ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α` ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΩΝΕΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

Οι διαθέσεις και οι φωνές των ρημάτων

 Μαθαίνω ότι :

 Τα ρήματα διακρίνονται σε ενεργητικά, παθητικά, μέσα και ουδέτερα

ανάλογα με την διάθεση τους.
 Η διάθεση των ρημάτων μας αποκαλύπτει ποια είναι η σχέση που έχει το
ρήμα με το υποκείμενο της πρότασης.

Στην πρόταση «Ο υδραυλικός ξεβιδώνει τη βρύση» το ρήμα ξεβιδώνει

φανερώνει ότι το υποκείμενο (ο υδραυλικός) ενεργεί.
Τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί λέγονται ενεργητικά
ρήματα ή ρήματα με ενεργητική διάθεση.

Στην πρόταση «Η βρύση διορθώνεται από τον υδραυλικό» το ρήμα

διορθώνεται φανερώνει ότι το υποκείμενο (η βρύση) δέχεται μια
ενέργεια από άλλον (από τον υδραυλικό).
Τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο παθαίνει κάτι, δηλαδή
δέχεται μια ενέργεια από άλλον, λέγονται παθητικά ρήματα ή ρήματα με
παθητική διάθεση.

Στην πρόταση «Ο κυρ Τάσος πλένεται» το ρήμα πλένεται φανερώνει ότι το

υποκείμενο (ο κυρ Τάσος) κάνει κάτι στον εαυτό του, δηλαδή το ίδιο ενεργεί
και δέχεται την ενέργεια.
Τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια
πηγαίνει στο ίδιο λέγονται μέσα ρήματα ή ρήματα με μέση διάθεση.
Διαθέσεις και φωνές των ρημάτων

Στην πρόταση «Ο κυρ Τάσος ξεκουράζεται» το ρήμα ξεκουράζεται

φανερώνει ότι το υποκείμενο (ο κυρ Τάσος) ούτε ενεργεί, ούτε δέχεται την
ενέργεια άλλου, αλλά βρίσκεται σε μια κατάσταση.
Τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο ούτε ενεργεί, ούτε δέχεται
ενέργεια, αλλά βρίσκεται σε μια κατάσταση λέγονται ουδέτερα ρήματα ή
ρήματα με ουδέτερη διάθεση.

1
 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α` ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΩΝΕΣ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΑΝΤΩΝΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

Ασκήσεις
 Να αναγνωρίσετε τη διάθεση των ρημάτων που περιέχονται στις
παρακάτω προτάσεις.

1. Δεν ενδιαφέρεσαι για τίποτα.

2. Να μην ανακατεύεσαι σε ξένες υποθέσεις.
3. Αυτός όλα τα σοφίζεται.
4. Η Μαρία ξενιτεύτηκε από μικρή.
5. Πολύ μαύρισες στις διακοπές.
6. Αυτό το σπίτι πουλιέται.
7. Πεινάσαμε πολύ στην Κατοχή.
8. Ανάθεμα τον που θα πει τ' αδέρφια δεν πονιούνται.
9. Ο γιατρός έχτισε ωραίο σπίτι.
10. Ο Γιάννης εργάζεται πολύ.
11. Σε ποιο κομμωτήριο χτενίζεσαι;
12. Στενοχωρήθηκα με την αποτυχία σου.
13. Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα νίκης.
14. Τα χιόνια έλιωσαν ήδη στο βουνό.
15. Πάγωσαν τα χέρια μου.

 Να υπογραμμίσετε τα ρήματα και να αναγνωρίσετε τη διάθεση τους.

1. Όποιος ανακατώνεται με τα πίτουρα τον τρων οι κότες.

Διαθέσεις και φωνές των ρημάτων

2. Νηστικό αρκούδι δε χορεύει.

3. Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά.
4. Όποιος πεινά, στον ύπνο του πολλά καρβέλια βλέπει.
5. Η αλήθεια δεν κρύβεται.
6. Λείπει ο γάτος και χορεύουν τα ποντίκια.
7. Σκυλί που γαβγίζει δε δαγκάνει.
8. Όταν κοιμάται ο γιόκας μας, ψωμί δε μας γυρεύει.
9. Το πονηρό πουλί από τη μύτη πιάνεται.
10. Στον κατήφορο κυλιέται κι η χελώνα.