•• PRI

PRI SEDIMENTACIJI
SEDIMENTACIJI SE
SE KRUTE
KRUTE ČESTICE
ČESTICE UU SUSPENZIJI
SUSPENZIJI
GIBAJU
GIBAJU POD
POD DJELOVANJEM
DJELOVANJEM SILESILE TEŽE
TEŽE
•• RAZMATRAMO
RAZMATRAMO GIBANJE
GIBANJE KRUTE
KRUTE ČESTICE
ČESTICE UU
SEDIMENTACIJA KAPLJEVINI
KAPLJEVINI PRI
PRI ČEMU
ČEMU NANA TO
TO GIBANJE
GIBANJE NEMA NEMA
SEDIMENTACIJA NIKAKVOG
NIKAKVOG UTJECAJA
UTJECAJA EVENTUALNO
EVENTUALNO GIBANJE
GIBANJE UU
KAPLJEVINI
KAPLJEVINI NEKE
NEKE DRUGE
DRUGE ČESTICE
ČESTICEILIILI STIJENKA
STIJENKA
SPREMNIKA
SPREMNIKA –– TADA
TADA TO
TO NAZIVAMO
NAZIVAMO SLOBODNIM
SLOBODNIM
TALOŽENJEM
TALOŽENJEM
•• Npr./NEKA
Npr./NEKA JEJE ČESTICA
ČESTICA UU OBLIKU
OBLIKU KUGLE
KUGLE IINA NA NJU
NJU
DJELUJE
DJELUJE NAKA
NAKA SILA
SILA

1 2

•• KUGLA
KUGLA POPRIMA
POPRIMA NEKO
NEKO UBRZANJE
UBRZANJE •• OTPOR
OTPOR NASTAJE
NASTAJE USLIJED
USLIJED PRENOŠENJA
PRENOŠENJA KOLIČINE
KOLIČINE
•• KAPLJEVINA GIBANJA
GIBANJA UU GRANIČNOM
GRANIČNOM SLOJU
SLOJU UZ
UZ ČVRSTU
KAPLJEVINA SESE GIBANJU
GIBANJU KUGLE
KUGLE POVRŠINU
ČVRSTU
SUPROSTAVLJA POVRŠINUČESTICE
ČESTICE
SUPROSTAVLJA SILOM
SILOM TRENJA
TRENJA
•• SILA
SILA OTPORA
OTPORA OVISI
OVISI O
O OBLIKU
OBLIKU ČESTICA
ČESTICAII POTIČE
POTIČE
•• KUGLA
KUGLA SE
SE GIBA
GIBA UBRZANO
UBRZANO SVE SVE DOK
DOK SE
SE SILA
SILA OD
OD TRENJA
TRENJA IZMEĐU
IZMEĐU FLUIDA
FLUIDA IIČVRSTE
ČVRSTE POVRŠINE
POVRŠINE
TRENJA
TRENJA NE
NE IZJEDNAČI
IZJEDNAČI SA SA SILOM
SILOM KOJA
KOJA ČESTICE:
ČESTICE:
DJELUJE
DJELUJE NA
NA KUGLU
KUGLU II TADA
TADA SESE GIBA
GIBA FFtt == (C
(CDDvv2ρA)/2
2
ρA)/2
JEDNOLIKO
JEDNOLIKO -- BRZINA
BRZINA TALOŽENJA
TALOŽENJA •• AA -- projekcija
projekcija površine čestice uu smjeru
površine čestice smjeru
okomitom
okomitom na na smjer
smjer toka,toka, m m2
2

•• vv -- brzina
brzina gibanja
gibanja fluida
fluida iliili pada
pada čestica
čestica
kroz
kroz fluid,
fluid, m/s
m/s

3 4

•• faktor
faktor oblika
oblika :: •• Newtonov
Newtonov zakon zakon -- sila
sila zemljine
zemljine teže
teže je:
je:
ψψ== AAkk/A
/Ačč FFGG == mma a
AAkk-- površina
površina presjeka
presjeka kugle
kugle koja
koja ima
ima aa -- ubrzanje
ubrzanje česticačestica proizašlo
proizašlo iziz djelovanja
djelovanja
obujam VVkk jednak
obujam jednak obujmu
obujmu čestice
čestice VVčč vanjske
vanjske silesile
AAčč -- stvarna
stvarna površina
površina presjeka
presjeka čestica
čestica •• Arhimedovim
Arhimedovim zakonom zakonom definirana
definirana jeje sila
sila
•• Pri slobodnom
Pri slobodnom padu: padu: potiska:
potiska:
FF == mm (dv/dt)
(dv/dt) FFpp== (m/ρ
(m/ρčč)ρa
)ρa
FF -- rezultantna
rezultantna sila
sila koje
koje djeluju
djeluju na
na neko
neko tijelo
tijelo •• masa
masa fluida istisnuta čvrstim
fluida istisnuta čvrstim tijelom
tijelom
dv/dt (m/ρ
(m/ρčč)ρ, gdje su ρčč i ρgustoća
)ρ, gdje su i gustoća čvrstog
čvrstog
dv/dt -- ubrzanje
ubrzanje čestice
ρ ρ
čestice
tijela
tijela ii fluida
fluida
mm -- masa
masa čestice
čestice

5 6
•• Pri
Pri laminarnom
laminarnom strujanju strujanju -- Stokesov
Stokesov zakon zakon
FFtt == 3πvµd
3πvµdčč • Re > 0,05-Stokes-laminarno područje
g(1
g(1 -- ρρ /ρ
/ρčč))m-
m-3πvµd
3πvµdčč== m(dv/dt)
m(dv/dt) CD = 24/(Re(0,843log(ψ/0,065)))
•• površina
površina okomita okomita na na smjer
smjer gibanja
gibanja je je v = g( ρč - ρ ) dč2/(18 µ)(0,843log(ψ/0,065))
A=πdčč2/2,
A=πd 2
/2, aa masamasa čestice
čestice m=(πd
m=(πdčč3/6)
3
/6) ρρčč
pa
pa se se dobije:
dobije: • 1000< Re< 200000- Newton-turbulentno
(g(
(g( ρčč -- ρρ ))))(πd
ρ /6) -- 3πvµd
(πdčč3/6) 3πvµdčč== ((πd
((πdčč3/6)
/6) područje
3 3

ρρčč)(dv/dt)
)(dv/dt)
CD = 0,44 - kugla
•• ako
ako je
je (dv/dt)=0:
(dv/dt)=0:
v = 1,74(g( ρč - ρ ) dč)0,5/(ρ0,5) - kugla
vv == (g(
(g( ρρčč -- ρρ )) ddčč2)/18
2
)/18 µµ v = 1,74(g( ρč - ρ ) dč)0,5/(ρ0,5(12,1 − 11,1 ψ) 0,5)
C
CDD == ((4g(
((4g( ρρčč -- ρρ )) ddčč)/(3v
)/(3v ρ))(18 µ/(g( ρρčč -- ρρ )) ddčč2))))
ρ))(18 µ/(g(
2 ==
24/Re
24/Re CD =5,31 - 4,88 ψ
jednadžbe
jednadžbevrijede
vrijedeza
za Re<
Re< 0,05
0,05

7 8

• 0,4 <Re<1000- Allen - prijelazno područje

CD = 18,5/Re0,6
v = 0,78(( ρč - ρ )0,715 dč0,48)0,5/(ρ0,5µ0,43)

Dijagram ovisnosti CD=λ’o Re-broju

za kuglu, disk i valjak
9 10

ARHIMEDOV
ARHIMEDOV BROJ BROJ
Ar
Ar == dd3ρρg(ρ
3 g(ρ
g(ρčč −− ρ)/µ
ρ)/µ2
2

• cD Re2 = (4/3)Ar
• STOKESOVA JEDNADŽ
JEDNADŽ BA: Re =
2, Ar < 36 Re = Ar/18
• ALLENOVA JEDNADŽ
JEDNADŽBA: Re =
500, 36 <Ar < 83 000
• Re = 0,152 Ar0,715
• Newtonova jednadž
jednadžba:
Ar > 83 000 Dijagram ovisnosti CD=λ’ o Re-broju
• Re = 1,74 Ar0,5 za čestice koje nemaju oblik kugle

11 12
 OMETANO TALOŽENJE Brzina ometanog taloženja

• BRZINA OMETANOG TALOŽENJA JE NEKOLIKO PUTA MANJA
OD BRZINE SLOBODNOG TALOŽENJA
• USLIJED ISTISKIVANJA KAPLJEVINE KRUTIM ČESTICAMA KOJE
PADAJU PREMA DNU USPOSTAVLJA SE STRUJANJE PREMA
GORE
• VISKOZNOST SE SUSPENZIJE POVEĆAVA S POVEĆANJEM
KONCENTRACIJE KRUTIH ČESTICA
• BRZINA OMETANOG TALOŽENJA JE GIBANJE
KRUTE ČESTICA U ODNOSU NA STIJENKU
SPREMNIKA, VO
• obujam kapljevine koju krute čestice istiskuju
prema gore jednak je obujmu krutih čestica
• brzina se u slobodnom presjeku struje kapljevine vt
u odnosu na stijenku spremnika može odrediti iz
jednakosti obujamskog protoka krutih čestica i
kapljevine
• obujamski protok kapljevine prema gore po 1 m2
presjeka uređaja je vt ,a obujamski protok krutih
čestica po 1 m2 presjeka uređaja vo(1 - ϕΒ ), ϕΒ -
obujamski udio
• Te je : vt ϕΒ = vo(1 - ϕΒ )

14
13

Brzina gibanja krutih čestica u

• U području valjanosti STOKES-ove jednadžbe
odnosu na kapljevinu brzina gibanja krutih čestica je:
v = vo - (-vt) = vo + vt v = d2(ρč − ρs)g/18µs
• objedinjavanjem • srednja gustoća suspenzije:
jednadž
jednadžbi za ometano
talož
taloženje se dobije: ρs= ρč ( 1− ϕΒ) + ρϕΒ
v = vo + vo(1-ϕΒ)/ ϕΒ = vo/ϕΒ • dinamička viskoznost suspenzije:
• prema tome je brzina µs = µ/f(ϕΒ)
ometanog taložtaloženja:
enja
vo= v ϕΒ

15 16

Hidraulička klasifikacija
• prema tome je brzina ometanog • hidrauličkom klasifikacijom se dvo- ili
taloženja: višekomponentne smjese sastavljene od
vo = d2(ρč − ρ)g ϕΒ2 f(ϕΒ)/18µ = vϕΒ f(ϕΒ) krutih čestica različitih dimenzija odijeljuju
u više frakcija
ϕB >0,7 ; f(ϕB)= 10-1,82(1 - ϕB) • zasniva se na različ
različitoj brzini talož
taloženja
ϕB< 0,7; f(ϕB)= 0,123 ϕB2/(1-ϕB) krutih čestica u kapljevini

17 18
 Uređaj za hidrauličku klasifikaciju
v
v2

v2’
v1
v1’
• smjesa se sastoji od dvije komponente A i B
različite gustoća i dimenzije čestica od d1do
d2
19 20

• točkom 3 je određena minimalna

dimenzija d3 čestica veće gustoće, a koje Dobivaju se tri osnovne frakcije
se talože istom brzinom v2’ kao i najveće
čestice d2’ manje gustoće 1. frakcija
• točkom 4 su određene dimenzije čestica • isključivo čestice veće gustoće promjera od d3 do
manje gustoće d4 koje imaju istu brzinu d2
taloženja v1 kao i najmanje čestice veće 2. frakcija
gustoće
• mješana frakcija se sastoji od čestica veće gustoće
• mjesto taloženja bilo koje čestice zavisi o promjera d1 do d3 i čestica manje gustoće
brzini taloženja čestice promjera od d4 do d2’
• na istom mjestu se talože čestice iste 3. frakcija
brzine taloženja bez obzira na njihovu • isključivo čestice manje gustoče promjera
gustoću od d1 do d4

21 22

Iz vd-dijagrama se vidi: HIDROCIKLON

HIDROCIKLON
• I stožac : talože se čestice
komponente veće gustoće (32)
dimenzija d3 do d2’ brzine
taloženja v2 do v2’
• II stožac: dio čestica veće
gustoće (13) dimenzije d1 do d3
i dio čestica manje gustoće
(2’4) dimenzija d2’ do d4 koje
imaju brzinu taloženja v1 do v2’
• III stožac: čestica manje
gustoće (1’4) dimenzija d1 do
d4 koje imaju brzinu taloženja
v1’ do v1
23 24
 Talož
Taloženje je tehnološ
tehnološka operacija pomoć
pomoću koje se
TALOŽ
TALOŽENJE krute čestice iz suspenzije izdvajaju silom tež
teže.

• Tok diskontinuirane • A - izbistrena kapljevina

sedimentacije • B - sloj suspenzije jednake
koncentracije kao i polazna
suspenzija
• C - prijelazna zona
• D - sloj suspenzije veće
koncentracije krutih čestica
• E – sloj taloga

25 26

• Brzina taloženja je konstantna sve dok postoji sloj B

Tok talož
taloženja • u sloju B se koncentracija krutih čestica ne mijenja
tijekom čitavog procesa taloženja,
• A,D i E rastu • pri slobodom taloženju obujamski udio kapljevine
• B se smanjuje se smanjuje u talogu i kad se sva kruta tvar istaloži
• u kritičnom vremenu tk nestaju obujamski udio u talogu je minimalan
slojevi B i prijelazna zona C
• brzina taloženja raste s smanjenjem viskoznosti
• u daljoj fazi rastu A i E kapljevine i s povećanjem temperature
• D se postepeo smanjuje budući
da je u njemu taloženje • brzina taloženja raste s povećanjem dimenzija
ometano čestica
• na dijagramu zt vidi se da se visina • za koloidne taloge treba suspenziji dodati elektrolit
razdjelne ploštine između bistre
kapljevine i suspanzije smanjuje sa
razmjerno vremenu - pravac na
dijagramu

27 28

dimenzioniranje talož
taložnika
• u većini suspenzija su dimenzije krutih
čestica različite i prvo se talože čestice • zasniva se na iskustvenim
većih, a zatim manjih dimenzija metodama
• ovisi o ρč,ρ,µ, dimenzijama
• neme sloja s jednakom koncentracijom i obliku čestica, i
krutih čestica za čitavo vrijeme taloženja koncentraciji suspanzije
• određuje se ploština
taloženja i visina taložnika
• ako se ne uočavaju jasne
granice između slojeva
tijekom taloženja koristi se
metoda duge cijevi
29 30
Metoda duge cijevi Brzina otjecanja se dobiva dijeljenjem visine s
L = 2,5 m, du= 0,075 m koje je uzorak uzet s vremenom kada je uzet

• ucrta se krivulja ovisnosti

• uzorak 0,2 L
koncentracije krute faze u
• uzorci se uzimaju sve dok se na dnu ne sakupi
gusti talog kapljevini koja otiče o brzini
• bilježi se razina, t (vrijeme) i c (konc.) na mjestu otjecanja
gdje se uzima uzorak • vrijeme talož
taloženja i brzina
• iz tih podataka se može dobiti brzina otjecanja preliva određeni pomoć
pomoću
bistre suspenzije i vrijeme taloženja
duge cijevi koristi se za
• vrijeme proteklo od naljevanja suspenzije u cijev
do trenutka kad je iz cijevi uzet dovoljno bistar određivanje potrebne
uzorak zove se vrijeme taložtaloženja visine sloja za bistrenje i
visine na koju se dovodi
polazna suspenzija
31 32

• visina prelazne zone se procjenjuje iskustvom

• pri ometanom taloženju koncentracija krutih
čestica povećava se od polazne koncentracije
suspenzije do konačne koncentracije taloga
• visina sloja ometanog taloženja dobiva se
dijeljenjem obujma sloja ometanog taloženja s
ploštinom taloženja
• obujam se sloja ometanog taloženja
određuje iz vremena zadržavanja krutih
čestica u sloju ometanog taloženja
Bilanca mase
• ms’ - maseni protok suspenzije
• mb’ - maseni protok izbistrene kapljevie
• mt’ - maseni protok taloga
• xs - maseni udio krutih čestica u suspenziji
• xb - maseni udio krutih čestica u izbistrenoj
kapljevini
• xt’ - maseni udio krutih čestica u talogu
• ms = mb + mt

33 34

Bilansa krutih čestica:

msxs=mbxb+mtxt
Maseni protok izbistrene kapljevine: Tipovi taložnika:
mb= ms (xs-xt)/(xb-xt)
Maseni protok taloga: 1. Diskontinuirani
mt= ms(xb-xs)/(xb-xt)
2. Polukontinuirani
Površina taloženja se određuje:
A=1,3[ms/(ρbvo) ](xt-xs)/(xt-xb) 3. Kontinuirani
Vo-brzina ometanog taloženja, ρb- gustoća
bistre kapljevine

35 36
 Posuda za taloženje Vrtložni taložnik

37 38

Pregradni taložnik Dervaux-ov taložnik

vapno

39 40

Taložmik koji radi kontinuirano s Stožasti taložnik

lopaticama za uklanjanje taloga

41 42