Σίηλος Μαθήμαηος : ΕΙ΢ΑΓΩΓΗ ΢ΣΟ Α΢ΣΙΚΟ ΚΑΙ

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ενόηηηα: Βαζηθέο έλλνηεο Γηθαίνπ – Γεληθέο αξρέο Αζηηθνύ Γηθαίνπ

Όλνκα Καζεγεηή: Χξπζνύια Τζελέ

Τκήκα: Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεωλ

1
 ΠΕΡΛΕΧΣΠΕΡΑ

΢θνπνί ελόηεηαο.............................................................................................................................. 4
ΜΔΡΟ΢ Α’ ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΔΝΝΟΗΔ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ-ΠΖΓΔ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ................................................... 5
ΓΗΚΑΗΟ ...................................................................................................................................... 5
ΓΗΚΑΗΟ – ΖΘΗΚΖ ...................................................................................................................... 5
ΓΗΑΗΡΔ΢Ζ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ........................................................................................................ 6
ΒΑ΢ΗΚΖ ΓΗΑΗΡΔ΢Ζ : Δ΢ΩΣΔΡΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ – ΓΗΔΘΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟ ...................................... 6
ΠΖΓΔ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ...................................................................................................................... 9
A. ΝΟΜΟΗ ......................................................................................................................... 9
B. ΔΘΗΜΑ ....................................................................................................................... 10
Γ. ΟΗ ΓΔΝΗΚΑ ΠΑΡΑΓΔΓΜΔΝΟΗ ΚΑΝΟΝΔ΢ ΣΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ............... 11
Γ. ΟΗ ΚΤΡΩΜΔΝΔ΢ ΜΔ ΝΟΜΟ ΓΗΔΘΝΔΗ΢ ΢ΤΜΒΑ΢ΔΗ΢ .......................................... 11
Δ. ΟΗ ΚΑΝΟΝΔ΢ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΔΝΟΤ΢ ΚΑΗ ΣΟΤ ΠΑΡΑΓΩΓΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΣΖ΢
ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ΢ ΔΝΩ΢Ζ΢ ..................................................................................................... 11
ΜΔΡΟ΢ Β’ ΚΑΝΟΝΔ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ – ΔΝΝΟΗΑ - ΓΟΜΖ - ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ..................... 12
ΓΟΜΖ ΣΟΤ ΚΑΝΟΝΑ ΓΗΚΑΗΟΤ.......................................................................................... 12
ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΗΚΑΗΟΤ ...................................................................... 12
ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΑΡΥΔ΢ ΜΔΣΑΞΤ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΗΚΑΗΟΤ : ........................................................ 13
ΔΡΜΖΝΔΗΑ ΚΑΝΟΝΩΝ ΓΗΚΑΗΟΤ ...................................................................................... 13
ΜΔΡΟ΢ Γ’ ΓΔΝΗΚΔ΢ ΑΡΥΔ΢ Α΢ΣΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ (άξζξα 1-286 ΑΚ ) .................................... 14
I. ΦΤ΢ΗΚΑ ΠΡΟ΢ΩΠΑ ............................................................................................................ 14
ΓΔΝΗΚΔ΢ ΔΝΝΟΗΔ΢ ................................................................................................................ 14
΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΔΞΑΣΟΜΗΚΔΤ΢Ζ΢ ΦΤ΢ΗΚΟΤ ΠΡΟ΢ΩΠΟΤ ...................................................... 14
ΟΝΟΜΑ - ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ ΟΝΟΜΑΣΟ΢ .................................................................................... 16
ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ ΢ΣΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ ΣΖ΢ ΓΗΑΝΟΗΑ΢.................................................................... 16
ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ ΠΡΟ΢ΩΠΗΚΟΣΖΣΑ΢ ........................................................................................ 16
ΥΑΡΑΚΣΖΡΗ΢ΣΗΚΑ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ΢ ΣΖ΢ ΠΡΟ΢ΩΠΗΚΟΣΖΣΑ΢ ........................................ 17
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ΢ ΢Δ ΠΔΡΗΠΣΩ΢Ζ ΠΑΡΑΝΟΜΖ΢ ΠΡΟ΢ΒΟΛΖ΢ ΣΖ΢
ΠΡΟ΢ΩΠΗΚΟΣΖΣΑ΢ ............................................................................................................... 17
II. ΝΟΜΗΚΑ ΠΡΟ΢ΩΠΑ........................................................................................................... 18
1. ΔΝΝΟΗΑ- ΟΡΗ΢ΜΟ΢ ......................................................................................................... 18
2. ΜΟΡΦΖ ΝΟΜΗΚΩΝ ΠΡΟ΢ΩΠΩΝ-ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ............................................................. 18
3. ΓΔΝΗΚΔ΢ ΓΗΑΣΑΞΔΗ΢ ΓΗΑ ΣΑ ΝΟΜΗΚΑ ΠΡΟ΢ΩΠΑ .................................................... 19
4. ΔΗΓΗΚΔ΢ ΡΤΘΜΗ΢ΔΗ΢ ΓΗΑ ΣΑ ΝΟΜΗΚΑ ΠΡΟ΢ΩΠΑ .................................................... 21
III. ΣΟ ΓΗΚΑΗΩΜΑ ................................................................................................................. 27
ΓΗΑΚΡΗ΢Ζ ΔΝΝΟΜΖ΢ ΢ΥΈ΢Ζ΢- ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ΢............................................................... 27
ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΩΝ ............................................................................... 27
2
 A. ΠΔΡΗΟΤ΢ΗΑΚΑ- ΜΖ ΠΔΡΗΟΤ΢ΗΑΚΑ...................................................................... 27
B. ΔΞΟΤ΢ΗΑ΢ΣΗΚΑ-ΓΗΑΠΛΑ΢ΣΗΚΑ ............................................................................ 28
ΚΣΖ΢Ζ-ΑΛΛΟΗΩ΢Ζ-ΑΠΩΛΔΗΑ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ΢ ................................................................ 29
Α΢ΚΖ΢Ζ - ΚΑΣΑΥΡΖ΢Ζ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ΢ ........................................................................... 29
ΠΡΟ΢ΣΑ΢ΗΑ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ΢ ................................................................................................ 30
IV. ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΔ΢ - ΔΝΝΟΗΑ – ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ................................................................... 32
ΓΗΚΑΗΔ΢ ΠΡΑΞΔΗ΢ - ΒΑ΢ΗΚΔ΢ ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ....................................................................... 32
ΔΝΝΟΗΑ-ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ΢ ............................................................................ 33
ΒΑ΢ΗΚΑ ΔΗΓΖ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΩΝ .......................................................................................... 33
Α. ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΔ΢ ΥΑΡΗ΢ΣΗΚΔ΢ ΚΑΗ ΔΠΑΥΘΔΗ΢ ................................................... 33
Β. ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΔ΢ ΔΝ ΕΩΖ ΚΑΗ ΑΗΣΗΑ ΘΑΝΑΣΟΤ ................................................ 33
Γ. ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΔ΢ ΣΤΠΗΚΔ΢ ΚΑΗ ΑΣΤΠΔ΢ ............................................................. 34
Γ. ΜΟΝΟΜΔΡΖ΢ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ- ΢ΤΜΒΑ΢Ζ.......................................................... 35
Δ’. ΔΝΝΟΗΑ ΢ΤΜΒΑ΢Ζ΢ ............................................................................................... 35
΢Σ’. ΓΗΑΚΡΗ΢ΔΗ΢ ΢ΤΜΒΑ΢ΔΩΝ .................................................................................. 35
Ε. ΚΑΣΑΡΣΗ΢Ζ ΢ΤΜΒΑ΢ΔΩΝ .................................................................................... 36
V. ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΗ΢ ΚΑΣΑΡΣΗ΢Ζ΢ ΔΓΚΤΡΖ΢ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ΢ ....................................... 36
ΓΔΝΗΚΔ΢ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΗ΢ ................................................................................................... 36
ΑΝΑΛΤ΢Ζ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΩΝ ............................................................................................ 37
Α’ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢Ζ : ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΓΗΑ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ – ΓΗΑΚΡΗ΢Ζ ΣΖ΢
ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ΢ ΓΗΚΑΗΟΤ ΑΠΟ ΣΖΝ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΓΗΑ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ: ..................... 37
ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ΢ ΠΡΟ΢ΩΠΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΔ ΣΖΝ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΓΗΑ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ . 38
Β’ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢Ζ : ΒΟΤΛΖ΢Ζ ΥΩΡΗ΢ ΔΛΑΣΣΩΜΑΣΑ ................................................. 40
Γ’ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢Ζ : ΢ΤΜΦΩΝΗΑ ΓΖΛΩ΢Ζ΢- ΒΟΤΛΖ΢Ζ΢ ............................................. 43
Γ’ ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢Ζ :ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΓΗΚΑΗΟΠΡΑΞΗΑ΢ ΢ΤΜΦΩΝΑ ΜΔ ΣΟ ΝΟΜΟ ΚΑΗ
ΣΑ ΥΡΖ΢ΣΑ ΖΘΖ ............................................................................................................... 44
VI. ΑΗΡΔ΢ΔΗ΢- ΠΡΟΘΔ΢ΜΗΔ΢................................................................................................ 46
ΑΗΡΔ΢Ζ- ΔΝΝΟΗΑ ................................................................................................................... 46
ΔΗΓΖ ΑΗΡΔ΢ΔΩΝ ..................................................................................................................... 46
ΠΡΟΘΔ΢ΜΗΔ΢ ......................................................................................................................... 46
VII. ΑΝΣΗΠΡΟ΢ΩΠΔΤ΢Ζ – ΠΛΖΡΔΞΟΤ΢ΗΟΣΖΣΑ............................................................... 47
ΑΝΣΗΠΡΟ΢ΩΠΔΤ΢Ζ ............................................................................................................... 47
ΒΑ΢ΗΚΑ ΔΗΓΖ ΑΝΣΗΠΡΟ΢ΩΠΔΤ΢Ζ΢ ................................................................................... 47
A. ΝΟΜΗΜΖ – ΔΚΟΤ΢ΗΑ .............................................................................................. 47
B. ΑΜΔ΢Ζ – ΔΜΜΔ΢Ζ .................................................................................................. 47
ΠΛΖΡΔΞΟΤ΢ΗΟΣΖΣΑ - ΔΝΝΟΗΑ .......................................................................................... 48
ΓΔΝΗΚΖ-ΔΗΓΗΚΖ ΠΛΖΡΔΞΟΤ΢ΗΟΣΖΣΑ ........................................................................... 48
ΛΟΓΟΗ ΠΑΤ΢Ζ΢ ΠΛΖΡΔΞΟΤ΢ΗΟΣΖΣΑ΢............................................................................. 48

3
 ΢κοποί ενότθτασ
Θ πολυπλοκότθτα των ςφγχρονων αςτικϊν και εμπορικϊν ςυναλλαγϊν επιβάλει τθν ανάγκθ
κατανόθςθσ και εμβάκυνςθσ των βαςικϊν ςτοιχείων του Αςτικοφ και Εμπορικοφ Δικαίου, που
διζπουν τισ ζννομεσ ςχζςεισ μεταξφ ιδιωτϊν ι και νομικϊν προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου. Στόχοσ
του μακιματοσ είναι να παρζχει ςτουσ φοιτθτζσ πανεπιςτθμιακοφ επιπζδου γνϊςθ αναφορικά
με το γενικότερο περιεχόμενο των γενικϊν αρχϊν και κανόνων του αςτικοφ και εμπορικοφ
δικαίου, με ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτουσ παρακάτω τομείσ: γενικζσ αρχζσ Αςτικοφ Δικαίου, ικανότθτα
δικαίου, προχποκζςεισ εγκυρότθτασ και προςταςίασ των δικαιωμάτων, δικαιοπραξίεσ.

4
 ΠΕΡΣ΢ Α’ ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΕΡΡΣΛΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ-ΠΘΓΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ

ΔΛΞΑΛΣ

A. Σριςμόσ : Σφνολο γενικϊν, αφθρθμζνων και ετερόνομων κανόνων, που ρυκμίηουν κατά
τρόπο υποχρεωτικό τθν εξωτερικι ςυμπεριφορά των ανκρϊπων που είναι μζλθ μιασ
οργανωμζνθσ ςε κράτοσ κοινωνίασ.

B. Βαςικά χαρακτθριςτικά :

1) Ξανονιςτικόσ χαρακτιρασ : Το δίκαιο περιζχει κανόνεσ που δθλϊνουν το πϊσ πρζπει να

ρυκμίηεται θ εξωτερικι ςυμπεριφορά και οι κοινωνικζσ ςχζςεισ και όχι πϊσ προκφπτουν
εκ των πραγμάτων.
2) Ρφκμιςθ κοινωνικϊν ςχζςεων : Το δίκαιο που ιςχφει ςε δεδομζνθ κοινωνία είναι
ακριβϊσ αυτό που ζχει τεκεί με όποιουσ μθχανιςμοφσ και όποιεσ αρχζσ παράγεται,
δθλαδι αποτελεί το κεςπιςμζνο – κετικό δίκαιο.
3) Τποχρεωτικότθτα-εξαναγκαςτό-ετερονομία : Οι ρυκμίςεισ του δικαίου είναι
ετερόνομεσ, δθλαδι επιβάλλονται από μια ξζνθ βοφλθςθ (Κρατικόσ εξαναγκαςμόσ) και
όχι με βάςθ τθν ατομικι βοφλθςθ του κακενόσ.

Γ. Συπικά χαρακτθριςτικά :

1) Γενικότθτα : Οι κανόνεσ δικαίου είναι αφθρθμζνοι και απρόςωποι, διότι απευκφνονται

ςε όλουσ τουσ πολίτεσ χωρίσ εξατομικεφςεισ. Εξαιρζςεισ: π.χ. Νόμοσ προβλζπει
οικονομικζσ παροχζσ και διευκολφνςεισ ςε άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ, όπωσ άτομα με
αναπθρίεσ ι ςε πολφτεκνουσ.
2) Πλθρότθτα-ςυςτθματικότθτα του Δικαίου: Το δίκαιο επιδιϊκει τθν πλιρθ ρφκμιςθ τθσ
κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ με τθν κατά το δυνατόν ςυςτθματικι κατάςτρωςθ των
κανόνων του (ρφκμιςθ ςε Κϊδικεσ-Αςτικόσ-Ροινικόσ Κϊδικασ κ.λ.π.).

ΔΛΞΑΛΣ – ΘΚΛΞΘ
Διαφορζσ : Oι κανόνεσ τθσ θκικισ απορρζουν από τθ ςυνείδθςθ του κακενόσ και δεν είναι
υποχρεωτικοί, δθλαδι δεν ςυντρζχει το ςτοιχείο του κρατικοφ εξαναγκαςμοφ.

5
ΔΛΑΛΡΕ΢Θ ΣΣΤ ΔΛΞΑΛΣΤ

ΒΑ΢ΛΞΘ ΔΛΑΛΡΕ΢Θ : Ε΢ΩΣΕΡΛΞΣ ΔΛΞΑΛΣ – ΔΛΕΚΡΕ΢ ΔΛΞΑΛΣ

A. Σο εςωτερικό δίκαιο ρυκμίηει τισ ζννομεσ ςχζςεισ των προςϊπων εντόσ τθσ
επικράτειασ ενόσ Ξράτουσ και διακρίνεται ςτουσ εξισ κλάδουσ :

1. Δθμόςιο δίκαιο : ςφνολο κανόνων που διζπουν τθν οργάνωςθ και λειτουργία του
Κράτουσ, των Ν.Ρ.Δ.Δ. που αςκοφν κρατικι εξουςία, κακϊσ επίςθσ και τισ ςχζςεισ
κράτουσ-πολίτθ, όπου το Δθμόςιο ενεργεί ωσ φορζασ κρατικισ εξουςίασ.
1.1 ΢υνταγματικό Δίκαιο : ρυκμίηει τθ μορφι του πολιτεφματοσ και τισ βαςικζσ
αρχζσ οργάνωςθσ και λειτουργίασ του κράτουσ.
1.2 Διοικθτικό Δίκαιο : ρυκμίηει τθν οργάνωςθ των δθμόςιων υπθρεςιϊν.
1.3 Ποινικό Δίκαιο : κακορίηει ποιζσ πράξεισ είναι αξιόποινεσ και επιςφρουν ποινι.
1.4 Δικονομικό Δίκαιο : ρυκμίηει τθ λειτουργία των δικαςτθρίων και τθ διαδικαςία
εκδίκαςθσ των διαφορϊν από τα δικαςτιρια.

2. Λδιωτικό Δίκαιο : Ιδιωτικό δίκαιο είναι το ςφνολο των κανόνων δικαίου, με τουσ
οποίουσ ρυκμίηονται οι ςχζςεισ μεταξφ φυςικϊν ι και νομικϊν προςϊπων, που δεν
αςκοφν δθμόςια εξουςία.

Βαςικζσ διακρίςεισ του Λδιωτικοφ Δικαίου : Αςτικό, Εμπορικό, Εργατικό, Δίκαιο

Πνευματικισ Λδιοκτθςίασ.

2.1 Αςτικό Δίκαιο : Το Αςτικό Δίκαιο ρυκμίηει τισ ζννομεσ ςχζςεισ των προςϊπων –
φυςικϊν και νομικϊν – όταν δεν αςκοφν δθμόςια εξουςία. Με βάςθ τθ
διαίρεςθ που ακολουκεί ο Αςτικόσ Κϊδικασ ςε πζντε βιβλία, διακρίνουμε τα
εξισ μζρθ :
2.1.1 Τισ Γενικζσ Αρχζσ που περιζχουν γενικοφσ κανόνεσ, οι οποίοι
εφαρμόηονται ςε όλεσ τισ ζννομεσ ςχζςεισ μεταξφ ιδιωτϊν.
2.1.2 Το Eνοχικό Δίκαιο, που ρυκμίηει τισ ενοχικζσ ςχζςεισ, δθλαδι τισ ςχζςεισ
μεταξφ δανειςτι – οφειλζτθ . Το ενοχικό δίκαιο διαιρείται περαιτζρω ςε
γενικό ενοχικό δίκαιο, που αφορά όλεσ τισ ενοχικζσ ςχζςεισ και ςε ειδικό
ενοχικό δίκαιο, που ρυκμίηει ειδικζσ ενοχικζσ ςχζςεισ , π.χ. οριςμζνεσ
ςυμβάςεισ, τισ αδικοπραξίεσ , τον αδικαιολόγθτο πλουτιςμό .

6
 2.1.3. Το Εμπράγματο δίκαιο, περιλαμβάνει κανόνεσ που ρυκμίηουν τισ ζννομεσ
ςχζςεισ των προςϊπων προσ τα πράγματα.
2.1.4. Το Οικογενειακό δίκαιο περιζχει κανόνεσ για τθ ρφκμιςθ των
οικογενειακϊν ςχζςεων, π.χ. διαηφγιο, ςχζςεισ γονζων τζκνων.
2.1.5. Το Κλθρονομικό δίκαιο ρυκμίηει τθ τφχθ τθσ περιουςίασ και γενικότερα
των ζννομων ςχζςεων του προςϊπου μετά το κάνατο του, π.χ.
κλθρονομία εκ διακικθσ ι εξ αδιακζτου .
2.2 Εμπορικό δίκαιο : Το εμπορικό δίκαιο περιζχει κανόνεσ για τουσ εμπόρουσ και
τισ εμπορικζσ πράξεισ και διαιρείται ςτουσ εξισ επιμζρουσ κλάδουσ :
2.2.1. Γενικό Εμπορικό δίκαιο (κτιςθ ιδιότθτασ εμπόρου) και Δίκαιο
Βιομθχανικισ Ιδιοκτθςίασ (διακριτικά γνωρίςματα, ευρεςιτεχνία,
ακζμιτοσ ανταγωνιςμόσ ).
2.2.2. Δίκαιο των Εμπορικϊν Εταιριϊν (προςωπικζσ εταιρίεσ, ανϊνυμθ εταιρία,
εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ).
2.2.3. Δίκαιο Αξιογράφων ( επιταγζσ , ςυναλλαγματικζσ , κ.λ.π.).
2.2.4. Ρτωχευτικό δίκαιο ( πτϊχευςθ των εμπόρων ).
2.2.5. Αςφαλιςτικό δίκαιο (ιδιωτικι αςφάλιςθ ).
2.2.6. Ναυτικό Δίκαιο ( καλάςςιεσ μεταφορζσ- εκμετάλλευςθ πλοίων).
2.2.7. Αεροπορικό Δίκαιο ( αεροπορικζσ μεταφορζσ) .
2.3 Εργατικό δίκαιο : Το Εργατικό Δίκαιο περιζχει κανόνεσ που ρυκμίηουν τισ
ςχζςεισ που διαμορφϊνονται από τθν παροχι εξαρτθμζνθσ εργαςίασ, μεταξφ
εργοδότθ και εργαηόμενου . Βαςικι διάκριςθ του εργατικοφ δικαίου είναι το
Ατομικό Εργατικό δίκαιο και το Συλλογικό Εργατικό δίκαιο.
2.4 Δίκαιο τθσ Πνευματικισ Λδιοκτθςίασ : Το δίκαιο τθσ πνευματικισ ιδιοκτθςίασ
ρυκμίηει τα δικαιϊματα ςτα πνευματικά ζργα και δθμιουργιματα, π.χ. δικαίωμα
του ςυγγραφζα.

B. Σο Διεκνζσ Δίκαιο ρυκμίηει τισ ζννομεσ ςχζςεισ εκτόσ των ορίων ενόσ Ξράτουσ και διαιρείται
ςτουσ εξισ κλάδουσ:

1. Δθμόςιο Διεκνζσ δίκαιο ( κανόνεσ για τισ ζννομεσ ςχζςεισ μεταξφ κρατϊν μελϊν ).
2. Λδιωτικό Διεκνζσ δίκαιο (κανόνεσ που ορίηουν το εςωτερικό δίκαιο που κα εφαρμοςτεί ςε
μια ζννομθ ςχζςθ, θ οποία επεκτείνεται ςε περιςςότερα από ζνα κράτθ).
3. Διεκνζσ Ποινικό δίκαιο (κανόνεσ για τθν ποινικι ευκφνθ των κρατϊν).
7
4. Δίκαιο Εσρωπαϊκής Ένωσης. Απνηειεί θιάδν δηθαίνπ πνπ εληάζζεηαη θαηά θύξην
ιόγν ζην δεκόζην δίθαην θαη πεξηιακβάλεη θαλόλεο δηθαίνπ πνπ ξπζκίδνπλ ηε δνκή, ηε
ιεηηνπξγία θαη ηηο αξκνδηόηεηεο ηωλ ζεζκηθώλ νξγάλωλ ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο,
θαζώο θαη ηηο ζρέζεηο ηεο Δ.Δ. κε ηα Κξάηε – κέιε, κε ηνπο πνιίηεο ηωλ Κξαηώλ κειώλ
θαη κε ηηο ρώξεο εθηόο Δ.Δ. Βαζηθό ραξαθηεξηζηηθό γλώξηζκα ηνπ Γηθαίνπ ηεο Δ.Δ.
είλαη ν ππεξεζληθόο ηνπ ραξαθηήξαο, ππό ηελ έλλνηα ηεο ππεξνρήο έλαληη ηνπ εζληθνύ
δηθαίνπ ηωλ Κξαηώλ κειώλ ηεο Δ.Δ. Γηαθξίλεηαη ζηνπο εμήο θιάδνπο :
4.1 Πρωτογενζσ Ξοινοτικό δίκαιο αποτελεί το δίκαιο που απορρζει από τισ
Συνκικεσ τθσ Ε.Ε.
4.2. Παράγωγο ι δευτερογενζσ κοινοτικό δίκαιο αποτελεί το ςφνολο των κανόνων
δικαίου που κεςπίηονται από τα όργανα τθσ Ε.Ε. ςφμφωνα με τισ
προβλεπόμενεσ ςτο πρωτογενζσ κοινοτικό δίκαιο διαδικαςίεσ. Στο πλαίςιο αυτό
διακρίνουμε :
4.2.1. Κανονιςμοί, οι οποίοι ζχουν γενικι και άμεςθ ιςχφ ςε κάκε Κράτοσ –
μζλοσ τθσ ΕΕ και θ δεςμευτικότθτά τουσ αφορά όλα τα μζρθ του
Κανονιςμοφ.
4.2.2. Οδθγίεσ, οι οποίεσ παράγουν δεςμευτικότθτα μόνο ζναντι των Κρατϊν
μελϊν προσ τα οποία απευκφνονται, και μόνο ςε ςχζςθ με το
αποτζλεςμα που ορίηεται με αυτζσ, υπό τθν ζννοια ότι το Κράτοσ μζλοσ
ι τα Κράτθ μζλθ ςτα οποία αφοροφν, οφείλουν μεν να υλοποιιςουν το
αποτζλεςμα εντόσ τθσ προβλεπόμενθσ προκεςμίασ, επιλζγοντασ όμωσ
τον τρόπο και τα μζςα ενςωμάτωςθσ τθσ οδθγίασ ςτθν εςωτερικι
ζννομθ τάξθ .
4.2.3. Αποφάςεισ, που δεςμεφουν ωσ προσ όλα τα μζρθ τουσ μόνο τουσ
αποδζκτεσ, δθλαδι τα φυςικά ι τα νομικά πρόςωπα προσ τα οποία
απευκφνονται.
4.2.4. Συςτάςεισ – γνϊμεσ, που δεν ζχουν δεςμευτικι ιςχφ για τουσ αποδζκτεσ
τουσ.

8
ΠΘΓΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ

ΕΡΡΣΛΑ : Πθγζσ του δικαίου αποτελοφν οι γενεςιουργοί λόγοι των κανόνων δικαίου και
αποτελοφνται από τουσ νόμουσ και τα ζκιμα, όπωσ ορίηει το άρκρο 1 του Αςτικοφ Ξϊδικα,
αλλά και από τουσ γενικά παραδεγμζνουσ κανόνεσ του διεκνοφσ δικαίου, τισ κυρωμζνεσ με
νόμο διεκνείσ ςυμβάςεισ και τουσ κανόνεσ του δικαίου τθσ Ε.Ε. Τπό τθν ευρεία ζννοια, πθγζσ
δικαίου αποτελοφν και οι ςυλλογικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ, θ καλι πίςτθ, δθλαδι θ ευκφτθτα
και ειλικρίνεια που πρζπει να τθροφνται ςτισ ςυναλλαγζσ, τα χρθςτά ικθ, δθλαδι οι
κρατοφςεσ αντιλιψεισ του μζςου ανκρϊπου για τθν κοινωνικι θκικι και τα ςυναλλακτικά
ικθ.

A. ΡΣΠΣΛ
Σι νόμοι αποτελοφν το γραπτό δίκαιο , δθλαδι τισ γραπτζσ πράξεισ τθσ Πολιτείασ που
κζτουν κανόνεσ δικαίου . Βαςικι διάκριςθ των νόμων είναι ςε τυπικοφσ και ουςιαςτικοφσ.

ΣΤΠΛΞΣ΢ ΡΣΠΣ΢ : Κάκε πράξθ τθσ πολιτείασ που κεςπίηεται από τθ Βουλι και τον Ρρόεδρο
τθσ Δθμοκρατίασ, ςφμφωνα με τθν προβλεπόμενθ διαδικαςία, ακόμθ και αν δεν περιζχει
κανόνα δικαίου.
ΣΤ΢ΛΑ΢ΣΛΞΣ΢ ΡΣΠΣ΢ : Yποδθλϊνει κάκε γραπτό κανόνα δικαίου, ανεξάρτθτα από τθν πθγι,
δθλαδι από το νομοκετικό όργανο από το οποίο προζρχεται (π.χ. Ρροεδρικά Διατάγματα,
Υπουργικζσ αποφάςεισ, αποφάςεισ που εκδίδουν αςτυνομικζσ αρχζσ, τα όργανα τθσ Τοπικισ
Αυτοδιοίκθςθσ, δθλαδι οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βακμοφ , κ.λ.π.)
Ρθγι δικαίου αποτελεί μόνο ο ουςιαςτικόσ νόμοσ ανεξάρτθτα αν είναι παράλλθλα και
τυπικόσ.

ΛΕΡΑΡΧΘ΢Θ ΡΣΠΩΡ

Με βάςθ τισ επιμζρουσ πθγζσ του γραπτοφ δικαίου, διαμορφϊνεται μία κλιμακωτι δομι των
κανόνων του, που ςυνεπάγεται τθ μεταξφ τουσ ιεράρχθςθ, δθλαδι τθ ςχζςθ υπζρτερων και
υποδεζςτερων κανόνων δικαίου ςε περιςςότερεσ βακμίδεσ. Αυτό ςθμαίνει, ότι κανόνασ
υποδεζςτερθσ βακμίδασ πρζπει να μθν προςκροφει ςε κανόνα υπζρτερθσ , οφτε μπορεί να
τροποποιεί ι να καταργεί τζτοιον κανόνα. Οι κανόνεσ με τθν υπζρτατθ τυπικι δφναμθ είναι
εκείνοι που περιζχονται ςτο Σφνταγμα, ακολουκοφν οι Διεκνείσ Συμβάςεισ και το Ευρωπαϊκό
Δίκαιο και ζπονται οι νόμοι (πράξεισ τθσ Βουλισ), τα προεδρικά διατάγματα, οι υπουργικζσ
αποφάςεισ, οι αποφάςεισ που εκδίδουν οι λοιπζσ αρχζσ (νομαρχιακζσ, αςτυνομικζσ, κ.λ.π),
9
κ.ο.κ. Ζτςι, για παράδειγμα οι νόμοι και οι λοιπζσ κανονιςτικζσ πράξεισ δεν μποροφν να είναι
αντίκετεσ ςτο Σφνταγμα, οι λοιπζσ πράξεισ δεν μποροφν να είναι αντίκετεσ ςτο Νόμο, κ.λ.π.

ΧΡΣΡΛΞΑ ΣΡΛΑ ΡΣΠΣΤ:

Ζναρξθ ιςχφοσ νόμου . Για τον προςδιοριςμό τθσ ζναρξθσ ιςχφοσ του τυπικοφ νόμου με
τον οποίο κεςπίηεται ουςιαςτικόσ κανόνασ δικαίου , διακρίνουμε τθ τυπικι ιςχφ, και τθν
ουςιαςτικι ιςχφ του νόμου .

Συπικι ιςχφσ : Aπό τθ δθμοςίευςθ του νόμου ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ (ΦΕΚ).
Συςιαςτικι ιςχφσ : Θ ουςιαςτικι ιςχφσ , δθλαδι θ εφαρμογι του νόμου , αρχίηει δζκα
(10) θμζρεσ από τθ δθμοςίευςθ ςτο ΦΕΚ, εκτόσ αν ςτο ςυγκεκριμζνο νόμο προβλζπεται
άλλθ ρφκμιςθ.

Ξατάργθςθ νόμου : Ο νόμοσ καταργείται από άλλο νεότερο νόμο, είτε με ρθτι διάταξθ, είτε
ςιωπθρά (ζμμεςα), όταν ςτο νεότερο νόμο το ςχετικό κζμα ρυκμίηεται κατά τρόπο αντίκετο.
Επίςθσ, το νεότερο ζκιμο μπορεί να καταργιςει νόμο, εκτόσ αν πρόκειται για κανόνεσ
αναγκαςτικοφ δικαίου που δεν μποροφν να καταργθκοφν με ζκιμο ,εφόςον το ζκιμο δεν
προζρχεται από τθν Ρολιτεία, αλλά αποτελεί προϊόν τθσ ιδιωτικισ βοφλθςθσ .

Αναδρομικι δφναμθ νόμου : Κατά γενικι αρχι οι νόμοι δεν ζχουν αναδρομικι δφναμθ ,
δθλαδι δεν εφαρμόηονται ςε ζννομεσ ςχζςεισ, πράξεισ και γεγονότα πριν από τθν ζναρξθ
ιςχφοσ τουσ. Ωςτόςο , κατ’εξαίρεςθ μπορεί να προςδοκεί αναδρομικότθτα από το νομοκζτθ
ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ, όπωσ όταν πρόκειται για ερμθνευτικοφσ νόμουσ ι όταν ο νόμοσ
εξυπθρετεί γενικότερα κοινωνικά ι δθμόςια ςυμφζροντα .

B. ΕΚΛΠΑ
Το ζκιμο είναι κανόνασ δικαίου που κακιερϊνεται με μακροχρόνια και ομοιόμορφθ άςκθςθ
οριςμζνθσ ςυμπεριφοράσ από τα μζλθ τθσ κοινωνίασ, εφόςον θ τιρθςθ τθσ ςυμπεριφοράσ
αυτισ γίνεται με ςυνείδθςθ δικαίου. Οι εκιμικοί κανόνεσ προχπάρχουν χωρίσ τθν ζγκριςθ τθσ
πολιτείασ, παραγόμενοι πρωτογενϊσ, όμωσ δεν ενυπάρχει και το ςτοιχείο του εξαναγκαςμοφ,
ο οποίοσ δεν μπορεί παρά να προζρχεται από το Κράτοσ . Κατά ςυνζπεια προχποκζςεισ
δθμιουργίασ του εκίμου είναι :

I. Τιρθςθ οριςμζνθσ ςυμπεριφοράσ αδιάκοπα, κατά τρόπο ομοιόμορφο και για μακρφ
χρονικό διάςτθμα και
10
 II. Θ ςυμπεριφορά αυτι να ςυνοδεφεται από τθν πεποίκθςθ των μελϊν τθσ κοινωνίασ
ότι ςυμμορφϊνονται ςε κανόνεσ δικαίου .

Γ. ΣΛ ΓΕΡΛΞΑ ΠΑΡΑΔΕΓΠΕΡΣΛ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΣΣΤ ΔΛΕΚΡΣΤ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ (Άρκρο 28 παρ. 1 του

΢υντάγματοσ). Οι κανόνεσ αυτοί απορρζουν από τθ κεωρία του Δθμόςιου Διεκνοφσ Δικαίου,
όπωσ τα γενικά διεκνι ζκιμα, οι κανόνεσ για τθν ευκφνθ του κράτουσ λόγω παράνομων
πράξεων, κ.λ.π. και υπεριςχφουν ζναντι αντίκετων νομοκετικϊν διατάξεων.

Δ. ΣΛ ΞΤΡΩΠΕΡΕ΢ ΠΕ ΡΣΠΣ ΔΛΕΚΡΕΛ΢ ΢ΤΠΒΑ΢ΕΛ΢ (Άρκρο 28 παρ. 1 ΢υντάγματοσ).

Σφμφωνα με το Σφνταγμα , οι διεκνείσ ςυμβάςεισ από τθν επικφρωςι τουσ με νόμο και τθ
κζςθ τουσ ςε ιςχφ ςφμφωνα με τουσ όρουσ κακεμιάσ, αποτελοφν αναπόςπαςτο μζροσ του
εςωτερικοφ ελλθνικοφ δικαίου και υπεριςχφουν από κάκε άλλθ αντίκετθ διάταξθ νόμου.

Ε. ΣΛ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΣΣΤ ΠΡΩΣΣΓΕΡΣΤ΢ ΞΑΛ ΣΣΤ ΠΑΡΑΓΩΓΣΤ ΔΛΞΑΛΣΤ ΣΘ΢ ΕΤΡΩΠΑΛΞΘ΢

ΕΡΩ΢Θ΢. Οι κανόνεσ του πρωτογενοφσ και του παράγωγου δικαίου τθσ Ε.Ε. αποτελοφν άμεςθ
πθγι δικαίου ςτθν εςωτερικι ζννομθ τάξθ, δεδομζνου ότι θ Ελλάδα προςχϊρθςε ςτθν
Ευρωπαϊκι Ζνωςθ το 1981. Τα βαςικά χαρακτθριςτικά του Δικαίου τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ ι
Κοινοτικοφ Δικαίου, είναι θ άμεςθ εφαρμογι του ςτισ εςωτερικζσ ζννομεσ τάξεισ των Κρατϊν
μελϊν και θ υπεροχι του ζναντι του εκνικοφ δικαίου.

11
 ΠΕΡΣ΢ Β’ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ – ΕΡΡΣΛΑ - ΔΣΠΘ - ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢

ΔΣΠΘ ΣΣΤ ΞΑΡΣΡΑ ΔΛΞΑΛΣΤ

ΠΡΑΓΠΑΣΛΞΣ : Σφνολο προχποκζςεων που πρζπει να ςυντρζχουν για να εφαρμοςτεί ο κανόνασ
δικαίου.
ΕΡΡΣΠΘ ΢ΤΡΕΠΕΛΑ : Αποτζλεςμα που επζρχεται όταν ςυντρζξουν οι προχποκζςεισ του κανόνα
δικαίου .

ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢ ΞΑΡΣΡΩΡ ΔΛΞΑΛΣΤ

Α) ΠΡΩΣΕΤΣΡΣΕ΢ Ι ΒΑ΢ΛΞΣΛ – ΞΤΡΩΣΛΞΣΛ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ

Α.1 Πρωτεφοντεσ κανόνεσ δικαίου είναι οι κανόνεσ, όπου θ ζννομθ ςυνζπεια είναι μία
επιταγι, δθλαδι υποχρζωςθ προσ πράξθ ι μία απαγόρευςθ, δθλαδι υποχρζωςθ
προσ παράλειψθ ι απονομι δικαιϊματοσ ι ικανότθτασ ι αρμοδιότθτασ, π.χ. ΑΚ 34,
127.
Α.2 Ξυρωτικοί κανόνεσ, είναι οι κανόνεσ όπου θ ζννομθ ςυνζπεια είναι κφρωςθ. Οι
κυρϊςεισ μπορεί να αςτικζσ, όπωσ ορίηονται ςτον Αςτικό Κϊδικα και τθν αςτικι
νομοκεςία, ποινικζσ που ορίηονται από τθν ποινικι νομοκεςία (φυλάκιςθ,
πρόςτιμα) και διοικθτικζσ που κεςπίηονται από νομοκετικζσ διατάξεισ δθμόςιου και
διοικθτικοφ δικαίου. Οι κυρωτικοί κανόνεσ ενεργοποιοφνται όταν δεν υπάρχει
εκοφςια ςυμμόρφωςθ ςτον κανόνα δικαίου.

Β) ΔΛΞΣΡΣΠΛΞΣΛ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ, οι οποίοι αφοροφν τα όργανα και τθ διαδικαςία που

κα εφαρμοςτεί για τθν επιβολι των κυρωτικϊν κανόνων δικαίου.

Γ) ΞΑΡΣΡΕ΢ ΕΡΔΣΣΛΞΣΤ- ΑΡΑΓΞΑ΢ΣΛΞΣΤ ΔΛΞΑΛΣΤ : Oι κανόνεσ ενδοτικοφ δικαίου μποροφν

να εκτοπιςτοφν από τθν ιδιωτικι βοφλθςθ, ενϊ οι κανόνεσ αναγκαςτικοφ δικαίου δεν
μποροφν να τροποποιθκοφν από τα υποκείμενα δικαίου. Ραράδειγμα κανόνα αναγκαςτικοφ
δικαίου: θ μεταβίβαςθ τθσ κυριότθτασ ακινιτου γίνεται μόνο με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο.
Σε ότι αφορά τουσ κανόνεσ ενδοτικοφ δικαίου, περιλαμβάνονται πολλοί κανόνεσ ςχετικά με το
τόπο και το χρόνο εκπλιρωςθσ των ςυναλλαγϊν, ςτο πεδίο του ενοχικοφ δικαίου.
Το εάν κάποιοσ κανόνασ δικαίου ζχει χαρακτιρα αναγκαςτικοφ ι ενδοτικοφ δικαίου,
ςυνάγεται με βάςθ τθ γραμματικι διατφπωςθ του ςυγκεκριμζνου κανόνα ι τθν ερμθνεία του.

12
 Βαςικό κριτιριο είναι κατά πόςο θ ςχετικι ρφκμιςθ εξυπθρετεί δθμόςιο ςυμφζρον, που
ξεπερνά το ςυμφζρον τθσ ιδιωτικισ βοφλθςθσ.

Δ) ΓΕΡΛΞΣΛ – ΕΛΔΛΞΣΛ ΞΑΡΣΡΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΤ : Οι ειδικοί κανόνεσ υπεριςχφουν των γενικϊν, π.χ.
οι διατάξεισ του ειδικοφ ενοχικοφ δικαίου υπεριςχφουν των κανόνων του γενικοφ ενοχικοφ
δικαίου.

ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΑΡΧΕ΢ ΠΕΣΑ΢Τ ΞΑΡΣΡΩΡ ΔΛΞΑΛΣΤ :

1. Ιεράρχθςθ των κανόνων δικαίου με βάςθ τθν ιςχφ τουσ, δθλαδι ο κανόνασ με υπζρτερθ
ιςχφ, κατιςχφει ζναντι του κανόνα με ελάςςονα ιςχφ.
2. Ο κανόνασ δικαίου που κεςπίςτθκε μεταγενζςτερα ιςχφει ζναντι του προγενζςτερου
κανόνα .
3. Ο ειδικόσ κανόνασ δικαίου εφαρμόηεται ζναντι του γενικοφ. Ωςτόςο , ςε περίπτωςθ που
ζχουμε μεταγενζςτερο γενικό νόμο δεν υπεριςχφει ζναντι του προγενζςτερου ειδικοφ,
δθλαδι εφαρμόηεται ο προγενζςτεροσ κανόνασ δικαίου που περιζχει ειδικζσ διατάξεισ.

ΕΡΠΘΡΕΛΑ ΞΑΡΣΡΩΡ ΔΛΞΑΛΣΤ

Θ ερμθνεία των κανόνων δικαίου αφορά τθν προςπάκεια εξακρίβωςθσ του νοιματόσ τουσ και
ανακφπτει ςτθν περίπτωςθ που το νόθμά τουσ δεν είναι απολφτωσ κατανοθτό. Τα κριτιρια που
χρθςιμοποιεί ο εφαρμοςτισ του δικαίου κατά τθν ερμθνεία των κανόνων δικαίου, είναι τα εξισ
ειδικότερα ερμθνευτικά εργαλεία :
- Αυκεντικι ερμθνεία, που γίνεται με άλλο νόμο, που καλείται ερμθνευτικόσ.
- Γραμματικι ερμθνεία, όπου το νόθμα του κανόνα δικαίου ανευρίςκεται με βάςθ το νόθμα
τθσ διατφπωςθσ του νόμου, δθλαδι των λζξεων που αποτελοφν τον κανόνα δικαίου.
- Τελολογικι ερμθνεία, όπου θ ερμθνεία βαςίηεται ςτο ςκοπό του κανόνα δικαίου ( ratio). Θ
τελολογικι ερμθνεία προκρίνεται όταν προκφπτουν διαφορετικά ερμθνευτικά
αποτελζςματα .
- Συςτθματικι ερμθνεία, όπου ερευνάται θ ςχζςθ του κανόνα δικαίου με το ςυνολικό
ςφςτθμα των κανόνων δικαίου .

13
 ΠΕΡΣ΢ Γ’ ΓΕΡΛΞΕ΢ ΑΡΧΕ΢ Α΢ΣΛΞΣΤ ΔΛΞΑΛΣΤ (άρκρα 1-286 ΑΞ )

Περιεχόμενο : Διατάξεισ για τουσ κανόνεσ δικαίου γενικά, τα υποκείμενα του δικαίου (φυςικά –
νομικά πρόςωπα), τισ δικαιοπραξίεσ, τισ αιρζςεισ και προκεςμίεσ, τθν αντιπροςϊπευςθ και
πλθρεξουςιότθτα, τθν παραγραφι των αξιϊςεων, τθν αποςβεςτικι προκεςμία, τθν άςκθςθ των
δικαιωμάτων.

I. ΦΤ΢ΛΞΑ ΠΡΣ΢ΩΠΑ

ΓΕΡΛΞΕ΢ ΕΡΡΣΛΕ΢

1. Ζναρξθ- τζλοσ φυςικοφ προςϊπου. Το φυςικό πρόςωπο υπάρχει από τθ γζννθςι του,
ενϊ το τζλοσ του επζρχεται με το κάνατό του. Ωςτόςο, ςφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα
(άρκρο 36), αν το κυοφοροφμενο γεννθκεί ηωντανό, κεωρείται ωσ γεννθμζνο από τθ
ςτιγμι τθσ ςφλλθψθσ.
2. Απόδειξθ γζννθςθσ, ηωισ, κανάτου. Σφμφωνα με το άρκρο 37 ΑΚ, εκείνοσ που
ιςχυρίηεται προκειμζνου να αςκιςει ζνα δικαίωμα, ότι ζνα πρόςωπο ηοφςε ι πζκανε ι
ότι ηοφςε μια οριςμζνθ χρονικι περίοδο ι ότι επζηθςε από κάποιο άλλο πρόςωπο,
οφείλει να το αποδείξει.
3. Τεκμιριο κανάτου. Στθν περίπτωςθ που ο κάνατοσ ενόσ προςϊπου, που δεν βρζκθκε πτϊμα,
είναι βζβαιοσ, υπό ςυνκικεσ που δεν επιτρζπουν μαρτυρίεσ προςϊπων, δθμιουργείται
τεκμιριο κανάτου. Επίςθσ , δθμιουργείται τεκμιριο ςυναποβίωςθσ, όταν ζχουν πεκάνει
περιςςότεροι και δεν μπορεί να αποδειχτεί ότι ο ζνασ επζηθςε από κάποιον άλλο .
4. Αφάνεια. Σφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα, ςτισ περιπτϊςεισ που ο κάνατοσ ενόσ προςϊπου
είναι πολφ πικανόσ, επειδι εξαφανίςτθκε ενϊ βριςκόταν ςε κίνδυνο ηωισ για τουλάχιςτον ζνα
ζτοσ, ι απουςιάηει για χρονικό διάςτθμα τουλάχιςτον πζντε ετϊν, χωρίσ ειδιςεισ, προβλζπεται
διαδικαςία κιρυξθσ του προςϊπου αυτοφ ςε αφάνεια, με αμετάκλθτθ δικαςτικι απόφαςθ,
από τθ δθμοςίευςθ τθσ περίλθψθσ τθσ οποίασ ςτον τφπο δθμιουργείται τεκμιριο κανάτου
του αφάντου.

΢ΣΣΛΧΕΛΑ Ε΢ΑΣΣΠΛΞΕΤ΢Θ΢ ΦΤ΢ΛΞΣΤ ΠΡΣ΢ΩΠΣΤ

α. Πνομα- επϊνυμο. Το επϊνυμο των παιδιϊν που γεννιοφνται κατά τθ διάρκεια του γάμου
προςδιορίηεται με βάςθ κοινι αμετάκλθτθ διλωςθ των γονζων πριν από το γάμο, ενϊ ςε
14
 περίπτωςθ μθ διλωςθσ, τα παιδιά παίρνουν το επϊνυμο του πατζρα τουσ. Για τα παιδιά που
γεννιοφνται χωρίσ γάμο, προβλζπεται ότι παίρνουν το επϊνυμο τθσ μθτζρασ, εφόςον όμωσ
αναγνωριςτοφν από τον πατζρα τουσ, το πατρικό επϊνυμο μπορεί να προςτεκεί ςτο
επϊνυμο του παιδιοφ. Επίςθσ, αναφορικά με το επϊνυμο τθσ γυναίκασ δεν μεταβάλλεται με
το γάμο, αλλά το επϊνυμο του ςυηφγου μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ςτισ κοινωνικζσ ςχζςεισ.

β. Φφλο. Ο προςδιοριςμόσ του φφλου, αποκτά ςθμαςία για τθν εφαρμογι τθσ αρχισ τθσ
ιςότθτασ των δφο φφλων.

γ. Ικαγζνεια. Θ ικαγζνεια προςδιορίηεται με βάςθ ειδικό νομοκετικό πλαίςιο και αφορά το

νομικό δεςμό ενόσ φυςικοφ προςϊπου με μια ςυγκεκριμζνθ πολιτεία.

δ. Θλικία. Θ ςυμπλιρωςθ οριςμζνθσ θλικίασ αποτελεί ςφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα , βαςικό
κριτιριο για τον προςδιοριςμό τθσ γενικισ ικανότθτασ για δικαιοπραξία ι αδικοπραξία,
κακϊσ και για άλλεσ ικανότθτεσ, όπωσ τθν ικανότθτα για υιοκεςία ι τθ ςυναίνεςθ ςε
υιοκεςία.

ε. Υγεία. Το ηιτθμα τθσ ςωματικισ υγείασ – αναπθρίασ, κακϊσ και τθσ ψυχικισ – διανοθτικισ
διαταραχισ ενόσ φυςικοφ προςϊπου, αςκεί επιρροι ςτθν ικανότθτα για δικαιοπραξία ι
αδικοπραξία, κακϊσ και τθν υποβολι ενόσ προςϊπου ςε κατάςταςθ δικαςτικισ
ςυμπαράςταςθσ (βλ. κατωτζρω).

ςτ. Θρθςκεία. Σφμφωνα με το Σφνταγμα ιςχφει θ αρχι τθσ κρθςκευτικισ ελευκερίασ (άρκρο 13
Συντ).

η. Συγγζνεια. Θ ςυγγζνεια εντάςςεται ςτο πεδίο του οικογενειακοφ δικαίου, και διακρίνεται ςε
ςυγγζνεια εξ αίματοσ, που είναι θ ςχζςθ μεταξφ δφο προςϊπων, όπου είτε το ζνα κατάγεται
από το άλλο είτε και τα δφο κατάγονται από τρίτο πρόςωπο , π.χ. αδζρφια, και ςε ςυγγζνεια
εξ αγχιςτείασ, που είναι θ ςχζςθ μεταξφ των ςυγγενϊν εξ αίματοσ του ενόσ ςυηφγου με τον
άλλο ςφηυγο.

θ. Κατοικία, αποτελεί ο τόποσ όπου ζχει τθν εγκατάςταςι του ζνα πρόςωπο με πρόκεςθ να
αποτελζςει μόνιμο κζντρο των βιοτικϊν του ςχζςεων. Ο προςδιοριςμόσ τθσ κατοικίασ ζχει
ςθμαςία για ηθτιματα ενοχικοφ δικαίου του Αςτικοφ Κϊδικα, π.χ. τόποσ εκπλιρωςθσ τθσ
15
 ενοχισ, και ςε κζματα δικονομικοφ δικαίου, π.χ. για τθν κατά τόπο αρμοδιότθτα του
δικαςτθρίου λαμβάνεται υπόψθ ο τόποσ κατοικίασ του εναγόμενου .

ΣΡΣΠΑ - ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ ΣΡΣΠΑΣΣ΢

1. Ζννοια δικαιϊματοσ ςτο όνομα – προςβολι δικαιϊματοσ ςτο όνομα, θ οποία υποδθλϊνει
αμφιςβιτθςθ του ονόματοσ ι/ και τθν παράνομθ χριςθ του ονόματοσ από άλλον.
2. Ρεριεχόμενο προςταςίασ ςε περίπτωςθ προςβολισ:
2.1 Aξίωςθ για άρςθ τθσ προςβολισ.
2.2 Αξίωςθ να μθ επαναλθφκεί θ προςβολι ςτο μζλλον.
2.3 Αξίωςθ για αποηθμίωςθ, δθλαδι αποκατάςταςθ τθσ περιουςιακισ ηθμίασ που υφίςταται
κάποιοσ από τθν προςβολι.
2.4 Αξίωςθ για ικανοποίθςθ θκικισ βλάβθσ.

ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ ΢ΣΑ ΠΡΣΝΣΡΣΑ ΣΘ΢ ΔΛΑΡΣΛΑ΢

Ζννοια δικαιϊματοσ ςτα προϊόντα τθσ διάνοιασ : αποκλειςτικό δικαίωμα που αναγνωρίηεται ςτον
πνευματικό δθμιουργό ςε ςχζςθ με το ζργο του, που μπορεί να ςυνίςταται ςε ζργα των
ςυγγραφζων, των μουςικοςυνκετϊν, κ.λ.π. Διάκριςθ δικαιωμάτων πνευματικισ ιδιοκτθςίασ, που
αφοροφν το δικαίωμα του δθμιουργοφ πάνω ςτο πνευματικό δθμιοφργθμα, όπωσ κείμενο,
μουςικι, εικόνα, κ.λ.π., από τα δικαιϊματα βιομθχανικισ ιδιοκτθςίασ, που ςυνδζονται με τα
άυλα αγακά που αφοροφν τισ ςυναλλαγζσ, όπωσ ευρεςιτεχνία, διακριτικόσ τίτλοσ, ςιμα.
Περιεχόμενο προςταςίασ ςε περίπτωςθ προςβολισ του δικαιϊματοσ , π.χ. ςε περίπτωςθ
αναδθμοςίευςθσ βιβλίου χωρίσ τθν άδεια του ςυγγραφζα:
α. Αξίωςθ για άρςθ τθσ προςβολισ.
β. Aξίωςθ να μθν επαναλθφκεί ςτο μζλλον.
γ. Αξίωςθ για αποκατάςταςθ τθσ περιουςιακισ ηθμίασ, π.χ. τθσ ηθμίασ που ζχει υποςτεί ο
πνευματικόσ δθμιουργόσ από τθ ςτζρθςθ των οικονομικϊν ωφελειϊν που προκφπτουν
από τθν εκμετάλλευςθ του πνευματικοφ του ζργου.

ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ΢

ΕΡΡΣΛΑ : Θ προςωπικότθτα, υπό τθ ςτενι ζννοια, είναι θ ικανότθτα του προςϊπου να είναι
υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεϊςεων, ενϊ υπό τθν ευρεία ζννοια, περιλαμβάνει όλεσ τισ
αςτάκμθτεσ αξίεσ που αποτελοφν τθν ουςία του ανκρϊπου.

16
Ξυριότερεσ εκδθλϊςεισ –εκφάνςεισ του δικαιϊματοσ τθσ προςωπικότθτασ

1) Θ ηωι, θ ςωματικι ακεραιότθτα και υγεία (άρκρ. 5 Συντ., 928, 932 ΑΚ).
2) Θ ελεφκερθ ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ (άρκρο 5 παρ. 1 Συντ.), που περιλαμβάνει και
ςυνδζεται με τθν οικονομικι ελευκερία, τθν ελευκερία τθσ εργαςίασ (άρκρο 22 Συντ.), τθσ
επαγγελματικισ δραςτθριότθτασ, το δικαίωμα ςυμμετοχισ ςε ενϊςεισ και ςωματεία (άρκρο
12 Συντ.), τθν ελευκερία του τφπου (άρκρο 14 Συντ.), τθν ελευκερία κρθςκευτικισ
ςυνείδθςθσ (άρκρο 13 Συντ.).
3) Ο ψυχικόσ και ςυναιςκθματικόσ κόςμοσ.
4) Θ τιμι, που αφορά τθν θκικι υπόςταςθ του προςϊπου, δθλαδι τθν αξιοπρζπεια και τθν
υπόλθψθ, που αποτελοφν ςυγχρόνωσ και βαςικά ςτοιχεία τθσ προςωπικότθτασ
5) Τα ςτοιχεία που εξατομικεφουν το φυςικό πρόςωπο, όπωσ εικόνα ,όνομα , φωνι .
6) Το απαραβίαςτο τθσ ατομικισ ηωισ και τθσ ςφαίρασ του απορριτου, δθλαδι των
προςωπικϊν δεδομζνων του προςϊπου .
7) Το δικαίωμα χριςθσ και απόλαυςθσ των ςτοιχείων του φυςικοφ και πολιτιςτικοφ
περιβάλλοντοσ, όπωσ το δικαίωμα χριςθσ των κοινόχρθςτων πραγμάτων , π.χ. αιγιαλοφ και
παραλίασ.
8) Το ατομικά δικαιϊματα που προβλζπονται και προςτατεφονται ςτο Σφνταγμα, π.χ. θ
προςταςία του αςφλου και το απόρρθτο των επιςτολϊν και τθσ επικοινωνίασ.

ΧΑΡΑΞΣΘΡΛ΢ΣΛΞΑ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢ ΣΘ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ΢

– Απόλυτο δικαίωμα, που ςθμαίνει ότι επιβάλλεται ο ςεβαςμόσ και θ μθ προςβολι του ζναντι
πάντων.
– Μθ περιουςιακό δικαίωμα.
– Απόλυτα προςωπικό και αμεταβίβαςτο, υπό τθν ζννοια ότι ςυνδζεται τόςο ςτενά με το
πρόςωπο του δικαιοφχου ϊςτε δεν μπορεί να μεταβιβαςτεί ι να κλθρονομθκεί.

ΠΕΡΛΕΧΣΠΕΡΣ ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ΢ ΢Ε ΠΕΡΛΠΣΩ΢Θ ΠΑΡΑΡΣΠΘ΢ ΠΡΣ΢ΒΣΟΘ΢ ΣΘ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ΢

Βαςικι προχπόκεςθ : Ραράνομθ προςβολι τθσ προςωπικότθτασ, χωρίσ να απαιτείται και
υπαιτιότθτα.

17
Α΢ΛΩ΢ΕΛ΢ ΢Ε ΠΕΡΛΠΣΩ΢Θ ΠΡΣ΢ΒΣΟΘ΢

1) Αξίωςθ για άρςθ τθσ προςβολισ: Ραραμεριςμόσ τθσ πράξθσ που ςυνιςτά τθν προςβολι και
αποκατάςταςθ τθσ κατάςταςθσ όπωσ ιταν πριν τθν προςβολι, π.χ. απόςυρςθ εντφπου από
τθν κυκλοφορία με το οποίο κίγεται θ ιδιωτικι ηωι ενόσ προςϊπου.
2) Αξίωςθ για παράλειψθ τθσ προςβολισ ςτο μζλλον: προλθπτικόσ χαρακτιρασ τθσ ςχετικισ
αξίωςθσ, π.χ. ηθτείται να μθν κυκλοφοριςει εκ νζου το ζντυπο που περιζχει τθν προςβολι.
3) Αξίωςθ για αποηθμίωςθ, όταν θ παράνομθ προςβολι είναι υπαίτια και προκάλεςε
περιουςιακι ηθμία ςε εκείνον του οποίου προςβλικθκε θ προςωπικότθτα.
4) Αξίωςθ για ικανοποίθςθ θκικισ βλάβθσ: ηθτείται θ αποκατάςταςθ τθσ ηθμίασ που δεν είναι
περιουςιακι, αλλά προκαλείται από το ψυχικό πόνο και τθ ςτεναχϊρια που βιϊνει ζνα
πρόςωπο λόγω προςβολισ τθσ προςωπικότθτάσ του. Θ ικανοποίθςθ τθσ θκικισ βλάβθσ
γίνεται είτε με πλθρωμι χρθματικοφ ποςοφ, είτε με δθμοςίευμα που περιζχει επανόρκωςθ
ανακριβϊν δθμοςιευμάτων με ςχετικι δθμοςίευςθ ςτο τφπο, είτε με άλλθ ενζργεια που
επιβάλλεται από τισ περιςτάςεισ, όπωσ καταςτροφι προςβλθτικϊν εγγράφων,
φωτογραφιϊν κ.λ.π.

II. ΡΣΠΛΞΑ ΠΡΣ΢ΩΠΑ

1. ΕΡΡΣΛΑ- ΣΡΛ΢ΠΣ΢

Νομικά πρόςωπα είναι ενϊςεισ προςϊπων ι ςφνολα περιουςίασ με τα οποία επιδιϊκεται θ

εξυπθρζτθςθ οριςμζνου ςκοποφ και ςτα οποία το δίκαιο απονζμει ιδιαίτερθ – αυτοτελι
προςωπικότθτα, ανεξάρτθτθ από τα πρόςωπα που μετζχουν ςτθ ςυγκρότθςθ ι τθ λειτουργία
τουσ, κατά ςυνζπεια είναι υποκείμενα δικαιωμάτων και υποχρεϊςεων.

2. ΠΣΡΦΘ ΡΣΠΛΞΩΡ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ-ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢

A. Ζνωςθ προςϊπων (με ςωματειακι μορφι)- Μδρυμα (ςφνολο περιουςίασ)

Ρρακτικι ςθμαςία τθσ διάκριςθσ αυτισ είναι ότι, θ ςυνταγματικι προςταςία προβλζπεται ειδικά
για τα νομικά πρόςωπα ςωματειακισ μορφισ, κακϊσ και ότι προβλζπονται ειδικζσ ρυκμίςεισ για
τον τρόπο ίδρυςθσ, οργάνωςθσ και λειτουργίασ τουσ ανάλογα με τον τφπο και τθ λειτουργία τουσ .

18
 B. Ρομικά πρόςωπα Δθμόςιου ι ιδιωτικοφ δικαίου (Ρ.Π.Δ.Δ.- Ρ.Π.Λ.Δ.)

Κριτιρια διάκριςθσ :
α. Τυπικό κριτιριο, αποτελεί ο χαρακτθριςμόσ τουσ από το Νόμο, ιδίωσ αναφορικά με τα
Ν.Ρ.Δ.Δ.
β. Ουςιαςτικό κριτιριο, αποτελεί θ άςκθςθ δθμόςιασ εξουςίασ, δθλαδι θ επιδίωξθ
δθμόςιου ςκοποφ.

B.1 Ρομικά πρόςωπα Δθμοςίου Δικαίου (Ρ.Π.Δ.Δ.)

Διζπονται κατά βάςθ από τουσ ιδρυτικοφσ τουσ νόμουσ και περιλαμβάνουν ενδεικτικά :

Οργανιςμοφσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ, Α.Ε.Ι., Εκκλθςιαςτικά νομικά πρόςωπα,

αςφαλιςτικά ταμεία.
B.2 Ρομικά πρόςωπα ιδιωτικοφ δικαίου (Ρ.Π.Λ.Δ.)
Θ ίδρυςι τουσ εναπόκειται ςτθν ιδιωτικι βοφλθςθ και διζπονται από κανόνεσ ιδιωτικοφ
δικαίου. Βαςικι αρχι των νομικϊν προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου είναι ο κλειςτόσ αρικμόσ,
που ςθμαίνει ότι είναι μόνο όςα προβλζπονται ςτο Νόμο :
- Σωματείο
- Κδρυμα
- Επιτροπι εράνων
- Αςτικι εταιρεία με νομικι προςωπικότθτα
- Εταιρείεσ του εμπορικοφ δικαίου ( Ο.Ε.,Ε.Ε., Α.Ε., Ε.Ρ.Ε.)
- Συνεταιριςμοί

3. ΓΕΡΛΞΕ΢ ΔΛΑΣΑ΢ΕΛ΢ ΓΛΑ ΣΑ ΡΣΠΛΞΑ ΠΡΣ΢ΩΠΑ

A. Σφςταςθ νομικοφ προςϊπου –ΑΚ 63: απαιτείται ζγγραφο τόςο για τθ ςυςτατικι ι ιδρυτικι
πράξθ που περιζχει τθ κζλθςθ των προςϊπων για τθν ίδρυςι του, όςο και για το
καταςτατικό που ρυκμίηει τουσ όρουσ λειτουργίασ και διοίκθςθσ του νομικοφ προςϊπου.
B. Ικανότθτα του νομικοφ προςϊπου, που αναλφεται :
α. Ικανότθτα δικαίου, δθλαδι θ ικανότθτα του νομικοφ προςϊπου να είναι υποκείμενο
δικαιωμάτων και υποχρεϊςεων, θ οποία όμωσ δεν εκτείνεται ςε ζννομεσ ςχζςεισ που
είναι προςωποπαγείσ, δθλαδι προχποκζτουν ιδιότθτεσ φυςικοφ προςϊπου, π.χ.
υιοκεςία, κλθρονομία.

19
 β. Ικανότθτα για δικαιοπραξία, που ςθμαίνει ότι το νομικό πρόςωπο ζχει δικι του βοφλθςθ
που τθν εκδθλϊνει μζςω των νομίμων οργάνων του.
γ. Ικανότθτα για αδικοπραξία, που ςθμαίνει ότι το νομικό πρόςωπο ευκφνεται για τισ
πράξεισ των οργάνων του, εφόςον ςυντρζχουν οι προχποκζςεισ τθσ αδικοπραξίασ (ΑΚ
914).
Γ. Στοιχεία εξατομίκευςθσ του νομικοφ προςϊπου : Επωνυμία, ζδρα του νομικοφ προςϊπου.
Ωσ ζδρα ορίηεται ο τόποσ όπου λειτουργεί θ διοίκθςθ του νομικοφ προςϊπου.
Δ. Διοίκθςθ του νομικοφ προςϊπου : Ζνα ι περιςςότερα πρόςωπα που επιμελοφνται για τθ
διεκπεραίωςθ των υποκζςεων του νομικοφ προςϊπου και το αντιπροςωπεφουν δικαςτικά,
δθλαδι ενϊπιον των δικαςτθρίων, και εξϊδικα δθλαδι ςτισ ςχζςεισ του νομικοφ προςϊπου
με τουσ τρίτουσ, υπό τθν ζννοια ότι προβαίνουν ςτθν κατάρτιςθ όλων των δικαιοπραξιϊν
του νομικοφ προςϊπου με τουσ τρίτουσ, για λογαριαςμό του νομικοφ προςϊπου.
Ε. Λιψθ απόφαςθσ όταν θ διοίκθςθ αποτελεί πολυμελζσ όργανο . Εφόςον δεν υπάρχει ειδικι
ρφκμιςθ ςτθ ςυςτατικι ι ιδρυτικι πράξθ ι το καταςτατικό του νομικοφ προςϊπου, οι
αποφάςεισ του λαμβάνονται με τθν απόλυτθ πλειοψθφία των παρόντων μελϊν , δθλαδι
50% ςυν ζνα.
ΣΤ’ Δικαιοπραξίεσ νομικοφ προςϊπου - ΑΚ 70. Οι δικαιοπραξίεσ που ενεργεί το όργανο τθσ
διοίκθςθσ του νομικοφ προςϊπου, υπό τθν ιδιότθτα του αυτι και μζςα ςτα όρια τθσ
εξουςίασ του, κεωροφνται πράξεισ του νομικοφ προςϊπου και υποχρεϊνουν το νομικό
πρόςωπο.
Η’ Ευκφνθ νομικοφ προςϊπου από παράνομεσ πράξεισ των οργάνων του –ΑΚ 71.
Ρροχποκζςεισ τθσ ευκφνθσ αυτισ είναι :
α. Ρράξθ ι παράλειψθ του οργάνου του νομικοφ προςϊπου που δθμιουργεί υποχρζωςθ
αποηθμίωςθσ,
β. Το όργανο να ζχει τθν εξουςία αντιπροςϊπευςθσ,
γ. Θ πράξθ ι παράλειψθ να ζγινε κατά τθν εκτζλεςθ των κακθκόντων του οργάνου.
Εφόςον ςυντρζχουν οι προχποκζςεισ αυτζσ , κεμελιϊνεται θ εισ ολόκλθρον ευκφνθ του
νομικοφ προςϊπου και του υπαίτιου οργάνου, που ςθμαίνει ότι κακζνασ από αυτοφσ ,
δθλαδι το νομικό πρόςωπο και το υπαίτιο φυςικό πρόςωπο- όργανο του νομικοφ
προςϊπου, ζχουν τθν υποχρζωςθ να καταβάλλουν ολόκλθρθ τθν ενοχι, δθλαδι τθν
αποηθμίωςθ, όμωσ ο δανειςτισ - ηθμιωκείσ ζχει δικαίωμα να τθν απαιτιςει μόνο μία
φορά.

20
Θ’. Ρροςταςία του νομικοφ προςϊπου. Για τθν προςταςία του νομικοφ προςϊπου
εφαρμόηονται αναλογικά οι διατάξεισ των άρκρων 57-60 ΑΚ για τθν προςταςία των
φυςικϊν προςϊπων.
Θ’. Τζλοσ νομικοφ προςϊπου.
αα. Θ διάλυςθ του νομικοφ προςϊπου επιφζρει τθ λιξθ τθσ δραςτθριότθτασ του, εφόςον
ςυντρζχουν οι λόγοι που αναφζρει ο Αςτικόσ Κϊδικασ, ανάλογα με το είδοσ του νομικοφ
προςϊπου.
ββ. Εκκακάριςθ αποτελεί το ςτάδιο μετά τθ διάλυςθ του νομικοφ προςϊπου, όπου το
νομικό πρόςωπο λογίηεται ότι υπάρχει μόνο για τισ ανάγκεσ τθσ εκκακάριςθσ. Κατά το
ςτάδιο αυτό γίνεται τακτοποίθςθ των περιουςιακϊν ςχζςεων του νομικοφ προςϊπου με
ρευςτοποίθςθ του ενεργθτικοφ. Θ περιουςία του νομικοφ προςϊπου ,αν δεν υπάρχει
ειδικι πρόβλεψθ ςτο νόμο, ςτθ ςυςτατικι ι ιδρυτικι πράξθ ι ςτο καταςτατικό ι ςτον
οργανιςμό του νομικοφ προςϊπου, περιζρχεται ςτο Δθμόςιο .

4. ΕΛΔΛΞΕ΢ ΡΤΚΠΛ΢ΕΛ΢ ΓΛΑ ΣΑ ΡΣΠΛΞΑ ΠΡΣ΢ΩΠΑ

A. ΢ΩΠΑΣΕΛΣ

ΕΡΡΣΛΑ : Ζνωςθ είκοςι τουλάχιςτον προςϊπων που επιδιϊκει ςκοπό μθ κερδοςκοπικό,

δθλαδι καλλιτεχνικό, πνευματικό, φιλανκρωπικό ι οικονομικό.

ΔΛΑΔΛΞΑ΢ΛΑ ΢Τ΢ΣΑ΢Θ΢ :
α. Συςτατικι πράξθ : αποτελεί θ ςυμφωνία είκοςι τουλάχιςτον προςϊπων για τθν
ίδρυςθ του ςωματείου, για τθν οποία απαιτείται ζγγραφθ κατάρτιςθ και υπογραφι των
ιδρυτικϊν μελϊν .
β. Καταςτατικό, αποτελεί το ζγγραφο που κακορίηει τόςο τα ςτοιχεία εξατομίκευςθσ,
δθλαδι τθν ζδρα, το ςκοπό και τθν επωνυμία του ςωματείου, όςο και τουσ όρουσ
λειτουργίασ και οργάνωςθσ του ςωματείου .
γ. Απαιτείται αίτθςθ των ιδρυτικϊν μελϊν ι των προςωρινϊν μελϊν τθσ διοίκθςθσ ςτο
Μονομελζσ Ρρωτοδικείο τθσ περιφζρειασ ςτθν οποία το ςωματείο κα ζχει τθν ζδρα του.
Στθν αίτθςθ επιςυνάπτονται θ ιδρυτικι πράξθ, ζγγραφο με τα ονόματα των μελϊν τθσ
διοίκθςθσ και το καταςτατικό με τισ υπογραφζσ των μελϊν και με χρονολογία.

21
 δ. Θ ςφςταςθ ςυντελείται με δικαςτικι απόφαςθ, όπου το δικαςτιριο αςκεί ζλεγχο
νομιμότθτασ, ότι τθρικθκαν οι όροι που απαιτεί ο νόμοσ για τθ ςφςταςθ του ςωματείου,
κακϊσ και ότι ο ςκοπόσ του δεν είναι ανικικοσ ι παράνομοσ.
Θ δικαςτικι απόφαςθ διατάηει τθ δθμοςίευςθ ςτο τφπο, περίλθψθσ του Καταςτατικοφ
κακϊσ και τθν εγγραφι του ςωματείου ςτο βιβλίο των ςωματείων. Από τθν εγγραφι ςτο
βιβλίο των ςωματείων τθσ περίλθψθσ του καταςτατικοφ, το ςωματείο αποκτά νομικι
προςωπικότθτα.

ΣΡΓΑΡΑ –ΟΕΛΣΣΤΡΓΛΑ ΣΣΤ ΢ΩΠΑΣΕΛΣΤ

α. Διοίκθςθ του ςωματείου : Μονομελζσ ι πολυμελζσ όργανο (διοικθτικό ςυμβοφλιο), που
αποτελεί το εκτελεςτικό όργανο του ςωματείου, δθλαδι διεκπεραιϊνει τισ υποκζςεισ του
ςωματείου και το εκπροςωπεί ζναντι τρίτων δικαςτικά και εξϊδικα.
β. Θ Συνζλευςθ των μελϊν του ςωματείου : Αποτελεί το ανϊτατο όργανο που είναι αρμόδιο
για κάκε υπόκεςθ που δεν υπάγεται ςτθν αρμοδιότθτα άλλου οργάνου, εφόςον το
καταςτατικό δεν ορίηει διαφορετικά, όπωσ ενδεικτικά θ εκλογι προςϊπων διοίκθςθσ, θ
απόφαςθ ειςόδου ι αποβολισ μελϊν του ςωματείου, θ τροποποίθςθ του καταςτατικοφ ι θ
διάλυςθ του ςωματείου. Θ ςυνζλευςθ των μελϊν του ςωματείου ζχει τθν εποπτεία και τον
ζλεγχο των οργάνων τθσ διοίκθςθσ και μπορεί να τα παφει οποτεδιποτε.

ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΑ – ΤΠΣΧΡΕΩ΢ΕΛ΢ ΣΩΡ ΠΕΟΩΡ ΣΣΤ ΢ΩΠΑΣΕΛΣΤ

α. Κςθ μεταχείριςθ των μελϊν των ςωματείου ωσ προσ τα δικαιϊματα και τισ υποχρεϊςεισ,
β. Θ ιδιότθτα του μζλουσ, αν δεν υπάρχει διαφορετικι πρόβλεψθ ςτο καταςτατικό, δεν
επιδζχεται αντιπροςϊπευςθ, δεν μεταβιβάηεται και δεν κλθρονομείται.

ΠΑΤ΢Θ ΛΔΛΣΣΘΣΑ΢ ΠΕΟΣΤ΢

Θ παφςθ τθσ ιδιότθτασ μζλουσ του ςωματείου , επζρχεται με τουσ εξισ τρόπουσ:
α. Αποχϊρθςθ του μζλουσ,
β. Αποβολι του μζλουσ, όταν υπάρχει ειδικι πρόβλεψθ ςτο καταςτατικό ι όταν υπάρχει
ςπουδαίοσ λόγοσ, όπωσ πχ. ςοβαρι παράβαςθ των υποχρεϊςεων του μζλουσ, και λάβει
ςχετικι απόφαςθ θ ςυνζλευςθ των μελϊν του ςωματείου,
γ. Θάνατοσ του μζλουσ ,
δ. Διάλυςθ του ςωματείου ,
ε. Αυτοδικαίωσ, όταν ςυντρζχουν ειδικοί λόγοι που προβλζπονται ςτο Καταςτατικό.
22
ΔΛΑΟΤ΢Θ ΣΣΤ ΢ΩΠΑΣΕΛΣΤ
Θ διάλυςθ του ςωματείου επζρχεται με τουσ εξισ τρόπουσ :
A. Αυτοδικαίωσ,
α. Πταν υπάρχει ειδικι πρόβλεψθ ςτο καταςτατικό, π.χ. όταν περάςει ο χρόνοσ για τον οποίο
ςυςτάκθκε το ςωματείο και
β. Πταν τα μζλθ του ςωματείου μείνουν λιγότερα από δζκα.
B. Με απόφαςθ τθσ ςυνζλευςθσ των μελϊν, που λαμβάνεται με αυξθμζνθ απαρτία και
πλειοψθφία.
Γ. Με τελεςίδικθ δικαςτικι απόφαςθ του Μονομελοφσ Ρρωτοδικείου τθσ ζδρασ του
ςωματείου, με αίτθςθ τθσ διοίκθςθσ του ςωματείου, ι του 1/5 των μελϊν του ςωματείου ι
τθσ εποπτεφουςασ αρχισ, όταν ςυντρζξουν οι περιπτϊςεισ που προβλζπει ο Αςτικόσ
Κϊδικασ, όπωσ εκπλιρωςθ του ςκοποφ του ςωματείου ι επιδίωξθ διαφορετικοφ ςκοποφ
από τον προβλεπόμενο ςτο Καταςτατικό ι θ εγκατάλειψθ του ςκοποφ του ςωματείου.

Β. ΛΔΡΤΠΑ

ΕΡΡΣΛΑ: Σφνολο περιουςίασ που ζχει οριςτεί για τθν εξυπθρζτθςθ οριςμζνου ςκοποφ και ζχει
αποκτιςει νομικι προςωπικότθτα.

ΛΔΡΤ΢Θ. Θ διαδικαςία ίδρυςθσ του ιδρφματοσ περιλαμβάνει τισ εξισ προχποκζςεισ :

α. Ιδρυτικι πράξθ, δθλαδι δικαιοπραξία εν ηωι, που πρζπει να περιλθφκεί τον τφπο του
ςυμβολαιογραφικοφ εγγράφου ι διάταξθ τελευταίασ βοφλθςθσ, δθλαδι διακικθ, όπου
κακορίηεται ο ςκοπόσ του ιδρφματοσ και θ περιουςία που αφιερϊνεται,
β. Οργανιςμόσ του ιδρφματοσ, με τον οποίο κακορίηεται θ επωνυμία, θ ζδρα και οι όροι
διοίκθςθσ και λειτουργίασ του ιδρφματοσ. Ο οργανιςμόσ, είτε περιζχεται ςτθν ιδρυτικι πράξθ
είτε ορίηεται με το Ρροεδρικό Διάταγμα που εγκρίνει το ίδρυμα.
γ. Ζκδοςθ προεδρικοφ διατάγματοσ από τον Ρρόεδρο τθσ Δθμοκρατίασ, με το οποίο
εγκρίνεται θ ςφςταςθ του ιδρφματοσ, μετά από ζλεγχο νομιμότθτασ και ςκοπιμότθτασ που
διενεργείται από τθν αρμόδια αρχι, που αν το ίδρυμα ζχει κοινωφελι ςκοπό, είναι το
Υπουργείο Οικονομικϊν.
δ. Το ίδρυμα αποκτά νομικι προςωπικότθτα, από τθ δθμοςίευςθ του Ρροεδρικοφ
Διατάγματοσ, που εγκρίνει τθν ίδρυςι του, ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβζρνθςθσ (ΦΕΚ).

23
ΣΡΓΑΡΩ΢Θ –ΟΕΛΣΣΤΡΓΛΑ ΛΔΡΤΠΑΣΣ΢
Εφαρμόηονται οι διατάξεισ που περιζχονται ςτον Οργανιςμό και οι γενικζσ διατάξεισ του Αςτικοφ
Κϊδικα για τα νομικά πρόςωπα.

ΔΛΑΟΤ΢Θ ΣΣΤ ΛΔΡΤΠΑΣΣ΢

α. Αυτοδίκαια, ςτισ περιπτϊςεισ που προβλζπονται ςτθν ιδρυτικι πράξθ ι τον οργανιςμό του
ιδρφματοσ,
β. Διάλυςθ του ιδρφματοσ με Ρροεδρικό Διάταγμα, ςτισ περιπτϊςεισ που προβλζπονται ςτον
Αςτικό Κϊδικα, όπωσ εκπλιρωςθ του ςκοποφ του ι όταν το ίδρυμα παρζκκλινε από το ςκοπό
του ι θ λειτουργία του ζγινε παράνομθ.

Γ. ΕΠΛΣΡΣΠΘ ΕΡΑΡΩΡ

Ζνωςθ πζντε τουλάχιςτον προςϊπων με ςκοπό τθ ςυγκζντρωςθ χρθμάτων με εράνουσ, γιορτζσ,

κ.λ.π. για εξυπθρζτθςθ δθμόςιου ι κοινωφελοφσ ςκοποφ.

΢Τ΢ΣΑ΢Θ ΣΘ΢ ΕΠΛΣΡΣΠΘ΢ ΕΡΑΡΩΡ

α. Ζγγραφθ ςυμφωνία πζντε τουλάχιςτον προςϊπων για τθ ςφςταςθ τθσ Επιτροπισ.
β. Ρροεδρικό διάταγμα που εκδίδεται από τον Ρρόεδρο τθσ Δθμοκρατίασ, και προκαλείται από
το Υπουργείο Υγείασ και Κοινωνικισ Αλλθλεγγφθσ, κατόπιν ελζγχου τθσ νομιμότθτασ και τθσ
ςκοπιμότθτασ. Στο Ρ.Δ. περιζχεται ο οργανιςμόσ τθσ επιτροπισ εράνων, ορίηονται τα μζλθ
τθσ, κακορίηεται θ ζδρα, το ζργο τθσ επιτροπισ κακϊσ και το χρονικό διάςτθμα για τθν
περάτωςθ του ζργου τθσ.
γ. Θ επιτροπι εράνων αποκτά νομικι προςωπικότθτα, από τθ δθμοςίευςθ του Ρροεδρικοφ
Διατάγματοσ, που εγκρίνει τθν ςφςταςι τθσ ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβζρνθςθσ.

ΔΛΑΟΤ΢Θ ΣΘ΢ ΕΠΛΣΡΣΠΘ΢ ΕΡΑΡΩΡ

α. Αυτοδικαίωσ, όταν περάςει ο χρόνοσ που τάχκθκε για να περατϊςει το ζργο τθσ ι όταν
περατωκεί το ζργο.
β. Με Ρ.Δ. ςτισ περιπτϊςεισ που προβλζπονται ςτον Αςτικό Κϊδικα, π.χ. όταν θ εκτζλεςθ του
ζργου τθσ ζγινε ανζφικτθ, ι αν ο ςκοπόσ τθσ ζγινε παράνομοσ ι ανικικοσ.

24
Δ’ Α΢ΣΛΞΘ ΕΣΑΛΡΛΑ
ΕΡΡΣΛΑ
Αςτικι εταιρία είναι θ ςφμβαςθ μεταξφ δφο ι περιςςότερων προςϊπων, με τθν οποία
αναλαμβάνουν αμοιβαία τθν υποχρζωςθ να επιδιϊξουν με κοινζσ ειςφορζσ κοινό ςκοπό, και
ιδίωσ οικονομικό (ΑΚ 741).

ΧΑΡΑΞΣΘΡΛ΢ΣΛΞΑ ΓΡΩΡΛ΢ΠΑΣΑ ΣΘ΢ Α΢ΣΛΞΘ΢ ΕΣΑΛΡΛΑ΢

α. Θ αςτικι εταιρία ςυςτινεται με ςφμβαςθ, που δεν απαιτείται να είναι ζγγραφθ, δθλαδι
μπορεί να καταρτιςτεί ςιωπθρά .

β. Οι ςυμβαλλόμενοι αναλαμβάνουν τθν υποχρζωςθ να επιδιϊξουν κοινό ςκοπό, ιδίωσ δε

οικονομικό, οπότε ςτθν περίπτωςθ αυτι θ αςτικι εταιρία μπορεί να αποκτιςει νομικι
προςωπικότθτα. Πμωσ ο ςκοπόσ τθσ δεν μπορεί να είναι εμπορικόσ, διότι τότε κα είναι
εμπορικι εταιρία.

γ. Θ αςτικι εταιρία δεν απαιτείται να ζχει περιουςία ι να επιδιϊκει κερδοςκοπικό ςκοπό.

ΡΣΠΛΞΘ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ Α΢ΣΛΞΘ΢ ΕΣΑΛΡΛΑ΢ - ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢

Θ αςτικι εταιρία μπορεί να αποκτιςει νομικι προςωπικότθτα εφόςον επιδιϊκει οικονομικό
ςκοπό και τθρθκοφν οι όροι δθμοςιότθτασ που προβλζπονται για τισ ομόρρυκμεσ εταιρίεσ,
δθλαδι :
α. Κατάρτιςθ ζγγραφθσ ςφμβαςθσ, δθλαδι καταςτατικό, με το οποίο ορίηονται τα ςτοιχεία
εξατομίκευςθσ τθσ εταιρίασ και κακορίηονται οι όροι οργάνωςθσ και λειτουργίασ τθσ και των
βαςικϊν τθσ οργάνων ,
β. Κατάκεςθ του καταςτατικοφ ενϊπιον τθσ Υπθρεςίασ Μίασ Στάςθσ,
γ. Αίτθςθ καταχϊριςθσ τθσ εταιρίασ ςτθν Υπθρεςία Γενικοφ Εμπορικοφ Μθτρϊου (ΓΕΜΘ).
δ. Θ νομικι προςωπικότθτα τθσ αςτικισ εταιρίασ αποκτάται από τθν καταχϊριςι τθσ ςτο Γενικό
Εμπορικό Μθτρϊο.

Ε’ ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΠΣΡΦΕ΢ ΕΣΑΛΡΛΞΩΡ ΣΤΠΩΡ

Θ βαςικι κατθγοριοποίθςθ των εταιρικϊν τφπων, για τθν οποία ιςχφει θ αρχι του κλειςτοφ
αρικμοφ, δθλαδι δεν μπορεί να δθμιουργιςει θ ιδιωτικι βοφλθςθ άλλουσ από όςουσ ορίηονται
ςτον νόμο, είναι ςε προςωπικζσ και κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ.

25
Οι προςωπικζσ εταιρίεσ προςιδιάηουν ςτθν κατθγορία τθσ Αςτικισ Εταιρίασ του ΑΚ, που αποτελεί
ζνωςθ με μικρό αρικμό μελϊν που επιδιϊκουν κοινό ςκοπό, ιδίωσ κερδοςκοπικό, και όπου
αςκεί επιρροι το πρόςωπο των εταίρων για τθν οργάνωςθ και λειτουργία τουσ.

Οι κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ ζχουν ςωματειακι δομι, υπό τθν ζννοια ότι αποτελοφν πολυμελι
ζνωςθ προςϊπων ανοικτοφ τφπου, ωςτόςο διαφζρουν από το ςωματείο , διότι ο ςκοπόσ τουσ ςε
αντίκεςθ με το ςωματείο, είναι κερδοςκοπικόσ και θ κζςθ των μελϊν τουσ είναι διαφορετικι από
τθ κζςθ των μελϊν του ςωματείου .

Το ςωματείο και ο ςυνεταιριςμόσ ζχουν ςωματειακι δομι, ωςτόςο δεν αποτελοφν

κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ.

ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΕ΢ ΕΣΑΛΡΛΕ΢ :

Θ αςτικι εταιρία, θ ομόρρυκμθ εταιρία, θ ετερόρρυκμθ εταιρία, θ αφανισ εταιρία και ο

Ευρωπαϊκόσ όμιλοσ οικονομικοφ ςκοποφ(ΕΟΟΣ).

ΞΕΦΑΟΑΛΣΤΧΛΞΕ΢ ΕΣΑΛΡΛΕ΢:

Θ ανϊνυμθ εταιρία, θ εταιρία περιοριςμζνθσ ευκφνθσ, θ ετερόρρυκμθ κατά μετοχζσ εταιρία και θ
ευρωπαϊκι εταιρία. Θ ςυμπλοιοκτθςία αποτελεί ειδικι μορφι του ναυτικοφ δικαίου .

΢Σ’ ΡΣΠΛΞΘ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ ΕΡΩ΢ΕΩΡ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ

Το ηιτθμα τθσ νομικισ προςωπικότθτασ των ενϊςεων προςϊπων, ςθμαίνει ότι δεν ζχουν όλεσ
νομικι προςωπικότθτα, ϊςτε να αποτελοφν αυτοτελι υποκείμενα δικαίου, με ανεξάρτθτθ
ικανότθτα δικαιοπραξίασ και αδικοπραξίασ και αυτοτζλεια του νομικοφ προςϊπου ζναντι των
μελϊν τουσ. Θ ζλλειψθ τθσ νομικισ προςωπικότθτασ ςυνεπάγεται τθ δζςμευςθ και προςωπικι
ευκφνθ των μελϊν τθσ ζνωςθσ και όχι του ίδιου του νομικοφ προςϊπου, από τισ ςυναλλαγζσ και
δικαιοπραξίεσ που ενεργεί ο εκπρόςωποσ τθσ ζνωςθσ .

ΕΡΩ΢ΕΛ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ ΠΕ ΡΣΠΛΞΘ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ:

Νομικι προςωπικότθτα ζχουν από τισ προςωπικζσ εταιρίεσ, θ ομόρρυκμθ εταιρία, θ

ετερόρρυκμθ εταιρία και ο ευρωπαϊκόσ όμιλοσ οικονομικοφ ςκοποφ, επίςθσ όλεσ οι

26
κεφαλαιουχικζσ εταιρίεσ, δθλαδι οι ανϊνυμεσ εταιρίεσ, οι εταιρίεσ περιοριςμζνθσ ευκφνθσ , θ
ετερόρρυκμθ κατά μετοχζσ εταιρία, θ ευρωπαϊκι εταιρία, το ςωματείο και ο ςυνεταιριςμόσ.
Θ αςτικι εταιρία μπορεί να αποκτιςει νομικι προςωπικότθτα, εφόςον τθρθκοφν οι διατυπϊςεισ
δθμοςιότθτασ για τθν ομόρρυκμθ εταιρία και επιδιϊκει οικονομικό ςκοπό (βλ. ανωτζρω).

ΕΡΩ΢ΕΛ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ ΧΩΡΛ΢ ΡΣΠΛΞΘ ΠΡΣ΢ΩΠΛΞΣΣΘΣΑ:

Νομικι προςωπικότθτα δεν ζχουν θ αςτικι εταιρία , θ αφανισ εταιρία , το μθ αναγνωριςμζνο

ςωματείο και θ ςυμπλοιοκτθςία.

III. ΣΣ ΔΛΞΑΛΩΠΑ

ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΕΡΡΣΠΘ΢ ΢ΧΖ΢Θ΢- ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢

Ζννομθ ςχζςθ, αποτελεί θ κοινωνικι- βιοτικι ςχζςθ που δθμιουργείται μεταξφ δφο ι
περιςςότερων προςϊπων, θ οποία ρυκμίηεται από το δίκαιο και ζχει ζννομεσ ςυνζπειεσ π.χ.
ςχζςθ μεταξφ πωλθτι και αγοραςτι, εργοδότθ και μιςκωτοφ, κ.λ.π.
Δικαίωμα , είναι θ εξουςία που παρζχεται από το δίκαιο ςτα πρόςωπα, για τθν επιδίωξθ και
ικανοποίθςθ των βιοτικϊν τουσ ςυμφερόντων , που προςτατεφονται από το νόμο .

ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΩΡ

A. ΠΕΡΛΣΤ΢ΛΑΞΑ- ΠΘ ΠΕΡΛΣΤ΢ΛΑΞΑ
Α.1 ΠΕΡΛΣΤ΢ΛΑΞΑ: το αντικείμενό τουσ αφορά τθν ικανοποίθςθ ςυμφερόντων
περιουςιακισ και οικονομικισ φφςεωσ και διακρίνονται ςε ενοχικά, εμπράγματα και
κλθρονομικά.
 Ενοχικά δικαιϊματα . Χαρακτθριςτικό γνϊριςμα είναι θ εξουςία του δικαιοφχου του
δικαιϊματοσ, που καλείται δανειςτισ, να απαιτιςει από άλλον, που καλείται
οφειλζτθσ, μία παροχι. Τα ενοχικά δικαιϊματα πθγάηουν ςυνικωσ από ςυμβάςεισ, π.χ.
ςτθ ςφμβαςθ πϊλθςθσ ο πωλθτισ ζχει το δικαίωμα να ηθτιςει από τον αγοραςτι το
τίμθμα για το πράγμα- κινθτό ι ακίνθτο - που του ποφλθςε.
 Εμπράγματα δικαιϊματα. Τα εμπράγματα δικαιϊματα παρζχουν ςτο δικαιοφχο
εξουςία άμεςθ και ζναντι όλων των προςϊπων πάνω ςτο πράγμα, π.χ. ςτο εμπράγματο
27
 δικαίωμα τθσ κυριότθτασ, ο κφριοσ του πράγματοσ ζχει άμεςθ εξουςία πάνω ςτο
πράγμα και εναντίον όλων, οπότε ςε περίπτωςθ προςβολισ τθσ κυριότθτασ του από
οποιονδιποτε, με αφαίρεςθ του πράγματοσ ι διατάραξθ, μπορεί να ςτραφεί εναντίον
του.

 Κλθρονομικά δικαιϊματα . Στθν κατθγορία αυτι ανικουν τα δικαιϊματα που ζχει ζνα
πρόςωπο, ςε περίπτωςθ κανάτου ενόσ άλλου προςϊπου, ςτθν περιουςία του
κανόντοσ .

Α.2 ΠΘ ΠΕΡΛΣΤ΢ΛΑΞΑ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΑ . Μθ περιουςιακά ι προςωπικά είναι τα δικαιϊματα

που αφοροφν τθν ικανοποίθςθ θκικοφ- προςωπικοφ ςυμφζροντοσ, για παράδειγμα το
δικαίωμα ςτθν προςωπικότθτα, ι τα οικογενειακά δικαιϊματα.

B. Ε΢ΣΤ΢ΛΑ΢ΣΛΞΑ-ΔΛΑΠΟΑ΢ΣΛΞΑ

B.1 Εξουςιαςτικά δικαιϊματα. Τα δικαιϊματα αυτά παρζχουν ςτο δικαιοφχο είτε τθν
αποκλειςτικι εξουςία πάνω ςε ζνα πράγμα, είτε τθν εξουςία να επεμβαίνει ςτθ ςφαίρα
άλλου προςϊπου. Βαςικι διάκριςθ των εξουςιαςτικϊν δικαιωμάτων είναι ςε απόλυτα
και ςχετικά δικαιϊματα :
Απόλυτα δικαιϊματα : Τα δικαιϊματα αυτά παρζχουν ςτο δικαιοφχο αποκλειςτικι και
άμεςθ εξουςία πάνω ςτο αντικείμενο του δικαιϊματοσ, ζναντι οποιουδιποτε άλλου
προςϊπου που το προςβάλλει, π.χ. δικαίωμα κυριότθτασ, δικαίωμα ςτθν
προςωπικότθτα.
΢χετικά δικαιϊματα : Χαρακτθριςτικό γνϊριςμα των δικαιωμάτων αυτϊν, είναι θ
εξουςία του φορζα του δικαιϊματοσ να υποχρεϊνει ςυγκεκριμζνο πρόςωπο να
τθριςει οριςμζνθ ςυμπεριφορά, πράξθ ι παράλειψθ, και δεν ςυνεπάγονται εξουςία
του δικαιοφχου ζναντι όλων. Ζτςι, π.χ. ςτθ ςφμβαςθ πϊλθςθσ αυτοκινιτου από Α ςε Β,
το δικαίωμα του πωλθτι Α να ηθτιςει το τίμθμα τθσ πϊλθςθσ, ςτρζφεται μόνο ζναντι
του αγοραςτι Β, επομζνωσ είναι ςχετικό.

B.2 Διαπλαςτικά δικαιϊματα: Στα διαπλαςτικά δικαιϊματα ο δικαιοφχοσ ζχει τθ

δυνατότθτα να επιφζρει μονομερϊσ και άμεςα μεταβολζσ που μπορεί να ςυνίςτανται
ςτθν κτιςθ, μεταβολι ι κατάργθςθ ενόσ δικαιϊματοσ, μιασ ζννομθσ ςχζςθσ ι
κατάςταςθσ. Στα διαπλαςτικά δικαιϊματα, θ άςκθςθ του δικαιϊματοσ γίνεται είτε με

28
 διλωςθ βοφλθςθσ, π.χ. καταγγελία ςφμβαςθσ εργαςίασ, όχλθςθ , είτε με άςκθςθ
αγωγισ, όπωσ άςκθςθ διαπλαςτικισ αγωγισ για λφςθ του γάμου.

ΞΣΘ΢Θ-ΑΟΟΣΛΩ΢Θ-ΑΠΩΟΕΛΑ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢

ΞΣΘ΢Θ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢ : Θ κτιςθ του δικαιϊματοσ αφορά τθ ςχζςθ του δικαιϊματοσ με το

υποκείμενο του δικαιϊματοσ (δικαιοφχο), που αποτελεί το φορζα του. Βαςικι διάκριςθ τθσ
κτιςθσ δικαιϊματοσ είναι ςε πρωτότυπθ και παράγωγθ.
α. Ρρωτότυπθ κτιςθ δικαιϊματοσ, όπου θ κτιςθ του δικαιϊματοσ δεν εξαρτάται από το
δικαίωμα άλλου προςϊπου, π.χ. χρθςικτθςία, κατάλθψθ αδζςποτου .
β. Ραράγωγθ κτιςθ δικαιϊματοσ , όπου θ κτιςθ του δικαιϊματοσ απορρζει και βαςίηεται
ςτθν κτιςθ που είχε ο προθγοφμενοσ δικαιοφχοσ, π.χ. μεταβίβαςθ κυριότθτασ πράγματοσ
από τον Α ςτον Β.

ΑΟΟΣΛΩ΢Θ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢

Θ αλλοίωςθ του δικαιϊματοσ μπορεί να αφορά είτε τθν μεταβολι ςτο πρόςωπο του δικαιοφχου
ι του υπόχρεου, είτε τθν μεταβολι ςτο περιεχόμενο του δικαιϊματοσ.

ΑΠΩΟΕΛΑ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢
Θ απϊλεια του δικαιϊματοσ, δθλαδι θ αποςφνδεςθ μεταξφ δικαιϊματοσ και φορζα, μπορεί να
γίνεται είτε με διάκεςθ του δικαιϊματοσ, δθλαδι με τθ κζλθςθ του δικαιοφχου, π.χ. μεταβίβαςθ
κυριότθτασ ακινιτου, είτε χωρίσ τθ κζλθςθ του δικαιοφχου, π.χ. με κάνατο του δικαιοφχου.

Α΢ΞΘ΢Θ - ΞΑΣΑΧΡΘ΢Θ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢

Α΢ΞΘ΢Θ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢ : θ άςκθςθ του δικαιϊματοσ περιλαμβάνει κάκε είδουσ χρθςιμοποίθςθ

τθσ εξουςίασ του δικαιοφχου ςε αυτό, δθλαδι :
α. Ο δικαιοφχοσ μπορεί να απολαμβάνει τισ ωφζλειεσ που απορρζουν από το δικαίωμα, π.χ.
ςτο δικαίωμα κυριότθτασ ενόσ ακινιτου, οι ωφζλειεσ περιλαμβάνουν τθν εκμίςκωςθ του
ακινιτου ι τθν ιδιοκατοίκθςθ.
β. Ο δικαιοφχοσ μπορεί να προβαίνει ςε διάκεςθ του δικαιϊματοσ, π.χ. μεταβίβαςθ τθσ
κυριότθτασ ακινιτου .
γ. Ρροςταςία του δικαιϊματοσ: ο δικαιοφχοσ μπορεί να διενεργεί τισ προβλεπόμενεσ ςτο
νόμο πράξεισ ςε περίπτωςθ προςβολισ του δικαιϊματοσ.

29
ΞΑΣΑΧΡΘ΢Θ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢- ΑΞ 281

Βαςικι διάταξθ του άρκρου 281 ΑΚ , που ορίηει ότι, θ άςκθςθ του δικαιϊματοσ απαγορεφεται αν
υπερβαίνει προφανϊσ τα όρια που επιβάλλουν θ καλι πίςτθ, τα χρθςτά ικθ ι ο κοινωνικόσ ι
οικονομικόσ ςκοπόσ του δικαιϊματοσ. Οι ζννοιεσ που αναφζρονται ςτθ διάταξθ αυτι αποτελοφν
αόριςτεσ νομικζσ ζννοιεσ, που θ εξειδίκευςι τουσ επαφίεται ςτο δικαςτι , με βάςθ τα
ςυγκεκριμζνα περιςτατικά τθσ ζνδικθσ περίπτωςθσ. Ειδικότερα:
α. Θ καλι πίςτθ αναφζρεται ςτθν ευκφτθτα και εντιμότθτα που απαιτοφνται ςτισ
ςυναλλαγζσ .
β. Τα χρθςτά ικθ, είναι οι αντιλιψεισ για τθν κοινωνικι θκικι που ζχει διαμορφϊςει ο
μζςοσ κοινωνικόσ άνκρωποσ.
γ. Ο οικονομικόσ ςκοπόσ του δικαιϊματοσ προκφπτει από τα γενικότερα οικονομικά
ςυμφζροντα, που επιδιϊκονται με το ςυγκεκριμζνο δικαίωμα.
δ. Ο κοινωνικόσ ςκοπόσ του δικαιϊματοσ, ςυνδζεται με τθν κοινωνικι λειτουργία του
δικαιϊματοσ ςτθν ζννομθ τάξθ .
Σε περίπτωςθ υπζρβαςθσ των ορίων που επιβάλλονται από τα ανωτζρω κριτιρια,
διακρίνουμε τισ εξισ ζννομεσ ςυνζπειεσ :
α. Αν θ καταχρθςτικι άςκθςθ του δικαιϊματοσ γίνεται με δικαιοπραξία, θ δικαιοπραξία είναι
άκυρθ, π.χ. καταχρθςτικι καταγγελία ςφμβαςθσ εργαςίασ.
β. Αν θ καταχρθςτικι άςκθςθ του δικαιϊματοσ γίνεται με υλικζσ ενζργειεσ, αυτόσ που
βλάπτεται μπορεί να ηθτιςει τθν παφςθ τθσ άςκθςθσ αυτοφ του δικαιϊματοσ και τθν
παράλειψι τθσ ςτο μζλλον.
Εφόςον ςυντρζχουν και οι προχποκζςεισ τθσ αδικοπραξίασ κατά τθν ΑΚ 914 , δεν αποκλείεται
θ αξίωςθ αποηθμίωςθσ.

ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ ΔΛΞΑΛΩΠΑΣΣ΢

A. ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΕΡΔΛΞΘ΢ ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ΢- ΑΤΣΣΔΤΡΑΠΘ΢ ΠΡΣ΢ΣΑ΢ΛΑ΢

Γενικά . Θ ζνδικθ προςταςία αποβλζπει ςτθν παροχι ζννομθσ προςταςίασ ςε περίπτωςθ
προςβολισ δικαιωμάτων, δια τθσ δικαςτικισ οδοφ, δθλαδι μζςω των δικαςτθρίων, που είναι είτε
πολιτικά δικαςτιρια, τα οποία αποςκοποφν ςτθν επίλυςθ των ιδιωτικϊν διαφορϊν, είτε ποινικά ,
που επιδιϊκουν τθ δίωξθ και τιμωρία των παραβατϊν ςφμφωνα με τισ διατάξεισ και τθ

30
διαδικαςία που προβλζπουν οι ποινικοί νόμοι, είτε διοικθτικά, όπου επιλφονται οι διοικθτικζσ
διαφορζσ .
Θ αυτοδφναμθ προςταςία αφορά τθν διενζργεια από τον ίδιο το δικαιοφχο, των πράξεων που
αποςκοποφν ςτθν προςταςία του δικαιϊματοσ, και παρζχεται ςτισ ειδικά προβλεπόμενεσ
περιπτϊςεισ του Αςτικοφ Κϊδικα : ΑΥΤΟΔΙΚΙΑΣ, ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΘΣ ΑΝΑΓΚΘΣ.

B. ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢ ΑΤΣΣΔΛΞΛΑ΢, ΑΠΤΡΑ΢, ΞΑΣΑ΢ΣΑ΢Θ΢ ΑΡΑΓΞΘ΢

B.1 ΑΤΣΣΔΛΞΛΑ: Σφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα -άρκρο 282 ΑΚ - αυτοδικία είναι θ ικανοποίθςθ
τθσ αξίωςθσ από το δικαιοφχο αυτοδφναμα και χωρίσ τθ βοικεια τθσ αρχισ. Ρροχποκζςεισ :
B.1.1 Αξίωςθ ιδιωτικοφ δικαίου, για τθν οποία μπορεί να αςκθκεί αγωγι π.χ. αξίωςθ λόγω
προςβολισ τθσ προςωπικότθτασ,
B.1.2 Θ βοικεια τθσ αρχισ δεν είναι εκ των πραγμάτων εφικτι ,
B.1.3 Θ αναβολι να δθμιουργεί κατ’ αντικειμενικι κρίςθ τον κίνδυνο να ματαιωκεί ι να
καταςτεί ςθμαντικά δυςχερισ θ πραγμάτωςθ τθσ αξίωςθσ από το δικαιοφχο ,
B.1.4 Θ αυτοδικία είναι επιτρεπτι από το νόμο, όταν ςυντρζχουν οι ανωτζρω
προχποκζςεισ, εφόςον όμωσ ο δικαιοφχοσ χρθςιμοποιεί τα μζςα που είναι απολφτωσ
αναγκαία για τθν ικανοποίθςθ τθσ αξίωςισ του, αλλιϊσ υπζχει υποχρζωςθ
αποηθμίωςθσ .

B.2 ΑΠΤΡΑ: Σφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα -άρκρο 284 ΑΚ- δεν αποτελεί παράνομθ πράξθ, θ
υπεράςπιςθ που επιβάλλεται ςε κάποιον για να αποτρζψει παροφςα και άδικθ επίκεςθ
εναντίον του ίδιου ι τρίτου. Ρροχποκζςεισ :
B.2.1 Ενζργεια που προςβάλλει τθ ςωματικι ακεραιότθτα ι τα ζννομα αγακά φυςικοφ ι
νομικοφ προςϊπου,
B.2.2 Θ ενζργεια αυτι να είναι άδικθ και να διαρκεί κατά τθν ενζργεια τθσ υπεράςπιςθσ,
B.2.3 Θ ενζργεια του προςϊπου που αμφνεται κατά του επιτικζμενου να ςυνιςτά πράξθ
υπεράςπιςθσ,
B.2.4 Θ υπεράςπιςθ να είναι θ αναγκαία και επιβαλλόμενθ, κατ’αντικειμενικι κρίςθ.
Στθν περίπτωςθ που δεν ςυντρζχουν οι ανωτζρω προχποκζςεισ ι υπάρχει υπζρβαςθ των ορίων
τθσ άμυνασ, θ πράξθ του αμυνόμενου είναι παράνομθ και δθμιουργεί υποχρζωςθ καταβολισ
αποηθμίωςθσ ςε βάροσ του αμυνόμενου.

31
B.3 ΞΑΣΑ΢ΣΑ΢Θ ΑΡΑΓΞΘ΢ : Σφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα -άρκρο 285 ΑΚ- δεν αποτελεί
παράνομθ πράξθ, θ καταςτροφι ξζνου πράγματοσ για να αποτραπεί επικείμενοσ κίνδυνοσ
που απειλεί δυςανάλογα μεγαλφτερθ ηθμιά αυτοφ που επιχειρεί τθν καταςτροφι ι άλλου.
Ρροχποκζςεισ :
B.3.1 Κίνδυνοσ που είναι επικείμενοσ, δθλαδι αναμζνεται ςφντομα να προκαλζςει ηθμία
ςε αγακό και μπορεί να προζρχεται είτε από φυςικι αιτία είτε από ανκρϊπινθ
ενζργεια ,
B.3.2 Θ καταςτροφι ι βλάβθ ξζνου πράγματοσ να είναι αναγκαία για τθν αποτροπι του
επικείμενου κινδφνου,
B.3.3 Θ ηθμία που αναμζνεται να επζλκει να είναι δυςανάλογα μεγαλφτερθ από τθ ηθμία
που προκλικθκε με τθν καταςτροφι του ξζνου πράγματοσ.
Το δικαςτιριο μπορεί, υπό τισ περιςτάςεισ, να επιδικάςει εφλογθ αποηθμίωςθ του ηθμιωκζντα
από εκείνον που προκάλεςε τθ ηθμία.
Σε περίπτωςθ που δεν ςυντρζχουν οι προχποκζςεισ τθσ κατάςταςθσ ανάγκθσ, θ καταςτροφι ι
βλάβθ του ξζνου πράγματοσ είναι παράνομθ και δθμιουργείται υποχρζωςθ αποηθμίωςθσ εκείνου
που προκάλεςε τθ ηθμία προσ τον ηθμιωκζντα.

IV. ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢ - ΕΡΡΣΛΑ – ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢

Ρράξεισ δικαίου που ενδιαφζρουν το δίκαιο, είναι όςεσ επιφζρουν οριςμζνθ μεταβολι ςτον
εξωτερικό κόςμο, με τθ βοφλθςθ του ανκρϊπου .
Ξατθγορίεσ πράξεων που ενδιαφζρουν το δίκαιο

- Δίκαιεσ πράξεισ: επιτρζπονται από το δίκαιο και παράγουν ζννομα αποτελζςματα.

- Άδικεσ πράξεισ: δεν επιτρζπονται από το δίκαιο και κατά ςυνζπεια, θ τζλεςι τουσ
ςυνεπάγεται κυρϊςεισ για το δράςτθ.

ΔΛΞΑΛΕ΢ ΠΡΑ΢ΕΛ΢ - ΒΑ΢ΛΞΕ΢ ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢

- ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ : Διλωςθ βουλιςεωσ που κατευκφνεται ςτθν παραγωγι θκελθμζνου
ζννομου αποτελζςματοσ, με τθ κζλθςθ εκείνου που κατιρτιςε τθ δικαιοπραξία. Για τθν
επζλευςθ του ζννομου αποτελζςματοσ, θ δικαιοπραξία μπορεί να ςυνοδεφεται
ενδεχομζνωσ και από άλλα νομικά γεγονότα που είναι αναγκαία με βάςθ το νόμο .

32
 - ΣΛΣΡΕΛ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ : Δίκαιθ πράξθ, που δεν αποτελεί δικαιοπραξία, και που οι ζννομεσ
ςυνζπειεσ επζρχονται απευκείασ από το νόμο, ϊςτε δεν απαιτείται θ κζλθςθ του
προςϊπου ι των προςϊπων που τισ πραγματοποίθςαν.
- ΤΟΛΞΘ ΠΡΑ΢Θ :Νομικά ςθμαντικι πράξθ, που αν και δεν περιζχει καμία διλωςθ
βουλιςεωσ, ςυνδζεται με βάςθ το νόμο με οριςμζνο αποτζλεςμα.

ΕΡΡΣΛΑ-ΟΕΛΣΣΤΡΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢
ENNOIA : Πραγματικό που περιζχει μία τουλάχιςτον διλωςθ βουλιςεωσ και αποτελεί το
αναγνωριηόμενο από το δίκαιο λόγο επζλευςθσ των αποτελεςμάτων. Θ διλωςθ βουλιςεωσ
μπορεί να είναι ρθτι ι ςιωπθρι, επίςθσ απευκυντζα, δθλαδι για τθν επζλευςθ του
αποτελζςματοσ να απαιτείται εκ του νόμου να απευκφνεται ςε άλλο πρόςωπο, π.χ.
καταγγελία ςφμβαςθσ εργαςίασ, ι μθ απευκυντζα, π.χ. διακικθ.

ΒΑ΢ΛΞΑ ΕΛΔΘ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΩΡ

Α. ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢ ΧΑΡΛ΢ΣΛΞΕ΢ ΞΑΛ ΕΠΑΧΚΕΛ΢

α. Χαριςτικι είναι θ δικαιοπραξία, όπου για τθν παροχι από τον ζνα ςυμβαλλόμενο ςτον
άλλο δεν απαιτείται αντάλλαγμα, π.χ. δωρεά.
β. Επαχκισ είναι θ δικαιοπραξία, όπου θ παροχι από τον ζνα ςυμβαλλόμενο προσ τον άλλο
γίνεται με αντάλλαγμα, π.χ. ςτθν ςφμβαςθ τθσ πϊλθςθσ, ο πωλθτισ ενόσ πράγματοσ
υποχρεοφται να μεταβιβάςει τθν κυριότθτα του πράγματοσ και να το παραδϊςει ςτον
αγοραςτι, ενϊ ο αγοραςτισ οφείλει να καταβάλλει το τίμθμα που ςυμφωνικθκε.

Β. ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢ ΕΡ ΗΩΘ ΞΑΛ ΑΛΣΛΑ ΚΑΡΑΣΣΤ

α. Δικαιοπραξία εν ηωι, είναι κάκε δικαιοπραξία που τα αποτελζςματά τθσ επζρχονται κατά
τθ διάρκεια τθσ ηωισ του προςϊπου που τισ κατάρτιςε , π.χ. πϊλθςθ, ςφμβαςθ εργαςίασ,
μίςκωςθ πράγματοσ.
β. Δικαιοπραξία αιτία κανάτου, αποτελεί κάκε δικαιοπραξία που τα αποτελζςματά τθσ
λαμβάνουν χϊρα μετά το κάνατο του προςϊπου που τισ κατάρτιςε, π.χ διακικθ.

33
Γ. ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢ ΣΤΠΛΞΕ΢ ΞΑΛ ΑΣΤΠΕ΢
α. Τυπικι δικαιοπραξία : προχπόκεςθ εγκυρότθτασ τθσ τυπικισ δικαιοπραξίασ, με βάςθ το
νόμο, είναι θ τιρθςθ οριςμζνου τφπου, π.χ. ζγγραφο , που μπορεί να είναι είτε ιδιωτικό
ζγγραφο όπωσ καταςτατικό ςωματείου, είτε να απαιτείται ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο,
όπωσ ςτθ ςφμβαςθ μεταβίβαςθσ κυριότθτασ ακινιτου. Στθν περίπτωςθ αυτι, που θ τιρθςθ
του τφπου επιβάλλεται από το νόμο, πρόκειται για ςυςτατικό τφπο, θ μθ τιρθςθ του οποίου
επιφζρει τθν ακυρότθτα τθσ δικαιοπραξίασ.
β. Άτυπθ δικαιοπραξία – αποδεικτικόσ τφποσ : για τθν εγκυρότθτα τθσ δικαιοπραξίασ δεν
απαιτείται θ τιρθςθ οριςμζνου τφπου, π.χ. ςφμβαςθ μίςκωςθσ πράγματοσ, ςφμβαςθ
εργαςίασ, που ςυνάπτονται άτυπα. Αν μια δικαιοπραξία περιβλθκεί τφπο, που δεν
απαιτείται ωσ προχπόκεςθ τθσ εγκυρότθτασ τθσ, ο τφποσ αυτόσ είναι αποδεικτικόσ. Ο
αποδεικτικόσ τφποσ αποςκοπεί ςτθ διευκόλυνςθ τθσ απόδειξθσ τθσ κατάρτιςθσ μιασ
δικαιοπραξίασ και των όρων τθσ, ωςτόςο απαιτείται, όπωσ και ςτον ςυςτατικό τφπο,
ιδιόχειρθ υπογραφι του εκδότθ, π.χ. θ κατάρτιςθ μίςκωςθσ πράγματοσ όπωσ διαμερίςματοσ
με ζγγραφο, δθλαδι μιςκωτιριο, ζχει αποδεικτικό χαρακτιρα, διότι δεν επιβάλλεται θ
τιρθςθ ςυςτατικοφ τφπου ςτο νόμο.

ΓΕΡΛΞΘ ΑΡΧΘ : Λ΢ΧΤΕΛ Θ ΑΡΧΘ ΣΣΤ ΑΣΤΠΣΤ ΣΩΡ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΩΡ – ΑΞ 158-ΞΑΣ’ Ε΢ΑΛΡΕ΢Θ ΣΛ
ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢ ΕΛΡΑΛ ΣΤΠΛΞΕ΢

ΕΛΔΘ ΢Τ΢ΣΑΣΛΞΣΤ ΣΤΠΣΤ:

αα. Ιδιωτικό ζγγραφο : για το κφροσ του εγγράφου είναι απαραίτθτθ θ ιδιόχειρθ υπογραφι
του προςϊπου που το ζχει εκδϊςει.
ββ. Συμβολαιογραφικό ζγγραφο: απαιτείται ςφνταξθ του εγγράφου από ςυμβολαιογράφο
και υπογραφι των μερϊν ενϊπιον του, π.χ. μεταβίβαςθ κυριότθτασ ακινιτου και γενικά
ςυμβάςεισ που ζχουν ωσ αντικείμενο τθ ςφςταςθ εμπράγματων δικαιωμάτων ςε ακίνθτο,
επίςθσ θ ιδρυτικι πράξθ ιδρφματοσ εν ηωι.
γγ. Διλωςθ ενϊπιον δθμόςιασ αρχισ: θ διλωςθ βοφλθςθσ απαιτείται να γίνει ενϊπιον
οριςμζνθσ δθμόςιασ αρχισ, θ οποία ςυντάςςει ςχετικά με τθ διλωςθ αυτι ζγγραφο που
αποκαλείται ζκκεςθ, π.χ. θ αποδοχι ι αποποίθςθ κλθρονομίασ γίνεται ενϊπιον τθσ
γραμματείασ του δικαςτθρίου τθσ κλθρονομίασ.

34
Δ. ΠΣΡΣΠΕΡΘ΢ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ- ΢ΤΠΒΑ΢Θ

Με βάςθ τον αρικμό των προςϊπων που προβαίνουν ςτθ διλωςθ βουλιςεωσ, διακρίνουμε
τθ μονομερι δικαιοπραξία , που περιλαμβάνει τθ διλωςθ βουλιςεωσ ενόσ μόνο προςϊπου
(π.χ. καταγγελία, διακικθ), και τθ ςφμβαςθ. Οι μονομερείσ δικαιοπραξίεσ που είναι μθ
απευκυντζεσ, δθλαδι περιζχουν διλωςθ βοφλθςθσ που δεν απευκφνεται ςε οριςμζνο
πρόςωπο, αποκτοφν ενζργεια από τθ ςτιγμι που εξωτερικεφονται π.χ. διακικθ. Οι
μονομερείσ δικαιοπραξίεσ που περιζχουν διλωςθ βοφλθςθσ που απευκφνεται ςε οριςμζνο
πρόςωπο δθλαδι είναι απευκυντζεσ, προκειμζνου να παράγουν ζννομο αποτζλεςμα, πρζπει
θ διλωςθ τθσ βοφλθςθσ να περιζλκει ςτο πρόςωπο προσ το οποίο απευκφνονται,
ανεξάρτθτα αν το πρόςωπο αυτό ζλαβε γνϊςθ του περιεχομζνου τθσ.

Ε’. ΕΡΡΣΛΑ ΢ΤΠΒΑ΢Θ΢

Σφμβαςθ είναι θ δικαιοπραξία που περιζχει τθ διλωςθ βοφλθςθσ δφο ι περιςςότερων
προςϊπων, που ςυμπίπτουν ωσ προσ το επιδιωκόμενο αποτζλεςμα, ενϊ μπορεί να ενεργοφν
με διαφορετικό ςυμφζρον ,που ςυμβαίνει ςυνικωσ ςτισ ςυμβάςεισ, π.χ. ςτθ ςφμβαςθ τθσ
μίςκωςθσ ακινιτου, διακρίνουμε τθ διλωςθ βοφλθςθσ του εκμιςκωτι που ενεργεί με
ςυμφζρον να εκμιςκϊςει το ακίνθτο, ενϊ θ διλωςθ βοφλθςθσ του μιςκωτι αφορά τθν
επικυμία του να μιςκϊςει το ακίνθτο και να το χρθςιμοποιιςει. Ωςτόςο οι δθλϊςεισ αυτζσ
βουλιςεωσ- του εκμιςκωτι και του μιςκωτι-, ςυμπίπτουν ωσ προσ το αποτζλεςμα , τθσ
μίςκωςθσ του ακινιτου .

΢Σ’. ΔΛΑΞΡΛ΢ΕΛ΢ ΢ΤΠΒΑ΢ΕΩΡ

α. Αμφοτεροβαρισ ςφμβαςθ, όταν δθμιουργοφνται δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ
εκατζρωκεν, δθλαδι και ςτουσ δφο ςυμβαλλόμενουσ , π.χ ςτθ ςφμβαςθ τθσ πϊλθςθσ όπου
ο πωλθτισ ζχει υποχρζωςθ να παραδϊςει το αντικείμενο τθσ πϊλθςθσ, ενϊ ο αγοραςτισ
υποχρεοφται να καταβάλλει το τίμθμα.
β. Ετεροβαρισ ςφμβαςθ, όταν με τθ ςφμβαςθ δθμιουργείται ςτον ζνα ςυμβαλλόμενο
δικαίωμα και ςτον άλλο υποχρζωςθ, και όχι αντίςτροφα, π.χ. ςτθ ςφμβαςθ δωρεάσ, όπου
ο δωρθτισ αναλαμβάνει τθν υποχρζωςθ να παραδϊςει το πράγμα ςτο δωρεοδόχο.

35
Η. ΞΑΣΑΡΣΛ΢Θ ΢ΤΠΒΑ΢ΕΩΡ
΢τάδιο διαπραγματεφςεων : Κατά το ςτάδιο αυτό λαμβάνουν χϊρα ςυηθτιςεισ με ςκοπό τθν
κατάρτιςθ μιασ ςφμβαςθσ, με αποτζλεςμα είτε τθν κατάρτιςθ προςυμφϊνου είτε τθν κατάρτιςθ
τθσ οριςτικισ ςφμβαςθσ. Λόγω τθσ ςχζςθσ εμπιςτοςφνθσ που δθμιουργείται κατά τθ διάρκεια
των διαπραγματεφςεων μεταξφ των μερϊν, οφείλουν αμοιβαία να ςυμπεριφζρονται ςφμφωνα
με τθν καλι πίςτθ και τα ςυναλλακτικά ικθ.
Ευκφνθ από τισ διαπραγματεφςεισ: όποιοσ κατά τισ διαπραγματεφςεισ προξενιςει υπαίτια ςτον
άλλο ηθμία, είναι υποχρεωμζνοσ να τθν αποκαταςτιςει.

ΠΡΣ΢ΤΠΦΩΡΣ
ΕΡΡΣΛΑ : ςφμβαςθ με τθν οποία τα μζρθ αναλαμβάνουν αμοιβαία τθν υποχρζωςθ να ςυνάψουν
οριςμζνθ άλλθ ςφμβαςθ, που είναι θ οριςτικι.
ΣΤΠΣ΢ : το προςφμφωνο υπάγεται ςτο τφπο που ορίηει ο νόμοσ για τθ ςφμβαςθ που πρζπει να
ςυναφκεί, π.χ. επί προςυμφϊνου μεταβίβαςθσ ακινιτου απαιτείται ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο,
επειδι για τθν κατάρτιςθ τθσ οριςτικισ ςφμβαςθσ μεταβίβαςθσ του ακινιτου απαιτείται
ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο.

V. ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢ ΞΑΣΑΡΣΛ΢Θ΢ ΕΓΞΤΡΘ΢ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢

ΓΕΡΛΞΕ΢ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢
α. Ικανότθτα για δικαιοπραξία.
β. Βοφλθςθ εκείνου που καταρτίηει τθ δικαιοπραξία, θ οποία δεν διαμορφϊκθκε με
ελαττωματικό τρόπο, δθλαδι δεν είναι αποτζλεςμα πλάνθσ, απάτθσ ι απειλισ.
γ. Συμφωνία βοφλθςθσ και διλωςθσ, δθλαδι να ταυτίηεται θ βοφλθςθ με τθ διλωςθ
εκείνου που καταρτίηει τθ δικαιοπραξία.
δ. Διλωςθ τθσ βοφλθςθσ, που πρζπει να περιβλθκεί τον τφπο που επιβάλλεται από το νόμο.
ε. Το περιεχόμενο τθσ δικαιοπραξίασ να μθν αντίκειται ςτο νόμο και τα χρθςτά ικθ.

36
ΑΡΑΟΤ΢Θ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΩΡ

Α’ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢Θ : ΛΞΑΡΣΣΘΣΑ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ – ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΣΘ΢ ΛΞΑΡΣΣΘΣΑ΢

ΔΛΞΑΛΣΤ ΑΠΣ ΣΘΡ ΛΞΑΡΣΣΘΣΑ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ:
Θ ικανότθτα δικαίου είναι θ ικανότθτα να είναι κάποιοσ υποκείμενο δικαιωμάτων και
υποχρεϊςεων.
Θ ικανότθτα για δικαιοπραξία αφορά τθν ικανότθτα ενόσ προςϊπου να καταρτίηει
αυτοπροςϊπωσ δικαιοπραξίεσ, τθν ικανότθτα αυτι ζχουν ςφμφωνα με τον Αςτικό Κϊδικα μόνο
τα πρόςωπα που ζχουν πνευματικι ωριμότθτα και υγεία.

ΚΕ΢ΠΣ΢ ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ΢ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ΢

Ο κεςμόσ τθσ δικαςτικισ ςυμπαράςταςθσ ρυκμίηεται με τα άρκρα 1666-1668 ΑΚ, ανικει ςτο
οικογενειακό δίκαιο και κακιερϊκθκε με το Ν. 2447/1996. Θ ςθμαςία του κεςμοφ αυτοφ
ςυνίςταται ςτο ότι θ υποβολι ενόσ ενθλίκου προςϊπου ςε κάποια μορφι δικαςτικισ
ςυμπαράςταςθσ επθρεάηει τθν ικανότθτα για δικαιοπραξία.

ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢- ΔΛΑΔΛΞΑ΢ΛΑ ΤΠΣΒΣΟΘ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ ΢Ε ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ

α. Πρόςωπα που υποβάλλονται ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ είναι :

αα. Τα πρόςωπα που εξαιτίασ τθσ ςωματικισ τουσ αναπθρίασ ι λόγω τθσ ψυχικισ ι
διανοθτικισ διαταραχισ, αδυνατοφν ολικά ι μερικά να επιμελοφνται τισ υποκζςεισ
τουσ.
ββ. Τα πρόςωπα, που λόγω αςωτίασ, δθλαδι δαπανοφν άςκοπα και υπζρμετρα τθν
περιουςία τουσ, ι λόγω τοξικομανίασ ι αλκοολιςμοφ, εκκζτουν ςε κίνδυνο ςτζρθςθσ τον
εαυτό τουσ, τθ ςφηυγο, τα τζκνα ι τουσ γονείσ τουσ.

β. Διαδικαςία : Aπαιτείται δικαςτικι απόφαςθ του Μονομελοφσ Ρρωτοδικείου του τόπου τθσ
ςυνικουσ διαμονισ του προςϊπου που ηθτείται να τεκεί ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ ,
φςτερα από αίτθςθ του ίδιου, ι του ςυηφγου ι των γονζων ι των τζκνων ι του ειςαγγελζα ι
και αυτεπαγγζλτωσ από το δικαςτιριο. Το δικαςτιριο, για τθν ζκδοςθ τθσ απόφαςθσ,
ςυνεκτιμά ςχετικι ζκκεςθ τθσ αρμόδιασ κοινωνικισ υπθρεςίασ και λαμβάνει υπόψθ τθ
γνϊμθ του προςϊπου που αφορά θ αίτθςθ φςτερα από προςωπικι επικοινωνία με αυτό.

37
γ. Αποτελζςματα :Το δικαςτιριο ζχει διακριτικι ευχζρεια να αποφαςίηει τθν υποβολι του
προςϊπου ςε κακεςτϊσ ςτερθτικισ ι επικουρικισ δικαςτικισ ςυμπαράςταςθσ, πλιρουσ ι
μερικισ, ι ςε ςυνδυαςμό και των δφο και να διορίηει δικαςτικό ςυμπαραςτάτθ, που αποτελεί
το νόμιμο αντιπρόςωπο του προςϊπου που ζχει τεκεί ςτο κακεςτϊσ αυτό.

ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΢ΣΕΡΘΣΛΞΘ΢ – ΕΠΛΞΣΤΡΛΞΘ΢ ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ΢ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ΢

΢ΣΕΡΘΣΛΞΘ ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ

- Ρλιρθσ ςτερθτικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ: το πρόςωπο είναι ανίκανο να καταρτίηει
οποιαδιποτε δικαιοπραξία αυτοπροςϊπωσ, αντί αυτοφ δικαιοπρακτεί ο δικαςτικόσ
ςυμπαραςτάτθσ που ορίηεται από το δικαςτιριο.
- Μερικι ςτερθτικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ: ανικανότθτα για αυτοπρόςωπθ κατάρτιςθ
ςυγκεκριμζνων δικαιοπραξιϊν που προςδιορίηονται ςτθ δικαςτικι απόφαςθ που ζκεςε
το πρόςωπο ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ, τισ δικαιοπραξίεσ αυτζσ καταρτίηει ο δικαςτικόσ
ςυμπαραςτάτθσ.

ΕΠΛΞΣΤΡΛΞΘ ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ

- Ρλιρθσ επικουρικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ: για τθν ιςχφ όλων των δικαιοπραξιϊν που
καταρτίηει το πρόςωπο που ζχει τεκεί ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ, απαιτείται θ
ςυναίνεςθ του δικαςτικοφ ςυμπαραςτάτθ.
- Μερικι επικουρικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ: για τθν ιςχφ οριςμζνων δικαιοπραξιϊν που
καταρτίηει το πρόςωπο που ζχει τεκεί ςε δικαςτικι ςυμπαράςταςθ, απαιτείται θ
ςυναίνεςθ του δικαςτικοφ ςυμπαραςτάτθ, οι οποίεσ πρζπει να ορίηονται ςτθ ςχετικι
δικαςτικι απόφαςθ.

ΑΡ΢Θ ΔΛΞΑ΢ΣΛΞΘ΢ ΢ΤΠΠΑΡΑ΢ΣΑ΢Θ΢: Με δικαςτικι απόφαςθ, αν ζλειψαν οι λόγοι που τθν

προκάλεςαν, φςτερα από αίτθςθ των προςϊπων που μποροφν να τθ ηθτιςουν ι και
αυτεπαγγζλτωσ από το δικαςτιριο.

ΞΑΣΘΓΣΡΛΕ΢ ΠΡΣ΢ΩΠΩΡ ΑΡΑΟΣΓΑ ΠΕ ΣΘΡ ΛΞΑΡΣΣΘΣΑ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ

- ΠΟΘΡΩ΢ ΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ
- ΠΟΘΡΩ΢ ΑΡΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ
- ΠΕΡΛΣΡΛ΢ΠΕΡΑ ΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ
38
Α. ΠΟΘΡΩ΢ ΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ : Οι ενιλικοι, δθλαδι τα πρόςωπα που ζχουν
ςυμπλθρϊςει το 18ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ είναι ικανοί για κατάρτιςθ οποιαςδιποτε
δικαιοπραξίασ, εφόςον δεν ςυντρζχει κάποιοσ λόγοσ δικαιοπρακτικισ ανικανότθτασ για
αυτοφσ.

Β. ΠΟΘΡΩ΢ ΑΡΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ – ΑΠΣΟΤΣΑ ΑΡΛΞΑΡΣΛ – ΢ΧΕΣΛΞΑ ΑΡΛΞΑΡΣΛ

B.1 ΑΡΟΛΥΤΑ ΑΝΙΚΑΝΟΙ: τα πρόςωπα αυτά δεν μποροφν να καταρτίςουν καμία

δικαιοπραξία και περιλαμβάνουν τουσ ανιλικουσ που δεν ζχουν ςυμπλθρϊςει το 10ο
ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ και τα άτομα που βρίςκονται ςε πλιρθ ςτερθτικι δικαςτικι
ςυμπαράςταςθ :
B.1.1 Ανιλικοι που δεν ζχουν ςυμπλθρϊςει το 10ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ δεν μποροφν να
καταρτίςουν εγκφρωσ δικαιοπραξία, τισ δικαιοπραξίεσ των ανθλίκων αυτϊν
καταρτίηουν οι νόμιμοι αντιπρόςωποί τουσ, δθλαδι και οι δφο γονείσ ςτουσ
οποίουσ ανικει θ γονικι μζριμνα.
B.1.2 Άτομα που ζχουν τεκεί ςε πλιρθ ςτερθτικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ ζχουν
ανικανότθτα αυτοπρόςωπθσ κατάρτιςθσ οποιαςδιποτε δικαιοπραξίασ, τθν οποία
μπορεί να καταρτίηει μόνο ο δικαςτικόσ ςυμπαραςτάτθσ, ςε αντίκετθ περίπτωςθ θ
δικαιοπραξία είναι άκυρθ.
B.2 ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΝΙΚΑΝΟΙ ΓΙΑ ΔΙΚΑΙΟΡ΢ΑΞΙΑ: τα πρόςωπα που δεν ζχουν τεκεί ςε κακεςτϊσ
δικαςτικισ ςυμπαράςταςθσ, πλθν όμωσ κατά τθν κατάρτιςθ ςυγκεκριμζνθσ
δικαιοπραξίασ, είτε δεν ζχουν ςυνείδθςθ των πράξεων τουσ, είτε βρίςκονται ςε
κατάςταςθ ψυχικισ ι διανοθτικισ διαταραχισ που περιορίηει κατά τρόπο αποφαςιςτικό
τθ λειτουργία τθσ βοφλθςισ τουσ, είναι ςχετικά ανίκανοι για δικαιοπραξία.

Γ. ΠΕΡΛΣΡΛ΢ΠΕΡΑ ΛΞΑΡΣΛ ΓΛΑ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ: τα πρόςωπα ζχουν ικανότθτα να καταρτίηουν

δικαιοπραξία μόνο ςτισ περιπτϊςεισ που ορίηει ο νόμοσ ι μόνο αν τθρθκοφν οι όροι που
τάςςει ο νόμοσ, ςε αντίκετθ περίπτωςθ θ δικαιοπραξία είναι άκυρθ. Ρεριοριςμζνα ικανοί
για δικαιοπραξία είναι :
Γ.1 Ανιλικοι που ζχουν ςυμπλθρϊςει το 10ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ, με τισ εξισ διακρίςεισ:
Γ.1.1 Ανιλικοι που ςυμπλιρωςαν το δζκατο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ μποροφν να
καταρτίηουν είτε δικαιοπραξίεσ ωσ αντιπρόςωποι άλλου, είτε δικαιοπραξίεσ από τισ
οποίεσ αποκτοφν απλϊσ και μόνο ζννομο όφελοσ, π.χ. απόκτθςθ πράγματοσ με
δωρεά.
39
 Γ.1.2 Ανιλικοι που ςυμπλιρωςαν το 12o ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ, ζχουν ικανότθτα να
παρίςτανται αυτοπροςϊπωσ ςτο δικαςτιριο όπου ςυηθτείται θ υπόκεςθ τθσ
υιοκεςίασ τουσ και να ςυναινζςουν για τθν υιοκεςία.
Γ.1.3 Ανιλικοι που ςυμπλιρωςαν το 14ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ, ζχουν τθν ικανότθτα να
διακζτουν ελεφκερα ο,τιδιποτε κζρδιςαν από τθν προςωπικι τουσ εργαςία ι τουσ
δόκθκε για να το διακζτουν ελεφκερα, π.χ. ροφχα, βιβλία , κ.λ.π.
Γ.1.4 Ανιλικοι που ςυμπλιρωςαν το 15ο ζτοσ τθσ θλικίασ τουσ, ζχουν τθν ικανότθτα να
ςυνάψουν ςφμβαςθ εργαςίασ ωσ εργαηόμενοι, όμωσ εφόςον ζχουν τθ γενικι
ςυναίνεςθ των προςϊπων που αςκοφν τθν επιμζλειά τουσ, δθλαδι και των δφο
γονζων.
Γ.1.5 Ο ανιλικοσ μπορεί να επιχειρεί μόνοσ του οριςμζνεσ δικαιοπραξίεσ που
αναφζρονται ςτο νόμο ςε περίπτωςθ που ζχει τελζςει γάμο κατ’εξαίρεςθ, π.χ.
δικαιοπραξίεσ για τθν ικανοποίθςθ των βιοτικϊν και προςωπικϊν του αναγκϊν,
και των τρεχουςϊν αναγκϊν τθσ οικογζνειάσ του.
Γ.2 Άτομα που ζχουν τεκεί ςε μερικι ςτερθτικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ.
Γ.3 Άτομα που ζχουν τεκεί ςε επικουρικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ:
Γ.3.1 Άτομα που ζχουν τεκεί ςε πλιρθ επικουρικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ.
Γ.3.2 Άτομα που ζχουν τεκεί ςε μερικι επικουρικι δικαςτικι ςυμπαράςταςθ.

Β’ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢Θ : ΒΣΤΟΘ΢Θ ΧΩΡΛ΢ ΕΟΑΣΣΩΠΑΣΑ

A. ΕΡΡΣΛΑ
Βοφλθςθ χωρίσ ελαττϊματα ςθμαίνει ότι θ βοφλθςθ του προςϊπου που καταρτίηει μια
δικαιοπραξία πρζπει να μθν ζχει διαμορφωκεί κατά τρόπο ελαττωματικό, δθλαδι να μθν είναι
αποτζλεςμα ουςιϊδουσ πλάνθσ, απάτθσ ι απειλισ.

B. ΠΟΑΡΘ - ΒΑ΢ΛΞΘ ΔΛΑΞΡΛ΢Θ

Β.1 ΠΟΑΡΘ ΢ΣΑ ΠΑΡΑΓΩΓΛΞΑ ΑΛΣΛΑ ΣΘ΢ ΒΣΤΟΘ΢Θ΢ , θ οποία ςυντελεί ςτθ διαμόρφωςθ
ελαττωματικισ βοφλθςθσ, είναι θ άγνοια ι θ εςφαλμζνθ γνϊςθ τθσ πραγματικότθτασ,
που ζχει ωσ αποτζλεςμα το ςχθματιςμό βοφλθςθσ, που δεν κα ςχθματιηόταν αν το
πρόςωπο γνϊριηε τθν πραγματικι κατάςταςθ, π.χ. Ο Α αγόραςε αγροτεμάχιο από τον

40
 Β, πιςτεφοντασ λανκαςμζνα ότι εγκρίκθκε θ χοριγθςθ δανείου που είχε ηθτιςει από
τθν Τράπεηα.
Β.2 ΠΟΑΡΘ ΢ΣΘ ΔΘΟΩ΢Θ, είναι θ πλάνθ, δθλαδι θ άγνοια ι θ εςφαλμζνθ γνϊςθ τθσ
πραγματικισ κατάςταςθσ, εξαιτίασ τθσ οποίασ θ διλωςθ τθσ βοφλθςθσ δεν
ανταποκρίνεται ςτθν πραγματικι βοφλθςθ .

ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΣΤ΢ΛΩΔΣΤ΢- ΕΠΣΤ΢ΛΩΔΣΤ΢ ΠΟΑΡΘ΢ ΢ΣΑ ΠΑΡΑΓΩΓΛΞΑ ΑΛΣΛΑ ΣΘ΢ ΒΣΤΟΘ΢Θ΢

ΞΑΛ ΢ΣΘ ΔΘΟΩ΢Θ

ΠΟΑΡΘ ΢ΣΑ ΠΑΡΑΓΩΓΛΞΑ ΑΛΣΛΑ ΣΘ΢ ΒΣΤΟΘ΢Θ΢

αα. Θ πλάνθ ςτα παραγωγικά αίτια τθσ βοφλθςθσ κατά κανόνα είναι επουςιϊδθσ, διότι δεν
ενδιαφζρουν το δίκαιο οι παράγοντεσ που επιδροφν ςτον εςωτερικό κόςμο ενόσ προςϊπου,
ϊςτε να λάβει τθν απόφαςθ για δικαιοπραξία.
ββ. Κατ’ εξαίρεςθ, θ πλάνθ που αναφζρεται ςε ιδιότθτεσ του προςϊπου ι του πράγματοσ
κεωρείται ουςιϊδθσ, αν με βάςθ τθν καλι πίςτθ και τα ςυναλλακτικά ικθ, οι ιδιότθτεσ αυτζσ
είναι τόςο ςθμαντικζσ για τθν όλθ δικαιοπραξία, ϊςτε αν το πρόςωπο γνϊριηε τθν
πραγματικι κατάςταςθ, δεν κα επιχειροφςε τθ δικαιοπραξία, π.χ. ο Α αγόραςε θλεκτρονικό
υπολογιςτι από τθν εταιρία Β, πιςτεφοντασ ότι είναι καινοφργιοσ, ενϊ είναι μεταχειριςμζνοσ,
ενϊ δεν κα τον αγόραηε αν γνϊριηε τθν πραγματικι κατάςταςθ.

ΠΟΑΡΘ ΢ΣΘ ΔΘΟΩ΢Θ

Θ πλάνθ ςτθ διλωςθ είναι ουςιϊδθσ, όταν αφορά ςθμείο τθσ δικαιοπραξίασ τόςο
ςθμαντικό, ϊςτε αν το πρόςωπο γνϊριηε τθν πραγματικότθτα, δεν κα επιχειροφςε τθν
δικαιοπραξία, π.χ. Ο Α με επιςτολι πρότεινε ςτον Β να του πωλιςει 100 τόνουσ χαρτί, ενϊ
πράγματι ικελε να πωλιςει 1.000 τόνουσ και μετά τθν αποδοχι τθσ πρόταςθσ από τον Β ,
καταρτίςτθκε θ ςφμβαςθ πϊλθςθσ για 100 τόνουσ.
ΒΑ΢ΛΞΣ΢ ΞΑΡΣΡΑ΢ : Αν θ πλάνθ ςτα παραγωγικά αίτια τθσ βοφλθςθσ ι τθσ διλωςθσ είναι
ΟΥΣΙΩΔΘΣ, θ δικαιοπραξία που καταρτίςτθκε λόγω αυτισ τθσ πλάνθσ, είναι ΑΚΥ΢ΩΣΙΜΘ, που
ςθμαίνει ότι παράγει τα αποτελζςματά τθσ, μπορεί όμωσ να ακυρωκεί με δικαςτικι
απόφαςθ. Το δικαίωμα του πλανθκζντα να αςκιςει αγωγι ακφρωςθσ τθσ δικαιοπραξίασ
αποςβινεται εντόσ αποςβεςτικισ προκεςμίασ 2 ετϊν από τθν κατάρτιςθ τθσ δικαιοπραξίασ,
ενϊ αν θ πλάνθ ςυνεχίςτθκε και μετά τθν κατάρτιςθ τθσ δικαιοπραξίασ, θ διετία αρχίηει από
τότε που πζραςε θ κατάςταςθ αυτι.

41
 Πποιοσ αξιϊνει ακφρωςθ τθσ δικαιοπραξίασ λόγω ουςιϊδουσ πλάνθσ ζχει υποχρζωςθ να
αποηθμιϊςει τον αντιςυμβαλλόμενό του για τθ ηθμία που ζχει υποςτεί, επειδι πίςτεψε ότι
κατάρτιςε ζγκυρθ δικαιοπραξία.
Αντίκετα, αν θ πλάνθ ςτα παραγωγικά αίτια τθσ βοφλθςθσ ι τθσ διλωςθσ είναι ΕΡΟΥΣΙΩΔΘΣ
δεν οδθγεί ςε ακφρωςθ τθσ δικαιοπραξίασ.

Γ. ΑΠΑΣΘ

ΕΡΡΣΛΑ: θ ςυμπεριφορά, που περιλαμβάνει ψευδείσ, ανακριβείσ ι απατθλζσ δθλϊςεισ και

αποςκοπεί να παραπλανιςει ζνα πρόςωπο, ϊςτε να το οδθγιςει ςε διλωςθ βουλιςεωσ που
αλλιϊσ δεν κα ζκανε, με αποτζλεςμα θ δικαιοπραξία που καταρτίςτθκε λόγω απάτθσ να είναι
ακυρϊςιμθ, δθλαδι παράγει τα αποτελζςματά τθσ, μπορεί όμωσ να ακυρωκεί με δικαςτικι
απόφαςθ.

ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢- ΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢
αα. Ρρόκεςθ εξαπάτθςθσ, όταν το πρόςωπο γνωρίηει ενςυνείδθτα ότι τα γεγονότα που
παρουςιάηει είναι ανακριβι, και επιδιϊκει να παραπλανιςει ζνα άλλο πρόςωπο, με ςκοπό
το πρόςωπο αυτό να οδθγθκεί ςε οριςμζνθ διλωςθ βουλιςεωσ.
ββ. Θ παραπλάνθςθ να δθμιουργικθκε πράγματι από τθν παραπλάνθςθ , π.χ. Ο Α αν και είχε
επίγνωςθ ότι το αγροτεμάχιο είναι εκτόσ ςχεδίου πόλεωσ, παραπλάνθςε τον Β ϊςτε να τον
πείςει να το αγοράςει, και πράγματι ο Β αγόραςε το ςυγκεκριμζνο αγροτεμάχιο.
΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢ :Το δικαίωμα εκείνου που εξαπατικθκε να αςκιςει αγωγι ακφρωςθσ τθσ
δικαιοπραξίασ αποςβινεται εντόσ αποςβεςτικισ προκεςμίασ 2 ετϊν από τθν κατάρτιςθ τθσ
δικαιοπραξίασ, ι αν θ απάτθ ςυνεχίςτθκε και μετά τθν κατάρτιςθ τθσ δικαιοπραξίασ, θ διετία
αρχίηει από τότε που πζραςε θ κατάςταςθ αυτι.

Δ. ΑΠΕΛΟΘ

ΕΡΡΣΛΑ: Απειλι αποτελεί θ άςκθςθ ψυχολογικισ βίασ ςε ζνα πρόςωπο, όχι όμωσ ςωματικισ
διότι ςε αυτιν τθν περίπτωςθ δεν υπάρχει βοφλθςθ με ςυνζπεια τθν ακυρότθτα τθσ
δικαιοπραξίασ, δθλαδι πρόκλθςθ φόβου που ςυνοδεφεται με εξαγγελία πρόκλθςθσ κακοφ ςε ζνα
πρόςωπο, ϊςτε αυτό να προβεί ςε ςυγκεκριμζνθ διλωςθ βοφλθςθσ, θ εξαγγελία αυτι δεν
πρζπει όμωσ να αφορά νόμιμθ ενζργεια, π.χ. ο Α απείλθςε τον Β ότι αν δεν του μεταβιβάςει τισ

42
μετοχζσ που ζχει ςτθν εταιρία Γ, αξίασ 10.000 Ευρϊ ςτθν τιμι των 5.000 Ευρϊ, κα τον καταγγείλει
-ψευδϊσ- για φορολογικζσ παραβάςεισ και πράγματι ο Β κατάρτιςε τθ ςφμβαςθ τθσ πϊλθςθσ
των μετοχϊν με τον Α ςτθ τιμι των 5.000 Ευρϊ.
Θ δικαιοπραξία που καταρτίηεται λόγω απειλισ είναι ακυρϊςιμθ, δθλαδι παράγει τα ζννομα
αποτελζςματά τθσ, μπορεί όμωσ να ακυρωκεί με δικαςτικι απόφαςθ.

ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢ΕΛ΢- ΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢

αα. Θ απειλι να αςκικθκε κατά τρόπο παράνομο και αντίκετα προσ τα χρθςτά ικθ.
ββ. Θ απειλι να προκαλεί φόβο ςε ςϊφρονα άνκρωπο και να εκκζτει ςε ςπουδαίο και άμεςο
κίνδυνο τθ ηωι, τθ ςωματικι ακεραιότθτα, τθν ελευκερία, τθ τιμι, τθν περιουςία αυτοφ που
απειλικθκε ι των προςϊπων που ςυνδζονται μαηί του ςτενά.
γγ. Λόγω τθσ άςκθςθσ τθσ απειλισ πρζπει να εξαναγκάςτθκε εκείνοσ που απειλικθκε να προβεί
ςτθ διλωςθ τθσ βοφλθςθσ που ικελε εκείνοσ που τον απείλθςε.
΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢ : Το δικαίωμα εκείνου που απειλικθκε να αςκιςει αγωγι ακφρωςθσ τθσ
δικαιοπραξίασ αποςβινεται εντόσ αποςβεςτικισ προκεςμίασ 2 ετϊν από τθν κατάρτιςθ τθσ
δικαιοπραξίασ, ι αν θ απειλι ςυνεχίςτθκε και μετά τθν κατάρτιςθ τθσ δικαιοπραξίασ, θ διετία
αρχίηει από τότε που πζραςε θ κατάςταςθ αυτι, δθλαδι από τότε που ζπαψε θ άςκθςθ τθσ
ψυχολογικισ βίασ.

Γ’ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢Θ : ΢ΤΠΦΩΡΛΑ ΔΘΟΩ΢Θ΢- ΒΣΤΟΘ΢Θ΢

Ρροχπόκεςθ κατάρτιςθσ ζγκυρθσ δικαιοπραξίασ είναι θ διλωςθ του δικαιοπρακτοφντα να είναι
ςφμφωνθ με τθ βοφλθςι του, δθλαδι να ταυτίηεται θ κζλθςθ και θ διλωςθ εκείνου που
καταρτίηει τθ δικαιοπραξία. Αν υπάρχει αςυμφωνία μεταξφ διλωςθσ και βοφλθςθσ, διακρίνουμε
ανάλογα με το εάν υπάρχει εκοφςια αςυμφωνία, οπότε πρόκειται για εικονικότθτα, ι ακοφςια
αςυμφωνία, οπότε υπάρχει πλάνθ.

ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ

ΕΡΡΣΛΑ : Εικονικι είναι θ διλωςθ τθσ βοφλθςθσ που δεν ζγινε ςτα ςοβαρά, παρά μόνο
φαινομενικά (άρκρο 138 ΑΚ).

43
ΔΛΑΞΡΛ΢Θ ΑΠΣΟΤΣΘ΢ – ΢ΧΕΣΛΞΘ΢ ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ΢

ΑΠΣΟΤΣΘ ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ : υπάρχει όταν κάτω από τθν εικονικι δικαιοπραξία δεν υποκρφπτεται
κάποια άλλθ δικαιοπραξία, π.χ. Ο Α, που οφείλει χρθματικά ποςά ςε τράπεηα από δάνειο,
προκειμζνου να αποφφγει κατάςχεςθ των περιουςιακϊν του ςτοιχείων και πϊλθςθ με
πλειςτθριαςμό, πϊλθςε εικονικά το μοναδικό του ακίνθτο ςτον Β, ϊςτε να εμφανίηεται ότι δεν
ζχει πλζον ακίνθτθ περιουςία, ςτθν περίπτωςθ αυτι κάτω από τθν εικονικι πϊλθςθ δεν
καλφπτεται άλλθ δικαιοπραξία.
΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢ ΑΠΣΟΤΣΘ΢ ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ΢ : θ δικαιοπραξία είναι άκυρθ.
΢ΧΕΣΛΞΘ ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ : υπάρχει όταν κάτω από τθν εικονικι δικαιοπραξία υποκρφπτεται άλλθ
δικαιοπραξία, π.χ. Ο Α ικελε να δωρίςει τον οικιακό του εξοπλιςμό ςτθν Β, όμωσ για να
αποφφγει τα αρνθτικά ςχόλια των ςυγγενϊν του, εμφανίςτθκε ότι δικεν τον πωλεί. Στθν
περίπτωςθ αυτι κάτω από τθν εικονικι δικαιοπραξία τθσ πϊλθςθσ καλφπτεται άλλθ
δικαιοπραξία, δθλαδι θ δωρεά.
΢ΤΡΕΠΕΛΕ΢ ΢ΧΕΣΛΞΘ΢ ΕΛΞΣΡΛΞΣΣΘΣΑ΢: θ εικονικι δικαιοπραξία είναι άκυρθ, θ δικαιοπραξία
όμωσ που καλφπτεται κάτω από τθν εικονικι είναι ζγκυρθ, αν τθν ικελαν τα μζρθ και ςυντρζχουν
οι όροι για τθ ςφςταςι τθσ, π.χ. ςτο παραπάνω παράδειγμα, θ καλυπτόμενθ δικαιοπραξία τθσ
δωρεάσ κινθτοφ πράγματοσ είναι ζγκυρθ μόνο αν τθρικθκε ο τφποσ του ςυμβολαιογραφικοφ
εγγράφου ι αν ο Α παράδωςε τον εξοπλιςμό ςτθν Β.

Δ’ ΠΡΣΫΠΣΚΕ΢Θ :ΠΕΡΛΕΧΣΠΕΡΣ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢ ΢ΤΠΦΩΡΑ ΠΕ ΣΣ ΡΣΠΣ ΞΑΛ

ΣΑ ΧΡΘ΢ΣΑ ΘΚΘ

ΠΕΡΛΕΧΣΠΕΡΣ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢ ΢ΤΠΦΩΡΑ ΠΕ ΣΣ ΡΣΠΣ

Ακυρότθτα κάκε δικαιοπραξίασ που αντιβαίνει ςτο νόμο- ΑΚ 174-, π.χ. δικαιοπραξία που
αποκλείει τθν καταγγελία τθσ ςφμβαςθσ εργαςίασ οριςμζνου χρόνου για ςπουδαίο λόγο, ςε
αντίκεςθ με τθ ρθτι απαγόρευςθ μια τζτοιασ ςυμφωνίασ ςφμφωνα με το άρκρο 672 ΑΚ.
Επίςθσ μπορεί να είναι άκυρθ δικαιοπραξία που δεν αντιβαίνει ςε απαγορευτικι διάταξθ νόμου,
πλθν όμωσ είναι αντίκετθ με το ςυνολικό πνεφμα του νόμου, δθλαδι επιχειρείται κατά
καταςτρατιγθςθ απαγορευτικισ διάταξθσ νόμου.

ΠΕΡΛΕΧΣΠΕΡΣ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢ ΢ΤΠΦΩΡΑ ΠΕ ΣΑ ΧΡΘ΢ΣΑ ΘΚΘ: Σφμφωνα με τον Αςτικό

Κϊδικα, κάκε δικαιοπραξία που αντιβαίνει ςτα χρθςτά ικθ είναι άκυρθ – ΑΚ 178. Τα «χρθςτά

44
ικθ» αποτελοφν αόριςτθ νομικι ζννοια, που ο προςδιοριςμόσ τθσ επαφίεται ςτα δικαςτιρια,
ϊςτε με βάςθ τθ νομολογία διακρίνουμε τισ εξισ περιπτϊςεισ :
α. Δικαιοπραξίεσ που επιδιϊκουν ανικικο αποτζλεςμα, π.χ. ο Α καταβάλλει χρθματικό ποςό
ςτον Β για να υπεξαιρζςει -εννοείται ο Β-, χρθματικό ποςό από τθν εταιρία όπου εργάηεται .
β. Δικαιοπραξίεσ με τισ οποίεσ δεςμεφεται υπερβολικά θ ελευκερία ενόσ προςϊπου, π.χ. ο Α
υπόςχεται ςτο Β χρθματικό ποςό αν αλλάξει κριςκευμα ι πολιτικζσ πεποικιςεισ.
γ. Αιςχροκερδείσ δικαιοπραξίεσ, με τισ οποίεσ κάποιοσ, εκμεταλλευόμενοσ τθν ανάγκθ, τθν
κουφότθτα –δθλαδι τθν αφζλεια - ι τθν απειρία κάποιου, επιτυγχάνει να λάβει
περιουςιακά ωφελιματα για κάποια παροχι, τα οποία είναι ςε προφανι δυςαναλογία με
τθν παροχι αυτι, π.χ. ο Α λόγω ζκτακτων οικονομικϊν δυςκολιϊν, δανείςτθκε μεγάλα
χρθματικά ποςά από τον τοκογλφφο Β, με υπζρογκο τόκο.

ΠΑΚΣΟΣΓΛΑ ΣΘ΢ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ΢- ΕΟΑΣΣΩΠΑΣΛΞΕ΢ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΕ΢

A. ΑΞΤΡΘ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ : θ δικαιοπραξία, που εξαιτίασ τθσ ζλλειψθσ βαςικισ προχπόκεςθσ και
ουςιϊδουσ ςτοιχείου τθσ, δεν επιφζρει τα ζννομα αποτελζςματα που επιδιϊκουν τα μζρθ ,
π.χ. κατάρτιςθ δικαιοπραξίασ από ανίκανο, μθ τιρθςθ ςυςτατικοφ τφπου όπωσ πϊλθςθ
ακινιτου με ιδιωτικό ζγγραφο, κ.λ.π.
Διάκριςη απόλυτησ και ςχετικήσ ακυρότητασ :
A.1 Aπόλυτθ ακυρότθτα υπάρχει, όταν μπορεί να τθν επικαλεςτεί ο οποιοςδιποτε ζχει ζννομο
ςυμφζρον και όχι μόνο τα πρόςωπα που ςυμμετζχουν ςτθ δικαιοπραξία και ςυντρζχει ιδίωσ
όταν παραβιάηεται διάταξθ νόμου που ζχει τεκεί για τθν προςταςία του δθμόςιου
ςυμφζροντοσ, π.χ. δικαιοπραξίεσ που για τθν κατάρτιςι τουσ δεν τθρικθκε ο ςυςτατικόσ
τφποσ. Θ απόλυτθ ακυρότθτα λαμβάνεται υπόψθ αυτεπάγγελτα από το Δικαςτιριο, π.χ.
δικαιοπραξίεσ που αντιβαίνουν ςε απαγορευτικι διάταξθ νόμου, δικαιοπραξίεσ αντίκετεσ
ςτα χρθςτά ικθ, δθλαδι ςτισ επικρατοφςεσ θκικζσ, κοινωνικζσ κ.λ.π. αντιλιψεισ.
A.2 Θ ςχετικι ακυρότθτα λαμβάνεται υπόψθ μόνο αν τθν επικαλεςτεί το πρόςωπο που ο νόμοσ
ικελε να προςτατεφςει κεςπίηοντασ τθν απαγόρευςθ. Τζτοιου είδουσ ακυρότθτα παράγεται
επί παράβαςθσ διάταξθσ νόμου που ζχει τεκεί για τθν εξυπθρζτθςθ ιδιωτικοφ
ςυμφζροντοσ , π.χ. δωρεζσ που επιχειροφν οι γονείσ από τθν περιουςία των παιδιϊν τουσ.
Θ ςχετικι ακυρότθτα τθσ δικαιοπραξίασ ζχει τθν ζννοια ότι, ζωσ ότου γίνει επίκλθςθ τθσ
ακυρότθτασ, θ ςχετικά άκυρθ δικαιοπραξία παράγει τα αποτελζςματά τθσ.

45
B. ΑΞΤΡΩ΢ΛΠΘ ΔΛΞΑΛΣΠΡΑ΢ΛΑ : παράγει μεν τα αποτελζςματά τθσ, είναι όμωσ δυνατό να
ακυρωκεί με δικαςτικι απόφαςθ, όταν ςυντρζχει ελάττωμα, που ςυνίςταται ςτθν κατάρτιςθ
λόγω ουςιϊδουσ πλάνθσ, απάτθσ ι απειλισ. Θ ακυρϊςιμθ δικαιοπραξία μετά τθν ακφρωςι
τθσ, εξομοιϊνεται με τθν εξαρχισ άκυρθ, μπορεί δε να ηθτθκεί μόνο από εκείνον που
πλανικθκε ι εξαπατικθκε ι απειλικθκε και από τουσ κλθρονόμουσ του- θ αγωγι ςτρζφεται
κατά του αντιςυμβαλλόμενοφ του.

VI. ΑΛΡΕ΢ΕΛ΢- ΠΡΣΚΕ΢ΠΛΕ΢

ΑΛΡΕ΢Θ- ΕΡΡΣΛΑ: όροσ που οι ςυμβαλλόμενοι κζτουν ςε μια δικαιοπραξία, υπό τθν ζννοια ότι
τα ζννομα αποτελζςματα τθσ δικαιοπραξίασ εξαρτϊνται από τθν επζλευςθ μελλοντικοφ και
αβζβαιου γεγονότοσ, π.χ. Ο Α υπόςχεται να δϊςει ςτθν κόρθ του Β 1500 Ευρϊ, αν πετφχει ςτο
Ρανεπιςτιμιο .

ΕΛΔΘ ΑΛΡΕ΢ΕΩΡ
A. Αναβλθτικζσ αιρζςεισ: τα ζννομα αποτελζςματα τθσ δικαιοπραξίασ επζρχονται μόνο όταν
ςυμβεί το μζλλον και αβζβαιο γεγονόσ, π.χ. ο Α δωρίηει το αυτοκίνθτό του ςτο γιό του Β, αν
πάρει το πτυχίο του από το Ρανεπιςτιμιο Ρατρϊν το 2015.
B. Διαλυτικζσ αιρζςεισ: τα αποτελζςματα τθσ δικαιοπραξίασ επζρχονται αμζςωσ, όμωσ
ανατρζπονται ευκφσ μόλισ ςυμβεί το μζλλον και αβζβαιο γεγονόσ, π.χ. ο Α δωρίηει το
αυτοκίνθτό του ςτο γιό του Β, με τθ ςυμφωνία ότι θ κυριότθτα του αυτοκινιτου κα
επανζλκει ςτον Α, αν ο Β δεν γίνει δεκτόσ ςτο μεταπτυχιακό του Ρανεπιςτθμίου Ρατρϊν.

ΠΡΣΚΕ΢ΠΛΕ΢: θ ενζργεια τθσ δικαιοπραξίασ εξαρτάται από μελλοντικό αλλά βζβαιο γεγονόσ,
π.χ. το μίςκιο κα παραδοκεί ςτον ενοικιαςτι ςε ζνα μινα από τθν κατάρτιςθ τθσ μίςκωςθσ. Θ
προκεςμία μπορεί, είτε να ζχει τεκεί από τουσ ςυμβαλλόμενουσ, με τθν ζννοια ότι θ επζλευςθ
των αποτελεςμάτων τθσ εξαρτάται από μελλοντικό χρονικό ςθμείο, είτε να αφορά ςυγκεκριμζνο
χρονικό ςθμείο ι χρονικό διάςτθμα, που εκ του νόμου ι με βάςθ δικαιοπραξία, κα ςυμβεί
οριςμζνο γεγονόσ, π.χ. ενθλικίωςθ προςϊπου που γεννικθκε ςτισ 5-5-1998 κα γίνει ςτισ 5-5-
2015 ι ςφμβαςθ δανείου που καταρτίςτθκε τθν 1-5-2015 με τθν ςυμφωνία να επιςτραφεί το
ποςό μετά από πζντε χρόνια – υπολογιςμόσ προκεςμίασ.

46
ΑΠΣ΢ΒΕ΢ΣΛΞΘ ΠΡΣΚΕ΢ΠΛΑ : θ προκεςμία που τάςςεται είτε από τουσ ςυμβαλλόμενουσ είτε
από το νόμο για τθν άςκθςθ ενόσ δικαιϊματοσ , υπό τθν ζννοια ότι αν το δικαίωμα δεν αςκθκεί
εντόσ τθσ προκεςμίασ αυτισ, αποςβινεται, π.χ. διετισ αποςβεςτικι προκεςμία για τθν ακφρωςθ
μιασ δικαιοπραξίασ λόγω πλάνθσ, απάτθσ ι απειλισ.
Θ αποςβεςτικι προκεςμία λαμβάνεται υπόψθ αυτεπαγγζλτωσ από το δικαςτιριο.

VII. ΑΡΣΛΠΡΣ΢ΩΠΕΤ΢Θ – ΠΟΘΡΕ΢ΣΤ΢ΛΣΣΘΣΑ

ΑΡΣΛΠΡΣ΢ΩΠΕΤ΢Θ

ΕΡΡΣΛΑ: κεςμόσ με τον οποίο θ κατάρτιςθ δικαιοπραξίασ γίνεται από ζνα πρόςωπο –
αντιπρόςωπο-,ο οποίοσ ενεργεί για λογαριαςμό ενόσ άλλου προςϊπου, του
αντιπροςωπευόμενου.

ΒΑ΢ΛΞΑ ΕΛΔΘ ΑΡΣΛΠΡΣ΢ΩΠΕΤ΢Θ΢

A. ΡΣΠΛΠΘ – ΕΞΣΤ΢ΛΑ
α Νόμιμθ, είναι θ αντιπροςϊπευςθ που ςτθρίηεται ςε διάταξθ νόμου, π.χ. νόμιμοι
αντιπρόςωποι ανθλίκου είναι οι γονείσ του ι προςϊπου που βρίςκεται ςε δικαςτικι
ςυμπαράςταςθ.
β Εκοφςια, είναι θ αντιπροςϊπευςθ, όπου θ ςχετικι εξουςία απορρζει από τθ βοφλθςθ
του αντιπροςωπευόμενου, π.χ. ο Α διορίηει τθ κόρθ του Β πλθρεξοφςια για να
διαχειρίηεται τισ τραπεηικζσ του κατακζςεισ .
B. ΑΠΕ΢Θ – ΕΠΠΕ΢Θ
α. Άμεςθ: ο αντιπρόςωποσ καταρτίηει τθ δικαιοπραξία ςτο όνομα και για λογαριαςμό του
αντιπροςωπευόμενου και μζςα ςτα όρια τθσ εξουςίασ προσ αντιπροςϊπευςθ που του
ζχει δοκεί, είτε από το νόμο είτε με βάςθ ςφμβαςθ (εντολι), είτε με βάςθ μονομερι
δικαιοπραξία, που αποκαλείται πλθρεξουςιότθτα. Στθν περίπτωςθ αυτι, τα
αποτελζςματα τθσ δικαιοπραξίασ επζρχονται αμζςωσ ςτο πρόςωπο του
αντιπροςωπευόμενου, π.χ. Ο Α –αντιπρόςωποσ- αγοράηει ςτο όνομα και για λογαριαςμό
του Β – αντιπροςωπευόμενου – ζνα αυτοκίνθτο από τον Γ.
β. Ζμμεςθ: ο αντιπρόςωποσ καταρτίηει δικαιοπραξία ςτο όνομά του - δθλαδι του
αντιπροςϊπου - αλλά για λογαριαςμό του αντιπροςωπευόμενου, ϊςτε τα αποτελζςματα
47
 επζρχονται πρϊτα ς’αυτόν και ςτθν ςυνζχεια μεταβιβάηονται ςτον αντιπροςωπευόμενο
με ιδιαίτερθ δικαιοπραξία, π.χ. Ο Α - αντιπρόςωποσ- αγοράηει ςτο δικό του όνομα ζνα
αυτοκίνθτο από τον Β για λογαριαςμό του Γ και ςτθ ςυνζχεια με νζα δικαιοπραξία, το
μεταβιβάηει ςτον Γ.

ΠΟΘΡΕ΢ΣΤ΢ΛΣΣΘΣΑ - ΕΡΡΣΛΑ

Θ πλθρεξουςιότθτα ζχει διττι ζννοια :

αα. Μονομερισ δικαιοπραξία (διλωςθ) με τθν οποία παρζχεται θ εξουςία προσ
αντιπροςϊπευςθ, και
ββ. Θ εξουςία αντιπροςϊπευςθσ που παρζχεται με τθ μονομερι δικαιοπραξία.

Πλθρεξοφςιο : Ζγγραφο με το οποίο παρζχεται θ εξουςία προσ αντιπροςϊπευςθ.

Τφποσ δήλωςησ με την οποία παρζχεται η πληρεξουςιότητα: ιςχφει θ αρχι ότι δεν απαιτείται
τφποσ, εκτόσ αν για τθν εγκυρότθτα τθσ δικαιοπραξίασ τθν οποία αφορά θ εξουςία για
αντιπροςϊπευςθ απαιτείται ςυςτατικόσ τφποσ, π.χ. πλθρεξουςιότθτα για πϊλθςθ ακινιτου
πρζπει να δοκεί με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο, διότι θ δικαιοπραξία τθν οποία αφορά, δθλαδι
θ πϊλθςθ ακινιτου, απαιτείται να γίνει με ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο.

ΓΕΡΛΞΘ-ΕΛΔΛΞΘ ΠΟΘΡΕ΢ΣΤ΢ΛΣΣΘΣΑ
Γενικι πλθρεξουςιότθτα: θ πλθρεξουςιότθτα αφορά το ςφνολο ι μια κατθγορία δικαιοπραξιϊν
του αντιπροςωπευόμενου .

Ειδικι πλθρεξουςιότθτα: θ πλθρεξουςιότθτα αφορά τθν κατάρτιςθ ςυγκεκριμζνθσ

δικαιοπραξίασ.

ΟΣΓΣΛ ΠΑΤ΢Θ΢ ΠΟΘΡΕ΢ΣΤ΢ΛΣΣΘΣΑ΢

α. Γενικοί λόγοι: πάροδοσ προκεςμίασ για τθν οποία δόκθκε θ πλθρεξουςιότθτα , κατάρτιςθ
δικαιοπραξίασ για τθν οποία δόκθκε θ πλθρεξουςιότθτα.
β. Ειδικοί λόγοι :
- Ανάκλθςθ πλθρεξουςιότθτασ που μπορεί να γίνει οποτεδιποτε με διλωςθ ςτον
πλθρεξοφςιο ι ςτο τρίτο με τον οποίο επιχειρείται θ δικαιοπραξία, εκτόσ αν δόκθκε με
ςυμβολαιογραφικό ζγγραφο , οπότε θ ανάκλθςθ πρζπει να περιβλθκεί τον τφπο αυτό,

48
- Θάνατοσ αντιπροςωπευόμενου ι πλθρεξοφςιου ,
- Ραραίτθςθ πλθρεξοφςιου,
- Λιξθ ζννομθσ ςχζςθσ ςτθν οποία ςτθρίηεται θ πλθρεξουςιότθτα ,
- Επερχόμενθ ανικανότθτα για δικαιοπραξία του αντιπροςωπευόμενου ι του πλθρεξουςίου.

49
΢ημειώμαηα
΢ημείωμα Ιζηορικού Εκδόζεων Έργοσ
Τν παξόλ έξγν απνηειεί ηελ έθδνζε 1.0.

΢ημείωμα Αναθοράς
Copyright Παλεπηζηήκην Παηξώλ, Χξπζνύια Τζελέ, 2015. «Δηζαγωγή ζην Αζηηθό θαη Δκπνξηθό
Γίθαην. Βαζηθέο έλλνηεο Γηθαίνπ – Γεληθέο Αξρέο Αζηηθνύ Γηθαίνπ». Έθδνζε: 1.0. Πάηξα 2015.
Γηαζέζηκν από ηε δηθηπαθή δηεύζπλζε: https://eclass.upatras.gr/courses/BMA534/.

΢ημείωμα Αδειοδόηηζης
Τν παξόλ πιηθό δηαηίζεηαη κε ηνπο όξνπο ηεο άδεηαο ρξήζεο Creative Commons Αλαθνξά, Με
Δκπνξηθή Χξήζε Παξόκνηα Γηαλνκή 4.0 [1] ή κεηαγελέζηεξε, Γηεζλήο Έθδνζε. Δμαηξνύληαη ηα
απηνηειή έξγα ηξίηωλ π.ρ. θωηνγξαθίεο, δηαγξάκκαηα θ.ι.π., ηα νπνία εκπεξηέρνληαη ζε απηό θαη
ηα νπνία αλαθέξνληαη καδί κε ηνπο όξνπο ρξήζεο ηνπο ζην «Σεκείωκα Χξήζεο Έξγωλ Τξίηωλ».

[1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/

Ωο Μη Εμπορική νξίδεηαη ε ρξήζε:

 πνπ δελ πεξηιακβάλεη άκεζν ή έκκεζν νηθνλνκηθό όθεινο από ηελ ρξήζε ηνπ έξγνπ, γηα ην
δηαλνκέα ηνπ έξγνπ θαη αδεηνδόρν
 πνπ δελ πεξηιακβάλεη νηθνλνκηθή ζπλαιιαγή ωο πξνϋπόζεζε γηα ηε ρξήζε ή πξόζβαζε
ζην έξγν
 πνπ δελ πξνζπνξίδεη ζην δηαλνκέα ηνπ έξγνπ θαη αδεηνδόρν έκκεζν νηθνλνκηθό όθεινο
(π.ρ. δηαθεκίζεηο) από ηελ πξνβνιή ηνπ έξγνπ ζε δηαδηθηπαθό ηόπν

Ο δηθαηνύρνο κπνξεί λα παξέρεη ζηνλ αδεηνδόρν μερωξηζηή άδεηα λα ρξεζηκνπνηεί ην έξγν γηα
εκπνξηθή ρξήζε, εθόζνλ απηό ηνπ δεηεζεί.

50
Χρημαηοδόηηζη

• Τν παξόλ εθπαηδεπηηθό πιηθό έρεη αλαπηπρζεί ζηo πιαίζηo ηνπ εθπαηδεπηηθνύ έξγνπ ηνπ
δηδάζθνληα.

• Τν έξγν «Ανοικηά Ακαδημαϊκά Μαθήμαηα ζηο Πανεπιζηήμιο Παηρών» έρεη

ρξεκαηνδνηήζεη κόλν ηε αλαδηακόξθωζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ.

• Τν έξγν πινπνηείηαη ζην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνύ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Γηα
Βίνπ Μάζεζε» θαη ζπγρξεκαηνδνηείηαη από ηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε (Δπξωπαϊθό Κνηλωληθό
Τακείν) θαη από εζληθνύο πόξνπο.

51