3’de
verilen aralık kategorilerinden hangisini sağladığını beyan etmelidir.
Not - Bu ilâve beyan aşağıda verilenlerle ilgili olarak yapılabilir.
- Kâgirde gerekli doğruluğu (yerleşim, yapışma ve ince tabaka derzi) sağlamak için,
- Bu şartları sağlamak için ayrıntılı proje çizimlerinin kullanımı için.
5.3.1.2.2 Ortalama değer toleransı (HD birimler)

Teslimat partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan kil kâgir birimde EN 772-16’ya uygun şekilde, Madde
5.3.1.1’de verilen işlem kullanılarak, numune takımında yapılan ölçme işlemleri sonucunda tayin edilen ve en
yakın mm’ye yuvarlatılan ortalama değer ile beyan edilen boyut değerleri arasındaki fark, bütün boyutlar için
aşağıdaki beyan kategorilerinde verilenlerden daha büyük olmamalıdır :
T1 : ± 0,40 (anma boyutu) mm veya 3 mm’den, hangisi daha büyükse,
T2 : ± 0,25 (anma boyutu) mm veya 2 mm’den, hangisi daha büyükse,
veya Tm : İmalâtçı tarafından mm olarak beyan edilen sapma değeri (diğer kategorilerden daha
geniş veya daha sıkı olabilir).
5.3.1.2.3 Aralık (HD birimler)

Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birimde EN 772-16’ya uygun şekilde, Madde 5.3.1.1’de
verilen işlem kullanılarak, numune takımında yapılan ölçme işlemleri sonucunda, verilen herhangi bir boyut
için tayin edilen ve en yakın mm’ye yuvarlatılan en fazla aralık (kâgir birimlerde bir boyutun tayin edilen en
büyük ve en küçük değerleri arasındaki fark), aşağıda gösterilen üç beyan kategorisinden beyan edilen için
verilen aralık içerisinde olmalıdır :
Kategori En fazla aralık
veya Rm : imalâtçı tarafından mm olarak beyan edilen aralık değeri (diğer kategorilerden daha
geniş veya daha sıkı olabilir).
Not – Genel görünüşte tutarlılık sağlamak için farklı imalât partilerinin karıştırılarak kullanıldığı açık yüzeyli
bazı kâgir tipleri için Rm kategorisi tatmin edici olabilir.
5.3.1.2.4 Döşeme yüzlerinin düzlükten sapması (HD birimler)

Kil kâgir birimler ince tabaka harcı ile birlikte kullanılması tasarlanmışsa, imalâtçı aynı zamanda döşeme
yüzlerinin izin verilen düzlükten sapma toleranslarını da beyan etmelidir.
Mamul partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birim numuneler üzerinde EN 772-
20’ye uygun şekilde yapılan deneyle tayin edilen döşeme yüzlerinin düzlükten sapma değeri beyan değerini
aşmamalıdır.
5.3.1.2.5 Döşeme yüzlerinin düzlemsel paralelliği (HD birimler)

Kil kâgir birimler ince tabaka harcı ile birlikte kullanılmak üzere tasarlanmışsa, imalâtçı aynı zamanda
döşeme yüzlerinin izin verilen düzlemsel paralellikten sapma toleranslarını da beyan etmelidir.
Mamul partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan düzgün şekilli kil kâgir birim numuneler üzerinde EN 772-16
işlem d)’ye uygun şekilde yapılan deneyle tayin edilen döşeme yüzlerinin düzlemsel paralellikten sapma
değeri beyan değerini aşmamalıdır.
13
5.3.2 Konfigürasyon (HD birimler)

İmalâtçı piyasada bu özelliği ile ilgili kullanılacak kil kâgir birimlerin (HD) konfigürasyonunu beyan etmelidir.
Bu beyan, EN 1996-1-1’de veya EN 1996-1-2’de tarif edilen gruplardan herhangi birine atıf yapılarak
belirtilebilir ve/veya beyanda aşağıda verilen hususlardan ilgili olanlar bulunabilir.
− Varsa tasarlanarak oluşturulmuş boşlukların doğrultusu da (çizim veya resim yoluyla gösterilerek) dâhil
olmak üzere biçim ve özellikler,
− Tasarlanarak oluşturulmuş bütün boşlukların toplam hacminin, kâgir birimin brüt hacmine (uzunluk x
genişlik x yükseklik) yüzdece oranı,
− Tasarlanarak oluşturulmuş bütün boşluklardan en büyüğünün hacminin, kâgir birimin brüt hacmine
(uzunluk x genişlik x yükseklik) yüzdece oranı,
− Kavrama deliklerinin toplam hacminin, kâgir birimin brüt hacmine (uzunluk x genişlik x yükseklik)
yüzdece oranı,
− İç cidarların kalınlıkları,
− Dış cidarların kalınlıkları,
− Dış ve iç cidarların yanaktan yanağa birleşik kalınlığı,
− Dış ve iç cidarların alından alına birleşik kalınlığı,
− Bir döşeme yüzündeki boşluk alanlarının birimin yüzey alanına (uzunluk x genişlik) yüzdece oranı.
Çukurların toplam hacmi, kâgir birimin brüt hacminin (uzunluk x genişlik x yükseklik) % 20’sini aşmamalıdır.
Not – Kil kâgir birimlerin yanakları, harç cepleri, lamba zıvana sistemleri gibi kilitleme özelliklerine sahip
olabilirler. Kil kâgir birimlerin yüzeyleri, yüzey profiline (sıva kılavuz yuvası gibi) sahip olabilir.
Her beyan değeri; üst sınır, alt sınır veya iki değer aralığı olarak verilmelidir. Madde A’ya uygun şekilde
partiden alınan numuneler üzerinde EN 772-16, EN 772-9 ve EN 772-3’e uygun şekilde yapılan deneyle
tayin edilen sonuçların numune takımı için hesaplanan ortalama değeri, beyan edilen iki değer aralığında
olmalı veya sınır değerlere uygun olmalıdır.
a) Dolu birim b) Çukur birim c) Düşey delikli birim
d) Düşey delikli birim e) Düşey delikli birim
Şekil 3 - HD birimlere örnekler
14
5.3.3 Birim hacim kütlesi (HD birimler)
5.3.3.1 Brüt kuru birim hacim kütlesi (HD birimler)

İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kâgir birimlerin ve akustik şartlara tâbi elemanlarda
kullanılacak birimlerin brüt kuru birim hacim kütlesini bütün şartlarda beyan etmelidir.
Not 1 - İmalâtçı, beyan ettiği brüt kuru birim hacim kütlesinin, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde
Brüt kuru birim hacim kütlesi beyan edilmişse, imalâtçı, Madde 5.3.3.3’te verilen sapma kategorilerinden
hangisinin uygulanacağını da beyan etmelidir.
Not 2 - Kuru birim hacim kütlesi, aşağıda verilenlerin değerlendirilmesine yönelik olarak beyan edilir :
- Yükleme,
- Havadan iletilen ses yalıtımı,
- Isı yalıtımı,
- Yangına tepki.
5.3.3.2 Net kuru birim hacim kütlesi (HD birimler)

İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kâgir birimlerin net kuru birim hacim kütlesini beyan
etmelidir.
Not 1 - İmalâtçı, beyan ettiği net kuru birim hacim kütlesinin, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde
Net kuru birim hacim kütlesi beyan edilmişse, imalâtçı, Madde 5.3.3.3’te verilen sapma kategorilerinden
hangisinin uygulanacağını da beyan etmelidir.
5.3.3.3 İzin verilen sapmalar (HD birimler)

Ek A’ya uygun şekilde alınan numuneler üzerinde EN 772-13’e uygun şekilde yapılan deneyde numune
takımında yapılan ölçmelerle tayin edilen ortalama brüt ve net kuru birim hacim kütlesi, imalâtçı tarafından
beyan edilen kuru birim hacim kütlesinden, aşağıda verilen kategoriler için belirtilenlerden fazla sapma
göstermemelidir:
D1 : % 10
D2:%5
veya
Dm : İmalâtçı tarafından beyan edilen % sapma değeri (diğer kategorilerden daha geniş veya daha dar
olabilir).
5.3.4 Basınç dayanımı (HD birimler)

İmalâtçı piyasada bu özelliği ile ilgili kullanılacak kil kâgir birimlerin ve yük taşıyıcı elemanlarda kullanılacak
kil kâgir birimlerin ortalama basınç dayanımı beyan etmelidir. İmalâtçı, gerekliyse standardlaştırılmış basınç
dayanımını da beyan etmelidir
Not 1 - Beyan edilen basınç dayanımının standardlaştırılmış basınç dayanımı hâline nasıl dönüştürüleceği
EN 772-1’de tarif edilmiştir.
Ek olarak imalâtçı, kil kâgir birimin, Kategori I veya Kategori II’den hangisine dâhil olduğunu da beyan
etmelidir.
15
Ek A’ya uygun şekilde alınan numuneler üzerinde EN 772-1’e uygun şekilde, EN 772-1, Madde 7.2.4’te tarif
edilen yüzey hazırlama metodu ve EN 772-1, Madde 7.3.2’de tarif edilen şartlandırma işlemi uygulanarak
yapılan deney sonuçlarına göre,
− Teslimât partisinden alınan belirli sayıda kâgir birim numunede tayin edilen basınç dayanımı değerlerinin
ortalaması, beyan edilen değerden daha küçük olmamalıdır.
− Numune takımını oluşturan numunelerde ölçülen dayanım değerlerinden hiçbirisi, beyan değerinin %
80’inden daha küçük olmamalıdır.
Beyanda, kâgir birimlerin deney esnasında bulunacağı konumu/konumları, birimlerin yataklanma metodu ve
mevcut boşlukların (çukur) harç ile tamamen doldurulmasının plânlanıp plânlanmadığı belirtilmelidir.
Aşındırma işleminin deneye tâbi tutulacak yüzeylerdeki temas alanını önemli derecede değiştirmesi hâlinde
ve bu nedenle başlıklama işleminin kullanılması durumunda bu beyan edilmelidir. Yüksek dayanımlı
birimlerde olduğu gibi aşındırarak yüzey düzeltme işleminin uygulanamaması hâlinde yüzey, EN 772-1,
Madde 7.2.5’te tarif edildiği şekilde başlık yapılarak düzeltilmelidir. Kullanılan bu işlem beyan edilmelidir.
Not 2 - İmalâtçı, beyan ettiği basınç dayanımının, millî sınıflandırma sistemine hangi şekilde uyarlanacağını
da bildirebilir.
Not 3 - Bu Maddede basınç dayanımı ile ilgili olarak verilen şartların, özel şekillendirilmiş ve yardımcı kâgir
birimlere uygulanması zorunlu değildir.
5.3.5 Isıl davranış özellikleri (HD birimler)

İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kâgir birimlerin veya ısıl şartlara maruz elemanlarda
kullanılacak birimlerin ısıl davranışıyla ilgili bilgiyi, bütün şartlarda EN 1745'e uygun şekilde vermelidir.
Beyanda, çizelge, deney veya hesaplamadan hangisinin esas alındığı da beyan edilmelidir.
5.3.6 Dayanıklılık (HD birimler)

Kâgir birimin donma/çözülme dayanıklılık kategorisi, imalâtçı tarafından, birimin etkisiz, ılımlı ve şiddetli
etkiye maruz kâgir elemanlarda kullanımına göre beyan edilmelidir (Madde B.3).
F 0 - Etkisiz ortam,
F 1 - Ilımlı ortam,
F 2 - Şiddetli ortam.
Avrupa deney metodu oluşturuluncaya kadar, kâgir birimin donma /çözülme dayanıklılığı tasarlanan kullanım
yerinde geçerli hükümlere göre değerlendirilmeli ve beyan edilmelidir.
5.3.7 Su emme (HD birimler)
5.3.7.1 Dış elemanlarda kullanılacak birimler (HD birimler)

Dış elemanlarda kullanılacak ve yüzeyi açık hava şartlarına maruz kalacak kâgir birim teslimat partisinin su
emme değeri, imalâtçı tarafından beyan edilmelidir. Teslimat partisinden Ek A'da tarif edilen şekilde alınan
ve Ek C’de tarif edilen şekilde su emme deneyine tâbi tutulan belirli sayıda kâgir birimden elde edilen
ortalama su emme değeri, beyan edilen su emme değerinden daha yüksek olmamalıdır.
5.3.7.2 Rutubet geçirimsizlik tabakasında kullanılacak birimler (HD birimler)

Rutubet geçirimsizlik tabakasında kullanılacak kâgir birimlerin su emme değeri, imalâtçı tarafından beyan
edilmelidir. Teslimat partisinden Ek A'da tarif edilen şekilde alınan ve EN 772-7’de tarif edilen şekilde su
emme deneyine tâbi tutulan belirli sayıda kâgir birimden elde edilen ortalama su emme değeri, beyan edilen
su emme değerinden daha yüksek olmamalıdır.
Not - Su emme ve basınç dayanımı veya dayanıklılık arasında genel bir ilişki mevcut değildir.
5.3.8 Başlangıç su emme oranı (HD birimler)

İmalâtçı, piyasada bu özelliği ile ilgili olarak kullanılacak kâgir birim teslimat partisinin başlangıç su emme
oranını beyan etmelidir. Teslimat partisinden Ek A'da tarif edilen şekilde alınan ve EN 772-11’de tarif edilen
60 ± 2 saniye suya batırma metodu kullanılarak deneye tâbi tutulan belirli sayıda kâgir birimden elde edilen
ortalama başlangıç su emme oranı, beyan edilen başlangıç su emme oranından daha yüksek olmamalıdır.
16
5.3.9 Aktif eriyebilir tuz içeriği (HD birimler)

Kâgir birimin, tasarlanan kullanım yerinde sadece kısıtlı korumaya tâbi olması (ince sıva gibi) veya aktif
eriyebilir tuz ihtiva eden çevreye maruz kalması hâlinde, aktif eriyebilir tuzların içeriği, Çizelge 2’de verilen
kategoriler esas alınarak imalâtçı tarafından beyan edilmelidir. Teslimât partisinden Ek A’ya uygun şekilde
alınan numuneler üzerinde EN 772-5’e uygun şekilde tayin edilen suda eriyebilir tuzların içeriği, beyan edilen
aktif eriyebilir tuz içeriğinden daha fazla olmamalıdır.
Çizelge 1 - Aktif eriyebilir tuz içeriği kategorileri
Toplam % (en fazla)

Kategori
Na+ + K+ Mg2+
S0 Şart konulmamıştır Şart konulmamıştır
S1 0,17 0,08
S2 0,06 0,03
Not 1 - Mamulün tasarlanan kullanım yerinde, su işlemesine karşı tam korunmuş olması (uygun kalın sıva
tabakası, kaplama yapılması veya sandviç duvarın iç kanadında veya bina içi duvarlarında
kullanılması gibi) hâlinde, aktif eriyebilir tuz içeriği ile ilgili herhangi şart aranmaz (S 0).
Not 2 - Daha fazla bilgi için Madde B.4’e bakılmalıdır.
5.3.10 Rutubet hareketi (HD birimler)

Rutubet hareketi ile ilgili şart bulunan ülkelerde, rutubet hareketi, birimlerin kullanılacağı yerde geçerli
hükümlere göre değerlendirilmeli ve beyan edilmelidir.
5.3.11 Yangına tepki (HD birimler)

İmâlatçı, yangına maruz kalma ile ilgili şartlara tâbi elemanlarda kullanılması tasarlanan kâgir birimlerin
yangına tepki sınıflarını beyan etmelidir.
Kütle veya hacim oranı olarak (hangisi daha yüksek ise) en fazla % 1,0, düzgün dağılmış organik madde
ihtiva eden kâgir birimler için, deneye ihtiyaç duyulmaksızın Yangın Sınıfı A1 beyan edilebilir.
Kütle veya hacim oranı olarak (hangisi daha yüksek ise) % 1,0’den daha fazla, düzgün dağılmış organik
madde ihtiva eden kâgir birimler, EN 13501-1’e göre sınıflandırılmalı ve uygun yangına tepki sınıfı beyan
edilmelidir.
Not - 2000/605/EC sayılı kararla değişik 96/603/EC no’lu komisyon kararında, kütle veya hacim oranı olarak
(hangisi daha yüksek ise) en fazla % 1,0, düzgün dağılmış organik madde ihtiva eden yanmaz kâgir
birimlerin, deneye ihtiyaç duyulmaksızın Yangına Tepki Sınıfı A1’e dâhil olarak sınıflandırıldığına
dikkat edilmelidir.
5.3.12 Su buharı geçirgenliği (HD birimler)

İmalâtçı, dış elemanlarda kullanılması tasarlanan birimlerin su buharı geçirgenliği ile ilgili bilgiyi, EN 1745’te
verilen çizelgelerde yer alan su buharı difüzyon katsayısı yoluyla beyan etmelidir.
5.3.13 Bağ dayanımı (HD birimler)
5.3.13.1 Genel (HD birimler)

Taşıyıcı olma şartlarına maruz elemanlarda kullanılması tasarlanan kil kâgir birimlerin, harçla oluşturduğu
bağ dayanımı, EN 1052-3’e uygun olarak karakteristik başlangıç kayma dayanımı şeklinde beyan edilmelidir.
Beyan, aşağıdaki Madde 5.3.13.2’de verilen sabit değer esasına göre veya Madde 5.3.13.3’te tarif edilen
deney sonuçları esas alınarak yapılmalıdır. Imalâtçı, bağ dayanımının sabit değerden mi, yoksa deney
sonucundan mı elde edildiğini beyan etmelidir.
17
Not - Çoğu durumlarda sabit değer kullanmanın yeterli olacağı kabul edilir.
5.3.13.2 Sabit değer esasına göre beyan (HD birimler)

Madde 5.3.13.3’e göre deney yoluyla beyan yapılmamışsa, kâgir birimin harçla oluşturduğu başlangıç
karakteristik kayma dayanımı, EN 998-2, Ek C esas alınarak beyan edilebilir.
5.3.13.3 Deney esasına göre beyan (HD birimler)

Kâgir birimlerin, EN 998-2’de tarif edilen özel harç tipleriyle, karakteristik başlangıç kayma dayanımı,
teslimat partisinden Ek A’ya uygun şekilde alınan kâgir birim numuler kullanılarak EN 1052-3’e göre yapılan
deney esas alınarak beyan edilebilir. Karakteristik başlangıç kayma dayanımı, beyan değerinden daha küçük
olmamalıdır.
Not - Bağ dayanımı, harç, kâgir birim ve işçiliğe bağlıdır.
6 Kil kâgir birimlerin tanımı, kısa gösterilişi ve sınıflandırılması

6.1 Tanım ve kısa gösteriliş
6.1.1 LD birimler
Kil kâgir birimin tanımı ve kısa gösterilişinde en az aşağıda verilenler bulunmalıdır :
a) Bu standardın numarası ve yayım tarihi (TS EN 771-1:2005 şeklinde),
b) Kâgir birimin tipi (Madde 5.1),
c) Boyutlar ve toleranslar (ortalama değer) (Madde 5.2.1),
d) Brüt kuru birim hacim kütlesi ve toleranslar (Madde 5.2.3),
Piyasaya sürülen birimin kullanımı ile ilgili olarak, tanım ve kısa gösterilişte, aşağıda verilenler bulunmalıdır
e) Basınç dayanımı (Madde 5.2.4),

f) Konfigürasyon (Madde 5.2.2),
g) Toleranslar (aralık) (Madde 5.2.1),
h) Net kuru birim hacimkütlesi ve toleranslar (Madde 5.2.3),
i) Isıl özellikler (Madde 5.2.5),
j) Donma/çözülmeye direnç kategorisi ve esasları (Madde 5.2.6),
k) Aktif eriyebilir tuz kategorisi (Madde 5.2.8),
l) Nem hareketi ve esasları (Madde 5.2.9),
m) Yangına tepki (Madde 5.2.10),
n) Su buharı geçirgenliği (Madde 5.2.11),
o) Bağ dayanımı (Madde 5.2.12).
6.1.2 HD birimler
Kil kâgir birimin tanımı ve kısa gösterilişinde en az aşağıda verilenler bulunmalıdır :
a) Bu standardın numarası ve yayım tarihi (TS EN 771-1:2005 şeklinde),
b) Kâgir birimin tipi (Madde 5.1),
c) Boyutlar ve toleranslar (ortalama değer) (Madde 5.3.1),
d) Donma/çözülmeye direnç kategorisi ve esasları (Madde 5.3.6),
Piyasaya sürülen birimin kullanımı ile ilgili olarak, tanım ve kısa gösterilişte, aşağıda verilenler bulunmalıdır
e) Basınç dayanımı (Madde 5.3.4).

f) Konfigürasyon (Madde 5.3.2),
g) Toleranslar (aralık) (Madde 5.3.1),
h) Brüt ve net kuru birim hacim kütlesi ve toleransları (Madde 5.3.3),
i) Su emme (Madde 5.3.7),
j) Başlangıç su emme oranı (Madde 5.3.8),
k) Isıl özellikler (Madde 5.3.5),
l) Aktif eriyebilir tuz kategorisi (Madde 5.3.9),
m) Nem hareketi ve esasları (Madde 5.3.10),
n) Yangına tepki (Madde 5.3.11),
o) Su buharı geçirgenliği (Madde 5.3.12),
p) Bağ dayanımı (Madde 5.3.13).
18
6.2 Sınıflandırma
Kâgir birimlerin özelliklerini gösteren şartnamelerde, sadece bu standardın kapsamında olan tek özellikleri
esas alması ve ticarete engel teşkil etmemesi şartıyla uygun sınıflandırma sistemlerine atıfta bulunulabilir.
Bu atıf, bu standarda uygun imalât yaptığını iddia eden bütün imalâtçıların, gerekli durumlarda, mamul
özellikleriyle ilgili beyanda bulunma şartını kaldırmaz.
Not - Kullanılan mevcut sınıflandırma sistemlerine ait detay bilgi, bilgilendirme amaçlı millî ek’lerde verilebilir.
7 İşaretleme
Aşağıda verilen hususlar, ambalâjda, irsaliye ve teslim belgesinde, kâgir birimle birlikte verilen herhangi
belgede açık şekilde işaretlenmelidir :
a) İsim, ticarî unvan veya kâgir birim imalâtçısını tanıtıcı diğer ifadeler,
b) Kâgir birimleri tanıtıcı bilgi ve birimlerin tanım ve kısa gösterilişi ile ilgili ifadeler ,
Not - CE işareti ve etiketi için Ek ZA, Madde ZA.3 uygulanmalıdır. Madde ZA.3’te CE işareti ile birlikte
verilecek bilgilerin, bu maddede gerekli görülen bilgilerle aynı olması hâlinde, CE işareti ile birlikte yer
alan bilgilerle, bu madde gereklerinin sağlandığı kabul edilebilir.
8 Uygunluk değerlendirmesi
8.1 Genel
İmalâtçı, mamulünün bu standardda verilen özelliklere ve beyan edilen değerlere uygunluğunu aşağıda
verilenlerin her ikisini de uygulayarak göstermelidir:
Mamulün başlangıç tip deneylerine tâbi tutulması (Madde 8.2),
- Fabrika imalât kontrolu (Madde 8.3).
Başlangıç tip deneyleri hariç olmak üzere, bu standardda verilen deneylerden başka alternatif deney
metotları da kullanılabilir ve anlaşmazlık hâlinde bu alternatif deney metotları aşağıda verilenleri
sağlamalıdır :
a) Referans deney metodu ve alternatif deney metodu ile elde edilen sonuçlar arasındaki ilişki
gösterilebilmelidir.
b) Deney sonuçları arasındaki ilişkinin dayandığı bilgi muayene için mevcut olmalıdır.
8.2 Başlangıç tip deneyleri

Yeni tip mamul geliştirildiği zaman, bu mamul satışa sunulmadan önce, mamulün sağlanan mevcut
özelliklerinin bu standardda verilen özellikleri ve imalâtçı tarafından beyan edilen değerleri sağladığını
doğrulamak üzere uygun başlangıç tip deneyleri yapılmalıdır. Ham maddelerin kaynağında, bileşim
oranlarında, yapısında veya imalât işleminde, mamul özelliklerini değiştirebilecek şekilde önemli değişiklik
olması durumunda başlangıç tip deneyi tekrarlanmalıdır.
Not - CE işareti hükümlerini sağlamak için belirlenecek performans karakteristikleri, Çizelge ZA.1’de
verilmiştir.
Uygulanacak deneyler, aşağıda liste hâlinde verilenlerden, kullanımı plânlanan mamul tipi için imalâtçı
tarafından beyan edilene uygun özelliklerin tayini amacıyla, Çizelge A.1 veya Madde A.2’de tarif edilen
deneyler veya hesaplamalar olmalıdır :
- Boyutlar
- Döşeme yüzlerinin düzlükten ve düzlemsel paralellikten sapma toleransları dahil boyut toleransları,
- Konfigürasyon,
- Kuru birim hacim kütlesi ve toleranslar,
- Basınç dayanımı,
- Isıl özellikler,
- Donma/çözülme direnci,
- Su emme,
- Başlangıç su emme oranı,
- Aktif çözülebilir tuz içeriği,
- Nem hareketi,
- Yangına tepki,
- Bağ dayanımı.
19
Başlangıç tip deneyleri için numuneler Ek A'ya uygun şekilde alınmalıdır.
Başlangıç tip deneylerinin sonuçları kaydedilmelidir.
8.3 Fabrika imalât kontrolü
8.3.1 Genel
Fabrika imalât kontrol sistemi tesis edilmeli ve bu sistemle ilgili belgeler hazırlanmalıdır. Fabrika imalât
kontrol sistemi, piyasaya sürülen mamulün bu standarda ve imalâtçı tarafından beyan edilen değerlere
uygun olduğunu garanti altına almak üzere, mamulün dahilî kontrol işlemlerini kapsamalıdır.
Kategori 1’e dâhil kâgir birimler için fabrika imalât kontrol sistemi, beyan edilen basınç dayanımına % 95
güven seviyesi ile ulaşılmasına uygun ihtimalle tasarlanmış olmalıdır.
8.3.2 Ham maddeler

İmalâta giren ham maddelerin özellikleri ve bu maddelerin uygunluğunu teminat altına almak için yapılacak
işlemlerden uygun görülenleri kayda geçirilmelidir.
8.3.3 İmalât işlemi

Fabrikanın ve imalât işleminin ilgili özellikleri, donanım ve yapılmakta olan işin her ikisi için de uygunluk
kriterleri ile birlikte muayene kontrolleri ve deneylerin sıklığı da verilerek tarif edilmelidir. Kontroller
sonucunda tespit edilen değerlerin kriterlere uygun olmaması durumunda alınacak tedbirler de verilmelidir.
Tartı ve ölçü donanımlarının tamamı tahkik edilmeli ve tahkik işlemi, sıklığı ve kriter kayda geçirilmelidir.
8.3.4 İmalâtı tamamlanmış mamul deneyleri
1) Tamamlanmış mamul deneyleri

Fabrika imalât kontrol sisteminde, imalâtı tamamlanmış mamulün deneyleri için numune alma plânı ve
uygunluk kriterleri uygun şekilde yer almalıdır. Numune alma ve deney sonuçları kayda geçirilmelidir.
Numune alma ve deney sıklığı, mamullerin bu standardda verilen uygunluk kriterlerini ve kil kâgir birim
için beyan edilen değerleri sağlamasını garanti altına almayı temin edecek şekilde istatistik prensipleri
kullanılarak belirlenmelidir.
2) Deney donanımı
Deney sonuçları üzerinde etkili olan bütün deney donanımı kalibre edilmelidir. Kalibrasyon kriterleri
dokümanlarda verilmelidir.
8.3.5 İzlenebilirlik
İzlenebilirlik sistemleri, ham maddelerin kontrolü ve malzemelerin kullanımı dokümanlarda verilmelidir. İmal
edilmiş mamullerin stok kontrolü dokümanlarda verilmiş olmalıdır. Bu dokümanlar uygun olmayan mamullerin
tâbi tutulacağı işlemleri de kapsamalıdır.
20
Ek A
Başlangıç tip deneyleri ve teslim partilerinin bağımsız deneylere tâbi

tutulması için numune alma
A.1 Genel
Numune alma işlemi, başlangıç tip deneyi için ve mamul uygunluğunun, bağımsız deney teşkilatı tarafından
değerlendirilmesine gerek duyulduğu durumlarda uygulanır. Bağımsız deney teşkilatı tarafından yapılacak
deneyler için numune alınması esnasında bütün taraf temsilcilerinin hazır bulunmasına imkân tanınmalıdır.
Bu işlemle sadece imalâtçı tarafından beyan edilen özellikler değerlendirilmelidir.
Standarda uygunluğu belirlemek için gerekli sayıda kâgir birim, brüt hacmi en fazla 20 m3'e kadar olan
partiden alınmalıdır (Çizelge A.1).
Not - Bu standarda uygun olarak imâl edilen ve uygunluk kontrol işlemleri için üçüncü taraf kontrolüne tâbi
kil kâgir birimler, partilerin tesliminden sonra, normal şartlarda bağımsız deneylere tâbi tutulmaz.
A.2 Numune alma işlemi

Not - Normal şartlarda numune alma yöntemi, incelenecek mamul partisinin fizikî şekline bağlı olarak seçilir.
A.2.1 Rasgele numune alma

Mümkün olan her durumda, partide bulunan her kâgir birimin numune olarak seçilme şansının eşit olduğu
rasgele numune alma yöntemi kullanılmalıdır. Uygun sayıda kâgir birim, seçilen birimin kalitesine
bakılmaksızın yığının her yerinden rasgele alınır. Ancak nakliye esnasında hasara uğramış birimler numune
olarak alınmaz.
Not - Uygulamada, rasgele numune alma sadece, gevşek yığın teşkil eder şekilde (ambalajsız) nakledilen
veya inşaat kalıbı gibi bir zemin üzerinde, yerine döşenmeden önce çok sayıda küçük yığınlara ayrılmış
haldeki beton kâgir birimler için elverişlidir.
A.2.2 Temsilî numune alma
A.2.2.1 Genel
Kâgir birimlerin büyük yığın teşkil ettiği veya yığında sadece kısıtlı sayıda birime ulaşım imkânının olması
gibi, rasgele numune almanın uygun veya mümkün olmadığı yerlerde temsilî numune alma işlemi kullanılır.
A.2.2.2 Yığından numune alma

Mamul partisi, en az 6 adet aynı büyüklükte kısma ayrılır veya ayrıldığı farz edilir. Her kısımdan eşit sayıda
kil kâgir birim, gerekli sayıda numune elde edilecek şekilde, seçilen birimin kalitesine bakılmaksızın alınır.
Ancak nakliye esnasında hasara uğramış birimler numune olarak alınmaz.
Not 1 - Bazı yığın veya yığınlardan numune almak üzere, kâgir birimlere ulaşım yolu açmak için, yığının
bazı kısımlarının boşaltılması gerekebilir.
Not 2 - Aktif eriyebilir sülfat deneyi için numunenin yığından alınması tatmin edici olmayabilir, çünkü
yığındaki numunelerin zemin veya diğer kaynaklardan kirlenme tehlikesi vardır.
A.2.2.3 Paketler hâlinde ambalâjlanmış partiden numune alma

Mamul partisinden en az 6 paket rasgele seçilir. Paketlerde, bir bölüm veya bir sıranın ambalâjı açılır ve her
bölüm veya sıradan, 4 adetten fazla olmamak üzere eşit sayıda kâgir birim, gerekli sayıda numune elde
edilecek şekilde, seçilen birimin kalitesine bakılmaksızın paket içerisinden rasgele alınır. Ancak nakliye
esnasında hasara uğramış birimler numune olarak alınmaz.
21
A.2.3 Numune bölme

Birden fazla sayıda deneye kâgir birim sağlamak amacıyla numune alınmışsa, alınan kâgir birimlerin tümü bir
araya toplanır ve yığından rasgele kâgir birimler seçilerek numune yığını bölünür ve kâgir birim alt numune
grupları oluşturulur.
Deneyler için, Çizelge A.1 ve Çizelge A.2’de verilen gerekli tam numune sayısı, teslimat partisinden, Madde
A.2.2’de verilen metotlardan birisi kullanılarak rasgele şekilde alınmalıdır.
A.2.4 Deneyler için gerekli kâgir birim sayısı

Her deney için numune sayısı Çizelge A.1 ve Çizelge A.2'de verildiği gibi olmalıdır.
Çizelge A.1 - Deneyler için gerekli LD birim sayısı
Deney Her numune takımındaki kâgir

Özellik Madde No
metodu/metotları birim sayısı a)
Döşeme yüzlerinin
5.2.1.2.4 EN 772-20 3
düzlüğü
düzlemsel paralelliği 5.2.1.2.5 EN 772-16 3
Boyutlar 5.2.1 EN 772-16 10

EN 772-3, EN 772-9,
Konfigürasyon 5.2.2 10
EN 772-16
Brüt kuru birim hacim
5.2.3 EN 772-13 10
kütlesi
Net kuru birim hacim
5.2.3 EN 772-13 10
kütlesi
Basınç dayanımı 5.1 ve 5.2.4 EN 772-1 10
Isıl direnç 5.2.5 EN 1745 -
b) c)
Donma/çözülmeye direnç 5.2.6
b) c)
Nem hareketi 5.2.9
Aktif çözülebilir tuz içeriği 5.2.8 EN 772-5 10
Yangına tepki 5.2.10 EN 13501-1 -
Bağ dayanımı 5.2.12 EN 1052-3 27
a
Uygun görülmesi hâlinde deney işleminden zarar görmeyen kâgir birimler farklı deneylerde
kullanılabilir.
b
Deney, kâgir birimin tasarlanan kullanım yerinde geçerli hükümlere göre yapılır.
c
Deneye tâbi tutulacak numune sayısına, uygulanacak hükümlere göre karar verilir.
22
Çizelge A.2 - Deneyler için gerekli HD birim sayısı
Deney Her numune takımındaki kâgir

Özellik Madde No
metodu/metotları birim sayısı a)
5.2.1.2.4 EN 772-20 3
düzlüğü
düzlemsel paralelliği 5.2.1.2.5 EN 772-16 3
Boyutlar 5.3.1 EN 772-16 10

EN 772-3, EN 772-9,
Konfigürasyon 5.3.2 10
EN 772-16
Brüt kuru birim hacim
5.3.3 EN 772-13 10
kütlesi
Net kuru birim hacim
5.3.3 EN 772-13 10
kütlesi
Basınç dayanımı 5.1 ve 5.2.4 EN 772-1 10
Isıl direnç 5.3.5 EN 1745 -
b) c)
Donma/çözülmeye direnç 5.3.6
10
Ek C (dış elemanlar)
10
Su emme 5.3.7 EN 772-7 (rutubet
geçirimsizlik tabakası
birimleri)
Başlangıç su emme oranı 5.3.8 EN 772-11 10
b) c)
Nem hareketi 5.3.10
Aktif çözülebilir tuz içeriği 5.3.9 EN 772-5 10
Yangına tepki 5.3.11 EN 13501-1 -
Bağ dayanımı 5.3.13 EN 1052-3 27
a
Uygun görülmesi hâlinde deney işleminden zarar görmeyen kâgir birimler farklı deneylerde
kullanılabilir.
b
Deney, kâgir birimin tasarlanan kullanım yerinde geçerli hükümlere göre yapılır.
c
Deneye tâbi tutulacak numune sayısına, uygulanacak hükümlere göre karar verilir.
23
Ek B
(Bilgi için)
Ek bilgi
B.1 Kil kâgir birimlerin kullanılması

Kil kâgir birimlerin kullanım alanları oldukça geniş bir aralıkta değişim gösterir. Bu uygulamaların her birisine
ait performans seviyelerinin tanımlanması gerekir. Bazı uygulamalar gelenekselleşmiştir ve bunlar için
standardlarda verilen veya iyi uygulama için yerleşik kurallar mevcuttur. Bu kurallar genelde, iklim şartları,
bina yapım alışkanlıkları, temin edilebilen yerel malzemeler, bakım alışkanlıkları vb. nedenlerle yerel karakter
gösterirler. Diğer uygulamalar yeni ve alışılmamış olabilir ve bu durumda malzemeler ile uygulama için
performans seviyelerinin formülasyonu tasarımcının sorumluluğundadır.
Özel uygulamalar aşağıda verilmiştir :
- Yaygın bilinen kâgir

Yapıların dış ve iç kısımlarında kullanılan ve çekici görünüşe sahip olması beklenilmeyen kâgir. Bu kâgir
yük taşıyıcı nitelikte olabilir veya olmayabilir.
- Korunmuş kâgir
Su nüfuzuna karşı korunmuş kâgir. Bu kâgir, uygun sıva veya kaplama tabakası ile korunmuş dış
duvarlar, sandviç duvarların iç kanadı veya iç duvarları kapsar. Bu kâgir yük taşıyıcı nitelikte olabilir veya
olmayabilir.
- Kaba/ince sıvalı kâgir

Dış veya iç kısımlarda kullanılan kaba/ince sıva yapılmış kâgir. Bu kâgir yük taşıyıcı nitelikte olabilir veya
olmayabilir.
- Isı yalıtımlı kâgir

Isı yalıtımına, dıştan fonksiyonla önemli katkı sağlayan kâgir. Bu kâgir esas olarak yoğun delikli kil kâgir
birimler ihtiva eder. Bu kâgir yük taşıyıcı nitelikte olabilir veya olmayabilir.
- Kaplama kâgiri
Dış ve iç kısımlarda, görünüşü çekici hâle getirmek için kullanılan kâgir. Bu kâgir, görünüşü cazip kâgir
birimler ile standard işçilik ve kâgir birim tipine uygun düzgün görünüşlü harç derzi ile inşa edilir. Bu kâgir
yük taşıyıcı nitelikte olabilir veya olmayabilir.
- İnşaat mühendisliği işlerinde kullanılacak kâgir

Drenaj işleri, zemin dayanma duvarları vb. gibi inşaat mühendisliği işlerinde kullanılacak kâgir. Bu kâgirde
bazen, dayanıklılık ve basınç dayanımı yüksek seviyede ve su emmesi düşük seviyede olan kâgir birimler
kullanılır.
- Taşıyıcı (yapısal) kâgir

Dış ve iç kısımlarda, kendi ağırlığı dışında yük taşıyıcı olarak kullanılan kâgir. Bu ifade genelde, kâgir
yapısal tasarımının uygun kalifiye eleman tarafından yapıldığı durumlarda kullanılır. Taşıyıcı kâgir,
kaplama, yaygın bilinen, sıvalı veya inşaat mühendisliği işlerinde kullanılan türden olabilir. Bu tür kâgir
depreme dayanıklı da olabilir.
Yukarıda açıklanan uygulamalarla bağlantılı olarak kâgir, aşağıda verilen performanslara da sahip olabilir:
- Yangına tepki,
- Ses yalıtımı,
- Isı yalıtımı.
Gerek duyulursa ilâve şartlar da konulabilir.
Kâgir birimler, yapının yapısal ve işletme esnasındaki bütünlüğünün sağlanması için yerel çevre etkilerine
direnç göstermeye yeterli dayanıklılıkta olmalıdır.
24
B.2 Dayanıklılık
Hizmet verme süresi boyunca kâgir yapıda yeterli seviyede dayanıklılık sağlamak üzere kâgir birimlerin
özelliklerini ve kullanımını kapsayan, mimarî tasarım ve işçilikle ilgili Avrupa Uygulama Kodları (kuralları)
henüz hazırlanmamıştır.
Bu kodlar yürürlüğe girinceye kadar, çevreden kaynaklanan etki derecesi ve suya doygun hâle gelme
tehlikesini de içeren, kullanım şartlarında dona dayanıklılık ve eriyebilir tuz muhtevası bakımından, bu
özellikler için belirlenmiş sınıfların gösterildiği bu ek, standarda ilâve edilmiştir.
B.3 Donma/çözülme etkisine dayanıklılık
B.3.1 Genel
Bir kil yapı elemanı için belirlenen kâgir birimin donma/çözülme etkisine karşı direnç seviyesinin
seçilmesinde, kâgir birimin maruz kalacağı etki derecesinin, kâgir yapının suya doygun hâle gelmesini
önleyici koruma da dikkate alınarak belirlenmesi gerekir.
Çevresel etki derecesi (şiddetli, ılımlı ve etkili olmayan), kâgirin yüksek su muhtevasında, yerel iklim şartları
ve/veya yapı tasarımı nedeniyle sık sık donma-çözülme döngülerine maruz kalma tehlikesinin derecesini
ihtiva eder. Çevresel etki değerlendirmesinde dikkate alınan faktörler, sıcaklık ve nem şartları ve bunlara ek
olarak bazı zararlı maddelerden oluşur. Değerlendirmede, yerel ve geleneksel tecrübenin kullanılması
gereklidir.
Muhtemel yüzey kaplamasının (sıva, boya gibi) etkileri, değerlendirmede dikkate alınmalıdır. Özellikle, tipik
sıcaklık etkisine sahip kıyı iklimlerindeki ince tabakalı kaplamalarda, yapının daha titiz şartlara sahip olması
hâlinde bu değerlendirme önemlidir.
Aşağıda verilen örnekler, uygun malzeme seçiminde kullanıcıya yardımcı olmak amacıyladır. Bu örnekler
zorunlu uygulamalar değildir.
B.3.2 Şiddetli ortam şartlarına maruz kâgir yapılar

Aşağıda şiddetli etkiye maruz kâgir ve kâgir yapı elemanlarına ait örnekler verilmiştir :
- Doygun şekilde, yüksek donma tehlikesine sahip tabii zemin seviyesine yakın sıvasız kâgir (iki
tabaka yukarı ve aşağı),
- Doygun şekilde, yüksek donma tehlikesine sahip sıvasız parapetler. Örnek olarak; etkili
harpuşta yapılmamış parapetler,
- Doygun şekilde, yüksek donma tehlikesine sahip sıvasız dış bacalar,
- Donma şartlarının meydana gelebileceği alanlardaki küpeşte, harpuşta ve eşikler,
- Doygun şekilde, yüksek donma tehlikesine sahip, açıkta duran ihata ve perde duvarları. Örnek
olarak koruyucu harpuşta yapılmamış duvar,
- Doygun şekilde, yüksek donma tehlikesine sahip istinat duvarları. Örnek olarak; etkili
harpuşta yapılmamış, yüzeyinde su yalıtımı veya koruma yapılmamış duvarlar,
B.3.3 Ilımlı ortam şartlarına maruz kâgir yapılar

Kâgir yapının suya doygun hâle gelmesinin, aşağıda verilen uygun tedbirler alınarak önlendiği yapılar:
- Duvar tepesine askılı çatı veya harpuşta ile yapılan çıkıntılar,
- Damlalıklı denizlikler,
- Duvarların üst yüzü ve tabanındaki yalıtım tabakaları,
B.3.4 Etkili olmayan ortam şartlarına maruz kâgir yapılar:

Etkili olmayan iklim şartlarına maruz kâgir yapı veya kâgir yapı elemanlarına, aşağıdaki örnekler verilmiştir:
- Ortam şartlarına bağlı olarak, uygun seviyede koruma sağlanmış dış duvarlardaki kâgir.
Avrupa’nın bazı bölgelerinde, kalın bir sıvanın bu tür bir koruma sağladığı tecrübelerle görülmüştür.
Donmanın, ıslanma ile birlikte meydana gelme tehlikesinin bulunduğu hallerde koruma, geçirimsiz
kaplama yapılması yoluyla sağlanmalıdır.
- Dahili duvarlar ve sandviç duvarların iç duvar kanadı.

25
B.4 Harç ve sıvalardaki sülfat etkisi

Kâgir harcındaki sülfat etkisine, esas olarak, çözelti halindeki sülfat ve portland çimentosunun bileşeni olan
trikalsiyum alüminat (C3A) arasında meydana gelen reaksiyon sonucunda kalsiyum sülfoalüminat (veya
etringiç) oluşması neden olur. Bu reaksiyon sadece, normal portland çimentosundaki C3A içeriğinin belirli
seviyede olması hâlinde meydana gelir. Tehlike, C3A içeriğinin sınırlandığı sülfata dayanıklı portland çimento
kullanılmasıyla büyük ölçüde azaltılabilir.
Sülfat etkisi sadece, kâgir içerisine önemli miktarda su hareketi olması durumunda meydana gelir. Tek
başına su difüzyonu, harç içerisindeki hidrate olmuş çimentoya, yeterli miktarda sülfat taşımaya yeterli
olmaz. Su hareketi, geçirimsizlik (yalıtım) tabakası bulunmayan, açıkta duran duvarlar veya kil kâgir
birimlerden eşik altı gibi yerlerde, suyun yer çekimi etkisiyle kâgir içerisinden sızması yoluyla gerçekleşebilir.
Su hareketi, toprağa dayanan yüzeyine yalıtım tabakası uygulanmamış istinat duvarı veya yer seviyesi ve
yalıtım tabakası arasındaki dış duvarlar gibi yapılarda buharlaşma ve kapiler su emme yoluyla da meydana
gelebilir.
Kil kâgir birimlerin , uygun sınıfta harçla birlikte, suda eriyebilir sülfat muhtevası seviyesi ile ile ilgili sınır şartı
karmaşık bir husustur, bu konuda millî tasarım kuralları uygulanabilir.
Dona dayanıklılıkla ilgili olarak, suya doygun hâle gelme tehlikesi için, bu ekte verilen çevre sınıfları
kullanılabilir.
Madde 5.2.8’de verilen aktif eriyebilir tuz muhtevası kategorisinin beyan edilme gereği, özel kullanım
şartlarında, kâgir birimlerde, harç ve sıvada (varsa) hasar meydana gelmemesini teminat altına almak içindir.
Çizelge 1’de verilen üç kategori, kullanım şartlarında, suda eriyebilir sülfat (sodyum, potasyum ve
magnezyum) içeriğinin en yüksek değerine göre belirlenmiştir. Kullanım şartlarında, doygun hâle gelme
tehlikesinin, kâgirin bina tasarımındaki tedbirlerle korunmuş şekilde maruz kaldığı ve uzun sürede doygun
hâle gelmesi beklenen (normal portland çimentosu ile yapılan harçta S2 veya kâgir harcı veya sıva altı
kaplamasında sülfata dayanıklı çimento kullanılması hâlinde S1), normal hava şartlarından (S1), tamamen
kuru şartlara (S0) kadar değişim gösterir. İlâve olarak, eriyebilir sülfatları özellikle magnezyum sülfat, kâgir
birimin bünyesinde hasara neden olabilir. Bu etki bazen “kripto çiçeklenme” olarak bilinir ve bu nedenle
magnezyum sülfatla ilgili olarak ayrı bir şart konulabilir.
Su işlemesine karşı tam olarak korunmuş kâgirler için S0 kategorisi uygun kabul edilir. Bunun anlamı, aktif
çözünebilir tuz muhtevası ile ilgili herhangi bir şartın bulunmamasıdır.
B.5 Çiçeklenme ve lekelenme

Bir binadaki çiçeklenme görüntüsü, ıslak kâgirin kuruması sonucunda oluşur. Bu görüntü, yapım esnasındaki
aşırı ıslanma veya yetersiz koruma ve tasarımdaki yetersizlikler nedeniyle, yapımı tamamlanmış yapı
elemanlarına suyun girmesi sonucu meydana gelebilir. Ek olarak harçta veya kâgirin temas hâlinde
bulunduğu betonda mevcut eriyebilir malzemeler, uygulamada gözlenen lekelenme ve çiçeklenme miktarını
artırıcı yönde katkıda bulunabilir.
B.6 Kaplama kâgirinde kullanılacak kil birimlerin görünüşüyle ilgili genel kılavuz
Kâgir birimlerin görünüşü ve değerlendirilmesine, satış sözleşmesinde yer verilmelidir. Kâgir birimlerle ilgili
olarak konulacak şartların, kullanım yerine ve kâgir birimin öz niteliklerine göre (yaygın bilinen kâgir birim
veya el yapımı kâgir birim gibi) değişkenlik göstereceği dikkate alınmalıdır. Genel olarak, derin veya geniş
çatlaklara, kenar ve köşelerdeki hasarlara, kabarcıklara ve büyük kireç parçacıklarına dikkat edilmelidir.
26
Ek C
Su emme tayini
Deneye tâbi tutulacak 10 adet kâgir birim, (105 ± 5) °C sıcaklıktaki etüvde, sabit kütleye ulaşıncaya kadar
kurutulur. Numuneler tartılır ve kuru kütleleri kaydedilir, md . 24 saatten az olmayan aralıklarla art arda
yapılan iki tartım arasındaki farkın, toplam numune kütlesinin % 0,2’sinden daha az olması hâlinde sabit
kütleye ulaşıldığı kabul edilir. Numune tartılmadan önce oda sıcaklığına kadar soğuyuncaya dek bekletilir.
Kâgir birimler, oda sıcaklığında su dolu bir kap içerisine yerleştirilir. Kâgir birimlerin bütün yüzlerinin su ile
temas etmesini sağlamak için birimler, aralık verdirici olarak kullanılan küçük takozlar üzerine oturtulur.
Birimler su içerisinde 24 saat bekletilir, daha sonra sudan çıkartılır ve yüzeylerindeki serbest su nemli bez
veya süngerle kurulanır.
Doygun hâle getirilmiş numuneler tartılır ve kütleleri kaydedilir, mw.
Her bir kâgir birimin su emmesi, aşağıda verilen bağıntı kullanılarak hesaplanır ve en yakın % 1’e
yuvarlatılarak kaydedilir:
m w − md
W m= x100 (%)
md
Numune takımının ortalama su emmesi hesaplanır ve en yakın % 1’e yuvarlatılarak kaydedilir.
27
Ek MA
(Bilgi için)
Tuğlalar (kil kagir birimler) için millî sınıflandırma

Not : Bu ekteki gruplandırma, Türkiye’de imal edilmekte olan tuğla boyutları esas alınarak yapılmış olup
tavsiye niteliğindedir. Tuğlalar için en önemli özellikler olan anma boyutları, hacim kütleleri,
mukavemet değerleri, tolerans değerleri çizelgeler halinde verilmiştir. Bu gruplandırma imalâtçı,
kullanıcı, şartname hazırlayıcı için kılavuz niteliğindedir.
1) Yatay delikli tuğlalar (kil kagir birimler)
Tuğlaların boyutları :
Çizelge D.1 - Yatay delikli (kil kagir birimlerin) tuğlaların anma boyutları (mm)
Sıra Semboller Anma boyutları (mm)

No Normal tuğla Uzunluk Genişlik Yükseklik
boyutuna göre (l) (e) (h)
1 NT 190 90 50
2 1,7 NT 190 90 85
3 2,2 NT 190 115 85
4 3,4 NT 240 145 85
5 3,6 NT 190 190 85
6 4,4 NT 240 190 85
7 5,5 NT 240 145 135
8 5,7 NT 190 190 135
9 6,6 NT 240 175 135
10 7,1 NT 240 190 135
11 7,2 NT 190 240 135
12 7,8 NT 190 190 185
13 8,7 NT 290 190 135
14 8,9 NT 240 240 135
15 9,3 NT 240 250 135
16 9,7 NT 240 190 185
17 11,0 NT 290 175 185
18 11,7 NT 390 190 135
19 12,2 NT 240 240 185
20 12,7 NT 240 250 185
21 14,8 NT 240 290 185
22 10,0 NT 290 240 185
23 18,2 NT 290 290 185
24 18,7 NT 240 290 235
25 19,1 NT 290 240 235
26 19,9 NT 290 250 235
27 23,1 NT 290 290 235
28 24,5 NT 390 290 185
29 25,7 NT 390 240 235
30 31,1 NT 390 290 235
31 32,3 NT 490 240 235
32 39,1 NT 490 290 235
33 41,8 NT 390 390 235
34 39,7 NT 200 200 85
35 9,4 NT 200 200 200
36 6,3 NT 200 200 135
37 9,8 NT 250 250 135
38 14,6 NT 200 250 200
39 18,3 NT 250 250 250
28
Çizelge D.2 - Yatay delikli (kil kagir birimlerin) tuğlaların anma boyutlarının sınır değerleri ve bu değerler
arasında kabul edilebilecek farklar (mm)
Anma Sınır değerler Boyutlarda kabul edilebilecek en büyük fark

(mm)
boyutu En büyük En küçük
(mm) (mm) (mm)
50 52 48 3
85 88 82 5
90 93 86 6
115 118 110 6
135 138 130 7
145 148 139 7
175 178 168 8
185 188 178 8
190 193 181 8
235 239 225 9
240 244 229 9
250 254 245 9
290 294 279 10
390 395 379 11
490 496 480 12
Brüt kuru birim hacim kütlesi :
Çizelge D.3 - Yatay delikli (kil kagir birimlerin) tuğlaların sınıflarına göre brüt kuru birim hacim kütleleri.
Brüt kuru hacim kütle değerleri kg/m³

Tuğla sınıfı
En çok En az
1,0 1000 901
0,9 900 801
0,8 800 701
0,7 700 601
0,6 600 501
Basınç dayanımı :
Çizelge D.4 - Yatay delikli (kil kagir birimlerin) tuğlaların basınç dayanımları
Tuğla sınıfı Basınç dayanımı N/mm2 (kgf/cm2)

Aritmetik ortalama En küçük değer
En az
( 7,5 ) 7,5 ( 75 ) 6,0 ( 60 )
( 5,0 ) 5,0 ( 50 ) 4,0 ( 40 )
( 2,5 ) 2,5 ( 25 ) 2,0 ( 20 )
29
2) Düşey delikli hafif tuğlalar ( kil kagir birimler )
Tuğlaların boyutları
Çizelge D.5 - < AB > Sınıfı düşey delikli hafif tuğlaların (kil kagir birimlerin) anma boyutları (mm)
Sıra Semboller Anma boyutlar (mm)

1 2,7 NT 190 90 135
2 5,7 NT 190 190 135
3 7,2 NT 190 240 135
4 7,6 NT 240 115 235
5 7,8 NT 190 190 185
6 8,7 NT 290 190 135
7 9,6 NT 240 145 235
8 11,5 NT 240 175 235
9 11,7 NT 390 190 135
10 11,9 NT 290 190 185
11 12,5 NT 190 240 235
12 12,5 NT 240 190 235
13 15,0 NT 290 240 185
14 15,1 NT 290 190 235
15 15,8 NT 240 240 235
16 16,5 NT 240 250 235
17 19,2 NT 290 240 235
18 19,8 NT 240 300 235
19 24.0 NT 240 365 235
20 25,7 NT 390 240 235
21 32,3 NT 490 240 235
Çizelge D.6 - < W > Sınıfı düşey delikli hafif tuğlaların (kil kagir birimlerin) anma boyutları (mm)

No Normal tuğla boyutuna göre Uzunluk Genişlik Yükseklik
(l) (e) (h)
1 7,6 NT 240 115 235
2 9,6 NT 240 145 235
3 11,5 NT 240 175 235
4 15,1 NT 290 190 235
5 15,8 NT 240 240 235
6 16,5 NT 240 250 235
7 19,1 NT 290 240 235
8 19,8 NT 240 300 235
9 24.0 NT 240 365 235
10 25,7 NT 390 240 235
11 32,3 NT 490 250 235
Toleranslar :
30
Çizelge D.7 - Düşey delikli hafif tuğlaların (kil kagir birimlerin) anma boyutlarının sınır değerleri ve bu
değerler arasında kabul edilebilecek farklar (mm)
Anma Sınır değerler

Boyutlarda kabul edilebilecek en büyük farklar
boyutu En büyük En küçük (mm)
(mm) (mm) (mm)
85 88 82 5
90 93 86 6
115 118 110 6
135 138 130 7
145 148 139 7
175 178 168 8
185 188 174 8
190 193 178 8
235 239 225 9
240 244 229 9
250 254 245 9
290 294 279 10
300 308 290 11
365 373 355 11
390 395 379 11
490 496 480 12
Brüt kuru birim hacim kütlesi :
Çizelge D.8 - Düşey delikli hafif tuğlaların (kil kagir birimlerin) ( W sınıfı) brüt kuru birim hacim kütleleri ve
basınç dayanımlarına göre sınıf ve tipleri
Tuğlanın Basınç dayanımı Brüt kuru birim hacim Tuğlanın

kütlesi sembolü
Sınıfı Tipi Aritmetik En küçük değer En fazla En az
ortalama
En az N/mm2
N/mm2 (Kgf/cm2)
(Kgf/cm2)
I 3,0 ( 30 ) 2,4 ( 24 ) 0,7/30
0,7 II 4,0 ( 40 ) 3,2 ( 32 ) 700 601 0,7/40
I 4,0 ( 40 ) 3,2 ( 32 ) 0,8/40
0,8 II 5,0 ( 50 ) 4,0 ( 40 ) 800 701 0,8/50
I 5,0 ( 50 ) 4,0 ( 40 ) 0,9/50
0,9 II 6,0 ( 60 ) 4,8 ( 48 ) 900 801 0,9/60
I 6,5 ( 65 ) 5,2 ( 52 ) 1,0/65
1,0 II 80 ( 80 ) 6,4 ( 64 ) 1000 901 1,0/80
31
Çizelge D.9 - Düşey delikli hafif tuğlaların (kil kagir birimlerin) ( W sınıfı) anma boyutuna göre en az delik
sırası sayısı
Anma boyutu Delik sıra sayısı

(mm) (en az)
115 5
145 7
175 8
190 9
240 11
250 11
300 13
365 16
3 ) Yüksek yoğunluklu tuğlalar ( kil kagir birimler )
Tuğlaların boyutları :
Çizelge D.10 - Düşey delikli tuğlaların (kil kagir birimlerin) anma boyutları (mm) (HD birimler)

1 NT 190 90 50
2 1,7 NT 190 90 85
3 2,7 NT 190 90 135
4 3,6 NT 190 190 85
5 5,7 NT 190 190 135
6 7,2 NT 190 240 135
7 7,8 NT 190 190 185
8 8,7 NT 290 190 135
9 11,7 NT 390 190 135
10 12,2 NT 240 240 185
11 15,0 NT 290 240 185
12 15,1 NT 290 190 235
13 16,5 NT 390 190 190
14 18,2 NT 290 290 185
15 19,1 NT 290 240 235
16 20,4 NT 390 190 235
17 23,1 NT 290 290 235
18 24,5 NT 390 290 185
19 25,7 NT 390 240 235
20 31,1 NT 390 290 235
21 32,3 NT 490 240 235
22 39,1 NT 490 290 235
23 41,8 NT 390 390 235
32
Toleranslar :
Çizelge D.11 - Düşey delikli tuğlaların (kil kagir birimlerin) anma boyutlarının sınır değerleri ve bu değerler
arasında kabul edilebilecek farklar (mm)
Anma Sınır değerler Boyutlarda kabul edilebilecek en büyük fark

(mm)
boyutu En büyük En küçük
(mm) (mm) (mm)
50 52 48 3
85 88 82 5
90 93 86 6
135 138 130 7
185 188 178 8
190 193 181 8
235 239 225 9
240 244 229 10
290 294 10 10
390 395 379 11
490 496 480 12
Çizelge D.12 - Düşey delikli tuğlaların (kil kagir birimlerin) birim hacim kütleleri ve basınç dayanımı değerleri
Birim hacim kütlesi

Basınç dayanımı
kg/m3
Tuğla tipi Aritmetik En küçük
ortalama değer En büyük En
N/mm2 N/mm2 küçük
(kgf/cm2) (kgf/cm2
24,0 (240) 19,0 (190)
3 18,0 (180) 14,5 (145) 2000 1801
2000 kg/m
12,0 (120) 9,5 ( 95 )
22,0 (220) 17,5 (175)
18,0 (180) 12,0 (120) 1800 1601
1800 kg/m3
10,0 (100) 8,0 ( 80 )
22,0 (220) 17,5 (175)
15,0 (150) 12,0 (120) 1600 1401
1600 kg/m3
10,0 (100) 8,0 ( 80 )
20,0 (200) 16,0 (160)
12,0 (120) 9,5 (95) 1400 1201
1400 kg/m3
8,0 (80) 6,5 ( 65 )
15,0 (150) 12,0 (120)
10,0 (100) 8,0 (80) 1200 1001
1200 kg/m3
6,0 (60) 4,5 (45)
33
4 ) Döşeme dolgu tuğlaları (kil kagir birimler)

a ) Düz döşeme dolgu tuğlaları (kil kagir birimleri)
Çizelge D.13 - Düz döşeme dolgu tuğlalarının (kil kagir birimlerin) boyut ve toleransları (mm)
Uzunluk Genişlik Yükseklik

(l) (b) (d)
Toleranslar + %0
- %5
125
150
300 175
350 200
200 400 225
250 450 250
300 500 275
550 300
325
350
Çizelge D.14 - Döşeme dolgu tuğlalarının (kil kagir birimlerin) birim hacim kütleleri
Döşeme dolgu tuğlası tipi Birim hacim kütlesi (kg/m3)

Her biri en çok Ortalama en
çok
Hafif (H) 1000 900
Çok hafif (ÇH) 700 600
Çizelge D.15 - Döşeme dolgu tuğlalarının(kil kagir birimlerin) kırılma yükleri
Kırılma yükü N (kgf)

Tuğla uzunluğu
Tuğla tipi (l) Her biri Ortalama
mm (en az)
(en az)
200 190 (1900) 240 (2400)

Hafif (H) 250 240 (2400) 300 (3000)
300 290 (2900) 360 (3600)
200 125 (1250) 160 (1600)

Çok hafif (ÇH) 250 160 (1600) 200 (2000)
300 190 (1900) 240 (2400)
34
b) Kulaklı döşeme dolgu tuğlaları (kil kagir birimleri)
Çizelge D.16 - Kulaklı döşeme dolgu tuğlalarının (kil kagir birimlerin) boyut ve toleransları (mm)
Uzunluk Genişlik Yükseklik Kulak çıkıntısı genişliği (a)

(l) (b) (d) b = 300 b = 400 b = 500
a a a
Tolerans +%0 Tolerans + %3
- %5 -
125
150 50 50
175 50
200 300 200
250 400 225 60
300 500 250
275
300 60
325 60 75
350
5) Harman tuğlaları (kil kagir birimleri)
Çizelge D.17 - Biçim ve basınç dayanımlarına göre harman tuğla (kil kagir birim) sınıfları
Ortalama hacim Ortalama basınç Basınç dayanımı

kütlesi dayanımı (en az)
Sınıflar (en fazla) (en az) N /mm2
kg/dm3 N/mm2 (kgf/cm2)
(kgf/cm2)
Orta dayanımlı 5,0 (50) 4,0 (40)
Dolu harman
tuğlası Az dayanımlı 3,0 (30) 2,5 (25)
Orta dayanımlı 1,40 5,0 (50) 4,0 (40)
Delikli harman
tuğlası Az dayanımlı 1,40 3,0 (30) 2,5 (25)
35
Çizelge – 18 Harman tuğlasının(kil kagir birimin) boyutları
Boyutlar Toleranslar
Uzunluk (b) 190 +6

- 13
+4
Genişlik (a) 90
-5
+3
Yükseklik (h) 50
-2
36
Ek ZA
(Bilgi için)
Bu standardın, Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği hükümleri ile

ilişkili olan maddeleri
ZA.1 Kapsam ve ilgili özellik maddeleri

Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliğinin M 116 no’lu “Kâgir ve kâgirle ilgili
mamuller” talimatına göre CEN tarafından hazırlanmıştır.
Bu standardın, bu ekte gösterilen maddeleri, Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinde (89/106/EEC)
verilen talimat şartlarını sağlamaktadır.
Bu maddelere uygunluk, bu ek kapsamında olan mamullerin, bu ekte gösterilen, tasarlanmış kullanım

amacına uygun olduğu ön kabulünü doğurur ; CE işareti ile birlikte verilen bilgiye atıf yapılmalıdır.
UYARI: Tasarlanan kullanıma uygunluğu etkilemeyen diğer şartnameler ve Avrupa Birliğinin diğer
yönetmelikleri, bu ek kapsamında olan yapı mamullerine uygulanabilir.
Not- Bu standard kapsamındaki tehlikeli maddelerle ilgili özel Madde hükümlerine ek olarak, standard
kapsamındaki mamullere uygulanabilecek diğer şartlar da bulunabilir (Örnek olarak, Uyarlanmış
Avrupa yasaları ve millî kanunlar, tüzükler ve kararnameler). Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri
Yönetmeliği hükümlerini yerine getirmek için, uygulandığı yerde ve zamanda, bu şartların da
sağlanması gerekli olabilir. (Not-Tehlikeli maddelerle ilgili bilgilendirici veri tabanı, EUROPA internet
sitesinin yapı sayfasından elde edilebilir (Bu sayfaya http://europa.eu.int adresi ile ulaşılabilir).
Bu ekte, Çizelge ZA.1.1 ve Çizelge ZA.1.2’de gösterilen kullanım yerleri için tasarlanan kil kâgir birimlere
konulacak CE işareti ile ilgili şartlar tesis edilmiştir.
Bu ekin kapsamı, Çizelge ZA.1.1 ve Çizelge ZA.1.2’de verilmiştir.
37
Çizelge ZA.1.1- LD Birimler için kapsam ve ilgili madde numaraları
Mamul : Bu standarda, Madde 1 kapsamında olan LD birimler

Kullanım yeri : Bu Standard kapsamında olan kâgir duvarlar, kolonlar ve bölme duvarlarında
Özellikle ilgili olarak bu Seviyeler veya Notlar
Gerekli özellikler
standarddaki maddeler sınıflar
2
Boyutlar ve boyut toleransları Madde 5.2.1.1 Boyutlar Beyan değerleri, N/mm
(taşıyıcı olma şartlarına sahip biriminde ve tolerans
Madde 5.2.1.2 Boyut toleransları Yok kategorisi
elemanlarda kullanılması
tasarlanan kâgir birimler için)
Konfigürasyon (taşıyıcı olma Madde 5.2.2 Konfigurasyon Konfigürasyonun şekille
şartlarına sahip elemanlarda gösterilerek veya tarif
Yok edilerek beyanı
kullanılması tasarlanan kâgir
birimler için)
2
Madde 5.2.4 Basınç dayanımı Beyan değeri, N/mm
Basınç dayanımı (yük taşıyıcı
biriminde (yük doğrultusu
olma şartlarına tâbi elemanlarda Yok
ve birim kategorisi de
kullanılacak birimler için)
gösterilerek)
Boyut kararlılığı (yük taşıyıcı Madde 5.2.9 Rutubet hareketi Rutubet hareketinin beyan
olma şartlarına tâbi elemanlarda Yok değeri, mm/m biriminde
Bağ dayanımı (yük taşıyıcı olma Madde 5.2.12 Bağ dayanımı Sabit değer; veya başlangıç
şartlarına tâbi elemanlarda Yok kayma dayanımının beyan
2
kullanılacak birimler için) değeri, N/mm biriminde
Aktif eriyebilir tuz muhtevası Madde 5.2.8 Aktif eriyebilir tuz S0, S1, S2 teknik sınıfları
(yük taşıyıcı olma şartlarına tâbi muhtevası esas alınarak beyan edilen
Yok suda eriyebilir tuz
elemanlarda kullanılacak birimler
için) muhtevası değeri
Yangına tepki (yangına tepki Madde 5.2.10 Yangına direnç Beyan edilen yangına tepki
şarlarına tâbi elemanlarda Yok Sınıf A1 den F’ye kadar
Su emme (Rutubet geçirimsizlik Madde 5.2.7 Su emme
tabakalarında veya açık yüzeyli “Açık şekilde bırakılmamalı”
Yok ifadesinin beyanı
dış elemanlarda kullanılacak
birimler için)
Su buharı geçirgenliği (Dış Madde 5.2.11 Su buharı Beyan değeri (Çizelge
elemanlarda kullanılacak birimler geçirgenliği Yok hâlinde verilen su buharı
için) difüzyon katsayısı)
Doğrudan havadan kaynaklanan Madde 5.2.3.1 Birim hacim kütlesi Brüt birim hacim kütlesinin
3
sese karşı izolasyon(uç beyan edilen değeri, kg/m
şartlarında) /[Birim hacim kütlesi biriminde ve tolerans
ve biçim] (akustik şartlara tâbi kategorisi, ve
Yok
elemanlarda kullanılacak birimler Madde 5.2.2 Biçim
için) Şekille veya tarif edilerek
Madde 5.2.1 Boyutlar ve beyan edilen biçim
toleranslar
Madde 5.2.5 Isıl özellikler Beyan edilen ısıl direnç, m2
Isıl direnç / [Birim hacim kütlesi K/W biriminde, veya
ve biçim] (ısıl şartlara tâbi eşdeğer ısıl iletkenlik,
Yok
elemanlarda kullanılacak birimler W/m.K biriminde ve
için) kullanılan değerlendirme
yöntemi.
Donma / çözülmeye karşı direnç Madde 5.2.6.1 Donma/çözülme “Açık şekilde bırakılmamalı”
direnci Yok ifadesinin beyanı veya
beyan değeri (1)
Tehlikeli maddeler Madde ZA.1 Yukarıdaki not Madde ZA.3’e göre
Yok (Sondan bir önceki
paragraF)
(1) Kullanılan değerlendirme metodunda önerildiği gibi.
38
Çizelge ZA.1.2- HD Birimler için kapsam ve ilgili madde numaraları
Mamul : Bu standarda, Madde 1 kapsamında olan HD birimler

Kullanım yeri : Bu Standard kapsamında olan kâgir duvarlar, kolonlar ve bölme duvarlarında
Özellikle ilgili olarak bu Seviyeler veya Notlar
Gerekli özellikler
standarddaki maddeler sınıflar
2
Boyutlar ve boyut toleransları Madde 5.3.1.1 Boyutlar Beyan değerleri, N/mm
(taşıyıcı olma şartlarına sahip biriminde ve tolerans
Madde 5.3.1.2 Boyut toleransları Yok kategorisi
elemanlarda kullanılması
tasarlanan kâgir birimler için)
Konfigürasyon (taşıyıcı olma Madde 5.232 Konfigurasyon Konfigürasyonun şekille
şartlarına sahip elemanlarda gösterilerek veya tarif
Yok edilerek beyanı
kullanılması tasarlanan kâgir
birimler için)
2
Madde 5.3.4 Basınç dayanımı Beyan değeri, N/mm
Basınç dayanımı (yük taşıyıcı
biriminde (yük doğrultusu ve
olma şartlarına tâbi elemanlarda Yok
birim kategorisi de
gösterilerek)
Boyut kararlılığı (yük taşıyıcı Madde 5.3.10 Rutubet hareketi Rutubet hareketinin beyan
olma şartlarına tâbi elemanlarda Yok değeri, mm/m biriminde
Bağ dayanımı (yük taşıyıcı olma Madde 5.3.13 Bağ dayanımı Sabit değer; veya başlangıç
şartlarına tâbi elemanlarda Yok kayma dayanımının beyan
2
kullanılacak birimler için) değeri, N/mm biriminde
Aktif eriyebilir tuz muhtevası Madde 5.3.9 Aktif eriyebilir tuz S0, S1, S2 teknik sınıfları
(yük taşıyıcı olma şartlarına tâbi muhtevası esas alınarak beyan edilen
Yok suda eriyebilir tuz muhtevası
için) değeri
Yangına tepki (yangına tepki Madde 5.3.11 Yangına direnç Avrupa sınıfı Beyan edilen yangına tepki
şartlarına tâbi elemanlarda A1’den F ‘ye Sınıf A1 den F’ye kadar
kullanılacak birimler için) kadar
Su emme (Rutubet geçirimsizlik Madde 5.3.7.1 Dış eleman
tabakalarında veya açık yüzeyli
dış elemanlarda kullanılacak Yok Beyan değeri, % olarak
birimler için) Madde 5.3.7.2 Rutubet
geçirimsizlik tabakası
Su buharı geçirgenliği (Dış Madde 5.3.12 Su buharı Beyan değeri (Çizelge

elemanlarda kullanılacak birimler geçirgenliği Yok hâlinde verilen su buharı
için) difüzyon katsayısı)
Doğrudan havadan kaynaklanan Madde 5.3.3 Birim hacim kütlesi Brüt birim hacim kütlesinin
sese karşı izolasyon(uç beyan edilen değeri, kg/m3
şartlarında) /[Birim hacim kütlesi biriminde ve tolerans
ve biçim] (akustik şartlara tâbi kategorisi, ve
Yok
elemanlarda kullanılacak birimler Madde 5.3.2 Biçim
için) Şekille veya tarif edilerek
beyan edilen biçim
Madde 5.3.1Boyutlar ve toleranslar
2
Madde 5.3.5 Isıl özellikler Beyan edilen ısıl direnç, m
Isıl direnç / [Birim hacim kütlesi
K/W biriminde, veya eşdeğer
ve biçim] (ısıl şartlara tâbi
Yok ısıl iletkenlik, W/m.K
biriminde ve kullanılan
için)
değerlendirme yöntemi.
Donma / çözülmeye karşı direnç Madde 5.3.6 Donma/çözülme Tasarlanan etki ve
direnci Yok donma/çözülme direncinin
beyan değeri (a)
Tehlikeli maddeler Madde ZA.1 Yukarıdaki not Madde ZA.3’e göre (Sondan
Yok
bir önceki paragraf)
(a) Kullanılan değerlendirme metodunda önerildiği gibi.
39
Üye ülkelerden en az birisinde bile o özellikle ilgili yasal şart yoksa, sistem, belirli bir özelliğin aranmamasına
izin verebilir. Bu durumda imalâtçıya o üye ülkede, mamulünün o özelliğiyle ilgili doğrulama yapması,
özellikle ilgili mamul performansını kendi isteği ile beyan etmek istemiyorsa, zorunlu kılınmaz. Bu durumda,
bu üye ülkede mamulünü pazarlamak isteyen imalâtçının, mamulünün o özellikle ilgili performansını
belirleme veya beyan etme yükümlülüğü yoktur. Bu mamulde, CE işareti ile birlikte “performans belirlenmedi”
tercihi bilgi olarak verilebilir. Bir özelliğe ait değerin alt sınırı varsa, o özellik için “performans belirlenmedi”
tercihi kullanılmayabilir.
ZA.2 Kâgir birimlerin uygunluğunu onaylama işlemi/işlemleri
ZA.2.1 Uygunluk onay sistemi/sistemleri

Çizelge ZA.1 (Çizelge ZA.1.1, Çizelge ZA.1.2)’de gösterilen, kil kâgir birimlerin uygunluğunu onaylama
sistemi, 14.10.1997 tarihli, 97/740/EC sayılı komisyon kararına göre, “kâgir ve kâgirle ilgili mamuller” talimatı
Ek III’de verildiği şekilde, belirtilen kullanım amacı/amaçları ve ilgili seviye/seviyeler veya sınıf/sınıflar için
Çizelge ZA.2’de gösterilmiştir.
Çizelge ZA.2- Uygunluğu onaylama sistemi/sistemleri
Tasarlanan kullanım Seviye/seviyeler veya Uygunluğu onaylama

Mamul/mamuller [6]
yeri/yerleri sınıf/sınıflar sistemi/sistemleri
Kategori I kâgir Duvarlar, kolonlar ve
- 2+
birimler bölmeler
Kategori II kâgir Duvarlar, kolonlar ve 4
Yok
birimler bölmeler
Sistem 2+: Onaylanmış kuruluş tarafından, sürekli muayene, değerlendirme ve onay esas alınarak yapılan
fabrika imalât kontrol belgelendirilmesi de dâhil olmak üzere CPD Ek III.2.(ii)’de verilen, ilk ihtimal’e
bakılmalıdır.
Sistem 4: CPD Ek III.2.(ii)’de verilen, üçüncü ihtimal’e bakılmalıdır.
Çizelge ZA.1.1 ve Çizelge ZA.1.2’de verilen, kil kâgir birimlerin uygunluğunun değerlendirilmesinde, Çizelge
ZA.3a ve Çizelge ZA.3b’de gösterilen, bu standardın veya bu standardda belirtilen diğer standardların
uygulanmasıyla elde edilen uygunluk işlem sonuçları esas alınmalıdır.
40
Çizelge ZA.3a- Kategori I kil kâgir birimler için uygunluk onaylanmasında görev dağılımı (sistem 2+)
Uygulanacak
Görevler Görevin mahiyeti uygunluk
Madde no’su
Çizelge ZA.1.1 veya Çizelge ZA.1.2’den ilgili olanında

Fabrika imalât kontrolü (FPC.) Madde 8.3
verilen bütün özelliklere ilişkin parametreler
İmalâtçının
görevleri
Başlangıç tip deneyleri Madde 8.2
verilen bütün özellikler.

verilen bütün özelliklere, özellikle aşağıda verilenlere
ilişkin parametreler.
- Donanım ve Basınç dayanımı

FPC’nın ilk
muayenesi esas Boyut kararlılığı Madde 8.3
alınarak
belgelendirilmesi Bağ dayanımı
Aktif çözülebilir tuz muhtevası

Onaylanmış
Fabrika imalât
kuruluşun
kontrolünün, Çizelge ZA.1.1 veya Çizelge ZA.1.2’den ilgili olanında
görevleri
verilen bütün özelliklere, özellikle aşağıda verilenlere
ilişkin parametreler.
- Sürekli denetim, Basınç dayanımı

değerlendirilme ve
FPC. onayı esas Boyut kararlılığı Madde 8.3
alınarak
belgelendirilmesi Bağ dayanımı
Aktif çözülebilir tuz muhtevası
Çizelge ZA.3b- Kategori II kil kâgir birimler için uygunluk onaylanmasında görev dağılımı (sistem 4)
Uygulanacak
Görevler Görevin mahiyeti uygunluk
madde no’su

Fabrika imalât kontrolü (FPC.) Madde 8.3
verilen bütün özelliklere ilişkin parametreler
İmalâtçının
görevleri
Başlangıç tip deneyleri Madde 8.2
verilen bütün özellikler.
ZA.2.2 AT belgesi ve uygunluk beyanı

Sistem 2+'daki kil kâgir birimler : Bu ekte verilen şartlara uygunluk sağlandığında ve onaylanmış yetkili
kuruluş, aşağıda belirtilen belgeyi hazırladığında, imalâtçı veya Avrupa Ekonomik Alanı (EEA)'nda yerleşik
bulunan temsilcisi, imalâtçıya CE işaretini ekleme yetkisini veren bir uygunluk beyanını hazırlamalı ve
muhafaza etmelidir. Bu beyan, aşağıdakileri ihtiva etmelidir:
- İmalâtçının veya EEA'da yerleşik bulunan yetkili temsilcisinin adı ve adresi ve üretimin yapıldığı yer,
- Mamulün tarifi (tip, tanıtıcı bilgiler, kullanım, ...) ve CE işaretiyle birlikte verilen bilgilerin bir nüshası,
- Mamulün uygun olduğu hükümler (EN 771-1:2003, Ek ZA),
- Mamulün kullanılmasıyla ilgili uygulanabilir belirli şartlar (meselâ, belirli şartlar altındaki kullanımla ilgili
hükümler vb.),
- Uygunluk beyanı ile birlikte verilen fabrika imalât kontrol belgesinin sayısı,
- İmalâtçı veya yetkili temsilcisi adına uygunluk beyanını imzalamaya yetkili olan kişinin adı ve görevi.
41
Uygunluk beyanı ile birlikte, onaylanmış yetkili kuruluş tarafından hazırlanan ve yukarıda verilen bilgilere
ilâve olarak aşağıdaki bilgileri ihtiva etmesi gereken bir fabrika imalât kontrol belgesi bulunmalıdır:
- Onaylanmış yetkili organın adı ve adresi,
- Fabrika imalât kontrol belgesinin sayısı,
- Uygun olan yerlerde, belgenin şartları ve geçerlilik süresi,
- Belgeyi imzalamaya yetkili olan kişinin adı ve görevi.
Sistem 4'deki kil kâgir birimler: Bu eke uygunluk sağlandığında, imalâtçı veya EEA'da yerleşik bulunan
temsilcisi, üreticiye CE işaretini ekleme yetkisini veren bir uygunluk beyanını (AT uygunluk beyanı)
hazırlamalı ve muhafaza etmelidir. Bu beyan, aşağıdakileri ihtiva etmelidir:
- İmalâtçının veya EEA'da yerleşik bulunan yetkili temsilcisinin adı, adresi ve üretimin yapıldığı yer,
- Mamulün tarifi (tip, tanıtıcı bilgiler, kullanım, ...) ve CE işaretiyle birlikte verilen bilgilerin bir nüshası,
- Mamulün uygun olduğu hükümler (EN 771-1:2003, Ek ZA),
- Mamulün kullanılmasıyla ilgili uygulanabilir belirli şartlar (meselâ, belirli şartlar altındaki kullanımla ilgili
hükümler vb.),
- İmalâtçı veya yetkili temsilcisi adına uygunluk beyanını imzalamaya yetkili olan kişinin adı ve görevi.
Yukarıda belirtilen uygunluk beyanı, mamulün kullanılacağı üye ülkenin resmî dili veya dillerinde
hazırlanmalıdır.
ZA.3 CE işareti ve etiketi

İmalâtçı veya EEA dahilinde yerleşik bulunan yetkili temsilcisi, CE işaretinin eklenmesinden sorumludur.
Eklenecek CE işareti sembolü, 93/68/EC Direktifi’ne uygun olmalı ve mamulle birlikte verilen etikette, mamul
ambalâjı üzerinde veya mamulle birlikte verilen ticarî dokümanlarda (meselâ teslimat notu)da gösterilmelidir.
Aşağıda verilen bilgiler, CE işaret sembolü ile birlikte yer almalıdır:
- Belgelendirmeye yetkili kurumun tanıtım numarası (sadece Sistem 2+'daki mamuller için),
- İmalâtçının adı veya tanıtıcı işareti ve tescilli adresi,
- İşaretin eklendiği yılın son iki rakamı,
- EC uygunluk beyanının veya fabrika imalât kontrol belgesinin numarası (varsa),
- Bu standarda atıf,
- Mamulün tarifi: genel isim, malzeme, boyutlar, ... ve amaçlanan kullanım,
- Çizelge ZA.1 (Çizelge ZA.1.1 veya Çizelge ZA.1.2)’de yer alan aşağıda verilen ilgili temel karakteristikler
ile ilişkili bilgiler:
- Çizelge ZA.1.1 veya Çizelge ZA.1.2'deki "Not"larda belirtilen her bir temel karakteristik için beyan
edilmek üzere beyan değerleri ve uygun olan yerlerde seviye veya sınıf/kategori (gerekli olduğunda,
“kabul/ret” özelliği için "kabul" ibaresi de dâhil) ve
- Uygun olan yerlerde karakteristikler için "performans tayini yapılmadı" ibaresi.
Karakteristik için bir alt sınır değer olması hâlinde , "Performans tayini yapılmadı" (NPD) seçeneği
kullanılmayabilir. Aksi taktirde, karakteristiğin, verilen bir kullanım amacı için mevzuat hükümlerine maruz
kalmaması durumunda, NPD seçeneği kullanılabilir.
Yukarıda belirtilen tehlikeli maddelerle ilişkili özel bilgilere ilâve olarak, gerektiğinde ayrıca, uygunluğun
sağlandığının iddia edildiği diğer mevzuatlarla ilgili doküman listesi, söz konusu mevzuatın gerektirdiği
bilgilerle birlikte uygun şekilde mamulle birlikte bulunmalıdır.
Not - Milli mevzuat ile uyuşan Avrupa kanunlarından bahsedilmesine gerek yoktur.
Şekil ZA.1’de, mamulle birlikte verilecek belgedeki (örneğin; irsaliye ve teslim belgesi) CE işareti ile birlikte
bulunacak bilgilerle ilgili örnekler verilmiştir.
42
ABC. Ltd. Şti., PK. 21. B-1050
02
TS EN 771-1
Kategori II, LD, xxx.yyy.zz mm kil kâgir birimler
Boyutlar : Uzunluk (mm), genişlik (mm), yükseklik (mm)

Tolerans kategorisi : T 1
Aralık kategorisi : NPD
Düzlük : NPD
Düzlemsel paralellik : NPD
Konfigürasyon : Ekli çizimde gösterildiği gibi
Basınç dayanımı: Ortalama: ..xx N/mm2 (⊥ oturma yüzü),
xx N/mm2 (⊥ alın). (Kategori II)
Boyut kararlılığı : nem hareketi : x mm/m
Bağ dayanımı : Sabit değer…… xx (N/mm2)
Aktif eriyebilir tuz içeriği : …..NPD (SO)
Yangına tepki : Avrupa sınıfı ……..A1
Su emme : Açık hava şartlarına maruz bırakılmayan tip
Su buharı geçirgenlik katsayısı : xxx
Doğrudan havadan kaynaklanan sese karşı izolasyon:

Brüt birim hacim kütlesi……………xxx (D1) kg/m3
Konfigürasyon Ekteki şekilde verildiği gibi
Eşdeğer ısıl iletkenlik : xx W/mK (λ10,kuru)

Donma - çözülmeye karşı dayanıklılık : NPD
Tehlikeli maddeler : (1)………..Aşağıdaki not’a bakılmalıdır
Not - Tehlikeli maddelerle ilgili bilgi, sadece gerekli hâllerde gerektiği zaman verilmelidir (Şekil ZA.3).
Genel amaçlı harçla birlikte muhtemel bütün kullanımlar ve aktif eriyebilir tuz içeriği ile donma çözülmeye
karşı dayanıklılık için herhangi değerlendirme hükmünün bulunmadığı yerde piyasaya sürülecek , Kategori
II’ye dâhil LD kil kâgir birimlerle ilgili bilgiye ait örnek
Şekil ZA.1- CE işaretleme bilgisi örneği (devamı bir sonraki sayfadadır)
43
93/68/EEC no’lu yönetmelikte verilen “CE”

sembolünü ihtiva eden CE uygunluk işareti.
Yetkili kurumun tanıtım numarası a).

01234
ABC. Ltd, Şti., PK 21. B-1050 İmalâtçının, ismi, tanıtıcı işareti ve kayıtlı
olduğu adres.
02 İşaretin verildiği yılın son iki rakamı.
01234-CPD- 00234 FPC belgelendirme numarası b).
Uygulanacak standardın numarası

TS EN 771
Kategori I, HD, xxx.yyy.zz mm kil kâgir birimler

Boyutlar : Uzunluk (mm), genişlik (mm), yükseklik(mm) Mamulün tanıtımı
Tolerans kategorisi : T 1 ve
Aralık kategorisi : R1
Düzlük : 1,0 mm ayarlanan özelliklerle ilgili bilgi.
Düzlemsel paralellik : 1,0 mm
Konfigürasyon : Ekli çizimde gösterildiği gibi (Grup 1
yük taşıyıcı)
Basınç dayanımı:ortalama: ..xx N/mm2 (⊥ oturma
yüzü), xx N/mm2 (⊥ alın). (Kategori II)
Boyut kararlılığı : nem hareketi : x mm/m
Bağ dayanımı : Sabit değer…… xx (N/mm2)
Aktif eriyebilir tuz içeriği : …..NPD (SO)
Yangına tepki : Avrupa sınıfı ……..A1
Su emme : Açık hava şartlarına maruz
bırakılmayan tip
[a) Onaylanmış kurumun tanıtımı, sadece
Su buharı geçirgenlik katsayısı : xxx
sistem 2+ için geçerlidir.
Doğrudan havadan kaynaklanan sese karşı
izolasyon:
b) Sertifika numarasına atıf, sadece sistem
Brüt birim hacim kütlesi……………xxx (D1) kg/m3
2+ da yapılmalıdır]
Konfigurasyon ekteki şekilde verildiği gibi
Eşdeğer ısıl iletkenlik : xx W/mK (λ10,kuru)

Donma - çözülmeye karşı dayanıklılık : F2
Tehlikeli maddeler : (1)…. Aşağıdaki not’a bakılmalıdır
Not - Tehlikeli maddelerle ilgili bilgi sadece gerekli yerlerde ve gerekli hâllerde, uygun şekillerde verilmelidir
(Madde ZA.3’e bakılmalıdır).
Rutubet yalıtım tabakası da dâhil olmak üzere, bütün kullanım ihtimalleri için tasarlanan, aktif eriyebilir tuz
içeriği ve kuruma rötresi ile ilgili herhangi hüküm bulunmayan yerde piyasaya sürülecek kategori I’e dâhil HD
kil birimler için bilgi örneği.
Şekil ZA.1- CE işaretleme bilgisi örneği
44

TS en 771-1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 771-1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

KÂGİR BİRİMLER - ÖZELLİKLER -

Specification for masonry units - Part 1: Clay masonry units

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

− EN 771-1/A1:2005 ile yapılan değişiklikler metinde ( I ) çizgiyle gösterilmiştir.

Kâgir birimler - Özellikler -

LD birimler (Madde 3.4 ve Madde 5.2);

HD birimler (Madde 3.5 ve Madde 5.3);

Mamulün bu standarda uygunluğunun değerlendirilmesi de bu standardda verilmiştir.

Bu standard kapsamında olan mamullerin işaretleme özellikleri de standarda dâhil edilmiştir.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

EN, IEC, ISO Adı TS NO1) Adı

EN, IEC, ISO Adı TS No1) Adı

3.1 Kâgir birim

3.2 Kil kâgir birim (tuğla)

3.3 Korunmuş kâgir

3.6 Yerleşim boyutları

3.7 Çalışma boyutları

3.8 Gerçek boyutlar

3.9 Düzgün şekilli kâgir birim

3.10 Özel şekle sahip kâgir birim

3.11 Yardımcı kâgir birim

3.12 Kenetleme donanımı

3.13 Düşey delik

3.14 Yatay delik

3.18 Kavrama deliği

3.19 Dış cidar (et kalınlığı)

3.20 İç cidar (et kalınlığı)

3.21 Beyan edilen değer

3.22 Kâgir birimlerin ortalama basınç dayanımı

3.23 Standardlaştırılmış basınç dayanımı

Not - Bu işlem için EN 772-1 Ek A’ya bakılmalıdır.

3.24 Nem geçirmez tabaka için kâgir birim

3.25 Yüksek hassasiyetli kil kâgir birim

3.26 Düşey delikli veya boşluklu kil kâgir birim

3.27 Yatay delikli veya boşluklu kil kâgir birim

3.28 Beton veya harç dolgulu kil kâgir birim

3.29 Kâgir paneller için kil kâgir birim

3.30 Şiddetli hava etkilerine maruz kil kâgir

3.31 Ilımlı hava etkilerine maruz kil kâgir

3.32 Etkisiz hava şartlarına maruz kil kâgir

3.33 Kategori I kâgir birimler

3.34 Kategori II kâgir birimler

3.35 Dış ve iç cidarların birleşik kalınlığı

5 Kil kâgir birimlerle ilgili şartlar

5.2.1 Boyutlar ve toleranslar (LD birimler)

5.2.1.1 Boyutlar (LD birimler)

Not - İlâve olarak yerleşim boyutları da verilebilir.

Not - Bu tarifler kâgir birimin duvardaki normal kullanımına göre yapılmıştır.

Şekil 1 - Boyutlar ve yüzeyler

Aşağıda verilen ölçme işlemi kullanılmalıdır :

- Diğer kâgir birimlerde, EN 772-16’da tarif edilen işlem a) uygulanmalıdır.

5.2.1.2 Boyut toleransları (LD birimler)

Not - Bu ilâve beyan aşağıda verilenlerle ilgili olarak yapılabilir ;

- Kâgirde gerekli doğruluğu (yerleşim, yapışma ve ince tabaka derzi) sağlamak,

5.2.1.2.2 Ortalama değer toleransları (LD birimler)

T1 : ± 0,40 (anma boyutu) mm veya 3 mm’den hangisi daha büyükse,

T2 : ± 0,25 (anma boyutu) mm veya 2 mm’den hangisi daha büyükse,

5.2.1.2.3 Aralık (LD birimler)

Kategori En fazla aralık

R1 : 0,6 (anma boyutu) mm

R2 : 0,3 (anma boyutu) mm

5.2.1.2.4 Döşeme yüzlerinin düzlükten sapması (LD birimler)