Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ :

ΜΕΓΓΟΥΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ & ΜΕΓΓΟΥΛΗ ΕΛΕΝΗ- ΑΝΝΑ

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 1

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Η Θεσσαλονίκη είναι η μεγαλύτερη σε έκταση και πληθυσμό πόλη
της Μακεδονίας στη βόρεια Ελλάδα και η δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας, μετά την
πρωτεύουσα Αθήνα. Αποτελεί την έδρα του δήμου Θεσσαλονίκης και την πρωτεύουσα
της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, καθώς και την έδρα της Περιφέρειας
Κεντρικής Μακεδονίας και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας - Θράκης.
Ιδρύθηκε το 316/5 π.Χ. από το Μακεδόνα στρατηγό Κάσσανδρο, που της έδωσε
το όνομα της συζύγου του και ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου
Αλεξάνδρου, Θεσσαλονίκης και προήλθε από τη συνένωση 26 πολιχνών που βρίσκονταν
γύρω από τον Θερμαϊκό κόλπο. Τον 2ο π.Χ. αιώνα η πόλη κατακτήθηκε από
τους Ρωμαίους και αποτέλεσε έδρα της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας.
Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης η πόλη επελέγη ως αυτοκρατορική
πρωτεύουσα στα χρόνια της βασιλείας του Γαλέριου, ο οποίος έκτισε στη Θεσσαλονίκη
ένα αυτοκρατορικό παλάτι. Μετά την ολοκλήρωση της Εγνατίας οδού (120 π.Χ.) η
Θεσσαλονίκη που ήταν η πολυπληθέστερη πόλη του δικτύου με διεθνή ακτινοβολία, έγινε
ο σημαντικότερος κόμβος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Μετά την διαίρεση
της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν μία από τις υποψήφιες πρωτεύουσες της Ανατολικής
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για να επιλεγεί τελικά το Βυζάντιο. Παρά την μη επιλογή της
ως πρωτεύουσα, απέκτησε τον τίτλο της «συμβασιλεύουσας» πόλης, με τον οποίο ήταν
γνωστή κατά την Βυζαντινή περίοδο.
Μετά την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1432 παρέμεινε στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία για περίπου πέντε αιώνες. Μετά την εκδίωξη των Εβραίων κυρίως από
την Ιβηρική Χερσόνησο το 1492 με την έκδοση του διατάγματος της Αλάμπρα, αλλά και
από την Βόρεια Ευρώπη, η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε τον προορισμό τους, αποκτώντας
έτσι την δική της εβραϊκή κοινότητα. Η εγκατάσταση των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη
ανέδειξε την πόλη ως τη σημαντικότερη παγκοσμίως εβραϊκή μητρόπολη μέχρι
τουλάχιστον τις αρχές του 20ού αιώνα.
Ιδιαίτερα από τα μέσα του 19ου αιώνα, η πόλη υπήρξε το
πλέον κοσμοπολίτικο και πολυπολιτισμικό αστικοποιημένο κέντρο της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας και ο σημαντικότερος πόλος πολιτικών κινήσεων και κινημάτων που
συνάντησε στην μακρόχρονη ιστορία της.
Με την ένταξή της στον κορμό του Ελληνικού Κράτους το 1912, ο πληθυσμός της
πόλης παρουσίασε σημαντικές μεταβολές, όπως με τη Μικρασιατική Καταστροφή και την
εγκατάσταση των Ελλήνων Μικρασιατών προσφύγων και ακολούθως - κατά
την Ανταλλαγή Πληθυσμών - με την απομάκρυνση του μουσουλμανικού πληθυσμού και
την αντικατάστασή του από προσφυγικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας,
της Ανατολικής Θράκης και του Πόντου.
Οι πληθυσμιακές μεταβολές συνέτειναν στην αλλαγή της πληθυσμιακής
κατάστασης της πόλης με ενίσχυση του ελληνικού στοιχείου.
Η πολεοδομική και αρχιτεκτονική της αναδιοργάνωση επιταχύνθηκε από
την Μεγάλη Πυρκαγιά του 1917 και τις προσπάθειες της νέας ελληνικής διοίκησης να
προσθέσει αρχαιοελληνικά και ευρωπαϊκά στοιχεία στο αρχιτεκτονικό ύφος της πόλης,
γεγονός που οδήγησε στην καταστροφή αρκετών οθωμανικών λατρευτικών και
λειτουργικών κτηρίων. Οι σημαντικότερες πληθυσμιακές μεταβολές παρατηρούνται με
την εγκατάσταση του μικρασιατικού και θρακικού προσφυγικού πληθυσμού έπειτα από
την Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, με το Ολοκαύτωμα της ακμάζουσας εβραϊκής
κοινότητας από τα ναζιστικά στρατεύματα την περίοδο της τριπλής κατοχής κατά τον Β΄
Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς και με την αστυφιλία που παρατηρείται κατά την δεκαετία του
'50 και μεταγενέστερα και οδηγεί σε εσωτερική μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά
κέντρα.
Από την ίδρυσή της από τον Κάσσανδρο, η Θεσσαλονίκη ως μια
ακμάζουσα ελληνιστική πόλη, μέχρι την εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας αξιοποιεί την

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 2

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

στρατηγική της θέση και αναπτύσσεται σε μια πολυπολιτισμική πόλη. Από το 1912, με τη
λήξη των Βαλκανικών Πολέμων και την ενσωμάτωση της περιοχής στο σύγχρονο
Ελληνικό Κράτος, η Θεσσαλονίκη αποτελεί την δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Ελλάδας.
Συχνά αναφέρεται ως η συμπρωτεύουσα της Ελλάδας. Ο πληθυσμός του Πολεοδομικού
Συγκροτήματος (ΠΣΘ) υπολογίζεται σε 788.191 κατοίκους, κατά την (Απογραφή του
2011). Ο πληθυσμός της μητροπολιτικής περιοχής ανέρχεται σε 1.012.013
κατοίκους ενώ εκείνος της περιφερειακής ενότητας (πρώην νομού) σε 1.110.912
κατοίκους.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 3

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ

Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο και έλαβε το όνομά της προς τιμήν
της συζύγου του, Θεσσαλονίκης, η οποία ήταν ετεροθαλής αδελφή του Μεγάλου
Αλεξάνδρου και κόρη του Φιλίππου Β΄ και της πέμπτης συζύγου του,
της Θεσσαλής πριγκίπισσας Νικησίπολης. Το όνομά της προέρχεται από τη σύνθεση των
λέξεων Θεσσαλῶν και Νίκη, σε ανάμνηση της νίκης των Μακεδόνων και του Κοινού των
Θεσσαλών έναντι του τυραννικού καθεστώτος των Φερών και των συμμάχων
τους Φωκέων, στο πλαίσιο του Τρίτου Ιερού Πολέμου.
Το όνομα απαντάται σε διάφορες μορφές αλλά με ελαφρώς παραλλαγμένη
ορθογραφία και φωνητικές διακυμάνσεις. Θεσσαλονίκεια είναι επιθετική μορφή, που
βρίσκουμε στο έργο του Στράβωνα και χρησιμοποιείται κατά τους ελληνιστικούς χρόνους
ως ονομασία της πόλης, σχηματιζόμενη από το όνομα φυσικού προσώπου, όπως
αντίστοιχα γινόταν για την Σελεύκεια από τον Σέλευκο, την Κασσάνδρεια από
τον Κάσσανδρο, την Αλεξάνδρεια από τον Μέγα Αλέξανδρο κ.ά. Η επικρατούσα όμως
μορφή του ονόματος είναι η Θεσσαλονίκη. Από την ελληνιστική εποχή υπάρχουν και
αναφορές με το όνομα Θετταλονίκη, κυρίως από τον ιστορικό Πολύβιο.[4][5] ενώ κατά
τη Ρωμαϊκή περίοδο, όπως φανερώνουν επιγραφές και νομίσματα, εμφανίστηκαν οι
μορφές Θεσσαλονείκη και Θεσσαλονικέων [πόλις].
Ο τύπος Σαλονίκη (η) απαντάται στο Χρονικόν του Μορέως (14ος αι., στ. 1010,
1075, 3603 κλπ) και είναι συνηθισμένος σε δημοτικά τραγούδια. Φαίνεται ότι είναι
παλαιότερος καθώς ο άραβας γεωγράφος Idris το 1150 αναφέρει την πόλη
ως Salunik (απ' όπου και το τουρκικό Selianik). Κατά μια άποψη το Σαλονίκη προήλθε
από την πολυχρόνια χρήση της έκφρασης στη
Θεσσαλονίκη > στ'Θ'σαλουνίκ' > στ'Τ'σαλουνίκ' > στ(η) Σαλουνίκ. Από
το Σαλονίκ(η) προήλθε η ονομασία της πόλης και σε άλλες γλώσσες της περιοχής κατά
τους μεσαιωνικούς χρόνους.[8] Οι τουρκόφωνοι και οι Οθωμανοί αποκαλούσαν την πόλη
Σελανίκ (οθωμανική γλώσσα: ‫ينالس‬, τουρκ.: Selânik) όπως και οι Ιουδαίοι, που
εγκαταστάθηκαν στην πόλη μετά την οθωμανική κατάκτηση και μιλούσαν την ισπανο-
εβραϊκή λαντίνο, οι Βαλκανικοί σλαβικοί πληθυσμοί Σολούν (κυρ.: Солун) και οι
βλαχόφωνοι Σαρούνα (βλαχ.: Sãrunã

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 4

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Οι Θεσσαλονικείς οργανώθηκαν και οργάνωσαν τον Ελληνισμό από πολύ νωρίς,
προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες μιας καθολικής ελληνικής επανάστασης. Ο
Θεσσαλονικέας λόγιος Γρηγόριος Ζαλύκης ήταν ο πρωτεργάτης της ίδρυσης της
μυστικής οργάνωσης Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο, προδρόμου της Φιλικής Εταιρείας,
στο Παρίσι το 1809.
Ο έμπορος Μιχαήλ Ουζουνίδης ήταν ένα από τα αρχικά μέλη της Φιλικής
Εταιρείας. Επίσης, ο διδάσκαλος και λόγιος Μιλτιάδης Αγαθόνικος προσέφερε πολλά ως
εκπαιδευτικός στην αφύπνιση των Ελλήνων. Άλλα σημαίνοντα μέλη της Φιλικής
Εταιρείας από τη Θεσσαλονίκη ήταν ο διπλωμάτης Δημήτριος Αργυρόπουλος, ο Ιωάννης
Σκανδαλίδης, o Νικόλαος Ουζουνίδης, ο Πανταζής Μπακάλογλους και οι έμποροι
Μόσχος Σακελλίου, Αθανάσιος Σκανδαλίδης, Χριστόδουλος Μπαλάνος, Στέργιος
Πολύδωρος, Νικόλαος Τραμπάζογλους και Αλέξανδρος Ι. Πηλιάδης. Σποραδικές
εξεγέρσεις με κοινωνικά κυρίως αιτήματα, προερχόμενες από τους ελληνικούς
πληθυσμούς, καταπνίγηκαν σχετικά εύκολα από τη διοίκηση. Ιδιαίτερη, όμως,
σκληρότητα επέδειξαν οι Οθωμανοί με το ξέσπασμα της επανάστασης στη Χαλκιδική το
Μάρτιο του 1821 από τον τραπεζίτη και μεγαλέμπορο Εμμανουήλ Παπά, οπότε
εφαρμόστηκαν αντίποινα κατά των Ελλήνων και στη Θεσσαλονίκη. Φιρμάνι της 3ης
Μαΐου του 1821 ανέφερε:
"Το εν Μολδαβία κίνημα των απίστων και κατηραμένων Ελλήνων, μεταδοθέν εις
τας πέραν της Θεσσαλονίκης χώρας, προεκάλεσε την αναρχίαν και τον
αναβρασμόν μεταξύ των εκεί κατοίκων ... Εκ των γεγονότων τούτων άπαξ έτι
κατεδείχθη ότι η επανάστασις αύτη των απίστων, φέρουσα γενικόν χαρακτήρα,
έχει εξυφανθεί και προσχεδιασθή κατόπιν συνεννοήσεως ολοκλήρου της φυλής
αυτών".
Σε προκήρυξη του γενικού αρχηγού του οθωμανικού στρατού προς τους
μουσουλμάνους της Θεσσαλονίκης, κλήθηκαν όλοι οι μουσουλμάνοι 16-60 ετών να
πάρουν τα όπλα κατά των επαναστατών. Ανακοινώθηκε αμοιβή τεσσάρων πιάστρων
για κάθε κεφάλι που θα παραδινόταν στο στρατόπεδο. Υπογράφτηκε από τον
Αμπντούλ Καμπούλ Μωχάμετ, "διοικητή των πιστών Μακεδονίας και Θεσσαλίας".
Αρχικά περί τους 400 χριστιανούς, εκ των οποίων οι 100 ήταν Αγιορίτες μοναχοί,
φυλακίστηκαν ως όμηροι, οι περισσότεροι εκ των οποίων εκτελέστηκαν αργότερα. Οι
περισσότερες σφαγές έγιναν τον Μάιο του 1821. Τότε σφαγιάστηκαν 3.000 Έλληνες
στο σημερινό διοικητήριο[76], σημαίνοντας την απαρχή μίας περιόδου τρομοκρατίας,
που διήρκεσε έως και το 1823, χρονιά που κατεστάλησαν τα επαναστατικά κινήματα
της Μακεδονίας.
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 οι Οθωμανοί σκότωσαν επίσης, τον
επίτροπο του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και επίσκοπο Κίτρους Μελέτιο, τους
πρόκριτους (μέλη της Φιλικής Εταιρείας) Γεώργιο Βλάλη, Χρήστο Μενεξέ (επίτροπο
του ναού του Αγίου Μηνά), Χριστόδουλο Μπαλάνο, Γεώργιο Πάικο, Στέργιο
Πολύδωρο, Αθανάσιο Σκανδαλίδη, Αναστάσιο Γούναρη, Δημήτριο Παππά,
Αναστάσιο Κυδωνιάτη, τον Αργυρό Ταπουχτσή από την Επανομή κ.ά. στην τότε
πλατεία Αλευραγοράς (σημερινή αγορά Καπάνι - Βλάλη), στις 18 Μαΐου[77]. Σφαγές
επίσης έγιναν στην περιοχή της Ροτόντας και στην Πύλη Αξιού. Παρόμοιες σκηνές
εκτυλίχθηκαν στο προαύλιο του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Γρηγορίου του
Παλαμά, όπου είχαν καταφύγει 2.000 Έλληνες και τελικά πολλοί από αυτούς
φονεύτηκαν από τον τουρκικό όχλο[78]. Αργότερα, το 1822 στραγγαλίστηκε μετά από
πολυήμερη φυλάκιση ο Έλληνας προύχοντας και πρόξενος της Δανίας, Εμμανουήλ
Κυριακού.
Συνολικά οι Έλληνες της Θεσσαλονίκης που έπεσαν θύματα από τις εκτελέσεις
των Οθωμανών υπολογίζονται σε 25.000 μόνο κατά το 1821, γεγονός που επέφερε
ανεπανόρθωτο πλήγμα στην Ελληνική κοινότητα της πόλης (η Ελληνική κοινότητα
επανέκαμψε τη δεκαετία του 1880, δηλαδή 60 χρόνια αργότερα). Σημαντικές

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 5

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης που πρωτοστάτησαν την περίοδο εκείνη στους

Ελληνικούς αγώνες ήταν ο Γρηγόριος Ζαλύκης, ο Μιλτιάδης Αγαθόνικος,
ο Κωνσταντίνος Τάττης, ο Ιωάννης Γούτας Καυταντζόγλου, ο Ιωάννης Μιχαήλ (ο
οποίος συμμετείχε στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας), ο Ιωάννης Παπάφης,
ο Ανδρόνικος Πάικος, ο Αντώνιος Παπαχρίστου, ο Αναστάσιος Μπουδέλης και άλλοι.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Α΄ γραμματέας του Βουλευτικού της Α΄
Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου ήταν ο Θεσσαλονικέας Ιωάννης Σκανδαλίδης, ένας
από τους πληρεξούσιους της Μακεδονίας[80][81], ενώ την έναρξη της Επανάστασης
την κήρυξε ο Θεσσαλονικέας Δημήτριος Αργυρόπουλος στις 21 Φεβρουαρίου 1821,
στο Γαλάτσι της Μολδοβλαχίας. Η επανάσταση στη Μακεδονία τερματίστηκε περί τα
τέλη Μαΐου 1822. Μετά πολλοί πολεμιστές κατέβηκαν στην Κεντρική και Νότια
Ελλάδα όπου συνέχισαν τον αγώνα.
Μεγάλες καταστροφές υπέστησαν και τα πλησίον της Θεσσαλονίκης χωριά, ιδίως
προς την περιοχή της Χαλκιδικής, ακόμα και αυτά που δεν επαναστάτησαν. Η
κατάσταση της επαρχίας κατά τον Ιούνιο και Ιούλιο 1821 αναφέρεται από Άγγλο
αυτόπτη μάρτυρα. Μετά την εξέγερση ελληνικών χωριών της Χαλκιδικής πολλοί
μουσουλμάνοι κατέφυγαν στη Θεσσαλονίκη για προστασία ενώ τα χωριά τους
κάηκαν. Ο τουρκικός στρατός αντεπιτιθέμενος λεηλάτησε και έκαψε τα Βασιλικά,
το Καραμπουρνού, την Επανωμή και τη Γαλάτιστα και άλλα, ακόμα και όσα δεν είχαν
επαναστατήσει όπως το Ζαγγλιβέρι. Οι μοναχοί της Μονής Αγίας Αναστασίας
(Φαρμακολύτριας) αποκεφαλίστηκαν παρ’ ό,τι άνοιξαν τις θύρες και υποδέχθηκαν
τους Τούρκους. Μεγάλος αριθμός Εβραίων ακολουθούσαν τον τουρκικό στρατό και
αγόραζαν τη λεία σε χαμηλές τιμές. Γυναίκες και παιδιά πωλούνταν ως δούλοι, οι
γριές προς 40-60 πιάστρα και τα γυναικόπαιδα προς 200-300. Ολόκληρη η περιοχή
της Καλαμαριάς (εννοείται η δυτική Χαλκιδική) που αριθμούσε περί τους 60.000
κατοίκους καταστράφηκε και ερημώθηκε.
Προύχοντες και απλοί Έλληνες κρατούνταν ως όμηροι ή θανατώνονταν ακόμα
και με ανασκολοπισμό (παλούκωμα), ενώ και οι Έλληνες σκότωναν τους Τούρκους
που συνελάμβαναν. Η τουρκική διοίκηση αποσπούσε δια της βίας μεγάλα χρηματικά
ποσά που οι Έλληνες για να τα εξοικονομήσουν ενεχυρίαζαν πολύτιμα αντικείμενα
και σκεύη εκκλησιών σε χαμηλές τιμές ή δανείζονταν από τους Εβραίους με επιτόκιο
30-50%.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 6

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

Η λήξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1828–1829 επέφερε την ηρεμία στα
ευρωπαϊκά εδάφη της Τουρκίας και τη συνακόλουθη οικονομική ανάπτυξη. Το θετικό
κλίμα ενέτειναν και οι μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ από το τέλος της δεκαετίας του 1830.
Η Θεσσαλονίκη αυξάνει περαιτέρω την εμπορική της δύναμη ενώ παράλληλα ξεκινά η
ανοικοδόμηση σημαντικών διοικητικών, εκπαιδευτικών και ιδιωτικών κτηρίων. Τις
τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα παρατηρείται σημαντική αύξηση του πληθυσμού,
που από 50.000 το 1865 φτάνει τις 90.000 το 1880 και τις 120.000 το 1895.
Το 1877, ενώ γίνονταν διεθνώς ζυμώσεις που κατέληξαν στη Συνθήκη του Αγίου
Στεφάνου, Ρουμανικές εφημερίδες δημοσίευαν στατιστικές με Ρουμανικούς πληθυσμούς
στη Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία προσπαθώντας να οικειοποιηθούν τους Βλάχους.
Στα πλαίσια αυτά εμφάνισαν στατιστική του Ρουμανικού προξενείου στη Θεσσαλονίκη,
παρουσιάζοντας τη Θεσσαλονίκη με 20.000 Ρουμανικό πληθυσμό. Ακολούθησαν έντονες
αντιδράσεις και επεισόδια που προκάλεσαν οι Έλληνες Θεσσαλονικείς φοιτητές έξω από
το Ρουμανικό προξενείο που κατέληξαν σε μεγαλειώδη βουβή παρέλαση (αρκετές
χιλιάδες διαδηλωτών) με τερματισμό στο προξενείο της Ρουμανίας. Στη βουβή
διαδήλωση συμμετείχαν και εκπρόσωποι της Ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης,
προκειμένου να υποστηρίξουν την ελληνικότητα του χριστιανικού πληθυσμού της πόλης.
Συνέπεια των αντιδράσεων ήταν να εκδόσει ο Οθωμανός βαλής της
Θεσσαλονίκης, επίσημη στατιστική που παρουσίαζε τον Ελληνικό πληθυσμό σε 25.000
(σε σύνολο σχεδόν 90.000 κατοίκων και να αποπεμφθεί ο Ρουμάνος πρόξενος.[86] Κατά
τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, οι Θεσσαλονικείς οργανώνονται, ιδρύοντας την
Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης το 1871 που ανέπτυξε έντονη εθνική
δράση. Ο προύχοντας της πόλης Κωνσταντίνος Μάτσας προσπάθησε ήδη από
το 1899 να εξοπλίσει τον Ελληνισμότης πόλης, αντιλαμβανόμενος τον επερχόμενο
κίνδυνο. Σημαντικοί Θεσσαλονικείς οπλαρχηγοί ήταν ο Γεώργιος Σάββας και ο Γεώργιος
Πεντζίκης. Στις 20 Ιανουαρίου του 1904 πραγματοποιήθηκε μεγάλο αντιβουλγαρικό
συλλαλητήριο στην πόλη, με συμμετοχή 6.000 Ελλήνων διαδηλωτών. Έως το 1908, οι
Θεσσαλονικείς πέτυχαν να ανατρέψουν τη βουλγαρική προσπάθεια δημιουργίας
πυρήνων Βουλγαρικού πληθυσμού στην πόλη, με τη μεταφορά και
εγκατάσταση Βούλγαρων μεταναστών.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 7

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η "Πόλη της Θεσσαλονίκης" αποτελείται από έξι Δήμους και μία Δημοτική
Ενότητα (από τον Δήμο Πυλαίας - Χορτιάτη), που αποτελούν το Πολεοδομικό
Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης (Π.Σ.Θ.), πληθυσμού 789.191 κατοίκων, σύμφωνα με
στοιχεία της Απογραφής του 2011. Οι δήμοι είναι οι εξής:

Δήμος Έδρα Δημοτικές ενότητες Πληθυσμός

Δήμος Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη, Τριανδρία 325.182

Δήμος Καλαμαριάς Καλαμαριά Καλαμαριά 91.518

Δήμος Νεάπολης- Άγιος Παύλος, Νεάπολη, Πεύκα,

Συκιές 84.741
Συκεών Συκιές

Νέα Ευκαρπία, Πολίχνη,

Δήμος Παύλου Μελά Σταυρούπολη 99.240
Σταυρούπολη

Δήμος Κορδελιού-
Εύοσμος Ελευθέριο-Κορδελιό, Εύοσμος 101.010
Ευόσμου

Δήμος Αμπελοκήπων -
Αμπελόκηποι Αμπελόκηποι, Μενεμένη 52.127
Μενεμένης

Δήμος Πυλαίας- Πυλαία, Χορτιάτης, Ασβεστοχώρι,

Πανόραμα 70.653
Χορτιάτη Εξοχή, Φίλυρο, Πανόραμα

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 8

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ

Είναι διθάλαμος καμαροσκέπαστος μακεδονικός τάφος με

δωρική πρόσοψη τεσσάρων ημικιόνων. Έχει διαστάσεις 6,15 μ. πλάτος,
6,15 μ. ύψος και 10 μ. μήκος. Στην είσοδό του έφερε λίθινη ανάγλυφη
θύρα. Μία δεύτερη μαρμάρινη θύρα στην είσοδο του νεκρικού
θαλάμου έφερε ανάγλυφη κεφαλή Μέδουσας επιχρωματισμένη και
ανάγλυφες ασπιδίσκες. Ο τάφος είναι κατάγραφος από αρχαία graffiti
και αναθηματικές επιγραφές του 1ου αιώνα π.Χ. και του 3ου αιώνα μ.Χ.
Η σημαντικότερη αναφέρεται στον Ηρακλή και τον Αλέξανδρο Ήρωα.
Ο τάφος χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. ενώ
ερευνήθηκε το καλοκαίρι του 1994. Μετά το πέρας της ανασκαφής
στεγάστηκε και περιφράχτηκε.
2ος Διθάλαμος καμαροσκεπής μακεδονικός τάφος με ιωνική
πρόσοψη από τέσσερις ψηλούς κίονες. Έχει πλάτος 4,70 μ. και μήκος
7,50 μ. Υπολείμματα εγχρώμων κονιαμάτων που σώζονται στους

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 9

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

τοίχους, έφεραν παραστάσεις κιβωτίου και καθρέπτη. Σώζεται η λίθινη

βάση της νεκρικής κλίνης. Χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. με βάση τα
λιγοστά ευρήματα που διασώθηκαν από την αρχαία σύληση του τάφου.
Η ανασκαφή του τάφου άρχισε το καλοκαίρι του 1994 και
ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1995.

Ταφικά έθιμα των Μακεδόνων

Στη Μακεδονία, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, ο τρόπος ταφής
ήταν θέμα προσωπικής επιλογής και οικονομικών δυνατοτήτων. Ο
ενταφιασμός χρησιμοποιούνταν παράλληλα με τη δαπανηρότερη
καύση του σώματος.
Η αρχαϊκή μορφή της μακεδονικής κοινωνίας και πολιτείας εξηγεί
το μεγάλο μέγεθος των τάφων και τον εξαιρετικό πλούτο των
κτερισμάτων τους, που τους διαφοροποιεί από τους σύγχρονούς τους
των υπόλοιπων ελληνικών περιοχών.
Οι νεκρικές τελετές εξασφαλίζουν την ομαλή διάβαση του
ανθρώπου που πεθαίνει σε μία άλλη διάσταση. Ο νεκρός δέχεται τις
πρέπουσες τιμές σε αντάλλαγμα για τη ζωή που έχασε. Οι γυναίκες της
οικογένειας του νεκρού έπλεναν το σώμα του, τον άλειφαν με λάδι και
μύρο και ντυμένο με τα καλύτερά του ρούχα τον ξάπλωναν στη νεκρική
κλίνη. Ύστερα άρχιζε το μοιρολόι. Ακολουθούσε η εκφορά και ο νεκρός
τοποθετούνταν στον τάφο μαζί με τα δώρα των αγαπημένων του.
Επάνω στον τάφο έχυναν κρασί, μέλι και γάλα: προφορές για την
ψυχή που έφυγε και τις ψυχές του κάτω κόσμου. Το «χαρώνειο
νόμισμα», τον οβολό για την πληρωμή του Χάροντα, το κρατάει ο
νεκρός στο δεξί του χέρι ή στο στόμα.
Ειδικά κατασκευασμένες σαρκοφάγοι και πολύτιμα τεφροδόχα
δοχεία δέχονταν τα σώματα και τα καμένα οστά των νεκρών αντίστοιχα.
Μέσα στον τάφο τοποθετούσαν αντικείμενα που χρησιμοποιούσε στη
ζωή του ο νεκρός όπως όπλα και συμποσιακά σκεύη για τους άντρες και
κοσμήματα για τις γυναίκες. Ειδώλια και λατρευτικά σκεύη ήταν οι
προσφορές των οικείων για τη μεταθανάτια ζωή.
Σε περίπτωση καύσης τα υπολείμματα των προσφορών
τοποθετούνταν μετά τον ενταφιασμό πάνω από τον τάφο. Ίχνη από τις
ενδεχόμενες τελετές που ακολουθούσαν ή επαναλαμβάνονταν σε τακτά
διαστήματα προς τιμήν των νεκρών δεν έχουν σωθεί, παρά σε ελάχιστες
περιπτώσεις όπως στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 10

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Διακόσμηση
Οι μακεδονικοί τάφοι, ως τελευταία κατοικία του νεκρού, έφεραν
πλούσια διακόσμηση. Κοσμοφόροι με φυτικά μοτίβα, ζωφόροι με
σκηνές κυνηγιού, μετόπες και μετακιόνια με πολεμιστές και κριτές του
Κάτω Κόσμου, κοσμούσαν τις ιωνικές ή δωρικές προσόψεις των τάφων.
Πολλές φορές υπήρχε γραπτός διάκοσμος και στους εσωτερικούς
τοίχους : αρματοδρομίες, σκηνές μάχης, έντονα κινημένες μορφές
καθώς και φυτικά μοτίβα και άψυχα αντικείμενα.
Ακόμη, στο θάλαμο, όπως και στον προθάλαμο, τοποθετούσαν
λίθινες κλίνες σε απομίμηση συμποσιακών, κατάκοσμους θρόνους,
μαρμάρινες σαρκοφάγους με τις λάρνακες των οστών των νεκρών.
Σε άλλες περιπτώσεις στους τοίχους διαμορφώνονταν κτιστές
τράπεζες, θρόνοι και βάθρα, ενώ στους οικογενειακούς τάφους
υπήρχαν ειδικές κόγχες-θήκες για την εναπόθεση της τέφρας των
νεκρών.
Οι «Μακεδονικοί τάφοι», σχηματίζουν μία ιδιαίτερη κατηγορία
υπόγειων θαλαμοειδών οικοδομημάτων.
Μίεζα
Μακεδονικός τάφος Ανθεμίων
Ο τάφος των Ανθεμίων χρονολογείται στο α΄ μισό του 3ου αι.
π.Χ., Είναι Από τα λαμπρότερα και καλύτερα διατηρημένα μνημεία της
αρχαίας Μίεζας και Κατασκευάσθηκε στην πορεία του αρχαίου δρόμου
που ένωνε τη Μίεζα με την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου,
την Πέλλα. Πρόκειται για υπόγειο ταφικό κτίσμα, το οποίο μετά την
ολοκλήρωση της ταφής του νεκρού και των καθιερωμένων
τελετουργιών προς τιμήν του, καλύφθηκε από τύμβο που είχε ύψος
τουλάχιστον 2,50 μ. και διάμετρο 15-17 μ. Ο τάφος είναι διθάλαμος,
καμαροσκεπής και είχε ναόσχημη πρόσοψη με τέσσερις ημικίονες
ιωνικού ρυθμού και με διακόσμηση από πολύχρωμα ιωνικά και δωρικά
κυμάτια. Η είσοδός του είχε κλειστεί με έξι δόμους από πωρόλιθο. Στο
αέτωμα (ύψος τυμπάνου 1 μ.) σώζεται ωραία ζωγραφική παράσταση,
που εικονίζει ζευγάρι ώριμης ηλικίας καθισμένο σε ανάκλιντρο
συμποσίου. Και οι δύο μορφές είναι ντυμένες με χιτώνα και ιμάτιο, που
ο καλλιτέχνης έχει αποδώσει με εντυπωσιακές και πλούσιες πτυχές. Την
επίστεψη του αετώματος αποτελούν τρία ανάγλυφα ανθέμια με
έντονες φωτοσκιάσεις. Ο στενός προθάλαμος του τάφου ήταν
επιχρισμένος με ανοιχτό κίτρινο χρώμα στο ανώτερο μέρος των τοίχων
και με μαύρο στο κατώτερο, ενώ τα δύο τμήματα χωρίζονταν με ταινίες
μαύρου και λευκού χρώματος. Μια εντυπωσιακή παράσταση διακοσμεί
Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 11
 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

την οροφή του προθαλάμου: έξι ανθέμια εναλλάσσονται με

νερολούλουδα πάνω σε γαλαζοπράσινο βάθος, που θυμίζει λουλούδια
να πλέουν στην επιφάνεια λίμνης. Ο προθάλαμος χωριζόταν από τον
κυρίως νεκρικό θάλαμο με μαρμάρινη δίφυλλη θύρα ύψους 3,50 μ. και
πλάτους 0,90 μ., διακοσμημένη με ανάγλυφα μοτίβα. Στο εσωτερικό
του θαλάμου σώζεται τετράπλευρη λίθινη βάση, που θα περιείχε το
αγγείο ή τη λάρνακα με τα οστά του νεκρού. Η καμαρωτή οροφή του
θαλάμου είναι καλυμμένη με ανοιχτό κίτρινο κονίαμα, ενώ οι τοίχοι
είναι μονόχρωμοι και μιμούνται ορθομαρμάρωση: το κάτω τμήμα τους
έχει χρώμα μαύρο, το επάνω έχει χρώμα βαθυκόκκινο και χωρίζονται με
λευκή ταινία. Η λεπτομέρεια στο σχέδιο και η πολυχρωμία της ιωνικής
διακόσμησης χαρακτηρίζουν το μνημείο και δίνουν πολύτιμες
πληροφορίες για τη χρονολόγησή του αλλά και για τη μεγάλη
ζωγραφική στον ελληνικό χώρο. Ο τάφος των Ανθεμίων είχε συληθεί
πολλές φορές, ιδιαίτερα στην αρχαιότητα, και ελάχιστα αντικείμενα
βρέθηκαν στο εσωτερικό του, αλλά αρκετά για να δώσουν μια εικόνα
από τα πλούσια κτερίσματα που περιείχε. Το σημαντικότερο από αυτά
ήταν τμήματα ελεφαντόδοντου από την ανάγλυφη διακόσμηση της
νεκρικής κλίνης. Ο τάφος ανασκάφηκε το 1971 από την τότε Έφορο
Αρχαιοτήτων Κατερίνα Ρωμιοπούλου μετά από απόπειρα
λαθρανασκαφής. Σήμερα προστατεύεται με στέγαστρο, που καλύπτει
τμήμα του μνημείου, ενώ η είσοδός του έχει διαμορφωθεί κατάλληλα
για την πρόσβαση των επισκεπτών.

Λεπτομέρια του αετώματος του Τάφου των ανθεμίων.

Απεικονίζεται ανακεκλιμένο ζυγάρι. Εντυπωσιακή είναι η διατήρηση των χρωμάτων
της πρόσοψης.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 12

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

2) Τάφος της Κρίσεως

Από τους σημαντικότερους και καλύτερα διατηρημένους
μακεδονικούς τάφους, που έχουν έλθει στο φως μέχρι σήμερα, είναι
αυτός ''της Κρίσεως'', ένα από τα ταφικά μνημεία της αρχαίας Μίεζας, που
είχαν κατασκευασθεί στην πορεία του αρχαίου δρόμου που ένωνε την
πόλη με την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα. Οφείλει
την ονομασία του στη μοναδική για την αρχαία τέχνη ζωγραφική
παράσταση που τον διακοσμεί και έχει ως θέμα την κρίση του νεκρού.
Χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι π.Χ. και ξεχωρίζει
ανάμεσα στους μακεδονικούς τάφους για τις μνημειώδεις διαστάσεις του
και την επιβλητική του πρόσοψη

Ζωγραφική αναπαράσταση της πρόσοψης του Τάφου της Κρίσεως( αρχές 3ου αι. π.Χ).

Στα διαστήματα μεταξύ των ημικιόνων υπάρχουν τέσσερις μεμονομένες μορφές που
αποτελούν όμως ενιαία σύνθεση, με θέμα την κάθοδο του νεκρού στον Άδη .

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 13

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

3) Τάφος Λύσωνος και Καλλικλέους

Το ταφικό μνημείο του Λύσωνος και του Καλλικλέους είναι ένας
από τους τέσσερις σημαντικούς μακεδονικούς τάφους των Λευκαδίων,
που είχαν κατασκευασθεί κατά μήκος του αρχαίου δρόμου που ένωνε
τη Μίεζα με την Πέλλα, την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου.
Σύμφωνα με την κεραμική που βρέθηκε κατά τις ανασκαφές και την
προσωπογραφία των μελών που τάφηκαν εδώ, ο τάφος μπορεί να
χρονολογηθεί από τα τέλη του 3ου έως τα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. Έχει
τις μικρότερες διαστάσεις από όλους τους τάφους στην περιοχή του
Κοπανού, αλλά ξεχωρίζει για το κατάγραφο εσωτερικό του, που
διασώζει ονόματα πέντε γενεών της ίδιας οικογένειας. Πρόκειται για
τον τάφο της οικογένειας του Αριστοφάνη, τα μέλη της οποίας
αναγράφονται με κόκκινα γράμματα πάνω από ορθογώνιες θήκες, που
ανοίγονται σε δύο επάλληλες σειρές στις τρεις πλευρές των τοίχων.
Ο τάφος αποτελείται από το στενό προθάλαμο και τον
τετράγωνο νεκρικό θάλαμο με προσανατολισμό Β-Ν και είσοδο στη
νότια πλευρά, η οποία έκλεινε με δίφυλλη πόρτα. Ο προθάλαμος έχει
επίπεδη οροφή και στα τοιχώματά του είναι ζωγραφισμένα ένα
περιρραντήριο και ένας βωμός, ενώ στο υπέρθυρο του ανοίγματος προς
το θάλαμο υπάρχει γραπτή επιγραφή με τα ονόματτα των πρώτων
ενταφιασμένων νεκρών: ''Λύσωνος και Καλλικλέους των
Αριστοφάνους''. Ο νεκρικός θάλαμος διαθέτει είκοσι δύο θήκες σε δύο
σειρές, οι δεκαεπτά από τις οποίες είχαν δεχθεί τις στάχτες και τα
κτερίσματα από τις καύσεις των νεκρών. Οι ιωνικές παραστάδες, που
αποδίδονται τρισδιάστατα με φωτοσκίαση πάνω στους τοίχους,
δημιουργούν στο εσωτερικό του μνημείου την εντύπωση ενός
πραγματικού περιστυλίου, στον υπαίθριο χώρο ενός κήπου. Μία
συνεχόμενη φυτική γιρλάντα με κορδέλες και ρόδια στεφανώνει το
ανώτερο μέρος του περιστυλίου, ενώ στα δύο τύμπανα των στενών
πλευρών αποδίδονται ζωγραφικά τα όπλα, που συχνά συνοδεύουν ως
κτερίσματα τους νεκρούς πολεμιστές: κράνη, ξίφη, καθώς και δύο
διαφορετικού τύπου μακεδονικές ασπίδες. Η ζωντάνια των χρωμάτων
και η πολύ καλή διατήρηση των τοιχογραφιών οφείλεται στο γεγονός
ότι, από τότε που αποκαλύφθηκε το μνημείο, δεν αφαιρέθηκε ποτέ ο
χωμάτινος τύμβος του, που του εξασφαλίζει σταθερές συνθήκες
υγρασίας. Οι ομοιότητες μεταξύ της ζωγραφικής του συγκεκριμένου
τάφου με το δεύτερο πομπηιανό στυλ αποτελούν σημαντικές ενδείξεις
για τις επαφές και τις σχέσεις του ελληνιστικού κόσμου με τη
ρεπουμπλικανική Ρώμη και, ίσως, η συγκεκριμένη τεχνοτροπία
(''αρχιτεκτονικό ζωγραφικό στυλ'' κατά τη Stella Miller) να αποτέλεσε τις

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 14

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

αρχές ή να έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη του δεύτερου

πομπηιανού στυλ.
Ο τάφος βρέθηκε τυχαία το 1942, ανασκάφηκε από τον
Χαράλαμπο Μακαρόνα και δημοσιεύθηκε περιληπτικά από τον
ανασκαφέα, ενώ η πλήρης μελέτη του έχει γίνει από την αρχαιολόγο
Stella Miller. Σήμερα είναι προσιτός μόνο στους ειδικούς, προκειμένου
να εξασφαλίζεται η σταθερή υγρασία, που έχει συμβάλει στην εξαίρετη
διατήρηση του ζωγραφικού διακόσμου του. Για την καλύτερη
προστασία του μνημείου το 1999 κατασκευάσθηκε μεταλλικό
στέγαστρο.

Απόψεις της ζωγραφικής διακόσμησης των ημικυκλικών τυμπάνων των στενών τοίχων
του Τάφου του Λύσωνος και του Καλλικλέους, όπου απεικονίζονται δύο σύνοκα
οπλισμού, 200-150 π.Χ

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 15

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Βεργίνα
1) Τάφος Φιλίππου Β’
Ο τάφος του βασιλιά Φίλιππου είναι ένα κατασκεύασμα που
αποτελούνταν από δύο χώρους με ύψος 5,30 μέτρα. Είναι ο
μεγαλύτερος και υψηλότερος μακεδονικός τάφος που γνωρίζουμε. Τα
πολύτιμα οστά του νεκρού βασιλιά βρέθηκαν τυλιγμένα σε ένα χρυσό
ύφασμα. Φυλάσσονταν σε μία μεγάλη χρυσή λάρνακα, ένα μοναδικό
έργο τέχνης με ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο αστέρι στο καπάκι της, το
μακεδονικό αστέρι με τις 12 ακτίνες. Η λάρνακα βρισκόταν μέσα σε μία
μεγάλη μαρμάρινη σαρκοφάγο. Ο τάφος επίσης περιείχε τα όπλα του
βασιλιά, το σιδερένιο του θώρακα με χρυσή ανάγλυφη διακόσμηση, το
κράνος και το ξίφος του. Επίσης, τη χρυσή φαρέτρα και τρία ζευγάρια
χάλκινες περικνημίδες. Μέσα στον τάφο υπήρχε ακόμη η ασπίδα του
που είναι φτιαγμένη από χρυσό και ελεφαντόδοντο. Ένα από τα πιο
πολύτιμα αντικείμενα του τύμβου είναι το χρυσό στεφάνι που βρέθηκε
στην κορυφή των αποτεφρωμένων οστών του νεκρού βασιλιά. Είναι το
βαρύτερο και πιο εντυπωσιακό χρυσό στεφάνι που διασώθηκε από την
αρχαιότητα. Πρόκειται για ένα χρυσό στεφάνι που αποτελείται από 313
φύλλα βελανιδιάς και 68 βελανίδια. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί
ότι όλα αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα ήταν θαμμένα και διατηρήθηκαν
για 23 αιώνες!
Υπήρχε κι ένας δεύτερος νεκρός στον προθάλαμο του τάφου με τα οστά
μιας γυναίκας. Τα οστά της επίσης φυλάσσονταν σε μία χρυσή λάρνακα
η οποία επίσης βρισκόταν μέσα σε μία μαρμάρινη σαρκοφάγο. Το
περίεργο με τον προθάλαμο αυτού του τάφου είναι ότι αν και περιείχε
τα οστά γυναίκας περιλάμβανε και πολλά όπλα. Μέσα στη λάρνακα
υπήρχε και εδώ ένα υπέροχο στεφάνι μυρτιάς και ένα κομψό γυναικείο
διάδημα, το πιο όμορφο κόσμημα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Τα περισσότερα από αυτά τα σπάνια αντικείμενα αποτελούν
αληθινά έργα τέχνης και είναι έξοχα παραδείγματα της ελληνικής
γλυπτικής του 4ου αιώνα π.Χ. Οι δύο χρυσές λάρνακες και το μεγάλο
στεφάνι βελανιδιάς είναι τα πιο λαμπρά παραδείγματα ελληνικής
τέχνης που βρέθηκαν ποτέ σε ελληνικό έδαφος.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 16

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Η επιβλητική πρόσοψη του Τάφου του Φιλίππου Β'.

Η ζωφόρος απεικονίζει σκηνή κυνηγιού λιονταριού
και άλλων ζώων

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 17

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Η χρυσή λάρνακα από το νεκρικό θάλαμο

του Τάφου του Φιλίππου.

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 18

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Τάφοι στην Αρχαία Αμφίπολη

Από τους μακεδονικούς τάφους , που έχουν βρεθεί στην

ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης, δύο είναι οι σημαντικότεροι.
Βρίσκονται ανατολικά του δρόμου Θεσ/νίκης – Δράμας και
χρονολογούνται στον 3° αιώνα π.Χ. Ο πρώτος

έχει δρόμο, προθάλαμο με μια νεκρική κλίνη και θάλαμο με δύο

νεκρικές κλίνες σε σχήμα Γ. Στις κλίνες του θαλάμου υπάρχει ζωγραφική
διακόσμηση με Διονυσιακά θέματα. Το μήκος του ξεπερνά τα 11 μέτρα
και είναι ο μεγαλύτερος γνωστός τάφος “Μακεδονικού τύπου” της
Αμφίπολης. Αποκαλύφθηκε με τις ανασκαφές νότια του Ελληνιστικού
νεκροταφείου, σε ύψωμα που δεσπόζει απέναντι από την ανατολική
πλευρά της πόλης.
Ο δεύτερος τάφος έχει δρόμο και έχει μόνο έναν θάλαμο με δύο
νεκρικές κλίνες σε σχήμα Γ. Πάνω στους ατομικούς και οικογενειακούς
τάφους στήνονταν διαφόρων μορφών μνημεία, Ναΐσκοι, βωμοί,
αγάλματα θεών, αλλά και των ιδίων των αφηρωϊσμένων με το θάνατο
τους νεκρών, ζώα συμβολικά για τη δύναμη και το μεγαλείο τους, όπως
π.χ. λιοντάρια, αλλά και μορφές μυθικές. Από το νεκροταφείο της

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 19

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

Αμφίπολης προέρχεται μια πλούσια σειρά επιτύμβιων στηλών,

των οποίων η διακόσμηση αναφέρεται στη ζωή των νεκρών και στις
σχέσεις τους με τους επιζώντες συγγενείς. Οι λευκές λήκυθοι είναι μια
ιδιαίτερη κατηγορία κτερισμάτων στους τάφους της κλασσικής εποχής.
Οι νεκροπόλεις εκτείνονται έξω από το Περίβολο των τειχών της
αρχαίας Αμφίπολης. Τα ταφικά μνημεία, υπόγεια ή υπέργεια,
εμφανίζουν ποικίλες μορφές και τύπους. Οι μνημειακοί τάφοι
μακεδονικού τύπου, καλυμμένοι με τεχνητό τύμβο, ανήκουν σε
οικογένειες με διακεκριμένη πολιτική ή οικονομική δύναμη. Πάνω σε
τάφους σημαντικών πολιτών στήνονται μερικές φορές σημαντικά
επιτύμβια μνημεία. Από τους μακεδονικούς τάφους , που έχουν βρεθεί
στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης, δύο είναι οι σημαντικότεροι.
Βρίσκονται ανατολικά του δρόμου Θεσ/νίκης – Δράμας και
χρονολογούνται στον 3° αιώνα π.Χ.

Μακεδονικός τάφος Σταυρούπολης

(Θράκη)

Ο τάφος της Σταυρούπολης είναι ο μεγαλύτερος, πιο

καλοδιατηρημένος και πιο εντυπωσιακός μακεδονικός τάφος της
Θράκης. Βρίσκεται νότια της πόλης, σε μικρή απόσταση από το δρόμο
που οδηγεί στα Κομνηνά. Με βάση την αρχιτεκτονική του μορφή και τα
λιγοστά ευρήματα που υπήρχαν στο εσωτερικό του, χρονολογείται στο
πρώτο μισό του 2ου αι. π.Χ. Είναι πιθανό να συνδέεται με έναν οικισμό,

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 20

 Πολιτιστικό πρόγραμμα 2018-19 «Κυνήγι Θησαυρού στις αρχαίες Αιγές»

που βρίσκεται σε απόσταση 500 μ. νοτιότερα, στη θέση Μύτικας

Κομνηνών, και είχε μεγάλη διάρκεια ζωής, από την Πρώιμη Εποχή
Σιδήρου (9ος - 8ος αι. π.Χ.) μέχρι τη βυζαντινή περίοδο.
Ο τάφος ήταν γνωστός στους χωρικούς της περιοχής από παλιά.
Ο πρώτος αρχαιολόγος που επισκέφθηκε το μνημείο ήταν ο Χ.
Μακαρόνας, το 1951, ο οποίος πραγματοποίησε μικρή ανασκαφική
έρευνα, ενώ η κυρίως ανασκαφή έγινε από τον ίδιο, τον Οκτώβριο του
1953. Το 1997 ο Δ. Τριαντάφυλλος πραγματοποίησε στερεωτικές
εργασίες στο μνημείο και σε συνεργασία με το Δήμο Σταυρούπολης το
έχει εντάξει σε ειδικό πρόγραμμα για την ανάδειξη και αξιοποίησή του

ΠΗΓΕΣ

http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/D1.5.html

http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/D1.4.html

http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=881

http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=879

Μέγγουλης Αναστάσιος - Μέγγουλη Ελένη-Άννα 21