Analiza Matematyczna 1

MAP1043, 1142, 1143, 3045, 3057

Lista zdań obejmuje cały materiał kursu i jest podzielona na 15 jednostek odpowiadających ko-
lejnym wykładom. Na ćwiczeniach należy rozwiązać przynajmniej jeden podpunkt z każdego zadania.
Wyjątkiem są zadania oznaczone literą (P) oraz symbolem (*). Zadania oznaczone literą (P) są proste.
Te zadania należy rozwiązać samodzielnie. Z kolei zadania oznaczone gwiazdką (*) są trudniejsze. Te
nieobowiązkowe zadania kierujemy do ambitnych studentów.

Zachęcamy studentów do weryfikowania rozwiązań zadań za pomocą programów komputerowych.

W Internecie można znaleźć wiele programów do obliczeń numerycznych i symbolicznych. Programy
te można wykorzystać m.in. do rysowania wykresów funkcji, obliczania granic ciągów i funkcji, znajdo-
wania pochodnych, wyznaczania całek nieoznaczonych i oznaczonych, rozwiązywania układów równań
algebraicznych i różniczkowych, badań statystycznych itp. Szczególnie polecamy stronę internetową
Wolfram Alpha. Można także korzystać z darmowych programów: Maxima, Microsoft Mathe-
matics, Octave, R, Sage, Scilab, a także programów płatnych: Derive, Mathematica, Matlab,
Maple, Scientific WorkPlace. Wiele popularnych kalkulatorów naukowych jest zaprogramowanych
do wykonywania obliczeń numerycznych i symbolicznych oraz do prezentowania wykresów funkcji.

Uzdolnionych studentów zachęcamy do przygotowania się w czasie semestru i następnie udziału w

egzaminach na ocenę celującą z algebry i analizy. Zadania z tych egzaminów z ubiegłych lat można
znaleźć na stronie internetowej

http://www.im.pwr.wroc.pl/kursy-ogolnouczelniane/oceny-celujace.html

Przed kolokwiami i egzaminami warto zapoznać się z zestawieniem typowych błędów popełnianych
przez studentów na sprawdzianach z matematyki.

http://prac.im.pwr.wroc.pl/˜skoczylas/typowe bledy studentow.pdf

Opracowanie: dr Marian Gewert, doc. Zbigniew Skoczylas

Wrocław, wrzesień 2013

Lista 1
1. Czy podane wypowiedzi są zdaniami w logice? Jeśli są, to podać ich wartość logiczną:
(a) „Amsterdam jest stolicą Holandii”; (b) „liczba 123888 jest podzielna przez 8”;
(c) „a2 + b2 = c2 ”; (d) „trójkąt o bokach 3, 4, 5 jest ostrokątny”;
(e) „25 ­ 32”; (f) „∆ = b2 − 4ac”.

2. Napisać zaprzeczenia zdań:

(a) „ jem śniadanie i słucham radia”; (b) „kwadrat nie jest pięciokątem”;
(c) „stolicą Polski jest Gniezno lub Wrocław”; (d) „ jeśli jutro będzie ciepło, to pójdę na basen”;
(e) „liczba jest podzielna przez 6 wtedy i tylko wtedy, gdy jest podzielna przez 3”.

1
3. Ocenić prawdziwość zdań złożonych:
(a) „nieprawda, że funkcja f (x) = x2 jest rosnąca na R”;
(b) „(−1)44 = −1 lub 2008 jest liczbą parzystą”;
(c) „funkcja g(x) = sin x jest okresowa, a funkcja f (x) = 3x nieparzysta”;
(d) „ jeżeli Piotr jest synem Tadeusza, to Tadeusz jest starszy od Piotra”;
(e) „liczba 13579 jest podzielna przez 9 wtedy i tylko wtedy, gdy suma 1 + 3 + 5 + 7 + 9 jest podzielna
przez 9”.

4. Rozwiązania równań i nierówności zawierających funkcje p i q zapisać, używając spójników logicz-

nych, jako rozwiązania równań i nierówności zawierających tylko jedną funkcję:
p(x) q
(a) p(x)q(x) = 0; (b) p(x)q(x) < 0; (c) ­ 0; (d) p(x) q(x) ¬ 0.
q(x)
5. Czy podane funkcje zdaniowe są prawami logicznymi:
(a) ¬ (p ∨ q) =⇒ [(¬p) ∧ (¬q)] ; (b) p =⇒ [(q ∧ ¬q) =⇒ r] ;
(c) (p =⇒ q) ⇐⇒ [(¬p) ∨ q] ; (d) [p ∧ (¬q)] ∨ [(¬p) ∧ q]?
6. Zbadać, czy podane formy zdaniowe z kwantyfikatorami są prawdziwe:
_ 1 ^ ^ _
(a) sin x = ; (b) x2 + 4x + 3 > 0; (c) x2 − y 2 = 0;
x∈R
2 x∈R x∈R y∈R

π π
_ ^ ^ ^ ^ _  
(d) xy = 0; (e) (y ¬ x) ∨ (y > x); (f) !x∈ − , ∧ tg x = y.
y∈R x∈R x∈R y∈R y∈R x∈R
2 2

7. Dla podanych par zbiorów A, B ⊂ R wyznaczyć A ∪ B, A ∩ B, A \ B, B \ A, Ac , B c , A△B:

(a) A = (0, 5), B = [0, 7]; (b) A = (−∞, 3), B = [−1, ∞); (c) A = {1, 2}, B = {1, 2, 3, 4}.
Wskazać te pary A, B, dla których A ⊂ B.

8 (P). Wyznaczyć współczynnik kierunkowy a oraz wyraz wolny b funkcji liniowych y = ax + b i

naszkicować ich wykresy:
(a) y = 1; (b) y − x = 0; (c) y = −x + 4;
(d) y + 2x = 2; (e) 3x + 4y − 2 = 0; (f) x − 5y = 3.

9 (P). Funkcje kwadratowe sprowadzić do postaci iloczynowej (jeżeli istnieje) i naszkicować ich wy-
kresy:
1
(a) f (x) = −x2 + x; (b) f (x) = 2x2 + 1; (c) f (x) = x2 + x + ;
4
2 2 3 2 9
(d) f (x) = x + 2x − 3; (e) f (x) = −2x − 2x + ; (f) f (x) = −x − 3x − .
2 4

Lista 2
10. Określić i narysować dziedziny funkcji:
x x−2 p x−1
(a) f (x) = 2 ; (b) f (x) = 2 ; (c) f (x) = 16 − x2 ; (d) f (x) = √ .
x − 2x − 3 x +4 x−1
11. Korzystając z definicji uzasadnić, że podane funkcje są monotoniczne na wskazanych zbiorach:
√
(a) f (x) = −4x + 5, R; (b) f (x) = 3 − x, (−∞, 3]; (c) f (x) = 4x − x2 , [2, ∞).

12. Określić funkcje złożone f ◦ f , f ◦ g, g ◦ f , g ◦ g oraz podać ich dziedziny, jeżeli:

1
(a) f (x) = x2 , g(x) = x + 1; (b) f (x) = , g(x) = x2 ;
√ x √
(c) f (x) = x, g(x) = x4 ; (d) f (x) = |x|, g(x) = x + 1.

2
13. Uzasadnić, że podane funkcje są różnowartościowe na wskazanych zbiorach:
1
(a) f (x) = 2x − 3, R; (b) f (x) = , R \ {0}; (c) f (x) = x4 , [0, ∞).
x
14 (P). Korzystając z własności logarytmów obliczyć:
√
(a) log6 3 + log6 12; (b) log3 18 − log3 2; (c) 9 log6 36;
3

1 √ 1 log2 54 − log2 6
(d) 3 loga 4 + loga − 4 loga 2; (e) 3 log4 3− log4 3 + 3 log4 2 − log4 6; (f) .
4 2 log2 27 − log2 9

15. Naszkicować wykresy funkcji:

√ 1
(a) y = (x + 1)4 ; (b) y = x − 2; (c) y = ;
(x + 3)2
1
 x−2
(d) y = 2x+1 ; (e) y = ; (f) y = 4|x| ;
3
|x|
(g) y = 5 + log2 x; (h) y = |log 100x|; (i) y = log 1 .
3 9
16. Znaleźć funkcje odwrotne do funkcji:
x+1 √ 1

(a) f (x) = ; (b) f (x) = 3 − 3 x + 2; (c) f (x) = 2x−1 ; (d) f (x) = 4 ;

x

x−1
(e) f (x) = log(x + 2); (f) f (x) = log 1 2x; (g) f (x) = log32 (x + 1).
2

Lista 3
17 (P). Korzystając z wykresu funkcji y = sin x naszkicować wykresy funkcji:
x π
 
(a) y = sin 2x; (b) y = sin ; (c) y = sin x + ;
3 4
1 π
 
(d) y = 1 + sin x; (e) y = sin x − 1; (f) y = sin 2 x − .
2 6

18. Naszkicować wykresy funkcji:

1 π
   
(a) y = cos x −  cos x ; (b) y = 1 + ctg x + ; (c) y = tg x + | tg x|; (d) y = |tg x| ctg x.

2 4

19. Uzasadnić tożsamości trygonometryczne:

1 + tg α 1 2
(a) = tg α; (b) sin4 α+cos4 α = 1− sin2 2α; (c) tg α + ctg α = ;
1 + ctg α 2 sin 2α
α 1 − cos α 1
(d) tg = ; (e) sin4 α−cos4 α = sin2 α−cos2 α; (f) − cos α = sin α tg α.
2 sin α cos α
Dla jakich kątów α są one prawdziwe?

20 (P). Podaj wartości wyrażeń:

√ !
− 3
√ arcsin
2 1 2 √ √
(a) arcsin + arccos ; (b) arc ctg 1 · arc tg 1; (c) ; (d) arc tg 3 − arc ctg 3.
2 2 arcsin 1
21. Określić dziedziny funkcji:
1
 
(a) f (x) = arcsin(2x + 1); (b) f (x) = arccos x2 + ;
2
1
(c) f (x) = arc tg ; (d) f (x) = arc ctg 2x .
x+1

3
22*. Funkcje odwrotne do podanych zapisać przy pomocy funkcji cyklometrycznych:
π 3π
 
(a) f (x) = sin x, x ∈ , ; (b) f (x) = cos x, x ∈ [π, 2π];
2 2
3π π
 
(c) f (x) = tg x, x ∈ − , − ; (d) f (x) = ctg x, x ∈ (π, 2π).
2 2
Naszkicować wykresy otrzymanych funkcji odwrotnych.

Lista 4
23. Zbadać, czy podane ciągi są ograniczone z dołu, z góry, są ograniczone:
2 + cos n √ 4n − 1
(a) an = ; (b) an = n 2n + 1; (c) an = ;
3 − 2 sin n 2n + 3
√ √ 1 1 1
(d) an = n + 8 − n + 3; (e*) an = 1 + 2 + ... + n ; (f) an = 1 − 3n .
4 +1 4 +2 4 +n
24. Zbadać, czy podane ciągi są monotoniczne od pewnego miejsca:
2n + 1 n n!
(a) an = ; (b) an = 2 ; (c) an = n ;
n+2 n +1 10
1 4n p
(d) an = ; (e) an = ; (f) an = n2 + 1 − n.
n2 − 6n + 10 2n + 3n
25. Korzystając z definicji granicy właściwej lub niewłaściwej ciągu uzasadnić równości:
3−n 1
(a) lim = −1; (b) lim 2 = 0; (c) lim 2n = ∞.
n→∞ n + 4 n→∞ n n→∞

26. Korzystając z twierdzeń o arytmetyce granic ciągów obliczyć granice:

3n − 1 n+1 n3 + 2n2 + 1
(a) lim ; (b) lim ; (c) lim ;
n→∞ n + 4 n→∞ 2n2 + 1 n→∞ n − 3n3

3
n20 + 2 1 + 3 + . . . + (2n − 1) 5n − 4n
(d) lim ; (e) lim ; (f) lim n ;
n→∞ (n3 + 1)20 n→∞ 2 + 4 + . . . + 2n n→∞ 5 − 3n

n2 + 1 n! + 1 √ √

p  q 
p
(g) lim ; (h) lim n2 + 4n + 1 − n2 + 2n ; (i) lim n+6 n+1− n .
n→∞ (2n + 1)(n + 1)! n→∞ n→∞

27. Korzystając z twierdzenia o trzech ciągach obliczyć granice:

2n + (−1)n ⌊nπ⌋ √
(a) lim ; (b) lim ; (c) lim n
3 + sin n;
n→∞ 3n + 2 n→∞ n n→∞
s
1 2 3 1 1 1 3n + 2n
r  
(d) lim + 2 + 3; (e) lim + 2 + ... + 2 ; (f) lim .
n n
n→∞ n n n n→∞ n +1 n +2
2 n +n n→∞ 5n + 4n

28. Korzystając z definicji liczby e oraz z twierdzenia o granicy podciągu obliczyć granice:
1 5n + 2 3n n+4
 3n−2  15n  n  5−2n
(a) lim 1+ ; (b) lim ; (c) lim ; (d) lim .
n→∞ n n→∞ 5n + 1 n→∞ 3n + 1 n→∞ n+3

29. Korzystając z twierdzenia o granicach niewłaściwych ciągów obliczyć granice:

n2 + 1  
(a) lim ; (b) lim n4 − 3n3 − 2n2 − 1 ; (c) lim (1 + 2n − 3n );
n→∞ n n→∞ n→∞

n+1 1 − (n + 1)! arc tg n

 n
(d) lim ; (e) lim ; (f) lim .
n→∞ 2n n→∞ n! + 2 n→∞ arc ctg n

4
30. Będziemy mówili, że ciągi (an ), (bn ) o dodatnich wyrazach, zbieżne do granicy właściwej lub
niewłaściwej, są asymptotycznie równe, gdy
an
lim = 1.
n→∞ bn

Zbadać, czy podane ciągi są asymptotycznie równe:

p √
(a) an = n2 + 2, bn = 2n4 + 1; (b) an = n4 − n3 − 10, bn = n4 ; (c) an = n 1 + 2n + 3n , bn = 3;
1 1
(d) an = n , bn = n ; (e) an = (n + 1)!, bn = n · n!; (f*) an = n!, bn = an , (a > 0).
3 +5 n 2 + 6n
an
Jeżeli granica lim jest liczbą dodatnią, to mówimy, że ciągi (an ), (bn ) są tego samego rzędu. Które
n→∞ bn
z podanych par ciągów są tego samego rzędu?

Lista 5
31. Korzystając z definicji Heinego granicy właściwej lub niewłaściwej funkcji uzasadnić równości:
2 1
(a) lim (x − 2)5 = 1; (b) lim = 0; (c) lim = ∞.
x→3 x→∞ x x→ 2+ x − 2
32. Korzystając z twierdzeń o arytmetyce granic funkcji obliczyć granice:
√
x2 − 1 x2 − 4 x+ x x3 − 1
(a) lim 2 ; (b) lim 2 ; (c) lim √ ; (d) lim 4 ;
x→1 x − x + 1 x→2 x − x − 2 x→0 x x→1 x − 1
√
x2 − 5x + 4 x−2−2 p  2x + 1
(e) lim ; (f) lim ; (g) lim x2 + 1 + x ; (h) lim x ;
x→∞ x(x − 5) x→6 x−6 x→−∞ x→∞ 3 + 2

tg2 x + 1 sin2 x
(i) lim ; (j) lim .
x→ π2 − tg x + 5 x→0 1 − cos x
2

33. Zbadać, obliczając granice jednostronne, czy istnieją granice:

1
x3 x2 − 4 1
(a) lim x sgn x; (b) lim 2 ; (c) lim ; (d) lim x arc tg .
x→0 x→0 x→2 |x − 2| x→0 x
34. Korzystając z twierdzenia o trzech funkcjach uzasadnić równości:
√ 1 1 2−x + sin x 2+sin x
(a) lim x cos 2 = 0; (b) lim x3 arc tg = 0; (c) lim −x = 1; (d) lim = 0.
x→0 + x x→0 x x→−∞ 2 + cos x x→∞ x2
35. Korzystając z granic podstawowych wyrażeń nieoznaczonych obliczyć granice:
1
sin2 3x tg arcsin 2x
(a) lim ; (b) lim x; (c) lim ;
x2 x→∞ 2 arc tg x
tg
x→0 x→0
x
1 cos 5x e3x − 1
(d) lim x2 arc tg ; (e) limπ ; (f) lim ;
x→∞ x x→ 2 cos 3x x→0 sin 2x
√
ln (1 + 3 x) ln (1 + 2x ) 2x − 1
(g) lim ; (h*) lim ; (i) lim √ ;
x→0 x x→−∞ 3x x→0+ 4 x − 1
√ √
1
x ctg x
3
1+x− 61−x
(j) lim (1 + 2x) ; (k) lim [1 + tg(2x)] ; (l) lim .
x→0 x→0 x→0 x
36. Znaleźć asymptoty pionowe i ukośne funkcji:
x3 + x2 2x3 x−3
(a) f (x) = 2 ; (b) f (x) = ; (c) f (x) = √ ;
x −4 (x + 1) 2
x2 − 9
√
1 + x2 3x sin2 x
(d) f (x) = ; (e) f (x) = x ; (f) f (x) = ;
x 3 −9 x3
cos x 1 x
 
(g) f (x) = x ; (h) f (x) = x − arc tg x; (i*) f (x) = 1 + .
e +1 x

5
Lista 6
37. Dobrać parametry a, b ∈ R tak, aby podane funkcje były ciągłe na R:
π
 ax +1 dla x < −1,
  2
 a +1 dla x < −1,  sin x dla |x| ­ ,

2
 
(a) f (x) = x (b) f (x) = (c) f (x) = 2x dla −1 ¬ x ¬ 0,
 b − 2x dla x ­ −1;  ax+b dla |x| < π ;
 
x +bx dla x > 0.
 3
2
Naszkicować wykresy otrzymanych funkcji ciągłych.
38 (P). Określić rodzaje nieciągłości funkcji w punkcie a (jeżeli istnieją) dla funkcji o wykresach:

(a) y (b) y (c) y

y = f (x) y = f (x) y = f (x)

a x a x a x

(d) y (e) y (f) y

y = f (x)
y = f (x) y = f (x)

a x a x a x

39. Wyznaczyć punkty nieciągłości podanych funkcji i określić ich rodzaj:

x+2

 x2 + x + 2 dla x 6= 1, 2 1

 
arc tg dla x 6= 0,
 
(a) f (x) = 0 dla x = 1, (b) f (x) = x

 0 dla x = 0;
1

dla x = 2;

x2 −1  |x| + x

√ dla x ∈ (0, 1) ∪ (1, ∞), dla x 6= 0,

(c) f (x) = x−1 (d) f (x) = x2
3 dla x = 1; 0 dla x = 0;

 

1


1 − cos dla x 6= 0,
(e) f (x) = sgn [x(x − 1)]; (f) f (x) = x

0 dla x = 0.
40. Uzasadnić, że podane równania mają jednoznaczne rozwiązania we wskazanych przedziałach:
5π sin x π
   
(a) x + 6x − 2 = 0, [0, 1];
3
(b) x sin x = 7, 2π, ; (c) 1 = + x, 0, ;
2 2 2
1
 
(d) x100 + x − 1 = 0, ,1 ; (e) 3x + x = 3, [0, 1]; (f) x2x = 1, [0, 1].
2
Wyznaczyć rozwiązania równania (a) 0.125.
41*. Korzystając z twierdzenia Weierstrassa o przyjmowaniu kresów uzasadnić, że podane zagadnienia
ekstremalne mają rozwiązania:
(a) wśród stożków wpisanych w kulę o promieniu r istnieje ten, który ma największą objętość;
(b) wśród trójkątów prostokątnych wpisanych w koło o promieniu r istnieje ten, który ma największy
obwód;
(c) wśród prostokątów wpisanych w trójkąt równoboczny o boku a istnieje ten, który ma największe
pole (założyć, że dwa wierzchołki prostokąta należą do ustalonego boku trójkąta).

6
Lista 7
42. Korzystając z definicji obliczyć pochodne funkcji:
1
(a) f (x) = x2 − 3x, gdzie x ∈ R; (b) f (x) = , gdzie x 6= −1;
x+1
√ π
(c) f (x) = x, gdzie x > 0; (d) f (x) = tg x, gdzie x 6= + kπ dla k ∈ Z.
2
43. Badając pochodne jednostronne rozstrzygnąć, czy istnieją pochodne podanych funkcji we wska-
zanych punktach:
 
(a) f (x) = x2 − x , x0 = 1; (b) f (x) = sin x · sgn (x), x0 = 0.
 

Naszkicować wykresy tych funkcji.

44. Zbadać z definicji, czy podane funkcje mają pochodne niewłaściwe w punkcie x0 = 0:
√ q
(a) f (x) = 3 − 5 x; (c) f (x) = | sin x|.

45. Zakładając, że funkcje f i g mają pochodne właściwe na pewnym przedziale, obliczyć pochodne
funkcji:
q
(a) y = f (x) cos g(x); (b) y = f 2 (x) − g2 (x); (c) y = arc tg f (x)g(x);

f (x) f (x) 1
 
(d) y = ln ; (e y = tg ; (f) y = f (x)g .
g(x) g(x) x
46. Korzystając z reguł różniczkowania obliczyć pochodne funkcji:
x2 + 1 ex+1
(a) y = ; (b) y = 3 cos x + tg x; (c) y = ;
x − 1 sin x
1 √
√


(d) y = x3 + 2 ex ; (e) y = 1 + 4 x tg x ; (f) y = ex arc tg x;
x
  q x
(g) y = ln sin2 x + 1 ; (h) y = 3
arcsin (x2 ); (i) y = ee ;
2
2sin x tg x √
(j) y = cos2 x ; (k*) y = x ; (l*) y = x
x.
3
47*. Korzystając z twierdzenia o pochodnej funkcji odwrotnej obliczyć f −1 (y0 ), jeżeli:
(a) f (x) = x + ln x, y0 = e + 1; (b) f (x) = cos x − 3x, y0 = 1;
√ √ √
(c) f (x) = 3 x + 5 x + 7 x, y0 = 3; (d) f (x) = x3 + 3x , y0 = 4.

48 (P). Napisać równania stycznych do wykresów podanych funkcji we wskazanych punktach:

x π π
    
(a) f (x) = arcsin , (1, f (1)); (b) f (x) = ln x2 + e , (0, f (0)); (c) f (x) = etg x , ,f ;
2 4 4
√ 2x √ √  √
(d) f (x) = 2x + 1, (3, f (3)); (e) f (x) = , 2, f 2 ; (f*) f (x) = x
x, (e, f (e)).
1 + x2
49. (a) Napisać równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x4 − 2x + 5, która jest równoległa do
prostej y = 2x + 3.
√ π
(b) Wyznaczyć styczną do wykresu funkcji f (x) = x, która tworzy kąt z dodatnią częścią osi Ox.
4
(c) Znaleźć równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x ln x, która jest prostopadła do prostej
2x + 6y − 1 = 0.
1
(d) Znaleźć równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x arc tg , w punkcie jego przecięcia z prostą
x
πx = 4y.

7
50*. Korzystając z twierdzenia Lagrange’a uzasadnić podane nierówności:
y
(a) |arc tg x − arc tg y| ¬ |x − y| dla x, y ∈ R; (b) ln < y − x dla 1 ¬ x < y;
x
x
(c) x ¬ arcsin x ¬ √ dla 0 ¬ x < 1; (d) ex > ex dla x > 1.
1−x 2

51. Korzystając z reguły de L’Hospitala obliczyć granice:

π
ln (2x + 1) ln sin x x − arc tg x
(a) lim ; (b) lim 2 ; (c) lim ;
x→∞ x x→1 ln x x→0 x2
x10 − 10x + 9 ln cos x
(d) lim 5 ; (e) lim ; (f) lim x arc ctg x;
x→1 x − 5x + 4 x→0 ln cos 3x x→∞
x 1
 
(g) lim x ln x; (h) lim− (π − x) tg ; (i) lim− − ctg x ;
x→0+ x→π 2 x→0 x
1
2
 x
(j) lim (cos x) ;
x
(k) lim arc tg x ; (l) lim (1 + x)ln x .
x→0 x→∞ π x→0+

Lista 8
52. Znaleźć przedziały monotoniczności funkcji:
x4 x3 1
(a) f (x) = x3 − 30x2 + 225x; (b) f (x) = − − x2 ; (c) f (x) = 4x + ;
4 3 x
x3 √
(d) f (x) = ; (e) f (x) = x − 3 3 x; (f) f (x) = xe−3x ;
3 − x2
x 1
(g) f (x) = x ln2 x; (h) f (x) = ; (i) f (x) = .
ln x x ln x
53. Znaleźć wszystkie ekstrema lokalne funkcji:
1 2x
(a) f (x) = x3 − 4x2 ; (b) f (x) = x + ; (c) f (x) = ;
x x
x+1  
(d) f (x) = (x + 1)e−x ; (e) f (x) = 2 ; (f) f (x) = x2 − 5x − 6 ;
 
x +1  
p
(g) f (x) = x ln x; (h) f (x) = 3x − x3 ; (i) f (x) = 2 arc tg x − ln 1 + x2 .

54. Znaleźć wartości najmniejsze i największe podanych funkcji na wskazanych przedziałach:

1−x
(a) f (x) = 2x3 − 15x2 + 36x, [1, 5]; (b) f (x) = arc tg , [0, 1];
1+x
3
   
2 |x|
(c) f (x) = (x − 3) e , [−1, 4]; (d) f (x) = 1 − 9 − x2  , [−5, 1]; (f) f (x) = 2 sin x + sin 2x, 0, π .
 
2

55 (P). Obliczyć f ′ , f ′′ , f ′′′ funkcji:

2 ex
(a) f (x) = 4x7 − 5x3 + 2x; (b) f (x) = x3 − ; (c) f (x) = ;
x x
(d) f (x) = arc tg x; (e) f (x) = sin3 x + cos3 x; (f) f (x) = x3 ln x.

56. Określić przedziały wypukłości oraz punkty przegięcia funkcji:

x3
(a) f (x) = x(x − 1)(x − 3); (b) f (x) = xe−x ; (c) f (x) = ;
x2 + 12
  1 2
(d) f (x) = ln 1 + x2 ; (e) f (x) = ; (f) f (x) = x − x3 − 4 ln |x|;
1 − x2 3
1 ln x
(g) f (x) = sin x + sin 2x; (h) f (x) = earc tg x ; (i) f (x) = √ .
8 x

8
Lista 9
57. Zbadać przebieg zmienności podanych funkcji i następnie sporządzić ich wykresy:
√
x3 x
(a) f (x) = (x − 1)2 (x + 2); (b) f (x) = ; (c) f (x) = ;
x−1 x−1
4 4 p x
(d) f (x) = 3 − − 2; (e) f (x) = x 1 − x2 ; (f) f (x) = ;
x x ln x
(g) f (x) = xe ;
2x
(h*) f (x) = sin x + sin 3x; (i) f (x) = x2 ln x.

58. Platforma wiertnicza jest zakotwiczona na morzu

10 km od brzegu. Ropa z tej platformy będzie dostar-
czana rurociągiem do rafinerii położonej nad brzegiem b
Platforma
morza, 16 km od punktu brzegu najbliższego platfor- wiertnicza

mie. Koszt ułożenia 1 km rurociągu na dnie morza 10 km

wynosi 200 000 euro, a na lądzie – 100 000 euro. Do

b b b

którego miejsca na brzegu należy doprowadzić ruro- x

16 km
Rafineria

ciąg, aby koszt jego budowy był najmniejszy?

59. Jaka powinna być miara kąta α przy wierzchołku

trójkata równoramiennego o danym polu, aby promień
koła r wpisanego w ten trójkąt był największy? α

60. Prostopadłościenny kontener ma mieć pojemność

22.50 m3 i kwadratową podłogę. Koszt 1 m2 blachy po-
trzebnej do wykonania jego podłogi i pokrywy wynosi
20 zł, a ścian bocznych – 30 zł. Jakie powinny być r
wymiary kontenera, aby koszt jego budowy był naj-
mniejszy?

61. Jakie powinny być wymiary a, b prostokątnego

pola o powierzchni S, którego jednym naturalnym bo-
rzeka
kiem jest brzeg rzeki, aby na jego ogrodzenie zużyć jak
najmniej siatki?
S a
62. Odcinek o długości l podzielić na dwie części tak, b
aby suma pól kwadratów zbudowanych na tych czę-
ściach była najmniejsza.

Lista 10
63. Napisać wzory Taylora z resztą Lagrange’a dla podanych funkcji f , punktów x0 oraz n :
1
(a) f (x) = x3 , x0 = −1, n = 4; (b) f (x) = 2 , x0 = 1, n = 2; (c) f (x) = sin 2x, x0 = π, n = 3;
x
(d) f (x) = e−x , x0 = 0, n = 5; (e) f (x) = arc tg x, x0 = 0, n = 3; (f) f (x) = ln x, x0 = e, n = 4.

64. Napisać wzory Maclaurina z n-tą resztą Lagrange’a dla funkcji:

x x
(a) f (x) = sin ; (b) f (x) = cosh x; (c) f (x) = cos x; (d) f (x) = .
3 ex
65. Oszacować dokładności podanych wzorów przybliżonych na wskazanych przedziałach:
π
(a) tg x ≈ x, |x| ¬ ; (b) cos2 x ≈ 1 − x2 , |x| ¬ 0.1;
12

9
 √ x x2 x2 x3
(c) 1 + x ≈ 1 + − , |x| ¬ 0.25; (d) ln(1 − x) ≈ −x − − , |x| < 0.1.
2 8 2 3
66. Stosując wzór Maclaurina obliczyć:
1 √3
(a) z dokładnością 10−3 ; (b) 0.997 z dokładnością 10−3 ;
e
(c) ln 1.1 z dokładnością 10−4 ; (d) sin 0.1 z dokładnością 10−5 .

Lista 11
67. Przyjmując w definicji całki oznaczonej podział równomierny obliczyć:
Z1 Z3 Z2
2
(a) (2x − 1) dx; (b) x dx; (c) ex dx.
−2 2 −1
Wskazówka. Ad. (a0, (c). Zastosować odpowiednio wzory
n(n + 1) n(n + 1)(2n + 1)
1 + 2 + ... +n = , 12 + 22 + · · · + n2 = ;
2 6
Ad. (c). Zastosować wzór na sumę ciągu geometrycznego
1 − qn
a + aq + . . . + aq n−1 = a
1−q
eh − 1
oraz wykorzystać równość lim = 1.
h→0 h

68 (P). Uzasadnić, że funkcje F1 i F2 są funkcjami pierwotnymi dla wskazanych funkcji f :

1
a) F1 (x) = 1 + arcsin x, F2 (x) = 5 − arccos x, f (x) = √ ;
1 − x2
1
b) F1 (x) = 3 − cos2 x, F2 (x) = 2 − cos 2x, f (x) = sin 2x;
2
1
c) F1 (x) = tg2 x − 2, F2 (x) = + 5, f (x) = tg x.
cos2
69. Korzystając z twierdzenia Newtona-Leibniza obliczyć całki:
Z2  Z1 Z9
√ 1 x−1 dx

(a) x+ √ dx; (b) dx; (c) ;
x x+1 x2+1
1 0 0
Z2 Z2  Z2π
1 2 1
  
(d) x 1 + x3 dx; (e) − + dx; (f) (sin x + cos2 x) dx.
x3 x2 x4
−1 1 π

70. Korzystając z definicji całki oznaczonej oraz faktu, że funkcje ciągłe są całkowalne uzasadnić
równości:
1 √ √ √ 2 √
  
(a) lim √ 1 + n + 2 + n + ... + n + n = 2 2−1 ;
n→∞ n n 3
13 + 23 + . . . + n3 1 1 π 2π nπ 2
  
(b) lim = ; (c) lim cos + cos + . . . + cos = .
n→∞ n4 4 n→∞ n 2n 2n 2n π

Lista 12
71. Obliczyć podane całki nieoznaczone:
4 √ (1 − x) dx x4 dx
Z   Z Z
(a) x + −3 x
3
dx; (b) √ ; (c) ;
x 1+ x x2 + 1
Z 3 √ 3
cos 2x dx x + x2 − 1 2x − 5x
Z Z
(d) ; (e) √ dx; (f) dx.
cos x − sin x x 10x

10
 72. Obliczyć pola trapezów krzywoliniowych:

(a) y (b) y (c) y

y = −4x2 + 4x + 6
y=x
y=3 y = 3x2 − 6x + 1

x x
x
y = 4x2 − 8x y = −3x2 + 3x + 7

(d) y (e) y (f) y

x = 8 − y2 x = y2
x=3 y = 2−x x = y2
x= y2 − 2y
x x

73. Obliczyć pola obszarów ograniczonych krzywymi:

1 1
(a) y = 2x − x2 , x + y = 0; (b) y = x2 , y = x2 , y = 3x; (c) y = , y = x, y = 4;
2 x2
4
(d) y = 1, y = 2 ; (e) y = 2x , y = 2, x = 0; (f) y = x + sin x, y = x, (0 ¬ x ¬ 2π);
x +1
(g) y = πx2 , x = πy 2 ; (h) yx4 = 1, y = 1, y = 16; (i) y 2 = −x, y = x − 6, y = −1, y = 4.

Lista 13
74. Korzystając z twierdzenia o całkowaniu przez części obliczyć całki nieoznaczone:
√ √ x dx
Z Z Z Z
−3x
(a) xe dx; (b) x 2 dx;
2 x
(c) x arc tg x dx; (d) ;
cos2 x
arccos x dx
Z Z Z Z
(e) x2 sin x dx; (f) √ ; (g) ln(x + 1) dx; (h) arccos x dx;
x+1
Z Z Z Z
2x
(i) e sin x dx; (j) sin x sin 3x dx; (k) sin 3x cos x dx; (l) cos x cos 5x dx.

75. Metodą całkowania przez części obliczyć oznaczone:

Z1 Z1 Ze
2x 2 2x ln x
(a) xe dx; (b) x e dx; (c) dx;
√ x2
−1 0 e
π
Z 4 Zπ Z1
(d) x sin 2x dx; (e) x(1 + cos x) dx; (f) arcsin x dx.
0 0 0

76. Stosując odpowiednie podstawienia obliczyć całki nieoznaczone:

√ Z √
cos x 1 + 4x cos x dx
Z Z   Z
(a) √ dx; (b) dx; (c) (x+1) sin x2 +2x+2 dx; (d) √ ;
x x 1 + sin x
dx dx
Z Z Z p Z
5
(e) ; (f) (5−3x)10 dx; (g) x2 5x3 +1 dx; (h) √ ;
ch x 2+ x

11
 ln x ex dx 5 sin x dx
Z Z Z Z
2
(i) dx; (j) ; (k) ; (l) x3 ex dx.
x e2x + 1 3−2 cos x
77. Obliczyć całki oznaczone dokonując wskazanych podstawień:
Zπ Z3 Z1 √ √
cos x x dx
(a) sin xe dx, cos x = t; (b) √ , 1 + x = t; (c) x 1 + x dx, 1 + x = t;
x+1
0 1 0
1
Z6 Ze Z4
dx dx
(d) √ , 3x − 2 = t2 ; (e) ln x dx, ln x = t; (f) √ , x = t2 ;
1 + 3x − 2 x(1 − x)
1 1 0
1
Z3 p 2Zln 3 Ze2 √
ex dx 3
x − x3 dx 1
(g) 9 − x2 dx, x = 3 sin t; (g) , ex = t; (i) , x= .
1 + e2x x 4 t
0 0 e

Lista 14
78 (P). Obliczyć całki z ułamków prostych pierwszego rodzaju:
dx dx 5 dx 8 dx
Z Z Z Z
(a) ; (b) ; (c) ; (d) .
(x − 3)7 x+5 (2 − 7x)3 9x + 20

79. Obliczyć całki z ułamków prostych drugiego rodzaju:

dx (6x + 3) dx (4x + 2) dx (x − 1) dx
Z Z Z Z
(a) ; (b) ; (c) ; (d) .
x + 4x + 29
2 x2 + x + 4 x − 10x + 29
2 9x2 + 6x + 2
80. Obliczyć całki z funkcji wymiernych:
(x + 2) dx x2 dx dx
Z Z Z
(a) ; (b) ; (c) ;
x(x − 2) x+1 (x − 1)x2
dx (4x + 1) dx 2 dx
Z Z Z
(d) ; (e) ; (f) ;
(x + 1) (x2 + 4)
2 2x2 + x + 1 x2 + 6x + 18
(5 − 4x) dx x2 dx dx
Z Z Z
(g) ; (h) ; (i) .
x2 − 4x + 20 x2 + 2x + 5 x (x2 + 4)

81. Obliczyć całki z funkcji trygonometrycznych:

Z Z Z
3 4 3
(a) sin x dx; (b) sin x cos x dx; (c) cos4 x dx;
Z Z Z
(d) sin3 x cos6 x dx; (e) cos2 x cos 2x dx; (f*) sin2 2x sin2 x dx.

82. Obliczyć całki z funkcji trygonometrycznych:

dx 1 + tg x dx
Z Z Z
(a) ; (b) dx; (c) ;
sin x + tg x cos x 1 + 2 cos2 x
sin2 x dx dx sin5 x dx
Z Z Z
(d) ; (e) ; (f) ;
1 + cos x 1 − tg x cos3 x
dx dx dx
Z Z Z
(g) ; (h) ; (i) .
cos x sin x + cos x 3 sin x + 4 cos x + 5

12
Lista 15
83. Obliczyć pola obszarów ograniczonych krzywymi:
√ √ 8
(a) x + y = 1, x = 0, y = 0; (b) 4y = x2 , y = 2 ;
x +4
π
 
(c) y = ln x, x = e, y = −1; (d) y = tg x, y = ctg x, 0<x< .
2

84. Obliczyć długości krzywych:

ex + 1
(a) y = ln x , gdzie 2 ¬ x ¬ 3; (b) y = x2 , gdzie 0 ¬ x ¬ 1;
e −1
√
(c) y = 2 x3 , gdzie 0 ¬ x ¬ 11; (d) y = cosh x, gdzie 0 ¬ x ¬ 1;
1 1
(e) y = ex , gdzie ln 2 ¬ x ¬ ln 3; (f) 24xy = y 4 + 48, gdzie 2 ¬ y ¬ 4;
2 2
x5 1 π
(g) y = + 3 , gdzie 1 ¬ x ¬ 2; (h) y = 1 − ln cos x, gdzie 0 ¬ x ¬ .
10 6x 4
85. Obliczyć objętości brył powstałych z obrotu podanych figur T wokół wskazanych osi:
√ 2
(a) T : 0 ¬ x ¬ 2, 0 ¬ y ¬ 2x − x2 , Ox; (b) T : 0 ¬ x ¬ 5, 0 ¬ y ¬ √ , Oy;
x +4
2
π √
(c) T : 0 ¬ x ¬ , 0 ¬ y ¬ tg x, Ox; (d) T : 0 ¬ x ¬ 1, x2 ¬ y ¬ x, Oy;
4
1
(e) T : 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ x3 , Oy; (f) T : 1 ¬ x ¬ 3, 0 ¬ y ¬ , Oy;
x
4 π
(g) T : 1 ¬ x ¬ 4, ¬ y ¬ 5−x, Ox; (h) T : 0 ¬ x ¬ , 0 ¬ y ¬ sin x+cos x, Ox;
x 2
(i) T : 0 ¬ x ¬ π, 0 ¬ y ¬ sin x, y = 2; (j) T : 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ x − x2 , x = 2.

86. Obliczyć pola powierzchni powstałych z obrotu wykresów podanych funkcji wokół wskazanych
osi:
π √
(a) f (x) = cos x, 0 ¬ x ¬ , Ox; (b) f (x) = 4 + x, −4 ¬ x ¬ 2, Ox;
√2
(c) f (x) = ln x, 1 ¬ x ¬ 3, Oy; (d) f (x) = |x − 1| + 1, 0 ¬ x ¬ 2, Oy;
√ x
p  
(e) f (x) = 4 − x2 , −1 ¬ x ¬ 1, Ox; (f) f (x) = x 1− , 1 ¬ x ¬ 3, Ox;
3
x−1 x2 √
(g) f (x) = , 1 ¬ x ¬ 10, Oy; (h) f (x) = , 0 ¬ x ¬ 3, Oy.
9 2
87. (a) Siła rozciągania sprężyny jest wprost proporcjonalna do jej wydłużenia (współczynnik pro-
porcjonalności wynosi k). Obliczyć pracę jaką należy wykonać, aby sprężynę o długości l rozciągnąć
do długości L.
(b) Zbiornik ma kształt walca o osi poziomej. Średnica walca D = 2 m, a długość L = 6 m. Ob-
liczyć pracę, jaką potrzeba wykonać, aby opróżnić zapełniony całkowicie wodą zbiornik. Otwór do
opróżnienia zbiornika znajduje się w jego górnej części. Masa właściwa wody γ = 1000 kg/m3 .

88. (a) Punkt materialny zaczął poruszać się prostoliniowo z prędkością początkową v0 = 10 m/s
i przyspieszeniem a0 = 2 m/s2 . Po czasie t1 = 10 s punkt ten zaczął poruszać się z opóźnieniem
a1 = −1 m/s2 . Znaleźć położenie punktu po czasie t2 = 20 s od chwili rozpoczęcia ruchu.
(b) Dwie cząstki elementarne położone w odległości d = 36 zaczynają zbliżać się do siebie z prędko-
ściami odpowiednio v1 (t) = 10t + t3 , v2 (t) = 6t, gdzie t ­ 0. Po jakim czasie nastąpi zderzenie tych
cząstek?

13