Κυπριακά σονετα

Δηµώδης Γραµµατεία 17/03/2019, 11*15
ΑΡΧΙΚΉ | ΈΡΓΑ Κατάλογος

| ΑΡΧΙΚΉ
ΡΊΜΕΣ ΑΓΆΠΗΣΕΙΣΑΓΩΓΉ ΈΡΓΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΊΣ
(ΚΥΠΡΙΑΚΆ ΕΡΩΤΙΚΆ) ΘΈΜΑΤΑ
ΈργωνΧΆΡΤΕΣ
!
ΑΝΑΖΉΤΗΣΗ
Ρίμες αγάπης (Κυπριακά ερωτικά)
Συγγραφέας: Ανώνυμος
Ανώνυμη κυπριακή συλλογή

λυρικής ποίησης του 16ου αιώνα
στην οποία είναι διάχυτη, τόσο σε
μορφολογικό όσο και σε θεματικό
και υφολογικό επίπεδο, η Σύνταξη
επίδραση της ιταλικής ενότητας
αναγεννησιακής (και
μανιεριστικής) ποίησης, Δημήτρης Κιτσούλης
ειδικότερα του πανευρωπαϊκού και Στέλλα Χελιδώνη
Επιλογή και επεξεργασία
ρεύματος του πετραρχισμού. υλικού για την ενότητα
Εντυπωσιάζει το πλήθος των
στροφικών και μετρικών
σχημάτων που εισάγονται για
πρώτη φορά στη νεοελληνική
ποίηση. Η πλειονότητα των 156
συνολικά ποιημάτων έχει ερωτική
http://georgakas.lit.auth.gr/dimodis/index.php?option=com_chronoforms&chronoform=showErgo&ergoID=66#poiima-2-oktastixes-strofes Page 1 of 61
θεματολογία, ωστόσο θίγονται και

άλλα θέματα που επεκτείνουν και
εμπλουτίζουν τον θεμελιακά
ερωτικό χαρακτήρα αυτού του
σημαντικού επιτεύγματος της
πρώιμης νεοελληνικής
λογοτεχνίας.
" Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου

(επιμ.), Ο πετραρχισμός στην Κύπρο.
Ρίμες αγάπης: από χειρόγραφο του
16ου αιώνα με μεταφορά στην κοινή
μας γλώσσα, Τυπογραφείο Γ.
Τσιβεριώτη, Αθήνα 1976.
Like 8
Εισαγωγή
 Κατεβάστε το κείμενο της εισαγωγής
Οι Ρίμες αγάπης, αλλιώς γνωστές ως «Κυπριακά ή Κυπριώτικα ερωτικά»,
είναι μία συλλογή λυρικής ποίησης με μεγάλη λογοτεχνική αξία. Το έργο
παρουσιάζει ομοιότητες με τα «canzonieri», δηλαδή τις ανθολογίες ερωτικής
ποίησης, οι οποίες, έχοντας ως άμεσο πρότυπο το εμβληματικό Il Canzoniere
του Πετράρχη –που εμπνέεται από τον (πλατωνικό;) έρωτά του για τη
Λάουρα–, την ίδια περίοδο κυκλοφορούσαν αθρόα, σε χειρόγραφη και
έντυπη μορφή, στην Ιταλία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το κείμενο της συλλογής, γραμμένο με ελληνικούς χαρακτήρες σε κυπριακή

διάλεκτο, χωρίς τονικά σημάδια και σημεία στίξης και με ασυνεπή
ορθογραφία, μας έχει παραδοθεί σε ένα μοναδικό χειρόγραφο, τον κώδικα IX
32, που βρίσκεται στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας. Δυστυχώς, το
χειρόγραφο είναι ακέφαλο –λείπει σίγουρα το πρώτο φύλλο– με αποτέλεσμα
να μη σώζεται ο τίτλος, το όνομα του συγγραφέα ή κάποιος χρονολογικός
δείκτης σχετικά με τη συγγραφή των ποιημάτων. Πάντως, είναι γενικά

αποδεκτό ότι ο χειρόγραφος κώδικας αποτελεί μεταγενέστερο αντίγραφο και
όχι αυτόγραφο του ποιητή. Είναι, επίσης, γνωστός ο πρώτος κτήτοράς του, ο
λόγιος Natale Conti, του οποίου ο θάνατος το 1582 μάς παρέχει τουλάχιστον
τον terminus ante quem για τη χρονολόγηση της αντιγραφής του πρωτότυπου ή
έστω ενός παλαιότερου χειρόγραφου.
Όσον αφορά στην πατρότητα της συλλογής, δεν υπάρχει ομοφωνία ανάμεσα
στους μελετητές. Κάποιοι την αποδίδουν σ’ έναν και μόνο ποιητή, καθώς
διακρίνουν μία ενιαία ποιητική σύλληψη που διέπει τη σύνθεση (Σιαπκαρά-
Πιτσιλλίδου 1980· Ζώρας 1976β, 617). Άλλοι, με κριτήριο την πλούσια
υφολογική, γλωσσική και μετρική ποικιλία των ποιημάτων, πριμοδοτούν την
πατρότητα περισσότερων του ενός ποιητών – άποψη που δείχνει να έχει
μεγαλύτερη απήχηση, ειδικά στις πιο πρόσφατες μελέτες (λ.χ. Μαθιοπούλου-
Τορναρίτου 1993· Κεχαγιόγλου 2010, 116). Επιπλέον, έχει υποστηριχθεί μία
ενδιάμεση θέση που κατά κάποιον τρόπο αποτελεί σύνθεση των δύο
προηγούμενων μοντέλων· σύμφωνα μ’ αυτήν, η κατάρτιση της συλλογής
ενδέχεται να είναι το αποτέλεσμα της εργασίας ενός κύκλου κύπριων λογίων,
οργανωμένων γύρω από μια ισχυρή ποιητική προσωπικότητα, έναν δάσκαλο
ή μέντορα, με καταλυτική επιρροή στη δημιουργία των στιχουργημάτων
(Πιερής 2008). Εξάλλου, δεν μπορεί να αποκλειστεί με βεβαιότητα και
κάποιος μεταγενέστερος ανθολόγος που σταχυολόγησε συνθέσεις ποιητών
από διαφορετικές εποχές.
Η χρονολόγηση του κυπριακού canzoniere τοποθετείται στον 16ο αιώνα, κατά

την περίοδο της Βενετοκρατίας στην Κύπρο (1489-1571), με πιθανότερη
περίοδο σύνθεσης το δεύτερο μισό του. Η πιο διαδεδομένη άποψη,
στηριγμένη σε εξωκειμενικές και εσωκειμενικές ενδείξεις, οριοθετεί τη
συγγραφή των ποιημάτων ανάμεσα στα έτη 1546 και 1570 (Σιαπκαρά-
Πιτσιλλίδου 1980, 79) ‒το 1571 η Κύπρος γίνεται οθωμανική κτήση‒, αν και
δεν αποκλείεται η ολοκλήρωση ορισμένων τουλάχιστον συνθέσεων μετά το
1570, σε ιταλικό (το πιθανότερο βενετικό) έδαφος. Άλλωστε, πιθανό
παραμένει και το ενδεχόμενο της συγγραφής μιας πρώτης ομάδας ποιημάτων
στις αρχές του 16ου ή ακόμα και στα τέλη του 15ου αι., αμέσως μετά τη λήξη
της Φραγκοκρατίας (1192-1489), στο αυλικό περιβάλλον της τελευταίας
βασίλισσας του νησιού, Κατερίνας Κορνάρο, στο Άζολο (Χόλτον 2000β, 254).
Γενικά, τα ζητήματα της πατρότητας και κατ’ επέκταση της ταυτότητας του/
των ποιητή/-τών, της χρονολόγησης, καθώς και του τόπου συγγραφής/
ολοκλήρωσης της συλλογής παραμένουν ανοικτά και χρήζουν περαιτέρω
διερεύνησης από την επιστημονική κοινότητα. Το σίγουρο είναι ότι οι
συγκεκριμένες ποιητικές συνθέσεις αποτελούν προϊόν ενός λόγιου
λογοτεχνικού περιβάλλοντος, εξοικειωμένου με τις αισθητικές αναζητήσεις
της σύγχρονής του ποιητικής παραγωγής σε ιταλική γλώσσα, και
απευθύνονται σε ένα εξαιρετικά καλλιεργημένο και εκλεπτυσμένο
αναγνωστικό κοινό.
Πραγματικά, οι Ρίμες αγάπης φανερώνουν έναν πρωτόφαντο για την πρώιμη

νεοελληνική λογοτεχνία συγχρονισμό με τα ευρωπαϊκά ρεύματα. Από τα
πρώτα στάδια της μελέτης τους, έχει υπογραμμιστεί η επίδραση της ιταλικής
αναγεννησιακής και ειδικότερα της πετραρχικής ποίησης ‒ αλλά και του
μανιερισμού. Τριάντα τρία από τα 156 συνολικά ποιήματα έχουν, μέχρι
στιγμής, αναγνωριστεί με ασφάλεια ως μεταφράσεις και ελεύθερες διασκευές
ή παραφράσεις ποιημάτων του Πετράρχη και των λογοτεχνικών επιγόνων
του, των ιταλών πετραρχιστών του 16ου αιώνα (Rodosthenous-Balafa 2013,
134). Αλλά και οι πρωτότυπες συνθέσεις κινούνται στο ίδιο κλίμα, ώστε να
μιλάμε για μια ουσιαστική συμβολή στη διάδοση του πανευρωπαϊκού
φαινομένου του πετραρχισμού, που στην κυπριακή του εκδοχή εμπλουτίζεται
και με απόηχους της φιλοσοφικής, νεοπλατωνικής παράδοσης της περιόδου,
όπως επισημαίνουν τα πρόσφατα ερευνητικά πορίσματα (Ροδοσθένους-
Μπαλάφα 2012· Rodosthenous-Balafa 2013).
Τα ποιήματα είναι άρτια συνθεμένα στις ποικίλες στροφικές και μετρικές

φόρμες της ιταλικής Αναγέννησης, προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις της
κυπριακής διαλέκτου· οκτάβες, τερτσίνες, μπαρτσελέτες, σεστίνες, μπαλάντες,
μαδριγάλια κλπ. εισάγονται για πρώτη –ενίοτε και για μοναδική– φορά στο
σύστημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα πρώτα
νεοελληνικά σονέτα –τα επόμενα απαντούν στην κρητική τραγωδία Βασιλεύς
ο Ροδολίνος (1647) του Ιωάννη Ανδρέα Τρωίλου και στη συλλογή Άνθη
Ευλαβείας (1708) του Φλαγγινιανού Φροντιστηρίου της Βενετίας– κυρίως
στην κλασική, πετραρχική μορφή, δίχως να απουσιάζουν και εναλλακτικές
μορφές του είδους, π.χ., το διπλό σονέτο ή το σονέτο με ουρά, που
φανερώνουν μια ακόρεστη διάθεση για πειραματισμούς.
Ο προτιμώμενος στίχος είναι ο ιταλικός ενδεκασύλλαβος, αυτόνομος ή και σε

συνδυασμό με τον επτασύλλαβο, κατά μίμηση του ιταλικού μοντέλου.
Παράλληλα, νεοελληνικά μέτρα όπως ο (τροχαϊκός και ιαμβικός)
οκτασύλλαβος, ο δωδεκασύλλαβος καθώς και ο δημοφιλής «πολιτικός»,
δηλαδή ο εδραιωμένος από τον 10ο αιώνα δεκαπεντασύλλαβος στίχος,
πλουτίζουν τη μετρική ποικιλία του κυπριακού canzoniere, ανοίγοντας τον
ορίζοντα των διακειμενικών σχέσεων προς την προγενέστερη νεοελληνική
ποίηση και τη δημοτική παράδοση. Η δημιουργική ανάπλαση της ιταλικής
στιχουργίας αλλά και του ρυθμού της νεοελληνικής προφορικής ποίησης
φανερώνει τη δεξιοτεχνία του/των δημιουργού/-ών της συλλογής,
καθιστώντας τον/τους πρωτοπόρο/-ους της νεοελληνικής στιχουργικής (Fedina
2012, 14-18).
Η συστηματική χρήση της κυπριακής διαλέκτου συνιστά την απόληξη μιας

ισχυρής τοπικής παράδοσης, η οποία ανάγεται στην πεζογραφία των μέσων
του 15ου αιώνα ‒ τουλάχιστον όσον αφορά σε κείμενα με κάποια αισθητική
αξία (π.χ. Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά ή το ηθικοδιδακτικό Φιορ δε
βερτού, δηλαδή η κυπριακή διασκευή/παραλλαγή του Άνθους των χαρίτων).
Η παγίωση της τάσης αυτής τώρα επεκτείνεται στον έμμετρο λόγο και, το
κυριότερο, σε αμιγώς λογοτεχνικές συνθέσεις – τα παλαιότερα κείμενα
ανήκουν στον ευρύτερο χώρο της γραμματείας. Η καθομιλουμένη κυπριακή
της εποχής, με την κατάλληλη βέβαια επεξεργασία και εκλέπτυνση,
εξυψώνεται σε λογοτεχνικό όργανο, φαινόμενο που λίγο αργότερα
συναντάται σε πιο ολοκληρωμένη μορφή μόνο στην όψιμη φάση της κρητικής
λογοτεχνίας. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι η γλώσσα δεν είναι ατόφια
διαλεκτική, αφού σποραδικά μπολιάζεται και με στοιχεία της λόγιας
νεοελληνικής ή της δημώδους κοινής της εποχής, χωρίς ωστόσο να
υποσκάπτεται ο έντονα ιδιωματικός χρωματισμός της.
Θεματικά η συλλογή δεν παρουσιάζει την απόλυτη ομοιογένεια για την οποία
προϊδεάζει ο τίτλος της. Εκτός από τα ερωτικά, υπάρχουν, ειδικά προς το
τέλος της συλλογής, ποιήματα ποιητικής, αυτοβιογραφικά, ηθικά ή διδακτικά
κ.ά., τα οποία επεκτείνουν και εμπλουτίζουν τη θεματολογία της ‒
σε πρόσφατο μελέτημα έχει προταθεί η διαίρεση των ποιημάτων σε επτά
συνολικά θεματικές κατηγορίες, όχι ωστόσο στεγανές και «παγιωμένες» (βλ.
Ροδοσθένους-Μπαλάφα 2015). Πάντως, η πλειονότητά τους πραγματεύεται
το διαχρονικό θέμα του έρωτα, υιοθετώντας όλες τις συμβάσεις της
πετραρχικής ποίησης ‒υπάρχει εντούτοις και μία εξαίρεση, το μοναδικό
έντιτλο ποίημα, το οποίο, αν και ερωτικό, φαίνεται να υπονομεύει τις

συμβάσεις αυτές (βλ. σχετικά Παφίτη 2012)‒, στοιχείο που διαφοροποιεί το
κυπριακό canzoniere από τις υπόλοιπες συλλογές δημωδών ερωτικών
τραγουδιών της περιόδου, π.χ., τα Ερωτοπαίγνια και τα Καταλόγια
(Panayotopoulou-Doulaveras 2005, 12). Ενταγμένες στο πλαίσιο ενός σώματος
κειμένων ερωτικής ποίησης, οι Ρίμες αγάπης συνεχίζουν και παράλληλα
ανανεώνουν μια παράδοση με καταβολές στα πρώτα δημώδη κείμενα (12ος
αι.) και επεκτάσεις στο ομόθεμο δημοτικό τραγούδι, καθώς στην ποιητική
τους συνυφαίνονται οι επιβιώσεις μιας μακρόχρονης «ελληνικής ερωτικής
θεματικής» (βλ. Χελιδώνη 2011) με τις δεσπόζουσες δυτικόφερτες επιρροές.
Όπως έχει επισημανθεί, τα «Κυπριακά ερωτικά» συνιστούν το
χαρακτηριστικότερο παράδειγμα προσωπικής ποίησης της εποχής (15ος-16ος
αι.), όπου σηματοδοτείται η αλλαγή προοπτικής, με την «αποενοχοποίηση του
σαρκικού έρωτα» και την «επανιεράρχηση των αξιών» (Καψωμένος 2009, 35).
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι οι ανώνυμες Ρίμες αγάπης, αποτέλεσμα μιας

μακρόχρονης και πολυεπίπεδης προεργασίας, αποτελούν το υψηλότερο
λογοτεχνικό επίτευγμα του ευρύτερου ελληνόφωνου κόσμου της εποχής,
τουλάχιστον στο πεδίο της λυρικής ποίησης. Οι γλωσσικές, μορφολογικές και
θεματικές καινοτομίες τους αποτελούν εχέγγυο της αισθητικής τους αξίας και
απόδειξη της ριζικής λογοτεχνικής ανανέωσης που συντελείται αυτή την
περίοδο στις βενετοκρατούμενες, κυρίως νησιωτικές, περιοχές (Κύπρος,
Κρήτη, Δωδεκάνησα), κάτω από την άμεση επίδραση της ιταλικής
Αναγέννησης. Τα ποιήματα αυτά, σε συνδυασμό με τις ώριμες δραματικές και
αφηγηματικές συνθέσεις της κρητικής λογοτεχνίας της ακμής (1580-1669),
επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τα εξελικτικά στάδια ωρίμανσης της
πρώιμης νεοελληνικής λογοτεχνίας, ενώ θα μπορούσαν να ιδωθούν ως
δείκτης της ενδεχόμενης (και χαμένης σήμερα) ποιητικής δραστηριότητας των
Κρητικών, που προετοίμασε τα αριστουργήματα της Κρητικής Αναγέννησης
(Χόλτον 2000β, 258).
Όπως φάνηκε παραπάνω, η συλλογή δεν αξιώθηκε κάποια βενετική έντυπη

έκδοση, πράγμα που ασφαλώς διαδραμάτισε ρόλο στην όψιμη ανακάλυψή
της το 1873 από τον ιστοριοδίφη Κωνσταντίνο Σάθα. Ο γάλλος νεοελληνιστής
Émile Legrand εξέδωσε ένα μέρος της στην περίφημη Bibliothèque grecque
bulgaire (δεύτερος τόμος) το 1881, ενώ ακολούθησαν σποραδικές
δημοσιεύσεις ποιημάτων σε λογοτεχνικά περιοδικά και ανθολογίες. Η πρώτη
κριτική έκδοση ολόκληρου του χειρόγραφου εκπονήθηκε το 1952, χάρη στη
φιλόπονη εργασία της Κύπριας Θέμιδας Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου, που μελέτησε

συστηματικά όλες τις πτυχές του έργου, αρίθμησε τα ποιήματα και καθιέρωσε
τον τίτλο Ρίμες αγάπης ‒ με το επιχείρημα ότι αυτή θα ήταν και η επιλογή του
ποιητή, σύμφωνα με τις συνήθειες της εποχής. Η έκδοση αυτή είναι δίγλωσση,
με εισαγωγή και μετάφραση των ποιημάτων στη γαλλική γλώσσα, όπως
ακριβώς και η βελτιωμένη μορφή της, εκδομένη το 1975. Τον αμέσως επόμενο
χρόνο (1976) κυκλοφόρησε και η ελληνική έκδοση, από την οποία αντλούμε
τα ανθολογούμενα ποιήματα, περισσότερο χρηστική από τις προηγούμενες
(αυτή τη φορά δεν υπάρχει κριτικό υπόμνημα) και με απόδοση των
ποιημάτων στη νεοελληνική γλώσσα. Σ’ αυτό το διάστημα, οι εργασίες
πολλών μελετητών έριξαν αρκετό φως σε επιμέρους ζητήματα της ποιητικής
του κειμένου (π.χ. μετρική, διακειμενικές σχέσεις κλπ.), ενώ επανειλημμένα
έχει διατυπωθεί και η ανάγκη μιας νέας κριτικής έκδοσης, με σχόλια και
σωστότερη απόδοση της διαλεκτικής γλώσσας στα νέα ελληνικά
(Μαθιοπούλου-Τορναρίτου 1993· Χόλτον 2000β, 259· Κεχαγιόγλου 2010, 120-
121). Η πρόσφατη δίγλωσση έκδοση της Giovanna Carbonaro (2012) μπορεί να
μην ικανοποιεί πλήρως το προηγούμενο αίτημα (τα ποιήματα μεταφράζονται
στα ιταλικά), ωστόσο αποτελεί σημαντική συμβολή στη μελέτη της κυπριακής
συλλογής από ένα ευρύτερο, όχι αποκλειστικά ελληνόφωνο, κοινό.
ΚΕΊΜΕΝΑ
Ποίημα 2, οκτάστιχες στροφές
Ο ποιητής, απευθυνόμενος στο προσωποποιημένο $ % &
βιβλίο του, το προτρέπει να κοινοποιήσει τα ερωτικά

του πάθη σε όποιον συναντήσει. Ως απώτερος '
αποδέκτης παρουσιάζεται η κοπέλα που αγαπά,

καθώς στόχος είναι η ανατροπή της αδιαφορίας και
η εκμαίευση του οίκτου της.
Ὧδε μέσα γραμμένα τὰ λαμπρά μου,
βάρη καὶ πλῆξες καὶ χολὲς βαμμένες,
τὲς ποιὲς μοῦ δῶκεν ἡ γλυκιὰ κυρά μου
5 κ’ ἐποῖκεν τὲς ἡμέρες μου θλιμμένες.
Ὧδε λαλῶ τοῦ πόθου τὰ κακά μου

Άριστα διατηρημένο
κι ὅλες μου οἱ ἔννοιες ὧδε ’ναι «βιβιλιόν» (βιβλίο) της
γραμμένες. εποχής, χειρόγραφος
Ὦ παίδιοι, βάρτε τὸ σκοπὸν σ’ αὐτόν μου, κώδικας του Βιβλίου

των Ωρών, περ. 1480-
μάθετε σεῖς ἀποὺ τὸν ὄξοδόν μου. 1490, Μουσείο Victoria
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
Ἄγωμε, βιβιλιὸν παραδαρμένον, (
10 κι ἂν τύχη πούποτε ποτὲ καὶ δῶ σε

ΛΕΞΙΚΆ −
μὲν βαρεθῆς νὰ πῆς: «’δὲ τὸν θλιμμένον Λεξικά
ποὺ κόπιασεν γιὰ μέν», παρακαλῶ σε. Νεοελληνικής
Ηλεκτρονικά
Κι ἂν δῆς κείνην ποὺ μ’ ἔκαψεν τὸ ξένον, Λεξικά της
Νεοελληνικής
πέ της ἀχ τὴν μεριάμ μου «προσκυνῶ σε»·
Γλώσσας
15 ’δὲ πῶς ἐγὼ παντοῦ φιλῶ σε σέναν
Λεξικό Εμ.
φίλα κ’ ἐσοὺ τὸ χέριν της γιὰ μένα. Κριαρά
Λεξικό της
Μεσαιωνικής
Ελληνικής
Κόκκινα δὲν σὲ ντύννω, βιβλιόν μου, Δημώδους
γιατὶ γιορτὴν δὲν εἶδα στὴν πικριάν μου· Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
πράσινα δὲν ταιριάζουν στὸ λαμπρόν Α-ΙΣΤ
μου,
20 TLG
γιατὶ θάρος δὲν βλέπω ἀχ τὴν κυράν μου· Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
ὀχράδες δὲν στέκουν καλὰ σ’ αὐτόν μου
Liddell-Scott
γιατὶ ποτὲ δὲν εἶχα τὴν χαράν μου· Λεξικό της
μαῦρα σὲ ντύννω, μαῦρα λυπημένα, ( αρχαίας ελληνικής

γλώσσας (Liddell –
τὰ ποιὰ ταιριάζουν στὴν καρδιάμ μου Scott)
μένα.
ΜΕΛΈΤΕΣ +
25 Μὲ τῆς καρδιᾶς μου τὴν ὀχρὰ ντυμένον

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
ἄγωμε, βιβιλιόν, καὶ μὲν μουλλώσης·
ὅτις σοῦ πῆ: «γιατί εἶσαι λυπημένον;»
ἀχ τὴν ἀλήθειαν λόγον μὲν τοῦ χώσης·
τὸ πάθος μου μὴν στέκης μουλλωμένον,
30 βάλε βουργὰ φωνές, ὅσες νὰ σώσης,
ἂν τύχως ν’ ἀγρικήση ἡ κυρά μου
τάχα καὶ νὰ λυπήθην τὰ λαμπρά μου.
Ποίημα 3, οκτάβα (ottava rima)
Εκφράζονται επιγραμματικά και με έμμεσο τρόπο τα $ % &
ερωτικά βάσανα, μέσω της προτροπής να μη

διαβαστεί το βιβλίο από οποιονδήποτε δεν έχει '
δοκιμάσει ποτέ ανάλογα συναισθήματα, αφού δεν

πρόκειται να γίνει κατανοητό. Δεν βρέθηκαν
εικόνες
(
Ὅτις τοῦ πόθου δὲν εἶν’ πειρασμένος
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
τὰ δολερά του πάθη δὲν γνωρίζει·
ὅτις ’πὸ κεῖνον δὲν εἶναι καμένος ( ΛΕΞΙΚΆ −

κι ἀκόμη στὴν καρδιὰν νὰ τὸν φλογίζη
Λεξικά
5 ὅτις γι’ ἀγάπην δὲν ἒν πληγωμένος Νεοελληνικής

εἰς τὴν καρδιὰν κι ἀκόμη μαρτυρίζει, Λεξικά της
τοῦτα τὰ λλίγα φύλλα μὴν τανύση Νεοελληνικής
Γλώσσας
γιατὶ ξεύρω δὲν θέλει τ’ ἀγνωρίσει.
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
αρχαίας ελληνικής
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 11, σονέτο
Η μορφή του ερωτικού αντικειμένου στοιχειώνει $ % &
νυχθημερόν τον ποιητή, ακόμα και στον ύπνο του.

Εύχεται, λοιπόν, να μην ξυπνήσει ποτέ, αφού το '
αποτέλεσμα είναι το ίδιο.
(
Κοιμώντα μοῦ φανίστην νὰ βιγλίσω
ἐκείνην ἁποὺ πῆρεν τὴν καρδιάμ μου,
μὲ θάρος νὰ μοῦ στρέψη τὴν ὑγειάν μου (

Jan Steen, Αρρώστια
κ’ ἐγὼ νὰ ’λπίζω μέσα μου νὰ ζήσω·
του έρωτα ή Το
άρρωστο από έρωτα
κορίτσι, περ. 1660,
5 ἀμμέ, μὲ δίχως περισσὰ ν’ ἀργήσω,
ελαιογραφία σε
ξυπνώντα ποῖκα στρέμμα στὴν κυράν καμβά, Πινακοθήκη
μου· Alte, Μόναχο.

Πηγή: Wikimedia
ἐδίπλασα ξανὰ τὴν καματιάμ μου Commons
(
καὶ πάλε πεθυμῶ νὰ ξηψυχήσω.
Μμάτια μου, ἀφὸν κοιμώντα μοῦ διδεῖτε

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
10 τό ’θελα νὰ θωρούσετε ἀννοιμένα,
«Σονέτο»,
τὸν κόσμον πιὸν γι’ ἀγάπημ μου μὲδ Φωτόδεντρο:
δῆτε. Μαθησιακά
Αντικείμενα
«Ο έρωτας
Μμάτια μου, ἀφὸν βιγλᾶτε κοιμισμένα είναι
αρρώστια
κεῖνον ποὺ θέλω πάντα νὰ θωρῆτε, που
σκοτώνει»,
μείνετε μέραν νύχταν καμμυμένα. στο
«Κόσμος»,
Η
Καθημερινή
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 22, σονέτο
Ο ποιητής εξομολογείται στην αγαπημένη του ότι ο $ % &
ξενιτεμός του δεν πρόκειται να αλλάξει τα

συναισθήματά του απέναντί της. Δηλώνει ότι θα την '
συντροφεύει διαρκώς, έστω και νοερά,

διαβεβαιώνοντάς την για την αιώνια πίστη του.
(
Κοντεύγ’ ἡ ὥρα κι ὁ καιρός, κυρά μου,
ποὺ μέλλει νὰ μισέψω ἀπὸ ξαυτόσ σου
ὅμως ἀφήννω ’δὰ στὸν ὁρισμόν σου John William

Godward, Ένας βαθύς
ὅλον τὸν ἐμαυτόν μου, ἀγγέλισσά μου. αποχαιρετισμός, 1918,
( υδατογραφία, ιδιωτική
συλλογή.
Πηγή: Wikiart
5 Μηδὲ ἀπορῆς, ἂν ἐμπορῶ, θεά μου, (
μισεύγοντα ν’ ἀφήσω ἐμὲν σ’ αὐτόν σου:

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
μισεύγω ἀμμ’ ὅπου πάγω, γοιὸν δικός
σου, ( «Οι όρκοι
της
μένουσιν μετὰ σὲν τὰ πνεύματά μου. αγάπης»,
Φωτόδεντρο:
Μαθησιακά
Πάγω κι ἂν ἔνωσες ποτὲ σ’ ἐσέναν Αντικείμενα
«Σονέτο»,
10 πάθος ἀγάπης, βλέπε τὴν καρδιάμ μου Φωτόδεντρο:
πὰς καὶ τὸ σῶμαν πιὸν δὲν σὲ βιγλίση. Μαθησιακά
Αντικείμενα
ΛΕΞΙΚΆ −
Ἂν πῆ κανένας κι ἄλλην παρὰ σέναν
ἀγάπησα ποτέ, πὲ ἀχ τὴν μεριάμ μου: Λεξικά

«μὲ δίχως τὴν καρδιάν, πῶς ν’ ἀγαπήση;» Ηλεκτρονικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 24, καντσόνε (canzone)
Ο ποιητής μοιράζεται τη μοναξιά και τη διάθεσή του $ % &
με ένα γλυκόηχο αηδόνι. Το πουλί, που τον

συντροφεύει μέρα-νύχτα, του εκμυστηρεύεται και τα '
δικά του πάθη, επιτείνοντας την ερωτική μελαγχολία

του γράφοντα.
(
Τ’ ἀδόνιν κεῖνον ποὺ γλυκιὰ θλιβᾶται (
τόσον λυπητικὰ τόσον καμένα,
νὰ πῆς δὲν ἔχει ταίριν γοιὸν κ’ ἐμέναν
5 γιὰ ταύτου πρὸς ἐμὲν παραπονᾶται.
Τόσον γλυκιὰ τὴν λύπην του μετρᾶται

Luscinia megarchynchos,
καὶ πολεμᾶ νὰ στέκωμαι νοιασμένα το κοινό αηδόνι.
Πηγή: Wikimedia
τὰ κλάματά του πού ’ναι λυπημένα,
Commons
ἀποὺ τὰ ποιὰ γνωρίζω πὼς φυρᾶται.
Μόνον κ’ εἶναι πουλλίν, παντὲς λυπᾶται
10 τὰ πάθη μου κ’ ἐκεῖνον καὶ θρηνίζει
κι ἀφὸν μὲ τόσην πλήξην μ’ ἀγνωρίζει
τ’ ἀγκώματά του ξαύτου μοῦ ξηγᾶται.

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
Μέραν ’δὲ νύχτα δὲν μοῦ ξηκολλᾶται
οὐδ’ ἁντὰν νὰ πετάση ξωμακρίζει·

ΛΕΞΙΚΆ −
15 τὸ κλάμαν, ἂν μουλλώσω, μ’ ἀθθυμίζει
Λεξικά
κι οὕλη νύχτα μιτά μου δὲν κοιμᾶται. ( Νεοελληνικής
Λεξικά της
Πιστεύγ’ ὁ πόθος τό ’πεψεν σ’ αὐτόν (
Γλώσσας
μου
Λεξικό Εμ.
διὰ νὰ μηδὲν σιγήση τὸ λαμπρόν μου.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 64, οκτάβα (ottava rima)
Το σύντομο ποίημα θεματοποιεί την αποδημία/ $ % &
ξενιτιά ως λύτρωση από τα ερωτικά βάσανα. Η

επιλογή, ωστόσο, κρίνεται αναποτελεσματική, επειδή '
η απομάκρυνση από την αγαπημένη κάνει την

κατάσταση χειρότερη.
(
Ἐμίσεψα ’χ τὴν Κύπρον γιὰ νὰ σβήση (
τ’ ἁφτούμενον λαμπρὸν ποὺ μ’ ἐμπυρίζει· (
ἦρτα ’ποὺ τὴν Ἀνατολὴν στὴν Δύσην, (
νὰ πάψη τὸ λαμπρὸν ποὺ μὲ φλογίζει·
5 ἔφυγα ’χ τὸν ἐχθρόν μου, νὰ σιγήση (
τὲς σαγιτιὲς ποὺ τὴν καρδιάμ μου σκίζει·
ἀμμ’ ὅσα ’πὸ ξαυτόν της ξωμακρίζω
τόσον περίτου ἀξάφτω καὶ βακρύζω.

Χάρτης της Κύπρου
στο Κιτάμπ Μπαχριγιέ
(Το βιβλίο της
ναυσιπλοΐας) του
οθωμανού ναύαρχου
και χαρτογράφου Πίρι
Ρέις (16ος αιώνας).
Πηγή: Wikimedia
Commons
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
«Άνθρωποι
και χρήμα: η
αποδημία
των
Ελλήνων
στη Δύση
από τον 15ο
ώς τον 19ο
αιώνα», στο
«Ελληνική
Ιστορία στο
διαδίκτυο»,
Ίδρυμα
Μείζονος
Ελληνισμού
«Παροικιακός
Ελληνισμός:
Βενετία»,
Ίδρυμα
Μείζονος
«Παροικιακός
Ελληνισμός:
Ιταλική
Χερσόνησος»,
Ίδρυμα
Μείζονος
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 71, μαδριγάλι
Κανείς δεν συναγωνίζεται την αγαπημένη του $ % &
ποιητή στην ομορφιά, αλλά και τον ίδιο στο μέγεθος

της προσωπικής δυστυχίας. '
(
Ποτέ ’δειξεν στὸν κόσμον τόσον κάλλος,
ὅσον ἔδωκεν στὴν κυράμ μου ἡ φύση
οὐδὲ ’ς κανέναν πάθος μηδὲ κάψα

ὡς γοιὸν ἐμένα ποὺ τὰ μέλη μ’ ἅψα·
καὶ δίχα νὰ μετρήση

5 (
ἔδωκεν ὅσον εἶχεν κ’ εἰς τοὺς δυό μας.
Τίνας ὁτόσα κάλλη εἶδεν πλασμένος;
κι ἁπού ’χει πιά μου πάθη ἔν σιδερένος.
John William Godward,

Μια κλασική ομορφιά,
Art Renewal Center,
συλλογή Fred & Sherry
Ross.
Πηγή: Wikimedia
Commons
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 76, οκτάστιχες στροφές
Η ομορφιά της αγαπημένης παρομοιάζεται με εκείνη $ % &
του χρυσαφιού: αρχικά σε θαμπώνει με τη λάμψη

του, όμως αργότερα σε κερδίζουν άλλα στοιχεία. '
Έτσι, και η κοπέλα, με το πέρασμα του χρόνου,

αποκαλύπτεται περισσότερο και φαίνεται πιο
όμορφη από πριν.
Ὅτις ἀξάφνου μάλαμαν βιγλίση, (
τῆς ἐμορφιᾶς τὸ βλέμμαν τοῦ μεινίσκει
ὅτι πὼς ὀμορφύτερον κρινίσκει
ὁ κόσμος δὲν ἠμπόρε νὰ τὸ ποίση·
5 ἀμμ’ ἀφότις εἰς τὸ λαμπρὸν κολλήση,
πιάννει ἄλλην ὀμορφιὰν ἀποὺ τὴν φώτην
μορφότερην πολλὰ παρὰ τὴν πρώτην
καὶ τίτοια εἶναι τοῦ χρουσαφιοῦ ἡ φύση.
Πίνακας του 15ου

Ἴτσου μ’ ἐτζένιασεν κ’ ἐμὲν τὸ δεῖσ σου αιώνα, που απεικονίζει
Ιταλίδες με τυπική
10 εἰς ὅσον σ’ ἀναντράνισα, κυρά μου,
ενδυμασία της εποχής,
εἴπουν ὁ κόσμος δὲν ἔχει μεσά μου περ. 1470, Πινακοθήκη
Gemäld, Βερολίνο.
νὰ ξαναποίση πιὸν καμιὰ μοιαστήσ σου· Πηγή: Wikimedia
Commons
ἀμμ’ ἀφότις ἀφῆκες τὸ μαντίσ σου
κ’ ἔπιασες τὸ μισάδι ἀλλόμορφή ’σαι

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
15 καὶ ὅτις σὲ δῆ, κρινίσκει το πὼς εἶσαι
μορφύτερη ’χ τὴν πρώτην ἐμαυτήσ σου.

ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 77, μπαλάντα
Η ψυχρότητα της αγαπημένης και ο ανανταπόδοτος $ % &
έρωτας αναγκάζουν τον ποιητή να καταφύγει στα

ζώα και τα φυτά, ζητώντας τη συμπαράστασή τους. '
(
Γιατὶ κυρά μου φεύγει ἀποὺ ξαυτόν μου
ἦλθα, πουλλιά, μ’ ἐσᾶς νὰ καταντήσω· Raphail Levitsky,

Γέφυρα στο δάσος,
γιατὶ κυρά μου ξάψεν τὸ λαμπρόν μου
μεταξύ 1885-1896,
ἦλθα στὸ σκιός σας, δέντρη νὰ καθίσω Stavropol Regional
Museum of Fine Arts,
5 καὶ μετὰ σέναν, βρύση, ἂν ἠμπορήσω Ρωσία.
Πηγή: Wikimedia
νὰ δροσιστῶ πριχοῦ μὲ καταλύση·
Commons
κι ἀφὸν δὲν θέλει πιὸν νὰ μοῦ γρικήση,
γρικᾶτε μου, πουλλιά, δεντρὰ καὶ βρύση.

(
Γρικᾶτε μου, πουλλιά, καὶ λυπηθῆτε
10 γρικώντα τὴν πολλήν τη σκλεροσύνην
κ’ ἐσεῖς, δεντρά, ’χ τὴν λύπην μαραθθῆτε
’δόντας τὴν ἐδικήν της κακοσύνην·
λυπήθου με κ’ ἐσοὺ μὲ λεμοσύνην
βρύση μου, κι ὅτις ἄλλος ἀγρικήση·
15 κι ἀφὸν δὲν θέλει πιὸν νὰ μοῦ γρικήση,
Δὲν θέλει πιὸν ν’ ἀκούση τὸ λαμπρόν

μου,
δὲν πολογᾶται σ’ ὅσα τῆς μιλήσω,
πλάσιν οὐδὲ ψηφίζει τὸ λαμπρόν μου,

20
δὲν θέλει νὰ σταθῆ νὰ τὴν βιγλίσω·
κι ὅσα χαρτιὰ ποτὲ νὰ τῆς μηνύσω ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ἀποὺ μακρὰ δὲν θέλει νὰ τὰ γγίση·

ΛΕΞΙΚΆ −
κι ἀφὸν δὲν θέλει πιὸν νὰ μοῦ γρικήση
γρικᾶτε μου, πουλλιά, δεντρὰ καὶ βρύση. Λεξικά

Λεξικά της
25 Πέτε, πουλλιά, μὲν πάψετε τὸ κλάμαν Νεοελληνικής
καὶ δίκιον ἔν νὰ κλαίγετε μιτά μου· Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
δέντρη, καὶ δείλις καὶ πωρνὸν καὶ κάμαν
Κριαρά
γοιὸν σείζεστε λαλεῖτε τὰ κακά μου· Λεξικό της
30 βρύση, πιντώθου μὲ τὰ κλάματά μου Ελληνικής

Δημώδους
κ’ ἐγὼ θέλω φωνάζειν κρίσην, κρίσην, Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
κι ἀφὸν δὲν θέλει πιὸν νὰ μοῦ γρικήση,
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 78, εξάστιχες στροφές
Η καθημερινότητα του ποιητή παρουσιάζεται $ % &
διαμετρικά αντίθετη από εκείνη των άλλων

ανθρώπων αλλά και των ζώων. Ενώ οι υπόλοιποι '
στρέφονται με ευχαρίστηση στις καθημερινές τους

ασχολίες και αναπαύονται τη νύχτα, αυτός θρηνεί
νυχθημερόν εξαιτίας του ερωτικού του καημού.
Σηκώννεται ὁ γιωργὸς καὶ πᾶ νὰ ποίση (
εἰς ὅσον ξημερώση τὴν δουλειάν του
καὶ χαίρεται γοιὸν πάγει νὰ γιωργήση,
5 γιατ’ ἴτσου βρίσκει τὴν ζωὴν καὶ ’γειάν

του·
κ’ ἐγὼ πάντα μου κλαίω τὴν ἑσπέραν
καὶ λούννουμ με τὰ δάκρυα τὴν ἡμέραν. Γεωργός οργώνει

χρησιμοποιώντας
αλέτρι και
υποζύγιο,έργο του
Ὁ πολεμάρχος πνάζει τὴν ἡμέραν
γερμανού καλλιτέχνη
ἁπού ’βλεπεν τὴν νύχταν τὴν τιμήν του Christoph Weiditz,
δεκαετία 1530, Εθνικό
κ’ ἐκεῖνος ποὺ κοιμᾶτον τὴν ἑσπέραν
10 κοπιάζει τὸ πωρνὸν γιὰ τὴ ζωήν του· ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
«Η
κ’ ἐγ’ ὅλη νύχταν κλιόντα μ’ ἀγρυπνίζω
καθημερινή
καὶ τὴν ἡμέραν πλάσιν δὲν σιγίζω. ζωή στη
Βενετοκρατούμενη
Κύπρο»,
Ετιά:
Πάσα τεχνίτης ὅσον ξημερώση
Κρήτη-
καὶ πνάζοντα κερδαίννει τὴν ζωήν του, Κύπρος
στην
15 τὴν νύχταν δίχως πλήξην πιὸν νὰ νώση Αναγέννηση
κοιμώντα πνάζει μέσα στὸ κελλίν του·
ΛΕΞΙΚΆ −
κ’ ἐγὼ τὴν νύχταν πάντα μου θρηνίζω
Λεξικά
καὶ τὸ πωρνὸν τὸ ριζικόν μου βρίζω. Νεοελληνικής
Λεξικά της
Τὴν νύχταν πάσα ζὸν κάπου κοιτάζει, Νεοελληνικής
Γλώσσας
20 τίτοια στὸ δάσος κι ἄλλα μέ στὸ σπήλιον
Λεξικό Εμ.
πνάζοντα τὴν ἡμέραν ποιὸν κοπιάζει Κριαρά
Λεξικό της
καὶ κάποιον βόσκ’ εἰς ὅπου ’χει τὸν Μεσαιωνικής
ἥλιον· Ελληνικής
κ’ ἐγὼ ἁπ’ ὅλη νύχτα μαρτυρίζω Δημώδους

ἀχ τὸ πωρνὸν τὰ δάκρυα μὲ σκουλλίζου. (1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
25 Στρέφεται πάσα ζὸν εἰς τὴν βοσκήν του
Thesaurus Linguae
ἀφότις δῆ καὶ τ’ ἄστρον ξημερώση Graecae (TLG)
καὶ πᾶ καθάνα νά ’βρη τὴ ζωήν του, Liddell-Scott

Λεξικό της
δὲν θέλει στενοχώρησην νὰ νώση· αρχαίας ελληνικής
κ’ ἐγ’ ὅλη νύχταν κλιόντα μου δὲν πνάζω
Scott)
30 κι ἀφότις ξημερώση ἀναστενάζω.
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 80, μπαλάντα
Εδώ οι ρόλοι αντιστρέφονται, καθώς ο μισεμός του $ % &
ποιητή προκαλεί απεριόριστη θλίψη στην αγαπημένη

του. Στη θλίψη αυτή συμμετέχουν και τα στοιχεία '
της φύσης, συγκεκριμένα ο ήλιος και η βροχή,

ωστόσο οι προσπάθειές τους αποτυγχάνουν να
κατευνάσουν τον ερωτικό καημό.
(
Ἔκλαιγεν ἡ κυρά μου,
ἔκλαιν τὸ μίσεμάν μου,
κι’ ἀποὺ τὰ δάκρυα λόγον δὲν τυπώννει.
Ἦτο ἥλιος καὶ θωρώντα
5 ἀποὺ τὴν λύπην ἔκλαψεν μιτά μας
κ’ ἔραξεν τὰ βουνάρια του κλαμόντα.
Τότε ἡ βροχὴ γρικᾶ μας
κ’ ἔβρεξεν εἰς τὴν βούθειαμ μας,

Raymond Monvoisin,
θαρώντα
Τηλέμαχος και
μιτά της νὰ σβηστοῦσιν τὰ λαμπρά μας. Εύχαρις, 1824, πίνακας
10 που αποτυπώνει τον
Ἀμμὲ τοῦ πόθου τὰ λαμπρὰ νὰ σβήση αποχωρισμό των δύο
(
εραστών. Η νύμφη
βροχὴ μηδὲν θαρήση
Εύχαρις,
μηδὲ τὰ δάκρυα ὁ ἥλιος δὲν στεγνώννει. απαρηγόρητη, κλαίει.
Ελαιογραφία σε
καμβά, Ινστιτούτο
Τέχνης, Μινεάπολη,
ΗΠΑ.
Πηγή: Wikimedia
Commons
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 89, μαδριγάλι
Το μυθικό πουλί Φοίνικας αντικρίζει μια μέρα την $ % &
αγαπημένη του ποιητή, διαπιστώνοντας ότι η

ομορφιά της συναγωνίζεται τη δική του. Επιπλέον, '
τη μακαρίζει, γιατί δεν καίγεται στις φλόγες, αλλά με

το κάλλος της φλογίζει τους άλλους.
(
Γοιὸν ἡ φενίτζε πέταν μιὰν ἡμέραν (
ἔμπλασεν κείνης ποὺ στὴν γῆν θεΐζω (
καὶ ’δόντα τ’ ὄμορφόν της δεῖν κι ἀέραν
εἶπεν: δὲν εἶμαι μόνη, γοιὸν βιγλίζω,
5 ἀμμ’ ἄλλη κι ὀμορφύτερή μου γίνην·
καὶ μὲ ταπεινοσύνην (
λέγει της: «γοιὸν θωρῶ μορφύτερή ’σαι
μὲ δίχα νὰ ποθάνης·
δὲν κάβγιεσαι πατὶμ μηδὲ μπυρίζεις

Απεικόνιση του
10 ὡς γοιὸν ἐμέν, ἀμμ’ ἄλλους ἐφλογίζεις». Φοίνικα να καίγεται
στις φλόγες, από το
βιβλίο του F. J. Bertuch
(1806) για τα μυθικά
πλάσματα.
Πηγή: Wikimedia
Commons
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 96, serventese caudato
Αποδέκτης του ποιητικού λόγου είναι η ερωτική $ % &
δυστυχία («πλήξη») του ποιητή, που τον αναγκάζει

να αποκαλύψει τον καημό του. '
Δεν βρέθηκαν
Πλήξη μου, ποῦ μὲ παίρνεις; εικόνες
γιατί μὲ ξηστρατίζεις;
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
Πλήξη, γιατί μ’ ὁρίζεις —νὰ μιλήσω
ΛΕΞΙΚΆ −
τὸ δὲν θὲν ν’ ἀγρικήσω Λεξικά

5 ποτέ μου ’ποὺ κανέναν;
γιατί τόσον ἐμέναν—νὰ πειράζης; Λεξικά της
Γλώσσας
Πλήξη, ἀφῆτις μὲ βιάζεις, Λεξικό Εμ.

Κριαρά
χρειά ’ναι νὰ μὲν μουλλώσω Λεξικό της
ἀμμὲ νὰ φανερώσω—τὸ λαμπρόν μου. Μεσαιωνικής
Ελληνικής
Δημώδους
10 Ὁ πόθος εἰς αὐτόν μου Γραμματείας
βρίσκεται ἀπλικεμένος, (1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
μπιστά ’ναι δουλεμένος —ὡς γοιὸν πρέπει,
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
κ’ ἐκεῖνος δὲν ἠμπλέπει
Liddell-Scott
νὰ δῆ τὴν δούλεψήν μου Λεξικό της
15 γιὰ ταύτου τὴν ζωήν μου—τέλειωσέν την,
Scott)
ὁλότελά ’κλυσέν την

ΜΕΛΈΤΕΣ +
τ’ ἀνέσβηστον λαμπρόν του:
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
’δὲ πόσ’ αὐκαρισιὰ στέκει σ’ αὐτόν του.
Ποίημα 99, terza rima
Ο ποιητής εκμυστηρεύεται στο αντικείμενο του $ % &
πόθου του τις έντονες εναλλαγές των

συναισθημάτων του, καθώς και τις διακυμάνσεις της '
ψυχολογικής του κατάστασης. Στο τέλος τής ζητά να

του φανερώσει τις προθέσεις της, για να ξέρει αν θ’
αποφύγει ή όχι τον θάνατο.
(
Τόσον γλυκιὰ καὶ σιγανὰ τὸ δεῖσ σου
μὲ καταλυεῖ καὶ δὲν νιώθω κανέναν
βάρος ἀνίσως κ’ ἔρκεται ἀξ αὐτήσ σου.
Πόσην χαρὰν ποὺ σήκωσες ’ποὺ μέναν ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
5 μὲ τόσην τέχνην, μὲ τόσην γλυκάδαν

ΛΕΞΙΚΆ −
καὶ δὲν νιώθω πὼς κινδυνῶ διὰ σέναν.
Λεξικά
Πάσα καιρὸν στὴν βράστην κ’ εἰς τὴν (
Λεξικά της
κρυάδαν
γιὰ σέναν μαρτυρίζομαι ὁ θλιμμένος Γλώσσας
κ’ ἔχω γλύκαν τὴν πάσα μου πικράδαν. Λεξικό Εμ.

Κριαρά
Λεξικό της
10 Ἀπὲ τὸ δεῖσ σου στέκομαι καμένος
Ελληνικής
κ’ ἐγὼ καθ’ ὥραν πάντα πεθυμῶ το Δημώδους
κι ἂδ δὲν τὸ δῶ δὲν εἶμ’ ἀναπαμένος. (1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Πὼς ἔν τὸ πάθος ἀποὺ σὲν θωρῶ το Thesaurus Linguae
( Graecae (TLG)
κι ἀποὺ τὸ δεῖσ σου πάντα μαρτυρίζω
Liddell-Scott
15 ἀλλ’ ὅμως ὁ φτωχὸς πάντα ποθῶ το.
Λεξικό της
Ἂν ἔν καὶ θέλης πάντα νὰ θρηνίζω, Scott)
ρίβγε συχνὰ τὸ βλέμμασ σου σ’ αὐτόν μου

ΜΕΛΈΤΕΣ +
κ’ ἐγὼ θωρώντα το ἅφτω καὶ χιονίζω.
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ἂδ δέ ’ναι κ’ ἔχης λύπην στὰ διαβάζω

20 μὲ τὸ γλυκὺν τὸ δεῖσ σου δῶσ’ μου θάρος
κ’ ἴτσου θέλει σιγήσει τὸ λαμπρόν μου
καὶ θέλει λείψειν ἀποὺ μὲν ὁ χάρος.
Ποίημα 105, σεστίνα
Όπως ο ήλιος είναι ο ζωοδότης όλων των στοιχείων, $ % &
έτσι και η αγαπημένη του είναι εκείνη που δίνει ζωή

στον ποιητή. Αντιθέτως, η απομάκρυνση του απ’ '
αυτήν παρομοιάζεται με το σκοτάδι της νύχτας,

κατά τη διάρκεια της οποίας αναλώνεται στα Δεν βρέθηκαν
κλάματα λόγω του ερωτικού καημού. εικόνες
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
(
Ὥσπου στὴν δάφνη φύλλον πρασινίζει
ΛΕΞΙΚΆ −
πάντα θέλει μ’ ἀξάφτειν τὸ λαμπρόν μου·
Λεξικά
ὡς ὅπου ἡμέρα νὰ γλαμπρίση ὁ ἥλιος,
τὰ δάκρυα δὲν μοῦ λείβγουν ἀχ τὰ Ηλεκτρονικά
μμάτια· Λεξικά της
5 Νεοελληνικής
κι ὅνταν πιὸν νύχτα νὰ μὴν φέξουν τ’ Γλώσσας
ἄστρα,
Λεξικό Εμ.
τότες βιγλίζω τῆς ὑγειᾶς μου θάρος. Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Μέσα καρδιά μου ἁντὰν τῆς ἔρτη θάρος
Δημώδους
γοιὸν τὸ δεντρὸν τὸμ Μάρτην πρασινίζει Γραμματείας
κι ὡς γοιὸν μὲ δίχα κάψα λάμπουν τ’ (1100-1669), τόμοι

ἄστρα Α-ΙΣΤ
10
ἴτσου κ’ ἐμὲν θέλ’ εἶσταιν τὸ λαμπρόν TLG
μου, Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
ἂν ἔν καὶ νὰ μὲ δοῦν τὰ γλυκιὰ μμάτια
Liddell-Scott
καὶ τὰ δικά μου σκιάσουσιν ὡς ἥλιος. Λεξικό της
Scott)
Κάποιοι λαλοῦσιν βλάφτει τους ὁ ἥλιος
κ’ ἐγὼ νὰ γιάνω ἀλλοῦ δὲν ἔχω θάρος·

ΜΕΛΈΤΕΣ +
15 ἁντὰν δὲν δώση ὁ ἥλιος εἰς τὰ μμάτια
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
στὰ δάση τὸ δεντρὸν δὲν πρασινίζει·
’δ ἐμὲν παρκατεβαίννει τὸ λαμπρόν μου
ἂν μὲβ βουθήσουν οἱ πλανῆτες τ’ ἄστρα.
Ὡς γοιὸν μοναῦτα χάννουνται ὅλα τ’

ἄστρα
20
εἰς ὅσον εἰς τὸν κόσμον λάμψη ὁ ἥλιος,
ἴτσου κ’ ἐμὲν δὲν λείβγει τὸ λαμπρόν μου
εἰς ὅσον νά ’ρτη ἀχ τὴν κυράμ μου

θάρος·
κι ὡς δέντρον ἡ καρδιά μου πρασινίζει,
ὅνταν μὲ δοῦσιν τῆς κυρᾶς τὰ μμάτια.
25 Ὥσπου νὰ μὲ βιγλοῦν τὰ γλυκιὰ μμάτια,
πάντα βιγλῶ τὸν οὐρανὸν μὲ τ’ ἄστρα·
ὥσπου στὸν κόσμον δέντρον πρασινίζει
κ’ ἐμὲν δὲν μὲ δροσίζει ὁ γλαμπρὸς ἥλιος
ποτέ μου δὲν θελώ ’χειν ἄλλον θάρος
30 παρὰ νὰ μὲ φυράζη τὸ λαμπρόν μου.
Γλυκὺν καὶ δροσινὸν ἔν τὸ λαμπρόν μου (
ὡς ὅπου νὰ βιγλῶ τὰ γλυκιὰ μμάτια
νὰ μὲ θωροῦν μὲ τὸ γλυκύν τους θάρος,
τότες ἔναι γιὰ μέναν ὅλα τ’ ἄστρα
35 τότ’ ἔναι δροσινὸς γιὰ μὲν ὁ ἥλιος·
ἐλπίζοντα καρδιά μου πρασινίζει,
ἂδ δὲν ’ναι πρασινίζει τὸ λαμπρόν μου
κι ὁ ἥλιος μοῦ διδεῖ βραστὸ στὰ μμάτια,
ἂν δὲν μὲ δοῦν τὰ δυ’ ἄστρα μὲ τὸ θάρος.
Ποίημα 109, σεστίνα
Ούτε το πέρασμα του χρόνου ούτε και οι επιπλέον $ % &
προσπάθειες του θεού Έρωτα δείχνουν να κάμπτουν

την ψυχρότητα της κοπέλας απέναντι στον '
ερωτευμένο ποιητή.
(
Ἐθάρουν κι ὅλον ἔλειψεν τὸ χιόνιν,
ἁπού ’χεν στὴν καρδιάν της ἡ κυρά μου (
κ’ ἐκόπιαζεν πολλὺν καιρὸν τὸν πόθον
θωρώντα τοῦ καλοκαιροῦ τὴν βράστην·
κ’ εἶχα πολλὲς χαρὲς μὲ τίτοιον θάρος

5 (
νὰ λείψη ἀχ τὴν δικήμ μου τὸ καμίνιν.
William-Adolphe
( Bouguereau, Νέα
κοπέλα που
αντιστέκεται στον
Ἡ μέρ’ ἁφταίννει πιὸν παρὰ καμίνιν Έρωτα, περ. 1880,
ἀμμὲ θωρῶ καὶ δὲν βλάφτει τὸ χιόνιν, ελαιογραφία σε καμβά,
κ’ ἔφυγεν τέλεια τὸ ψευδόν μου θάρος,

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
10 γιατὶ ποτέ της κρυότερη ἡ κυρά μου
δὲν ἦτον οὐδὲ νιώθει ἰντά ’ν ἡ βράστη ΛΕΞΙΚΆ −
μηδὲ τὰ πάθη μου ψηφᾶ ’δὲ πόθον. Λεξικά

Εἶδα τον νά ’λθη ἀχ τὸν Βουλκὰν τὸμ Λεξικά της
Πόθον Νεοελληνικής
( Γλώσσας
καὶ νὰ κρατῆ ξουφάρια ἀχ τὸ καμίνιν
15 Λεξικό Εμ.
βγαρμένα μὲ κινούργιαν κι ἄλλη βράστην Κριαρά
Λεξικό της
κ’ ἐχαίρετον τὸ πὼς νικᾶ τὸ χιόνιν Μεσαιωνικής
ἐκείνης ὅπου γίνετον κυρά μου, Ελληνικής
Δημώδους
καὶ νὰ λευθερωθῶ δὲν ἔχω θάρος. Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
Οὗλον τὸν κόσμον θρέφει τον τὸ θάρος
20 κ’ ἐγὼ ’φότις ἐβίγλισα ’χ τὸν Πόθον TLG

Thesaurus Linguae
καὶ πλάσιν ψῆφος δὲν κάμνει ἡ κυρά
Graecae (TLG)
μου,
(
Liddell-Scott
ἔχασά το κι ἀξάψα γοιὸν καμίνιν Λεξικό της
καὶ καταλυοῦμαι γοιὸν στὸν ἥλιον χιόνιν
κι ὡς γοιὸν κερὶν εἰς τοῦ λαμπροῦ τὴν Scott)
βράστην.
ΜΕΛΈΤΕΣ +
25 Μηδὲ στοῦ Πόθου ξιφαριοῦ τὴν βράστην ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
γιατὶ τὰ ξαναποῖκεν ἔχω θάρος
μηδὲ στὴν κάψαν νὰ λυωθῆ τὸ χιόνιν,
γιατὶ θωρῶ κλαμούμενον τὸν Πόθον (
καὶ τρέχει στοῦ πατριοῦ του τὸ καμίνιν
30 κι ἀποὺ τοὺς κόπους του γελᾶ κυρά μου.
Τζενιάζομαι καὶ δὲν ἔν χρειά, κυρά μου,
μηδὲ τὸν Μὰν καὶ Γιούνην ἥλιου βράστη
’δὲ τοῦ Βουλκάνου ν’ ἅφτη τὸ καμίνιν,
γιατὶ κεῖνον τὸ βίγλιζα μὲ θάρος
35 κ’ ἐκόμπωσεν κ’ ἐμέναν καὶ τὸν Πόθον:
στὸ στῆθος σου ἔν διαμάντι, ὄχι χιόνιν. (
Ἂν εἶχεν εἶσταιν χιόνιν, ὦ κυρά μου,
ἔλυεν ἀποὺ τὸν πόθον κι ἀχ τὴν βράστην
π’ ἄξαψα μὲ τὸ θάρος τὸ καμίνιν.
Ποίημα 112, τετράστιχες στροφές
Το μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος συνιστά μια $ % &
αποστροφή του ερωτευμένου προς τα στοιχεία της

φύσης, που έχουν συμπαρασταθεί στα βάσανά του. '
Τελικός αποδέκτης του λόγου είναι ο Χάρος, ο

μόνος που μπορεί να τον απαλλάξει από τον πόνο
του.
Λαξίδια μου σφαλιστικὰ καὶ στράτες (

σιγισμένες
ἀπάχτυπες καὶ μοναχές, ἁπού ’στε

μαθημένες Pierre-Auguste Renoir,
Στο δάσος, περ.
μέσα στὰ δάση τὰ πυκνὰ ν’ ἀκοῦτε 1880, ελαιογραφία σε
μουλλωμένες, καμβά, Εθνικό
Μουσείο Δυτικής
πῶς κλαίγω τὲς ἡμέρες μου τὲς πάντα
Τέχνης, Τόκυο.
λυπημένες·
Πηγή: Wikimedia
Commons
5 ἴσια καὶ δασερὰ δεντρὰ καὶ

πυκνοβλαστημένα,
σκιὸς ὅπου διώχνεις τὴν πωρνήν, νερά

μου χρυσταλλένα,
πουλλιά, ποὺ στὰ φτερούδια σας κρέμεστε

σιγισμένα
τόσον συχνὰ στὸ κλάμαμ μου κι

ἀκρώννεστε σ’ ἐμένα·
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ὄρη, βουνὰ μοναξικά, κάμποι μου

μπιστεμένοι, ΛΕΞΙΚΆ −
10
χόρτα μου δροσοφύτευτα κι ἀθθοί μου Λεξικά
μυρισμένοι, Νεοελληνικής
ποὺ θέλησεν ὁ Ἔρωτας κ’ ἡ τύχη μου
Λεξικά της
θλιμμένη
τόσον καιρὸν οἱ δρόμοι μου σ’ αὐτόν σας Γλώσσας
νά ’ν χαμένοι, Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
πότε θέλ’ εἶσταιν ὁ καιρὸς π’ ὁ Χάρος, Μεσαιωνικής
ναγγρισμένος Ελληνικής
Δημώδους
μ’ ἐκείνους ποὺ τὸν κράζουσιν ’χ τοὺς Γραμματείας
15
ἄλλους μισισμένος, (1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
’ποὺ μὲν νὰ σβήση τὸ λαμπρὸν στὸ ποιὸν
εἶμαι καμένος TLG
Thesaurus Linguae
καὶ μέλλεται πολλὺν καιρὸν ν’ ἀξάφτη
Graecae (TLG)
μουλλωμένος;
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 115, ελεύθερη φόρμα
Ο ποιητής θρηνεί για τη χαμένη του ελευθερία, την

$ % &
οποία του στέρησε ο Πόθος (= ο θεός Έρωτας). Το
αποτέλεσμα ήταν να εγκαταλείψει ακόμη και την
'
ποιητική γραφή.
Ἁποὺ νὰ δῆ τὸ λασμαρὶν καὶ νὰ μηδὲν τὸ

πιάση
ὅλην ἡμέραν στέκεται μὲ δίχα νὰ γελάση·
κ’ ἐγὼ γιὰ τίτοιαν ἀφορμὴν ἐτάνυσά το

ξένος
5 (
κι ὅλον τὸν χρόνον ἔμεινα πάντα μου Κυνήγι πουλιών με
πληξημένος. παγίδες, μικρογραφία
από το βιβλίο Taquina
Τὸ λασμαρὶν τοὺς ἄρωστους μυρίζοντα
Sanitatis (β΄ μισό του
βουθᾶ τους 14ου αιώνα).
γιανίσκει καὶ παρηγορᾶ καμπόσον καὶ Πηγή: Wikimedia
βουθᾶ τους· Commons

(
10 κ’ ἐγὼ ποὺ δὲν εἶχ’ ἀρωστιὰν κ’
ἤμουν καλὰ γιαμμένος ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ἔμεινα ’φότις τό ’πιασα τέλεια
θανατωμένος. ΛΕΞΙΚΆ −
Γοιὸν τὰ πουλλιὰ τὰ λεύτερα στὸν κάμπο Λεξικά
κιλαδοῦσιν Νεοελληνικής
15 κι ἀφὸν τὰ βάλουν Ηλεκτρονικά
στὸ κλουβὶν
Λεξικά της
ξηχάννουν τί νὰ ποῦσιν,
( Νεοελληνικής
ἐτσί ’παθα ’φὸν μ’ ἔβαλεν ὁ Πόθο στὴν Γλώσσας
αὐλήν του
Λεξικό Εμ.
καὶ δὲν ἠξεύρω τί νὰ πῶ φοβώντα τὴν Κριαρά
ὀργήν του. Λεξικό της
Πόθε, παγίδιν ἔστησες κρυφτὸν κ’ Ελληνικής
ἐπλάνεσές με Δημώδους
στὸ διάβαν πλάνον ἔβαλες μὲ τέχνην κ’ Γραμματείας

ἔπιασές με (1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
γοιὸν τὸ περδίκιν στὴν θηλιάν, γοιὸν
τὸν λαὸν στὸ νῆμαν TLG
Thesaurus Linguae
κι ὅλους τοὺ στίχους ἔχασα κι ἀφῆκα Graecae (TLG)
πάσα ρίμα.
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Θεματοποιείται η διαδικασία της συγγραφής. Ο $ % &
ποιητής απευθύνεται στο «κοντύλι», δηλαδή τη

γραφίδα του, τονίζοντας τη λυτρωτική διάσταση του '
γραψίματος.
Κοντύλι, φίλε μου ἀκριβέ, καιρὸς ἔν νὰ σὲ (

πιάσω
μὰ σοὺ μηδὲν τὸ βαρεθῆς ἂν εἶν’ καὶ σὲ

πειράσω·
διατὶ πάντα τὰ πάθη μου μ’ ἐσὲν

5 ἀποδιαβάζω Κοντύλια (γραφίδες)
φτιαγμένα από
κι ὅ τι νὰ γράψης, ὕστερα κλιόντα μου, τὰ επεξεργασμένο
διαβάζω. κάλαμο.
Πηγή: Wikiwand
Τὸ κλάμαν μὲ παρηγορᾶ, φυράζει μου τὸ

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
βάρος
καὶ μὲ τὸ θάρος τοῦ κλαθμοῦ παίρνω

10 ΛΕΞΙΚΆ −
χαρὰν καὶ θάρος.
Ὅλοι χορεύγουν καὶ γελοῦν, χαίρουνται Λεξικά

τὸ ποθοῦσιν Νεοελληνικής
κ’ ἐμὲν τὰ δάκρυα κ’ ἡ πικριὰ τὴν Λεξικά της
πεθυμιάμ μου ’θιοῦσιν. Νεοελληνικής
Γλώσσας
Πῶς ἔν ἐμποριζάμενον φωτιὰ φωτιὰν νὰ
15 σβήση Λεξικό Εμ.
Κριαρά
καὶ τὸ διαμάντιν τό ’ν σκλερὸν μὲ τὸ Λεξικό της
νερὸν νὰ λύση; Μεσαιωνικής
Ελληνικής
Καὶ πούρε μὲν τὸ πάθος μου μὲ πάθος τὸ
Δημώδους
συντρίβγω Γραμματείας
καὶ μὲ τὸ κλάμαν τὸ πολλὺν ἀποὺ τὸ (1100-1669), τόμοι
κλάμα λείβγω. Α-ΙΣΤ
TLG
Τώρα δὲν ἀξαννοίομαι πιότερα νὰ μιλήσω
Thesaurus Linguae
φοβοῦμαι μὲ τὸ γράψιμον μηδὲν Graecae (TLG)
βαρομεθύσω
Liddell-Scott
Λεξικό της
καὶ δώση πίκρα στὸ ποθῶ καὶ τὸ
φοβοῦμαι πάθω αρχαίας ελληνικής
κ’ ἐκεῖνον τὸ δὲν πεθυμῶ ἀννοίξουμ μου Scott)
καὶ μάθω.
Λοιπόν, τραγούδιν σοβαρόν, διάβα ΜΕΛΈΤΕΣ +

ταπεινωμένον
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
κι ἂσ σ’ ἀρωτήξουν ποιὸς εἶσαι, πέ τους:
φτωχὸν καὶ ξένον
Ποίημα 137, διπλό σονέτο
Ο ποιητής απευθύνεται σε έναν αδελφικό του φίλο, $ % &
στον οποίο τον έχουν διαβάλει. Πιστεύει ότι είναι

αδύνατο να έχει λησμονήσει τη φιλία τους και του '
ζητά να του στείλει γράμμα.
(
Ἂν ἔν κ’ ἐσύ ’σαι δίδυμος γιὰ μέναν, (
πῶς κεῖν’ τὸ σπλάχνος τῆς φιλιᾶς ἀφῆκα;
Μπορὰ νοιαστῆς καὶ τ’ ἄστρη

κατεβῆκαν Αυτοπροσωπογραφία(;)
του Ραφαήλ με έναν
χαμαὶ στὴν γῆν καὶ τὰ βουνά ’ν πνιμένα,
φίλο του, 1519,
ελαιογραφία σε καμβά,
Μουσείο Λούβρου,
5 καὶ πὼς τὰ ψάρια ζοῦσιν μέ στὰ δάση Παρίσι.
Πηγή: Wikimedia
κ’ ἡ φώτη βρέχει κ’ ἡ βροχὴ στεγνώννει
Commons
καὶ πὼς ὁ ἥλιος πάντα μᾶς κομπώννει
γιατὶ ἀχ τὴν δύσην μέλλει νὰ μᾶς φτάση;
Μ’ ἂθ θὲν νὰ καθαρίσης τὸν σκοπόσ σου
10 βίγλα ἴσια καταπρόσωπα τῆς πόρτας
κ’ ἐκεῖ θωρεῖς μορφὴν τοιούτης σόρτας
καὶ θέλεις ἀγνωρίσειν τὸν ἐχθρόν σου.
Στάθου λοιπὸν στὰ τέρμενα καὶ δῶσ’ ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ

μου
15
μὲ πρῶτον ἁποὺ νά ’ρτη τὸ μαντάτον ΛΕΞΙΚΆ −
γιατὶ ἀχ τὸν πόνον πάγω πάνω κάτω Λεξικά

κι ἀποὺ τὸ κλάμαν χάννω καὶ τὸ φῶς
μου.
Λεξικά της
Γλώσσας
Παρηγοριάν, παρηγοριάν, γιατρέ μου,
Λεξικό Εμ.
μὲν λυπηθῆς δυὸ γράμματ’ ἀδελφέ μου. Κριαρά
Λεξικό της
Ὧδ’ ἔν κ’ ἐσὲν κ’ ἐμὲν τὰ ’νόματά μας (
Ελληνικής
Δημώδους
20 γραμμένα μὲ φιγούραν καὶ μὲ χράδιν, Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
μμὰ ὁ Ζαχαριᾶς καὶ ὁ Μπουστροὺς (
Α-ΙΣΤ
ὁμάδιν
TLG
δὲν ἠμποροῦν νὰ νώσουν τὰ κρυφά μας. Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ο ποιητής προτρέπει τον φίλο του Μανογήλη να

$ % &
μελετήσει συγγράμματα ποιητικής, ώστε να είναι
επιτυχημένος ως συγγραφέας. Παράλληλα, τον
'
συμβουλεύει να πραγματεύεται μυθολογικά ή
ερωτικά θέματα με κλασικιστικές αναφορές.
Ἐπιστολὴν σοῦ προβοδῶ, φίλε μου

Μανογήλη,
(
καὶ μηδὲν δῆς τοῦ μελανιοῦ ὂ τοῦ (
χαρτιοῦ τὴν ὕλην,
ἀλλὰ τὴν γνώμην τῆς φιλιᾶς τοῦ

5 πέμποντος γραφέως,
Gabriël Metsu, Άνδρας
ποὺ σὲ φιλεῖ καὶ πεθυμᾶ νὰ γίνεσαι γράφει γράμμα, περ.
σπουδαῖος. ( 1664-1666,
Γίνωσκε γὰρ πὼς σὲ ποθῶ καὶ θέλω, ελαιογραφία σε ξύλο,
πρὶν νὰ πάθης, Εθνική Πινακοθήκη

Ιρλανδίας, Δουβλίνο.
εἰς ἄλλον ἔργον νὰ βαλθῆς ποιγητικὴν Πηγή: Wikimedia
νὰ μάθης, Commons
10
τὴν ἐπιστήμην τῆς χαρᾶς καὶ τῆς
μετεωρίας,
ποὺ κάμνει τὸ σπουδαῖον της ἄξιον

θεωρίας,
τὸν ἀναγνώστην πρόθυμον,

πεθυμημένον πάντα (
15
τοῦτον κ’ ἐκεῖνον ν’ ἀγρικᾶ καὶ νὰ (
γινώσκη πάντα·
γιατὶ τῆς ρίμης ὀμνοστιὰ γλυκαίνει του

τὸ οὖς του,
θέλει δεν θέλει σύρνει τον στὸν

φωτισμὸν ὁ νοῦς του.
20
Λοιπὸν τὴν ἔννοιαβ βάλε αὐτὴν καὶ

στερεοθεμελιώθου
καὶ γράψε πότε διὰ τὸν Ζεὺ καὶ πότε

γιὰ τοῦ Πόθου.
Ἂν ὀρεχτῆς καὶ τ’ ἄρματα εἰς ρίμην ν’

ἀναφέρης
κάμνει σου γὰρ τὸν Ὅμηρον νὰ πάρης ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ

καὶ νὰ φέρης.
Μὲ τὴν βουλήν μου μὲν ἐβγῆς ἀχ τὸν ΛΕΞΙΚΆ −

Ἀριστοφάνη
Λεξικά
γιατὶ προκόβγει ὁ μαθητὴς σὰν ἐμπορῆ Νεοελληνικής
καὶ νά ’νι· Ηλεκτρονικά
Λεξικά της
τὲς πονηριὲς καὶ τὲς τροπιὲς διάφορων
ἀθρώπων
Γλώσσας
καὶ ὅλην τὴν τέχνηδ δείχνει σου μὲ
Λεξικό Εμ.
ζύγιν καὶ μὲ τρόπον. Κριαρά
Καὶ περισσότερα ἐμπορῶ νὰ γράψω καὶ Λεξικό της
νὰ δείξω,
Ελληνικής
πλὴν τὸ μελάνιν ἔλειψεν κ’ ἐγὼ πρέπει Δημώδους
νὰ φρίξω. Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ποίημα 148, εξάστιχο
Επιγραμματικά εκφράζεται η άποψη ότι μετανιώνει $ % &
όποιος ασχολείται επίμονα με ξένες υποθέσεις και

αδιαφορεί για τις δικές του. '
Ἀνάγνωσε, διαβάτη, αὐτὴν τὴν ρίμην, Δεν βρέθηκαν

μηδὲν διαβῆς καμώννοντας ἐλλίγην στίμη εικόνες
γιατὶ καὶ ἄλλος τάχα ἄνθρωπος ἐργάστην

ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ἀμμέ ’στερα ὁλοφάνερα ἐτζενιάστην.
5 Εἴ τις τὰ ξένα μάχεται καὶ τὰ δικὰ τ’ ἀφήννει ΛΕΞΙΚΆ −
μὲ τὸν καιρὸν τῆς φάλλιας του χολὴν καὶ Λεξικά

δάκρυα πίννει. Νεοελληνικής
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ο ποιητής γράφει σε κάποιον φίλο του που του έχει $ % &
στείλει εγκωμιαστική επιστολή, λέγοντάς του ότι δεν

είναι άξιος των επαίνων του. '
Ἦτον οἱ μέρες οἱ γλυκιές, ἦτον στὸ μέσον

ἔαρ,
ὅταν μᾶς ἔστειλες ποτὸν ἐχ τὸ δικόσ σου

φρέαρ.
Λέγεις πὼς εἶσαι ἀμαθὴς καὶ δειλιᾶς νὰ

5 γράψης,
μμὰ γὼ βλέπ’ ὁλοφάνερα κ’ εἶσαι κοντὰ

νὰ κλάψης.
Μέσα σ’ ἐκείνους πού ’χουσιν τάχα δόξαν

καὶ φήμην
πού ’ναι στὸ μέτρος τὸ ψηλὸν κ’ εἰς τὴν

10 περίσσα στίμην,
ἔπαινος, δόξαν περισσήν, ἔδωκες εἰς

αὐτόν μου
κ’ εἰς τοῦτον ἐτζενιάστηκες,

δὲν ἦτον μεριτόν μου.
15
Ἡ δόξα ἐκεῖ ποῦ δὲν πρέπει εἶναι μεγάλη ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
φάλλια,
σὰν ἕναν ποὺ δὲν δύνεται νὰ τοῦ ( ΛΕΞΙΚΆ −

φορέσουν μάλια.
Λεξικά
Κεῖνον τὸ λλίγον πὄρκεται ’ποὺ τὸ Νεοελληνικής
νοητικόν μου Ηλεκτρονικά
Λεξικά της
20 ἔδωκα κείν’ τῆς ἀρετῆς, καρπὸν Νεοελληνικής
παθητικόν μου. Γλώσσας
Κι ἂν εἴπουν τίποτε ποτὲ μὲ πάθος Λεξικό Εμ.
κινημένος, Κριαρά
Λεξικό της
ὅτοιμα πάλε βρέθουμουν πολλὰ
μετανωμένος.
Ελληνικής
(
25 Διατὶ τὸ ξερὸν δέντρος μου φήμης καρπὸν Δημώδους
οὐκ ἔχει Γραμματείας
(1100-1669), τόμοι
κ’ ἔτσι, σὰν βρίσκεται γυμνόν, ἀπ’ ὅλα Α-ΙΣΤ
πομετέχει.
TLG
Λοιπόν, ὑγιέ, τὲς ρίμες σου φύλαξε γι’ Thesaurus Linguae
ἄλλον τόπον Graecae (TLG)
καὶ μὲν ξοδιάζης ἄπρεπα χαρτίν, βαφὴν Liddell-Scott

καὶ κόπον. Λεξικό της
Κι ἂν εἶν’ καὶ ἐξ ἀγάπης σου θὲν νὰ μ’ γλώσσας (Liddell –
εὐκαριστήσης, Scott)
κάμε μὲ τοὺς πραότερους πάντα νὰ μὲ

ψηφίσης. ΜΕΛΈΤΕΣ +
Ἔτσι τιμᾶς ἐσὲν κ’ ἐμὲν μὲ τρόπον τῆς ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+

φιλίας
νά ’σαι πάντα φυλάμενος μὲ ὅπλα τῆς

ἀξίας.
Ἐπιστολὴν μᾶς ἔστειλες ὡραιοστολισμένη
ἀποὺ τὲς Μοῦσες ἤτονε πολλὰ

χαριτωμένη·
ἡ φώτη τ’ ἀναστεναγμοῦ μπορεῖ

τὸ φύλλον ν’ ἅψη,
ἀμμὲ τὰ δάκρυα δὲν φήννου τὴν ὕλην νὰ

προσάψη.
Ποίημα 154, τετράστιχες στροφές
Το ποίημα αναφέρεται στο ευμετάβλητο της τύχης $ % &
και στη συνακόλουθη απότομη μεταστροφή της

ανθρώπινης κατάστασης. '
Ὅταν ἡ τύχη στρέψη τὴν θωριάν της (
ἀποὺ κανεὶν ἁπού ’χεν πρῶτα φίλον,
γυρίζει τόσα τὸν τροχὸν σὰν μύλον

(
καὶ ρίχνει εἰς δυστυχιὰν πάσα φιλιάν της.
5 Κ’ ἐκεῖνος ἁποὺ χαίρετον στὰ ὕψη
μὲ τόσην του τιμὴν δόξα ντυμένος,
ταλαίπωρος καὶ πάντα πικραμμένος

γίνεται τότε μέ στὴν μαύρην θλίψην.
Καὶ σὰν φυτὸν ἄφνου ξηριζωμένος
10 δὲν στρέφει πγιὸν στὴν πρώτην εὐτυχίαν
κι ἂν ἰστραφῆ δὲν ἔν ποτὲ ὁμοία
τῆς πρώτης του χαρᾶς πού ’το ντυμένος.

Η Τύχη του Αντίοχου,
μαρμάρινο ρωμαϊκό
Καληώρα κείνου τοῦ θνητοῦ, ἁποὺ
τὸ διάβαν βρίσκει
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
’ς τοῦτον τὸν ἄγριον ποταμὸν ὁποὺ ζωὴν «Rota
15
τὸν λέγουν, Fortunae
στὴν ποιάν, εἰς ὅσα νὰ χαροῦν, ὕστερα (Ρόδα της
κλαίγουν Τύχης)»,
Wikipedia:
ὅτι στὸ τέλος πασανεὶς γυμνὸς μεινίσκει. The Free
Encyclopedia
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Ο Έρωτας και ο Χάρος ακούσια ανταλλάζουν $ % &
ρόλους, έτσι, ο Δίας και η Αφροδίτη («Βένους»)

παρακαλούνται να αποκαταστήσουν την ισορροπία. '
Ὁ Χάρος μὲ τὸν Ἔρωταν εἶχαν πλικέψειν (
εἰς μιὰν μονὴν κ’ ἦτον βραδὺν κ’

εἶχαν πεζέψειν. (
Ἐν τῷ πρωὶ μὴν ξεύροντας τί θέλει γένει
ἀλλάχτησαν εἰς αὔτου τους ὅλα τὰ βέλη.

5
(
Ὁ Ἔρωτας τὸ λοιπονίν, ὅπου λαβώση
τοὺς νιούτσικους τὸν θάνατον κάμνει νὰ

δώση
καὶ ὁ Χάρος τοὺς γέροντες γιὰ ν’

ἀγαπήσουν
10
σφίγγει καὶ ὅλην τὴν φρόνεσην τέλεια ν’ (
ἀφήσουν.
Ὦ Ζεῦ, ποὺ ὅλα δύνεσαι καὶ θεὰ Βένους, (
μετάστρεψε κεῖν’ τ’ ἄρματα καὶ πὲ νὰ

γένη
Απεικόνιση του
ὅπως τὸ ξίφος τῆς φιλιᾶς τοὺς νιοὺς ν’ Χάρου/Θανάτου ως
ἁφταίννη καβαλάρη, σχέδιο του
John Hamilton
κι ὁ θάνατο στοὺς γέροντες δίκιον νὰ
Mortimer με τίτλο Ο
μπαίννη.
Θάνατος πάνω σε
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
ΛΕΞΙΚΆ −
Λεξικά
Λεξικά της
Γλώσσας
Λεξικό Εμ.
Κριαρά
Λεξικό της
Ελληνικής
Δημώδους
(1100-1669), τόμοι
Α-ΙΣΤ
TLG
Thesaurus Linguae
Graecae (TLG)
Liddell-Scott
Λεξικό της
Scott)
ΜΕΛΈΤΕΣ +
ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ+
Βιβλιογραφία
Carbonaro 2012
Giovanna Carbonaro (επιμ.), Liriche d’amore petrarchesche fra Oriente e Occidente. Il
Canzoniere cipriota del cod. Marc. gr. IX,32 (=1287), Rubbettino Editore, Soveria Mannelli
2012.
Fedina 2012
Olesia Fedina, «Δύο συστήματα μέτρησης και κατάταξης των νεοελληνικών στίχων.
Μερικές παρατηρήσεις και προτάσεις», Κονδυλοφόρος 11 (2012), σ. 9-21. +
Ζώρας 1976α
Γεώργιος Θ. Ζώρας, «Τα κυπριακά ερωτικά ποιήματα του ΙΣΤ΄ αιώνος», Παρνασσός,
τ. 18, τχ. 3 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1976), σ. 469-474. +
Ζώρας 1976β
Γεώργιος Θ. Ζώρας, «Η κυπριακή φιλολογία κατά την περίοδον της Φραγκοκρατίας»,
Παρνασσός, τ. 18, τχ. 4 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1976), σ. 603-632, ιδίως 615-622. +
Καψωμένος 2009
Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, «Ο έρωτας στο δημοτικό τραγούδι», Αρχαιολογία και
τέχνες, τχ. 111 (Ιούνιος 2009), σ. 34-39. +
Κεχαγιόγλου 2010
Γιώργος Κεχαγιόγλου, «Η λογοτεχνική καταξίωση του ιδιώματος: Μεγάλα και
μικρότερα επιτεύγματα κατά τη βενετοκρατία», Ιστορία της νεότερης κυπριακής
λογοτεχνίας, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου, Λευκωσία 2010, σ. 114-121.
Legrand 1881
Émile Legrand (επιμ.), Bibliothèque grecque vulgaire, τ. 2, Maisonneuve et Cie, Παρίσι 1881,
σ. LXIV-LXVI (εισαγωγή) και 58-93 (κείμενο). +
Μαθιοπούλου-Τορναρίτου 1993
Έλση Μαθιοπούλου-Τορναρίτου, «Προτάσεις και παράμετροι για μια νέα έκδοση του
Κυπριακού Αναγεννησιακού Canzoniere της Μαρκιανής», Αρχές της νεοελληνικής
λογοτεχνίας. Πρακτικά του Δεύτερου Διεθνούς Συνεδρίου Neograeca Medii Aevi
(Βενετία, 7-10 Νοεμβρίου 1991), τ. 2, επιμ. Νικόλαος Μ. Παναγιωτάκης, Ελληνικό
Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, Βενετία 1993, σ. 352-390.
Panayotopoulou-Doulaveras 2005
Vicky Panayotopoulou-Doulaveras, «Late Byzantine and post-Byzantine Vernacular Love
poetry: an overview», Greek Research in Australia: Proceedings of the Biennial International
Conference of Greek Studies Flinders University April 2003, επιμ. E. Close & M. Tsianikas &
M. Frazis, Flinders University Department of Languages-Modern Greek, Αδελαΐδα 2005, σ.
81-118. +
Παπαλεοντίου 2007
Λευτέρης Παπαλεοντίου, «Κύπρος», Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρόσωπα,
έργα, ρεύματα, όροι, Πατάκης, Αθήνα 2007, σ. 1183.
Παφίτη 2012
Μαριάννα Παφίτη, «Ο Πετραρχισμός στην Κύπρο ή “περί παιδαγωγού ο λόγος”»,
Πρακτικά του 4ου Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου (Λευκωσία 29 Απριλίου-3
Μαΐου 2008), επιμ. Ε. Αντωνίου, Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, Λευκωσία 2012, σ.
537-553. +
Πιερής 2008
Μιχάλης Πιερής, «Για τις Κυπριακές Ρίμες Αγάπης/“The Cypriot Rime d’Amore (Love
Rhymes)”», 35° Βόρεια/North ‒ 33° Ανατολικά/East, Η Κύπρος της Ευρώπης/Our Europe,
επιμ./ed. Θέλμα Μπλάτσφορντ, Σουζάννα Σαββίδου/Thelma Blatchford, Souzanna
Savvidou, Υπουργείο Οικονομικών, Κεντρική Τράπεζα Κύπρου/Ministry of Finance of
Cyprus, Central Bank of Cyprus, Λευκωσία/Nicossia 2008, σ. 39-44.
Rodosthenous-Balafa 2013
Marina Rodosthenous-Balafa, «Erotokritos, the Cypriot Canzoniere and their dialogue with the
Neoplatonic tradition», Κάμπος: Cambridge Papers in Modern Greek 20 (2013), σ. 133-164.
+
Rodosthenous-Balafa 2014
Marina Rodosthenous-Balafa, «“The nightingale that sweetly mourns”: Comments on the

thematics and poetics of the Cypriot Canzoniere», “His words were nourishment and his
councel food”: A festschrift for David W. Holton, επιμ. Efrossini Camatsos & Tassos A.
Kaplanis & Jocelyn Pye, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle 2014, σ. 67-80. +
Ροδοσθένους-Μπαλάφα 2012
Μαρίνα Ροδοσθένους-Μπαλάφα, «“Γιατί ήφηκα τα χαμηλά και τα ψηλά ξετρέχω”:
Πετραρχική παράδοση και νεοπλατωνικές απηχήσεις στο Κυπριακό Canzoniere και
στον Ερωτόκριτο του Κορνάρου», Ο κόσμος του Ερωτόκριτου και ο Ερωτόκριτος στον
κόσμο. Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Σητεία 31/7-2/8/2009, επιμ.
Τασούλα Μ. Μαρκομιχελάκη, Δήμος Σητείας, Ηράκλειο 2012, σ. 121-144. +
Ροδοσθένους-Μπαλάφα 2015
Μαρίνα Ροδοσθένους-Μπαλάφα, «Θεματικές κατηγορίες στο κυπριακό Canzoniere του
16ου αιώνα», Διά ανθύμησιν καιρού και τόπου. Λογοτεχνικές Αποτυπώσεις του
Κόσμου της Κύπρου. Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Λευκωσία 6-9
Οκτωβρίου 2012, επιμ. Μιχάλης Πιερής, Πολιτικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και
Πολιτισμού, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών Πανεπιστημίου Κύπρου,
Λευκωσία 2015, σ. 157-184. +
Siapkaras-Pitsillides 1952
Thémis Siapkaras-Pitsillides (επιμ.), Le Pétrarquisme en Chypre. Poèmes d’amour en dialecte
chypriote d’après un manuscript du XVIe siècle, με τη συνεργασία του Hubert Pernot
[Collection de l’Institut Francais D’Athènes, 74], Centre National de la Recherche Scientifique,
Αθήνα 1952.
Siapkaras-Pitsillides 1975
Thémis Siapkaras-Pitsillides (επιμ.), Le Pétrarquisme en Chypre. Poèmes d’amour en dialecte
chypriote d’après un manuscript du XVIe siècle, με τη συνεργασία του Hubert Pernot
[Connaissance de la Grece], Les Belles Lettres, Παρίσι/Αθήνα 1975.
Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου 1976
Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου (επιμ.), Ο πετραρχισμός στην Κύπρο. Ρίμες αγάπης: από
χειρόγραφο του 16ου αιώνα με μεταφορά στην κοινή μας γλώσσα, Τυπογραφείο Γ.
Τσιβεριώτη, Αθήνα 1976.
Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου, «Η ευρωπαϊκή ποίηση στον ελληνικό χώρο. Ρίμες αγάπης
του 16ου αιώνα», Παρνασσός, τ. 22, τχ. 1 (Ιανουάριος-Μάρτιος 1980), σ. 67-89. +
Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου, «Πλάνες για τις Ρίμες αγάπης του Μαρκιανού κώδικα
IX, 32», Ελληνικά, τ. 46, τχ. 2 (1996), σ. 363-371. +
Vitti 2003
Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα 2003, σ. 64-66.
Χελιδώνη 2011
Στέλλα Χελιδώνη, «Τα μοτίβα της ερωτικής θεματικής σε έργα της πρώιμης
νεοελληνικής γραμματείας: υπερεθνικά στερεότυπα ή δείκτες της ελληνικής
πολιτισμικής ταυτότητας των συγγραφέων;», Ταυτότητες στον ελληνικό κόσμο (από το
1204 έως σήμερα). Δ΄ Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών, Γρανάδα 9-12
Σεπτεμβρίου 2010: Πρακτικά, επιμ. Κ. Α. Δημάδης, τ. 2, Ευρωπαϊκή Εταιρεία
Νεοελληνικών Σπουδών, Αθήνα 2011, σ. 523-533. +
Χόλτον 2000α
Ντέιβιντ Χόλτον, «Κύπρος και Κρητική Αναγέννηση: Προκαταρκτική μελέτη
ορισμένων πολιτισμικών διασυνδέσεων», Μελέτες για τον Ερωτόκριτο και άλλα
νεοελληνικά κείμενα, Καστανιώτης, Αθήνα 2000, σ. 230-232.
Χόλτον 2000β
Ντέιβιντ Χόλτον, «Μια ιστορία παραμέλησης: Η κυπριακή γραμματεία την περίοδο της
Βενετοκρατίας», Μελέτες για τον Ερωτόκριτο και άλλα νεοελληνικά κείμενα,
Καστανιώτης, Αθήνα 2000, σ. 253-260.
Δικτυογραφία
«Κυπριακά: [Πάγω..]», στα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄ Γενικού

Λυκείου)-Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)», στο «Ψηφιακό Σχολείο,
Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία», Διόφαντος (ΙΤΥΕ). +
«Επίτομο Λεξικό Κριαρά», στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη
διδασκαλία της», Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. +
«Πηγές του Αναλυτικού Λεξικού Κριαρά: Κυπριακά ερωτικά ποιήματα»,

στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη διδασκαλία της», Κέντρο
Ελληνικής Γλώσσας. +
«Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Σονέτο», στις

«Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα & τη γλωσσική εκπαίδευση», Κέντρο
Ελληνικής Γλώσσας. +
«Ανωνύμων, Κυπριακά ερωτικά ποιήματα (13 παραθέματα)», στο «Λεξικό

Παραθεμάτων και Αφορισμών», Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού. +
* Τελευταία πρόσβαση στη δικτυογραφία: Δεκέμβριος 2017.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌ ΕΊΔΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌ ΓΈΝΟΣ ΕΠΟΧΈΣ - ΠΕΡΊΟΔΟΙ

Ποίηση ερωτική Ποίηση Πετραρχισμός (στην
Ποίηση διδακτική/ Κύπρο, 16ος αι.)
παραινετική Δημώδης γραμματεία
μετά την Άλωση
(16ος-18ος αι.)
Λογοτεχνία σε
φραγκοκρατούμενα-
βενετοκρατούμενα
μέρη (15ος-17ος αι.)
ΘΈΜΑΤΑ ΤΎΠΟΣ ΛΌΓΟΥ ΦΎΣΗ ΠΡΟΣΏΠΩΝ
Αγάπη Αλήθεια Λόγος προσώπων - Άνθρωποι Ζώα
Έρωτας Πόνος μονόλογος Αφήγηση Όντα μυθικά Όντα
Ξενιτειά Πίστη Λόγος προσώπων - υπερφυσικά Φυτά
Ομορφιά Φύση μονόλογος
(περιγραφή/φυτικός εσωτερικός Επιστολή
κόσμος) Γυναίκα
(περιγραφή)
Απομόνωση
Δικαιοσύνη Ζώα
(περιγραφή/ζωικός
κόσμος) Τύχη/μοίρα
Θαυμαστά στοιχεία
Φυσικά φαινόμενα
(περιγραφή)
Ασθένεια Θάνατος
Λαϊκή παράδοση
Εορτασμός/γλέντι
Χαρά Επιβουλή
Κοινωνικές τάξεις
Φιλία Γνώση Διδαχή
Μαθητεία Φρόνηση
Αποτροπή κακών/
δεινών Συμφορά
Όνειρο, όραμα
© Copyright 2015 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Κυπριακά σονετα

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Κυπριακά σονετα

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Δηµώδης Γραµµατεία 17/03/2019, 11*15

ΑΡΧΙΚΉ | ΈΡΓΑ Κατάλογος

Ρίμες αγάπης (Κυπριακά ερωτικά)

Ανώνυμη κυπριακή συλλογή

θεματολογία, ωστόσο θίγονται και

" Θέμις Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου

Το κείμενο της συλλογής, γραμμένο με ελληνικούς χαρακτήρες σε κυπριακή

δείκτης σχετικά με τη συγγραφή των ποιημάτων. Πάντως, είναι γενικά

Η χρονολόγηση του κυπριακού canzoniere τοποθετείται στον 16ο αιώνα, κατά

Πραγματικά, οι Ρίμες αγάπης φανερώνουν έναν πρωτόφαντο για την πρώιμη

Τα ποιήματα είναι άρτια συνθεμένα στις ποικίλες στροφικές και μετρικές

Ο προτιμώμενος στίχος είναι ο ιταλικός ενδεκασύλλαβος, αυτόνομος ή και σε

Η συστηματική χρήση της κυπριακής διαλέκτου συνιστά την απόληξη μιας

έντιτλο ποίημα, το οποίο, αν και ερωτικό, φαίνεται να υπονομεύει τις

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι οι ανώνυμες Ρίμες αγάπης, αποτέλεσμα μιας

Όπως φάνηκε παραπάνω, η συλλογή δεν αξιώθηκε κάποια βενετική έντυπη

φιλόπονη εργασία της Κύπριας Θέμιδας Σιαπκαρά-Πιτσιλλίδου, που μελέτησε

Ποίημα 2, οκτάστιχες στροφές

Ο ποιητής, απευθυνόμενος στο προσωποποιημένο $ % &

βιβλίο του, το προτρέπει να κοινοποιήσει τα ερωτικά

αποδέκτης παρουσιάζεται η κοπέλα που αγαπά,

Ὧδε μέσα γραμμένα τὰ λαμπρά μου,

βάρη καὶ πλῆξες καὶ χολὲς βαμμένες,

τὲς ποιὲς μοῦ δῶκεν ἡ γλυκιὰ κυρά μου

5 κ’ ἐποῖκεν τὲς ἡμέρες μου θλιμμένες.

Ὧδε λαλῶ τοῦ πόθου τὰ κακά μου

Ὦ παίδιοι, βάρτε τὸ σκοπὸν σ’ αὐτόν μου, κώδικας του Βιβλίου

10 κι ἂν τύχη πούποτε ποτὲ καὶ δῶ σε

μαῦρα σὲ ντύννω, μαῦρα λυπημένα, ( αρχαίας ελληνικής

25 Μὲ τῆς καρδιᾶς μου τὴν ὀχρὰ ντυμένον

ὅτις σοῦ πῆ: «γιατί εἶσαι λυπημένον;»

ἀχ τὴν ἀλήθειαν λόγον μὲν τοῦ χώσης·

τὸ πάθος μου μὴν στέκης μουλλωμένον,

30 βάλε βουργὰ φωνές, ὅσες νὰ σώσης,

ἂν τύχως ν’ ἀγρικήση ἡ κυρά μου

τάχα καὶ νὰ λυπήθην τὰ λαμπρά μου.

Ποίημα 3, οκτάβα (ottava rima)

Εκφράζονται επιγραμματικά και με έμμεσο τρόπο τα $ % &

ερωτικά βάσανα, μέσω της προτροπής να μη

δοκιμάσει ποτέ ανάλογα συναισθήματα, αφού δεν

ὅτις ’πὸ κεῖνον δὲν εἶναι καμένος ( ΛΕΞΙΚΆ −

5 ὅτις γι’ ἀγάπην δὲν ἒν πληγωμένος Νεοελληνικής

Ποίημα 11, σονέτο

Η μορφή του ερωτικού αντικειμένου στοιχειώνει $ % &

νυχθημερόν τον ποιητή, ακόμα και στον ύπνο του.

αποτέλεσμα είναι το ίδιο.

ἐκείνην ἁποὺ πῆρεν τὴν καρδιάμ μου,

μὲ θάρος νὰ μοῦ στρέψη τὴν ὑγειάν μου (

μου· Alte, Μόναχο.

Μμάτια μου, ἀφὸν κοιμώντα μοῦ διδεῖτε

Ποίημα 22, σονέτο

Ο ποιητής εξομολογείται στην αγαπημένη του ότι ο $ % &

ξενιτεμός του δεν πρόκειται να αλλάξει τα

συντροφεύει διαρκώς, έστω και νοερά,

ποὺ μέλλει νὰ μισέψω ἀπὸ ξαυτόσ σου

ὅμως ἀφήννω ’δὰ στὸν ὁρισμόν σου John William

μισεύγοντα ν’ ἀφήσω ἐμὲν σ’ αὐτόν σου:

ἀγάπησα ποτέ, πὲ ἀχ τὴν μεριάμ μου: Λεξικά

Ποίημα 24, καντσόνε (canzone)

Ο ποιητής μοιράζεται τη μοναξιά και τη διάθεσή του $ % &

με ένα γλυκόηχο αηδόνι. Το πουλί, που τον

δικά του πάθη, επιτείνοντας την ερωτική μελαγχολία

τόσον λυπητικὰ τόσον καμένα,

νὰ πῆς δὲν ἔχει ταίριν γοιὸν κ’ ἐμέναν