Διδασκαλία γραμματικής, λεξιλογίου & προφοράς της ελληνικής ως ΞΓ*

Σχέδιο μαθήματος 2 διδακτικών ωρών (90’) για ενήλικες μαθητές

Καλλιόπη Βατούγια, Κοινωνική Παιδαγωγός, kalliopi_vat@yahoo.gr

Πηνελόπη – Φωτεινή Κολοβού, Φιλόλογος, penelope.kolovou@gmail.com
Φωτεινή Κουφογάζου, Εκπαιδευτικός Β’Βάθμιας, fotkoufoghazou@yahoo.gr

* Η εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ετήσιου επιμορφωτικού προγράμματος

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ στη Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας (2012 – 2013)
του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ).

Ημερομηνία υποβολής εργασίας: 14 / 10 / 2012

Σχέδιο μαθήματος με αντικείμενο διδασκαλίας:

 Θεματικό λεξιλόγιο σχετικό με την «οικογένεια»
o πατέρας, μητέρα, θείος, θεία, αδελφός, αδελφή, ξάδελφος, ξαδέλφη.
 Κλίση των παραπάνω ουσιαστικών
o ισοσύλλαβα αρσενικά σε –ας και –ος
o ισοσύλλαβα θηλυκά σε –α και –η
 Αντίληψη και παραγωγή των οδοντικών συμφώνων [θ, ð].

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην αρχή της συν-εργασίας μάς απασχόλησε το θέμα της επιλογής διδακτικής μεθόδου:

- Δραστηριοκεντρική εκμάθηση [Task Based Learning (TBL)]

- Παρουσίαση – Πρακτική – Παραγωγή (ΠΠΠ)

- Επαγωγική ή απαγωγική μέθοδος

Καταλήξαμε στο ότι θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιήσουμε όσες περισσότερες μεθόδους και
συνδυασμούς μεθόδων μας επιτρέπει η συγκεκριμένη διδασκαλία. Οι λόγοι είναι οι εξής:

 Προσωπικοί λόγοι: Θεωρήσαμε πως θα ήταν καλό και θα μας ωφελούσε να εμπλακούμε με όσο
το δυνατόν περισσότερες μεθόδους διδασκαλίας.
 Δεν υπήρχε ρητός περιορισμός στους όρους της εργασίας.
 Πρακτικά, αυτός ο συνδυασμός ήταν πραγματοποιήσιμος στο πλαίσι μιας διδασκαλίας.
 Θα μας δινόταν η ευκαιρία να κάνουμε χρήση των πλεονεκτημάτων της κάθε μεθόδου σε κάθε
στάδιο της διδασκαλίας.
Καταστήσαμε το παρακάτω σχέδιο μαθήματος με τα χαρακτηριστικά που είναι κοινά σε κάθε τμήμα της
διδασκαλίας

Επίπεδο Αρχάριοι
Ομάδα στόχος Ενήλικες
Θεματικό περιεχόμενο Οικογένεια
Διδακτικός στόχος  Λεξιλόγιο: «Οικογένεια»
 κλίση (Ονομαστική, αιτιατική) των ουσιαστικών
(ισοσύλλαβα αρσενικά σε –ας και -ος, και ισοσύλλαβα
θηλυκά σε –α και –η)
 αντίληψη και παραγωγή των οδοντικών συμφώνων (θ,δ)
Απαιτούμενος χρόνος 2 διδακτικές ώρες (90’)
Υλικό  Οικογενειακές φωτογραφίες που έχουν φέρει από το σπίτι
 2 εικόνες με την οικογένεια και το γενεαλογικό δέντρο της
οικογένειας Σιμψωνίδη
 Φωτοτυπίες με τα κείμενα 1α, 1β, 2, 3
 Φωτοτυπίες με τον πίνακα 1 και τη λίστα 1
Εμπλεκόμενες δεξιότητες Κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου
Κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου
Προϋπάρχουσα γνώση  Το μεγαλύτερο μέρος του λεξιλογίου που αναφέρεται στο
κείμενο 1 (εκτός του λεξιλογίου στόχου)
 Τις βασικές γραμματικές έννοιες της μητρικής τους
γλώσσας
 Τα τοπικά επιρρήματα και τη χρήση τους (πάνω, κάτω,
δεξιά, αριστερά, μπροστά, πίσω + από)
 Χρήση των αδύνατων τύπων της κτητικής αντωνυμίας
(μου,σου,του)
 Ενεστώτας
 δε(ν)

Οι παρακάτω διδακτικές προτάσεις έχουν ως δεδομένο ότι απευθύνονται σε μια τάξη αρχάριων
ενηλίκων ευρωπαϊκής ή γενικότερα «δυτικής» χώρας ή κουλτούρας, όπου ακολουθείται το δυτικό
μοντέλο οικογένειας, καθώς σε πολλές χώρες, της Αφρικής για παράδειγμα, ο ρόλος της θείας στην
οικογένεια είναι πολύ ισχυρός και σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά αποκαλούν «μαμά» ακόμη και τη
θεία. Θεωρούμε, λοιπόν, πως στην τάξη επικρατεί πολιτισμική ομοιογένεια και δεν έχουμε να
διαχειριστούμε πολιτισμικές διαφορές στο θέμα της σύνθεσης της έννοιας «οικογένεια».
 Η διδακτική μας πρόταση αρχίζει με τη διδασκαλία του λεξιλογίου, ακολουθεί η διδασκαλία του
γραμματικού φαινομένου και έπεται, τέλος, η διδασκαλία της προφοράς. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως τα
όρια των δραστηριοτήτων είναι αυστηρώς καθορισμένα και μονοσήμαντα, καθώς:
1. η διδασκαλία του λεξιλογίου μπορεί να εμπλέκει αναφορές στη μορφολογία και στον τρόπο
σύνταξης της λέξης,
2. η διδασκαλία της γραμματικής και της προφοράς μπορεί να αξιοποιούν το λεξιλόγιο – στόχο
3. κατά την πορεία της διδασκαλίας μπορεί να έχουμε υποσυνείδητη άσκηση στην προφορά,
παράλληλα με τις ασκήσεις της γραμματικής και του λεξιλογίου.
 Ι. Διδασκαλία λεξιλογίου

Τρόπος οργάνωσης του μαθήματος Επαγωγικός

Τρόπος σχεδιασμού Δραστηριοκεντρική Εκμάθηση (TBL)

Στο πρώτο σκέλος της διδασκαλίας μας ακολουθούμε τη δραστηριοκεντρική εκμάθηση σε

συνδυασμό με τον επαγωγικό τρόπο προσέγγισης της διδασκαλίας. Προχωρήσαμε σε αυτήν την επιλογή,
καθώς κατά τη διδασκαλία του λεξιλογίου εστιάζουμε στην παρουσίαση στοιχείων γραμματικής
(μορφολογία, σύνταξη) του διδασκόμενου λεξιλογίου.
Επιλέξαμε αρχικά τη δραστηριοκεντρική εκμάθηση και τον επαγωγικό τρόπο, γιατί το μάθημα
απευθύνεται σε ενήλικες, και συνήθως οι ενήλικες έχουν τις δυνατότητες και θέλουν να αισθάνονται
ανεξάρτητοι στη μαθησιακή διαδικασία. Επίσης, η πρόκληση να φέρουν σε πέρας τη δραστηριότητα και
να ανακαλύψουν μόνοι τους (α) την έννοια των νέων λέξεων και (β) τη λειτουργία τους μέσα στον
λόγο, με τη μορφή της ονομαστικής, (i) τους δημιουργεί θετικά κίνητρα, (ii) ενισχύει τις στρατηγικές
μάθησης και (iii) κάνει τη μάθηση των νέων φαινομένων πιο στέρεα. Ο άλλος λόγος ήταν πως θέλαμε
να δώσουμε έμφαση στην επικοινωνιακή διάσταση και λειτουργία του λεξιλογίου, αφού η
δραστηριοκεντρική προσέγγιση, κυρίως, αλλά και η επαγωγική, δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες
συνεργασίας και επικοινωνίας.
Η αδυναμία να βρούμε αυθεντικό κείμενο που να πληροί τις προϋπόθεσεις που είχαμε θέσει,
δηλαδή:
 διδασκόμενο λεξιλόγιο σε ονομαστική και αιτιατική πτώση (για μην προκαλεί συγχύσεις στο
μαθητή)
 περικείμενο με απλό και ήδη γνωστό λεξιλόγιο (για να μη δημιουργεί προβλήματα στην
κατανόηση)
 λέξεις που να περιέχουν τα φωνήματα /θ/ και /δ/ (για να αποκαλυφθούν, αν υπάρχουν,
προβλήματα φωνητικής διάκρισης, αλλά και να γίνεται υποσυνείδητα άσκηση στην προφορά)
μας οδήγησε στην πρωτοβουλία να συνθέσουμε ένα δικό μας κείμενο που να εξυπηρετεί καλύτερα τους
στόχους μας.
Επιπλέον, η απουσία αυθεντικού οπτικού υλικού που να περιέχει μόνον εκείνες τις συγγενικές
σχέσεις που εμπίπτουν στο διδασκόμενο λεξιλόγιο, μας οδήγησε στην επιλογή της οικογένειας Simpson
(Σιμψωνίδη), που είναι δημοφιλής μέσα από τα κόμικ (ενηλίκων) και δεν δημιουργεί προβλήματα
παρανόησης. Όλες αυτές οι επιλογές έγιναν και με γνώμονα την πεποίθηση πως πρέπει να
ελαχιστοποιήσουμε τους κινδύνους παρανόησης από πλευράς του μαθητή και πως δεν θα πρέπει στις
δραστηριότητες να περιέχονται άγνωστα στοιχεία πέρα από αυτά που «ψάχνει» να ανακαλύψει ο
μαθητής.

1. ΠΡΟΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Δίνουμε στους μαθητές την παρακάτω εικόνα 1.

 ΕΙΚΟΝΑ 1 *

Η Οικογένεια Σιμψωνίδη

ο Θωμάς ο Δωρόθεος η Θέκλα η Δήμητρα η Θεοφίλη ο Ανδρέας

η Δώρα η Θωμαή ο Θεόδωρος η Δωροθέα

*Πηγή: http://www.thesimpsons.com/ (c) Matt Groening

 Ζητάμε από τους μαθητές να μας περιγράψουν τι βλέπουν. Στις αναμενόμενες αναφορές τους
στην ήδη γνωστή οικογένεια Simpson, αντιτάσσουμε πως πράγματι πρόκειται για μια οικογένεια που
«μοιάζει» με την οικογένεια αυτή, όμως δεν είναι η ίδια! Είναι μια ελληνική οικογένεια και γι’ αυτό τους
παρακαλούμε να διαβάσουν προσεκτικά τα ονόματα των μελών. Παράλληλα παρατηρούμε και
καταγράφουμε προβλήματα διάκρισης και προφοράς των συμφώνων δ, θ. Διαβάζουμε κι εμείς δυνατά
τα ονόματα των προσώπων που απεικονίζονται, φροντίζοντας να κάνουμε αισθητή την προφορά των
παραπάνω φωνημάτων, χωρίς όμως στην παρούσα φάση να επιμείνουμε περισσότερο.

Στη συνέχεια τους ζητάμε να υποθέσουν τις σχέσεις που διέπουν τα μέλη της «οικογένειας
Σιμψωνίδη».

2. ΚΥΚΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:

Χωρίζουμε την τάξη σε ομάδες των 4 ατόμων. Τους δίνουμε την εικόνα 2 και τα 2 φύλλα του κειμένου.
Τα φύλλα του κειμένου είναι ενωμένα με συνδετήρα και αποφεύγουμε να δώσουμε σημασία στο 2 ο
καλυμμένο φύλλο.
 ΕΙΚΟΝΑ 2*

Η Οικογένεια Σιμψωνίδη

- + - - +

1. ___________________ 2. ___________________ 3. __________________ 4. _____________ 5. _____________ 6. ____________

↙ ↓ ↘ ↓

1._________________ 2._____________________3.______________________ 4.____________________________

*Πηγή: http://www.thesimpsons.com/ (c) Matt Groening
 Ζητάμε από τους μαθητές να συμπληρώσουν στο πρώτο φύλλο το γενεαλογικό δέντρο της
«οικογένειας Σιμψωνίδη», με αναφορά στις σχέσεις που ενώνουν τα μέλη της, έχοντας ως βάση τον
Θεόδωρο. Στο δεύτερο φύλλο οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν το γενεαλογικό δέντρο της
«οικογένειας Σιμψωνίδη» με αναφορά στις σχέσεις που συνδέουν τα μέλη της με βάση τη Δωροθέα.

Στη συνέχεια τους εξηγούμε πως στην προσπάθειά τους αυτή θα έχουν ως οδηγό έναν διάλογο
ανάμεσα στη Δωροθέα και τον Θεόδωρο από όπου θα αντλήσουν τις πληροφορίες που χρειάζονται. Τους
παρακαλούμε πρώτα να υπογραμμίσουν στο κείμενο τις λέξεις που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν και μετά
να τις αντιγράψουν στις εικόνες με τα γενεαλογικά δέντρα. Τους δίνουμε το παρακάτω κείμενο 1.

Η δραστηριότητα έχει καθαρά «ανακαλυπτικό» χαρακτήρα και οι μαθητές συγκεντρώνουν την προσοχή
τους στην ολοκλήρωση της δραστηριότητας. Με το τέλος της δραστηριότητας οι μαθητές

 θα έχουν κατανοήσει τις έννοιες των νέων λέξεων μέσα από τα συμφραζόμενα και τη χρήση
εικόνων
 θα έχουν συνδέσει σημασιολογικά τις νέες λέξεις με την ήδη γνωστή τους λέξη «οικογένεια», η
οποία είναι υπερώνυμη
 θα έχουν έρθει σε επαφή με την προφορά και την ορθογραφία των λέξεων
 θα έχουν έρθει σε επαφή με τη μορφολογία και τη σύνταξη των λέξεων σε πτώση ονομαστική,
χωρίς όμως να γίνεται αναφόρα ακόμη σε αυτό
 θα έχουν έρθει σε επαφή με τη χρήση τους σε μια συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση

9
 ΚΕΙΜΕΝΟ 1α

Ο Θεόδωρος και η ξαδέρφη του η Δωροθέα βλέπουν φωτογραφίες

Θεόδωρος: Τι κάνεις Δωροθέα;

Δωροθέα: Κοιτάζω μια παλιά φωτογραφία!

Θεόδωρος: Δες επάνω και δεξιά... Ποιος είναι αυτός;

Δωροθέα: Αυτός είναι ο πατέρας μου!

Θεόδωρος: Ο θείος Ανδρέας! Και...Δες, δίπλα του. Ποια είναι αυτή;

Δωροθέα: Αυτή είναι η μητέρα μου...

Θεόδωρος: Η θεία Θεοφίλη! Απίστευτο! Είναι πολύ νέα στη φωτογραφία...

Δωροθέα : Και δίπλα αριστερά είναι η θεία Δήμητρα!

Θεόδωρος: Δεν το πιστεύω! Και δίπλα μήπως είναι η μητέρα μου;

Δωροθέα : Ναι, η αγαπημένη μου θεία Θέκλα!

Θεόδωρος: Εγώ πού είμαι;

Δωροθέα: Χμ... Δεν βλέπεις; Είσαι το μοναδικό αγόρι. Δεξιά σου είναι η αδελφή σου

η Θωμαή και η αδελφή σου η Δώρα!

Θεόδωρος: Εντάξει... Και αυτός δίπλα από τη μητέρα μου ποιος είναι;

Δωροθέα: Εσύ δεν αναγνωρίζεις κανέναν! Είναι ο πατέρας σου, ο γλυκός μου θείος Δωρόθεος. Και
αριστερά είναι ο αδελφός του, ο Θωμάς, ο θείος σου!

Θεόδωρος: Κι αυτό το μικρό κορίτσι κάτω δεξιά... Ποια είναι;

Δωροθέα: Η ξαδέλφη σου!

Θεόδωρος: Ποια ξαδέλφη μου; Εσύ είσαι η μοναδική μου ξαδέλφη!

Αααα ... δηλαδή... Εσύ είσαι στη φωτογραφία!

Δωροθέα: Ναι, εγώ είμαι.

Θεόδωρος: Συγγνώμη, δεν το κατάλαβα!

Δωροθέα: Δεν πειράζει, είσαι ο μοναδικός μου ξάδελφος και σε συγχωρώ.

*Το κείμενο είναι φανταστικό και συντάχθηκε αποκλειστικά για τις ανάγκες της εργασίας.

10
(Το κείμενο 1 δεν τελειώνει εδώ! Έχει και συνέχεια που θα χρησιμοποιηθεί στο δεύτερο μέρος της
διδασκαλίας μας. Πριν τους μοιράσουμε τις φωτοτυπίες, έχουμε καλύψει τη συνέχεια του κειμένου με ένα
κομμάτι χαρτί πιασμένο με συνδετήρα. Τους παρακαλούμε να μην βγάλουν, ακόμα, τον συνδετήρα και να
μην δουν το καλυμμένο φύλλο.) Αν παρατηρήσουμε δυσκολίες στην κατανόηση, τους κάνουμε ερωτήσεις
για να τους διευκολύνουμε. Στο τέλος της δραστηριότητας έχουν καταγράψει τις λέξεις πατέρας, μητέρα,
θείος, θεία, αδελφός, αδελφή, ξάδελφος, ξαδέλφη, στις εικόνες 1 και 2, έχουν κατανοήσει το νόημα των
λέξεων και έχουν εξασκηθεί με το λεξιλόγιο που συνάντησαν στον διάλογο.

Β. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ:

Οι μαθητές με τις ομάδες τους:

α. χρησιμοποιούν τα στοιχεία που έχουν μπροστά τους, τις στρατηγικές μάθησης, τις γνώσεις τους,
β. συλλέγουν τις λέξεις από τον διάλογο,
γ. καταγράφουν τις λέξεις στη σωστή θέση στο γενεαλογικό δέντρο, ώστε να φαίνονται οι σχέσεις
των προσώπων και
δ. ετοιμάζονται για την παρουσίαση στην τάξη.

Γ. ΑΝΑΦΟΡΑ:

Οι μαθητές παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της δραστηριότητάς τους και ανακοινώνουν στους υπόλοιπους
τις σχέσεις που συνδέουν τα μέλη των 2 οικογενειών: της Δωροθέας και του Θεόδωρου. Αν κάποιες ομάδες
έχουν διαφορετική άποψη από αυτήν που παρουσιάζεται, την εκφράζουν και καταλήγουμε σε κοινά
συμπεράσματα.

3. ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Α. ΑΝΑΛΥΣΗ:

Εστιάζουμε στην εικόνα 1 με σκοπό να ανιχνεύσουμε τις καταλήξεις των αρσενικών και θηλυκών
ουσιαστικών στην ονομαστική.

Η ονομαστική θεωρητικά είναι γνωστή στους μαθητές από τα πρώτα μαθήματα, καθώς κάνουν
χρήση της, αλλά όχι ενσυνείδητα (δεν γνωρίζουν τη μεταγλώσσα). Η χρήση του λεξιλογίου της
«οικογένειας» αποτελεί μια καλή ευκαιρία να γίνει αναφορά όχι μόνον στη σημασία των λέξεων, αλλά και
στα γραμματικά στοιχεία που τις χαρακτηρίζουν, σε συνδυασμό με τη λειτουργία τους. Επίσης αποτελεί και
μια δυνάμει εισαγωγή για το επόμενο γραμματικό φαινόμενο που είναι η αιτιατική.

Ζητάμε από τις ομάδες να κάνουν έναν κατάλογο με τα αρσενικά και τα θηλυκά ονόματα. Τους
ζητάμε να παρατηρήσουν τις καταλήξεις τους, να τις καταγράψουν, και να ανακοινώσουν τα συμπεράσματά
τους για τη σχέση που έχει η κατάληξη ενός ουσιαστικού με το γένος και τον αριθμό που βρίσκεται. Αφού
ανακοινώσουν τα συμπεράσματά τους, τούς ζητάμε να επιβεβαιώσουν τη θεωρία τους χρησιμοποιώντας την
εικόνα 2 που δεν περιέχει ονόματα. Μετά και από αυτή την επιβεβαίωση αυτή, καταγράφουμε τα
αποτελέσματα στον πίνακα 1 που τους τον μοιράζουμε σε φωτοτυπίες:

11
 πίνακας 1.

ΑΡΘΡΟ ΑΡΣΕΝΙΚΑ

ο πατέρας -ας αδελφός -ος

ΑΡΘΡΟ ΘΗΛΥΚΑ

η μητέρα -α ξαδέλφη -η

12
Τους ανακοινώνουμε τα εξής:

 το ονοματικό κλιτικό σύστημα της Νέας Ελληνικής διαθέτει 4 πτώσεις: Ονομαστική, Γενική,
Αιτιατική, Κλητική, γι’ αυτό και τα κενά στην αριστερή πλευρά του πίνακα.
 τα ουσιαστικά του πίνακα βρίσκονται στην Ονομαστική και ανιχνεύονται εύκολα στον λόγο
κάνοντας την ερώτηση «ποιος;», «ποια;».
Π.χ. - Ποιος μιλάει;

- Ο Θεόδωρος.

- Ποια ακούει;

- Η Δωροθέα

Η σύνδεση των πτώσεων με χρηστικές ερωτήσεις βοηθά στη μάθηση!

Ο πίνακας συμπληρώνεται ως εξής:

ΠΤΩΣΗ ΑΡΘΡΟ ΑΡΣΕΝΙΚΑ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ (ποιος;) ο πατέρας -ας αδελφός -ος

ΑΡΘΡΟ ΘΗΛΥΚΑ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ (ποια;) η μητέρα -α αδελφή -η

13
Η πτώση καθορίζει και τον τρόπο σύνταξης του ουσιαστικού μέσα στην πρόταση. Τούς δίνουμε σε
φωτοτυπία το παρακάτω κείμενο 21 και τους ζητάμε να υπογραμμίσουν όλα τα ουσιαστικά που βρίσκονται
σε πτώση ονομαστική.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Αυτός είναι ο πατέρας μου και αυτή είναι η μητέρα μου.

Αυτός είναι ο Ανδρέας. Ο Ανδρέας είναι θείος μου.

Αυτή είναι η Θεοφίλη. Η Θεοφίλη είναι θεία μου.

Η Δώρα είναι αδελφή μου και η Δωροθέα είναι ξαδέλφη μου.

*Το κείμενο είναι φανταστικό και συντάχθηκε αποκλειστικά για τις ανάγκες της εργασίας.

Τούς ζητάμε, αφού συζητήσουν στην ομάδα τους, να ανακοινώσουν τα συμπεράσματά τους στις υπόλοιπες
ομάδες όσον αφορά στη λειτουργία της ονομαστικής μέσα στην πρόταση.

Καταλήγουμε στο ότι το ουσιαστικό στην ονομαστική πτώση το χρησιμοποιούμε ως υποκείμενο ή ως

κατηγορούμενο του ρήματος.

14
 Β. ΠΡΑΚΤΙΚΗ:

ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1:

α) Απαντήστε στις ερωτήσεις σαν να είστε ο Θεόδωρος με αναφορά στην οικογενειακή σχέση.

- Ποιος είναι αυτός; Αυτός είναι ο πατέρας μου.

- Ποια είναι αυτή; ______________________________________________________

- Ποιος είναι αυτός; _____________________________________________________

- Ποια είναι αυτή; _____________________________________________________

- Ποια είναι αυτή; _____________________________________________________

β) Απαντήστε στις ερωτήσεις σαν να είστε η Δωροθέα.

- Ποιος είναι ο θείος σου; Ο Δωρόθεος

- Ποια είναι η θεία σου; ______________________________________________________

- Ποια είναι η μητέρα σου; ______________________________________________________

- Ποια είναι η ξαδέλφη σου; _____________________________________________________

- Ποιος είναι ο πατέρας σου; ____________________________________________________

- Ποιος είναι ο ξάδελφός σου; ____________________________________________________

15
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα δίνει την ευκαιρία στον μαθητή να εξασκηθεί κυρίως στην κατανόηση, την
ορθογραφία και τη χρήση του νέου λεξιλογίου που βρίσκεται στην ονομαστική πτώση.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2:

Κάθε μέλος της ομάδας χρησιμοποιεί την ή τις οικογενειακές φωτογραφίες που έχει φέρει και
«συστήνει» τα μέλη της οικογένειάς του στον διπλανό του. Μετά κάνει διάλογο με τον απέναντι συμμαθητή
του ρωτώντας και απαντώντας ανάλογα, σε ερωτήσεις που αφορούν στα εικονιζόμενα πρόσωπα.

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα δίνει την ευκαιρία στον μαθητή να κατανοήσει και να παραγάγει
λόγο σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις, καθώς επίσης να αξιολογήσει ο ίδιος, αλλά και ο
διδάσκων, κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά κάνοντας χρήση των νέων εννοιών, αλλά και
της δομής της ονομαστικής.

16
 ΙΙ. Διδασκαλία γραμματικής

Τρόπος οργάνωσης του μαθήματος Επαγωγικός

Τρόπος σχεδιασμού ΠΠΠ

Επιλέξαμε και πάλι την επαγωγική μέθοδο για τους εξής λόγους:

 αποδεικνύεται πιο ενδιαφέρουσα από την απαγωγική

 οι μαθητές έχουν συνηθίσει στον τρόπο λειτουργίας και ανακάλυψης της λειτουργίας των πτώσεων
ήδη από το πρώτο μέρος της διδασκαλίας και έχουν τα γνωστικά εργαλεία έτοιμα να τα
χρησιμοποιήσουν και για την αιτιατική
 παραδόξως μπορούμε να κερδίσουμε χρόνο, μιας και η διαδικασία και αναζήτηση του νέου
φαινομένου προσιδιάζει στη διαδικασία του πρώτου μέρους, οπότε ξέρουν τι θα πρέπει να
αναζητήσουν και πώς
 ό,τι ανακαλύψουν μόνοι τους διατηρείται περισσότερο στη μνήμη και μπορεί να ανακληθεί
ευκολότερα
Η επιλογή της ΠΠΠ μεθόδου έχει να κάνει κυρίως με τον χρόνο. Είναι πιο οικονομική, χωρίς να στερείται
ωστόσο της επικοινωνιακής διάστασης που έχει η δραστηριοκεντρική.

1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Από την αρχή αυτής της δραστηριότητας τους ανακοινώνουμε πως ο στόχος μας θα είναι κυρίως
γραμματικός και πως θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τη μορφολογία και τη λειτουργία μιας άλλης
πτώσης, της αιτιατικής.

Η ανακοίνωση του αντικειμένου διδασκαλίας και η χρήση της μεταγλώσσας δεν αποτελεί παράγοντα άγχους
ή σύγχυσης, καθώς το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος προορίζεται για ενήλικες. Έτσι Επιλέγουμε να
ανακοινώσουμε το στόχο από την αρχή. Αυτό δίνει την ευχέρεια στους μαθητές να συγκεντρώσουν την
προσοχή του στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου και τους προφυλάσσει από κακή διαχείριση του
χρόνου που μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις όπου ο στόχος δεν είναι ξεκάθαρος.

Τους ζητάμε να ανασύρουν το πρώτο κείμενο 1β, να αποκαλύψουν το υπόλοιπο κείμενο βγάζοντας τον
συνδετήρα και το χαρτί που το καλύπτει, και να διαβάσουν τη συνέχεια της ιστορίας με πρωταγωνιστές τον
Θεόδωρο και τη Δωροθέα.

17
 ΚΕΙΜΕΝΟ 1β

Η Δωροθέα δείχνει ακόμη μια φωτογραφία στον Θεόδωρο.

Δωροθέα: Τι βλέπεις στη φωτογραφία;

Θεόδωρος: Βλέπω την οικογένειά μου. Βλέπω τη μητέρα μου και τον πατέρα μου. Βλέπω την αδελφή
μου τη Θωμαή και την αδελφή μου τη Δώρα

Δωροθέα: Κι εδώ ποιον βλέπεις;

Θεόδωρος: Βλέπω τον θείο Ανδρέα και τη θεία Θεοφίλη! Και...την ξαδέλφη μου,τη Δωροθέα

Δωροθέα: Μπράβο! Ποιον βλέπεις εδώ;

Θεόδωρος: Βλέπω τον πατέρα μου.

Δωροθέα : Όχι εκεί! Δίπλα!

Θεόδωρος: Αααα... Βλέπω τον αδελφό του, τον θείο Θωμά.

Δωροθέα : Και ποια βλέπεις εδώ;

Θεόδωρος: Βλέπω τη θεία Δήμητρα

Δωροθέα : Ωραία! Τελειώσαμε! Δεν έχω άλλη φωτογραφία.

Θεόδωρος: Α, όχι, δεν τελειώσαμε! Τώρα ρωτάω εγώ! Ποια βλέπεις εδώ;

Δωροθέα : Βλέπω την ξαδέλφη μου τη Θωμαή!

Θεόδωρος: Και ποιον βλέπεις εδώ;

Δωροθέα : Βλέπω τον ξάδελφό μου τον Θεόδωρο! Εντάξει!

Θεόδωρος: Εντάξει!...Τώρα τελειώσαμε! Πάμε.

*Το κείμενο είναι φανταστικό και συντάχθηκε αποκλειστικά για τις ανάγκες της εργασίας.

18
 Η συνέχεια του κειμένου 1 δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να έρθουν σε επαφή με την ίδια περίσταση
επικοινωνίας, με μια μικρή διαφορά, όμως, στην εκφορά του λόγου, λόγω της χρήσης της αιτιατικής. Αυτή η λεπτή
διαφορά αναμένεται να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών, καθώς τα υπόλοιπα στοιχεία είναι κατανοητά και
δεν παρουσιάζουν προβλήματα κατανόησης ή ερμηνείας. Επιλέγουμε την παρουσίαση του φαινομένου μέσα σε
κείμενο, θεωρώντας τον τρόπο αυτόν πιο πρόσφορο και επικοινωνιακή.

Ο ενήλικας μαθητής έχει συνήθως ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ορθή χρήση της γλώσσας, γι’ αυτό και πολλές
φορές λάθη σε αυτόν τον τομέα οδηγούν σε απογοήτευση και τον αποθαρρύνουν στην παραγωγή προφορικού λόγου.
Το κείμενο προσφέρει ένα ασφαλές έδαφος κατανόησης της χρήσης του νέου λεξιλογίου σε αιτιατική πτώση και
εφαλτήριο να παραγάγει και ο ίδιος γραμματικά ορθό λόγο στο τέλος του δεύτερου μέρους της διδασκαλίας.

Ζητάμε από τους μαθητές, αφού διαβάσουν τον διάλογο και κατανοήσουν το περιεχόμενο, να
υπογραμμίσουν τις λέξεις που δηλώνουν τις σχέσεις μεταξύ των ατόμων της οικογένειας. Αναμένεται να
υπογραμμίσουν τις ήδη γνωστές λέξεις πατέρα, μητέρα, θείο, θεία, αδελφό, αδελφή, ξάδελφο, ξαδέλφη.
Τούς ζητάμε να συγκρίνουν τις λέξεις που ήδη υπογράμμισαν με αυτές που είχαν υπογραμμίσει στο πρώτο
μέρος του κειμένου και τους παρακινούμε, απευθύνοντάς τους τις αντίστοιχες ερωτήσεις, να κάνουν
παρατηρήσεις στα εξής:

1. Αλλαγές στη μορφολογία της λέξης: Τι διαφορετικό παρατηρείς στη λέξη αυτή τη φορά;
2. Άρθρο που συνοδεύει τη λέξη: Ποια λέξη βρίσκεται μπροστά;
3. Σε ποια ερώτηση απαντά: Ρωτάω ποιος ή ποιον;
4. Λειτουργία της λέξης μέσα στην πρόταση: Ποια σχέση έχει με το ρήμα της πρότασης;
Αφού συμφωνήσουν τα μέλη της ομάδας και ομαδοποιήσουν τις παρατηρήσεις τους, τούς ζητάμε να τις
παρουσιάσουν.

Καταλήγουμε πως:

 τα αρσενικά σε –ος και σε –ας «χάνουν» το τελικό «-ς» στην αιτιατική πτώση και σχηματίζουν τις
καταλήξεις τους σε –α και σε –ο
 τα θηλυκά σε –α και σε –η έχουν τις ίδιες καταλήξεις σε ονομαστική και αιτιατική
 το άρθρο που συνοδεύει τα αρσενικά στην αιτιατική πτώση είναι το «τον»
 το άρθρο που συνοδεύει τα θηλυκά στην αιτιατική πτώση είναι το «την»
 για να βρούμε την αιτιατική απαντάμε στην ερώτηση «ποιον;», «ποια;» ή «τι;»
 τα ουσιαστικά σε αιτιατική πτώση συνήθως λειτουργούν ως αντικείμενα ενεργητικών μεταβατικών
ρημάτων

19
Για τις ανάγκες της διδασκαλίας μας, προκειμένου να μη δημιουργηθεί σύγχυση στους μαθητές μας σχετικά
με τη χρήση του –ν στο αρσενικό άρθρο το(ν) (αιτιατική αρσενικού) και στο το (ονομαστική ουδετέρου)
που ήδη γνωρίζουν, δεχόμαστε το τον με (-ν).

Στη συνέχεια συμπληρώνουμε τον πίνακα 1 ως εξής:

ΠΤΩΣΗ ΑΡΘΡΟ ΑΡΣΕΝΙΚΑ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ (ποιος;) ο πατέρας -ας αδελφός -ος

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τον πατέρα -α αδελφό -ο

(ποιον; τι;)

ΑΡΘΡΟ ΘΗΛΥΚΑ

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ η μητέρα -α αδελφή -η

(ποια;)

ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τη μητέρα -α αδελφή -η

(ποια; τι;)

2. ΠΡΑΚΤΙΚΗ

ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:

Ζητάμε από τους μαθητές να διαλέξουν μια φωτογραφία από αυτές που έχουν φέρει και να γράψουν ένα
διάλογο έμμεσης παρουσίασης των συγγενών τους χρησιμοποιώντας:

 Ουσιαστικά στην ονομαστική και την αιτιατική

 Τις ερωτηματικές αντωνυμίες ποιος, ποια, ποιον, τι
 Τα ρήματα είμαι, έχω, βλέπω
 Τα τοπικά επιρρήματα (πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, μπροστά, πίσω, + από)

20
 Εμπλέκουμε στην άσκηση την αιτιατική και την ονομαστική, γιατί θεωρούμε πως δεν πρέπει να τις διαχωρίσουμε
επικοινωνιακά, αλλά να δώσουμε την ευκαιρία στους μαθητές, σε ελεγχόμενο περιβάλλον ακόμα, να προβούν σε
χρήση των δύο πτώσεων στο ήδη γνωστό λεξιλόγιο. Η παρουσία και των δύο πτώσεων σε μία άσκηση κάνει εμφανή τα
χαρακτηριστικά και των δύο και η αναμενόμενη σύγκριση θα ενισχύσει περισσότερο την αναγνώριση και τη χρήση της
νέας δομής, της αιτιατικής. Η γραπτή μορφή που έχει η άσκηση και οι όροι που βάζει, δίνουν τον χρόνο και την
ευκαιρία στον διδασκόμενο να αναλύσει και να συνθέσει τη νέα γνώση με τον δικό του ρυθμό και τις δικές του
αντιληπτικές ικανότητες. Του δίνεται επίσης η δυνατότητα να αυτοαξιολογήσει την ως τώρα νέα γνώση και να προβεί
σε ενδεχόμενες διορθώσεις, με τη βοήθεια του δασκάλου και των συμμαθητών του, πριν προχωρήσει στην πιο
απαιτητική επόμενη άσκηση.

3. Παραγωγή

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:

Οι μαθητές παίζουν σε ζεύγη. Κρατούν μια από τις φωτογραφίες που έχουν φέρει και αρχίζουν ένα διάλογο
όπου οι απαντήσεις στις ερωτήσεις μπορεί να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, μπορεί και όχι. Ο
ερωτών δεν πρέπει να παραπλανηθεί και να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει, διατυπώνοντας παράλληλα τη
σωστή απάντηση χρησιμοποιώντας και τη σωστή πτώση. (Η φωτογραφία είναι η ίδια που χρησιμοποιήθηκε
και στην πρώτη επικοινωνιακή δραστηριότητα του Α΄ μέρους της διδασκαλίας οπότε έχουν εξοικειωθεί με
τα εικονιζόμενα πρόσωπα και τις συγγενικές σχέσεις του συμμαθητή τους)

Ένας ενδεικτικός διάλογος θα μπορούσε να έχει την παρακάτω μορφή:

Α: Ποιος είναι αυτός;

Β: Αυτός είναι ο θείος μου.

Α: Όχι! Αυτός δεν είναι ο θείος σου, είναι ο ξάδελφός σου.

Β: Σωστά!

Α: Ποιον βλέπεις;

Β: Βλέπω την αδελφή μου.

Α:Ναι, σωστά, βλέπεις την αδελφή σου.

Για κάθε σωστή απάντηση παίρνουν έναν βαθμό. Νικητής είναι όποιος έχει τους περισσότερους
βαθμούς στη λήξη του παιχνιδιού, την οποία ορίζουμε εμείς, χειριζόμενοι αναλόγως τον χρόνο μας.
Η ύπαρξη ενός συμβολικού επάθλου, όπως π.χ. ένας σελιδοδείκτης, μία κάρτα, θα μπορούσε να
αποτελέσει κίνητρο για την προσπάθεια των μαθητών.

21
 Πρόκειται για μια αρκετά απαιτητική δραστηριότητα και μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως μέσο
αξιολόγησης και των δύο διδασκαλιών που προηγήθηκαν, καθώς εμπλέκει λεξιλόγιο και γραμματική. Ο
μαθητής θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος όχι μόνον για τη δική του ερώτηση, αλλά και για την πιθανώς
απρόσμενη απάντηση του συμμαθητή του. Ο βαθμός δυσκολίας φαντάζει αρκετά υψηλός για αρχάριο, αλλά
το ίδιο υψηλό είναι και το ενδιαφέρον που προκαλεί.

Στο τέλος της δραστηριότητας τούς γνωστοποιούμε την ηλεκτρονική σελίδα της Πύλης για την Ελληνική
Γλώσσα, στην οποία υπάρχει διαθέσιμη με ελεύθερη πρόσβαση η ηλεκτρονική έκδοση του Λεξικού της
Κοινής Νεοελληνικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ώστε να βοηθηθούν στην κλίση των ουσιαστικών :

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html

22
 ΙΙΙ. Διδασκαλία προφοράς: [θ] [ð]

Τρόπος οργάνωσης του μαθήματος: Απαγωγικός

Τρόπος σχεδιασμού: Παρουσίαση – Πρακτική – Παραγωγή (ΠΠΠ)

Διδακτική Μέθοδος Προφορικο-ακουστική

Επιλέγεται η προφορικο-ακουστική μέθοδος για τη διδασκαλία της προφοράς, προκειμένου, μέσω των
πολλαπλών επαναλήψεων, να εκτεθούν οι μαθητές από την αρχή σε «επιμένοντες» ήχους, τους οποίους
παράλληλα καλούνται να μιμηθούν και σταδιακά να κατακτήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Ο χρόνος
που αφιερώνεται στη διδασκαλία της προφοράς καλύπτει τα 15 από τα 90 λεπτά της ώρας που έχουμε στη
διάθεσή μας για τη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα.

0. Στάδιο αφόρμησης

Στο μοντέλο ΠΠΠ μπορεί πριν από το στάδιο της παρουσίασης να υπάρξει ένα στάδιο αφόρμησης,
ενεργοποιώντας προηγούμενη γνώση των μαθητών.
Ως στάδιο αφόρμησης στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί το κείμενο 1 που έχουν ήδη
διαβάσει οι μαθητές, όπου η παρουσία των δυο φθόγγων – στόχων είναι επιδεικτικά έντονη!

1. Παρουσίαση:

Στο στάδιο αυτό οφείλουμε να αναπτύξουμε και να εξηγήσουμε το νέο γλωσσικό φαινόμενο, την προφορά,
εν προκειμένω, των φθόγγων [θ] και [ð]. Η διδασκαλία των δυο αυτών φθόγγων, όπως διατυπώνεται ως
ζήτημα της εργασίας μας, αφορά στη διδασκαλία συγκεκριμένων τεμαχιακών στοιχείων της ελληνικής
γλώσσας. Δεδομένου ότι οι δυο φθόγγοι δεν διαθέτουν αντίστοιχα αλλόφωνα, η διδασκαλία επικεντρώνεται
στην παρουσίαση, [περιγραφή,] πρακτική και παραγωγή των συγκεκριμένων φωνημάτων.

Εξηγούμε στους μαθητές ότι το μάθημα θα επικεντρωθεί στη διδασκαλία των φθόγγων [θ] και [ð].

Εκφωνούμε τους φθόγγους επανειλημμένα, μετωπικά προς τους μαθητές, φέρνοντάς τους ως παράδειγμα
και τις αγγλικές λέξεις this και theatre δεδομένου ότι οι μαθητές αντιλαμβάνονται ήδη τις αντίστοιχες
διαφορές στην αγγλική.

Γράφουμε στον πίνακα ζευγαρωτά τις παρακάτω λέξεις, τις οποίες εκφωνούμε αργά, μετωπικά προς τους
μαθητές, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη θέση της γλώσσας ως προς την οδοντοστοιχία, ώστε να
αντιληφθούν οι μαθητές τη διαφορά στην προφορά, αλλά κυρίως στην άρθρωση των 2 φθόγγων – στόχων.

23
 [θ] [ð]

Θάσος δάσος

θέμα δέμα

θεία Δία

θήκη δίκη

θόλος δόλος

Θούριος Δούρειος

Θράκη δράκοι

είθε* είδε

ήθη ήδη

μάθημα μάδημα**

* Η λέξη είθε ίσως δεν αποτελεί αρκετά εύστοχο παράδειγμα, καθώς πρόκειται για λέξη λόγια και
απαρχαιωμένη. Η λέξη μάδημα θεωρείται χαμηλής συχνότητας λέξη και για τον λόγο αυτόν ίσως θεωρηθεί
ένα επίσης όχι τόσο εύστοχο παράδειγμα. Παρόλα αυτά, κατά τη διδασκαλία της προφοράς δεν είναι
απαραίτητο να διδάσκουμε και λεξιλόγιο, αρκεί να επισημαίνονται οι διαφορές στη σημασία των λέξεων. Η
τελευταία αυτή επισήμανση, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με τη θέση της Νέας Λειτουργικής Γραμματικής
(βλ. π.χ. M.A.K. Halliday) η οποία εντάσσει την προφορά σε ένα επικοινωνιακό σύστημα, όπου θα
αναμένονταν η διδασκαλία της ενταγμένη σε ένα περισσότερο επικοινωνιακό πλαίσιο.

Εξηγούμε στους μαθητές ότι κατά την παραγωγή του

α. [θ]: η γλώσσα ακουμπά σαν «καπάκι» τα επάνω δόντια και απλώς εκπνέουμε
β. [δ]: η γλώσσα ακουμπά σαν «καπάκι» τα επάνω δόντια, εκπνέουμε με μεγαλύτερη ένταση και
φωνή, αναφερόμενοι στις φωνητικές χορδές.
και επαναλαμβάνουμε κάποια από τα παραπάνω ζεύγη ως παραδείγματα.

Η προσέγγιση που επιχειρείται συνδυάζει τη διαίσθηση – μίμηση, με αναλυτική – γλωσσολογική

ενίσχυση. Η έμφαση στην αντίληψη του ήχου ξεκινά ήδη από νωρίτερα (πρβ. κείμενο 1) και εντείνεται στο
στάδιο της παρουσίασης του γλωσσικού φαινομένου, ώστε να περάσουμε αργότερα στην παραγωγή. Οι
μαθητές στο στάδιο αυτό αντιλαμβάνονται πλέον και οπτικά τον τρόπο άρθρωσης των δυο φθόγγων, χάρη
στην «επίδειξη» του διδάσκοντα (χρησιμοποιώντας τα χέρια μας τονίζουμε τα σημεία «εφαρμογής» που
οφείλουν να προσέξουν ιδιαίτερα οι μαθητές, είτε στη δική μας στοματική κοιλότητα/οδοντοστοιχία είτε
τους παρουσιάζουμε μια εικόνα δείχνοντάς τους και πάλι τα αντίστοιχα σημεία άρθρωσης).
24
 2. Πρακτική:
Στο στάδιο αυτό οφείλουμε να σχεδιάσουμε και να χρησιμοποιήσουμε ασκήσεις που συμβάλλουν στην
εμπέδωση του φαινομένου μέσω της πρακτικής εξάσκησης. Για οικονομία χρόνου επιλέγονται ελεγχόμενες
δραστηριότητες, κατά τις οποίες ο μαθητής εστιάζει αποκλειστικά στην εμπέδωση του συγκεκριμένου
φαινομένου.

Ελεγχόμενη δραστηριότητα 1

Σε αυτή τη φάση μας ενδιαφέρει αρχικά οι μαθητές να μπορέσουν με τη μίμηση να αναπαραγάγουν τους
επιδιωκόμενους ήχους [δ] και [θ], όπως αυτοί παρουσιάστηκαν ηχητικά και περιγραφικά από τον
διδάσκοντα (βλ. 1. Παρουσίαση).

Αρχικά ζητάμε από τους μαθητές να επαναλάβουν από ένα ζεύγος ο καθένας και έπειτα τους ζητάμε να
επαναλάβουν τυχαίες μεμονωμένες λέξεις, μετά από εμάς. Επισημαίνουμε αυτοστιγμεί ενδεχόμενα λάθη και
διορθώνουμε με λεπτομέρεια, ζητώντας την επανάληψη, ώσπου να βεβαιωθούμε για την κατανόηση και
βελτίωση του λάθους.

Ελεγχόμενη δραστηριότητα 2

Στη συνέχεια μοιράζουμε στους μαθητές το παρακάτω κείμενο 3, από το οποίο λείπουν τα γράμματα δ και
θ. Διαβάζουμε αργά το κείμενο και οι μαθητές οφείλουν να συμπληρώσουν τα απόντα γράμματα που όμως
ακούν να εκφωνούνται κανονικά από τον διδάσκοντα. Θα μπορούσε, εναλλακτικά, για την εξοικείωση των
μαθητών και με άλλες ποιότητες φωνής στη γλώσσα-στόχο, να ηχογραφηθεί το κείμενο από τον
διδάσκοντα ή από κάποιο τρίτο πρόσωπο κι έτσι οι μαθητές να ακούσουν την άγνωστη φωνή σε
ηχογραφημένη μετάδοση:

25
 Κείμενο 3

«_έλω να _ω τη _άλασσα!» : Η επι_υμία της _ι_άκτορος από τη _ρέσ_η.*

Με λένε _ωρο_έα Σιμψωνίδη και είμαι _ι_άκτωρ _εατρολογίας. Ε_ώ και _έκα χρόνια ζω στη _ρέσ_η,

στην καρ_ιά της Ευρώπης, ε_ώ σπού_ασα και τώρα _ι_άσκω στο _ημόσιο πανεπιστήμιο _έματα

_εατρολογίας. Αυτό το εξάμηνο _ι_άσκω τη «_εία Κωμω_ία» του _άντη.

Πατρί_α μου είναι η Ελλά_α, ένα μικρό _ημοτικό _ιαμέρισμα της Αλεξαν_ρούπολης, στα σύνορα με

τον Νομό Ρο_όπης, στη _ράκη. _εν έμενα κοντά στη _άλασσα, _έλαμε τουλάχιστον _ύο ώρες για να τη

_ούμε. _υμάμαι κά_ε καλοκαίρι τη _εία μου τη _έκλα να μας περιμένει στο εξοχικό της στη _άσο. Τώρα

έχω 3 χρόνια να _ω τη _άλασσα και νιώ_ω μεγάλη _λίψη. Πόσο _α ή_ελα να βρε_ώ ξανά στη _άσο ή και

στο _άσος της _α_ιάς! Εκεί πηγαίναμε εκ_ρομές με τα ξα_έρφια μου, όταν δεν πηγαίναμε στη _άλασσα και

μαζεύαμε _υμάρι, μετά το _έναμε σε μικρά _εμάτια και το _ίναμε στον _είο _ωρό_εο. Το _υμάμαι σαν

όνειρο! Προς το παρόν το αποκαλώ «όνειρο _ερινής νύχτας»... Μεγάλη αλή_εια ο τίτλος, μέγας

_ραματουργός κι ο Σαίξπηρ, τον _αυμάζω!

*Το κείμενο είναι φανταστικό και συντάχθηκε αποκλειστικά για τις ανάγκες της εργασίας.

26
Θεωρούμε πως δεν αποτελεί πρόβλημα η έκθεση των μαθητών σε αδίδακτες ακόμη γραμματικο-
συντακτικές δομές και άγνωστο λεξιλόγιο, καθώς στη φάση αυτή μας ενδιαφέρει η φωνητική και
φωνολογική συνειδητότητα των μαθητών. Το κείμενο αποτελεί, εν προκειμένω, ηχητικό διδακτικό εργαλείο
και δεν μας απασχολεί η κατανόηση προφορικού/γραπτού λόγου (παρά μόνον η αντίληψη των ήχων που
το συνθέτουν).

3. Παραγωγή:

Στο στάδιο αυτό, έχοντας εξοικονομήσει χρόνο κατά τη διαδικασία της εμπέδωσης, δίνουμε μια σχετική
ελευθερία στους μαθητές να θέσουν σε εφαρμογή τη «γνώση» που αποκτήθηκε, παράγοντας λόγο
επικοινωνώντας μεταξύ τους. Για τον λόγο αυτό, η ενότητα κλείνει με μια επικοινωνιακή δραστηριότητα.

Καθοδηγούμενη επικοινωνιακή δραστηριότητα

Παιχνίδι ρόλων: Δεν ξέρω τι θέλω!

Οι μαθητές χωρίζονται σε ζεύγη. Τους μοιράζουμε την παρακάτω λίστα 1 με αντικείμενα, των οποίων
υπάρχουν δίπλα και οι απεικονίσεις, σε περίπτωση που πρόκειται για άγνωστο λεξιλόγιο. Ο μαθητής Α είναι
πωλητής σε παντοπωλείο, ο οποίος πρέπει να μαντέψει τι θέλει κάθε φορά ο μαθητής Β, ο οποίος ως
πελάτης έχει βάλει εξαρχής κάτι στο μυαλό του, στο οποίο και θα καταλήξει τελικά, μετά από ερωτήσεις του
Α. Ο διάλογος που πρέπει να γίνεται κάθε φορά είναι ο εξής:

Α: Τι θέλετε, παρακαλώ;

Β: Δεν ξέρω τι θέλω!

Α: Θέλετε έναν / μια / ένα...;

Β: Ναι, θέλω έναν / μια / ένα... // Όχι, δε θέλω έναν / μια / ένα...

Λίστα 1(αντικειμένων):

1. θήκη γυαλιών
2. θερμόμετρο
3. θερμός
4. δρεπάνι
5. δώρο
6. κρεμμύδι
7. ...[Η λίστα μπορεί να συμπληρωθεί επιπλέον κατά βούληση ή με βάση το ήδη γνωστό λεξιλόγιο που
ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της άσκησης.]

27