Reforzo e Ampliacion Lingua 5 A Casa Do Saber PDF

5 PRIMARIA REFORZO E AMPLIACIÓN
Lingua
Fichas de reforzo Ficha 41 Os tempos verbais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Ficha 42 O punto e coma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44
Ficha 1 A comunicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Ficha 43 Os sufixos diminutivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
Ficha 2 Repaso de c/qu, c/z e g/gu e gü . . . . . . . . . . . . . . . 4 Ficha 44 Escribir o texto dun cómic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Ficha 3 O uso do dicionario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Ficha 45 A primeira conxugación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Ficha 4 Preparar a escritura dun texto . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Ficha 46 A partición de palabras. O guión . . . . . . . . . . . . . . .48
Ficha 5 A linguaxe e as linguas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Ficha 47 Os xentilicios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49
Ficha 6 Uso de r/rr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Ficha 48 Argumentar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
Ficha 7 Palabras sinónimas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Ficha 49 A segunda conxugación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Ficha 8 Facer unha chuvia de ideas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Ficha 50 A raia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Ficha 9 O substantivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Ficha 51 Outros tipos de sufixos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
Ficha 10 Sílaba tónica e acento gráfico . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Ficha 52 Escribir un informe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
Ficha 11 Palabras antónimas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Ficha 53 A terceira conxugación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
Ficha 12 Cubrir un cuestionario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Ficha 54 As parénteses e as comiñas . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56
Ficha 13 O adxectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ficha 55 Os prefixos de situación. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Ficha 14 Normas de acentuación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Ficha 56 Resumir un conto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
Ficha 15 Familia de palabras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Ficha 57 Clases de verbos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
Ficha 16 Describir un personaxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Ficha 17 Graos do adxectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Ficha 58 Os dous puntos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
Ficha 18 Acentuación de ditongos e hiatos . . . . . . . . . . . . . .20 Ficha 59 As siglas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Ficha 19 Campo léxico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Ficha 60 Escribir diálogos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62
Ficha 20 Anunciar un suceso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Ficha 61 Repaso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63
Ficha 21 Os determinantes. O artigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
Ficha 22 O acento diacrítico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Fichas de ampliación
Ficha 23 Palabras polisémicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Ficha 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Ficha 24 Un conto con dous personaxes . . . . . . . . . . . . . . . .26
Ficha 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Ficha 25 Os pronomes persoais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Ficha 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Ficha 26 Contraccións dos pronomes átonos . . . . . . . . . . . .28
Ficha 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
Ficha 27 Palabras simples e palabras compostas . . . . . . . .29
Ficha 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
Ficha 28 Contar unha experiencia persoal . . . . . . . . . . . . . . .30
Ficha 29 O verbo: raíz e desinencias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ficha 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
Ficha 30 Escritura de contraccións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 Ficha 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
Ficha 31 Prefixos e sufixos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 Ficha 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
Ficha 32 Describir un lugar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Ficha 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Ficha 33 O verbo: número e persoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 Ficha 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Ficha 34 Signos que pechan oracións . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Ficha 11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Ficha 35 As expresións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Ficha 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Ficha 36 Escribir un texto expositivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Ficha 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Ficha 37 O verbo: tempo e modo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Ficha 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Ficha 38 A coma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 Ficha 15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Ficha 39 Os sufixos aumentativos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Ficha 40 Mellorar o estilo dun texto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Solucións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
Obradoiro
Santillana
131039 _ 0001-0112.indd 1 1/7/09 14:13:32

Reforzo e ampliación Lingua 5 é unha obra colectiva
concibida, creada e realizada no Departamento de Primaria
de Edicións Obradoiro, S.L. / Santillana Educación, S.L.
baixo a dirección de Ana M.ª Guerra Cañizo e Henrique Juan Redal.
Na súa realización interviñeron:
Texto: Ánxela Carril
Ilustración: Xosé Vicó
Corrección: Antón Palacio e Natalia Vázquez
Edición: Ánxela Carril e Afonso Toimil
© 2009 by Edicións Obradoiro, S.L. / Santillana Educación, S.L.

Entrecercas 2 - 15705 Santiago de Compostela
PRINTED IN SPAIN
Impreso en España por
CP: 131039
Depósito legal:
Esta obra está protexida polas leis de dereitos de autor e a súa propiedade
intelectual corresponde a Obradoiro/Santillana. Os usuarios lexítimos da
obra só están autorizados a facer fotocopias para usalas como material da
aula. Queda prohibida calquera outra utilización fóra dos usos permitidos,
especialmente aquela que teña finalidades comerciais.
131039 _ 0001-0112.indd 2 24/6/09 13:19:22

Reforzo
1 A comunicación
Nome Data
Lembra
• A comunicación é a expresión de ideas, opinións e sentimentos.
• Podemos comunicarnos mediante xestos, sinais visuais, sinais acústicos...,
pero a forma máis importante de comunicación é a linguaxe.
• Os elementos da comunicación son o emisor, o receptor, a mensaxe,
o código e a canle.
1. Une mediante frechas os debuxos coas formas de comunicación que lles

corresponden.
sinal visual
sinal acústico
xesto
2. Escribe a carón de cada elemento do debuxo quen é o emisor, quen é o receptor

e cal é a mensaxe.
Pásame o sal.
■ Responde.
• Cal é o código utilizado?

• Cal é a canle?
© 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L. 3
131039 _ 0001-0112.indd 3 24/6/09 13:19:23

Reforzo
2 Uso de c/qu, c/z, g/gu e gü

Nome Data
Lembra
• Para representar o son k escríbese c ante a, o, u e qu ante e, i.
• Para representar o son g escríbese g ante a, o, u e gu ante e, i.
• Para representar o son do z de mozos escríbese z ante a, o, u e c ante e, i.
• Ponse diérese enriba dos grupos güe, güi para indicar que o u se pronuncia.
1. Completa os espazos con c, qu, g, gu ou z.

Al úns domin os imos a arballo, onde viven a tía
e ilia e tío __illerme. Teñen unha __asiña pe ena
unha horta xi ante, chea de hotali as, plantas
aromáti as e unha erdeira altísima.
A miña urmá e mais eu pasamos o tempo xo ando
na el xardín ata e nos ansamos, e da ela temos
que nos deitar a des ansar, despois de tomar
un bo vaso de leite con a ao e o do e bis oito
e nos prepara a tía. Iso si, non di amos omo
nos eda a roupa de su ia. Pero pasámolo tan ben!
■ Copia dous exemplos do texto anterior que correspondan a cada caso.
• O c pronúnciase como z
• O c pronúnciase como k
2. Copia con diérese as palabras seguintes que o precisen. (Son catro)
• guardés • pinguín • unguento • sangue • lingueta • desigual • bilingue
3. Observa o exemplo e escribe o verbo que falta en cada oración.

• Ao pasar por alí Marta picou unha roda, eu piquei as dúas.
• Eu aquí e el aparcou dúas rúas máis alá.
• Agora non chuvisca, pero aínda que penso saír igual.
• Non a roupa que xa a colgarei eu ao chegar.
• Eu abrigueime máis do que te ti.
4 © 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L.
131039 _ 0001-0112.indd 4 1/7/09 14:13:33

Reforzo
3 O uso do dicionario
Nome Data
Lembra
No dicionario aparecen as palabras ordenadas alfabeticamente letra
por letra. Á hora de buscar, tes que saber que os substantivos aparecen
en singular (informe e non informes), os adxectivos en masculino singular
(correcto e non correcta nin correctos) e os verbos en infinitivo (redactar
e non redacto nin redactará, etc.).
1. Escribe con que forma buscarías no dicionario as palabras seguintes. Ten en conta
qué clase de palabra é cada unha.
• camaleóns • reis
• recollen • estatua
• atrapei • negra
• escuros • corría
2. Busca na sopa de letras as tres palabras definidas e escríbeas a carón

da definición correspondente.
• Que está nun estado R U I N O S O

de ruína. R O T U S R U
• Emitir o león e outros animais U R U T A U E
o seu son característico. R N R U T G N
• Camiño ou lugar que se percorre U R U X I R O
nunha viaxe. A S N A S U R
■ Escribe as tres palabras anteriores en orde alfabética.
3. Risca, en cada serie de palabras, a que non pode ser entrada no dicionario.
xornais xornaleiro xornada xograr
desfacer desfeita desfán desfilar
afirmar afónica afortunado africano
portal portas porto porteiro
mariño marea mares marco
roda rodar rodan rodete
131039 _ 0001-0112.indd 5 24/6/09 13:19:23

Reforzo
4 Preparar a escritura dun texto

Nome Data
1. Le a situación seguinte e responde as preguntas.
No teu colexio faise unha revista escolar, na que

se explican os acontecementos máis importantes
da escola e se publican os traballos dos alumnos.
A mestra pediuche que escribas para a revista
un texto sobre o premio de fotografía que gañou
a semana pasada un neno da clase.
• Que tipo de texto será máis axeitado para explicar o acontecemento?

Un cómic Un traballo da clase Unha noticia Unha carta
• Que queres conseguir co teu escrito?
Facer rir Informar Protestar Dar ordes
• Que deberás explicar?
• É un texto breve ou extenso?
• Ademais do texto, que materiais podes achegar?

Unha foto Unha medalla Un debuxo
2. Escribe agora o texto tendo en conta as respostas que deches na actividade 1.

O texto ten que contestar estas preguntas:
• Que? • Quen? • Onde? • Cando? • Como? • Por que?
131039 _ 0001-0112.indd 6 24/6/09 13:19:24

Reforzo
5 A linguaxe e as linguas
Nome Data
Lembra
• A linguaxe é o medio de comunicación máis importante entre os seres
humanos, porque é o máis completo. A linguaxe pode ser oral ou escrita.
• A lingua é o conxunto de sons, palabras e regras que comparte un grupo
de falantes. Todos os seres humanos utilizamos a linguaxe, pero cada grupo
de falantes utiliza unha lingua distinta: galego, inglés, chinés, castelán…
1. Menciona dúas situacións da túa vida cotiá en que uses a linguaxe oral e dúas máis
en que uses a linguaxe escrita.
Linguaxe oral
Linguaxe escrita
2. Describe a situación que representa o debuxo, en relación co uso da linguaxe.
Excuse me, sir,

could you…?
3. Emprega a ficha seguinte sobre as diversas linguas que coñeces.
Que lingua falas na casa?
Que outra lingua sabes falar?
Coñeces os nomes doutras linguas?

Escribe polo menos tres.
131039 _ 0001-0112.indd 7 24/6/09 13:19:24

Reforzo
6 Uso de r/rr
Nome Data
Lembra
• Para representar o son do r forte, escríbese r ao principio da palabra
e despois de consoante, e rr entre vogais.
• Para representar o son do r suave, escríbese sempre r.
1. Clasifica estas palabras segundo como soe o r.
• irritación • esperanza • rápido • honrado • heroe • robot

• artigo • serea • Aldara • arredor • pereira • reloxo
Suave Forte coma

coma Iria. Ramón.
2. Copia o texto substituíndo os asteriscos por r ou rr, segundo corresponda.
–Boa noite, un *ef*esco e un paquete de *osas.

–*osas? Aquí non vendemos *osas. Isto non é
unha flo*a*ía!
–E logo iso que tes naquel exposito* de at*ás!
–Si, é un *amo de *osas. Acabo de collelas
da *osei*a do xa*dín.
–Non me *efe*ía a iso! Que*o dici* *osas
pa*a come*.
–Ah, *oscas! Pe*o po* que non o dixeches
ao comezo?
–*oscas, *osas... Así non nos imos entende* nunca!
131039 _ 0001-0112.indd 8 24/6/09 13:19:24

Reforzo
7 Palabras sinónimas
Nome Data
Lembra
Algunhas palabras significan o mesmo ca outras. Por exemplo, comezar
e empezar teñen o mesmo significado. As palabras que teñen o mesmo
significado chámanse palabras sinónimas.
1. Relaciona as palabras que sexan sinónimas.
caro • • aromático
canso • • saudable
oloroso • • custoso
espectacular • • fatigado
san • • admirable
2. Emparella as palabras seguintes por sinónimos e escríbeas debaixo da imaxe

que corresponda.
coche carauta casa máscara vivenda automóbil
3. Volve escribir as oracións substituíndo as palabras destacadas polo sinónimo

do recadro que corresponda. Pon atención ás concordancias.
• A decoración daquel palacio era rica.

tenda
agradable
• Gústame falar con Xoana. É simpática. exuberante
mansión
• Non entendín nada do que me dixo teu pai. explicar
conversar
comprender
• Neste establecemento venden unhas teas moi finas.
delicado
131039 _ 0001-0112.indd 9 24/6/09 13:19:25

Reforzo
8 Facer unha chuvia de ideas

Nome Data
1. Propuxéronche un traballo da clase sobre a alimentación saudable; risca as pingas

da chuvia de ideas que non che serven (son tres en cada fila).
ALIMENTACIÓN SAUDABLE
cociñeiros en que consiste os receitas consellos

ingredientes
máis unha dieta nutrientes de cociña para unha dieta
principais
famosos saudable? saudable
hidratos regalicia reducir o consumo culler potas tomar máis froitas

de carbono de graxas e verduras
alimentarse zume de un chisco tomar alimentos vitaminas cocido

de xeito equilibrado laranxa de sal variados
2. Ordena as pingas de chuvia que seleccionaches e propón unha idea máis para cada título.
Título Contidos
(pingas grandes) (pingas miúdas)
•
• •
•
•
• •
•
•
• •
•
131039 _ 0001-0112.indd 10 24/6/09 13:19:28

Reforzo
9 O substantivo
Nome Data
Lembra
• Os substantivos son palabras que nomean persoas, animais, cousas,
ideas ou sentimentos. Os substantivos teñen xénero (masculino
ou feminino) e número (singular ou plural).
• Os substantivos poden ser comúns e propios, individuais e colectivos
e concretos e abstractos.
1. Subliña os substantivos destas oracións seguindo a clave.
De azul Substantivos comúns De vermello Substantivos propios
• A cidade que máis me gusta é Lisboa.

• O paxaro da gaiola é un xílgaro.
• Silvia é unha gran xogadora de baloncesto.
• O río Miño desemboca na Guarda.
2. Escribe un substantivo de cada clase.
• individual • colectivo
• concreto • abstracto
3. Forma o plural das palabras seguintes.
• árbore • cartel
• avión • leñador
4. Di en que xénero están os substantivos destacados.
• A tía de Roi ten unha granxa de vacas.

• Gústame esa cadela do teu curmán.
• O médico de meu avó é simpático.
• No curral hai galiñas e cabalos.
■ Escribe de novo as oracións anteriores cambiando de xénero os substantivos
destacados e as outras palabras que necesites.
•
•
•
•
131039 _ 0001-0112.indd 11 24/6/09 13:19:28

Reforzo
10 Sílaba tónica e acento gráfico

Nome Data
Lembra
• As palabras están formadas por sílabas. A sílaba tónica dunha palabra
é a que se pronuncia con máis intensidade. As outras sílabas da palabra
chámanse átonas.
• Nalgunhas palabras, a sílaba tónica vai marcada cun signo chamado acento
gráfico, que é unha raíña que se pon enriba da vogal tónica de acordo
cunhas determinadas regras.
1. Arrodea a sílaba tónica das palabras seguintes.

• Alicia • camión • rapaz • páxinas • exercicio
• Santiago • videoxogo • sorpresa • cómoda • noticia
2. Arrodea a sílaba tónica de cada serie de palabras e con esas sílabas forma
outra palabra. Ten en conta que se a sílaba ten acento gráfico debes manterllo.
• xeo • onda • filloa

• sofá • abrigo • escada
• areal • semana • céntrico
3. Pronuncia as palabras e completa cada oración coa que corresponde.
ÁREA / AREA Necesitaron un camión de para facer a obra.

CORTES / CORTÉS Xoán é moi ; sempre está pendente de nós.
4. A camareira do debuxo ten impo e pronuncia coma tónicas (en maiúscula) as sílabas
que non o son. Reescribe o texto e arrodea as sílabas tónicas correctas.
Teño BAtido fresCo

de LAranxa e de moranGo!
Quen queRE un VAsiño?
131039 _ 0001-0112.indd 12 24/6/09 13:19:28

Reforzo
11 Palabras antónimas
Nome Data
Lembra
Algunhas palabras significan o contrario ca outras. Por exemplo, sucidade
ten un significado contrario do da palabra limpeza. As palabras que teñen
significados contrarios chámanse palabras antónimas.
1. Pinta os cadros que conteñan parellas de palabras antónimas.
mollar preto hoxe encher bo

limpar lonxe despois baleirar difícil
reparar suave tarde empuxar atrevido

estragar bruto cedo correr prudente
2. Relaciona cada palabra co antónimo correspondente.
san • • gordo
escuro • • egoísta
vestido • • claro
delgado • • doente
xeneroso • • espido
3. Escribe o antónimo que corresponde a cada palabra.
• gañar • alegre
• comezar • forte
• reducir • rico
• dar • bo
4. Copia o texto seguinte substituíndo por un antónimo as palabras destacadas.
Quería vender aquel piso. Era moi escuro e estaba nunha rúa ruidosa. Os cuartos eran
pequenos e a cociña, antiga. Ademais, tiña unha praza de garaxe estreita. En resumo, un
piso ben feo.
131039 _ 0001-0112.indd 13 24/6/09 13:19:29

Reforzo
12 Cubrir un cuestionario
Nome Data
1. Contesta as preguntas seguintes sobre a mellor maneira de cubrir un cuestionario.
• O tipo de letra que empregarei para as respostas é...

bonita. maiúscula. artística.
• Para escribir o cuestionario, empregarei...
lapis. pinturas. bolígrafo.
• Ao cubrir os datos persoais sobre o enderezo no cuestionario, é necesario saber...
o código postal da vila ou cidade. o número de zapatos. a cor do ollos.
2. Cubre este formulario tendo en conta as respostas anteriores. Fai a petición dos dous
libros que aparecen ao carón.
A COVA DOS LIBROS

UN PUNTO DE ENCONTRO
PARA OS LECTORES
NOME
APELIDOS IDADE
ENDEREZO
CÓDIGO POSTAL POBOACIÓN

TELÉFONO ENDEREZO ELECTRÓNICO
SOLICITUDE DE LIBROS
Unidades
TÍTULO
AUTOR
EDITORIAL
TÍTULO
AUTOR
EDITORIAL
131039 _ 0001-0112.indd 14 24/6/09 13:19:30

Reforzo
13 O adxectivo
Nome Data
Lembra
Os adxectivos son as palabras que expresan calidades ou estados
dos substantivos. Os adxectivos van no mesmo xénero e número
ca os substantivos a que se refiren.
1. Arrodea os adxectivos que atopes neste texto.
Vitoria de Fernando Alonso

Fernando Alonso fixo un avance xenial na volta máis
perigosa do circuíto. Foi unha manobra difícil e arris-
cada. E así, malia que saíra desde a sétima posición, o
piloto asturiano conseguiu un gran triunfo. En segun-
do lugar cruzou a meta Robert Kubica, o piloto polaco
e, despois del, o novo corredor Sebastián Vettel.
2. Fai os cambios necesarios nos adxectivos destas oracións para que sexan correctos.
• Un coche deportiva Un coche deportivo

• Unha roda picadas
• Uns deportistas famosas
• Unha vitoria amargo
• Unhas compras frenética
3. Observa esta imaxe e escribe catro substantivos cos adxectivos correspondentes,

coma no exemplo.
• Un libro aberto •
• •
131039 _ 0001-0112.indd 15 24/6/09 13:19:30

Reforzo
14 Normas de acentuación
Nome Data
Lembra
• As palabras agudas son as que teñen tónica a última sílaba. Acentúanse
cando son polisílabas e rematan en vogal, en vogal + n, en vogal + s
ou en vogal + ns. Non se acentúan cando son monosílabas nin cando
acaban en ditongo decrecente (seguido ou non de n ou s). Exemplo: mañá,
ninguén, cafés, arousáns, despois, colleu.
• As palabras graves son as que teñen tónica a penúltima sílaba. Acentúanse
cando acaban en consoante distinta de n ou s, en grupos consonánticos
distintos de ns e en ditongo decrecente. Exemplo: útil, bíceps, amábeis.
• As palabras esdrúxulas son as que teñen tónica a antepenúltima sílaba.
Acentúanse todas. Exemplo: mágoa.
1. Arrodea a sílaba tónica das palabras seguintes e clasifícaas a continuación.

• cántiga • Xosé • portátil • lóxico • máximo • Óscar
• neveira • fórmula • final • historia • animais • iogur
Palabras agudas Palabras graves Palabras esdrúxulas
2. Resolve o encrucillado. Todas as palabras teñen acento agás unha.
4
5 6 1. Planta perenne con tronco de madeira.
1 2. Continente onde están Perú e Canadá.
3. Que non traballa ou non lle gusta
traballar.
2
4. Estratexia para gañar un partido.
CA 5. Apertar algo con moita presión ata
3 deformalo.
6. Río que desemboca na ría
N de Pontevedra.
3. Le este texto e acentúa, se cómpre, as palabras en negra.
O meu amigo Ismael viviu un ano en Berlin. Aínda que el é de Cambados, na comarca do Salnes,
súa nai é de orixe xermanica. Unha vez funo visitar e ao principio sentinme confuso: eu estudara
aleman, pero ali cando tiña que falar semellaba un exame! Se alguen me dicía algo, quedaba pa-
rado! Mais nuns días todo mellorou. Non o parece, pero o aleman non é tan dificil!
131039 _ 0001-0112.indd 16 24/6/09 13:19:31

Reforzo
15 Familia de palabras
Nome Data
Lembra
Algunhas palabras formáronse a partir doutras. Por exemplo, a palabra terrestre
formouse a partir de terra. Todas as palabras que se formaron a partir dunha
palabra determinada constitúen unha familia de palabras.
1. Clasifica estas palabras segundo a familia a que pertencen.
pedrada pórtico empedrar pedrazo porteiro

pedreiro portal portada apedrar portelo
• pedra
• porta
2. Risca as dúas palabras que non pertencen á familia da palabra indicada.
mar mariñeiro mariño marelo maraca marea
papel papada empapelar empapar papeleta papelaría
libro libreiro libraría liberdade libreto libre
flor flotar floreado floco floración floraría
3. Completa as casas e escribe palabras da familia de seco.
1. Aparello que bota aire para 4

secar as mans. 1 S
2. Aparello para secar o pelo. 2
3. Terreo cultivado que non SE
3
se rega.
4. Período de falta de chuvias.
■ Escribe unha oración con dúas das palabras anteriores.

•
•
4. Escribe V (verdadeiro) ou F (falso).
Martelo é da mesma familia ca Marte.

Areal é da mesma familia ca area.
Cordel é da mesma familia ca cor.
Fortaleza é da mesma familia ca forte.
131039 _ 0001-0112.indd 17 24/6/09 13:19:31

Reforzo
16 Describir un personaxe
Nome Data
1. Le a descrición e arrodea o personaxe a que se refire.
Cachelo, o vampiro
Cachelo é un vampiro noviño, que aínda
non ingresou no Instituto Superior
de Cairos Afiados, porque non supera
o metro e medio de alto. Ten o cabelo
longo e escuro, coma un mantel de la
que lle cobre medio lombo. A negrura
da cabeleira fai resaltar aínda máis
os ollos azuis brillantes, iso si, un chisco
ocultos detrás dunhas lentes enormes.
É simpático, divertido e sobre todo moi
inquieto: pasa o día facendo bromas
á familia. Gústalle moito ler libros da
historia dos seus devanceiros, despois
dunha boa merenda co seu refresco
preferido: Sanguecola.
2. Subliña no texto anterior a información seguinte.
• De vermello Quen é? • De verde Como é o seu carácter?

• De azul Como é fisicamente? • De laranxa Que lle gusta?
3. Escolle un dos personaxes dos debuxos anteriores e escribe as palabras clave que o definen.
• xeral
• físico
• carácter
• gustos
4. Escribe a descrición do personaxe a partir da planificación que fixeches na actividade 3.
131039 _ 0001-0112.indd 18 24/6/09 13:19:31

Reforzo
17 Graos do adxectivo
Nome Data
Lembra
• O grao dun adxectivo indica a intensidade con que o ser ou o obxecto
a que se refire o adxectivo posúe unha calidade.
• Os graos do adxectivo son tres: positivo, comparativo e superlativo. O grao
comparativo pode ser de inferioridade, de igualdade e de superioridade.
1. Di en que grao están os adxectivos das oracións seguintes.
• O golf é menos perigoso ca o alpinismo.

• O ceo é azul.
• Ese actor é famosísimo.
2. Completa as oracións cos adxectivos correspondentes.
tan fermosas coma máis ruidosa ca menos frío ca
• Unha grande cidade é unha aldea.

• O vento do sur é o vento nordés.
• As comarcas da costa son
as comarcas do interior.
3. Observa o debuxo e escribe tres oracións en que compares a Xoán co señor Sebastián.
Usa formas do adxectivo en grao comparativo e grao superlativo.
Exemplo: Xoán é altísimo, pero o señor

Sebastián é máis gordo ca Xoán.
131039 _ 0001-0112.indd 19 24/6/09 13:19:31

Reforzo
18 Acentuación de ditongos e hiatos

Nome Data
Lembra
As palabras con ditongo seguen as mesmas regras de acentuación ca o resto
das palabras. Nos ditongos, o acento gráfico escríbese sobre a vogal aberta
(a, e, o). Exemplo: náutico, astronauta.
As palabras con hiato tamén seguen as normas xerais de acentuación excepto
os hiatos formados por vogal pechada tónica (i, u) que levan sempre acento
gráfico sobre a vogal pechada. Exemplo: día, acentúo.
Se nunha palabra as vogais i, u van seguidas, acentúase a segunda cando é
tónica, formando un hiato. Exemplo: muíño, diúrno. Se a tónica é a primeira
vogal, forman un ditongo. Exemplo: partiu, triunfo.
1. Pronuncia amodo e escribe separadas as sílabas destas palabras.
• veleiro • coidar
• baile • aldeán
• paraíso • andaina
• coello • correúdo
2. Clasifica as palabra anteriores segundo corresponda.
palabras con hiato palabras con ditongo
3. Busca nesta sopa de letras catro palabras con hiato e escríbeas onda a súa definición.
C A P C R U A X
1. Palabra ou aceno para saudar.
A C T E I S M O
R E A U O A P I 2. Muller que reina.
D R A I Ñ A E N 3. O que está oíndo algo.
A C A S V A S T
4. En feminino, sen cociñar.
S A U D O N A E
■ Explica en que vogal puxeches o acento para marca o hiato nas palabras anteriores.
131039 _ 0001-0112.indd 20 24/6/09 13:19:31

Reforzo
19 Campo léxico
Nome Data
Lembra
As palabras astrónomo, aluar e espacial están relacionadas cun mesmo tema:
o universo. O conxunto de palabras de diferente clase (substantivos, adxectivos,
verbos...) que se relacionan cun mesmo tema forman un campo léxico.
1. Coloca cada palabra no campo léxico que corresponda.
• xutar • proxectar • gol • rodar • actriz • adestrador

• córner • claqueta • filme • portaría • produtor • árbitro
fútbol
cinema
2. Escribe unha palabra para cada imaxe.
■ Marca a que campo léxico pertencen as palabras anteriores.
os oficios a saúde a gripe
3. Di cal é o campo léxico que forman estas palabras.
a. pentagrama, tocar, frauta

b. tren, billete, viaxar
c. suma, restar, ecuación
■ Escribe tres palabras máis para cada campo léxico anterior.
a)
b)
c)
131039 _ 0001-0112.indd 21 24/6/09 13:19:32

Reforzo
20 Anunciar un suceso
Nome Data
1. No colexio organizaron un concerto para celebrar a chegada da primavera. Completa

esta ficha coa información que debería incluír o cartel anunciador.
Nome do suceso
Lugar de celebración
Data Hora
Que grupo actuará?
Haberá algunha actuación máis?
Cantos cartos custará a entrada?
Quen está convidado?
Que ilustración ou foto poñerás no cartel?
2. Fai agora o cartel anunciador, en que inclúas a información anterior. Lembra

que debe ter un deseño ben atractivo.
131039 _ 0001-0112.indd 22 24/6/09 13:19:32

Reforzo
21 Os determinantes. O artigo
Nome Data
Lembra
• As palabras que van diante do substantivo para concretalo ou determinalo
funcionan como determinantes.
• As clases de palabras que poden facer a función de determinantes son
os artigos, os demostrativos, os posesivos, os numerais e os indefinidos.
• O artigo é unha palabra que funciona coma determinante e indica o xénero
e o número do substantivo que o acompaña.
1. Completa o texto coas formas do artigo que corresponda.
mestres leváronnos a coñecer castelo de Soutomaior. Guiou visita

unha moza que nos foi explicando súa historia. Gustáronme moito castiñeiros
centenarios e outras árbores que adornan seu contorno e lle dan un fermoso
colorido. Foi unha excursión ben entretida!
2. Volve escribir este texto facendo as contraccións onde sexa necesario.
Aviso para o alumnado

Hoxe a as oito de a tarde haberá
unha reunión en a aula de
actividades múltiples para falar
de o festival de fin de curso.
Discutiranse e escolleranse
as diferentes suxestións
propostas por os alumnos
e por as alumnas de o colexio
3. Observa os debuxos e escribe debaixo o artigo e o número do que representan.

Di tamén en que xénero e en que número está cada un.
as bruxas
• feminino • • •
plural
131039 _ 0001-0112.indd 23 24/6/09 13:19:33

Reforzo
22 O acento diacrítico
Nome Data
Lembra
Ás veces, o acento gráfico utilízase para diferenciar unha palabra doutra
que ten a mesma forma pero un significado diferente. Este tipo de acento
gráfico chámase acento diacrítico.
O acento diacrítico tamén serve para distinguir dúas palabras que se
diferencian porque a súa vogal tónica é aberta (óso) ou pechada (oso)
ou porque unha palabra é tónica (é) e a outra é átona (e).
1. Di o que significan as palabras destacadas en negra.
Teño un pouco de présa, non podo quedar a tomar o té contigo.

•
•
Caeume a bóla das mans e foi golpearme xusto nunha deda do pé.
•
•
Cómpre que lle cortes algunhas pólas a esa árbore, pois case entran pola ventá.
•
•
2. Completa as oracións coa palabra que corresponda en cada caso.
dá / da é/e vén / ven
• A persoa que as instrucións é o adestrador do equipo.

• A miña amiga Marcela italiana.
• Se non á excursión, deberá quedar na aula.
3. Observa o debuxo e completa a historia sobre o que lle pasou a este personaxe.
Teñen que aparecer as palabras óso/oso, é/e, póla /pola.
Frutuoso un moi atrevido

larpeiro. Anda sempre á procura de mel. O outro día descubriu
un panal que estaba nunha alta. Púxose a gabear
árbore para alcanzar o delicioso mel, esvarou e... pa-
taplás!, foi dereitiño ao chan! Pobre Frutuoso mancou a pata e rom-
peu un
131039 _ 0001-0112.indd 24 1/7/09 14:13:38

Reforzo
23 Palabras polisémicas
Nome Data
Lembra
Hai palabras que teñen máis dun significado. Por exemplo, a palabra acolledora
significa ‘cómoda’ e ‘hospitalaria’. As palabras que teñen máis dun significado
chámanse palabras polisémicas.
1. Numera cada oración segundo o significado da palabra copa.
1. Vaso con forma 2. Premio que se dá 3. Parte máis alta

de campá sostido ao gañador dunha dunha árbore, formada
sobre un pé. competición deportiva. por follas e pólas.
A copa da árbore está chea de paxaros.

Bótame máis auga na copa, por favor.
Chegou o primeiro e conseguiu a copa que tanto desexaba.
2. Observa as ilustracións e escribe unha oración con cada un dos significados de banco.
•
•
•
3. Explica o significado da palabra terra en cada oración.

• Os mariñeiros chegaron a terra despois dunha longa viaxe.
• Tes os pantalóns manchados de terra, é mellor que os cambies.
4. Arrodea as palabras que sexan polisémicas.

• pé • reloxo • manga • goma • calendario
131039 _ 0001-0112.indd 25 24/6/09 13:19:33

Reforzo
24 Un conto con dous personaxes

Nome Data
1. Fai parellas relacionando os personaxes opostos das dúas columnas.
PERSONAxE PERSONAxE
1 2
humilde • • folgazán
listo • • crido
traballador • • agarrado
xeneroso • • parvo
2. Escolle unha parella das anteriores e contesta as preguntas seguintes.
• Escribe os nomes dos dous protagonistas.

Personaxe 1 Personaxe 2
• Onde viven?
• Como é e que lle gusta facer ao personaxe 1 que escolliches?
• Como é e que lle gusta facer ao personaxe 2?
• Que os pode facer cambiar?
• Como será o final? Marca a resposta.

Feliz Triste Inesperado
3. A partir das respostas anteriores, inventa un conto que teña como protagonistas
a parella de personaxes que escolliches. Non esquezas o título.
131039 _ 0001-0112.indd 26 24/6/09 13:19:33

Reforzo
25 Os pronomes persoais
Nome Data
Lembra
• Os pronomes persoais serven para nomear os seres ou obxectos sen
utilizar substantivos.
• Hai pronomes de primeira, segunda e terceira persoa.
• Os pronomes persoais poden ser tónicos ou átonos. Os pronomes tónicos
poden ir sós. Os pronomes átonos acompañan sempre un verbo.
1. Escribe a resposta nomeando o destacado cun pronome átono.
• Atopaches os libros xa? Si,

• Comiches todo o pan? Si,
• Viches os teus curmáns na festa? Non,
• Avisaches a túa irmá. Non,
2. Completa as oracións cos pronomes tónicos axeitados.
• non falo para a parede, fáloche a

• A non lle gusta este grupo, pero a si.
• levaremos pan, levaredes o friame
e levarán os refrescos.
3. Arrodea os pronomes átonos que atopes no texto seguinte e colócaos no lugar que lles
corresponda na táboa. Ten en conta que algún de terceira persoa ten varias formas.
Traballar na casa
Se vos digo que miña nai gaña cartos sen saír da casa, igual me chamades
mentireiro. Pero miña nai é debuxante de cómics e ten un estudio no piso
onde vivimos. Gústalle o seu traballo e a miúdo failles caricaturas
aos meus amigos que sempre lles regala despois. Por iso eles veñen tanto
a visitarnos! Para publicar os cómics, ten que os escanear e envialos
por correo electrónico. Que che parece o traballo de miña nai?
singular plural
1.ª persoa
2.ª persoa
3.ª persoa
131039 _ 0001-0112.indd 27 24/6/09 13:19:34

Reforzo
26 Contraccións dos pronomes átonos

Nome Data
Lembra
Cando nunha oración se encontran os pronomes átonos me, che, lle, nos, vos,
lles coas formas átonas o, a, os, as dan lugar ás contraccións seguintes: mo,
ma, mos, mas; cho, cha, chos, chas; llo, lla, llos, llas; nolo, nola, nolos, nolas;
volo, vola, volos, volas; llelo, llela, llelos, llelas.
1. Escribe as oracións facendo as contraccións dos pronomes que corresponden.
• Xa che o dixen moitas veces; eu non lles o contei!
• O xogo non vos o podo emprestar porque xa lle o deixei a Xoel.
• Cando me o contou, eu díxenlle que non lle o cría.
2. Copia a contracción que atopes en cada oración e di que pronomes as forman.

• Eu esas castañas non chas quero. chas che + as
• Éche unha parvada non llo contar.
• Visiteina este luns; ¿non volo dixo?
• Arranxouno e entregoumo no día.
• Laveille a bici e gardeilla no garaxe.
3. Completa as oracións cunha contracción de pronomes átonos axeitada ao sentido.
• Pintouvos o cuarto de laranxa? Non, pintou de amarelo.

• Entregouche o pedido cedo? Si, entregou ás oito en punto.
• Resolveulle a dúbida seu irmán? Non, resolveu súa nai.
• Pagarasme o traxe ao contado? Non, vou pagar con tarxeta.
• Gardarache el a equipaxe? Si, pero dixo que gardaría só un día.
• Vailles poñer agora a canción? Non, poñerá máis tarde.
4. Escribe unha oración en que apareza cada unha das contraccións propostas.
• chas
• mos
• volo
131039 _ 0001-0112.indd 28 1/7/09 14:13:39

Reforzo
27 Palabras simples e palabras compostas

Nome Data
Lembra
As palabras que se formaron a partir da unión de dúas ou máis palabras,
como parachoques (verbo parar + substantivo choques), chámanse
palabras compostas. En cambio, as palabras que non se compoñen
doutras palabras, como panca, chámanse palabras simples.
1. Forma palabras compostas relacionando os verbos das dúas primeiras columnas

cos substantivos correspondentes.
para porta cartas manchas

quita limpa brisas montes
garda abre botas avións
2. Di a partir de que palabras simples se formaron estas compostas.

• tirarrollas +
• crebacabezas +
• montacargas +
• gardarroupa +
• portavultos +
• lavamáns +
3. Escribe a palabra composta con que se designan estes elementos.
4. Escribe tres palabras compostas que comecen con cada verbo. Podes empregar
o dicionario se che cómpre.
• parar • gardar
131039 _ 0001-0112.indd 29 24/6/09 13:19:34

Reforzo
28 Contar unha experiencia persoal

Nome Data
1. Marca cal destas oracións pertence á explicación dunha experiencia persoal.
• A policía detivo o atracador de xoiarías preto do meu domicilio de Vilalba.

• A chuvia fórmase a partir da auga que se evapora do mar.
• O ano pasado fun esquiar e sentinme o máis feliz do mundo.
• A fraga do Eume é unha paraxe singular, cunha gran diversidade de flora.
2. Fixándote na oración que escolliches, completa as características destes textos.
Tipo de verbos: Tempo Persoa
Esaxeracións:
Palabras que se refiren aos sentimentos:
3. Tendo en conta as características que sinalaches na actividade 2, escríbelle un correo

a un amigo en que lle expliques unha anécdota divertida que che pasase recentemente.
De: festa11@correo.es
A: amiga11@correo.es
Data:
Tema:
Ola
Como che foi a fin de semana? A min
131039 _ 0001-0112.indd 30 24/6/09 13:19:35

Reforzo
29 O verbo: raíz e desinencias

Nome Data
Lembra
Os verbos son palabras que expresan accións ou estados. Cada verbo
ten diferentes formas. O conxunto de todas formas dun verbo chámase
conxugación.
Cada forma verbal consta de raíz e desinencia.
1. Atopa os verbos en forma conxugada que hai neste poema e cópiaos co seu infinitivo.
Estudei nun pupitre de auga gorda

nunha escola onda o mar.
E no recreo ía pescar luras
•
na chalupa do meu avó.
Aprendía a escribir nunha clase pequena •
de persianas de sal.
No encerado nacían peixes •
e gamelas nos ollos do profesor. •
Os meus compañeiros eran xoubas
e eu un tiburón. •
FRAN ALONSO
2. Separa a raíz da desinencia nestes verbos.
• ceariamos • pecharán
• sentías • escoitaron
• expresan • lestes
• debatedes • preferiu
3. Relaciona cada raíz coa desinencia que lle corresponde e escribe a forma resultante.
fal- -iría
bat- -es
consent- -erei
4. Escribe tres formas a partir da raíz indicada, e tres máis a partir da desinencia.
cant-
-arás
131039 _ 0001-0112.indd 31 1/7/09 14:13:39

Reforzo
30 Escritura de contraccións
Nome Data
Lembra
• As preposicións de e en contraen cos demostrativos este, ese, aquel, iso
e dan como resultado as contraccións deste, dese, daquel, diso...; neste, nese...
• As preposición de e en contraen cos indefinidos algún, algunha, algúns,
algunhas e con outro, outra, outros, outras e dan como resultado
as contraccións dalgún, dalgunha...; nalgún, nalgunha...; doutro, doutra...;
noutro, noutra...
• As preposicións de e en contraen co pronome persoal tónico de 3.ª persoa
el, ela, eles, elas, e dan como resultado as contraccións del, dela, deles,
delas; nel, nela, neles, nelas.
• As formas do demostrativo este, esta; ese, esa; aquel, aquela... contraen
co indefinido outro, outra, outros e outras e dan como resultado
as contraccións estoutro, esoutro, aqueloutro, estoutra, esoutra...
1. Escribe o resultado de cada combinación.

aquela este
eses esa
de + outro
en + outra
algúns algunha
■ Agora completa as oracións coas contraccións anteriores que acaian polo sentido.
momento o señor director está reunión.

Volva dentro minutos ou agarde sala de espera.
Poden ser uns vinte minutos, penso que xa terá rematado.
2. Escribe unha oración coas contraccións que non empregaches na actividade anterior.
•
•
•
3. Completa estas oracións cunha contracción de demostrativo coas formas do indefinido

outro que lle acaia.
• A túa maleta non é esta, éche que está alí onda a porta.
• Esta chaqueta de cadros non me gusta, prefiro que tes na man.
• Non comas ese pan reseco, toma que se acaba de facer.
131039 _ 0001-0112.indd 32 24/6/09 13:19:35

Reforzo
31 Prefixos e sufixos
Nome Data
Lembra
As partículas que se engaden diante dunha palabra para formar outra chámanse
prefixos e as que se engaden detrás, sufixos.
1. Arrodea o que se pide en cada serie de palabras.
prefixos • desfeita • recoller • invisible • prefabricar
sufixos • amoroso • pasteleiro • sinxeleza • enfermidade
2. Engádelles, ás palabras seguintes, os prefixos que corresponden.
des- • tapar • acelerar • mirar

re- • cómodo • baixar • crible
in- • tocar • domable • calzar
3. Clasifica estas palabras segundo teñan prefixo ou sufixo.
• semanal • chuvioso • hipermercado • descontento

• flotador • paraugueiro • sobrevivir • prehistoria
• prever • extraordinario • arboredo • analista
con prefixos
con sufixos
4. Escribe as palabras que corresponden á definición. Fíxate se leva prefixo ou sufixo.
• Volver ler. re-
• Persoa que vende froita. -eiro
• Característica do que é duro. -eza
• Que non é capaz. in-
• Que se desfixo. des-

131039 _ 0001-0112.indd 33 24/6/09 13:19:35

Reforzo
32 Describir un lugar
Nome Data
1. Este verán fuches de vacacións a un lugar que che gustou moito e fixeches fotografías
coma esta.
■ Clasifica nesta ficha os elementos da paisaxe da foto anterior.
Información xeral
O que se ve en primeiro plano
O que se ve en segundo plano
O que se ve ao fondo
2. Escolle adxectivos que che poidan servir para a descrición da foto.
guapo fértil alto marabilloso

caudaloso árido alegre rápido
3. Unha amiga non sabe onde ir de vacacións e quere que a informes do lugar onde
estiveches ti. Describe a foto a partir da planificación que fixeches nas actividades 1 e 2.
131039 _ 0001-0112.indd 34 24/6/09 13:19:36

Reforzo
33 O verbo: número e persoa

Nome Data
Lembra
• Segundo o número, as formas verbais poden estar en singular ou en plural.
• Segundo a persoa, as formas verbais poden estar en primeira, segunda
ou terceira persoa.
• As formas non persoais do verbo son o infinitivo, o xerundio e o participio.
1. Sitúa cada verbo no lugar da táboa que lle corresponda.

• fas • escoito • temos • caeron • agochou • vedes
singular plural
primeira persoa
segunda persoa
terceira persoa
2. Arrodea, neste texto, os verbos que están en terceira persoa do singular e, ao acabar,
reescríbeo cambiando os verbos para a primeira persoa do plural. Fai tamén outros
cambios que necesites (pronomes, posesivos, etc.).
Un encontro nostálxico
Uxío chegou á aldea á primeira hora do mañá. Non volvera desde que era un cativo e tiña
moita ilusión por reencontrar os camiños e persoas da infancia. Estivo conversando horas
e horas cos amigos. Aínda que se sentía moi feliz, non daba evitado unha sensación amarga:
gran parte das casas que coñecera anos atrás foran desaparecendo e os montes que rodeaban
a aldea estaban medio mortos a causa dos incendios. Así e todo, conducindo de volta á casa,
Uxío sentiu que acababa de pasar un dos mellores días da súa vida.
Uxío mais eu
3. Localiza os seguintes tipos de formas non persoais que hai no texto anterior.
infinitivo xerundio
131039 _ 0001-0112.indd 35 24/6/09 13:19:36

Reforzo
34 Signos que pechan oracións

Nome Data
Lembra
Para indicar que unha oración acaba e comeza outra, utilizamos varios signos
de puntuación:
• Ao final das oracións en que se afirma ou nega algo, escríbese un punto,
do que hai tres tipos: punto e seguido (escríbese para separar dúas oracións
do mesmo parágrafo), punto e á parte (escríbese para separar dous
parágrafos) e punto final (escríbese para indicar o final dun texto).
• Ao final das oracións en que se pregunta algo escríbese un signo
de interrogación.
• Ao final das oracións en que se expresa sorpresa, admiración, medo, etc.
escríbese un signo de admiración.
1. Arrodea os puntos deste texto de diferentes cores, seguindo o código.
Verde Amarelo Rosa
o punto e seguido o punto e á parte o punto e final
Poñendo remedio
Cando a medicina non estaba tan avanzada, a xente botaba man de remedios moi diversos
para curar enfermidades. Había un gran repertorio e cada cal máis curioso.
Para combater males de orella, untaban un algodón co aceite que ardía na lámpada
posta a un santo. Despois colocábano dentro da orella ou untaban directamente.
Se tiñan anxinas ataban no pescozo un cordón de seda branca que tiña unha borla
en cada extremo. Estaban convencións de que iso os sandaría.
Estes son só algúns exemplos de fórmulas “curiosas” que se practicaban hai moito.
A lista de remedios para curar isto ou aquilo podería ser interminable.
2. Le o diálogo seguinte e arrodea, de cor laranxa, os signos de interrogación

e, de cor morada, os de admiración.
–Perdoe, a estrada que vai a Foz?
–Non, síntoo, pero non teño arroz.
–É que non me entendeu? Eu pregunto
pola estrada de Foz!
–E eu dígolle que non teño nada de arroz!
–Arroz, non! Foz!
–Mire, arroz aquí non hai. Pero se segue recto
chegará a Foz, onde pode comer un marisco
con arroz para chuchar os dedos!
–Ahh!
■ Atopaches algunha clase de punto?

Arrodéaos coas cores do primeiro exercicio.
131039 _ 0001-0112.indd 36 24/6/09 13:19:36

Reforzo
35 As expresións
Nome Data
Lembra
Ás veces utilizamos expresións que teñen un significado diferente en conxunto
do que teñen as palabras que as forman. Así por exemplo, romper o xeo
significa ‘iniciar tratos que ninguén se atrevía a comezar’ ademais de ‘partir
un anaco de xeo’. Entre as expresións destacan os refráns e as frases feitas.
1. Relaciona para formar expresións e cópiaas.
Coller o can • • e pouco lume.

Moito fume • • nun palleiro.
Poñer a man • • polo rabo.
Buscar unha agulla • • no lume.
1.
2.
3.
4.
■ Escribe o número da expresión a que corresponden as definicións seguintes.
Ter confianza en alguén.

Pretender conseguir algunha cousa difícil ou imposible.
Ter unha cousa menos importancia do que semella.
Enfrontarse con decisión e valentía a un problema.
2. En cada oración das que seguen hai unha expresión; sublíñaa.
• Preocúpalle non chegar a tempo, el sempre afoga nun vaso de auga.

• Sempre di o que pensa, non ten pelos na lingua.
• Cando saín esta mañanciña, ía un frío que pelaba.
3. Escribe unha oración para cada expresión.
• Chover auga ás cuncas.
• Esa mañá ía un sol de xustiza.
• Estar nas verzas.
131039 _ 0001-0112.indd 37 1/7/09 14:13:40

Reforzo
36 Escribir un texto expositivo

Nome Data
1. Le a situación seguinte e resolve a actividade.
A revista da escola prepara un número especial

dedicado ao ambiente. Como na aula traballamos moito
sobre o tema, pedíronche un artigo para que expliques
o que é a reciclaxe e en que consiste.
■ Marca as catro preguntas que terá que contestar o texto expositivo.
Que é a reciclaxe?
Que consecuencias positivas ten a reciclaxe?
Que opinan os meus pais da reciclaxe?
Como é o proceso de reciclaxe de materiais?
Cando foi a primeira vez que reciclei?
Que materiais se poden reciclar?
Cantas botellas de vidro caben nun colector?
2. Ordena e copia as preguntas que escolliches no exercicio anterior e escribe o texto

respondendo as preguntas. Despois, ponlle título.
131039 _ 0001-0112.indd 38 24/6/09 13:19:37

Reforzo
37 O verbo: tempo e modo

Nome Data
Lembra
• Os verbos sitúan as accións nun tempo (pasado, presente ou futuro),
en relación co momento en que se fala.
• O modo dos verbos reflicte a actitude do falante ante do que di. Hai tres
modos: indicativo, subxuntivo e imperativo.
1. Reescribe estas oracións en pasado e futuro.
pasado presente futuro
Teño unha caseta

na horta dos avós.
Os meus amigos van
de viaxe en Río
de Xaneiro.
David Cal gaña

a medalla olímpica.
Uxía canta no auditorio

de Castrelos.
2. Di que modo verbal representa cada debuxo.
Chove! Circulade!
Se tivese
un canciño!
3. Escribe tres oracións en imperativo a partir das palabras indicadas.
• desconectar / teléfonos
• poñer / cinto de seguridade
• reducir / velocidade
131039 _ 0001-0112.indd 39 24/6/09 13:19:37

Reforzo
38 A coma
Nome Data
Lembra
Escríbese coma nos casos seguintes:
• Para separar os elementos dunha enumeración.
• Para facer unha aclaración no medio dunha oración.
• Para separar, nunha oración, o nome da persoa á que nos diriximos
(vocativo).
1. Arrodea as comas do seguinte texto. Usa o vermello para as enumeracións e o azul

para as explicacións.
Estimados pais e nais:
A semana que vén a nosa escola, por décimo ano consecutivo, celebra-
rá as xornadas culturais. Haberá actos de toda clase: castelos inchables,
contacontos, partidos de baloncesto e xogos tradicionais, concursos de vi-
deoxogos, etc. Todo iso, que será totalmente gratuíto para o alumnado,
celebrarémolo os días seguintes: martes 12, mércores 13 e xoves 14.
Atentamente,
A dirección da escola.
2. Explica cal é a diferenza de significado que hai entre estas dúas oracións.
• A bicicleta que estaba atada ao farol desapareceu.

• A bicicleta, que estaba atada ao farol, desapareceu.
3. Continúa as enumeracións seguintes sen deixar ningunha coma nin o punto final.
• Gústanme todas as películas: as de acción
• Miña tía viaxou por bastantes países: Turquía,
• A miña irmá practica moitos deportes: natación
131039 _ 0001-0112.indd 40 24/6/09 13:19:37

Reforzo
39 Os sufixos aumentativos
Nome Data
Lembra
Hai sufixos que, ao engadilos ao final dunha palabra determinada, expresan
a idea de grande. Por exemplo, se engadimos o sufixo -azo á palabra polbo,
obtemos a palabra polbazo que significa ‘polbo moi grande’. Os sufixos que
expresan a idea de medida grande son os sufixos aumentativos.
1. Arrodea o sufixo aumentativo en cada palabra.
• festaza • linguaza • librazo • paradón

• chorón • tristona • botellón • corpazo
2. Forma palabras novas engadindo os sufixos aumentativos -azo /-aza, -ón/-ona.
• porta • gol
• pelo • patada
• ollos • coche
3. Marca en cada parella de palabras a que é aumentativa.
estirón bombona sobrazo ameaza

estación berrona solazo casaza
4. Di a partir de que palabra se forman estas.
• cullerón • respondón
• portalón • rosmón
• caixón • saltón
5. Expresa o que representa cada debuxo cun sufixo aumentativo.
131039 _ 0001-0112.indd 41 1/7/09 14:13:41

Reforzo
40 Mellorar o estilo dun texto

Nome Data
1. Xaime fixo un borrador dun traballo da clase, revisouno e detectou algunhas

palabras inexactas e moitas repeticións.
O paleolítico
O paleolítico é o período de hai máis anos. Neste período,
as persoas eran nómades e vivían da caza, a pesca e a recolección
de froitos. A palabra paleolítico quere dicir ‘pedra antiga’ e fai
referencia ao material que se utilizaba para facer os obxectos.
A maneira de facer era moi simple: golpeaban dúas pedras
e facían que saísen fragmentos, cos que facían cousas cortantes
para cazar ou cortar as peles e a carne dos animais.
■ Sinala a opción correcta para substituír as expresións marcadas no texto.

• de hai máis anos (palabra inexacta)
máis moderno máis antigo máis recente
• neste período (palabra repetida)
neste país neste itinerario nesta época
• paleolítico quere dicir (palabra inexacta)
paleolítico trata de paleolítico fala de paleolítico significa
• a maneira de facer (palabra inexacta)
a táctica a técnica o labor
• facían que saísen fragmentos
conseguían que saísen fragmentos intentaban que saísen fragmentos
• cos cales facían (palabra repetida)
cos que provocaban cos que cosían cos que fabricaban
• cousas cortantes (palabra inexacta)
obxectos cortantes feitos cortantes obras cortantes
2. Volve escribir o texto sobre o paleolítico introducindo as correccións.
131039 _ 0001-0112.indd 42 24/6/09 13:19:38

Reforzo
41 Os tempos verbais
Nome Data
Lembra
Os tempos verbais son conxuntos de formas verbais que sitúan a acción
no mesmo tempo e no mesmo modo.
Segundo o momento en que sucede a acción, os tempos poden ser
de pasado, de presente e de futuro.
1. Completa o texto escribindo, en cada caso, a forma verbal que corresponda.
Gustaríame (GUSTAR) que (HABER) máis salas de teatro na miña cidade.

(APROVEITAR) sempre que (TER) a oportunidade de ver algunha
obra. (PODER) ir a outras cidades, onde (DEBER) haber máis tea-
tros, pero (SER) demasiado pequeno e non (GAÑAR) cartos para
pagar a viaxe. Pero (ESCOITAR) o que vos (DICIR): o día que os
(GAÑAR), estou seguro de que (AFORRAR) unha gran parte para
percorrer todos os teatros do mundo!
2. Di en que tempo verbal están as formas que escribiches no texto anterior.

• gustaría
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3. Escribe unha forma verbal de indicativo para cada indicación.

• pretérito imperfecto, verbo cantar
• pretérito perfecto, verbo bater
• presente, verbo construír
• futuro, verbo ler
• condicional, verbo saír
131039 _ 0001-0112.indd 43 1/7/09 14:13:41

Reforzo
42 O punto e coma
Nome Data
Lembra
Escríbese punto e coma nos casos seguintes:
• Para separar os elementos dunha enumeración cando algún destes xa leva
coma.
• Diante dos enlaces malia que, aínda que, non obstante, con todo… cando
introducen oracións longas.
1. Arrodea de cor vermella as comas e de verde os puntos e coma.
Na miña clase hai compañeiros de todos os sitios: Micaela é de Arxentina; Duarte,

de Coímbra; Hamza, de Nador; Dorina, de Bucarest; e Cristina, de Lima.
2. Completa o texto con coma ou punto e coma.
Lexionarios soldados romanos

prestade atención. Temos que construír
un campamento. A primeira centuria
montará as tendas a segunda cavará
unha foxa arredor da muralla
a terceira construirá os muros
e a cuarta erguerá as torres. Semellaremos
invencibles con todo non nos
debemos durmir porque
o inimigo sempre está á espreita!
3. Escribe dúas oracións cos enlaces malia que e non obstante precedidos de punto e coma.
•
•
4. Describe o teu cuarto e enumera os obxectos que ves. Usa comas e puntos e coma.
131039 _ 0001-0112.indd 44 24/6/09 13:19:38

Reforzo
43 Os sufixos diminutivos
Nome Data
Lembra
Se á palabra zapato lle engadimos o sufixo -iño, obteremos a palabra zapatiño
que significa ‘zapato pequeno’. Os sufixos que expresan a idea de medida
pequena chámanse diminutivos. Ás veces, estes sufixos tamén se utilizan
para expresar afecto ou estima. Por exemplo: naiciña.
1. Escribe o diminutivo das palabras seguintes.
• irmán • foto
• tolo • lixeiro
• nai • luz
• peixe • ponte
• saco • cartel
2. Risca as palabras que non son diminutivos.

• camiño – uñiña – gatiña – cociña – raíña – espiña – maletiña –
• sombriña – veciño – daniña – golfiño – casiña – fouciño – netiña
• ratiño – sobriña – fociño – cancionciña – papeliño – solciño – fariña
■ Copia as palabras anteriores con diminutivo e escribe a palabra sobre a que se formaron.
• •
• •
• •
• •
• •
3. Expresa estas frases sen diminutivo.
• unha casiña branquiña

• unha luciña azuliña
• un camiñiño longuiño
4. Expresa todo o que poidas en diminutivo.
• Soaba unha música meiga

• Dáme unha pouca auga
• Aquela era unha vaca vella
131039 _ 0001-0112.indd 45 24/6/09 13:19:38

Reforzo
44 Escribir o texto dun cómic

Nome Data
1. Le a viñeta e contesta as preguntas.
• Que tipo de oración se utilizou

De noite, a nai e a filla sentan
no texto do cadro ou cartela?
no sofá para ver a televisión...
Nai, Non o sei,

é verdade filla, teu pai
que vimos nunca me • Que tipo de oracións se utilizaron nos
dos monos? presentou globos? Que signos de puntuación
a súa familia! predominan nos globos?
2. Completa a cartela e os globos das viñetas seguintes.
131039 _ 0001-0112.indd 46 24/6/09 13:19:39

Reforzo
45 A primeira conxugación
Nome Data
Lembra
Os verbos co infinitivo acabado en -ar pertencen á primeira conxugación.
A maioría dos verbos da primeira conxugación conxúganse coma andar.
1. Arrodea os verbos da primeira conxugación que atopes no texto seguinte e cópiaos.
Duarte agarra a
pelota e lánzaa cara ao centro
do campo. Albeite páraa co peito
e pásalla a Baralla. Senra corre cara a el,
Baralla regatea e envía o balón a Mateu.
o dianteiro perde o equilibrio e Cazón toma
a pelota para dirixir o ataque cara ao campo
contrario. os espectadores levántanse,
parece que se desmarca Afranio,
solicita o balón e …
2. Analiza estas formas seguindo o exemplo.
infinitivo tempo modo
falariamos falar condicional indicativo

cambiarei
xantaremos
xiran
calaron
viaxaban
chegarán
131039 _ 0001-0112.indd 47 24/6/09 13:19:39

Reforzo
46 A partición de palabras. O guión

Nome Data
Lembra
Á hora de partir as palabras ao final da liña, hai que poñer un guión e seguir
estas normas:
• Non se poden separar as letras que forman parte da mesma sílaba.
Exemplo: alcal-de e non alca-lde.
• Non se poden separar os ditongos. Exemplo: sombrei-ro e non sombre-iro.
• Non se poden separar os dígrafos en sílabas diferentes, pois representan un
único son (ch, gu, ll, nh, qu e rr). Exemplo: conce-llo, por-que e non concel-lo,
porq-ue.
• Non se pode deixar ningunha letra soa ao final ou ao comezo dunha liña.
Exemplo: usá-baa e non u-sábaa.
1. Separa as sílabas das palabras seguintes.
• carreira • moucho
• escravo • pallaso
• estraño • cocheira
• sombreiro • reflexivo
• xoguete • guitarra
2. Arrodea as palabras que estean ben partidas.
o campio- o estra- con algun- no cárce- á esqu- os pallei-

nato nxeiro ha re erda ros
■ Agora escribe correctamente as separacións mal feitas.
3. Copia cada palabra coas sílabas partidas, coma no exemplo.

• frouxo • tardío • portaría • esvaecer • violencia • ciencia
• auga • faena • aéreo • inconsciente • historia • diario
dúas sílabas tres sílabas catro sílabas
frou-xo
131039 _ 0001-0112.indd 48 24/6/09 13:19:40

Reforzo
47 Os xentilicios
Nome Data
Lembra
A palabra ourensán indica que unha persoa é de Ourense.
As palabras que expresan o lugar de procedencia das persoas ou cousas
de que se fala chámanse xentilicios.
1. Arrodea neste texto catro xentilicios e cópiaos indicando a que lugar fan referencia.
Unha carreira moi internacional

Onte celebrouse, polas rúas pontevedresas, o quinto maratón.
O primeiro lugar foi para o marroquí Ahmed Aouita, veciño
de Arcade, e a continuación entrou Piero Nero, italiano
de nacemento, pero vigués de adopción.
•
•
•
•
2. Escribe o lugar de onde son estas persoas.
• os redondeláns
• os andorranos
• os lucenses
• os monfortinos
• os canadenses
• os cataláns
• os valencianos
• os carnotáns
3. Completa co xentilicio que corresponda.

• Amaia naceu en Bilbao, é
• Marta naceu en Sevilla, é
• Sara naceu en Madrid, é
• Marie naceu en París, é
• Laura naceu en Venecia, é
• Alba naceu en Murcia, é
131039 _ 0001-0112.indd 49 24/6/09 13:19:40

Reforzo
48 Argumentar
Nome Data
1. Le esta situación e responde as preguntas.
O patio da escola é moi grande, pero como

está descuberto, cando chove, non podedes
dar Educación Física nin xogar. Ademais,
o chan é moi esvaradío cando está mollado
e xa se lesionaron algúns rapaces.
Proponlle á dirección da escola que cubra
unha parte do patio para solucionar este
problema.
• A quen vas dirixir a carta?
• Que queres conseguir?
• Que argumentos podes dar?

1.
2.
2. Escribe a carta tendo en conta as respostas da actividade anterior.
Señor/-a :
Os alumnos de 5.º de primaria deste centro cremos que sería moi conveniente
, por dúas razóns.

En primeiro lugar, porque
En segundo lugar, porque
Atentamente, Asina
131039 _ 0001-0112.indd 50 24/6/09 13:19:41

Reforzo
49 A segunda conxugación
Nome Data
Lembra
Os verbos con infinitivo acabado en -er pertencen á segunda conxugación.
Por exemplo: temer, correr, bater.
1. Arrodea os verbos da segunda conxugación que atopes no texto seguinte.
Un día espléndido
Onte tivemos moita sorte na nosa excursión ao Pico Sacro.
Amenceu un día espléndido, con moi bo tempo, aínda que nós
xa o esperabamos porque viramos a predición dunha páxina da
Internet. O único que non o cría era meu pai, porque el pensaba
que as nubes dos días anteriores non desaparecerían tan axiña
e que nos ía chover durante todo o camiño. Se lle fixésemos caso,
non nos moveriamos da casa.
2. Completa o texto coas formas correspondentes dos verbos.
Non (haber) lugar para tantas persoas no salón de actos. O director non
(crer) que (caber) todos os alumnos que (que-
rer) ver o espectáculo. Non pensaba eu que a xente (ter) tanto interese
pola obra. Pero claro, os alumnos de quinto (ser) uns actores famosos e
xa nos (coñecer) moita xente. Que éxito!
3. Escribe a primeira persoa do futuro e do condicional dos verbos seguintes.
futuro condicional
estender
interromper
premer
4. Indica o infinitivo de cada forma verbal.
• correrei • crerás
• perdeu • baten
• temiamos • pertence
• apareza • crecen
131039 _ 0001-0112.indd 51 24/6/09 13:19:41

Reforzo
50 A raia
Nome Data
Lembra
Escríbese raia nos casos seguintes:
• Para introducir nun texto as palabras que din os personaxes. Exemplo: –Isto que
ves é un calidoscopio.
• Para separar as palabras que di un personaxe das aclaracións que fai o narrador.
Exemplo: –Sabías que Elba significa «montaña alta»? –dixo Sabela.
1. Arrodea onde se usou a raia neste texto.
Cuestión de distancias
Un día que na clase estaban falando das longas distancias,
a mestra preguntoulle a un alumno:
–Manoliño, que está mais lonxe, a Lúa ou Rusia?–
–Rusia, mestra –dixo Manoliño sen dubidar un segundo–,
porque a Lúa podo vela desde a ventá da miña casa,
pero Rusia, non.
■ Copia un exemplo do texto anterior en que a raia ten cada función.
Indica que o personaxe comeza a falar.

•
Introduce unha aclaración do narrador.
•
2. Copia a oración introducindo a raia onde sexa necesario.

–Mamá! falou o neno un chisco preocupado sabes onde está o meu mp3?
3. Inventa unha conversa entre estes dous personaxes. Utiliza os diferentes casos de uso
da raia.
131039 _ 0001-0112.indd 52 1/7/09 14:13:43

Reforzo
51 Outros tipos de sufixos

Nome Data
Lembra
Segundo a clase de palabra que se quere formar e o significado
que se lle quere engadir á palabra orixinal, utilizaremos uns sufixos ou outros.
Por exemplo, o sufixo -dor de historiador serve para formar substantivos
que significan ’persoa que fai...’.
1. Escribe a palabra nova co sufixo que corresponde en cada caso.
• Persoa que vende flores.

• Persoa que xoga ao tenis. + ISTA
• Persoa que toca a frauta.
• Persoa que vende froita.

• Persoa que arranxa zapatos. + EIRO
• Persoa que traballa o ferro.
■ Que teñen en común os sufixos anteriores? Marca.
Forman palabras que indican oficios ou profesións.

Forman palabras de xénero diferente.
Forman palabras co mesmo significado.
2. Subliña o sufixo que é común en cada serie de palabras e escríbeo.
libraría papelaría carnizaría zapataría sufixo

espertador recolledor flotador coador sufixo
■ Fíxate no significado de cada sufixo anterior no grupo de palabras e completa.
• O sufixo significa ‘lugar onde se vende algunha cousa’.

• O sufixo significa ‘aparello que serve para algunha cousa’.
3. Forma nomes de aparellos cos sufixos -dor e -dora a partir destes verbos.
• espertar • picar
• conxelar • lavar
• contestar • aspirar
• quentar • torrar
131039 _ 0001-0112.indd 53 24/6/09 13:19:41

Reforzo
52 Escribir un informe
Nome Data
1. Le a situación seguinte e fai a actividade.
O Concello pediuvos un informe sobre as mascotas máis habituais

nas casas da vosa vila. Primeiro pasouse un cuestionario e estes foron
os resultados das mascotas máis habituais nun dos barrios:
10
8
6
4
2
cans hámsteres paxaros gatos ponis
■ Prepara o informe contestando estas preguntas.

• Que tipo de mascotas son as máis habituais? Sinala os dous tipos maioritarios.
• Que tipo de mascota é a menos habitual? Sinala o tipo minoritario.
• Que dous factores poden influír máis na escolla de mascota? Marca.

O carácter do animal. O que come o animal.
A cor do animal. As dimensións do animal.
2. Agora escribe o informe tendo en conta as respostas anteriores.
Título do informe
Introdución
Desenvolvemento
(resultados) Os cuestionarios revelan
Conclusión Así pois,

(interpretación)
131039 _ 0001-0112.indd 54 24/6/09 13:19:42

Reforzo
53 A terceira conxugación
Nome Data
Lembra
Os verbos co infinitivo acabado en -ir pertencen á terceira conxugación.
Por exemplo: partir, durmir, sentir.
1. Ordena as letras, forma un verbo da terceira conxugación e asóciao a un debuxo.
ustir mirdur cirzur
■ Escribe unha oración con cada verbo para cada imaxe anterior.
•
•
•
•
2. Forma o presente e indicativo, o presente de subxuntivo e o imperativo destes verbos.
presente presente
imperativo
de indicativo de subxuntivo
conducir conduzo conduza conduce
competir
seguir
sorrir
3. En cada serie, risca a palabra que non é unha forma verbal.
sentía sentimos sinta sentimento sentindo
subía subiu subida subirei suba
131039 _ 0001-0112.indd 55 24/6/09 13:19:42

Reforzo
54 As parénteses e as comiñas
Nome Data
Lembra
Escríbense as parénteses para encerrar datos aclaratorios como datas, lugares,
explicación de siglas. Exemplo: Octavio Augusto (63 a. C. - 14 d. C) foi
o primeiro emperador de Roma.
Escríbense as comiñas nos seguintes casos:
• Para reproducir textualmente as palabras que dixo alguén. Exemplo. Xa dixo
Rosalía: «Miña casiña, meu lar».
• Para indicar que unha palabra ten un sentido irónico ou distinto do habitual.
Exemplo: Hoxe estades todos «encantadores».
• Para destacar un termo estranxeiro ou dialectal, un alcume ou un termo
coloquial. Exemplo: Ese programa é un «reality show».
1. Escribe, nos espazos reservados, parénteses ou comiñas segundo cumpra. Os números

indícanche onde tes que abrir cada signo.
O sábado estaba eu axudándolle a meu pai a limpar o xardín 1 sempre o facemos

na fin de semana cando miña nai me avisou: 2 Andrés, tes unha chamada de
teléfono, ponte! . Era a miña amiga Rosa, que ía ir de acampada cos seus pais ao
cámping de Punta Cabío 3 A Pobra do Caramiñal . Díxome que animase a meus
pais para irmos todos xuntos. Pois claro que se han animar, ben saben o 4 pros-
ma que podo ser cando pido algo.
■ Xustifica o emprego de comiñas e parénteses nos casos indicados con número.
1.
2.
3.
4.
2. Escribe unha oración en que inclúas as palabras propostas poñendo entre parénteses
as que cumpra.
• Estocolmo - Suecia
• AVE - Tren de Alta Velocidade
• ano 1660 - século XVII
131039 _ 0001-0112.indd 56 24/6/09 13:19:42

Reforzo
55 Os prefixos de situación
Nome Data
Lembra
Algúns prefixos, ao engadírense a unha palabra, indican lugar ou situación.
Por exemplo, o prefixo sub- da palabra subterráneo indica, neste caso,
que se atopa debaixo da terra. Os prefixos que indican lugar ou situación
chámanse prefixos de situación.
1. Relaciona cada prefixo de situación co seu significado e escribe unha palabra

que o teña.
pre- • • ‘debaixo’
extra- • • ‘antes’
sub- • • ‘despois’
pos- • • ‘fóra’
2. Forma palabras novas cos prefixos anteriores tendo en conta o significado que posúen.
Fíxate nas pistas que che dan as definicións.
• Facer unha raia por debaixo dunha palabra.
• Período que vai despois dunha guerra.
• Que se fai fóra do horario escolar.
• Que se cociñou antes.
• Que ten un cargo inferior ao de director.
3. Relaciona e escribe o significado de cada palabra.
extraterrestre preescolar subcampión
131039 _ 0001-0112.indd 57 24/6/09 13:19:43

Reforzo
56 Resumir un conto
Nome Data
1. Escolle o texto que resuma mellor o conto O traxe novo do emperador.
Era un home que pensaba que ía vestido, pero ía

espido e soamente un neno foi quen de lle dicir
a verdade.
Hai moitísimos anos vivía nun país de moi lonxe

un emperador presumido que gastaba moitos cartos
en vestiario. Un día chegou ao palacio un xastre
tramposo que lle prometeu un vestido fantástico que
só poderían ver as persoas intelixentes. Por fin chegou
o momento de estrear o traxe e o emperador desfilou
espido, pero ningún dos súbditos se atrevía a confesar
a verdade por medo a ser considerado un parvo.
Soamente un neno dixo o que realmente vía,
e finalmente, toda a xente se animou a dicir a verdade.
Había un emperador que foi enganado por un

xastre, que lle prometeu un traxe marabilloso
e que o fixo ir espido. A xente quedaba sorprendida,
pero calaba. Un rapaz dixo a verdade.
2. Que información contén o resumo que escolliches? Marca as respostas correctas.
Personaxes principais.
Lugar e momento en que ocorre a historia.
Aspectos máis importantes.
Diálogos dos personaxes.
Final da historia.
3. Que expresións se utilizaron para enlazar as oracións no resumo que escolliches?
4. Fai o resumo dun conto que leses recentemente. Inclúe toda a información
necesaria e non esquezas usar algunha expresión para manter o interese.
131039 _ 0001-0112.indd 58 24/6/09 13:19:43

Reforzo
57 Clases de verbos
Nome Data
Lembra
Os verbos regulares manteñen a raíz igual en todas as formas e presentan
as mesmas desinencias ca o verbo que lles serve de modelo de conxugación.
Os verbos que non cumpren estas dúas condicións son irregulares.
1. Arrodea os verbos que manteñen a raíz igual en todas as formas.
• cansar canse, cansei, cansarei

• ir vou, fun, irei
• debater debato, debatín, debaterei
• pasear paseo, paseei, pasearei
• facer fago, fixen, farei
• vir veño, viñeches, virei
■ Responde.
• Cales son regulares?
• Cales son irregulares?
• Como o soubeches?
2. Escribe o infinitivo de cada verbo destacado en negra.
• Cada mañá érgome ás oito.

• Neno, non saques a man fóra!
• Cando o vin vestido así, case non o recoñezo.
• Non regues a pleno sol.
• Quere que cando entre na casa calce as zapatillas.
■ Responde. Trátase de verbos regulares ou irregulares? Por que?
131039 _ 0001-0112.indd 59 24/6/09 13:19:43

Reforzo
58 Os dous puntos
Nome Data
Lembra
Escríbense dous puntos nos casos seguintes:
• Nas notas e nas cartas, despois do saúdo.
• Para introducir unha enumeración que se anuncia.
• Antes de citar as palabras exactas que dixo unha persoa.
1. Le o texto seguinte e anota a función dos dous puntos (enumeración ou cita).
A presidenta do xurado dixo : «É a actua-

ción máis extraordinaria que vin nunca :
elegante, orixinal, emocionante e diverti-
da. Es a gañadora». Daquela, a concur-
sante respondeu : «Grazas, grazas a to-
dos : aos meus pais, á miña irmá, aos
meus amigos e a todos os que me apoia-
ron ata chegar aquí!»
2. Completa estas oracións con enumeracións. Usa dous puntos, puntos e coma e comas.
• María xoga
• O verán que vén
• Coa escola fomos de excursión
3. Observa o debuxo e completa o texto coa oración que corresponda en cada oco. Lembra
que cómpre poñer os dous puntos.
«E que é o que «Non, é a primeira «Viñeras a Londres

«Vir no avión!»
máis che gustou?» vez que veño.» antes?»
O gardián do Big Ben de Londres preguntoulle a Roi

.
Roi respondeu
. Daquela, el dixo
.
E Roi contestou, entusiasmado
131039 _ 0001-0112.indd 60 24/6/09 13:19:43

Reforzo
59 As siglas
Nome Data
Lembra
Para expresar de xeito abreviado o nome do Museo Interactivo de Historia
Medieval uníronse as letras iniciais de cada palabra: MIHM. Estes conxuntos
de letras que se forman unindo as letras iniciais dun grupo de palabras
chámanse siglas.
1. Completa cada oración coa sigla que falta.
EUA ONG ESO ONU DNI
• O mes que vén teño que ir renovar o

• Os pais de Brais están de viaxe nos
• A miña curmá traballa nunha moi coñecida.
• A sede da está a Nova York.
• De aquí a dous anos comezaremos primeiro de
■ Escribe o significado das siglas anteriores.
• EUA
• ONG
• ESO
• ONU
• DNI
2. Que significan as siglas presentes en cada imaxe? Escribe os números.
1 2 3
Fabri
cado na U E
EMT
4 5 6
UCI
RTVG AVE
• Unión Europea • Liga de Fútbol Profesional

• Empresa Municipal de Transportes • Alta Velocidade Española
• Radio Televisión Galega • Unidade de Coidados Intensivos
131039 _ 0001-0112.indd 61 24/6/09 13:19:44

Reforzo
60 Escribir diálogos
Nome Data
1. Le o texto e subliña en vermello o que di un personaxe e en azul o que di o outro

personaxe.
Viaxe á China
Tareixa preguntoulle a Xoán se lle
gustaría ir de viaxe á China. Xoán
respondeu que si, sen pensalo, porque
alá podería comer moitos roliños
de primavera. Tareixa propúxolle ir
no verán, pero Xoán, máis inseguro,
confesoulle que tiña medo a voar
e, sobre todo, estaba preocupado
polos cartos porque el só tiña 50 euros
aforrados e, ademais, non sabía chinés.
Tareixa, moi resolta, contestoulle
que iso non era un problema porque
podían empregar os 50 euros
en comprar un dicionario e participar
nun concurso que sorteaba unha viaxe
á China: o éxito estaba asegurado!
2. Converte o texto anterior nun diálogo. Toma como modelo a intervención da mestra.
–Na clase de hoxe faremos un percorrido por un dos monumentos máis importantes
da China: a Gran Muralla Chinesa! É unha fortificación construída hai máis de 2.300
anos e é a máis longa do mundo, con máis de 7.000 km. –comezou a explicar
a mestra.
Mentres a mestra explicaba, Tareixa e Xoán non paraban de falar:
131039 _ 0001-0112.indd 62 24/6/09 13:19:44

Reforzo
61 Repaso
Nome Data
1. Di con que tipo de palabra se relaciona cada termo e pon un exemplo.
• abstracto Exemplo
• indicativo Exemplo
• superlativo Exemplo
• átono Exemplo
• participio Exemplo
• colectivo Exemplo
• positivo Exemplo
2. Cambia o xénero e o número de cada palabra.
• antigo antigas • mestra • difícil

• bois • diarios • limpa
• home • veloces • anciá
3. Escribe unha oración que conteña os signos de puntuación indicados.

• Dous puntos, unha coma e un punto final.
• Dúas comas e un signo de interrogación.
• Un punto e coma, unha coma e un punto final.
4. Di que tipo de prefixo ou de sufixo contén cada palabra.
prefixo de situación sufixo aumentativo sufixo diminutivo
• suborde • cochazo
• ollazos • antesala
• fontiña • viliña
5. Relaciona.
grande e enorme • • palabras antónimas
amplo e estreito • • familia de palabras
mar e onda • • palabras sinónimas
terra e terrestre • • campo léxico
131039 _ 0001-0112.indd 63 24/6/09 13:19:44

Ampliación
1
Nome Data
1. Observa o debuxo seguinte e explica o que ocorre nomeando os cinco elementos

da comunicación.
2. Clasifica as palabras seguintes.

• discurso • charla • nota • carta • misiva • conversa
comunicación oral comunicación escrita
■ Explica as diferenzas entre unha charla e un discurso.
3. Observa as palabras seguintes e arrodea as que atoparías, coa mesma forma,

nun dicionario.
• xogaremos • mestre • noite • dicir • relampos
• ceibe • fortes • membro • falarías • ola
• coral • negras • dourar • pobre • luces
■ Agora di a palabra que terías que buscar para saber o significado das outras.
• •
• •
• •
131039 _ 0001-0112.indd 64 24/6/09 13:19:45

4. Consulta o dicionario e escribe o que significa a palabra conxunto en cada oración.
• Mariña mercou un conxunto de saia e camiseta para a festa.

A palabra conxunto significa
• Xoel toca o baixo nun conxunto de rock.

A palabra conxunto significa
■ Busca no dicionario outra palabra que teña dous significados diferentes e cópiaos.
•
Significado 1
Significado 2
5. Completa estas palabras con qu, c ou k. Usa o dicionario se o precisas.

• iosco • anora • atiúsca • iwi
• tíc et • uilómetro • fra • ilogramo
• imono • uilo • hóc ey • arate
6. Fíxate na terminación destas palabras e clasifícaas. Despois engade tres exemplos máis
a cada lista.
• anuncio • postizo • infancia • oficio
• espazo • silencio • crenza • cansazo
• tendencia • doenza • caricia • preguiza
Acabadas en -cio, -cia Acabadas en -zo, -za
131039 _ 0001-0112.indd 65 24/6/09 13:19:45

Ampliación
1
2
Nome Data
1. Utiliza a linguaxe para dicir o mesmo que expresan os seguintes sinais

de circulación.
2. A partir da palabra cera, forma outras novas que conteñan erre forte.
C carreira,
E
R
A
3. Arrodea a palabra sinónima de cada adxectivo.
• farto saciado/brando • seco ruín/enxoito

• salvaxe lambón/bravo • vago mol/lacazán
• audaz intrépido/larpeiro • pálido mesquiño/albelo
• gustoso belido/saboroso • claro nítido/fermoso
■ Emparella por sinónimos as palabras que non arrodeaches.

• e • e
• e • e
4. Pinta da mesma cor as palabras que signifiquen o mesmo.
cacharela sen falabarato tempa relampo

fronte alustro lumarada testa badueiro
131039 _ 0001-0112.indd 66 24/6/09 13:19:46

5. Consulta, se che cómpre, unha enciclopedia e anota, ao carón de cada cidade, o país
a que pertence e a lingua ou linguas que nel se falan.
• Berlín
• Lisboa
• París
• Rabat
• Madrid
• Atenas
• Copenhaguen
• Estocolmo
• Bucarest
6. Imaxina que tes que escribir un texto denominado «Formas de comunicación».

Fai o esquema previo á redacción a partir desta chuvia de ideas.
• linguaxe • regras • xestos
• palabras • sons • oral
• sinais • lingua • escrita
131039 _ 0001-0112.indd 67 24/6/09 13:19:46

Ampliación
1
3
Nome Data
1. Escribe estes substantivos co xénero contrario.
• bisavó • xuíz
• emperador • bióloga
• condesa • heroe
• marido • bruxa
2. Completa as oracións seguintes co substantivo e mais o adxectivo que aparecen

entre parénteses ao final. Se dubidas no xénero, consulta o dicionario.
• As xa están con flor. (árbore - froiteiro)

• A avoa toma por mor do colesterol. (leite - desnatado)
• Os seus cadros presentan . (paisaxes - luminoso)
• Tes que pasar para chegar alí. (artigo + ponte - vello)
■ Clasifica os substantivos que escribiches segundo o xénero.

• xénero masculino
• xénero feminino
3. Arrodea os substantivos que se manteñen igual en plural.
• lapis • telefax • luns • cor • atlas

• mes • arnés • oasis • inglés • paracaídas
■ Escribe unha oración con cada substantivo que arrodeaches, en plural.

•
•
•
•
•
4. Estas sílabas forman, ordenadas, tres palabras. Cópiaas.
TE FO DIS LÉ TRI
BU MIC NO CIÓN CÓ
131039 _ 0001-0112.indd 68 24/6/09 13:19:46

5. Separa en sílabas o texto seguinte.
O pirata debía ter ben fino o oído, porque enseguida

se interesou polo que propuxo Fermín:
–Está ben; a miña tripulación debe saber xogar. Cal
é o xogo que propós, mocoso? Non contades con dados
nin cartas, vexo difícil xogar nada…
ana M.ª Fernández, O pirata da illa de prata
■ Busca no texto unha palabra:
• grave sen acento

• grave con acento
• aguda sen acento
• aguda con acento
6. Nesta sopa de letras agóchanse doce verbos. Cópiaos emparellados

por antónimos.
D E B I L I T A R A
A G O C H A R T A A
• e
E H T Q A M O O M C
R O F R E A R P A E • e
D O D I A R A A R L • e
E P E R D E R R Z E • e
F O R T A L E C E R • e
D E S C U B R I R A
• e
E Q U I V O C A R R
A C O R R I X I R Z
7. Escolle un verbo con que expresar cada unha destas accións relacionadas
co medio e escríbeo a carón.
desbaldir reducir reciclar recoller reutilizar
• Non consumir produtos innecesarios e escoller os que teñen menos

envoltorios e produzan menos residuos.
• Malgastar un recurso, deixalo perder.
• Volver utilizar un residuo.
• Reunir os residuos para tratalos.
• Obter os materiais de que está feito un elemento para volvelo
utilizar na fabricación doutro produto.
131039 _ 0001-0112.indd 69 24/6/09 13:19:46

Ampliación
1
4
Nome Data
1. Le en voz alta as palabras e fíxate na situación da sílaba tónica. Despois escribe

unha oración con cada unha.
fábrica •
fabrica •
contén •
conten •
2. Agrupa as palabras seguintes segundo a familia a que pertencen.

• caseiro • ruada • rueiro • casado • casarío • ruín
• casadeiro • ruinoso • arruinar • casamento • ruar • caseta
casa casar rúa ruína
3. Completa o texto coas palabras seguintes.
• peixe • pesca • pescador • pesqueiro • pescar
Un día de pesca
Xacinto é . Esta madrugada saíu
no seu barco . Xa con día recolleu as redes e descubriu
que a do día fora moi abundante. Ao chegar a terra vendeu
o na lonxa.
■ Escribe ti unha historia breve titulada Un día de caza. Usa as palabras do recadro.
• cazador • cazar • cazaría • cazadora
131039 _ 0001-0112.indd 70 24/6/09 13:19:47

4. Completa cada oración cun adxectivo que non presente variación de xénero.
• O meu can é moi , ségueme alá onde vou.
• Esta actividade é demasiado , resolvina axiña.
• A casa de Marcos é , ten máis de 200 m2.
5. Fai a descrición de Andrés a partir desta información.
TRAZOS FÍSICOS
– Alto e delgado.
– Cara con pencas.
– Cabelos rizos.
TRAZOS DE CARÁCTER
– É moi listo e imaxinativo.
– Sempre está de bo humor.
AFECCIÓNS
– Encántanlle os animais.
– Gústalle mirar o ceo polo telescopio.
Este neno chámase Andrés e é un bo amigo.

Andrés é
6. Clasifica os fenómenos naturais seguintes.
• tifón • marusía • ciclón

• sismo • tornado • ondada
• tsunami • tremor • terremoto
Fenómenos naturais
No aire Na terra No mar
131039 _ 0001-0112.indd 71 24/6/09 13:19:47

Ampliación
1
5
Nome Data
1. Relaciona as formas que corresponden ao mesmo adxectivo.
bo • • peor • • máximo
malo • • menor • • pésimo
grande • • maior • • óptimo
pequeno • • mellor • • mínimo
2. Completa estas palabras co ditongo ou co hiato axeitado.
oi oí ua ua eí ei ía ia
• c dado • beirarr a • eg smo • carr xe

• ol ro • prot na • ped tra • ousad
3. Arrodea as pezas de crebacabezas que conteñan expresións que signifiquen o mesmo

ca estar na lúa.
estar a mans
dar fe cheas caer do ceo
nas minchas
andar andar marchar

nas verzas coa troita estar nos a terra
biosbardos
4. Clasifica as expresións seguintes.
• ao alborexar • ao apuntar o día • á aurora • ao ocaso

• ao empardecer • á posta de sol • polo luscofusco • no abrente
MAÑANCIÑA TARDIÑA
131039 _ 0001-0112.indd 72 24/6/09 13:19:47

5. Escribe cinco palabras de cada campo léxico.
informática deportes agricultura
6. Observa o cadro do campo léxico mobiliario para sentarse e completa as casas.
banco butaca cadeira sofá tallo
asento X
con
X
respaldo
con
brazos
para unha
persoa
brando
■ Coa axuda da información da grella, define estas palabras:
• tallo
• butaca
7. Fai o anuncio dunha exposición de pintura. Non esquezas todo o que cómpre indicar.
131039 _ 0001-0112.indd 73 24/6/09 13:19:47

Ampliación
1
6
Nome Data
1. Clasifica estes determinantes segundo de que tipo que sexan.

• os • aquela • algunhas • seis • miña
• este • o • nosos • moita • cuarto
• oito • teu • a • esas • abondo
artigos demostrativos posesivos numerais indefinidos
2. Observa as partes do esquío e descríbeo utilizando as catro palabras.
ollo
rabo
pescozo
lombo
■ Agora completa as oracións seguintes coas palabras do debuxo.

• Brais ten o sucio.
• O deste libro é moi groso.
• Esta agulla ten un demasiado pequeno.
• Deu cun golpe co da vasoira.
3. Cubre os ocos con palabras que leven acento diacrítico.

• Vai con tanta porque chega tarde.
• Estarei da casa ata as oito.
• Este o libro que quería ler.
131039 _ 0001-0112.indd 74 24/6/09 13:19:48

4. Arrodea as palabras relacionadas cun edificio.
• teito • bando • gancho • faiado • capó
• arteria • entrechán • cepillo • istmo • portal
■ Escribe unha oración con cada unha.
•
•
•
•
5. Observa estes dous personaxes e escribe un conto sobre un feito que lles poida pasar.
■ Non esquezas incluír os puntos seguintes:

• Título • Trama
• Presentación • Desenlace
131039 _ 0001-0112.indd 75 24/6/09 13:19:48

Ampliación
1
7
Nome Data
1. Copia as oracións seguintes substituíndo as palabras destacadas polo pronome átono

axeitado.
• Regalei un xogo a Aldara.

• Non mires tanto a televisión.
• Xa baixaches o lixo?
• Pecha a fiestra, por favor.
2. Copia estas oracións substituíndo os pronomes átonos por outras palabras.

• Colleuno e saíu correndo.
• Se a ves, avisa os pais.
• Dálle un bico moi forte.
• Dis que o perdiches por un minuto?
3. Marca as substitucións e as contraccións que están ben.

• Leveilles os bocadillos aos nenos. • Deunos os exames.
Levéillelos. Levéillelo. Déunolos. Déunolo.
• Indicoume mal o camiño. • Buscoulle un bo traballo.
Indicoumo mal. Indicoumeo mal. Buscoullo. Buscóullelo.
4. Pinta da mesma cor a expresión e o seu significado.
apañalas no aire captar algo moi rápido

andar no aire sen traballar
polo aire estar distraído
(vivir) do aire sen que toque o chan
■ Escribe unha oración con cada unha das expresións anteriores.
•
•
•
•
131039 _ 0001-0112.indd 76 24/6/09 13:19:48

5. Relaciona elementos das dúas columnas e forma nomes de ferramentas ou aparellos.
escacha • • gotas • • contagotas
cata • • croios • •
saca • • noces • •
contar • • ventos • •
tira • • bocados • •
■ Di se as palabras anteriores son simples ou compostas e explica por que.
6. Observa esta historia e cóntaa coma se che pasase a ti.
Pero se alí
Que podo
tiña
facer? Que idea! unha ponte!
131039 _ 0001-0112.indd 77 24/6/09 13:19:48

Ampliación
1
8
Nome Data
1. Escribe unha forma verbal que conteña cada desinencia, sen repetir os verbos.
• -aban • -ará
• -e • -arías
• -aron • -ou
2. Observa e completa.
• Un conxunto de piñeiros
é un piñeiral.
• Un conxunto de carballos é unha
• Un conxunto de oliveiras é un
• Un conxunto de salgueiros é un
• Un conxunto de bidueiros é un
3. Fíxate nos exemplos e forma palabras co prefixo axeitado.
incorrecto imposible irresponsable
• soportable • racional
• perfecto • tranquilo
• real • comparable
• paciente • regular
• temporal • parcial
131039 _ 0001-0112.indd 78 24/6/09 13:19:49

4. Arrodea os sufixos das palabras seguintes e di de que palabra provén cada unha.
• carteiro • orelludo
• crueza • suavidade
• vilego • escurecer
5. Investiga para que serven os seguintes elementos, que están relacionados coa arte.
• cabalete
• espátula
• buril
• pincel
6. Observa este lugar e descríbeo.
A cociña do mago Marmitón
COMO É
A COCIÑA
QUE HAI NO
PRIMEIRO PLANO
QUE HAI
DETRÁS
131039 _ 0001-0112.indd 79 24/6/09 13:19:49

Ampliación
1
9
Nome Data
1. Completa a táboa seguinte coas formas que faltan.
infinitivo xerundio participio
dicir
falado
facendo
ter
comprando
lido
2. Escribe cada forma verbal na mesma persoa pero cambiando o número.
• cantou • recibirei
• xogan • diciamos
• xogabas • durmiades
3. Reordena e copia os nomes dos fenómenos meteorolóxicos.

NOBORCHO
BÓNTRE SIBRA
BIASARA ÓSLERGOT
VANEDA ACSE
■ Escribe a carón de cada termo o sinónimo que atopes entre as palabras anteriores.
• calmizo • pedrazo
• relampo • poalla
131039 _ 0001-0112.indd 80 24/6/09 13:19:49

4. Completa estes refráns con formas verbais do verbo chover que acaian.
• Nunca que non escampase.

• Se en agosto, non hai magosto.
• Nas Candeas, que ou que ría, corenta días quedan de invernía.
• Que en abril e maio e non en todo o ano.
• Nunca a gusto de todos.
5. Relaciona as frases feitas sinónimas.
falar ás claras moita palla e pouco gran
pedir papas non ter papas na boca
ser todo fume facerlle as beiras
facerlle o conto darse por vencido
6. Escribe un texto expositivo sobre o oso polar. Tes que incluír os puntos que se indican
e poñerlle un título.
• Como é?
• Onde vive?
• Que come?
• Outras características.
131039 _ 0001-0112.indd 81 24/6/09 13:19:50

Ampliación
10
1
Nome Data
1. Di que modo verbal se utilizaría en cada caso e escribe unha oración co verbo
nese modo axeitado.
• Para pedirlle a alguén que peche a porta.

Exemplo Roi, pecha a porta.
• Para desexarlle a alguén que teña boa sorte.
Exemplo
• Para expresar sensación de alegría.
Exemplo
• Para ordenarlle a alguén que non fale.
Exemplo
• Para recordar un feito pasado.
Exemplo
2. Escribe oracións en que o verbo estea no modo e no tempo indicados.
• Indicativo, pasado
• Imperativo, presente
• Subxuntivo, presente
• Indicativo, futuro
3. Observa e transforma as oracións engadindo, en cada caso, a palabra máis axeitada.
ti • Por favor, a conta.

doutor
camareiro • Por favor, , a conta.
señor • Fai caso do que che din.

profesor
Pedro •
amiga • Ei, que deixa o paraugas!

señora
filla •
131039 _ 0001-0112.indd 82 24/6/09 13:19:50

4. Completa as oracións coa palabra axeitada sobre a auga.
potable doce mineral termal corrente
• Neste balneario descubriron unha nova fonte de auga

• Tiña tanta sede que fun mercar unha botella de auga
• A auga desta fonte non é
• Antes, nas casas non había auga
• A troita é un peixe de auga
5. Escribe o substantivo que representa cada imaxe cun sufixo aumentativo.
Un cochazo
6. No seguinte texto hai seis incorreccións. Arrodéaas e copia, completas e corrixidas,

as oracións en que aparecen.
Patinar no xeo e moi divertido. Esta finde semana fun co meu curmán Luís a unha pista
de patinase que montaron na praza da vila. A pista é de xeo artificial e a pista non é moi
grande. Pero para nós está xenial porque non aínda non sabemos patinar ben neste tipo
de pista. Nós non temos patíns para xeo, pero alí poderemos alugalos. Pasámolo de medo.
131039 _ 0001-0112.indd 83 24/6/09 13:19:50

Ampliación
11
1
Nome Data
1. Escribe a combinación que se pide, na persoa proposta, e despois inclúe a perífrase

resultante nunha oración. Fíxate no exemplo.
• Presente de indicativo do verbo ir + infinitivo de cantar.
El vai cantar El vai cantar na festa do colexio.
• Presente de indicativo do verbo ter + que + infinitivo de estudar.
Ti
• Pretérito imperfecto de indicativo do verbo deber + de + infinitivo de estar.
El
• Pretérito perfecto de indicativo do verbo haber + infinitivo de caer.
Eu
• Pretérito perfecto de indicativo do verbo dar + participio de facer.
Nós
• Pretérito imperfecto do verbo levar + participio de pintar.
El
• Presente de indicativo do verbo seguir + xerundio de vivir.
El
• Condicional do verbo estar + xerundio de xogar.
Vós
2. Completa o encrucillado coas formas indicadas e escribe o nome das que se escribiron
nas casas verticais.
4 5 6
P A S 1. Presente indicativo, 2.ª p. singular, lembrar.
1 2. Presente subxuntivo, 3.ª p. plural, aspirar.
N R B 3. Pretérito imperfecto, 2.ª p. singular, erguer.
2 4.
A G R
5.
3
6.
A E S
3. Escribe a palabra da que derivan estes diminutivos.
• aldeíña • leonciño
• areíña • reiciño
• cadeíña • pauciño
131039 _ 0001-0112.indd 84 24/6/09 13:19:51

4. Escribe oracións que conteñan os enlaces seguintes. Ten en conta onde tes que poñer
o punto e coma.
pero non obstante así e todo
•
•
•
5. Escribe a letra do abecedario que corresponde a cada número e atoparás palabras

relacionadas coas compras.
• Están estas camisas?
17 5 2 1 9 22 1 4 1 18
• Nos últimos anos a gasolina moito.
5 12 3 1 17 5 3 5 20
• O último libro de Paco Martín está .
5 18 7 14 19 1 4 14
■ Anota cada unha das palabras anteriores ao carón do seu significado.
• acabado, non hai máis

• aumentou de prezo
• máis baratas
6. Escribe o texto no globo que lle pode pertencer. Fíxate na súa forma.
Buf, isto é
abafante!
Chisss,
non fagas
ruído!
Umm, creo
que me
engana!
Socorro!!!
Auxilio!!!
131039 _ 0001-0112.indd 85 24/6/09 13:19:51

Ampliación
12
1
Nome Data
1. Copia o texto seguinte cambiando os verbos destacados por outros da primeira

conxugación da lista seguinte.
• marchar • contestar • pegar • pasar • descansar
• pronunciar • aguantar • atopar • recuperar • pillar
Unhas vacancións merecidas

Había días que me sentía mal e acudín á consulta do médico.
«Que lle ocorre?», preguntoume. Eu respondín:
«É que de noite durmo pouco e de día non me sosteño de
pé. Que podo facer?». Daquela dixo a palabra máxica:
«Quizais vostede necesita unhas vacacións». Non o pensara!
Entón saín da consulta dando choutos de alegría: collerei
uns días de descanso para fortalecerme.
2. Volve escribir estas palabras facendo correctamente a separación de sílabas.
• de-shu-ma-ni-zar • sub-sti-tuído
• su-bma-rinista • ma-i-oría
• tran-sat-lán-tico • conh-e-renc-ia
3. Investiga a que localidade corresponden os xentilicios da esquerda, e como se chaman

os habitantes das localidades da dereita.
• cangués • Mondoñedo
• chairego • Ponte Caldelas
• rués • Xinzo de Limia
• catoirense • Ribas de Sil
• mugardés • Bueu
• arteixán • Allariz
• courelao • A Estrada
131039 _ 0001-0112.indd 86 24/6/09 13:19:51

4. Algúns xentilicios non se forman cun sufixo. Substitúe a expresión destacada
polo seu xentilicio, na forma axeitada.
lusitano heleno xermánico galo
• Un museo de Francia adquiriu un cadro de Miró.
• Esta cidade de Grecia é famosa polos restos arqueolóxicos.
• Unha empresa de Alemaña encargarase de restaurar a catedral.
• A capital de Portugal será a sede dun congreso de literatura.
5. Le as opinións seguintes e elabora unha argumentación para rebatelas. Podes usar

os argumentos indicados.
os As imaxes
videoxogos dos videoxogos son
crean adicción. moi agresivas.
ARGUMENTOS
• Os videoxogos
aumentan a rapidez
de reacción e melloran
os reflexos.
• Os videoxogos permiten
exercitar a coordinación
do ollo e a man.
É certo que
pero soamente se
Aínda así, tamén é certo que
131039 _ 0001-0112.indd 87 24/6/09 13:19:51

Ampliación
13
1
Nome Data
1. Completa as oracións con verbos da segunda conxugación e analiza as formas verbais

que escribiches.
• Non sei cando o libro que me regalaches.
persoa do singular, de indicativo, verbo
• A miña irmá pequena tres anos despois de min.
• Xoán, por favor, a louza do lavapratos.
• Os cans ben adestrados as ordes dos seus donos.
2. Escribe unha oración con cada verbo.
• percorrer
• transcorrer
• combater
• debater
3. Copia este texto poñendo raia onde sexa preciso.
Ollo coa toupa!

Dona Toupa quere poñer lentes.
Non distingue unha raíz dunha
miñoca. Unha serpe trincoulle
no fociño.
Sempre foi así dígolle. As toupas
sodes pitoñas coma pedras.
Daquela para que se inventaron
as lentes? pregúntame.
Para as persoas. As toupas, non.
Por iso se di, fulano é unha toupa
cando non ve tres nun burro.
GLORIA SáNCHEz (fragm.)
131039 _ 0001-0112.indd 88 24/6/09 13:19:51

4. Escribe a palabra que corresponde a cada definición.
• Conxunto de viñas.
• Persoa que toca o piano profesionalmente.
• Tenda onde venden froita.
• Persoa que xoga.
• Volverse escuro.
■ Arrodea os sufixos nas palabras que escribiches.
5. Forma derivados cos sufixos -ble e -bilidade.
-ble -bilidade
contar
fiar
culpar
manexar
adaptar
■ Responde.
• Cal clase de palabras formaches co sufixo -ble?
• E co sufixo -bilidade?
6. Completa cada oración coa palabra máis precisa na forma axeitada.
vello ancián antigo remoto arcaico
• O consello de da tribo reuniuse en asemblea.

• O atletismo era o pasatempo preferido da Grecia.
• Os trazos que presenta esta obra proveñen a súa antigüidade.
• Nun tempo moi , os dinosauros habitaban a Terra.
• Teño un coche , pero aínda funciona.
7. Di o que é un informe e para que serve.
131039 _ 0001-0112.indd 89 24/6/09 13:19:51

Ampliación
14
1
Nome Data
1. Completa as táboas seguintes. Lembra que se conxugan igual ca os verbos servir

e durmir.
VERBO MENTIR
Presente de indicativo Presente de subxuntivo Imperativo
eu
ti
el
nós
vós
eles
VERBO SUBIR
Presente de indicativo Presente de subxuntivo Imperativo
eu
ti
el
nós
vós
eles
2. Copia estas oracións substituíndo a raia por outro signo que tamén serve para pechar
aclaracións.
• O prezo do menú –dous pratos mais sobremesa– era de oito euros.
• Saber tantas linguas –fala galego, castelán, inglés e francés– abriulle moitas portas.
• O noso equipo –xa era hora– gañou o partido fóra da casa.
3. Marca a oración correctamente escrita en cada caso.
Vaia «amigo tes, deixoute plantado. Vaia «amigo» tes, deixoute plantado.
Entrou cantando: «ailalelo, ailalelo!». Entrou cantando: ailalelo, alilalelo!».

131039 _ 0001-0112.indd 90 24/6/09 13:19:52

4. Clasifica as palabras seguintes segundo o significado do prefixo ultra-.
ultramar ultralixeiro ultracorrección
ultraconservador ultrasensible ultratumba
máis alá de máis ca ou en grao excesivo
■ Agora completa estas oracións coa palabra anterior que conveña.
• Todas as fins de semana voa nun

• Cuba é un dos antigos territorios de
• Usar destino por destiño é unha
5. Completa as oracións seguintes con palabras que conteñan o prefixo pos-.
• Logo de obter a licenciatura fixo un curso de

• Despois da guerra vén a
• Engadiulle unha á carta para contar unha cousa
que lle esquecera.
• Coa venda dos nosos produtos, incluímos un servizo
6. Relaciona cada imaxe co seu nome e a utilidade correspondente.
acueduto cuadriga mosaico anfiteatro arco
Para Para Para Para cubrir Para celebrar

disputar transportar conmemorar o chan espectácu-
carreiras. auga. unha vitoria. das casas. los.
131039 _ 0001-0112.indd 91 24/6/09 13:19:52

Ampliación
15
1
Nome Data
1. Copia a nota que deixou este extraterrestre cambiando os infinitivos pola forma
conxugada de cada verbo.
Queridos terrícolas:
Marchar ao meu planeta porque recibir unha nota de miña nai que dicir:
«Ser a hora de cear».
Estar moi contento de pasar o día con vós hoxe. Mañá vernos de novo.
A10
2. Relaciona as formas verbais que pertencen ao mesmo verbo e escribe o infinitivo

e outra forma diferente.
fago • • sei
vou • • fixen
soubo • • viu
pode • • irías
vexa • • era
es • • poida
■ Escribe unha oración para cada verbo anterior, en que utilizes algunha das tres
formas verbais.
•
•
•
•
•
•
3. Explica como podes saber se un verbo é regular ou irregular.
131039 _ 0001-0112.indd 92 24/6/09 13:19:52

4. Xustifica o uso dos dous puntos nestas oracións.
• Meu pai sempre di: «Se continúas así, non chegarás lonxe.»
• Onte merquei dous discos: un de Carlos Núñez e outro de Luar na Lubre.
5. Investiga o significado das siglas seguintes.
• ANPA
• CEIP
• DOG
• OMS
• USC
6. Escribe, a partir da ilustración, un texto que combine a narración e o diálogo.

Non esquezas os signos que marcan as intervencións dos personaxes nin o título.
131039 _ 0001-0112.indd 93 24/6/09 13:19:52

Solucións
Reforzo 1: A comunicación 2. –Boa noite, un refresco e un paquete de rosas.
1. xesto; sinal acústico; sinal visual. –Rosas? Aquí non vendemos rosas. Isto non
2. mensaxe; receptor; emisor. é unha floraría!
■ O código é a lingua que falan, –E logo iso que tes naquel expositor de atrás!
o galego. A canle é o aire. –Si é un ramo de rosas. Acabo de collelas
da roseira do xardín.
Reforzo 2: O uso de c/qu, c/z, g/gu e gü –Non me refería a iso! Quero dicir rosas
1. Algúns; domingos; Carballo; Cecilia; para comer.
Guillerme ; casiña; pequena; cunha; xigante; –Ah, roscas! Pero por que non o dixeches
hortalizas; aromáticas; cerdeira; curmá; ao comezo?
xogando; naquel; que; cansamos; daquela; –Roscas, rosas… Así non nos imos
descansar; cacao; doce; biscoito; que entender nunca!
digamos; como; queda; sucia Reforzo 7: Palabras sinónimas
■ Cecilia, cerdeira; carballo, casiña. 1. caro – custoso
2. pingüín, ungüento, lingüeta, bilingüe canso – fatigado
3. aparquei; chuvisque; colgues; abrigaches oloroso – aromático
espectacular – admirable
Reforzo 3: O uso do dicionario
san – saudable
1. camaleón; recoller; atrapar; escuro; rei; 2. carauta – máscara; casa – vivenda;
estatua; negro; correr coche – automóbil
2. ruinoso; ruxir; ruta 3. A decoración daquela mansión era
■ ruinoso; ruta; ruxir exuberante.
3. xornais; desfán; afónica; portas; mares; Gústame conversar con Xoana. É agradable.
rodan Non comprendín nada do que me explicou
teu pai.
Reforzo 4: Preparar a escritura dun texto Nesta tenda venden unhas teas moi
delicadas.
1. Unha noticia
Informar Reforzo 8: Facer unha chuvia de ideas
Que un neno da escola gañou un premio 1. Cómpre riscar: os cociñeiros máis famosos;
de fotografía ingredientes principais; receitas de cociña;
É un texto extenso. regalicia; culler; potas; zume de laranxa;
Unha foto un chisco de sal; cocido
2. Resposta libre (R.L.) 2. En que consiste unha dieta saudable?
En alimentarse de xeito equilibrado; tomar
Reforzo 5: A linguaxe e as linguas
alimentos variados; beber suficiente auga.
1. R.L. Os nutrientes: hidratos de carbono;
2. Resposta modelo (R.M.). Unha moza vitaminas; proteínas.
pregunta en inglés algo a un home e este Recomendacións para unha dieta saudable:
non a entende. reducir o consumo de graxas; tomar máis
3. R.L. froitas e verduras; comer máis peixe ca carne.
Reforzo 6: O uso de r/rr Reforzo 9: O substantivo
1. Suave coma Iria: artigo, esperanza, serea, 1. Substantivos comúns: cidade; paxaro; gaiola,
Aldara, heroe, arredor, pereira xílgaro; xogadora; baloncesto; río.
Forte coma Ramón: irritación, rápido, Substantivos propios: Lisboa, Silvia, Miño,
honrado, arredor, robot, reloxo A Guarda.
131039 _ 0001-0112.indd 94 1/7/09 14:13:50

2. R.M. 3. R.M. Un caderno riscado; Un lapis roto;
individual: casa; colectivo: bosque Unha folla enrugada
concreto: flor; abstracto: escuridade
3. árbores; avións; carteis; leñadores Reforzo 14: Normas de acentuación
4. tía: feminino; vacas: feminino 1. cántiga; neveira; Xosé; fórmula; portátil;
cadela: feminino; curmán: masculino final; lóxico; historia; máximo; animais;
médico: masculino; avó: masculino Óscar; iogur
galiñas: feminino; cabalos: masculino Palabras agudas: Xosé, final, animais, iogur
■ O tío de Roi ten unha granxa de bois. Palabras graves: neveira, portátil, historia,
Gústame moito o can da miña curmá. Óscar
A médica de miña avoa é moi amable. Palabras esdrúxulas: cántiga, fórmula,
No curral hai galos e eguas. lóxico, máximo
2. 1. árbore; 2. América; 3. folgazán; 4. táctica;
Reforzo 10: A acentuación 5. esmagar; 6. Lérez
1. Alicia; Santiago; camión; videoxogo; rapaz; 3. Berlín; Salnés; xermánica; alemán; alí;
sorpresa; páxinas; cómoda; exercicio; noticia alguén; alemán; difícil
2. xe; on; llo: xeonllo; fá; bri; ca: fábrica;
al; ma; cén: almacén. Reforzo 15: Familia de palabras
3. area; cortés. 1. pedra: pedrada; pedreiro; empedrar;
4. Teño batido fresco de laranxa e de morango! pedrazo; apedrar
Quen quere un vasiño? porta: pórtico; portal; portada; porteiro;
portelo
Reforzo 11: Palabras antónimas 2. mar: cómpre riscar marelo e maraca
1. Cómpre pintar: reparar – estragar; preto papel: cómpre riscar papada e empapar
– lonxe; tarde – cedo; encher – baleirar; libro: cómpre riscar liberdade e libre
atrevido – prudente flor: cómpre riscar flotar e floco.
2. san – doente; escuro – claro; vestido – 3. 1. secamáns; 2. secador; 3. secaño;
espido; delgado – groso; xeneroso – egoísta 4. seca
3. gañar: perder; comezar: acabar; ■ R.L.
reducir: aumentar; dar: recibir; alegre: triste; 4. F; V; F; V
forte: débil; rico: pobre; bo: malo
4. R.M. Quería comprar aquel piso. Era moi Reforzo 16: Describir un personaxe
claro e estaba nunha rúa tranquila. 1. É o personaxe de arriba á esquerda.
Os cuartos eran grandes e a cociña, nova. 2. De vermello: Cachelo é un vampiro noviño,
Ademais, tiña unha praza de garaxe ampla. que aínda non ingresou no Instituto Superior
En resumo, un piso ben bonito. de Cairos Afiados
De azul: non supera o metro e medio
Reforzo 12: Cubrir un cuestionario de alto. Ten o cabelo longo e escuro,
1. maiúscula / bolígrafo / o código postal coma un mantel de la que lle cobre medio
da vila ou cidade lombo. A negrura da cabeleira fai resaltar
2. R.L. aínda máis os ollos azuis brillantes, iso
si, un chisco ocultos detrás dunhas lentes
Reforzo 13: O adxectivo enormes.
1. xenial; perigosa; difícil; arriscada; asturiano; De verde: É simpático, divertido e sobre todo
gran; polaco; mozo moi inquieto.
2. Unha roda picada De laranxa: Gústalle moito ler libros
Uns deportistas famosos da historia dos seus devanceiros, despois
Unha vitoria amarga dunha boa merenda co seu refresco
Unhas compras frenéticas preferido: Sanguecola.
131039 _ 0001-0112.indd 95 24/6/09 13:19:53

3. R.M. Reforzo 20: Anunciar un suceso
xeral: moza, que estuda Veterinaria. 1. R.M.
físico: cabelos curtos e roxos, ollos grandes Festa da chegada da primavera; Patio
e claros e usa pendentes. da escola; 20 de marzo; 12 do mediodía;
carácter: simpática, doce e tranquila. Cuarteto de corda da escola; Obra de teatro
gustos: gústanlle moito os animais. «A Primavera»; 2 euros; Todos os alumnos
4. R.M. da escola cos pais e nais; Unha foto
Xiana é unha moza que estuda Veterinaria de árbores con flores.
porque lle encantan os animais. Ten uns 2. R.L.
ollos claros e moi grandes, e sempre leva
uns pendentes que destacan entre Reforzo 21: Os determinantes. O artigo
os seus cabelos curtos e roxos. Xiana 1. Os mestres leváronos a coñecer o castelo
é moi tranquila, simpática e doce tanto de Soutomaior. Guiou a visita unha moza
coas persoas coma cos animais. Por iso, que nos foi explicando a súa historia.
o que máis lle gusta é pasear co seu can Gustáronme moito os castiñeiros
Rino e acariñalo continuamente. centenarios e as outras árbores que
adornan o seu contorno e lle dan
Reforzo 17: Graos do adxectivo un fermoso colorido. Foi unha excursión
1. comparativo; positivo; superlativo. ben entretida!
2. Unha grande cidade é máis ruidosa ca 2. Hoxe ás oito da tarde haberá unha reunión
unha aldea. na aula de actividades múltiples para falar
O vento do sur é menos frío ca o vento do festival de fin de curso. Discutiranse
nordés. e escolleranse as diferentes suxestións
As comarcas da costa son tan fermosas propostas polos alumnos e alumnas
coma as comarcas do interior. do colexio.
3. R.L. 3. a bicicleta; feminino singular
os muíños; masculino plural
Reforzo 18: Acentuación de ditongos e hiatos a abella; feminino singular
1. ve-lei-ro; bai-le; pa-ra-í-so; co-e-llo; coi-dar; al-
de-án; an-dai-na; co-rre-ú-do Reforzo 22: O acento diacrítico
2. Palabras con hiato: paraíso, coello, aldeán, 1. présa: moito apuro; té: tipo de infusión
correúdo bóla: obxecto esférico; pé: parte do corpo
Palabras con ditongo: veleiro, baile, coidar, cómpre: é necesario; pólas: ramas
andaina. 2. A persoa que dá as instrucións
3. 1. saúdo; 2. raíña; 3. oínte; 4. crúa é o adestrador do equipo.
■ Na vogal pechada: i, u. A miña amiga Marcela é italiana.
Se non vén á excursión, deberá quedar
Reforzo 19: Campo léxico na aula.
3. Frutuoso é un oso moi atrevido e larpeiro.
1. fútbol: xutar; córner; gol; portaría;
Anda sempre á procura de mel. O outro
adestrador; árbitro
día descubriu un panal que estaba nunha
cinema: proxectar; claqueta; filme; rodar;
póla alta. Púxose a gabear pola árbore
actriz; produtor
para alcanzar o delicioso mel, esvarou
2. enfermeira; ambulancia; termómetro
e... pataplás!, foi dereitiño ao chan! Pobre
■ a saúde Frutuoso mancou a pata e rompeu un óso.
3. a. a música
b. as viaxes Reforzo 23: Palabras polisémicas
c. as matemáticas 1. 3; 1; 2
■ R.L. 2. R.L.
131039 _ 0001-0112.indd 96 24/6/09 13:19:53

3. terra: porción de terreo rodeado de auga. 3. Non, pintóunolo de amarelo.
terra: material de que está formada a parte Si, entregoumo ás oito en punto.
sólida da Terra. Non, resolveulla súa nai.
4. pé; manga; goma Non, voucho pagar con tarxeta.
Si, pero dixo que ma gardaría só un día.
Reforzo 24: Un conto con dous personaxes Non, poñerállela máis tarde.
1. humilde – crido; 4. R.L.
listo – parvo;
Reforzo 27: Palabras simples e palabras
traballador – folgazán;
compostas
xeneroso – agarrado
1. parabrisas; portaavións; quitamanchas;
2. R.L.
limpabotas; gardamontes; abrecartas
3. R.L.
2. tirar + rollas; crebar + cabezas; montar +
cargas; gardar + roupa; portar + vultos;
Reforzo 25: Os pronomes persoais
lavar + mans
1. Si, atopeinos.
3. paracaídas; lavapratos; salvavidas
Si, comino.
4. R.M.
Non, non os vin.
pararraios; paraugas; parachoques
Non, non a avisei.
gardamontes; gardameta; gardacostas
2. Eu non falo para a parede, fáloche a ti.
R.M. A ela non lle gusta este grupo, pero Reforzo 28: Contar unha experiencia persoal
a el si.
1. O ano pasado fun esquiar e sentinme
Nós levaremos pan; vós levaredes o friame
o máis feliz do mundo.
e eles levarán os refrescos.
2. pasado; primeira
3. Se vos digo que miña nai gaña cartos
o máis feliz do mundo
sen saír da casa, igual me chamades
sentir, feliz
mentireiro. Pero miña nai é debuxante
de cómics e ten un estudio no piso onde 3. R.L.
vivimos. Gústalle moito o seu traballo
Reforzo 29: O verbo: raíz e desinencias
e a miúdo failles caricaturas aos meus
amigos, que sempre lles regala despois. 1. estudei: estudar; ía: ir; aprendía: aprender;
Por iso eles veñen tanto a visitarnos! Para nacían: nacer; eran: ser
publicar os cómics, ten que os escanear 2. ce + ariamos; sent + ías; expres + an;
e envialos por correo electrónico. Que che debat + edes; pech + arán; escoit + aron;
parece o traballo de miña nai? l + estes; prefer + iu
1.ª persoa singular: me; plural: -nos 3. fales; baterei; consentiría
2.ª persoa singular: che; plural: vos 4. R.M. cantemos; cantei; cantaban
3.ª persoa singular: lle; plural: lles, os, -los falarás; camiñarás; usarás
Reforzo 26: Contraccións de pronomes átonos Reforzo 30: Escritura de contraccións

1. Xa cho dixen moitas veces; eu non llelo 1. daquela; deses, doutro; dalgúns
contei. neste; nesa; noutra; nalgunha
O xogo non volo podo emprestar porque xa ■ Neste momento o señor director está
llo deixei a Xoel. noutra reunión. Volva dentro dalgúns
Cando mo contou, eu díxenlle que non llo minutos, ou agarde nesa sala de espera.
cría. Poden ser uns vinte minutos, penso que
2. llo: lle + o daquela xa terá rematado.
volo: vos + o 2. R. M. Dáme deses caramelos de menta.
mo: me + o A chaqueta é doutro rapaz. Está nalgunha
lla: lle + a bolsa.
131039 _ 0001-0112.indd 97 24/6/09 13:19:53

3. aqueloutra; esoutra; estoutro casas que coñeceramos anos atrás foran
desaparecendo e os montes que rodeaban
Reforzo 31: Prefixos e sufixos a aldea estaban medio mortos a causa
1. prefixos: desfeita; recoller; invisible; dos incendios. Así e todo, conducindo
prefabricar de volta á casa, sentimos que acababamos
sufixos: amoroso; pasteleiro; sinxeleza; de pasar un dos mellores días da nosa vida.
enfermidade 3. infinitivo: reencontrar; evitar; pasar
2. destapar; incómodo; retocar; desacelerar; xerundio: conversando; desaparecendo;
rebaixar; indomable; remirar; incrible; conducindo
descalzar
3. con prefixos: prever; hipermercado; Reforzo 34: Signos que pechan oracións
extraordinario; sobrevivir; descontento; 1. punto e seguido: ... curar enfermidades. /
prehistoria ... posta a un santo. / en cada extremo. /
con sufixos: semanal; flotador; chuvioso; ... que se practicaban hai moito.
paraugueiro; arboredo; analista punto e á parte: ... máis curioso. /
4. reler; froiteiro; dureza; incapaz; desfeito ... untaban directamente. /
... iso os sandaría.
Reforzo 32: Describir un lugar punto final: ... ser interminable.
1. Información xeral: Unha paraxe natural 2. Signos de interrogación: ... vai a Foz? non
de montaña. me entendeu?
O que se ve en primeiro plano: Un río Signos de exclamación: ... estrada de Foz! /
e uns nenos xogando na auga. ... nada de arroz! / ... non! Foz! / Ahhh!
O que se ve en segundo plano: Un bosque ■ Punto e á parte: ... non teño arroz.
e algunhas matogueiras. Punto e seguido: ...arroz aquí non hai.
O que se ve ao fondo: Unhas montañas moi
altas. Reforzo 35: As expresións
2. caudaloso; fértil; alto; marabilloso 1. Coller o can polo rabo. (1)
3. R.M. O lugar onde pasamos as vacacións Moito fume e pouco lume. (2)
era marabilloso. Preto da casa había Poñer a man no lume. (3)
un río tranquilo, pouco caudaloso, onde Buscar unha agulla nun palleiro. (4)
xogabamos e nadabamos. Á beira do ■ 3; 4; 2; 1
río había un bosque fértil de árbores
frondosas, e ao fondo unhas montañas 2. Preocúpalle non chegar a tempo, el sempre
altas que dominaban a zona. afoga nun vaso de auga.
Sempre di o que pensa, non ten pelos
Reforzo 33: O verbo: número e persoa na lingua.
1. 1.ª persoa: escoito; temos Cando saín esta mañanciña, ía un frío
2.ª persoa: fas; vedes que pelaba.
3.ª persoa: agochou; caeron 3. R.M.
2. chegou; volvera; era; tiña; estivo; sentía; En Lalín choveu auga ás cuncas esta mañá.
podía; coñecera; sentiu; acababa Teño tanta calor porque vai un sol
Uxío mais eu chegamos á aldea á primeira de xustiza.
hora da mañá. Non volviamos desde que Andrea é moi despistada, sempre está
eramos uns cativos e tiñamos moita ilusión nas verzas.
por reencontrar os camiños e persoas
da infancia. Estivemos conversando Reforzo 36: Escribir un texto expositivo
horas e horas cos amigos. Aínda que nos 1. Cómpre marcar as preguntas número 1, 2,
sentiamos moi felices, non dabamos evitado 4 e 6.
unha sensación amarga: gran parte das 2. R.M.
131039 _ 0001-0112.indd 98 24/6/09 13:19:53

ano consecutivo, … Todo iso, que será
A reciclaxe é a transforma- totalmente gratuíto para o alumnado,
Que é
ción duns obxectos en ma-
a reciclaxe? 2. Na primeira oración especifícase que
terias primeiras.
desapareceu a bicicleta que estaba atada
Os materiais que se po- ao farol, mentres que na segunda dise que
Que materiais
den reciclar son os feitos desapareceu unha bicicleta e explica, como
se poden
con papel, cartón, vidro, feito anecdótico, que esta estaba atada ao
reciclar?
plástico, aluminio ou ferro. farol.
3. R.L.
Como é A reciclaxe consta de diver- Reforzo 39: Os sufixos aumentativos

o proceso sas fases: recollida dos re- 1. festaza; chorón; linguaza; tristona; librazo;
de reciclaxe siduos, tratamento destes botellón; paradón; corpazo
de materiais? residuos e elaboración de 2. R.M. portaza; pelazo; ollazos; golazo;
novos obxectos coas mate- patadón; cochazo
rias primeiras obtidas. 3. estirón; berrona; solazo; casaza
Que Coa reciclaxe redúcese o 4. culler; portal; caixa; responder; rosmar; saltar
consecuencias consumo de materia pri- 5. R.M. manaza; rapazón; canazo
positivas ten meira fresca e redúcese
a reciclaxe? enerxía e contaminación, Reforzo 40: Mellorar o estilo dun texto
de maneira que baixan as 1. máis antigo
emisións de gases de efec- nesta época
to invernadoiro. paleolítico significa
a técnica
conseguían que saísen fragmentos
Reforzo 37: O verbo: tempo e modo cos que fabricaban
1. R.M. obxectos cortantes
Tiña unha caseta na horta dos avós. / Terei 2. O paleolítico é o período máis antigo. Nesta
unha caseta na horta dos avós. época, as persoas eran nómades e vivían
Os meus amigos foron de viaxe a Río da caza, a pesca e a recolección de froitos.
de Xaneiro. / Os meus amigos irán de viaxe A palabra paleolítico significa ’pedra antiga’
a Río de Xaneiro. e fai referencia ao material que se utilizaba
David Cal gañou a medalla olímpica. / David para facer os obxectos.
Cal gañará a medalla olímpica. A técnica era moi simple: golpeaban
Uxía cantou no auditorio de Castrelos. / dúas pedras e conseguían que saísen
Uxía cantará no auditorio de Castrelos. fragmentos, cos que fabricaban obxectos
2. subxuntivo; indicativo; imperativo cortantes para cazar ou cortar as peles
3. R.M. e a carne dos animais.
Desconectade os teléfonos agora mesmo! Reforzo 41: Os tempo verbais
Pon o cinto de seguridade, Antón.
1. Gustaríame que houbese máis salas
Reduce un pouco a velocidade na seguinte
de teatro na miña cidade. Aproveito sempre
volta.
que teño a oportunidade para ver algunha
obra. Podería ir a outras cidades, onde debe
Reforzo 38: A coma
haber máis teatros, pero son demasiado
1. enumeracións: … castelos inchables, pequeno e non gaño cartos para pagar
contacontos, partidos de baloncesto e xogos a viaxe. Pero escoitade o que vos digo: o día
tradicionais, concursos de videoxogos, … que os gañe, estou seguro de que aforrarei
martes 12, mércores 13 … unha gran parte para percorrer todos
explicacións: … a nosa escola, por décimo os teatros do mundo!
131039 _ 0001-0112.indd 99 24/6/09 13:19:53

2. gustaría: condicional Reforzo 44: Escribir o texto dun cómic
houbese: pretérito imperfecto de subxuntivo 1. Unha oración enunciativa.
aproveito: presente de indicativo Oracións interrogativas, exclamativas
teño: presente de indicativo e enunciativas.
podería: condicional Predominan os signos de interrogación
debe: presente de indicativo e de exclamación.
son: presente de indicativo
2. R.M. No xardín, un gato gabeou ao alto
gano: presente de indicativo
dunha árbore. Mira aquel gato, non pode
escoitade: imperativo
baixar! / Subirei á árbore para axudalo
digo: presente de indicativo
a baixar. / Ai, gatiño, sorte que che axudei!
gañe: presente de subxuntivo
/ E agora como poderei baixar eu da árbore?
aforrarei: futuro
3. R.M. cantaba; batiches; constrúen, leremos, Reforzo 45: A primeira conxugación
sairías 1. agarra; lanza; para; pasa; regatea; envía;
toma; levanta; desmarca; solicita
Reforzo 42. O punto e coma
2. cambiarei: cambiar; futuro, indicativo
1. comas: … Micaela, … Duarte, .... Hamza, … xantaremos: xantar; futuro; indicativo
Dorina, … Cristina, xiran: xirar; presente; indicativo
puntos e coma: … Arxentina; … Coímbra; … calaron: calar; pretérito perfecto; indicativo
Nador; … Bucarest; viaxaban: viaxar; pretérito imperfecto;
2. Lexionarios, soldados romanos, prestade indicativo
atención. A primeira centuria montará chegarán: chegar; futuro; indicativo
as tendas; a segunda cavará unha foxa
arredor da muralla; a terceira construirá Reforzo 46: A partición de palabras. O guión
os muros; e a cuarta erguerá as torres. 1. ca-rrei-ra; es-cra-vo; es-tra-ño; som-brei-ro;
Semellaremos invencibles; con todo, non xo-gue-te; mou-cho; pa-lla-so; co-chei-ra;
nos debemos durmir, porque o inimigo re-fle-xi-vo; gui-ta-rra
sempre está á espreita!
2. Están ben partidas: o campio-nato;
3. R.L. ao cárce-re; os pallei-ros
4. R.L. ■ o estran-xeiro; con algu-nha; á esquer-da
Reforzo 43: Os sufixos diminutivos 3. dúas sílabas: frou-xo; au-ga; cien-cia; dia-rio
tres sílabas: tar-dí-o; fa-e-na; his-to-ria;
1. irmanciño; toliño; naiciña; peixiño; saquiño;
vio-len-cia
fotiña; lixeiriño; luciña; pontiña; carteliño
catro sílabas: por-ta-rí-a; a-é-re-o; es-va-e-cer;
2. Non son diminutivos: in-cons-cien-te.
camiño, cociña, raíña, espiña
veciño, daniña, golfiño, fouciño Reforzo 47: Os xentilicios
sobriña, fociño, fariña 1. pontevedresas: Pontevedra; marroquí:
■ uñiña: uña ; gatiña: gata ; maletiña: Marrocos; italiano: Italia; vigués: Vigo
maleta; sombriña: sombra; casiña: 2. Redondela; Andorra; Lugo; Monforte;
casa; netiñas: netas; ratiños: ratos; Canadá; Cataluña; Valencia; Carnota
cancionciña: canción; papeliños: papeis; 3. bilbaína; sevillana; madrileña; parisina;
solciño: sol veneciana; murciana
3. unha casa branca unha luz azul
un camiño longo Reforzo 48: Argumentar
4. Soaba unha musiquiña meiguiña. 1. Ao director ou a directora da escola
Dáme unha pouquiña auguiña. Que constrúan un cuberto a un lado
Aquela era unha vaquiña velliña. do patio.
131039 _ 0001-0112.indd 100 1/7/09 14:13:50

1. Cando chove non se pode dar Educación Reforzo 51: Outros tipos de sufixos
Física nin xogar. / 2. Algúns nenos 1. florista; tenista; frautista
lesionáronse porque o chan esvara moito froiteiro; zapateiro; ferreiro
cando chove.
■ Forman palabras que indican oficios
2. R.M. ou profesións.
Señor director:
2. -aría; -dor
Os alumnos de 5.º de primaria deste centro
cremos que sería moi conveniente construír ■ O sufixo -aría significa ‘lugar onde se
un cuberto a carón do patio, por dúas vende algunha cousa’.
razóns. O sufixo -dor significa ‘aparello que serve
En primeiro lugar, porque cando chove non para algunha cousa’.
podemos saír a facer educación física 3. espertador; conxelador; contestador;
nin a xogar. quentador; picadora; lavadora; aspiradora;
En segundo lugar, porque algúns nenos xa torradora
se lesionaron por culpa do chan, que se
volve esvaradío cando chove moito. Reforzo 52: Escribir un informe
Atentamente, 1. Os paxaros e os hámsteres.
Os ponis.
Reforzo 49: A segunda conxugación O carácter e as dimensións do animal.
1. tivemos; amenceu; viramos; cría; 2. R.M.
desaparecerían; chover; fixésemos; As mascotas do noso barrio
moveriamos Pasóuselles aos rapaces e rapazas
2. No hai lugar para tantas persoas do barrio uns cuestionarios para esculcar
no salón de actos. O director non cre que cales son as mascotas maioritarias
caiban todos os alumnos que queren ver nas súas casas.
o espectáculo. Non pensaba eu que a xente Os cuestionarios revelan que as mascotas
tivese tanto interese pola obra. Pero claro, máis numerosas son os paxaros, con 10,
os alumnos de quinto somos uns actores e os hámsteres, con 6. En cambio, os ponis
famosos e xa nos coñece moita xente. son os menos numerosos, xa que só hai 1.
Que éxito! Así pois, confírmase que a dimensión
do animal, ademais do carácter, é o factor
3. estenderei; estendería determinante á hora de escoller
interromperei; interrompería unha mascota doméstica.
premerei; premería
4. correr; perder; temer; aparecer; crer; bater; Reforzo 53: A terceira conxugación
pertencer; crecer 1. durmir; tusir; zurcir
■ R.M. A nena dorme placidamente. Esta
Reforzo 50: A raia rapaza tose moito. Manuel zurce un pano
1. Úsase a raia: –Manoliño, que está... / da man. El escribe un diario.
–Rusia, mestra... / –dixo Manoliño... un 2. compito; compita; compite
segundo–. sigo; siga; sigue
■ Indica que o personaxe comeza a falar: sorrío; sorría; sorrí
–Manoliño,... / –Rusia, mestra... 3. Cómpre riscar sentimento e subida.
Aclaración: –dixo Manoliño sen dubidar
un segundo– Reforzo 54: As parénteses e as comiñas
1. O sábado estaba eu axudándolle a meu
2. Mamá! –falou o neno un chisco
pai a limpar o xardín (sempre o facemos na
preocupado–, sabes onde está o meu mp3?
fin de semana) cando miña nai me avisou:
3. R.L. «Andrés, tes unha chamada de teléfono,
131039 _ 0001-0112.indd 101 24/6/09 13:19:53

ponte!» Era a miña amiga Rosa que ía ir de ■ Cansar, debater e pasear.
acampada cos seus pais ao cámping Punta Ir, facer e vir.
Cabío (A Pobra do Caramiñal). Díxome que Porque nos verbos irregulares a raíz
animase a meus pais para irmos todos cambia nalgunha forma.
xuntos. Pois claro que se han animar, ben 2. erguer; sacar; recoñecer; regar; calzar
saben o «prosma» que podo ser cando pido Son verbos regulares, porque o feito
algo. de que cambie unha letra da raíz por
2. 1. Unha explicación aclaratoria. cuestións ortográficas non é motivo para
2. Reprodución textual das palabras consideralos irregulares.
que di o personaxe.
3. Aclaración dun lugar. Reforzo 58: Os dous puntos
4. Uso irónico dunha palabra.
1. cita; enumeración; cita; enumeración
3. R. M. Iremos este verán a Estocolmo
2. R.M.
(Suecia).
María xoga con moitos rapaces: con
Cando chegará a Galicia o AVE (Tren de Alta
Cristina, Marcos e Lidia, da escola; con
Velocidade)?
Paula, do barrio; e con Xoel, do seu edificio.
No ano 1660 (século XVII) rematouse
O verán que vén irei de vacacións a tres
de construír esta igrexa.
sitios: ao apartamento de Vilagarcía, con
meus pais; á casa de Xinzo, cos avós;
Reforzo 55: Os prefixos de situación
e a un campamento, cos compañeiros
1. R.M. da escola. Coa escola fomos de excursión
pre-: ’antes’; prehistoria a Ribadavia, onde hai de todo: un barrio
extra-: ’fóra’; extraterrestre xudeu; un castelo, moitas igrexas; e unhas
sub-: ’debaixo’; submarino prazas, que son moi tranquilas.
pos-: ’despois’; posguerra
3. O gardián do Big Ben de Londres preguntoulle
2. subliñar a Roi: «Viñeras a Londres antes?». Roi
posguerra respondeu: «Non, é a primeira vez que veño.»
extraescolar Daquela; el dixo: «E que é o que máis che
precociñado gustou?». E Roi contestou, entusiasmado:
subdirector «Vir no avión!».
3. extraterrestre: 3.º debuxo. Ser que vive fóra
da terra. Reforzo 59: As siglas
preescolar: 1.º debuxo. Etapa educativa
1. O mes que vén teño que ir renovar o DNI.
anterior á escola.
Os pais de Brais están de viaxe nos EUA.
subcampión: 2.º debuxo. Deportista que
A miña curmá traballa nunha ONG moi
queda por debaixo do campión.
coñecida.
A sede da ONU está en Nova York.
Reforzo 56: Resumir un conto De aquí a dous anos comezaremos primeiro
1. Cómpre marcar a segunda opción. de ESO.
2. Personaxes principais. ■ EUA: Estados Unidos de América
Lugar e momento en que ocorre a historia. ONG: Organización non gobernamental
Aspectos máis importantes. ESO: Educación Secundaria Obrigatoria
Final da historia. ONU: Organización das Nacións Unidas
3. Un día; Por fin DNI: Documento nacional de identidade
4. R.L. 2. Unión Europea: 2; Empresa Municipal
de Transportes: 3; Radio Televisión Galega:
Reforzo 57: Clases de verbos 4; Liga de Fútbol Profesional: 1; Unidade
1. cansar; debater; pasear de Coidados Intensivos: 6
131039 _ 0001-0112.indd 102 24/6/09 13:19:53

Reforzo 60: Escribir diálogos 4. suborde: prefixo de situación
1. Teresa; Xoán ollazos: sufixo aumentativo
Tareixa preguntoulle a Xoán se lle gustaría fontiña: sufixo diminutivo
ir á China. Xoán respondeu que si, sen cochazo: sufixo aumentativo
pensalo, porque alá podería comer moitos antesala: prefixo de situación
roliños de primavera. Tareixa propúxolle sobrecama: prefixo de situación
ir no verán, pero Xoán, máis inseguro, 5. grande e enorme: palabras sinónimas
confesoulle que tiña medo a voar e sobre amplo e estreito: palabras antónimas
todo estaba preocupado polos cartos mar e onda: campo léxico
porque el só tiña 50 euros aforrados terra e terrestre: familia de palabras
e, ademais, non sabía chinés. Tareixa, moi
resolta, contestoulle que iso non era un Ampliación 1
problema porque podían empregar os 50 1. Un vehículo (receptor) está parado diante
euros en comprar un dicionario e participar dun semáforo (emisor) porque este está
nun concurso que sorteaba unha viaxe á en vermello (código). Como o condutor
China: o éxito estaba asegurado! coñece o código, sabe que non pode pasar
2. R.M. (mensaxe). Esta mensaxe chégalle a través
–Xoán, queres que vaiamos á China? – da luz viaxando polo aire (canle).
preguntou Tareixa. 2. comunicación oral: discurso; charla; conversa
–Si! –contestou Xoán sen pensalo–. Alá comunicación escrita: nota; carta; misiva
poderei comer moitos roliños de primavera! ■ Os dous son tipos de exposición oral,
–Perfecto, pois. Queres que vaiamos pero o discurso ten unha finalidade máis
no verán? –propuxo Tareixa. persuasiva e un grao de formalidade máis
–Non o sei –respondeu Xoán, máis alto.
inseguro–. É que eu só teño 50 euros 3. ceibe; coral; mestre; noite; membro; dourar;
aforrados e, ademais, non sei chinés… dicir; pobre; ola
–Iso non é un problema, home! –exclamou ■ xogaremos: xogar; fortes: forte; negras:
Tareixa, toda resolta–. Mira, podemos empregar negro; falaría: falar; relampos: relampo;
os 50 euros en comprar un dicionario e luces: luz
participar nun concurso que sortea unha
viaxe á China. Temos o éxito asegurado! 4. A palabra conxunto significa ‘dúas ou máis
pezas de vestir combinadas’.
Reforzo 61: Repaso A palabra conxunto significa ‘grupo de
1. R.M. músicos e cantantes que actúan xuntos’.
abstracto: substantivo; imaxinación ■ R.L.
indicativo: verbo; cantamos 5. quiosco, tícket, quimono, anorak,
superlativo: adxectivo; boísimo quilómetro, quilo, catiúsca, frac, hóckey,
átono: pronome; nos kiwi, quilogramo, karate
participio: verbo; xogado 6. Acabadas en -cio, -cia: anuncio, tendencia,
colectivo: substantivo; ramaxe silencio, infancia, caricia, oficio. R.L.
positivo: adxectivo; grande Acabadas en -zo, -za: espazo, postizo,
2. vaca; mulleres; mestres; diaria; veloz; doenza, crenza, cansazo, preguiza. R.L.
difíciles; limpos; anciáns
3. R.M. Ampliación 2
Á festa convidei tres amigos: Xermán, Ana 1. Prohibido circular a máis de 40 quilómetros
e Henrique. por hora.
Afonso, traes as cartolinas, os rotuladores Obrigado xirar á dereita.
e as tesoiras? Prohibido avanzar.
O ordenador que me gusta é moi caro; pero Obrigado deterse.
se conseguise un desconto, compraría un. 2. R.L.
131039 _ 0001-0112.indd 103 24/6/09 13:19:53

3. farto: saciado; salvaxe: bravo; audaz: 2. casa: caseiro; casarío; caseta
intrépido; gustoso: saboroso; seco: enxoito; casar: casadeiro; casado; casamento
vago: lacazán; pálido: albelo; claro: nítido rúa: ruada; ruar; rueiro
■ brando e mol; lambón e larpeiro; belido ruína: arruinar; ruín; ruinoso
e fermoso; ruín e mesquiño 3. Xacinto é pescador. Esta mañanciña saíu
4. cacharela – lumarada; fronte – testa; a pescar no seu barco pesqueiro. Xa con día
alustro – relampo; sen – tempa; recolleu as redes e descubriu que a pesca
falabarato – badueiro do día fora abundante. Ao chegar a terra
vendeu o peixe na lonxa.
5. Berlín: Alemaña, alemán.
Lisboa: Portugal, portugués. ■ R.M.
París: Francia, francés. Un día de caza
Rabat: Marrocos, árabe, francés. Miguel é cazador. De madrugada, puxo
Madrid: España, castelán. a cazadora e saíu cazar cos seus cans.
Atenas: Grecia, grego. Pero hoxe non tivo moita sorte e a cazaría
Copenhaguen: Dinamarca, danés. non foi nada boa.
Estocolmo: Suecia, sueco. 4. R.M.
Bucarest: Romanía, romanés. O meu can é moi fiel, ségueme alá onde
6. R.L. vou.
Esta actividade é demasiado fácil, resolvina
Ampliación 3 axiña.
1. bisavoa; emperatriz; conde; muller; xuíza; A casa de Marcos é enorme, ten máis
biólogo; heroína; bruxo de 200 m2.
2. árbores froiteiras; leite desnatado; paisaxes 5. R.M.
luminosas; a ponte vella. Andrés é un rapaz alto e delgado e ten a
cara chea de pencas e os cabelos moi rizos.
■ xénero masculino: leite
É unha persoa lista cunha grande
xénero feminino: árbore, paisaxe, ponte.
imaxinación e, ademais, sempre está de bo
3. lapis; luns; oasis; atlas; paracaídas
humor. O que máis lle gusta son os animais
■ R.L. e mirar o ceo a través do seu telescopio.
4. teléfono; cómic; distribución 6. No aire: tifón; ciclón; tornado
5. O pi-rata de-bí-a ter ben fi-no o o-í-do, por-que Na terra: sismo; tremor; terremoto
en-se-gui-da se in-te-re-sou po-lo que pro-pu- No mar: marusía; ondada, tsunami
xo Fer-mín: –Es-tá ben; a mi-ña tri-pu-la-ción
de-be sa-ber xo-gar. Cal é o xo-go que pro- Ampliación 5
pós, mo-co-so? Non con-ta-des con da-dos 1. bo – mellor – óptimo
nin car-tas, ve-xo di-fí-cil xo-gar a na-da… malo – peor – pésimo
■ R.M. grande – maior – máximo
grave con acento: difícil pequeno – menor – mínimo
grave sen acento: pirata 2. coidado; beirarrúa; egoísmo; carruaxe
aguda sen acento: xogar oleiro; proteína; pediatra; ousadía
aguda con acento: está 3. estar nas minchas; andar nas verzas;
6. debilitar e fortalecer; frear e acelerar; andar coa troita; estar nos biosbardos
odiar e amar; descubrir e agochar; 4. mañanciña: ao alborexar; ao apuntar o día;
corrixir e equivocar; perder e atopar á aurora; no abrente
7. reducir; rexeitar; desbaldir; reutilizar; tardiña: ao ocaso; ao empardecer; á posta
recoller; reciclar de sol; polo luscofusco
5. R.M.
Ampliación 4 informática: rato, tecla, internauta,
1. R.L. ciberespazo, memoria…
131039 _ 0001-0112.indd 104 24/6/09 13:19:53

deportes: puntuar, equipo, árbitro, golear, Daquela, a carreira comezou e a lebre saíu
esquí… disparada. Ao cabo dun anaco, vendo que ía
agricultura: labrego, pa, segar, tractor, moi destacada e que tiña tempo de sobra,
seca… decidiu descansar un chisco. Pero o que
6. asento: banco; butaca; cadeira; sofá; tallo non pensaba é que a tartaruga, pouco
con respaldo: butaca; cadeira; sofá e pouco, conseguiría alcanzada e adiantala.
con brazos: butaca; sofá Cando espertou, descubriu que a tartaruga
para unha persoa: butaca; cadeira; tallo estaba a piques de atravesar a meta.
brando: butaca, sofá Arrincou a correr con todas as forzas e,
xusto cando estaba a punto de alcanzar
■ tallo: asento para unha persoa, sen
a tartaruga, tropezou cun pau e caeu ao
respaldo nin brazos.
chan. Finalmente, a tartaruga, tranquiliña
butaca: asento para unha persoa, con
pero segura, gañoulle a carreira á lebre
respaldo e brazos, e asento brando.
confiada.
7. R.L.
Ampliación 7
Ampliación 6
1. Regaleille un xogo.
1. artigos: os; o; a
Non a mires tanto.
demostrativos: este; aquela; esas
Xa o baixaches?
posesivos: miña; nosos; teu
Péchaa, por favor.
numerais: seis; cuarto; oito
2. R.M.
indefinidos: algunhas; moita; abondo
Colleu o libro e saíu correndo.
2. O esquío é un animal que vive nas árbores.
Se ves a rapaza, avisa os pais.
Ten os ollos pequenos e o pescozo estreito.
Dálle un bico moi forte a Alberte.
O lombo é ancho e ten un rabo longo que lle
Dis que perdiches o tren por un minuto?
permite saltar de rama en rama.
3. Levéillelos.
■ Brais ten o pescozo sucio. Déunolos.
O lombo deste libro é moi groso. Indicoumo mal.
Esta agulla ten un ollo demasiado Buscoullo.
pequeno. 4. apañalas no aire: captar algo moi rápido
Deu un golpe co rabo da vasoira. andar no aire: estar distraído
3. Vai con tanta présa porque chega tarde. polo aire: sen que toque o chan
Estarei fóra da casa ata as oito. (vivir) do aire: sen traballar
Este é o libro que quería ler.
■ R.L.
4. teito; faiado; entrechán; portal
5. tiracroios; escachanoces; cataventos;
R.M.
sacabocados
O teito do cuarto ten humidade.
No faiado da casa dos avós hai todo tipo ■ Son palabras compostas, porque están
de trastes vellos. formadas pola unión de dúas palabras.
O entrechán está situado enriba da planta 6. R.M.
baixa. Onte fun dar unha volta polo campo
Está esperando diante do portal porque non e dei cun regato que non coñecía. Como
ten chaves. o podería cruzar? Estaba un pouco
5. R.M. preocupado, pero axiña tiven unha idea:
A lebre e a tartaruga agarrei un tronco que había á beira
Un bo día, unha lebre e unha tartaruga e funo colocar a xeito de ponte. Así que
atopáronse no bosque. A lebre propúxolle conseguín atravesalo, sabedes de que me
botar unha carreira, porque sabía que decatei? Pois vin que uns metros máis alá
gañaría, xa que ela é máis rápida. había unha ponte que cruzaba o río.
A tartaruga, aínda así, aceptou a proposta. Que despistado son!
131039 _ 0001-0112.indd 105 24/6/09 13:19:54

Ampliación 8 ■ calmizo-bochorno; relampo-lóstrego;
1. R.M. pedrazo-sarabia; poalla-orballo
xogaban; fale; soñaron; escoitará; 4. Nunca choveu que non escampase.
camiñarías; paseou Se chove en agosto, non hai magosto.
2. Un conxunto de carballos é unha carballeira. Nas Candeas, que chova ou que ría, corenta
Un conxunto de oliveiras é un oliveiral. días quedan de invernía.
Un conxunto de salgueiros é un Que chova en abril e maio, e non chova en
salgueiral. todo o ano.
Un conxunto de bidueiros é un bidueiral. Nunca chove a gusto de todos.
3. insoportable; imperfecto; irreal; impaciente; 5. falar ás claras: non ter papas na boca
intemporal; irracional; intranquilo; pedir papas: darse por vencido
incomparable; irregular; imparcial ser todo fume: moita palla e pouco gran
4. carteiro: carta facerlle o conto: facerlle as beiras
crueza: cru 6. R.M.
vilego: vila O oso polar
orelludo: orella O oso polar é un animal carnívoro, o máis
suavidade: suave grande da Terra, que ten o corpo cuberto
escurecer: escuro dun pelame branco.
5. cabalete: soporte que empregan os pintores Vive no medio polar e en zonas xeadas, e
para colocar nel a tea que queren pintar. aliméntase basicamente de carne, como
espátula: pa pequena que serve para focas e baleas, aínda e que tamén come
estender unha pasta ou pintura. un pouco de vexetación da tundra no verán.
buril: ferramenta de aceiro que se utiliza Nas últimas décadas, a poboación de osos
para gravar o metal. polares reduciuse a causa da caza. Por iso,
pincel: utensilio formado por un feixe agora mesmo está prohibido cazalos.
de pelos fixado a un mango e que serve
para pintar. Ampliación 10
6. R.M. 1. imperativo
A cociña do mago Marmitón é unha estancia subxuntivo: Que teñas moita sorte, Roi.
ampla, chea de libros, trebellos e mobles indicativo: Que día máis bo vai hoxe!
antigos. subxuntivo: Non fales tanto, por favor.
En primeiro termo hai unha gran mesa onde indicativo: Onte fun visitar o tío Roxelio.
o mago prepara as súas beberaxes. Máis 2. R.L.
alá hai un moble onde garda todos 3. Por favor, camareiro, a conta.
os ingredientes e ao fondo atópase o fogón, Pedro, fai caso do que che din.
onde o mago fai ferver as pocións. Ei, señora, que deixa o paraugas!
4. Neste balneario descubrinos unha nova fonte
Ampliación 9 de auga termal.
1. dicindo; dito Tiña tanta sede que tiven que mercar
falar; falando unha botella de auga mineral.
facer; feito A auga desta fonte non é potable.
tendo; tido Antes, nas casas non había auga corrente.
comprar; comprado A troita é un peixe de auga doce.
ler; lendo 5. un cadelazo; unha casona; un camionazo;
2. cantaron; xoga; pintabamos; recibiremos; unha vacaza; un librazo; unha motaza;
dicía; durmías uns ollazos.
3. (No sentido das agullas do reloxo) bochorno; 6. Patinar no xeo é moi divertido. Esta fin de
brisa; lóstrego; seca; orballo; nevada; semana fun co meu curmán Luís a unha
sarabia; trebón pista de patinaxe que montaron na praza
131039 _ 0001-0112.indd 106 1/7/09 14:13:50

da vila. A pista é de xeo artificial e non moi Ampliación 12
grande. Pero para nós está xenial porque 1. Unhas vacacións merecidas
aínda non sabemos patinar ben neste tipo Había días que me atopaba mal e marchei
de superficie. Nós non temos patíns para á consulta do médico. «Que lle pasa?»,
xeo, pero alí puidemos alugalos. Pasámolo preguntoume. Eu contestei: «É que de noite
de medo. descanso pouco e de día non aguanto de
pé. Que podo facer?» Daquela pronunciou
Ampliación 11 a palabra máxica: «Quizais vostede necesita
1. Ti tes que estudar: Ti tes que estudar máis unhas vacacións». Non o pensara! Entón
para aprobar. saín da consulta pegando choutos
El debía de estar: El debía de estar canso de alegría: pillarei uns días de descanso
ese día. para recuperarme.
Eu houben caer: Tropecei e houben caer 2. des-hu-ma-ni-zar; sub-ma-ri-nis-ta; trans-a-
polas escaleiras. -tlán-ti-co; subs-ti-tu-í-do; ma-io-rí-a; co-he-ren-
Nós demos feito: Demos feito o traballo -cia.
nunha hora. 3. Cangas; Terra Chá; A Rúa,; Catoira;
El levaba pintado: Cando cheguei, xa levaba Mugardos; Arteixo; O Courel
pintado medio cuarto. mindoniense; caldelao; limiao; ribasilense;
El segue vivindo: Segue vivindo na mesma bueirense; allaricense; estradense
rúa. 4. Un museo galo adquiriu un cadro de Miró.
Vós estariades xogando: Estariades xogando Esta cidade helena é famosa polos restos
cando pasou. arqueolóxicos.
2. 1. lembras Unha empresa xermánica encargarase
2. aspiren de restaurar a catedral.
3. erguías A capital lusitana será a sede dun congreso
4. Pretérito pluscuamperfecto, 1.ª ou 3.ª p. de literatura.
singular, pensar. 5. É certo que as imaxes que mostran
5. Presente de subxuntivo, 3.ª p. singular, os videoxogos son moi agresivas e que
abrigar estes crean adicción, pero soamente
6. Futuro simple, 2.ª p. singular, saber se se fai un uso abusivo.
3. aldeíña: aldea Aínda así, tamén é certo que os videoxogos
areíña: area aumentan a rapidez de reacción e melloran
cadeíña: cadea os reflexos, e permiten exercitar
leonciño: león a coordinación ollo-man.
reiciño: rei
pauciño: pau Ampliación 13
4. R.L. 1. Non sei cando lerei o libro que me
5. Están rebaixadas estas camisas? regalaches. Primeira persoa do singular
Nos últimos anos, a gasolina encareceu futuro de indicativo, verbo ler.
moito. A miña irmá pequena naceu tres anos
O último libro de Paco Martín está esgotado. despois de min. Terceira persoa do singular,
pretérito perfecto de indicativo, verbo nacer.
■ acabado, non hai máis: esgotado Xoán, por favor, recolle a louza
aumentou o prezo: encareceu do lavapratos. Segunda persoa do singular,
máis baratas: rebaixadas imperativo, verbo recoller.
6. Buf, isto é abafante!: abaixo esquerda Os cans ben adestrados obedecen as ordes
Chiss, non fagas ruído!: arriba esquerda dos seus donos. Terceira persoa do plural,
Umm, creo que me engana!: arriba dereita presente de indicativo, verbo obedecer.
Socorro!!! Auxilio!!!: abaixo dereita 2. R. L.
131039 _ 0001-0112.indd 107 24/6/09 13:19:54

3. Dona Toupa quere poñer lentes. O noso equipo (xa era hora) gañou o partido
Non distingue unha raíz dunha miñoca. fóra da casa.
Unha serpe trincoulle no fociño.
3. Vaia «amigo» tes, deixoute plantado.
–Sempre foi así –dígolle–. As toupas sodes
Entrou cantando: «ailalelo, ailalelo!».
pitoñas coma pedras.
–Daquela para que se inventaron as lentes? 4. máis alá de: ultramar; ultratumba
–pregúntame. máis ca ou en grao excesivo: ultralixeiro;
–Para as persoas. As toupas non. Por iso ultrasensible; ultracorrección;
se di, fulano é unha toupa cando non ve ultraconservador
tres nun burro.
■ Todas as fins de semana voa
4. viñedo; pianista; froitaría; xogador;
nun ultralixeiro.
escurecer.
Cuba é un dos antigos territorios
5. contable; contabilidade de ultramar.
fiable; fiabilidade Usar destiño por destino
culpable; culpabilidade é unha ultracorrección.
manexable; manexabilidade
adaptable; adaptabilidade 5. Logo de obter a licenciatura fixo un curso
de posgrao.
■ Co sufixo -ble fórmanse adxectivos.
Despois da guerra vén a posguerra.
Co sufixo -bilidade fórmanse
Engadiulle unha posdata á carta para
substantivos.
contar unha cousa que lle esquecera.
6. O consello de anciáns da tribo reuniuse Coa venda dos nosos produtos, incluímos
en asemblea. o servizo posvenda.
O atletismo era o pasatempo preferido
na antiga Grecia. 6. cuadriga: para disputar carreiras.
Os trazos arcaicos que presenta esta obra arco: para conmemorar unha vitoria.
proveñen a súa antigüidade. anfiteatro: para celebrar nel espectáculos.
Nun tempo moi remoto, os dinosauros mosaico: para cubrir o chan das casas.
habitaban a Terra. acueduto: para transportar auga.
Teño un coche vello, pero aínda funciona.
7. Un informe é un texto en que se explican Ampliación 15
os resultados dunha investigación, 1. Queridos terrícolas:
dun traballo, etc., cunha finalidade Marcho ao meu planeta porque recibín
concreta: informar, convencer, facer unha nota de miña nai que di:
algunha recomendación... «É a hora de cear».
Estou moi contento de pasar o día con vós.
Ampliación 14 Mañá verémonos de novo.
1. minto; mentes; mente; mentimos; A10
mentides; menten 2. R.M.
minta; mintas; minta; mintamos; mintades; fago: fixen; facer: fagas
mintan vou: irías; ir: iremos
minte; mentide soubo: sei; saber: soubemos
subo; sobes; sobe; subimos; subides; soben pode: poida; poder: poderei
suba; subas; suba; subamos; subades; vexa: viu; ver: vemos
suban; es: era; ser: fun
sube, dubide
■ R.L.
2. O prezo do menú (dous pratos mais
sobremesa) era de oito euros. 3. Cómpre fixarse en como se conxugan tres
Saber tantas linguas (fala galego, castelán, tempos verbais determinantes: presente
inglés e francés) abriulle moitas portas. de indicativo, pretérito perfecto e futuro.
131039 _ 0001-0112.indd 108 24/6/09 13:19:54

4. Na primeira oración os dous puntos son
necesarios porque cómpre escribilos antes
de citar o que di unha persoa literalmente.
Na segunda oración teñen que estar
porque hai que escribilos sempre que se
quere introducir unha enumeración
que se anuncia.
5. ANPA: Asociación de Nais e Pais de
Alumnos.
CEIP: Centro de Educación Infantil
e Primaria.
DOG: Diario Oficial de Galicia.
OMS: Organización Mundial da Saúde.
USC: Universidade de Santiago
de Compostela.
6. Que calor!
Era comezos de xullo e ía moita calor.
Por iso, cando viron aquel posto de xeados,
foron correndo cara a el.
–Bo día, rapaces, que queredes?
–preguntounos o dependente.
–Eu quero un xeado de laranxa –dixo Irene.
–E ti, que queres? –preguntoume a min
mentres servía o de laranxa de Irene.
Eu son moi indeciso e dubidei un pouco.
Non sabía se tamén un xeado de laranxa,
ou un de nata, ou un de chocolate, ou…
–Veña, Paulo, que se me vai derreter o meu!
–berroume Irene.
–Ai, perdón –desculpeime eu–. Mmmm,
un xeado de pera!
Naturalmente, non o tiñan. E tiven que
conformarme cun xeado de nata.
131039 _ 0001-0112.indd 109 24/6/09 13:19:54

131039 _ 0001-0112.indd 110 24/6/09 13:19:54
131039 _ 0001-0112.indd 111 24/6/09 13:19:54
131039 _ 0001-0112.indd 112 24/6/09 13:19:54

Reforzo e Ampliacion Lingua 5 A Casa Do Saber PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Reforzo e Ampliacion Lingua 5 A Casa Do Saber PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

5 PRIMARIA REFORZO E AMPLIACIÓN

131039 _ 0001-0112.indd 1 1/7/09 14:13:32

Na súa realización interviñeron:

Texto: Ánxela Carril

Ilustración: Xosé Vicó

Corrección: Antón Palacio e Natalia Vázquez

Edición: Ánxela Carril e Afonso Toimil

© 2009 by Edicións Obradoiro, S.L. / Santillana Educación, S.L.

131039 _ 0001-0112.indd 2 24/6/09 13:19:22

1. Une mediante frechas os debuxos coas formas de comunicación que lles

2. Escribe a carón de cada elemento do debuxo quen é o emisor, quen é o receptor

• Cal é o código utilizado?

131039 _ 0001-0112.indd 3 24/6/09 13:19:23

2 Uso de c/qu, c/z, g/gu e gü

1. Completa os espazos con c, qu, g, gu ou z.

■ Copia dous exemplos do texto anterior que correspondan a cada caso.

2. Copia con diérese as palabras seguintes que o precisen. (Son catro)

• guardés • pinguín • unguento • sangue • lingueta • desigual • bilingue

3. Observa o exemplo e escribe o verbo que falta en cada oración.

131039 _ 0001-0112.indd 4 1/7/09 14:13:33

2. Busca na sopa de letras as tres palabras definidas e escríbeas a carón

• Que está nun estado R U I N O S O

xornais xornaleiro xornada xograr

desfacer desfeita desfán desfilar

afirmar afónica afortunado africano

portal portas porto porteiro

mariño marea mares marco

roda rodar rodan rodete

© 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L. 5

131039 _ 0001-0112.indd 5 24/6/09 13:19:23

4 Preparar a escritura dun texto

1. Le a situación seguinte e responde as preguntas.

No teu colexio faise unha revista escolar, na que

• Que tipo de texto será máis axeitado para explicar o acontecemento?

• É un texto breve ou extenso?

• Ademais do texto, que materiais podes achegar?

2. Escribe agora o texto tendo en conta as respostas que deches na actividade 1.

• Que? • Quen? • Onde? • Cando? • Como? • Por que?

6 © 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L.

131039 _ 0001-0112.indd 6 24/6/09 13:19:24

2. Describe a situación que representa o debuxo, en relación co uso da linguaxe.

Excuse me, sir,

3. Emprega a ficha seguinte sobre as diversas linguas que coñeces.

Que lingua falas na casa?

Que outra lingua sabes falar?

Coñeces os nomes doutras linguas?

© 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L. 7

131039 _ 0001-0112.indd 7 24/6/09 13:19:24

1. Clasifica estas palabras segundo como soe o r.

• irritación • esperanza • rápido • honrado • heroe • robot

Suave Forte coma

2. Copia o texto substituíndo os asteriscos por r ou rr, segundo corresponda.

–Boa noite, un *ef*esco e un paquete de *osas.

8 © 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L.

131039 _ 0001-0112.indd 8 24/6/09 13:19:24

1. Relaciona as palabras que sexan sinónimas.

2. Emparella as palabras seguintes por sinónimos e escríbeas debaixo da imaxe

coche carauta casa máscara vivenda automóbil

3. Volve escribir as oracións substituíndo as palabras destacadas polo sinónimo

• A decoración daquel palacio era rica.

© 2009 Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L. 9

131039 _ 0001-0112.indd 9 24/6/09 13:19:25

8 Facer unha chuvia de ideas

–Boa noite, un efesco e un paquete de *osas.