Physics of The Human Body PDF

ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Θεόδωρος Σαμαράς
Τμήμα Φυσικής
Φυσική του Ανθρωπίνου
Αριστοτέλειο ΠανεπιστήμιοΣώματος
Θεσσαλονίκης 1
Ενέργεια, θερμότητα, θερμοκρασία
Διατήρηση της ενέργειας στο σώμα
Πρώτος νόμος της Θερμοδυναμικής
ΔU = ΔQ - ΔW
Μεταβολή στην
Μεταβολή της
αποθηκευμένη ενέργεια
θερμότητας που
στο σώμα (π.χ. τροφή, Μεταβολή στο
αποβάλλεται /
ενέργεια, σωματικό = + παραγόμενο έργο
προσλαμβάνεται
λίπος, και θερμότητα
από το σώμα
του σώματος)
Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 3

ΔU = ΔQ - ΔW
Προϋπόθεση:
Κατά της διάρκεια της διαδικασίας που μελετάται δεν
λαμβάνεται τροφή ή ποτό, ούτε αποβάλλονται κόπρανα ή ούρα
Σύμβαση:
ΔQ > 0, όταν προσλαμβάνεται θερμότητα
ΔW > 0, όταν έργο παράγεται από το σώμα
Παράδειγμα:
Όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται σε ηρεμία (ΔW=0) με σταθερή
θερμοκρασία σε ψυχρό περιβάλλον (ΔQ<0), μειώνει την
αποθηκευμένη ενέργειά του.
ΔU/Δt = ΔQ/Δt - ΔW/Δt
Ρυθμός μεταβολής ενέργειας (ισχύς):

Μεταβολή της ενέργειας εντός μικρού χρονικού διαστήματος
Δεύτερος νόμος θερμοδυναμικής:
Ο πρώτος νόμος περιγράφει τη διατήρηση της ενέργειας, όμως
δεν μπορεί να καθορίσει ποια διαδικασία θα συμβεί (π.χ. αν
ΔQ/Δt>0, τι θα γίνει η θερμότητα; Θα αποθηκευτεί ως ενέργεια
ή θα γίνει εξωτερικό έργο;
Αποτέλεσμα:
Και οι δυο νόμοι περιορίζουν το ποσό της αποθηκευμένης
ενέργειας που μπορεί να μετατραπεί σε χρήσιμο έργο.

Ενεργειακές μεταβολές στο σώμα
Σχέσεις μονάδων μέτρησης:

1 cal = 4,184 J
1 Cal = 1 kcal = 4.184 J
1 kcal/min = 69,73 W
100 W = 1,43 kcal/min
1 kcal/hr = 1,16 W
Δίαιτα 2.400 θερμίδων την ημέρα (εννοείται «διαιτητικών
θερμίδων», δηλαδή Cal και όχι cal) αντιστοιχεί σε ενέργεια
περίπου 10 MJ την ημέρα ή σε μέση ισχύ 115 W.

Πρόσληψη ενέργειας από την τροφή:

Lavoisier (1784): Η κατανάλωση οξυγόνου αυξάνεται μετά τη
λήψη τροφής, άρα οι τροφές οξειδώνονται.
Μεταβολισμός:
Κατά την οξείδωση με καύση εκλύεται θερμότητα. Η
θερμότητα που εκλύεται ονομάζεται ενέργεια μεταβολισμού
και ο ρυθμός παραγωγής της «μεταβολικός ρυθμός».
Γλυκόζη (C6H12O6)  ενδοφλέβια σίτιση, κύρια πηγή ενέργειας
για τον εγκέφαλο

Παράδειγμα: Γλυκόζη (C6H12O6)
C6H12O6 + 6Ο2  6Η2Ο + 6CO2 + 2,87  106 J
0,18 kg + 0,192 kg  0,108 kg + 0,264 kg
0,372 kg  0,372 kg
Δm=ΔE / c2
2,87  106 J  3,19  10-11 kg

Παράδειγμα: Γλυκόζη (C6H12O6)
Αποτέλεσμα:
Εκλυόμενη ενέργεια ανά μάζα καυσίμου: 16 MJ/kg
Εκλυόμενη ενέργεια ανά όγκο οξυγόνου: 21 MJ/m3

= 2,87107 J / (622,4 lt) = 2,87107 J / (622,410-3 m3)
Όγκος οξυγόνου ανά μάζα καυσίμου: 0,75 m3/kg
Όγκος παραγόμενων καυσαερίων ανά μάζα καυσίμου: 0,75 m3/kg

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

“Physics of the Body”, Medical Physics Publishing

BMR  m3/4
και όχι του m2/3 (επιφάνεια) ή του m (όγκος)


• BMR  92 kcal/hr ή 100 W για τον άνθρωπο
• Για κάθε 1οC αύξηση 10%

(χειμερία νάρκη, επέμβαση στην καρδιά)
• Μέτρηση με την κατανάλωση οξυγόνου
• Ο ρυθμός κατανάλωσης ενέργειας συνήθως δίνεται ανά
επιφάνεια (Α = 0,202  Μ0,425  Η0,725)





Έργο και ισχύς
παραγόμενο έργο
=
καταναλισκόμενο έργο


Προπονημένος ποδηλάτης:
μέχρι 370 W παραγόμενο έργο,
άρα 1850 W ρυθμό μεταβολισμού


διάσπαση φωσφορικών ή
γλυκογόνου (έλλειμμα ισχύς που καταναλώνεται
οξυγόνου στο σώμα) ανάλογη του μέγιστου ρυθμού
κατανάλωσης οξυγόνου στους
μυς που δραστηριοποιούνται

Απώλεια θερμότητας από το σώμα
• Θηλαστικά και πτηνά ομοιόθερμα (θερμόαιμα)

Διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας (μέσω σταθερού μεταβολισμού και
μηχανισμών θερμορύθμισης, άρα δραστηριοποίηση και σε ψυχρά
κλίματα)
Τα πτηνά έχουν μεγαλύτερη θερμοκρασία από από τον άνθρωπο

(επειδή δεν ιδρώνουν πρέπει να χάνουν τη θερμότητα μέσω
ακτινοβολίας)
Η εξίσωση της θερμοκρασίας του νεκρού σώματος με αυτήν του

περιβάλλοντος χρησιμοποιείται στην ιατροδικαστική
• Υπόλοιπα ζώα ποικιλόθερμα (ψυχρόαιμα)

• Ποια είναι η «κανονική» θερμοκρασία του ανθρώπου;
Θερμοκρασία πυρήνα: 37οC (± 0,5οC)
Θερμοκρασία ορθού κατά 0,5οC μεγαλύτερη από την στοματική

κοιλότητα (μετά από σκληρή άσκηση μπορεί να φτάσει και τους 40οC,
βλ. αθλητές αμερικανικού football)
Εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, την κατάσταση της υγείας, τον
ρουχισμό και τη σωματική δραστηριότητα
Μικρότερη τις πρωινές ώρες και μεγαλύτερη της απογευματινές
Μεταβολή (αύξηση) της κολπικής θερμοκρασίας μετά την ωορρηξία





Μηχανισμοί μεταφοράς θερμότητας:
• Εκπομπή ακτινοβολίας
• Αγωγή θερμότητας
• Εξάτμιση (εφίδρωση)
• Αναπνοή - τροφή


𝐸𝑟 = 𝜀 𝐴 𝜎 𝛵 4
ε είναι η σταθερά εκπομπής (0 ≤ 𝜀 ≤ 1)

σ είναι η σταθερά Stefan-Boltzmann (5.67×10-8 W/m2/K4)
Νόμος του Wien

𝐸𝑟 = 𝜀 𝐴 𝜎 𝛵 4
ε είναι η σταθερά εκπομπής (0 ≤ 𝜀 ≤ 1)

σ είναι η σταθερά Stefan-Boltzmann (5,67×10-8 W/m2/K4)
Νόμος του Wien


• Γραμμικοποίηση (linerization) της σχέσης εκπομπής
H𝑟 = Κ𝑟 𝜀 𝐴 𝑇𝑠 − 𝑇𝑤
Kr είναι μια σταθερά (2,1×104 J/m2/hr/oC) εξαρτώμενη από διάφορες

φυσικές παραμέτρους
• Παράδειγμα: Θερμοκρασία δέρματος 34οC και περιβάλλοντος 25οC,

επιφάνεια σώματος 1,85m2
Ως μέλαν σώμα: 105 W
Προσεγγιστική σχέση: 97 W

• Αγωγή (και συναγωγή) θερμότητας

http://www.calpoly.edu/~rgordon/vent/ashrasc.html

H𝑐 = Κ𝑐 𝐴𝑐 𝑇𝑠 − 𝑇𝑎
Kc σταθερά εξαρτώμενη από τη σχετική ταχύτητα του αέρα

ως προς το σώμα
Kc = 2,3 kcal/m2/hr/oC) (πλήρης νηνεμία)
Kc = 10,45 – 𝑣 + 10 √𝑣 kcal/m2/hr/oC),
𝑣 ταχύτητα ανέμου σε m/s, για 2 ≤ 𝑣 ≤ 20 m/s

Beaufort Knots
1 4
3 10
5 19
7 29
8 39

• Εξάτμιση (εφίδρωση)
Λανθάνουσα θερμότητα 580 kcal/lt Θερμοκρασία «υγρού βολβού»

Σε ηρεμία
Εκπομπή ακτινοβολίας: ~55%
Αγωγή (συναγωγή) θερμότητας: ~25%
Εξάτμιση (εφίδρωση): ~7%
Αναπνοή – τροφή: ~13%
Σε άσκηση
Εξάτμιση (εφίδρωση)  

Πίεση
Πίεση στο ανθρώπινο σώμα
Μονάδες μέτρησης πίεσης

Πίεση στο ανθρώπινο σώμα

Μέτρηση της πίεσης
Μανόμετρο
𝑃=𝜌𝑔ℎ

Μέτρηση της πίεσης
Μανόμετρο

Ρόλος της πίεσης

Ενδοκρανιακή πίεση
Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ)
Φυσιολογικές τιμές: 5 – 12 mmHg

Υδροκεφαλία

Υδροκεφαλία

Πίεση και ακοή
Ο ρόλος της ευσταχιανής σάλπιγγας
Η πίεση στην καμπίνα μειώνεται, η πίεση στο μέσο αυτί είναι

μεγαλύτερη (< 1 mmHg), άρα αέρας διαφεύγει μέσω της ΕΣ

Πίεση και ακοή
Ο ρόλος της ευσταχιανής σάλπιγγας
Η πίεση στην καμπίνα αυξάνεται, η πίεση στο μέσο αυτί

είναι μικρότερη (< 1 mmHg), άρα πρέπει να εξισωθεί μέσω
της ΕΣ (χαρακτηριστικό «ποπ»).

Πίεση στο μάτι
Γλαύκωμα
Φυσιολογικές τιμές: 12 – 23 mmHg

Πίεση στο πεπτικό σύστημα

Πίεση στον σκελετό

Πίεση στον σκελετό
Yuxing Wang, Yubo Fan, Ming Zhang, Comparison of stress on

knee cartilage during kneeling and standing using finite element
models, Medical Engineering & Physics, Volume 36, Issue 4, April
2014, Pages 439-447

Πίεση στην ουροδοχο κύστη

Πίεση κατά την κατάδυση
Νόμος του Boyle: P V = const
Μέσο αυτί: εξίσωση πίεσης μέσω ευσταχιανής σάλπιγγας 

διαφορά της τάξης των 120 mmHg  διάτρηση τυμπάνου
Κόλποι προσώπου
Γυαλιά θαλάσσης αντί για μάσκα  συμπίεση οφθαλμών 

μάσκα ώστε κατά την κατάδυση ο αέρας που εκπνέεται να μένει στη μάσκα
στην περιοχή των ματιών και να αυξάνει την πίεση
Προσοχή κατά τη γρήγορη ανάδυση  απαραίτητη η συνεχής εκπνοή 

αλλιώς επικίνδυνη αύξηση του όγκου των πνευμόνων

Πίεση κατά την κατάδυση

Φαινόμενα μεταφοράς στις μεμβράνες



Sonoporation

Διάχυση
Νόμοι του Fick
Πρώτος
Δεύτερος

Διάχυση
dC
Ροή ανάλογη της βαθμίδας συγκέντρωσης =
dx
Πρώτος νόμος του Fick

C1 C1
dC
J  D
C2 C2 dx
D  συντελεστής διάχυσης
x1 x2
x
dC C C2  C1
 
dx x x2  x1
Διάχυση
Παράδειγμα
• Το χλωριούχο μεθυλένιο χρησιμοποιείται ως διαλυτικό
χρώματος. Είναι ερεθιστικό για το δέρμα και απορροφάται από
αυτό. Για το λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται
προστατευτικά γάντια κατά τη διαχείρισή του.
• Αν χρησιμοποιηθούν πλαστικά γάντια πάχους 0,04cm ποια είναι
η ροή του χλωριούχου μεθυλενίου μέσα από το γάντι, λόγω
διάχυσης;
• Δίνονται:
• Συντελεστής διάχυσης για το προστατευτικό γάντι:
D = 110x10-8 cm2/s
• Μετρημένες συγκεντρώσεις στις επιφάνειες του γαντιού:
C1 = 0,44 g/cm3
C2 = 0,02 g/cm3
Διάχυση
Παράδειγμα: Λύση
γάντι
C1 dC C2  C1
J  -D  D
διαλύτης δέρμα dx x2  x1
C2 Δεδομένα: D = 110 x 10-8 cm2/s
x1 x 2 C1 = 0.44 g/cm3
C2 = 0.02 g/cm3
x2 – x1 = 0.04 cm
-8 2 (0.02 g/cm3  0.44 g/cm3 ) g

J   (110 x 10 cm /s)  1.16 x 10-5
(0.04 cm) cm2s

Ώσμωση και οδηγός πίεση
Pd = P - π

Ώσμωση και τονικότητα

Λεμφικό σύστημα
Νόμος Starling-Landis

O νεφρός
Εξίσωση κάθαρσης
𝑚𝑜𝑙𝑒𝑠 𝑚3 𝑚𝑜𝑙𝑒𝑠
R =𝐾 C( )
𝑠 𝑠 𝑚3

Καρδιαγγειακό σύστημα
Καρδιαγγειακό σύστημα
κυανωτική καρδιοπάθεια

Αίμα
Λειτουργίες
Μεταφέρει «καύσιμα» στα κύτταρα
Μεταφέρει Ο2 στα κύτταρα
Απομακρύνει τα κατάλοιπα της «καύσης»
Πόσο είναι το αίμα που έχουμε;
Είναι ~7% της μάζας του σώματος (ή 4,5kg για άτομο μάζας 64kg)

Καρδιά

Καρδιά

Καρδιά

Κυκλοφορία
Πού βρίσκεται το αίμα κάθε στιγμή;
80% στη συστημική (μεγάλη) κυκλοφορία:
15% στις αρτηρίες

10% στα τριχοειδή
75% στις φλέβες
20% στην πνευμονική (μικρή) κυκλοφορία:
7% στα τριχοειδή
93% εξίσου μοιρασμένο σε φλέβες και αρτηρίες

Συστατικά του αίματος

Ερυθροκύτταρα
Διάμετρος: 7μm
Συγκέντρωση: 5 × 106 κύτταρα/mm3
45% του όγκου του αίματος
Χρόνος ζωής: ~3 μήνες

(~10 δις πεθαίνουν κάθε μέρα!)

Λευκοκύτταρα
Διάμετρος: 9-15μm

Λευκοκύτταρα

Αιμοπετάλια
Διάμετρος: 1-4μm
Χρόνος ζωής: ~3 ημέρες

(~5 εκατ πεθαίνουν κάθε δευτερόλεπτο!)

Μέτρηση συστατικών του αίματος
Απαριθμητής (μετρητής) Coulter

Τριχοειδικό σύστημα
Στον μυ πυκνότητα τριχοειδών αγγείων 190/mm2

Πίεση του αίματος και μέτρησή της

Πίεση του αίματος και μέτρησή της

Διατοιχωματική πίεση



Σύγκριση: ένα φύλλο χαρτομάντηλου αντέχει τάση 50N/m

Αρχή του Bernoulli στο καρδιαγγειακό σύστημα

Ταχύτητα ροής

Καπνιστής: μεγαλύτερος αιματοκρίτης  μεγαλύτερο ιξώδες 

καρδιαγγειακές παθήσεις

Νόμος του Poiseuille

Στρωτή και τυρβώδης ροή
Φαινόμενο «απέκδυσης»
Μεγαλύτερος αιματοκρίτης στα άκρα

Στρωτή και τυρβώδης ροή
Αριθμός Reynolds
Κρίσιμη ταχύτητα 𝐾𝜂
𝑣𝑐 =
(για τυρβώδη ροή) 𝜌𝑅
Αορτή 𝑣𝑐 =0.4 m/s

(R ~ 1cm)

Καρδιακοί ήχοι
http://www.practicalclinicalskills.com/heart-lung-sounds-reference-guide.aspx

Βιοηλεκτρικά σήματα
Νευρώνας

Νευρικός παλμός

Τύποι νευρικής ώσης

Ηλεκτροκαρδιογράφημα



Electrocardiograms
Measuring heart voltage
Picture credit: Shutterstock
02/06/2015 100
Electrocardiograms
Blood flow
ECG
02/06/2015 101
Electrocardiograms
Atria
ECG
02/06/2015 102
Electrocardiograms
Ventricles
ECG
P Q S
02/06/2015 103
Electrocardiograms
ECG trace
ECG
P Q S T
Another beat
02/06/2015 104
Electrocardiograms
Heart rate
period
voltage
time
frequency = 1 ÷ period
02/06/2015 105



2ος κανόνας του Kirchoff




Καρδιακός βηματοδότης

Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα












Προκλητά δυναμικά

Οφθαλμός - Όραση
Οφθαλμός

Οφθαλμός

Οφθαλμός
• Μεγάλη οπτική γωνία

• Ανοιγοκλείσιμο βλεφάρων
• Γρήγορη εστίαση
• Δυναμικό εύρος έντασης φωτός
• Αυτόματο διάφραγμα
• Αυτό-επιδιόρθωση κερατοειδούς
• Αυτό-ρύθμιση πίεσης
• Οφθαλμικός κόγχος – λιπώδης ιστός
• Ανεστραμμένο είδωλο
• Τρισδιάσταση όραση – αντίληψη χώρου
• Κίνηση οφθαλμού

Εστίαση φωτός

Είδωλο αντικειμένου

Ελαττωματική όραση και διόρθωσή της
1/F = 1/P + 1/Q

D = 1/F



Physics of The Human Body PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Physics of The Human Body PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Πρώτος νόμος της Θερμοδυναμικής

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 3

Πρώτος νόμος της Θερμοδυναμικής

Πρώτος νόμος της Θερμοδυναμικής

ΔU/Δt = ΔQ/Δt - ΔW/Δt

Ρυθμός μεταβολής ενέργειας (ισχύς):

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 5

Σχέσεις μονάδων μέτρησης:

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 6

Πρόσληψη ενέργειας από την τροφή:

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 7

Παράδειγμα: Γλυκόζη (C6H12O6)

C6H12O6 + 6Ο2  6Η2Ο + 6CO2 + 2,87  106 J

0,18 kg + 0,192 kg  0,108 kg + 0,264 kg

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 8

Παράδειγμα: Γλυκόζη (C6H12O6)

Εκλυόμενη ενέργεια ανά μάζα καυσίμου: 16 MJ/kg

Εκλυόμενη ενέργεια ανά όγκο οξυγόνου: 21 MJ/m3

Όγκος οξυγόνου ανά μάζα καυσίμου: 0,75 m3/kg

Όγκος παραγόμενων καυσαερίων ανά μάζα καυσίμου: 0,75 m3/kg

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 9

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 10

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 11

• BMR  92 kcal/hr ή 100 W για τον άνθρωπο

• Για κάθε 1οC αύξηση 10%

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 12

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 13

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 14

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 15

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 16

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 17

• Θηλαστικά και πτηνά ομοιόθερμα (θερμόαιμα)

Τα πτηνά έχουν μεγαλύτερη θερμοκρασία από από τον άνθρωπο

Η εξίσωση της θερμοκρασίας του νεκρού σώματος με αυτήν του

• Υπόλοιπα ζώα ποικιλόθερμα (ψυχρόαιμα)

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 18

• Ποια είναι η «κανονική» θερμοκρασία του ανθρώπου;

Θερμοκρασία πυρήνα: 37οC (± 0,5οC)

Θερμοκρασία ορθού κατά 0,5οC μεγαλύτερη από την στοματική

Μικρότερη τις πρωινές ώρες και μεγαλύτερη της απογευματινές

Μεταβολή (αύξηση) της κολπικής θερμοκρασίας μετά την ωορρηξία

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 19

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 20

© J.R. Cameron, J.G. Skofronick, R.M. Grant

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 21

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 22

Μηχανισμοί μεταφοράς θερμότητας:

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 23

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 24

ε είναι η σταθερά εκπομπής (0 ≤ 𝜀 ≤ 1)

Νόμος του Wien

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 25

ε είναι η σταθερά εκπομπής (0 ≤ 𝜀 ≤ 1)

Νόμος του Wien

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 26

Φυσική του Ανθρωπίνου Σώματος 27