ΣΧΟΛΗ Ι.Μ.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΑΞΗ: ΣΤ΄
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:______________________________________

ΜΕΤΟΧΕΣ

Οι μετοχές σχηματίζονται από ρήματα και τις χρησιμοποιούμε για να δώσουμε

περισσότερες πληροφορίες. Άλλες μετοχές κλίνονται και άλλες όχι.
 κλιτές λέξεις (με κατάληξη –μενος, -μενη, -μενο)
 άκλιτες λέξεις (με κατάληξη –οντας/-ώντας), που παράγονται από ρήματα.

Κλιτές μετοχές:
Μοιάζουν με επίθετα, γιατί κατά κανόνα συνοδεύουν ουσιαστικά που τα
προσδιορίζουν.
Πώς φτιάχνονται;
Προσθέτω στο ρήμα τις καταλήξεις –μένος/-μένη/-μένο
κιτρινίζω → κιτρινισμένος,-η,-ο
ζαρώνω → ζαρωμένος,-η,-ο

Πολλές φορές, λέξεις που ξεκίνησαν ως κλιτές μετοχές, γίνονται

ουσιαστικά: π.χ. ο κρατούμενος, το ενδεχόμενο, το περιεχόμενο κ.ά.

Σχηματίζονται στον παθητικό ενεστώτα και στον παθητικό παρακείμενο:

Μετοχές παθητικού ενεστώτα:

Καταλήξεις: - ώμενος, -όμενος, - άμενος, -ούμενος

εμπορεύομαι → εμπορευόμενος = αυτός που εμπορεύεται

τιμώ → τιμώμενος = αυτός που τιμάται
προσδοκώ → προσδοκώμενο = αυτό που προσδοκά κάποιος
κινούμαι → κινούμενος = αυτός που κινείται
τρέμω → τρεμάμενος = αυτός που τρέμει

π.χ. τρεμάμενα χέρια, χαρούμενο παιδί, τιμώμενο πρόσωπο, εργαζόμενες μητέρες

Μετοχές παθητικού παρακειμένου:

Η μετοχή παθητικού παρακειμένου σχηματίζεται από τον παθητικό αόριστο, αν

βγάλουμε την κατάληξη –θηκα ή -τηκα και στη θέση της βάλουμε την κατάληξη της
μετοχής –μενος, - μενη, - μενο.

δέν - ομαι / δέθηκ-α / δε – μένος

αφανίζ – ομαι / αφανίστηκ-α / αφανισ – μένος
Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τη μετοχή παθητικού παρακειμένου με το ρήμα είμαι,
για να σχηματίσουμε τους συντελεσμένους χρόνους παθητικής φωνής:
π.χ. έχω δεθεί – είμαι δεμένος
είχα δεθεί – ήμουν δεμένος
θα έχω δεθεί – θα είμαι δεμένος

Άκλιτες μετοχές:
Προσδιορίζουν το ρήμα, όπως κάνει και το επίρρημα. Δηλαδή, μας δίνει
περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο ή τον χρόνο που γίνεται η ενέργεια του
ρήματος.

Πώς φτιάχνονται;
Προσθέτω στο ρήμα την κατάληξη –οντας/-ώντας.

Σχηματίζονται στον ενεστώτα της ενεργητικής φωνής.

π.χ. Ήρθε τρέχοντας (τρέχω), γιατί είχε αργήσει.
Έφυγε γελώντας (γελώ).

Μετοχές ενεργητικού ενεστώτα:

 Α΄ Συζυγία: -οντας
ποτίζω → ποτίζοντας, δανείζω → δανείζοντας, παίζω → παίζοντας

 Β΄ Συζυγία: -ώντας
χαιρετώ → χαιρετώντας, απαντώ → απαντώντας, ζητώ → ζητώντας

π.χ. Ανέβηκε τις σκάλες πηδώντας και τρέχοντας.

Ορθογραφία μετοχών παθητικού παρακειμένου

 1. Τα ρήματα της α΄ συζυγίας, που έχουν χαρακτήρα χειλικό σύμφωνο

(π,β,φ,πτ), γράφονται στη μετοχή με δύο μ.
ανάβω – αναμμένος,
γράφω – γραμμένος
καλύπτω – καλυμμένος
εγκαταλείπω – εγκαταλελειμμένος

Εξαιρείται: βλέπω – ιδωμένος

Ενώ στα ρήματα της β΄ συζυγίας δεν ισχύει το ίδιο: αγαπώ – αγαπημένος

 2. Τα ρήματα σε –ώνω, σχηματίζουν τη μετοχή σε –ωμενος.

φουντώνω – φουντωμένος

 3. Τα ρήματα σε –αίνω, έχουν συνήθως μετοχή σε –ημενος ή σε– αμενος.

μαθαίνω – μαθημένος
μαραίνομαι – μαραμένος
  4. Τα ρήματα σε –ευω στη μετοχή χάνουν το -υ-, όταν έχουν Αόριστο –ψα.
μαγεύω – μάγεψα – μαγεμένος

Εξαιρούνται όσα έχουν Αόριστο σε –σα

εκπαιδεύω – εκπαίδευσα – εκπαιδευμένος

 5. Τα ρήματα σε –(ι)ζω, διατηρούν και στη μετοχή το (ι) της κατάληξης.

χτίζω - χτισμένος
δακρύζω – δακρυσμένος
αθροίζω – αθροισμένος

Εξαιρούνται: αποθαρρύνω – αποθαρρημένος

επιβαρύνω – επιβαρημένος

 6. Τα ρήματα σε –υνω, σχηματίζουν τη μετοχή σε –υσμένος ή –υμένος.

μολύνω – μολυσμένος
λύνω – λυμένος

 7. Τα ρήματα της β’ συζυγίας στη μετοχή έχουν κατάληξη – ημενος ή –ισμένος

κρατώ – κρατημένος
ακουμπώ – ακουμπισμένος

Εξαιρείται: μεθώ – μεθυσμένος

Ανώμαλα σχηματίζονται οι μετοχές των ρημάτων:

τρώω – φαγωμένος βλέπω – ιδωμένος

γίνομαι – γινωμένος πίνω – πιωμένος
κάνω – καμωμένος λέγω – ειπωμένος
γερνώ – γερασμένος

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις με την ενεργητική μετοχή των

ρημάτων της παρένθεσης.
Πνίγηκε ______________ ένα κομμάτι μήλο. (τρώγω)
Κατέβηκε ______________ τις σκάλες και έπεσε. (τρέχω)
____________ ποδόσφαιρο εκνευρίστηκα. (παίζω)
_____________ φυσικούς χυμούς φροντίζουμε την υγεία μας. (πίνω)
______________ χτύπησε άσχημα. (πέφτω)
Πέρασε η ώρα _____________ τα λουλούδια.(ποτίζω)
______________ τα ποσά ανακάλυψα ότι μου λείπουν 350€. (αθροίζω)
________________ συγκεντρωμένος τελειώνω νωρίτερα. (μελετώ)
_______________ βόλτα συνάντησα τον ξάδελφό μου.(πηγαίνω)
Κόπηκα _____________ σαλάτα. (κόβω)
2. Να συμπληρώσεις με τις μετοχές παθητικού Ενεστώτα των ρημάτων στην
παρένθεση.

Οι ______________ μητέρες έχουν πολύ βαρύ πρόγραμμα. (εργάζομαι)

Το ______________ πρόσωπο της γιορτής ήταν ο Νίκος. (τιμώ)
Το _______________ ποσό πρέπει να εξοφληθεί. (οφείλω)
Με _______________ χέρια μού έδωσε το γραπτό του. (τρέμω)
Να γράφεις τα _______________, για να μην τα ξεχνάς. (κρατώ)
Πώς το έκανες αυτό; Εσύ είσαι __________________ άτομο. (σκέπτομαι)
______________________ φέρε και ένα μπουκάλι γάλα. (έρχομαι)
Είσαι συνεχώς ____________________. Δε σε αντέχω άλλο. (παραπονιέμαι)
Με αυτή τη συμπεριφορά είναι ___________________. (δακτυλοδεικτώ)

3. Να σχηματίσετε τις μετοχές παθητικού Παρακειμένου:

βάφω πίνω
βλέπω βρέχω
αποθαρρύνω γιατρεύω
προειδοποιώ μετρώ
ανάβω κλέβω
μεθώ θλίβομαι
μορφώνω απλώνω
τοποθετώ δακρύζω
γερνώ πληρώνω
ευτυχώ δουλεύω
πικραίνω επιβαρύνω
αγαπώ κάνω
χτίζω μαραίνομαι
δανείζω σβήνω
τιμωρώ κάθομαι
γράφω τυπώνω

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα γράμματα που λείπουν:

ευτυχ…σμένος, μεθ…σμένος, στρα…..ένος, ανθ….σμένος, δαχτυλογραφ….μένος,

συγχ…σμένος, καλυ….ένος, τιμωρ….μένος, φοβ….σμένος, πληρ….μένος,
ρα….ένος, γιν….μένος, θρε….ένος, ειπ….μένος, συγκεντρ….μένος,
αγανακτ….σμένος, εγκαταλει…..ένος, λεηλατ…..μένος, αναστατ….μένος,
μαθ…..μένος, ποτ….σμένος, ζεστ….μένος, κλειδ….μένος, ψη…ένος, πληρ…μένος,
μαρ….μένος, εκπαιδε….μένος, διευκολ….μένος, επιβαρ….μένος, πι…μένος,
ακουμπ….σμένος, αρτ….μένος, δε…ένος, βα….ένος.
5. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της μετοχής παθητικού
Παρακειμένου:

 Ό,τι έκανες είναι καλά (κάνω) ___________________.

 Τα βιβλία σου είναι (σκορπίζω) _________________ και (πετώ)
_______________στο πάτωμα.
 (Κάθεται) _______________________ συλλογιζόταν και κοίταζε πέρα τον
(ανθίζω) ________________________ κήπο.
 Τα γράμματα είναι άσχημα (τυπώνω) ______________________ και
(δακτυλογραφώ) ______________________.
 Αν και φαίνεται άνθρωπος σοβαρός, τον έχουν (περιφρονώ) _______________
και (εγκαταλείπω) ______________________.
 Φέτος η παραγωγή παρουσιάζεται (αυξάνω) ______________________.
 Η μητέρα του φαίνεται (κουράζομαι) _______________________ και
(στενοχωρούμαι) _____________________.
 Διάβαζε με πάθος ό,τι έπεφτε στα χέρια του (διψώ) ______________________
για μάθηση.
 Το βιβλίο (γράφω) ______________________στην Αγγλική θα έχει μεγάλη
κυκλοφορία.
 Μην τα φας τα πορτοκάλια, δεν είναι ακόμη (γίνομαι)_________________.
 Πράγματα (λέγω) ____________________ να μην τα ξαναπούμε.