ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Λογοτεχνία και Οικολογία

Καλλιγράμματα – Σχηματική ποίηση

Καλλιγράμματα ή καλλιγραφήματα ή σχηματική ποίηση είναι τα ποιήματα που είναι

γραμμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε οι στίχοι να σχηματίζουν μια παράσταση, μια συγκεκριμένη
εικόνα. Είναι «πολυτροπικά» κείμενα. Οι λέξεις τοποθετούνται έτσι ώστε να δημιουργούνται σχήματα
που να σχετίζονται άμεσα ή μεταφορικά με το θέμα. Το σχήμα δίνει την κεντρική ιδέα του ποιήματος
και οι λέξεις έρχονται να συμπληρώσουν τις λεπτομέρειες. Η εικόνα συμβάλλει σημαντικά στην
ερμηνεία και εξυπηρετεί την κατανόηση του ποιήματος.

Τυπικό παράδειγμα σχηματικής ποίησης αποτελούν τα

«Καλλιγραφήματα», που δημοσίευσε το 1918 ο γάλλος ποιητής
Γκυγιώμ Απολλιναίρ. Πολύ γνωστό ποίημα, που συγκαταλέγεται στη
συλλογή, είναι «Το λαβωμένο περιστέρι και το σιντριβάνι». Οι στίχοι
του, όπως φαίνεται και στην εικόνα, σχηματίζουν μια παράσταση με
ένα λαβωμένο περιστέρι με ανοιγμένα τα φτερά του που αιωρείται
πάνω από ένα σιντριβάνι.

Σε ότι αφορά στην ελληνική λογοτεχνία καλλιγραφήματα έχει γράψει

ο Γ. Σεφέρης. Συγκεκριμένα, στην ποιητική του συλλογή «Ημερολόγιο
Καταστρώματος Β΄» υπάρχει το ποίημα που τιτλοφορείται
«Καλλιγράφημα», του οποίου οι στίχοι σχηματίζουν τις σιλουέτες
τριών ιστιοφόρων του Νείλου.

Στα καλλιγράμματα «η μορφή γίνεται αναπόσπαστο στοιχείο του περιεχομένου». Ποια η σχέση
του σχεδίου που δημιουργείται και του περιεχομένου του κάθε ποιήματος;

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Λογοτεχνία και Οικολογία
Καλλιγράμματα – Σχηματική ποίηση

Να συσχετίσετε τα χαϊκού με τα καλλιγράμματα και να σχολιάσετε ομοιότητες και διαφορές ως

προς την κατασκευή (το δομικό σχήμα) και τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί κάθε είδος για
να «αναπαραστήσει» το θέμα του.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ