ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΤΟΥ 2030

#evia2030_neoidromoi
Συλλογή άρθρων 2010-2019
NEGROPONTE POLITICO
Χαλκίδα 2019
Δημήτρης Ι. Κατσούλης Νέοι Δρόμοι για την Εύβοια του 2030 #evia2030_neoi dromoi
Δημήτρης Ι. Κατσούλης
Δικηγόρος
τ. Δήμαρχος Αυλώνος Εύβοιας
Νέοι Δρόμοι για την Εύβοια του 2030

….για να ξέρουμε τι λέμε….
Συλλογή άρθρων 2010-2019
NEGROPONTE POLITICO
Χαλκίδα 2019
1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος, #evia2030_neoidromoi
Η ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
1.Υπάρχει δρόμος για την «Εύβοια 2020» ( 7 Δεκεμβρίου 2010)
2.Προσανατολισμοί για την Εύβοια ( 18 Νοεμβρίου 2010)
3.Το αναπτυξιακό όραμα για την Εύβοια την εποχή της κρίσης
(16 Οκτωβρίου 2011)
4.Η Περιφερειακή Συλλογικότητα (20 Φεβρουαρίου 2014)
5.Η Εύβοια στην «περιφερειακή συλλογικότητα» (22 Φεβρουαρίου 2014)
6.Η «άλλη Περιφέρεια» πρέπει να είναι το διακύβευμα της περιφερειακής
αρχής. ( 22 Νοεμβρίου 2014)
7.Η Εύβοια είναι συστατικό στοιχείο της Στερεάς Ελλάδας. Δεν της αξίζει
να σκέπτεται σαν "γκρινιάρης συγγενής". ( 25 Νοεμβρίου 2018)
8.Περί του πολιτικού ο λόγος. (11 Σεπτεμβρίου 2018)
Η ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΔΟΜΕΣ ΤΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
9.Αναπτυξιακές Εταιρείες της Περιφέρειας: Νέες δομές περιφερειακής
σύμπραξης στη θέση των «αναπτυξιακών ναυαγίων»
( 22 Αυγούστου 2012)
10.Η πολιτική για το «καλάθι των τοπικών προϊόντων» μπορεί να γίνει
μοχλός αλλαγής για τη περιφερειακή και εθνική οικονομία
(1 Ιουνίου 2011)
11.Λιμενικά Ταμεία: Περισσότερο από τη συγχώνευση είναι αναγκαία η
χάραξη διαφορετικής λιμενικής πολιτικής (16 Σεπτεμβρίου 2012)
12.Σημαντικές οι ανακοινώσεις μεγάλων έργων που όμως θα έχουν
αξία όταν παραχθούν απτά αποτελέσματα (5 Δεκεμβρίου 2014)
13.Το νέο ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας 2014-2020 σε βιαστική και
προσχηματική διαβούλευση (15 Ιουλίου 2014)
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
14.Η διαβούλευση για την αναθεώρηση του Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. Στερεάς
Ελλάδας βαρύνεται με στερεότυπα που υποβαθμίζουν την Εύβοια και
υποσκάπτουν την περιφερειακή αναπτυξιακή συνείδηση
( 27 Ιανουαρίου 2013)
15.Η καλή και οι κακές πρακτικές στη συμμετοχή των πολιτών στη
δημόσια διαβούλευση για το χωροταξικό σχεδιασμό στην Εύβοια
(9 Σεπτεμβρίου 2013)
2
16.Σχεδιάζουμε για τα επιμέρους συμφέροντα φιλικών ομάδων ή για την

βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου; Η περίπτωση του χωροταξικού
σχεδιασμού στην Εύβοια. (26 Ιουλίου 2013)
17.Το Περιφερειακό Χωροταξικό είναι χωρίς (ουσιαστική) σημασία για
την Εύβοια. Άλλος είναι ο δρόμος. (4 Νοεμβρίου 2018)
Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΥΒΟΙΑ

18.Το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας είναι υπόθεση όλης της
Περιφέρειας. Είναι υπόθεση και της Εύβοιας ( 20 Μαΐου 2011)
19.Το ΤΕΙ Χαλκίδας πρέπει να παραμείνει ακέραιο, να αναβαθμιστεί και
κυρίως να γίνει εστία γνώσης και καινοτομίας ( 4 Φεβρουαρίου 2013)
20.Το τελικό σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» σηματοδοτεί τον αργό θάνατο του ΤΕΙ
Χαλκίδας. Αυτό δεν πρέπει να το επιτρέψουμε ( 7 Μαρτίου 2013)
21.Γιατί ένα Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα; (24 Απριλίου 2018)
22.Πανεπιστήμια (!!!) και Στερεά Ελλάδα μπροστά σε νέες προκλήσεις.
( 3 Ιουλίου 2018)
23.Ίδρυση Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας
24. «Cambridge» και Οξφόρδη τρέμετε τα Ψαχνά»! Ή αλλιώς : Η
ειρωνεία ως κατάκτηση. (18 Ιανουαρίου 2019)
Η ΕΥΒΟΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ

ΤΟΥ 2019
25. Το ζητούμενο των Περιφερειακών Εκλογών. Η περίπτωση της
Στερεάς Ελλάδας. (20 Ιανουαρίου 2019)
26. Περιφερειακές Εκλογές και πολιτική αυτονομία. (16 Φεβρουαρίου
2019)
27. Για να ξέρουμε τι λέμε…(6 Απριλίου 2019)
28.#evia2030_neoidromoi, ή αλλιώς: Στην ΕΥΒΟΙΑ του 2030 θα
φθάσουμε με ΝΕΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ. (1η Μαίου 2019)
3
Πρόλογος
Όταν πριν οκτώ χρόνια

ξεκινούσαμε έναν κύκλο έκφρασης
δημόσιου λόγου για την προοπτική
της Εύβοιας στο πλαίσιο της
στρατηγικής για την Ελλάδα και την
Ευρώπη το 2020 δεν ήταν ακόμη
ορατό το αδιέξοδο στο οποίο
οδήγησε -όχι μόνο η κρίση- αλλά
και η ανικανότητα του πολιτικού
προσωπικού να αναγάγει τους
στόχους του 2020 στις
προτεραιότητες της ευβοϊκής
ανάπτυξης.
Σήμερα στο κατώφλι του 2020 αυτά
τα κείμενα δημοσίου λόγου έχουν διττή σημασία: να περιγράψουν
τους προβληματισμούς που γεννήθηκαν στην δεκαετία που
τελειώνει αλλά και να προσδιορίσουν τους δρόμους του
αναστοχασμού για την δεκαετία που ανοίγει, μεταθέτοντας έτσι το
ορόσημο στο 2030.
Πολλά έχουν αλλάξει, αλλά και πολλά έμειναν άθικτα. Μεταξύ
αυτών η αδυναμία της εγχώριας πολιτικής κοινωνίας να
αυτοπροσδιοριστεί και να ανοίξει στέρεους και γόνιμους δεσμούς
με την ευρωπαϊκή και εθνική αγωνία για αναγέννηση. Στέκεται
ουραγός της εθνικής συντήρησης, του «ψευδοπροοδευτικού
4
λαϊκισμού» και των σταθερών φοβικών συνδρόμων που

παρήγαγε και αναπαράγαγε η κάτω του μετρίου
ετεροπροσδιοριζόμενη τοπική πολιτική ελίτ.
Το άλλοτε κραταιό κομματικό σύστημα βρίσκεται σε πλήρη
αποσύνθεση, χωρίς διάκριση ακόμη και σε κόμματα που
κυβερνούν ή επέρχονται για να κυβερνήσουν, «υπάλληλοι» του
κομματικού συγκεντρωτισμού ή ιδιοτελών οικονομικών
συμφερόντων αναγορεύονται σε κομματικούς τοπικούς ηγέτες
και ανταμείβονται με την διαδικτυακή καταξίωση που
προσφέρουν τελείως ανάλογα επικοινωνιακά μέσα. Ένας κύκλος
αλληλοϋποστηριζόμενων και αλληλοθαυμαζόμενων
παραγόντων με την κοινωνία απέξω, αμέτοχη και αδιάφορη.
Και η κοινωνία των πολιτών τι κάνει; Στην δίνη της κρίσης, όταν η
επιβίωση γίνεται άθλος δεν μπορεί κανείς να απαιτεί την
εγρήγορση της κοινωνίας. Η οικονομική κρίση εμποδίζει την
πολιτική συμμετοχή γιατί προέχει η λυσσαλέα καθημερινή μάχη
για την επιβίωση των λιγοστών επιχειρήσεων που αντέχουν, για
την ανταπόκριση στα βάρη που καλείται να επωμιστεί ο
ελεύθερος επαγγελματίας, η αβέβαιη εξασφάλιση της εργασίας
για όσους μισθωτούς την έχουν, η αναζήτηση του μεροκάματου
για όσους δεν επαναπαύονται στην κρατικίστικη ελεημοσύνη των
επιδομάτων. Όλα αυτά αποκτούν την δική τους βαρύτητα στην
Εύβοια της Ανεργίας και της Φτωχοποίησης με τα άλλοτε μεγάλα
παραγωγικά συγκροτήματα να παραμένουν βιομηχανικά
ερείπια, ενίοτε και λεηλατημένα, χωρίς ελπίδα ανάστασης.
Από την άλλη πλευρά όμως μόνο μέσα από αυτή την ρημαγμένη
κοινωνία μπορεί να γεννηθεί η ελπίδα για την αναγέννηση, την
παραγωγική, την οικονομική, την κοινωνική, την πολιτιστική και
την πνευματική. Σπίθες και ρομαντικές- αρχικά- πρωτοβουλίες
χρειάζονται. Η επιμονή όσων νιώθουν ακόμα ζωντανοί και
θέλουν να πάνε κόντρα στο αέναο ρεύμα του Ευρίπου. Ο δρόμος
για την ενθάρρυνση της κοινωνίας των πολιτών είναι δύσκολος
σε αυτές τις συνθήκες αλλά ταυτόχρονα είναι απλός και ευθύς.
Διάλογος, κατάθεση απόψεων, μικρές εστίες συμμετοχής που
σιγά σιγά θα απλωθούν. Σε τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζει να μετέχει
κανείς με όσο χρόνο και διάθεση έχει. Κανείς δεν μπορεί πια μόνος
του. Μαζί λίγοι αρχικά και αρκετοί στη συνέχεια μπορούν.
Όπως λέει και ο στίχος του τραγουδιού «Είμαστε ακόμα ζωντανοί
σαν ροκ συγκρότημα….». Αυτό ακριβώς χρειάζεται: ροκ
πολιτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες για να ανοίξουμε τους
δρόμους που έχει ανάγκη η κοινωνία για την αναγέννησή της.
5
Η πολιτική κοινωνία είναι αλλού. Αλλά τον τόνο πια πρέπει να τον
δώσουμε εμείς από κάτω. Η κοινωνία των πολιτών θα χαράξει την
πορεία του αυτοπροσδιορισμού της Εύβοιας μέσα στο
περιφερειακό εθνικό και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Στην κάθε υπερ-
ευβοϊκή συλλογικότητα στην οποία πρέπει να μετέχουμε με τα
εφόδιά μας.
Στο τέλος της οκταετίας που αναφέρεται το παρόν βιβλίο
σίγουρα νιώθουμε ότι δεν πήγαμε μακριά. Έχει πέσει όμως ο
σπόρος γιατί έχουμε συναντήσει και άλλους σε αυτό τον δρόμο.
Μπορούμε συνεπώς να είμαστε αισιόδοξοι για την δεκαετία που
έρχεται.
Αξίζει να οραματιστούμε την Εύβοια του 2030,
αυτοπροσδιοριζόμενη με την κοινωνία των πολιτών ενεργή, με
παραγωγική και οικονομική ανάκαμψη, με τους Ευβοείς να
καινοτομούν μέσα από επιχειρηματικές, ιδιωτικές και κοινωνικά
συμμετοχικές, πρωτοβουλίες, τον ευβοϊκό δημόσιο χώρο επίσης
καινοτόμο, έξυπνο και αξιοκρατικό, το ευβοϊκό πολιτικό σύστημα
επίσης αυτοπροσδιοριζόμενο και δημοκρατικό, υποταγμένο στην
διαφάνεια και στη λογοδοσία. Αυτή την Εύβοια η κοινωνία των
πολιτών αξίζει να την οραματιστεί υπό την προϋπόθεση ότι θα
γίνει ο πρωταγωνιστής στη δημιουργία της, δεν θα μένει αμέτοχη
και ψηφοφόρος, θα συμμετέχει δυναμικά και καταλυτικά.
Στο κάτω κάτω της γραφής αξίζει να ζεις για ένα όνειρο. Σε όλους
αυτούς που μπορούμε να το μοιραστούμε αγωνιστικά ανήκει
αυτό το βιβλίο.
Δημήτρης Ι. Κατσούλης
6
Η ΕΥΒΟΙΑ
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
7
1.
Υπάρχει δρόμος για την «Εύβοια 2020»
7 Δεκεμβρίου 2010
Το χρονικό ορόσημο 2020 δηλαδή η δεκαετία που ξεκινά σε λίγες

ημέρες αποτελεί ήδη σημείο αναφοράς για την επόμενη
προγραμματική περίοδο, μετά το τέλος του ΕΣΠΑ. Η στρατηγική
για την «ΕΥΡΩΠΗ 2020» βρίσκεται ήδη στο τραπέζι των
διαπραγματεύσεων και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές
του 2011.
Βασικοί άξονες της στρατηγικής για την ΕΥΡΩΠΗ 2020 είναι:
➢ Ένωση καινοτομίας έτσι ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ
επιστήμης και αγοράς
➢ Νεολαία σε κίνηση, για ποιοτική αναβάθμιση του ευρωπαϊκού
εκπαιδευτικού συστήματος και της επαγγελματικής κινητικότητας
των νέων στον ευρωπαϊκό χώρο
➢ Ψηφιακό θεματολόγιο, δηλαδή επίτευξη βιώσιμων οικονομικών
και κοινωνικών ωφελειών χάρη σε μία ψηφιακή ενιαία αγορά.
8
Στόχος το 2013 όλοι οι ευρωπαίοι να έχουν πρόσβαση στο

διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας
➢ Μία Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά και αποδοτικά
τους πόρους της. Προσήλωση στους στόχους για την ενέργεια
2020.
➢ Βιομηχανική πολιτική για την πράσινη ανάπτυξη.
➢ Νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας δεδομένο ότι την περίοδο
αυτή συνταξιοδοτείται η γενιά που γεννήθηκε την περίοδο της
μεταπολεμικής δημογραφικής έκρηξης.
Ο κεντρικός εμβληματικός στόχος αυτής της στρατηγικής είναι:

έξυπνη ανάπτυξη με θεμελίωση της οικονομίας στη γνώση και τη
καινοτομία, βιώσιμη ανάπτυξη με την προώθηση μίας
ανταγωνιστικής οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα που
αξιοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους, ανάπτυξη χωρίς
αποκλεισμούς που θα προάγει την οικονομία υψηλής
απασχόλησης και θα οδηγεί στην κοινωνική και γεωγραφική
συνοχή.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καλείται και η Ελλάδα να εξειδικεύσει
τους εθνικούς στόχους της νέας δεκαετίας. Ο προσανατολισμός
σε μία νέα στρατηγική έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς
αποκλεισμούς ανάπτυξης μπορεί να γίνει ο μοχλός για να
περάσουμε αισιόδοξα την δύσβατη πορεία που επιβάλλει η
οικονομική κρίση και η συνακόλουθη επιτήρηση. Η στρατηγική
για την ΕΛΛΑΔΑ 2020 μπορεί και πρέπει να γίνει αντικείμενο ενός
ανοικτού διαλόγου στην ελληνική κοινωνία. Ανάλογη ασφαλώς
είναι και η προσέγγιση σε επίπεδο περιφερειακής συγκρότησης.
Με αφετηρία την αγωνία για τα όσα μας επιφυλάσσει η δεκαετία
που ξεκινά σε λίγες ημέρες είναι χρήσιμο να αναλογιστούμε την
πορεία του τόπου μας. Να προσδιορίσουμε τους άμεσους και
μεσοπρόθεσμους αναπτυξιακούς στόχους με προσανατολισμό
στους γενικότερους στρατηγικούς σχεδιασμούς από τους
οποίους ούτε να διαφύγουμε μπορούμε ούτε ασφαλώς και να
συνεχίσουμε την «προσφιλή» μας απομόνωση.
Η ιδιαίτερη πατρίδα μας, ο τόπος μας πρέπει επιτέλους να κερδίσει
τον χαμένο χρόνο προσδιορίζοντας τους συγκεκριμένους,
ρεαλιστικούς και μετρήσιμους στόχους για ένα δεκαετές
οργανωμένο σχέδιο ανάπτυξης με σαφή προσανατολισμό.
9
Χρειάζεται λοιπόν η διαμόρφωση, με όρους ανοικτούς στην

κοινωνία και με την κοινωνία στο προσκήνιο, μίας ευβοϊκής
στρατηγικής για το 2020. Σχεδιάζοντας στην Εύβοια για την
δεκαετία που ξεκινά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πεδία αναφοράς
μας είναι η Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας αλλά και η
πλεονεκτική διαπεριφερειακή σχέση που μπορεί να αναπτύξει η
Εύβοια, είναι η Ελλάδα της κρίσης αλλά και της προσπάθειας για
μεγάλες ριζοσπαστικές διαρθρωτικές αλλαγές, είναι η Ευρώπη.
Μέσα από τους επάλληλους αυτούς κύκλους οφείλουμε να
σχεδιάσουμε την στρατηγική για την Εύβοια της νέας δεκαετίας,
με την φιλοδοξία και τον ρεαλισμό ότι πρέπει να κερδίσουμε όλα
όσα έχουμε χάσει.
Είναι πρόκληση λοιπόν η αναζήτηση των παραμέτρων μίας
πραγματικής στρατηγικής για την Εύβοια της δεκαετίας που
έφθασε, ενός ρεαλιστικού οράματος για το πολύ κοντινό 2020.
Αυτή την Εύβοια, την ΕΥΒΟΙΑ2020, πρέπει να την προσδιορίσουμε
άμεσα, μέσα από έναν ανοικτό διάλογο σε όλα τα επίπεδα του
τοπικού πολιτικού συστήματος και της ευβοϊκής κοινωνίας.
Γιατί τελικά υπάρχει δρόμος για την ΕΥΒΟΙΑ 2020.
10
2.
Προσανατολισμοί για την Εύβοια

18 Νοεμβρίου 2010
Η ένταξη της Εύβοιας στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, επιλογή

του 1987, παρά τις κατά καιρούς επιφυλάξεις, ακόμη και δικές
μου, αποτελεί πλέον ένα ιστορικό διοικητικό και πολιτικό δεδομένο
το οποίο μάλιστα ισχυροποιείται με την αιρετή, την αυτοδιοικητική
Περιφέρεια. Αυτό το δεδομένο πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία
για να ανιχνεύσουμε νέους δρόμους ένταξης και συμμετοχής της
Εύβοιας στο περιφερειακό γίγνεσθαι. Η ευβοϊκή κοινωνία είναι
πλέον μέρος της περιφερειακής κοινωνίας της Στερεάς Ελλάδας
και μάλιστα το πολυπληθέστερο. Προσθέτω μετά λόγου
γνώσεως ότι μπορεί να καταστεί και το πιο προνομιούχο. Η
ιδιαίτερη γεωγραφική και γεωαναπτυξιακή μορφολογία της
Εύβοιας την καθιστά περιφερειακή ενότητα γόνιμη για την
ανάληψη και την προώθηση διαπεριφερειακών πρωτοβουλιών
11
που είναι πλέον ικανές να μεταβάλλουν σε επίκεντρο την Εύβοια.

Για να μπορέσει όμως να επωφεληθεί αυτής της θέσης πρέπει να
καταξιωθεί ως μοχλός σύνθεσης και διαμόρφωσης του
συλλογικού οράματος περιφερειακής οργάνωσης. Αυτός είναι ο
ρόλος που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας η ομάδα των δέκα
οκτώ (περιφερειακών συμβούλων) αλλά και των Ευβοέων που θα
συμμετέχουν στον Εκτελεστική Επιτροπή, δηλαδή την
Περιφερειακή Κυβέρνηση, καθώς και στα επιμέρους όργανα της
Περιφέρειας. Είναι ρόλος διαφορετικός από όσους υπήρξαν στην
δευτεροβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση αλλά ομολογουμένως
περισσότερο «γοητευτικός» και συναρπαστικός.
Η θεώρηση της Εύβοιας ως αναπόσπαστου και προνομιούχου
μέρους της περιφερειακής κοινωνίας της Στερεάς Ελλάδας δεν
υποβαθμίζει ούτε στο ελάχιστο την προνομιακή της θέση ως
χώρου επιρροής της περι-μητροπολιτικής περιοχής της Αττικής.
Αντίθετα μάλιστα αυτό είναι ένα από τα βασικά προνόμια της
Η θέση της Εύβοιας κοντά στην μητροπολιτική περιοχή της

Αθήνας αποτελεί ασφαλώς τον βασικό παράγοντα
προσδιορισμού των αναπτυξιακών της δυνατοτήτων. Οι
συνέπειες της γειτνίασης υπάρχουν. Στόχος πρέπει να είναι η
αξιοποίηση των θετικών συνεπειών και η αντιμετώπιση των
αρνητικών. Σε κάθε περίπτωση όμως η θέση αυτή είναι το μεγάλο
εφόδιο του Νομού.
Η ανάδειξη και αξιοποίηση των υπολοίπων πτυχών της
γεωγραφικής θέσης δεν γίνεται σε αντιδιαστολή αλλά πρέπει να
επιχειρείται παράλληλα και συμπληρωματικά.
Για παράδειγμα, η επιλογή του Περιφερειακού Χωροταξικού
Σχεδίου καθώς και η επανάληψή της – συνοδευόμενη πάντως
από παραχαράξεις- στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο σχετικά με την
αξιοποίηση του Λιμένα της Κύμης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο
ανοίγει νέες προοπτικές για τον Νομό. Αυτή η προοπτική όμως
δεν έρχεται σε σύγκρουση αλλά αντίθετα συμπληρώνει το μεγάλο
εφόδιο της γειτνίασης με την Αθήνα. Συνεπώς δεν μεταβάλλει τον
προσανατολισμό του Νομού αλλά τον επιβεβαιώνει.
Άλλο παράδειγμα είναι η ιδιαίτερη σημασία που αποκτά η Εύβοια
για την Κεντρική Ελλάδα. Την θέση αυτή την έχει ήδη από το
Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο αλλά δεν την έχει αξιοποιήσει
αποτελεσματικά. Δεν έχει αναδειχθεί ούτε αξιοποιηθεί ο ρόλος της
12
Χαλκίδας και της μητροπολιτικής της περιοχής ως βασικός

αναπτυξιακός πόλος στην σχέση Αττικής- Στερεάς και Κεντρικής
Ελλάδας. Ο ρόλος αυτός ούτε μειώνει ούτε συγκρούεται με την
θέση της Χαλκίδας και την δυναμική που μπορεί να αναπτύξει ως
Κεντρικός Πόλος στην περι-μητροπολιτική περιοχή της Κορινθίας-
Βοιωτίας- Δυτικής και Ανατολικής Αττικής.
Οι αναπτυξιακοί στόχοι της Εύβοιας και συνεπώς το συλλογικό

αναπτυξιακό όραμα της Ευβοϊκής Κοινωνίας δεν μπορεί να είναι
ούτε μονοσήμαντο ούτε μονοθεματικό. Η ανάδειξη του
Τουρισμού ως προορισμού του Νομού σε τέτοιο σημείο που να
περιθωριοποιεί ανταγωνιστικές δραστηριότητες, και μάλιστα σε
παραδοσιακούς τομείς, δεν φαίνεται να απαντά ούτε στις
ανάγκες αλλά ούτε και στις δυνατότητες της Εύβοιας.
Ο Τουρισμός σε όλες του τις εκφάνσεις αποτελεί πλέον έναν
βασικό παράγοντα ανάπτυξης του Νομού. Αυτό εξάλλου είναι
αποτέλεσμα της γεωγραφικής και γεωμορφολογικής θέσης του
Νομού και κυρίως της γειτνίασης με την Αττική.
Στον Νομό όμως υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες που έχουν
δυνατότητα ανάπτυξης. Η Βιομηχανία, ιδιαίτερα στην περιοχή της
Χαλκίδας και σε μικρότερη κλίμακα στο Αλιβέρι αλλά και στην
χειμαζόμενη από την ανεργία περιοχή του Μαντουδίου αποτελεί
ήδη ή προορίζεται να αποτελέσει εστία ανάπτυξης. Η κατεύθυνση
πρέπει να είναι η δημιουργία υποστηρικτικών δομών, η
προώθηση αντιρρυπαντικών τεχνολογιών, η σύνδεση των
παραγωγικών αυτών μονάδων με την Έρευνα και την Καινοτομία
αξιοποιώντας την γειτνίαση με τα Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά
Ιδρύματα της Αθήνας.
Ο νομός, ιδιαίτερα στο κεντρικό και νότιο τμήμα του αποτελεί ήδη
πεδίο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η σημερινή
κατάσταση, αποτέλεσμα του στρεβλού τρόπου με τον οποίο
προωθήθηκε η αιολική ενέργεια στην Καρυστία, φαίνεται να
υπάρχει ως απειλή προς το βασικό διακύβευμα του αναπτυξιακού
οράματος, τον Τουρισμό. Παρόλα αυτά ο νομός πρέπει να
αξιοποιήσει την Αιολική Ενέργεια καθώς και το Ενεργειακό Κέντρο
του Αλιβερίου, να γίνει η περιοχή της Καρυστίας «Πράσινο
Ενεργειακό Κέντρο», με όρους και προϋποθέσεις που δεν
συγκρούονται με το βασικό εφόδιο της περιοχής που είναι η
13
οργανωμένη παραθεριστική κατοικία και ο εναλλακτικός

τουρισμός.
Ένα σχέδιο Ανάπτυξης πρέπει να συνθέτει και όχι να απλοποιεί.
Γιατί τα πράγματα στην ίδια την ζωή δεν είναι καθόλου απλά.
Στο επίκεντρο των αναπτυξιακών πολιτικών δεν είναι μόνο η
βιώσιμη ανάπτυξη αλλά πολύ περισσότερο η έννοια της
αξιοβίωτης ανάπτυξης. Σε όλους τους τομείς η Εύβοια μπορεί να
γίνει πρωτοπόρα στην ποιότητα των αναπτυξιακών πολιτικών.
Αυτό θα την καταστήσει ελκυστικό προορισμό όχι μόνο για
παραθερισμό αλλά και για διαμονή και για επενδύσεις.
Η προσπελασιμότητα είναι το κλειδί. Η προσπελασιμότητα όμως
δεν είναι μία μόνο διαδρομή οδικών αξόνων από την Εύβοια αλλά
πρωτίστως διάχυση ανάπτυξης στις επιμέρους τοπικές της
κοινωνίες. Συνεπώς η χάραξη ή η διαμόρφωση των οδικών
αξόνων πρέπει να προσθέτει αναπτυξιακές δυνάμεις και να μην
περιθωριοποιεί περιοχές με πληθυσμό και αναπτυξιακό
απόθεμα. Η προσπελασιμότητα σημαίνει ενίσχυση της θέσης της
Εύβοιας και δεν πρέπει να περιορίζεται σε απλή σύντομη διάβαση.
Ακόμη και εάν το αναπτυξιακό όραμα ήταν μονοσήμαντο προς
τον Τουρισμό, ακόμη και τότε πολύ περισσότερο προβάλλει η
αναγκαιότητα βασικών υποδομών που λείπουν από τον Νομό σε
έργα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής. Το ίδιο συμβαίνει και για
την οργάνωση του χώρου. Η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού
σε επίπεδο Νομού και Δήμων αποτελεί ουσιώδη ανασταλτικό
παράγοντα για την πραγμάτωση του μονοσήμαντου αυτού
αναπτυξιακού στόχου και σε κάθε περίπτωση υπονομεύει την
πολυσήμαντη αναπτυξιακή προοπτική της Εύβοιας.
14
3.
Το αναπτυξιακό όραμα για την Εύβοια την εποχή της

κρίσης
16 Οκτωβρίου 2011
http://evia2020.blogspot.com/2011/10/blog-
post_16.html#more
1. Οι μέρες που ζει η χώρα αλλά κυρίως αυτές που ακολουθούν

είναι τόσο κρίσιμες για το μέλλον της ώστε η αναφορά στο θέμα
του αναπτυξιακού οράματος για την Εύβοια να φαντάζει
πράγματι «εκτός τόπου και χρόνου». Εξάλλου το κείμενο που
ακολουθεί γράφτηκε λίγους μήνες πριν, όταν οι συνθήκες, μετά
την συμφωνία της 21ης Ιουλίου 2011 είχαν δημιουργήσει την
αίσθηση ότι μπορεί και να τα καταφέρει η Ελλάδα. Τώρα είμαστε
στην κόψη του ξυραφιού.
Αποφάσισα να δημοσιεύσω αυτές τις σκέψεις για δύο λόγους:
15
Ο πρώτος αναφέρεται στην αισιόδοξη ελπίδα ότι μπορούν να

είναι χρήσιμες σε μία συνολική πορεία αναγέννησης που μπορεί
και πρέπει να ξεκινήσει. Τίποτε δεν μπορεί να μας στερήσει το
δικαίωμα να ονειρευόμαστε έναν νέο αναγεννημένο τόπο. Ήδη η
βαθιά κρίση έχει ωριμάσει και ιδέες και επιλογές.
Ο δεύτερος αναφέρεται σε αυτή καθεαυτή την κριτική για την
πορεία του τόπου μας, της Εύβοιας, τις τελευταίες δεκαετίες.
Πιστεύω ότι η ηγεμονία ενός συστήματος εξουσίας βασισμένου
στην μετριότητα και τους κλειστούς ορίζοντες της συντεχνιακής
και πελατειακής αντίληψης για την πολιτική διαχείριση των
αναπτυξιακών θεμάτων στέρησε τον νομό από υποδομές και
πρόοδο. Πολύ φοβάμαι ότι η Εύβοια με αυτά τα εφόδια θα βρεθεί
σε χειρότερη θέση στην νέα εποχή που έτσι και αλλιώς έχει
ξεκινήσει.
2. Έχει λεχθεί πολλές φορές ότι η κρίση, η οποία δεν είναι μόνο
οικονομική αλλά πρωτίστως είναι βαθιά πολιτική, μπορεί να
γεννήσει ευκαιρίες και σε κάθε περίπτωση γεννά την μεγάλη
ευκαιρία να δούμε κατάματα την πραγματικότητα και να θέσουμε
νέους στόχους με εφόδιο αυτή ακριβώς την γνώση και την
συναίσθηση της πραγματικότητας.
Η Εύβοια εάν είχε αναπτυξιακό όραμα τώρα θα έπρεπε να
επαναπροσδιορίσει τον «οδικό χάρτη», την πορεία για την
πραγμάτωσή του με νέες πλέον σταθερές. Οι πολίτες της
Εύβοιας αντιλαμβάνονται, όμως όλο και πιο πολύ, ιδιαίτερα
σήμερα στην δίνη της ανασφάλειας για το μέλλον, την έλλειψη
σαφούς και συγκεκριμένου σχεδίου για την ανάπτυξη και την εν
γένει συμμετοχή της Εύβοιας στο περιφερειακό και εθνικό
αναπτυξιακό γίγνεσθαι. Διότι, είτε το θέλουμε είτε όχι ο σχεδιασμός
της ανάπτυξης και ο προσδιορισμός του οράματος για το μέλλον
του τόπου μας δεν συντελείται σε κάποιο δοκιμαστικό σωλήνα,
αποκομμένα από το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον αλλά
συντελείται μόνο μέσα σε αυτό, είναι δηλαδή μία πτυχή ενός
συνολικού σχεδίου που εν προκειμένω αναφέρεται στην
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και την Ελλάδα. Δεν είμαστε μόνοι,
δεν είμαστε παρασυνάγωγοι παρά μόνο εάν επιδιώξουμε την
απομόνωσή μας. Αλλά τότε παραμένουμε οικειοθελώς στο
περιθώριο.
16
3. Οι διεκδικήσεις της Εύβοιας ή οι αναπτυξιακοί στόχοι ή όπως

αλλιώς το αντιλαμβάνεται και το προσδιορίζει ο καθένας- γιατί
συνολικό όραμα ανάπτυξης δεν υπήρξε – έχουν αποβεί εν
πολλοίς ατελέσφοροι. Η διαπίστωση αυτή είναι εν συνεχεία η
απαρχή μίας μοιρολατρικής στάσης απέναντι στην
πραγματικότητα. Ο νομός όντας στο περιθώριο του κεντρικού
αναπτυξιακού άξονα της χώρας δεν έτυχε της φροντίδας των
Κυβερνήσεων, διαχρονικά. Αυτή μπορεί να είναι μία διαπίστωση
εν μέρει πραγματική αλλά δεν αρκεί για να δικαιολογήσει την
αδυναμία ενσωμάτωσης των αναπτυξιακών στόχων και του
προσανατολισμού του νομού στο γενικότερο αναπτυξιακό
γίγνεσθαι. Και κυρίως προβάλλεται για να κρύψει τις ευθύνες του
ευβοϊκού πολιτικού συστήματος τόσο για το ανεπαρκές
αναπτυξιακό πλαίσιο που σχεδίασε όσο και για την προφανή
αδυναμία επιτυχούς διεκδίκησης.
4. Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός είναι πρωτίστως διαδικασία
πολιτική και καθοδηγητική και προϋποθέτει ηγετική ικανότητα
και ευθύνη, κοινωνική διαβούλευση και κυρίως πραγματική
γνώση του ευρύτερου οικονομικοκοινωνικού περιβάλλοντος.
Δεν είναι μία απλή διατύπωση διεκδικήσεων και εν συνεχεία
εφαρμογή συνδικαλιστικών πρακτικών για την κατάκτησή τους. Ο
περιορισμός του πολιτικού και οραματικού ορίζοντα του ευβοικού
πολιτικού συστήματος σε συνδικαλιστικής εμβέλειας πρακτικές σε
συνδυασμό με την εξάντληση των πολιτικών διαδικασιών σε
πελατειακού τύπου λειτουργίες διαμόρφωσαν την
πραγματικότητα ενός ηγετικού πολιτικού συστήματος που
ηγεμονεύει αδιατάρακτα στο εσωτερικό του νομού αλλά δεν έχει
καμία δυνατότητα παρέμβασης, επιρροής και κυρίως πειθούς
στα εκτός νομού κέντρα διαμόρφωσης και λήψης αποφάσεων.
Γιατί οι διεκδικήσεις όταν δεν αποτελούν δόρατα ενός σύγχρονου
και ρεαλιστικού αναπτυξιακού οράματος συμβατού, κάθε φορά
με το αναπτυξιακό γίγνεσθαι της περιφέρειας και της χώρας δεν
έχουν την δύναμη να πείσουν και να γίνουν αποδεκτές.
5. Λένε, για παράδειγμα πολλοί: όσο δεν γίνονται τα οδικά έργα
υποδομής δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στην Εύβοια. Και
συνεχίζουν για να δικαιολογήσουν την αδυναμία της απόκτησης
αυτών των έργων: Την Εύβοια δεν την φροντίζουν οι Κυβερνήσεις
γιατί γεωγραφικά είναι έξω από τον άξονα της ΠΑΘΕ. Απλοϊκή,
απλουστευτική και ενδεχομένως αποδεκτή για την εσωτερική
κατανάλωση σκέψη- επιχείρημα.
17
Πως δικαιολογείται όμως η υπερεικοσαετής ταλαιπωρία των

μελετών;. Σε πόσους νομούς της χώρας έχει συμβεί το ίδιο; Πόσα
χρήματα έχουν δαπανηθεί την τελευταία εικοσαετία για την
κατασκευή ή ασφαλτόστρωση δευτερευόντων και τριτευόντων
οδικών αξόνων; Πόσα χρήματα διαχειρίστηκε ο νομός από τα
τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης; Και όλα αυτά πριν την τρέχουσα
προγραμματική περίοδο που η Στερεά Ελλάδα είναι στον Στόχο 2
που έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των χρηματοδοτήσεων για
υποδομές μεταφορών και πριν από τον δραστικό περιορισμό των
εθνικών πόρων λόγω της βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής.
6. Η αλήθεια είναι ότι το άσχημο πρωτεύον οδικό δίκτυο, εν
πολλοίς το ίδιο για παραπάνω από μισό αιώνα, δεν ευνοεί την
ανάπτυξη πολλών παραγωγικών δραστηριοτήτων και
επενδυτικών πρωτοβουλιών στον νομό. Ενώ ο νομός είναι πολύ
κοντά στην μητροπολιτική περιφέρεια της Αττικής βρίσκεται
ταυτόχρονα δυσανάλογα απομακρυσμένος. Όμως η
μεγαλύτερη ένταση της απομόνωσης λόγω του οδικού δικτύου
παρατηρείται ενδοευβοικά, δηλαδή από την πρωτεύουσα του
νομού την Χαλκίδα. Η πραγματικότητα δυσχεραίνει ορισμένους
αναπτυξιακούς προσανατολισμούς αλλά δεν τους αποκλείει, δεν
τους ακυρώνει. Αντίθετα, η επίμονη και επίπονη προσπάθεια
ανάδειξής τους αποτελεί και μοχλό ανάδειξης του προβλήματος
της έλλειψης υποδομών.
Είναι το οδικό δίκτυο που δεν επιτρέπει την σχεδιασμένη τουριστική
ανάπτυξη του νομού; ή αντίθετα η οργανωμένη τουριστική
ανάπτυξη θα καθορίσει και τις προτεραιότητες προώθησης των
έργων υποδομής;
Είναι το οδικό δίκτυο που δεν επιτρέπει τον σχεδιασμό
οργανωμένων Βιοτεχνικών και Βιομηχανικών Περιοχών, όπως πχ
στο Αλιβέρι; ή μήπως η οριοθέτηση και η λειτουργία αυτών των
οργανωμένων φορέων υποδοχής επενδυτικών δραστηριοτήτων
θα ενισχύσει την απαίτηση για επαρκές οδικό δίκτυο;
Είναι άραγε το οδικό δίκτυο που δεν επιτρέπει τον ορθολογικό
σχεδιασμό των λιμενικών έργων και τον σαφή προσδιορισμό των
προτεραιοτήτων μεταξύ αυτών ή ακριβώς η έλλειψη του
προσδιορισμού αυτού έχει στερήσει τον νομό από τον σαφή
καθορισμό της θέσης του στον ευρύτερο περιφερειακό και εθνικό
σχεδιασμό των λιμενικών έργων και κατά κύριο λόγο των
θαλασσίων μεταφορών;
18
Είναι άραγε το οδικό δίκτυο το εμπόδιο για την χωροταξικό

σχεδιασμό κρίσιμων και εθνικής εμβέλειας επενδύσεων στους
τομείς της ενέργειας και της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου,
όταν είναι γνωστό τοις πάσι για την επικυριαρχία της ασυδοσίας,
της μιζέριας και της υπόγειας συναλλαγής αντί του ανοικτού στην
ευβοϊκή κοινωνία σχεδιασμού και της αυστηρής τήρησης
κανόνων χωροθέτησης και καθορισμού χρήσεων γης για να
αξιοποιηθεί ο φυσικός πλούτος της Εύβοιας παράλληλα με την
προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο ενός δυναμικού
προγραμματικού σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης.
Το οδικό δίκτυο, δηλαδή η κατασκευή ενός σύγχρονου δικτύου
οδικών αξόνων που να αντιστοιχούν στις πραγματικές ανάγκες
μίας αναπτυγμένης Εύβοιας, είναι ένα από τα κρίσιμα ζητήματα.
Δυσκολεύει την υλοποίηση ορισμένων πτυχών της ευβοϊκής
ανάπτυξης αλλά δεν αποτελεί η έλλειψή του δικαιολογία για να
μην σχεδιάζεται τίποτε για τον νομό, να μην προσδιορίζεται με
όρους σύγχρονους και κυρίως πολιτικούς και επιχειρησιακούς
ένα ρεαλιστικό αναπτυξιακό όραμα για την Εύβοια. Πολύ δε
περισσότερο όταν οι θιασώτες του τέλματος δεν φαίνεται να
μπορούν να δώσουν ορατή προοπτική στην δίκαιη αλλά όχι
μονοσήμαντη διεκδίκηση του νομού.
7. Δεν είναι όμως και απορίας άξιο γιατί η αντίστοιχη
καθυστέρηση, που δεν αφορά την γεωγραφική θέση της Εύβοιας
αλλά την ρύθμιση της αναπτυξιακής της πορείας, δηλαδή ο
χωροταξικός σχεδιασμός παραμένει μία διαρκώς
επαναλαμβανόμενη διακήρυξη του ευβοικού πολιτικού
συστήματος χωρίς όμως να έχει προχωρήσει τίποτε πέραν από
ορισμένες επιλεκτικές αναθέσεις ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ που με μεγάλη
δυσκολία προχωρούν ή σκοντάφτουν όταν είναι να ανοίξουν
νέους ορίζοντες ανάπτυξης και να υπονομεύσουν κατεστημένες
καταστάσεις και συμφέροντα; Τα χρηματοδοτικά εργαλεία
υπάρχουν αλλά οι μελέτες ούτε εκεί προχωρούν και κυρίως τα
σενάρια παραμένουν σε επίπεδο μελετητών χωρίς να γίνονται
αντικείμενο διαβούλευσης με την κοινωνία. Έτσι η κοινωνία των
πολιτών παραμένει παντελώς έξω από διεργασίες, τεχνοκρατικές
και πολιτικές, που αναφέρονται στο δικό της μέλλον, στην
οργάνωση της δικής της ζωής και της δικής της ανάπτυξης.
8. Μπορεί κανείς να καταμετρήσει και άλλες καίριες ευβοϊκές
υστερήσεις για να αναδειχθεί το απλό και ίσως αυτονόητο. Την
μοίρα του τόπου μας δεν την καθορίζουν άλλοι μονομερώς είτε
19
γιατί δήθεν είμαστε στο γεωγραφικό περιθώριο είτε γιατί δεν

«παράγουμε» στελέχη για το κεντρικό πολιτικό σύστημα έτσι ώστε
να επηρεάζουν τα κέντρα των αποφάσεων. Την μοίρα του τόπου
μας την καθορίζει η ικανότητα του τοπικού πολιτικού
συστήματος, που εκπροσωπεί δημοκρατικά νομιμοποιημένο την
ευβοϊκή κοινωνία, να συμμετάσχει δυναμικά στην διαμόρφωση
του αναπτυξιακού οράματος του νομού μέσα από την συμμετοχή
στη διαμόρφωση του αναπτυξιακού οράματος της
περιφερειακής και εθνικής κοινωνίας. Τα πλεονεκτήματα του
τόπου μας τα αναδεικνύουμε επικοινωνώντας τα τεκμηριωμένα
σε όλα τα πεδία σχεδιασμού και διαμόρφωσης των
περιφερειακών και εθνικών πολιτικών. Δεν περιμένουμε απλώς
στην γωνία για να μας «ελεήσουν» ή το χειρότερο δεν εξαντλούμε
την διεκδίκησή μας σε αδιέξοδες «επαναστατικές γυμναστικές»
όταν δεν φροντίσαμε να είμαστε παρόντες όταν έπρεπε εκεί που
έπρεπε.
Όλα αυτά καλό είναι να μας οδηγήσουν σε μία «ευβοϊκή
αυτογνωσία» την στιγμή που η κοινωνία έχει ανάγκη έναν
αυστηρό απολογισμό της πορείας της και της πορείας του
πολιτικού συστήματος τα τελευταία σαράντα χρόνια, και κυρίως
την αλλαγή της πορείας προς μία νέα εποχή, με λιγότερο έως
καθόλου λαϊκιστικές ψευδαισθήσεις και κυρίως πρακτικές, με
ανοικτές κεραίες στην εξέλιξη και κυρίως με βάθεμα της
δημοκρατίας και της συλλογικής ευθύνης, με τις αξίες που
συνθέτουν την έννοια και κυρίως την πρακτική της προοδευτικής
διακυβέρνησης.
20
4.
Η Περιφερειακή Συλλογικότητα
20 Φεβρουαρίου 2014
http://evia2020.blogspot.com/2014/02/blog-post_20.html
Ο θεσμός της Περιφέρειας, ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης,

έχει πολύ μικρή ηλικία, μόλις τριών ετών. Αυτό σημαίνει ότι μόλις
τώρα αρχίζει να κάνει τα πρώτα βήματα κουβαλώντας πολιτικά
στερεότυπα από την Κρατική Περιφέρεια και την Νομαρχία.
Σημαίνει επίσης ότι έχει μεγάλο δρόμο να διανύσει για να
αναδειχθεί σε πραγματικό αυτοδιοικητικό θεσμό. Αυτό όμως είναι
και το σημαντικό διακύβευμα των περιφερειακών αρχών για την
επόμενη θητεία. Να καταστήσουν τον θεσμό πραγματική
αυτοδιοίκηση. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η περίοδος που ξεκινά
την 1η Σεπτεμβρίου 2014 συμπίπτει περίπου με προγραμματική
περίοδο 2014-2020. Η ελληνική Περιφέρεια πρέπει παράλληλα με
την πρωταγωνιστική εμπλοκή της στην υλοποίηση των στόχων
και στη διαχείριση των πόρων της προγραμματικής περιόδου
2014-2020 να κατακτήσει το ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο.
Η προγραμματική περίοδος είναι το πεδίο στο οποίο η ελληνική
21
περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει, πέραν της αξιοποίησης των

πόρων, να συμβάλλει στην πολιτική και θεσμική σύγκλιση και την
συνέργεια με τις άλλες αυτοδιοικητικές Περιφέρειες της Ευρώπης
και πρωτίστως με εκείνες του Ευρωπαϊκού Νότου.
Στην περίοδο που τελειώνει, στην πρώτη τους θητεία, οι
Περιφέρειες – πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- λειτούργησαν ως
συγκόλληση Νομαρχιών και ως κατάλοιπα της Κρατικής
Περιφέρειας. Σε αυτό συνετέλεσε και η αντίληψη ή η εμμονή
καθώς και οι στενοί πολιτικοί ορίζοντες των αιρετών που
υπηρέτησαν ως περιφερειακές ηγεσίες τον θεσμό. Πολλοί από
αυτούς είχαν, εξάλλου ως μόνο εφόδιο την θητεία τους στην
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Τούτο είχε συνέπεια να επικρατήσει η
αντίληψη ότι η Περιφέρεια είναι απλώς το «καπέλο», το περίβλημα
στα προϋπάρχοντα νομαρχιακά συστήματα που με τον ένα ή
τον άλλο τρόπο εξακολουθούν να λειτουργούν. Δεν κατανόησαν
ή δεν ήθελαν να αποδεχθούν την Περιφέρεια ως μία νέα θεσμική
συλλογικότητα, ως ενιαίο αντιπροσωπευτικό θεσμό η εξουσία
του οποίου πηγάζει αδιαίρετα από την αντίστοιχη, οργανωμένη
σε εκλογικό σώμα, περιφερειακή κοινωνία. Βοήθησε βέβαια και
το ισχύον θεσμικό πλαίσιο αλλά πρωτίστως συνέβαλε η
κυρίαρχη αντίληψη για την εφαρμογή του.
Η Περιφέρεια, για να γίνει πραγματικός οργανισμός τοπικής
αυτοδιοίκησης πρέπει να κατακτήσει την συλλογικότητά της.
Δηλαδή την συνείδηση ότι είναι ένα σύνολο τοπικών κοινωνιών
με συγκλίνοντα συλλογικά συμφέροντα και συγκροτείται για να
διαχειριστεί το συνολικό περιφερειακό συμφέρον.
Ασφαλώς η Περιφέρεια, ως ευρύτερη τοπική κοινωνία έχει
ενδοτοπικές ανισότητες, συγκρουόμενα συμφέροντα, αλλά η
αποστολή της Περιφερειακής Ηγεσίας είναι η έκφραση, η
σύνθεση η διαμόρφωση και η υπηρέτηση του περιφερειακού
συμφέροντος μετά από την διαρκή σύγκλιση των
αντικρουόμενων τοπικών ή τοπικιστικών συμφερόντων. Η
λειτουργία αυτή είναι επίπονη και επίμονη αλλά είναι η μοναδική
μέθοδος που μπορεί να διαμορφώσει και να δυναμώσει την
περιφερειακή συλλογικότητα. Αυτή ακριβώς η συλλογικότητα
είναι το εφόδιο για να υπάρξει ισχυρή περιφερειακή αυτοδιοίκηση.
22
5.
Η Εύβοια στην «περιφερειακή συλλογικότητα»
Από το 2010, είχαμε διατυπώσει την άποψη ότι η προοπτική της

Εύβοιας στην Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας καθορίζεται από
την ιδιαίτερη δυναμική που μπορεί να αναπτύξει λόγω του
πληθυσμιακού μεγέθους, των αναπτυξιακών δυνατοτήτων και
της γεωοικονομικής της θέσης. Η προοπτική της Εύβοιας δεν
έπρεπε να είναι προοπτική αντίθεσης αλλά προοπτική σύνθεσης.
Για να γίνει αυτό πράξη – γιατί μόνο τότε έχει σημασία- χρειάζεται
πρώτα απ΄ όλα βούληση για σύνθεση. Βούληση για σύγκλιση
συμφερόντων και αναπτυξιακού προσανατολισμού και για
συνδιαμόρφωση της περιφερειακής συλλογικότητας τόσο ως
συνείδησης όσο και ως πολιτικής πρακτικής.
Εξάλλου η μίζερη και απαξιωτική πολιτική του Κεντρικού Κράτους
προς την Περιφέρεια, η υπονόμευση της συνταγματικής
αποστολής της και η προφανής προσπάθεια χειραγώγησης δεν
άφηναν περιθώρια για πειραματισμούς και ενδοπεριφερειακούς
ανταγωνισμούς. Αντίθετα επέβαλαν την σφυρηλάτηση της
23
περιφερειακής συλλογικότητας. Γιαυτό λοιπόν η αποδυνάμωση ή

έστω η μη επίμονη επιδίωξη της περιφερειακής συλλογικότητας
τραυμάτισαν και περιόρισαν την αξιοπιστία και τη δυναμική της
Περιφέρειας.
Είναι πλέον «κοινό τοις πάσι» ότι αυτή η διάρρηξη της
συλλογικότητας, σε ότι αφορά την Εύβοια, οδηγεί σε αρνητικά
αποτελέσματα.
Σήμερα χρειάζεται μία άλλη πολιτική, μία πολιτική που ενώ θα
κρατήσει τα θετικά βήματα της απερχόμενης Περιφερειακής
Ηγεσίας θα συμβάλλει στην σφυρηλάτηση της συλλογικότητας.
Μόνο η ισχυρή σε πολιτικές και διεκδικήσεις Περιφέρεια μπορεί να
επιβιώσει στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της νέας
προγραμματικής περιόδου. Η παραπαίουσα και εσωστρεφής
Περιφέρεια είναι χαμένη προτού ακόμη εισέλθει στον αγωνιστικό
στίβο.
Η συμβολή της ευβοϊκής πολιτικής κοινωνίας στην σύνθεση της
περιφερειακής συλλογικότητας είναι πλέον ο μονόδρομος για να
είναι ο Νομός στο προσκήνιο. Αυτή η πορεία όμως απαιτεί βαθιά
πολιτική προνοητικότητα, επιμονή και ανοικτούς ορίζοντες
πολιτικής σκέψης. Δεν πρέπει να υπάγεται σε σκοπιμότητες
κομματικές, τοπικιστικές και φατριαστικές. Απαιτεί πίστη στην
χειραφέτηση της Περιφέρειας και του Νομού από το κεντρικό
πολιτικό σύστημα και επαναπροσδιορισμό της αυτοδιοικητικής
αυτονομίας σε ένα νέο, διαφορετικό σύστημα πολυεπίπεδης
διακυβέρνησης. Προϋποθέσεις που δεν μπορούν να υπάρξουν
ειλικρινά στην ανταγωνιστική κονίστρα της προεκλογικής
περιόδου εάν δεν έχουν από καιρό κτιστεί σε στέρεες βάσεις.
Έτσι και αλλιώς αν δεν αλλάξει προσανατολισμό η «πολιτική
κοινωνία» και εάν δεν συγκροτηθεί χωρίς χειραγωγήσεις η ευβοϊκή
κοινωνία των πολιτών η Εύβοια θα συνεχίσει να δίνει μάχες
οπισθοφυλακής και θα αρκεστεί σε φιλότιμες όντως «χάρτινες»
διεκδικήσεις για να εισπράττει απορρίψεις, πολιτικάντικες
εξαπατήσεις και απομόνωση.
24
6.
Η «άλλη Περιφέρεια» πρέπει να είναι το διακύβευμα της

περιφερειακής αρχής.
22 Νοεμβρίου 22, 2014
http://evia2020.blogspot.com/2014/11/blog-post.html
Στις 22 Αυγούστου το 2012 με άρθρο μας στο ιστολόγιο ΕΥΒΟΙΑ

2020 και τίτλο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ: ΝΕΕΣ
ΔΟΜΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΩΝ
«ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΝΑΥΑΓΙΩΝ» μεταξύ των άλλων είχαμε
επισημάνει: «Οι Περιφέρειες διαθέτουν ήδη δομές διαχείρισης
χρηματοδοτήσεων και αναπτυξιακών πόρων, όπως είναι τα
Περιφερειακά Ταμεία Ανάπτυξης και οι Ενδιάμεσες Διαχειριστικές
Αρχές. Εκείνο που χρειάζονται είναι ευέλικτες και λειτουργικές
δομές συμπράξεων των παραγωγικών δυνάμεων της
Περιφέρειας, υποστήριξης και συνέργειας με αυτές τις
παραγωγικές δυνάμεις, με τους φορείς της περιφερειακής
οικονομίας για την υλοποίηση σχεδίων περιφερειακής
ανάπτυξης. Αυτόν τον οργανωτικό και λειτουργικό ρόλο μπορεί
να αναλάβει σε κάθε Περιφέρεια μία Αναπτυξιακή Ανώνυμη
Εταιρεία. Σε αυτήν πρέπει να μετέχουν οι δήμοι της περιφέρειας και
οι περιφερειακές οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων καθώς και
25
κάθε άλλος δημιουργικός αναπτυξιακός φορέας. Το οργανωτικό

και λειτουργικό πλαίσιο αυτών των Νέων Αναπτυξιακών Εταιρειών
που δεν πρέπει να είναι περισσότερες από τις δεκατρείς, μία για
κάθε Περιφέρεια, οφείλει να γίνει αντικείμενο μελέτης και
σχεδιασμού των συλλογικών οργάνων της περιφερειακής
αυτοδιοίκησης, της Ένωσης Περιφερειών αλλά και των
Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων διαμέσου της ΚΕΔΕ. Αυτή η
συζήτηση πρέπει να ανοίξει τώρα, την ώρα της κρίσης και των
οικονομικών αδιεξόδων, ακριβώς γιατί αποτελεί μία ευκαιρία για
να γεννηθούν νέες πολιτικές για την περιφερειακή ανάπτυξη που
θα οδηγήσουν στην έξοδο από την κρίση. Σε αυτή την
κατεύθυνση οφείλει να λάβει πρωτοβουλίες και η Περιφέρεια
Στερεάς Ελλάδας εάν θέλει πράγματι να αποκτήσει σύγχρονα και
δυναμικά εργαλεία ανάπτυξης και να αφήσει στο παρελθόν τις
πρακτικές αλλά και τις αντιλήψεις που οδηγούν στα «αναπτυξιακά
ναυάγια». Αυτό είναι το κρίσιμο θεσμικό και πολιτικό διακύβευμα.»
Σήμερα, δύο και πλέον χρόνια μετά και ενόψει της νέας
περιφερειακής περιόδου την οποία διανύουμε αλλά και ενόψει της
ιστορικής συγκυρίας, δηλαδή της έναρξης της νέας
προγραμματικής περιόδου που αποτελεί την κύρια αλλά όχι
μοναδική ευκαιρία για την τροχοδρόμηση της περιφερειακής
ανάπτυξης η παραπάνω διαπίστωση αποκτά επίκαιρο και
ουσιαστικό περιεχόμενο.
Η συγκρότηση ενός ενιαίου και σύγχρονου αναπτυξιακού φορέα
στην Περιφέρεια αντί των πέντε και πλέον ανεπαρκών και
ουσιαστικά ημινόμιμων θεσμικών ναυαγίων που ονομάζονται
αναπτυξιακές εταιρίες αποτελεί μονόδρομο. Αντί αυτού προς το
παρόν διαφαίνεται μόνο η επανάληψη των πρακτικών της
αξιοποίησης δομών-παραγκών για την κομματική και
παραταξιακή χειραγώγηση με μοναδική προοπτική την
περαιτέρω απαξίωσή τους ίσως και με βασικό σκοπό την κάλυψη
του κενού της έλλειψης σοβαρού αναπτυξιακού φορέα στήριξης
της περιφερειακής πολιτικής από δομές αποκλειστικά ιδιωτικών
συμφερόντων ξένων προς το περιφερειακό συλλογικό συμφέρον
της Στερεάς Ελλάδας.
Ανάλογης μεταχείρισης είναι και το ειδικό αλλά ζωτικό για την
περιφερειακή ανάπτυξη ζήτημα της Κωπαϊδας και της διαδοχής
του καταργηθέντος Οργανισμού από την Περιφέρεια Στερεάς
Ελλάδας. Η θεσμική και πολιτική του διαχείριση εστιάζεται μεταξύ
των άλλων στην στείρα νοοτροπία της εξαγωγής πελατειακών και
26
συντεχνιακών ωφελημάτων ενώ αντιθέτως η ενεργοποίηση της

συμμετοχής και της σύμπραξης των ίδιων των κληρούχων
αγροτών, της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης του
κωπαϊδικού χώρου και των τοπικών φορέων του πρωτογενή
τομέα σε ένα σύγχρονο πολυμετοχικό οργανισμό με σαφή
αναπτυξιακό προσανατολισμό είναι ο δρόμος που πρέπει να
χαραχθεί.
Από τα παραδείγματα αυτά φαίνεται ο γενικότερος
προσανατολισμός μίας Περιφερειακής Αρχής η οποία από την
αφετηρία της επιχειρεί να καλύπτει πίσω από καινοτόμα και δήθεν
δημιουργική ρητορεία παλιές φθαρμένες και κυρίως
αρτηριοσκληρωτικές συντηρητικές και πελατειακές πρακτικές.
Ωστόσο στον αντίποδα αυτού του προσανατολισμού δεν μπορεί
να ανορθωθεί με σοβαρότητα ένας άλλος
«παλαιομερολογήτικος» προσανατολισμός με πρόταξη του
κρατισμού που μάλιστα με τον τρόπο του έρχεται να
χειραγωγήσει την αναγκαία περιφερειακή πολιτική αυτονομία.
Χρειάζεται μία νέα αφήγηση της περιφερειακής πολιτικής με

άξονες την συμμετοχική και δημοκρατική λειτουργία στην
διαμόρφωση των προγραμματικών κατευθύνσεων, την
δημοκρατική, διαφανή και κυρίως αποτελεσματική διοίκηση
ποιότητας και στόχων στην υλοποίησή τους. Η Περιφέρεια για να
καταξιωθεί ως θεσμός της αυτοδιοίκησης και να προσεγγίσει το
ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο της δημοκρατικής
περιφερειοποίησης χρειάζεται ταυτότητα, όραμα και κυρίως
ανοικτή στην κοινωνία λειτουργία. Η Περιφέρεια καρικατούρα του
συγκεντρωτικού και απαξιωμένου κεντρικού κράτους καθώς και
η Περιφέρεια- μαγαζάκι πελατειακών και παρεϊστικων
συμφερόντων δεν αξίζει στην κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας.
Άλλη Περιφέρεια χρειάζεται και αυτή η Περιφερειακή Αρχή έχει
μπροστά της πέντε ολόκληρα χρόνια για να την διαμορφώσει, να
την αναπτύξει και να την αναδείξει. Η αφετηρία της δεν προμηνύει
«καλή ευόδωση» σε αυτό αλλά και η ελπίδα …. «πεθαίνει
τελευταία»
27
7.
Η Εύβοια είναι συστατικό στοιχείο της Στερεάς Ελλάδας.

Δεν της αξίζει να σκέπτεται σαν "γκρινιάρης συγγενής".
Οι αφορμές για να διαπιστώσει κανείς την σύγχυση της πολιτικής

κοινωνίας της Εύβοιας είναι πολυάριθμες και συχνές. Τελευταία
αλλά όχι τελική η συζήτηση που άναψε δήλωση κάποιου
Βουλευτή για την έδρα της Περιφέρειας και την αδικία σε βάρος
της Εύβοιας. Δεν με ενδιαφέρουν ούτε οι προθέσεις ούτε
ενδεχόμενα επικοινωνιακά λάθη. Δεν ενδιαφέρει εξάλλου ούτε
αυτή καθεαυτή η δήλωση. Σημαντικό είναι να ξανασκεφθούμε
που βρισκόμαστε και που πάμε. Οι περιφερειακές εκλογές του
2019 μπορεί να είναι το έναυσμα για να σκεφθούμε στρατηγικές
πολιτικές και να αξιολογήσουμε αποτελέσματα.
Η Περιφέρεια είναι τέτοια από το 1987. Έως το 2010 ήταν θεσμός
κρατικής διοικητικής διαίρεσης αλλά και αναπτυξιακή μονάδα.
Από το 2011 και μετά είναι θεσμός Αυτοδιοίκησης. Η Περιφέρεια
έχει ασφαλώς ζητήματα συνοχής και προσανατολισμού, έχει
κατεστημένες δομές και ηγετική κουλτούρα. Η Εύβοια φαίνεται ότι
28
όλα αυτά τα παρακολουθεί περισσότερο ως θεατής ή έστω ως

«γκρινιάρης συγγενής». Η συμμετοχή φαίνεται ενίοτε
καταναγκαστική ενώ παράλληλα δεν έχει κατορθώσει να
αρθρώσει εναλλακτική προοπτική και να την διεκδικήσει. Εάν
όμως αυτή η κατάσταση ήταν συμβατή με την συμπερίληψη στην
κρατική περιφέρεια δεν μπορεί να είναι συμβατή με την
Αυτοδιοικητική Περιφέρεια. Το ότι πολλοί σκέπτονται και
συμπεριφέρονται το ίδιο, στην Εύβοια, στις άλλες Περιφερειακές
Ενότητες και στην Λαμία είναι ένας κρίσιμος λόγος για όσα αυτή
η Περιφέρεια δεν έχει κατορθώσει έως σήμερα. Δεν πρόκειται να
τα κατορθώσει εάν δεν Αλλάξει η νοοτροπία της πολιτικής
κοινωνίας της και εάν δεν χαραχτεί ο δρόμος αυτής της Αλλαγής.
Η Αυτοδιοικητική Περιφέρεια είναι παράλληλα η θεσμική οντότητα
της περιφερειακής κοινωνίας η οποία συντίθεται από τις
επιμέρους τοπικές κοινωνίες της. Στόχος της πολιτικής της
κοινωνίας πρέπει να είναι η σύνθεση, η συνοχή και η ισόρροπη
συμμετοχή των επί μέρους τοπικών κοινωνιών στο περιφερειακό
γίγνεσθαι. Αυτό δεν μπορεί να γίνει πράξη εάν δεν υπάρξουν
αποτελεσματικοί δρόμοι συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών με
όρους πολιτικής αυτονομίας. Πρόκειται για διεργασία που γίνεται
από τα κάτω αλλά η Περιφερειακή Ηγεσία την ενθαρρύνει και την
εμπνέει. Αυτή η Ηγεσία προϋποθέτει όρους πολιτικούς και βαθιά
δημοκρατικούς και όχι μονοσήμαντα επικοινωνιακούς και
χειραγωγικούς.
Αυτό που περιγράφεται πιο πάνω είναι κάτι πιο σύνθετο και
συνάμα πιο σοβαρό από αυτό που γίνεται στην Περιφέρεια από
το 2010 έως σήμερα.
Η κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας δεν απέκτησε όλα αυτά τα
χρόνια κοινό περιφερειακό όραμα δηλαδή δεν εμπέδωσε ενιαίους
κοινούς αναπτυξιακούς στόχους που θα συνέχουν τους
επιμέρους στόχους των τοπικών κοινωνιών. Κυρίως όμως να
εμπνέουν και να ενώνουν. Αφέθηκε στην μοίρα της διότι το
πολιτικό της σύστημα (όχι απαραιτήτως σε επίπεδο οργάνων
διακυβέρνησης) δεν κατανόησε ή δεν πίστεψε στην αναγκαιότητα
αυτού του οράματος. Γιαυτό είναι χωρικά διαιρεμένη. Δεν μπορεί
όμως να συνεχίσει έτσι. Την ίδια στιγμή πολλές, οι περισσότερες
Περιφέρειες της χώρας έχουν κάνει σημαντικά βήματα. Η Στερεά
Ελλάδα μένει πίσω. Η Περιφέρεια ως Δευτεροβάθμια
Αυτοδιοίκηση και ως Περιφέρεια της Ευρώπης δεν μπορεί να
συνεχίσει να παραπαίει στους εσωτερικούς της διαχωρισμούς και
29
στην αδυναμία αξιοποίησης κάθε λογής δυϊσμών που αντί να

γίνονται πλεονεκτήματα κατανοούνται και λειτουργούν ως
μειονεκτήματα.
Σε αυτή την Νέα Περιφέρεια της Ανοικτής Διακυβέρνησης με τη
συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, στην Περιφέρεια που διεκδικεί
την θέση της στην Ευρώπη των Περιφερειών με μετρήσιμους
στόχους και όχι με επικοινωνιακές και μόνο φανφάρες, η Εύβοια
ούτε απούσα μπορεί να είναι ούτε θεατής, ούτε γκρινιάρης και
μεμψίμοιρος συγγενής. Μόνο συνδιαμορφωτής μπορεί να είναι.
Γιαυτό η αναμόχλευση πιθανών χαμένων ανταγωνισμών του
παρελθόντος δεν είναι μόνο αναχρονιστική και άγονη είναι και
αποπροσανατολιστική. Εξίσου αποπροσανατολιστική είναι και η
υφέρπουσα ψευδαίσθηση ότι η χωρική καταγωγή του
Περιφερειάρχη αρκεί για να αλλάξουν τα πράγματα. Όσοι το
πιστεύουν αυτό, εάν δεν «στρουθοκαμηλίζουν», τουλάχιστον δεν
ξέρουν τι γίνεται και πως λειτουργεί το πολιτικό σύστημα στην
Περιφέρεια. Είναι καιρός να το μάθουν. Αυτές οι εποχές δεν
ανέχονται πλέον τις ψευδαισθήσεις. Χρειάζεται άλλο πρότυπο και
πνεύμα Ηγεσίας. Επί αυτού έπεται συνέχεια…
30
8.
Περί του πολιτικού ο λόγος.
11 Σεπτεμβρίου 2018
Επί μακρόν, σχεδόν όσο διαρκεί η τρέχουσα θητεία, η διατύπωση

πολιτικού λόγου για τα ζητήματα της Στερεάς Ελλάδας και της
Εύβοιας ήταν μόνο υπόθεση του επισήμου Γραφείου Τύπου της
Περιφέρειας. Όσο πλησιάζουμε στις εκλογές θα εκφέρεται
προφανώς πολιτικός λόγος και από διαφορετικές πλευρές, όπως
άλλωστε είναι αναμενόμενο και όπως ήδη άρχισαν να
φιλοξενούνται σε Αθηναϊκά Μέσα ανάλογα δημοσιεύματα.
Από τα πρώτα δείγματα, φαίνεται πως στην Στερεά Ελλάδα
διαμορφώθηκε πλέον Σχολή εκφοράς περιφερειακού πολιτικού
λόγου με γενικόλογες και αόριστες πλην όμως καλογραμμένες
περιγραφές προθέσεων που συνήθως ακούγονται ευχάριστα και
ενίοτε ενθουσιάζουν τους πολίτες, δίκην πολιτικού life style
επικουρούμενου και από την γενικευμένη απαξίωση προς την
πολιτική αλλά και από την απόσταση της Περιφέρειας από το
προσκήνιο της καθημερινότητας. Εξάλλου τα ίδια και
απαράλλακτα έχουμε διαβάσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια.
Αυτό που χρειάζεται είναι ένας άλλος ουσιαστικός και σαφής
πολιτικός προγραμματικός λόγος.
31
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι ένας κοινωνικοοικονομικός,

διοικητικός και αναπτυξιακός χώρος ο οποίος πέρα από το
περίβλημα και τα γενικά χαρακτηριστικά έχει προτεραιότητες,
ανισότητες, καθυστερήσεις και λανθασμένες ή ακόμη και
ανύπαρκτες πολιτικές στους βασικούς τομείς της Ανάπτυξης και
της Διοίκησης. Πρωτίστως χαρακτηρίζεται από την αδύναμη
περιφερειακή συνοχή ή οποία τριάντα ένα χρόνια από την
δημιουργία της Περιφέρειας και οκτώ χρόνια από την συγκρότησή
της ως Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατατρώγεται από
εσωτερικούς ανταγωνισμούς που καλλιεργεί ένα παγιωμένο
σύστημα πολιτικής επιρροής και διαχείρισης συμφερόντων στο
κέντρο της Περιφέρειας. Αυτό συμβαίνει ενώ όλα κρύβονται κάτω
από το χαλί μίας "ωραίας" επικοινωνιακής πολιτικής ατμόσφαιρας,
καθώς "δεν επιτρέπονται" αξιολογήσεις γιαυτήν. Την ίδια στιγμή η
Περιφέρεια δεν μπορεί και δεν θα μπορέσει να "απογειώσει" τα
πλεονεκτήματά της εάν δεν στεριώσει και ενισχύσει την
περιφερειακή συνοχή της οποίας βασική προϋπόθεση είναι η
εξάλειψη των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και κυρίως της
άνισης ένταξης όλων των περιφερειακών ενοτήτων σε ένα
αυτόνομο και δημοκρατικά νομιμοποιημένο κέντρο περιφερειακής
διακυβέρνησης.
Με άλλα λόγια, ωραίες οι καλογραμμένες και καλοειπωμένες

διακηρύξεις προθέσεων αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Ο σκοπός όλων των παραγόντων της περιφερειακής
διακυβέρνησης, των παλαιών και των επίδοξων, πρέπει να είναι η
αναγωγή της πραγματικότητας στο μέτρο της ουσίας αυτών που
περιγράφουν οι ωραίοι πολιτικοί λόγοι.
Η περιφερειακή πολιτική στον πρωτογενή τομέα, μετά από τόσα
χρόνια, πρέπει να είναι μετρήσιμη και να περιγράφεται με
συγκεκριμένα αποτελέσματα. Ιδού ένα πεδίο όπου αναμένονται
προγραμματικά και απολογιστικά δεδομένα. Η περιβόητη
"αγροτοδιατροφική σύμπραξη" πέρα από τις ωραίες προθέσεις
πρέπει να περιγράφεται και με αποτελέσματα.
Το ίδιο και ο Τουρισμός που συνήθως μεταβάλλεται σε ένα
γοητευτικό θέμα πολιτικού λόγου. Εφόσον υπήρξε μία τουριστική
πολιτική αυτή θα πρέπει να είχε μετρηθεί ως αποτέλεσμα. Σε ένα
Σχέδιο με στάδια ή χρονοδιάγραμμα, κάθε σταθμός είναι σημείο
απολογισμού και λογοδοσίας. Για παράδειγμα ενισχύθηκε όπως
32
και στην Αγροτοδιατροφή και την Γαστρονομία η προσπέλαση σε

διάφορες εκθέσεις και φόρουμ. Ποιο είναι το αποτέλεσμα στον
τελικό αποδέκτη, τον επιχειρηματία και την πραγματική οικονομία.
Πως επηρέασε τους επιχειρηματίες που συμμετείχαν ή τον κλάδο
τους; Προέκυψαν σταθερές πλέον σχέσεις συνεργασίας και
πρόσβασης ή κάτι ξεκίνησε, ξεχάστηκε και άρχισε κάτι άλλου που
και αυτό πάλι θα σταματήσει;
Η καινοτομία είναι εξάλλου η αιχμή του δόρατος της "έξυπνης
ανάπτυξης" στην οποία η "έξυπνη" Περιφέρεια φέρεται να
πρωταγωνιστεί. Δεν είναι ώρα όμως να μετρηθούν τα
αποτελέσματα; Να δούμε τι κατορθώθηκε, από που ξεκινήσαμε και
που φθάσαμε. Ποιους στόχους είχαμε και πόσους κατακτήσαμε.
Και πολλά άλλα θα μπορούσαν να αναφερθούν για να
αναδείξουν την αναγκαιότητα κατάστρωσης των
προγραμματικών στόχων με αφετηρία την αυθεντική καταγραφή
της πραγματικότητας, την μέτρηση των αποτελεσμάτων και την
λογοδοσία. Γιατί εάν επαναδιατυπώσουμε το γενικό και
χιλιοειπωμένο πως μπορούμε να πείσουμε ότι τα πράγματα που
πρέπει να αλλάξουν θα αλλάξουν προς την κατεύθυνση που
διακηρύττουμε.
Σε τελική ανάλυση το κλειδί είναι η ενίσχυση της περιφερειακής
συνοχής και η εμπέδωση της περιφερειακής συνείδησης.
Πρόσφατα, σε κείμενά μου για το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας,
είχα αναδείξει την σημασία της συνοχής στη διεκδίκηση των
μεγάλων στόχων και την μοιραία εξέλιξη όταν αυτή η συνοχή δεν
είναι ισχυρή.
33
Η ΕΥΒΟΙΑ
ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ &
ΔΟΜΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ
34
9.
Αναπτυξιακές Εταιρείες της Περιφέρειας: Νέες δομές

περιφερειακής σύμπραξης στη θέση των
«αναπτυξιακών ναυαγίων»
22 Αυγούστου 2012
Πρόσφατα ανέκυψαν στην Περιφέρειά μας αρκετά ζητήματα για

την λειτουργία των Αναπτυξιακών Εταιριών που είχαν ιδρύσει η
μετείχαν οι πρώην Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και τώρα μετέχει
η Περιφέρεια. Τα επιμέρους ζητήματα έχουν αναδειχθεί στην
τοπικά μέσα ενημέρωσης και δεν θα μας απασχολήσουν σε αυτό
το σχόλιο. Είναι πράγματι απορίας άξιο πως διατηρούνται
Ανώνυμες Εταιρίες, μερικές από τις οποίες διαχειρίζονται
τεράστια ποσά από κοινοτικά προγράμματα όταν έχουν
παραβιάσει στοιχειώδεις κανόνες νομιμότητας. Μπορεί να
απαντήσει κανείς ότι μερικές από αυτές στο παρελθόν είχαν και
επιτεύγματα ή άλλες αποτέλεσαν εργαλεία διαχείρισης των
νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων που τις δημιούργησαν. Αυτή η
35
απάντηση δεν δικαιολογεί όμως τη διατήρησή τους ιδίως όσων

έχουν παραβιάσει θεμελιώδεις κανόνες λειτουργίας ή όσων δεν
εκτελούν ευρωπαϊκά προγράμματα στο τρέχον Πλαίσιο Στήριξης
ούτε ασφαλώς δικαιολογεί την παντελή έλλειψη πολιτικού
σχεδιασμού εκ μέρους της Περιφέρειας για την διαδικασία λύσης
τους και τη δημιουργία μίας ενιαίας αναπτυξιακής εάν και εφόσον
κρίνεται αναγκαία η σύσταση, η λειτουργία και η αποστολή της.
Τα φαινόμενα που περιγράφονται αυτές τις ημέρες στον τύπο
αλλά και αναπόφευκτα απασχολούν τα στελέχη της Περιφέρειας
έπρεπε να είχαν εκλείψει προ πολλών μηνών εάν η Περιφερειακή
Αρχή είχε διαφορετικό προσανατολισμό. Δηλαδή, εάν είχε
σχεδιάσει τη συγκρότηση ενός σύγχρονου αναπτυξιακού
εργαλείου ως απόρροια του στρατηγικού της αναπτυξιακού
σχεδίου, ιδιαίτερα στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης την
οποία βιώνει τραγικά τόσο η χώρα όσο και ο θεσμός της
Περιφέρειας. Αντί όμως να κινηθεί σε αυτή την δημιουργική
κατεύθυνση προτίμησε να διατηρήσει σαθρές δομές ή δομές που
δεν είχαν άλλη αποστολή από το να συντηρούν διαμορφωμένα
συστήματα διαχείρισης ακόμη και σε βάρος της
αποτελεσματικότητας της ίδιας της Περιφέρειας.
Ανεξάρτητα από τα επιμέρους φαινόμενα κακοδιαχείρισης ή
αναποτελεσματικής και αναχρονιστικής διαχείρισης που
συζητούνται αυτόν τον καιρό και από την εξέλιξη των οποίων
αρκετές φορές επωφελήθηκαν και αρκετοί όψιμοι επικριτές, η
άποψή μας είναι ότι η ίδρυση της Περιφέρειας, ως δεύτερος
βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης, και ιδίως η κρίσιμη αποστολή της
ως θεσμού-οργανωτή της περιφερειακής ανάπτυξης δεν μπορεί
να συνάδει με την λειτουργία των επιμέρους αναπτυξιακών
εταιριών των οποίων πλέον η αποστολή – εκείνη που ορίζει η
συστατική τους πράξη και όχι εκείνη που τελικά ενδύθηκαν- έχει
εκπνεύσει. Στην θέση τους έπρεπε να είχε ήδη εξεταστεί η
αναγκαιότητα μίας νέας, οργανωτικά και λειτουργικά σύγχρονης
περιφερειακής αναπτυξιακής εταιρείας.
Οι Περιφέρειες διαθέτουν ήδη δομές διαχείρισης
χρηματοδοτήσεων και αναπτυξιακών πόρων, όπως είναι τα
Περιφερειακά Ταμεία Ανάπτυξης και οι Ενδιάμεσες Διαχειριστικές
Αρχές. Εκείνο που χρειάζονται είναι ευέλικτες και λειτουργικές
δομές συμπράξεων των παραγωγικών δυνάμεων της
Περιφέρειας, υποστήριξης και συνέργειας με αυτές τις
παραγωγικές δυνάμεις, με τους φορείς της περιφερειακής
36
οικονομίας για την υλοποίηση σχεδίων περιφερειακής

ανάπτυξης. Αυτόν τον οργανωτικό και λειτουργικό ρόλο μπορεί
να αναλάβει σε κάθε Περιφέρεια μία Αναπτυξιακή Ανώνυμη
Εταιρεία. Σε αυτήν πρέπει να μετέχουν οι δήμοι της περιφέρειας και
οι περιφερειακές οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων καθώς και
κάθε άλλος δημιουργικός αναπτυξιακός φορέας. Το οργανωτικό
και λειτουργικό πλαίσιο αυτών των Νέων Αναπτυξιακών Εταιρειών
που δεν πρέπει να είναι περισσότερες από τις δεκατρείς, μία για
κάθε Περιφέρεια, οφείλει να γίνει αντικείμενο μελέτης και
σχεδιασμού των συλλογικών οργάνων της περιφερειακής
αυτοδιοίκησης, της Ένωσης Περιφερειών αλλά και των
Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων διαμέσου της ΚΕΔΕ. Αυτή η
συζήτηση πρέπει να ανοίξει τώρα, την ώρα της κρίσης και των
οικονομικών αδιεξόδων, ακριβώς γιατί αποτελεί μία ευκαιρία για
να γεννηθούν νέες πολιτικές για την περιφερειακή ανάπτυξη που
θα οδηγήσουν στην έξοδο από την κρίση.
Σε αυτή την κατεύθυνση οφείλει να λάβει πρωτοβουλίες και η
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας εάν θέλει πράγματι να αποκτήσει
σύγχρονα και δυναμικά εργαλεία ανάπτυξης και να αφήσει στο
παρελθόν τις πρακτικές αλλά και τις αντιλήψεις που οδηγούν στα
«αναπτυξιακά ναυάγια». Αυτό είναι το κρίσιμο θεσμικό και
πολιτικό διακύβευμα.
37
10.
Η πολιτική για το «καλάθι των τοπικών προϊόντων»

μπορεί να γίνει μοχλός αλλαγής για τη περιφερειακή και
εθνική οικονομία
1 Ιουνίου 2011
http://evia2020.blogspot.com/2011/06/blog-post_1286.html#more
Η πολιτική για το «καλάθι των προϊόντων της Στερεάς Ελλάδας»,

κινούμενη στο πλαίσιο ανάλογων πρωτοβουλιών που έχουν
αναληφθεί και σε άλλες περιφέρειες της χώρας, φαίνεται ότι
συναντά την κορυφαία της στιγμή στην αυριανή συνεδρίαση του
Περιφερειακού Συμβουλίου στο οποίο θα μιλήσει ο Υπουργός
Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σκανδαλίδης. Πράγματι,
θα μπορούσε να θεωρηθεί αποκορύφωμα της πρωτοβουλίας
για την προβολή των τοπικών προϊόντων η συνάντηση του
αρμόδιου Υπουργού με το περιφερειακό συμβούλιο και τους
τοπικούς φορείς που έχουν κληθεί στη συνεδρίαση. Όμως
ευχόμαστε να μην είναι έτσι και ελπίζουμε η αυριανή θεσμική
συνάντηση, πέρα από τον επικοινωνιακό τελετουργικό στόχο, να
είναι απλώς μία μόνο στιγμή σε μία μεγάλη και καλά οργανωμένη
38
προσπάθεια για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας μέσα από

την πολιτική για το καλάθι των τοπικών προιόντων.
Υποστηρίζουμε λοιπόν ότι η ενίσχυση της παραγωγής, η
βελτίωση και η διασφάλιση υψηλής ποιότητας στα αγροτικά
προϊόντα και εν γένει στα προϊόντα διατροφής που παράγει η
περιφέρειά μας και ειδικότερα η κάθε επιμέρους περιοχή της, η
Εύβοια εν προκειμένω, είναι κρίσιμη παράμετρος για τη μεγάλη
στροφή προς την παραγωγική διαδικασία η υποβάθμιση της
οποίας οδήγησε, μεταξύ όλων των άλλων, την οικονομία και την
χώρα στο σημερινό κατάντημα.
Όσο γενικό και ακόμη θολό και εάν είναι ακόμη το τοπίο της
περιφερειακής πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη πιστεύουμε
ότι είναι προς την σωστή κατεύθυνση αρκεί να εξειδικεύεται
διαρκώς και να οργανώνεται έτσι ώστε να γίνει κτήμα όλων των
παραγωγικών φορέων και των κατοίκων της Στερεάς Ελλάδας.
Έπρεπε ήδη, πέρα από την επικοινωνιακή εκστρατεία που γίνεται
μέσα από ενεργές παρουσίες σε εκθέσεις ή άλλα forum, ή με
συνεντεύξεις και δηλώσεις των εκπροσώπων της Περιφέρειας, η
πολιτική της προώθησης της τοπικής παραγωγής και των
τοπικών προϊόντων να αποτελέσει αντικείμενο σχεδιασμού και
στο επίπεδο των δήμων, συνεγείροντας τους τοπικούς
παραγωγούς και τις συλλογικές τους οργανώσεις, να γίνει
αντικείμενο επεξεργασίας και σχεδιασμού στην βάση και των
νέων σημαντικών αρμοδιοτήτων που σε δύο χρόνια θα
αποκτήσουν οι δήμοι, σύμφωνα με τον Καλλικράτη, στο τομέα
της αγροτικής οικονομίας, της κτηνοτροφίας και της αλιείας.
Ακριβώς επειδή η πολιτική για το καλάθι των τοπικών προϊόντων
δεν πρέπει να μείνει απλώς επικοινωνιακή αλλά απαιτεί σχεδιασμό
σε βάθος χρόνου, η ενεργή εμπλοκή των δήμων και των τοπικών
παραγωγικών φορέων είναι απολύτως αναγκαία.
Χρειάζεται ένα μεσοπρόθεσμο επιχειρησιακό σχέδιο και είναι
καιρός να ξεκινήσει η εκπόνησή του. Η περιπέτεια της κρίσης
ανοίγει πράγματι καινούργιες ευκαιρίες. Μία από αυτές είναι να
επαναπροσδιορίσουμε την σημασία και την κατεύθυνση που
πρέπει να έχει η παραγωγή στον πρωτογενή τομέα, να κινηθούμε
στην απλή παραδοχή ότι για το σημερινό αδιέξοδο φταίει και ο
κατεξοχήν επιδοματικός προσανατολισμός της αγροτικής
πολιτικής και τα αντιπαραγωγικά καταναλωτικά μας πρότυπα.
Είναι καιρός να αλλάξουμε νοοτροπίες, και συμπεριφορές. Ο
39
προσανατολισμός στην ανάδειξη των τοπικών μας προϊόντων, η

αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για την προώθησή τους, η
αναζήτηση νέων ευέλικτων και κυρίως έντιμων και κερδοφόρων
συλλογικών, συνεργατικών σχημάτων παραγωγής και πολλά
ακόμη είναι τα νέα πεδία, οι προκλήσεις στις οποίες είμαστε
υποχρεωμένοι να ανταποκριθούμε. Ο τόπος μας έχει
παραγωγικές δυνάμεις που θέλουν και μπορούν να δουλέψουν,
να ρισκάρουν στην αβεβαιότητα της κρίσης αλλά και να
κερδίσουν με σκληρό και έντιμο αγώνα. Ο ρόλος των πολιτικών
και διοικητικών θεσμών είναι να τους στηρίξουν, να τους
διευκολύνουν και να τους ενθαρρύνουν.
Η υπόθεση της πολιτικής για το καλάθι τον τοπικών προϊόντων
είναι μία από τις ευκαιρίες που δεν πρέπει να χαθούν. Είναι η
πρόκληση για την νέα εποχή που πρέπει να ξεκινήσει.
40
11.
Λιμενικά Ταμεία: Περισσότερο από τη συγχώνευση είναι

αναγκαία η χάραξη διαφορετικής λιμενικής πολιτικής
Στο πλαίσιο του σχεδιασμού για την μείωση των δημοσίων

οργανισμών προέκυψε τον περασμένο μήνα η ανακοίνωση από
τον Υπουργό Ναυτιλίας κ. Μουρουσούλη της προώθησης
συγχωνεύσεων στα Λιμενικά Ταμεία. Ήδη η σχετική συζήτηση
μεταξύ των διορισμένων από το Κράτος διοικήσεών τους έχει
ξεκινήσει.
Η συγχώνευση των Λιμενικών Ταμείων όπως εξάλλου και η
διατήρησή τους έπρεπε να εξετάζεται υπό το πρίσμα της
αποτελεσματικότητας στην εκπλήρωση της αποστολής τους, της
βελτιστοποίησης των παρεχομένων υπηρεσιών και της
καλύτερης συμβολής των λιμενικών υποδομών στην τοπική,
περιφερειακή και εθνική ανάπτυξη. Υπό το πρίσμα αυτών των
στόχων έπρεπε προ πολλού να έχει επιλυθεί το ζήτημα της
υπαγωγής των λιμένων στην εποπτεία του αντίστοιχου επιπέδου
41
Διοίκησης, δηλαδή τα τοπικής σημασίας στους Δήμους, τα

περιφερειακής σημασίας στις Περιφέρειες και τα εθνικής και
διεθνούς σημασίας στο Υπουργείο Ναυτιλίας. Η διελκυστίνδα
μεταξύ των εκάστοτε Κυβερνήσεων και της τοπικής αυτοδιοίκησης
για την μεταφορά των λιμανιών και των Λιμενικών Ταμείων στους
δήμους κρατεί πλέον αρκετές δεκαετίες και πάντοτε καταλήγει σε
βάρος της Αυτοδιοίκησης, ίσως γιατί και η ίδια δεν έχει
ενστερνιστεί κατά βάθος την επιτακτικότητα αυτής της
διεκδίκησης.
Σήμερα το ζήτημα της συγχώνευσης, έτσι όπως τίθεται
τουλάχιστον έως τώρα, δεν συνδέεται με την υπαγωγή των
λιμανιών και των Ταμείων στα αντίστοιχα επίπεδα της διοικητικής
δομής της χώρας αλλά αντίθετα μάλλον απομακρύνεται αυτή η
προοπτική εάν αναλογιστεί κανείς τον επίσης διαφαινόμενο
σχεδιασμό για την επιπλέον μείωση των νομικών προσώπων που
ανήκουν και εποπτεύονται από τους Δήμους και τις Περιφέρειες.
Έτσι σχεδιάζεται η σύσταση νέων νομικών προσώπων που θα
συνεχίσουν, ανεξαρτήτως της σημασίας του λιμανιού, να
εποπτεύονται κεντρικά από το αρμόδιο Υπουργείο «είς δόξαν» του
δήθεν «επιτελικού κράτους».
Στο όνομα του «ποσοτικού εκσυγχρονισμού» που μετράει
οριζόντια τις διοικητικές δομές αδιαφορώντας πλήρως για την
επίτευξη της αποστολής τους, για την λειτουργική τους
αποδοτικότητα και κυρίως την συμβολή των νέων δομών στην
ανάπτυξη, οι Κυβερνήσεις της τελευταίας τριετίας σχεδιάζουν και
υλοποιούν αυτές τις συγχωνεύσεις. Αρκεί να τις διατάξει ή να τις
υπονοήσει η Τρόϊκα.
Έτσι και με τα λιμάνια και τα λιμενικά Ταμεία. Αντί να προηγηθεί
ένας συνολικός χωροταξικός σχεδιασμός και εν συνεχεία να
επιλεγεί το κατάλληλο οργανωτικό σχήμα αλλά και να οργανωθεί
η συμμετοχή των θεσμών της Αυτοδιοίκησης, των Δήμων και των
Περιφερειών τόσο στον σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση της
λιμενικής πολιτικής, σχεδιάζεται η αριθμητική μείωση των Ταμείων
προκειμένου να παρουσιαστούν λογιστικές περικοπές δαπανών.
Υπάρχουν βεβαίως περιπτώσεις όπου είναι επιβεβλημένη η
συγχώνευση των Λιμενικών Ταμείων, ιδιαίτερα όταν
χωροθετούνται στον ίδιο Δήμο. Η συγχώνευσή τους μπορεί να
συμβάλλει στην μείωση του διοικητικού κόστους και στην
αποδοτικότερη διαχείριση των υποδομών. Η σύστασή μάλιστα με
42
την νομική μορφή της Ανώνυμης Εταιρίας επιτρέπει την

επιχειρηματική λειτουργία των Λιμενικών Ταμείων αλλά και την
συμμετοχή περισσοτέρων δημοσίων εταίρων χωρίς να
αποκλείεται ασφαλώς και η συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων.
Χρειάζεται λοιπόν ένας νέος διαφορετικός προσανατολισμός
στην λιμενική πολιτική ο οποίος πρέπει να βασίζεται στην σύνδεση
του λιμανιού με την τοπική οικονομία και την αποστολή του στο
πλαίσιο του περιφερειακού και εθνικού δικτύου μεταφορών αλλά
και στα δίκτυα τουριστικής ανάπτυξης. Η συμμετοχή των δήμων
και των περιφερειών μπορεί και πρέπει να είναι καθοριστική είτε με
την ανάληψη της διαχείρισης των λιμενικών υποδομών της
αντίστοιχης εμβέλειας είτε με την συμμετοχή στην χάραξη των
πολιτικών διαχείρισης των λιμένων εθνικής εμβέλειας. Ιδιαίτερη
διάκριση πρέπει να γίνει βέβαια στον νησιώτικο χώρο και
διαφορετική στον παράκτιο ηπειρωτικό, διάκριση που συνήθως
όλοι επικαλούνται αλλά ποτέ δεν καταστρώνουν.
Διαφορετικά οι σχεδιαζόμενες συγχωνεύσεις θα καταλήξουν σε
ανεπαρκή και δυσκίνητα διοικητικά σχήματα που θα
πολλαπλασιάζουν τις δυσλειτουργίες και θα αυξάνουν το
λειτουργικό και διαχειριστικό κόστος, απλώς για γίνουν ελκυστικά
πεδία ανάληψης διοικητικών ευθυνών από τους υποτακτικούς του
παραπαίοντος κομματικού συστήματος και της ξεπεσμένης
«βουλευτοκρατίας».
43
12.
Σημαντικές οι ανακοινώσεις μεγάλων έργων που όμως

θα έχουν αξία όταν παραχθούν απτά αποτελέσματα
5 Δεκεμβρίου 2014
H παράκαμψη της Χαλκίδας είναι πράγματι ένα μεγάλο έργο

ιδιαίτερα σημαντικό για την πόλη και τον νομό. Χθες έγινε μόνο η
πανηγυρική του ανακοίνωση. Έως την οριστική εξασφάλιση της
χρηματοδότησης, τη δημοπράτηση, την έναρξη κατασκευής και
την ολοκλήρωση ο δρόμος είναι μακρύς και επίπονος. Άλλωστε
υπάρχει και το κακό προηγούμενο αντίστοιχων έργων όπως η
παράκαμψη Βασιλικού που είχε δημοπρατηθεί αλλά τελικά έμεινε
στα αζήτητα και παραμένει μαζί με τις παρακάμψεις Αμαρύνθου,
Αλιβερίου και τον Βόρειο Οδικό Άξονα μία ακόμη μεγάλη
προσδοκία. Συνεπώς οι πανηγυρισμοί από τον Υπουργό ή τον
Περιφερειάρχη ή τους Κυβερνητικούς Παράγοντες είναι
δυσανάλογης έντασης με την σοβαρότητα της δουλειάς που
πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα και η οποία θα αποδείξει μέσα
44
από βασανιστικές δοκιμασίες υπουργών, πολιτικών παραγόντων

και υπηρεσιών εάν το χθεσινό ήταν ένα επικοινωνιακό ξεκίνημα
μίας, επιτέλους, καλής εξέλιξης για την Εύβοια και την Χαλκίδα.
Το έργο αυτό εάν δεν συνοδευτεί στον άμεσο ορατό ορίζοντα με
τις παρακάμψεις του Νότιου Άξονα και με τον Βόρειο Άξονα έχει
μικρότερη σημασία για το σύνολο του Νομού αλλά σε κάθε
περίπτωση είναι πολύ σημαντικό, ζωτικότατης σημασίας, για την
Χαλκίδα και την ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της. Αυτά προς
επίγνωση και της νέας Περιφερειακής Ηγεσίας η οποία φαίνεται
ότι τώρα ανακάλυψε την "πυρίτιδα".
Υπήρξε πάντως περίεργη εάν όχι προκλητική η έκκληση του
Υπουργού κ. Χρυσοχοϊδη προς τους Δημάρχους της Εύβοιας να
του πουν και μάλιστα συντόμως τι θέλουν να γίνει με τους
λοιπούς οδικούς άξονες. Αντί να απαντήσει αυτός ο αρμόδιος
εκπρόσωπος της Πολιτείας επιχείρησε να πετάξει την μπάλα στην
εξέδρα. Είναι όντως στο χέρι της Ευβοϊκής Αυτοδιοίκησης να βρει
την αποτελεσματικότερη "σχεδιασμένη και τεκμηριωμένη ένταση"
και να απαιτήσει άμεσα την δρομολόγηση των άλλων μεγάλων
οδικών έργων με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Αυτό όμως
πρέπει επιτέλους να το κάνει ορθώνοντας το ανάστημα μίας
ενωμένης, ισχυρής και αποφασιστικής αυτοδιοίκησης η οποία
αναγκάζει την Κυβέρνηση να την ακούσει και να διαβουλευτεί μαζί
της ευθέως και χωρίς τις γνωστές παλαιοκομματικές
διαμεσολαβήσεις που και το κύρος της υπονομεύουν και
συνήθως σοβαρά αποτελέσματα δεν φέρνουν.
Εν κατακλείδι, καλή η χθεσινή γιορτή αλλά θα αποδειχθεί
σημαντική μόνο στη συνέχεια, όταν μάλιστα αποδώσει έμπρακτα
αποτελέσματα και δεν περιοριστεί σε επικοινωνιακές παράτες
ενόψει των πολιτικών εξελίξεων στην κεντρική πολιτική σκηνή.
45
13.
Το νέο ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας 2014-2020 σε βιαστική και

προσχηματική διαβούλευση
15 Ιουλίου 2014
http://evia2020.blogspot.com/2014/07/2014-2020.html
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας έθεσε σε διαβούλευση το Σχέδιο

του νέου ΠΕΠ 2014-2020 καθώς και το κείμενο της « Στρατηγική
Έξυπνης Εξειδίκευσης για την Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας »
που υποχρεωτικά συνοδεύει το Σχέδιο του ΠΕΠ προκειμένου να το
υπαγάγει στους στόχους της στρατηγικής για την Ευρώπη 2020
για την βιώσιμη «έξυπνη» και καινοτόμα ανάπτυξη. Τα κείμενα
παραμένουν στη διαβούλευση έως τις 15 Ιουλίου ενώ
δημοσιεύτηκαν μόλις στις 9 Ιουλίου. Το απερχόμενο Περιφερειακό
Συμβούλιο θα αποφανθεί επί αυτών την προσεχή Τετάρτη 16
46
Ιουλίου 2014. Η κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας, οι φορείς της

τοπικής αυτοδιοίκησης, ΟΙ επαγγελματικές και Κοινωνικές
οργανώσεις της Περιφέρειας πρέπει να τοποθετηθούν εντός
πέντε ημερών σε κείμενα Θέσεων και που αρχών χαρακτηρίζονται
από πολυδαίδαλες Διαδρομές . Ο χρόνος δεν είναι επαρκής για
ουσιαστική διαβούλευση πολύ δε περισσότερο για διάλογο και
διαμόρφωση προγραμματικών συνθέσεων. Η Περιφέρεια
Στερεάς Ελλάδας και η απερχόμενη Ηγεσία δεν χαρακτηρίζονται
ασφαλώς από την αντίληψη της συμμετοχικής διακυβέρνησης
και συνεπώς αυτή η επιχείρηση τυπικής ολοκλήρωσης της φάσης
της διαβούλευσης δεν αποτελεί ούτε εξαίρεση ούτε έκπληξη.
Επί της ουσίας, οι κατευθύνσεις είναι προδιαγεγραμμένες τόσο
από την αρχιτεκτονική του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης 2014-
2020, δηλαδή του νέου ΕΣΠΑ, όσο και από το Πρόγραμμα που
έχει ήδη εγκριθεί σε εθνικό επίπεδο. Η ένταξη της Περιφέρειας στην
κατηγορία των «Περιφερειών σε Μετάβαση» περιορίζει ακόμη
περισσότερο την ευελιξία του προγραμματισμού αφού περιορίζει
πόρους και επιλεξιμότητες. Σε αυτή την πάντως έτσι και Αλλιώς
στενάχωρη Κατάσταση έρχεται η σπουδή μίας Περιφερειακής
Ηγεσίας που αποφεύγει συστηματικά τη διαβούλευση, δεν έχει
δείξει ικανότητα σύνθεσης του περιφερειακού συλλογικού
συμφέροντος, δεν έχει η ίδια την αναγκαία πολιτική συνοχή έτσι
ώστε να σχεδιάζει και να προωθεί πολιτικές ενδοπεριφερειακής
συνοχής . Κοντά σε όλα αυτά είναι μία ηγεσία χωρίς ικανή
πολιτική νομιμοποίηση αφού βρίσκεται λίγες μόνο εβδομάδες
πριν την λήψη της θητείας της.
Από την άλλη πλευρά, η επερχόμενη ανάληψη της
διακυβέρνησης στην Περιφέρεια και στους Δήμους από νέες και
εν πολλοίς μη πληροφορημένες Ηγεσίες επιβάλλει τώρα όσο ποτέ
άλλοτε την ουσιαστική διαβούλευση της οποίας όμως πρέπει να
προηγηθεί πλήρης ενημέρωση για τα δεδομένα, την αρχιτεκτονική
και τις δαιδαλώδεις συναρτήσεις του νέου ΕΣΠΑ που τα νέα αιρετά
όργανα θα κληθούν να διαχειριστούν και στο οποίο έχουν
εναποθέσει πολλές από τις «προγραμματικές τους
ψευδαισθήσεις ». Το ότι δεν έχουν αναλάβει καθήκοντα έχει μόνο
μικρή και μάλλον τυπική σημασία. Υπάρχουν τρόποι συμμετοχής
τους σε οργανωμένη και αποδοτική διαβούλευση, έστω και σε
αυτόν τον στενάχωρο χρόνο. Τίθεται συνεπώς ένα μείζον ζήτημα
πολιτικής νομιμοποίησης της διαδικασίας διαβούλευσης.
47
Τέλος, ως προς το του Σχεδίου περιεχόμενο δεν φαίνεται να έχει

ληφθεί υπόψη η προτεραιότητα της ενδοπεριφερειακής
αναπτυξιακής συνοχής αφού μεγάλες περιοχές της Περιφέρειας
δεν θα βρουν εύκολα θέση στις προτεραιότητες που το Σχέδιο
προκρίνει ενώ αφήνει περιθώριο στο της προγραμματικής
προσέγγισης κρίσιμα για τις Τοπικές κοινωνίες εργαλεία όπως η
τοπική ανάπτυξη με Πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων,
εργαλείο που το παραπέμπει στο Τομεακό της Αγροτικής
Ανάπτυξης χωρίς να προσδιορίζει κριτήρια περιφερειακής
αξιολόγησης, σταθεροποιημένης αλόης τις Ολοκληρωμένες
Δράσεις για βιώσιμη αστική Ανάπτυξη για τις οποίες αποφεύγει
την αναγωγή στο περιφερειακό Επίπεδο, πράγμα που το κάνει
ανεπιτυχώς με την Ολοκληρωμένη Εδαφική Επένδυση την οποία
εστιάζει μονοσήμαντα στην εκτός Εύβοιας μητροπολιτική περιοχή
της Χαλκίδας, δηλαδή στην άτυπη βιομηχανική περιοχή της
Νότιας Βοιωτίας ενώ πεδίο εφαρμογής με τα ίδια χαρακτηριστικά
αποτελεί και η μητροπολιτική περιοχή της Χαλκίδας
συμπεριλαμβανομένης και μέρους της Δημοτικής Ενότητας
Μεσσαπίων. Στην επεξεργασία του αναπτυξιακού οράματος και
των προτεραιοτήτων έπρεπε προφανώς να είχαν μεγαλύτερη
συμμετοχή οι Περιφερειακές Ενότητες. Είναι κρίσιμο οι επιμέρους
περιφερειακές κοινωνίες της Στερεάς που υποφέρουν στη δίνη
της κρίσης να βρουν ελπίδα ανάκαμψης αλλά και σαφείς
επιμέρους αναπτυξιακούς στόχους στο νέο ΠΕΠ
προσαρμόζοντάς τους στους λίγους πόρους και στις θεματικές
προτεραιότητες. Οι χιλιάδες άνεργοι της Εύβοιας και της Στερεάς,
οι επαγγελματίες, ο κόσμος της παραγωγής αγωνιούν γιαυτές τις
απαντήσεις. Το κείμενο του υπό διαβούλευση Σχεδίου βρίσκεται σε
μεγάλη απόσταση από την αγωνία και την ανάγκη της ευβοϊκής
και της στερεοελλαδίτικης κοινωνίας.
Από την ανάλυση που συνοδεύει το υπό διαβούλευση Σχέδιο

απουσιάζει και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: Η αξιολόγηση των
αναπτυξιακών μεταβολών που επήλθαν στην Στερεά Ελλάδα από
την εφαρμογή των προηγουμένων Κοινοτικών πλαισίων
Στήριξης. Η μέτρηση αποτελεσμάτων θα ήταν χρήσιμη για να
κατανοηθεί η συσχέτιση στόχων και αποτελεσμάτων και στον νέο
προγραμματισμό. Το νέο Πρόγραμμα όμως έχει στο επίκεντρο τη
διαρκή αξιολόγηση στόχων και αποτελεσμάτων. Η μέτρηση των
τελευταίων είναι και το κλειδί για την ροή της χρηματοδότησης.
48
Αυτό προϋποθέτει καλύτερο προγραμματισμό και

αποτελεσματικότερη διοίκηση των δράσεων που θα ενταχθούν.
Προϋποθέτει γνώση και επίγνωση των δυσκολιών και των
απαιτήσεων της νέας προγραμματικής περιόδου. Με άλλα λόγια
είναι αναγκαία η πολιτική και διαχειριστική σοβαρότητα .
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
49
14.
Η διαβούλευση για την αναθεώρηση του Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.

Στερεάς Ελλάδας βαρύνεται με στερεότυπα που
υποβαθμίζουν την Εύβοια και υποσκάπτουν την
περιφερειακή αναπτυξιακή συνείδηση
27 Ιανουαρίου 2013
Στις 24 Ιανουαρίου 2013 παρουσιάστηκε και στην Χαλκίδα η

πρώτη φάση της Μελέτης για την «Αξιολόγηση, αναθεώρηση και
εξειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και
Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (ΠΠΧΣΑΑ)».
Οι εκπρόσωποι της Μελετητικής Ομάδας κυρίες Μάρθα
Χουσιανάκου και Μαριλένα Παπαγεωργίου ανέπτυξαν τις
βασικές παραμέτρους της πρότασής τους η οποία έχει πλέον
τεθεί σε διαβούλευση.
50
Η σύντομη παρουσίαση από την Μελετητική Ομάδα αλλά και η

ενδελεχής μελέτη του υλικού που δόθηκε στη δημοσιότητα οδηγεί
καταρχήν σε ορισμένα κρίσιμα συμπεράσματα για την
κατεύθυνση στην οποία κινείται η αξιολόγηση του ισχύοντος και
η αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού.
Η αξιολόγηση και η ανάλυση των αναπτυξιακών και χωροταξικών
κατευθύνσεων επικεντρώνονται σχεδόν δογματικά σε μία
κατασκευή η οποία δεν υπηρετεί ούτε την ανάδειξη της
περιφερειακής ενότητας ούτε την αποτύπωση των πραγματικών
αναπτυξιακών δυνατοτήτων της Περιφέρειας.
Η συγκρότηση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, ως διοικητικής
αρχικά και εν συνεχεία αναπτυξιακής ενότητας εκλαμβάνεται ως
το χωρικό κέλυφος στο οποίο πρέπει να εφαρμοστεί ο
Σχεδιασμός όπως κατανοείται από ένα ιδεατό μοντέλο χωρίς να
λαμβάνεται υπόψη η πραγματικότητα όπως αυτή έχει
διαμορφωθεί τόσο ιστορικά όσο και κυρίως λόγω της
γεωγραφικής και αναπτυξιακής θέσης των επιμέρους περιοχών
της Περιφέρειας.
Το ιδεατό αυτό μοντέλο που υιοθετεί και υπερασπίζει η Μελετητική
Ομάδα επιχειρεί να στηρίξει μονοσήμαντα την υπόθεση της
Λειτουργικής Αστικής Περιοχής (Λ.Α.Π.) της Λαμίας ενώ
παράλληλα παραμελεί να αναδείξει την Λειτουργική Αστική
Περιοχή (Λ.Α.Π.) της Χαλκίδας την οποία το μεταγενέστερο του
ΠΠΧΣΑΑ Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού αναγνωρίζει ως
ισότιμο πόλο σε αντίθεση τόσο με το ΠΠΧΣΑΑ αλλά και την
κατεύθυνση που φαίνεται να υιοθετεί η Μελετητική Ομάδα.
Είναι προφανές ότι τα κείμενα που κατατέθηκαν δεν ικανοποιούν
την Εύβοια. Όχι διότι δεν ικανοποιούν την αντίληψη του
αναπτυξιακού απομονωτισμού που ενέπνεε στο παρελθόν τις
προγραμματικές επιλογές στην Εύβοια αλλά πρωτίστως επειδή
αγνοούν την δυναμική της περιφερειακής μας ενότητας σε σχέση
με την Μητροπολιτική Περιοχή Αττικής και τον κομβικό ρόλο της
Χαλκίδας ως αυτοτελούς, ισοδύναμης και παράλληλης
Λειτουργικής Αστικής Περιοχής (Λ.Α.Π.) και κέντρου ανάπτυξης
σε σχέση με τον άλλο πόλο της Περιφέρειας, την Λαμία. Η μελέτη
έως αυτή την φάση αναπαράγει αποσπασματικά ορισμένες από
τις δυνατότητες και τις προτεραιότητες της Εύβοιας χωρίς τις
συνδέει σε ένα συνολικό αναπτυξιακό απόθεμα που η Εύβοια
51
μπορεί να αποκτήσει λόγω της ιδιαίτερης θέσης της σε πάρα

πολλούς τομείς.
Είναι εσφαλμένη η αντίληψη ότι σε μία Περιφέρεια πρέπει
οπωσδήποτε να διαμορφωθεί ένα κεντροβαρές σχέδιο
ανάπτυξης το οποίο να έρχεται με τρόπο «διοικητικό» να επιβληθεί
αλλάζοντας την πραγματικότητα. Η αντίληψη αυτή δεν επενδύει
στην αναγκαιότητα της ενιαίας περιφερειακής πολιτικής και της
διαμόρφωσης περιφερειακής συνείδησης.
Περιφερειακή αναπτυξιακή συνείδηση διαμορφώνεται μόνο όταν
οι επιμέρους τοπικές κοινωνίες συμμετέχουν στην ανάδειξή της
αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματά τους και τις κύριες ή
δευτερεύουσες- συμπληρωματικές τους κατευθύνσεις.
Διαφορετικά η περιφερειακή συνείδηση είναι επίπλαστη ή και
ανύπαρκτη. Όταν συμμετέχουν και όχι όταν απλώς ανήκουν και
διοικούνται. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τον αναπτυξιακό και
χωροταξικό σχεδιασμό.
Πριν από την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης η Μελετητική
Ομάδα όφειλε να εξαντλήσει την καταγραφή των πραγματικών
δεδομένων και να κατανοήσει την συνεισφορά κάθε επιμέρους
Περιφερειακής Ενότητας στο περιφερειακό γίγνεσθαι αλλά και
στην περιφερειακή προοπτική. Εάν δε το κάνει έστω και τώρα θα
έχει χαθεί μία ακόμη κρίσιμη ευκαιρία να υποστηριχθούν τα
όργανα της Περιφέρειας στη διαμόρφωση ενός δυναμικού
Περιφερειακού Χωροταξικού και Αναπτυξιακού Σχεδιασμού
προσανατολισμένου στις προκλήσεις που ανοίγονται μπροστά
στην Ελλάδα και την Ευρώπη του συμβολικού ορόσημου 2020 και
κυρίως για τους ίδιους τους πολίτες της Περιφέρειας και
ειδικότερα της Εύβοιας.
52
15.
Η καλή και οι κακές πρακτικές στη συμμετοχή των

πολιτών στη δημόσια διαβούλευση για το χωροταξικό
σχεδιασμό στην Εύβοια
Με πρωτοβουλία προφανώς του Δήμου Μαντουδίου Λίμνης και

Αγίας Άννας δόθηκαν στη δημοσιότητα, στο πλαίσιο της
ουσιαστικής δημόσιας διαβούλευσης που οργανώνει ο Δήμος
αυτός, οι μελέτες της πρώτης φάσης του ΣΧΟΟΑΠ Νηλέως και
των ΓΠΣ Κηρέως και Ελυμνίων. Η πρωτοβουλία αυτή είναι
αυτονόητη και γιαυτό δεν θα έπρεπε να συνοδεύεται από έπαινο.
Οφείλουμε όμως να το κάνουμε όταν για τα τρία ΣΧΟΟΑΠ που
είναι σε εξέλιξη στον Δήμο Κύμης Αλιβερίου, τα ΣΧΟΟΑΠ
Αυλώνος, Κονιστρών και Δυστίων οι αντίστοιχες μελέτες όχι μόνο
δεν δόθηκαν στην δημοσιότητα για να έχει πρόσβαση ο κάθε
πολίτης, αλλά ακόμη και στους δημοτικούς συμβούλους
53
δόθηκαν αποσπασματικά τμήματα ενώ για το ΣΧΟΟΑΠ Αυλώνος

δεν δόθηκε τίποτε άλλον πλην μία ασαφούς περίληψης και επίσης
ασαφείς και γεμάτοι λανθασμένες αποτυπώσεις χάρτες.
Η απόσταση μεταξύ των δύο περιπτώσεων τεράστια. Στην
περίπτωση του Δήμου Μαντουδίου Λίμνης και Αγίας Άννας,
όπου είχε προηγηθεί εγκαίρως και κοινή δημόσια σύσκεψη των
τριών μελετητικών ομάδων με πρωτοβουλία του Δήμου και της
Περιφέρειας που είναι η αναθέτουσα αρχή των μελετών, οι
πολίτες έχουν τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στις μελέτες
τόσο της δημοτικής ενότητας που τους ενδιαφέρει αλλά όσο και
των υπολοίπων ενοτήτων που συναποτελούν τον Δήμο τους.
Αυτή η διαδικασία είναι η πλέον ενδεδειγμένη διαδικασία
συμμετοχικού σχεδιασμού. Στην περίπτωση των ΣΧΟΟΑΠ του
Δήμου Κύμης Αλιβερίου επιμελώς η διαβούλευση κρατήθηκε
μυστική αφού ούτε καν στην ιστοσελίδα του Δήμου δεν
αναρτήθηκε η οργάνωση των κλειστών – επί της ουσίας-
συναντήσεων, ενώ τα στοιχεία που διέφυγαν προς την
δημοσιότητα επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα της ανοικτής
διαβούλευσης όχι μόνο για την υπόδειξη ορθών κατευθύνσεων
αλλά και για την διόρθωση των δεδομένων της υφιστάμενης
κατάστασης.
Στην επίμονη αλλά όχι επιμελή αποφυγή της ουσιαστικής
διαβούλευσης ο Δήμος Κύμης Αλιβερίου είχε την αγαστή
συνέργεια της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας τόσο σε επίπεδο
υπηρεσιακό όσο και σε επίπεδο πολιτικό. Τούτο σημαίνει ότι η
αναθέτουσα αρχή όχι μόνο αδιαφορεί για το περιεχόμενο των
μελετών που αναθέτει και επιβλέπει και για την κατασπατάληση
των πόρων του ΕΣΠΑ αλλά και για τις πραγματικές ανάγκες και
την προοπτική των υπό μελέτη περιοχών λες και ανήκουν σε άλλη
Περιφέρεια.
Προσωπικά, όλα αυτά τα έχουμε επισημάνει στην πολιτική ηγεσία
της Περιφέρειας με σχετική επιστολή αλλά φαίνεται ότι δεν
παρακολουθούν το ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο ή προφανώς
την έστειλαν στον κάδο ανακύκλωσης του υπολογιστή τους.
Ήρθε όμως η καλή και ορθή πρακτική του Δήμου Μαντουδίου

Λίμνης και Αγίας Άννας για να θυμίσει ότι στη περίπτωση των
ΣΧΟΟΑΠ Αυλώνος, Κονιστρών και Δυστίων και ιδίως του πρώτου
η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι πολιτικά εκτεθειμένη.
54
Αναφερόμαστε κυρίως στον Περιφέρεια διότι αναμέναμε να

ακολουθήσει παντού την ορθή πρακτική. Από άλλους δεν
περιμέναμε τίποτε καλύτερο. Ίσως ματαίως προσδοκούσαμε την
σοβαρότητα αυτή. Εντούτοις η σύγκριση της καλής πρακτικής
δημόσιας διαβούλευσης στην Βορειοκεντρική Εύβοια και η
υποστήριξη των κακών πρακτικών της Ανατολικοκεντρικής
Εύβοιας ας αξιολογηθεί δεόντως από τους πολίτες.
16.
Σχεδιάζουμε για τα επιμέρους συμφέροντα φιλικών

ομάδων ή για την βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου; Η
περίπτωση του χωροταξικού σχεδιασμού στην Εύβοια.
Από καιρό είχα προγραμματίσει να γράψω στο ιστολόγιο αυτό,

το ΕΥΒΟΙΑ 2020, για την σημασία του αναπτυξιακού χώρου της
Ανατολικής Εύβοιας, στο πλαίσιο μίας ανταλλαγής
προβληματισμών, διαπιστώσεων και ιδεών που είχε ξεκινήσει με
την συνέντευξη του Αρχιτέκτονα – Χωροτάκτη Λίνου
Τριανταφυλλίδη και του Πολιτικού Μηχανικού - Συγκοινωνιολόγου
Νίκου Τράκου (βλ
http://www.evia2020.blogspot.gr/2013/06/blog-post.html ).
Ήρθαν έτσι τα πράγματα και σήμερα έρχεται στο προσκήνιο το
θέμα της χωροταξικού σχεδιασμού σε επίπεδο ΣΧΟΟΑΠ στην
περιοχή αυτή και ειδικότερα στις περιοχές Αυλώνος, Κονιστρών
και Δυστίων. Έτσι ο αναπτυξιακός σχεδιασμός μέσα από την
μελέτη των ΣΧΟΟΑΠ γίνεται το επίκαιρο και συνάμα προκλητικό
55
θέμα για να συνεχίσουμε την κουβέντα που άρχισαν ο Λίνος

Τριανταφυλλίδης και ο Νίκος Τράκος.
Το ζήτημα του χωροταξικού σχεδιασμού σε επίπεδο ανοικτών
πόλεων δηλαδή η εκπόνηση ΣΧΟΟΑΠ υπήρξε ανέκαθεν
προσφιλές για τους πολιτικούς και όχι μόνο ιθύνοντες της
Εύβοιας. Θυμίζουμε και τον Οργανισμό Πολεοδομικού
Σχεδιασμού που είχε συστήσει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.
Επειδή στην θεωρία και στην πολιτική ρητορεία όλα είναι εύκολα
έρχεται η πράξη για να δοκιμάσει τις στέρεες ή αντίθετα τις
σαθρές πολιτικές. Η πράξη ήρθε κάπως αργά όταν το 2010
εντάχθηκαν στο τρέχον ΕΣΠΑ οι μελέτες των ΣΧΟΟΑΠ των
περισσοτέρων Δήμων της Εύβοιας και κατά σύμπτωση των
περισσοτέρων που εκτείνονται στην ανατολική ακτή του νησιού,
όπως π.χ. Νηλέως, Κηρέως, Αυλώνος, Δυστίων, Μαρμαρίου
αλλά και Κονιστρών, Στυρέων, Ελυμνίων κ.ο.κ. Ήταν ήδη σε εξέλιξη
το ΣΧΟΟΑΠ Διρφύων ενώ ήταν στην αναμονή της έγκρισης το
ΓΠΣ της Κύμης. Τα περισσότερα από τα παραπάνω ΣΧΟΟΑΠ
ανατέθηκαν από την Περιφέρεια πλέον Στερεάς Ελλάδας, η
αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωροταξικού Σχεδιασμού
της οποίας ορίστηκε ως Διευθύνουσα Υπηρεσία. Έφθασε έτσι ο
καιρός της εξέλιξής τους και της έγκρισης της πρώτης φάσης έτσι
ώστε να δρομολογηθεί η ολοκλήρωση των υπολοίπων φάσεων
και η τελική θεσμοθέτηση.
Εν τω μεταξύ με το Πρόγραμμα Καλλικράτης οι δήμοι της
περιοχής των οποίων αφορούσε κάθε μελέτη ΣΧΟΟΑΠ
συγχωνεύθηκαν και αποτέλεσαν νέους διευρυμένους δήμους.
Αυτό έχει ως λογική συνέπεια την αναγκαιότητα διαμόρφωσης
κατευθύνσεων που χωρίς να ματαιώνουν τον χωροταξικό
σχεδιασμό των πρώην δήμων να συνθέτουν και να συγκλίνουν
σε προτάσεις ενοποίησης του σχεδιασμού σε ευρύτερη από τις
δημοτικές ενότητες βάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο
σχεδιασμός στις παράκτιες ζώνες, η χωροθέτηση υπερτοπικών
χρήσεων γης κ.α. Αυτή η διαδικασία επειδή δεν είναι
θεσμοθετημένη έχει προφανώς τεράστιες δυσκολίες και
προϋποθέτει σκληρή επιμονή και εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση.
Πρώτα απ΄ όλα όμως προϋποθέτει πολιτική πρωτοβουλία από
τις νέες δημοτικές αρχές αλλά εν προκειμένω και από την
Περιφέρεια. Μία τέτοια πρωτοβουλία ελήφθη πράγματι στο Δήμο
Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας με ημερίδα που διοργανώθηκε
στις 9 Ιανουαρίου 2013
56
(http://eleutherifoni.blogspot.gr/2013/01/blog-post_815.html ).
Ήταν όμως και η εξαίρεση.
Από την σύσκεψη στην Λίμνη, συμμετείχαν: Οι Αντιδήμαρχοι και

οι Πρόεδροι των Τοπικών Κοινοτήτων του Δήμου. Αντιπροσωπεία
μηχανικών από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου. Από την πλευρά
των μελετητικών ομάδων 12 εκπρόσωποι - ειδικοί επιστήμονες:
Χωροτάκτες, Πολεοδόμοι, Περιβαλλοντολόγοι, Γεωλόγοι κ.α
Αντίθετα στον Δήμο Κύμης Αλιβερίου όχι μόνο δεν υπήρξε
ανάλογη πρωτοβουλία την στιγμή που εκπονούνται σχεδόν
παράλληλα τρεις μελέτες ΣΧΟΟΑΠ για τους πρώην Δήμους
Αυλώνος, Δυστίων και Κονιστρών, αλλά αποτράπηκε η
ουσιαστική και σε βάθος δημόσια διαβούλευση μεταφέροντας τις
ευθύνες στις υπηρεσίες της Περιφέρειας η οποία με τη σειρά της
αρκέστηκε στην τυπική και οριακής νομιμότητας τήρηση των
διαδικασιών με επιδεικτική απουσία της πολιτικού ενδιαφέροντος
των αιρετών οργάνων της. Έτσι διαβάσαμε, ακούσαμε,
πληροφορηθήκαμε για τραγελαφικές καταστάσεις και για την
επιμελή προσπάθεια να αποτραπεί η διαβούλευση στο δημοτικό
συμβούλιο καθώς και την εκ των υστέρων καταγγελία της
Περιφέρειας για την αγνόηση του δημοτικού συμβουλίου στην
περίπτωση του ΣΧΟΟΑΠ Αυλώνος.
Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για το πώς εξελίσσεται η σύνθεση

στα ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Μαντουδίου Λίμνης Αγίας Άννας, δεν
υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η συζήτηση που έγινε στη Λίμνη στις
9 Ιανουαρίου 2013 ήταν χρήσιμη για όλους, τους μελετητές, τις
επιβλέπουσες, τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Χωροταξικού
Σχεδιασμού της Περιφέρειας και κυρίως τους δημοτικούς
συμβούλους και τους δημότες που συμμετείχαν. Σίγουρα όμως
καμία παρόμοια διαδικασία δεν έχει καταστρωθεί στον Δήμο
Κύμης Αλιβερίου. Εδώ η διαδικασία ακολουθεί μία τουλάχιστον
«ευβοϊκή» πεπατημένη. Οι σημαντικές θεσμικές και
προγραμματικές διεργασίες εξελίσσονται έξω από τα
αντιπροσωπευτικά πολιτικά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης
πρώτου και δευτέρου βαθμού, πολλές φορές μακράν και από
τους σχετικούς με τον σχεδιασμό επιστημονικούς φορείς, δεν
γίνονται θέμα της τοπικής κοινωνίας παρότι θα επηρεάσουν
καθοριστικά την εξέλιξή της. Ταυτόχρονα, στις κλειστές
57
διαδικασίες των τοπικών γραφειοκρατικών και συντεχνιακών ελίτ

καταστρώνονται αποσπασματικές επιλογές που ως
μονοσήμαντο στόχο έχουν την θεραπεία επί μέρους
συμφερόντων, μικρών ή μεγαλύτερων ομάδων, συνήθως
νομιμοποιώντας καταστάσεις που δεν μπορούν να σταθούν στο
φως της νομιμότητας σε ανοικτές διαδικασίες, εξαργυρώνοντας
έτσι γραμμάτια πελατειακών σχέσεων. Για τον λόγο αυτόν πίσω
από τις τυπικές διαδικασίες επιλογής των μελετητών κρύβονται
διεργασίες διασφάλισης των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Σε
αυτό το παραθεσμικό φόντο ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν
μπορεί να λειτουργήσει ως το υπόβαθρο συμμετοχικού
αναπτυξιακού σχεδιασμού ενώ οι πολιτικοί ή υπηρεσιακοί ταγοί
δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν το κρίσιμο διακύβευμα.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία συγκυρία που η πολιτική ηγεσία της
Εύβοιας, στους δήμους και στην Περιφέρεια, έχει στη διάθεσή της
τις αναγκαίες χρηματοδοτήσεις και εκπονούνται οι σχετικές
μελέτες δεν ασχολείται αλλά αγνοεί επιδεικτικά ή ίσως δεν
κατανοεί την αναγκαιότητα της αξιοποίησης αυτής της
συγκυρίας για την ανάδειξη κατευθύνσεων αναπτυξιακού
σχεδιασμού τόσο στις επιμέρους ευρύτερες χωρικές ενότητες,
όπως είναι η Ανατολική Εύβοια με την ολοκληρωμένο σχεδιασμό
της παράκτιας ζώνης αλλά και στο σύνολο της Εύβοιας σε σχέση
με την θέση της στον περιφερειακό και διαπεριφερειακό χώρο.
Σαν να μην έφθανε αυτή η θεσμική και πολιτική αφασία

διαδραματίζονται και άλλες πιο τραγελαφικές καταστάσεις. Το
δημοτικό συμβούλιο αλλά και οι τοπικοί φορείς στην δημοτική
ενότητα Δυστίων παρεμβαίνουν και τελικά προκρίνουν την
«χάραξη» του υπό διεκδίκηση διαπεριφερειακού άξονα νότιου
οδικού άξονα Χαλκίδα – Κάρυστος να διέρχεται οπωσδήποτε από
τα όρια του οικισμού των Κριεζών, μη κατανοώντας προφανώς
ότι αυτός ο άξονας δεν είναι αντικείμενο του ΣΧΟΟΑΠ και οι
προδιαγραφές του επιβάλλουν την παράκαμψη και των
μελλοντικών διευρύνσεων των οικισμών. Αλλά πως να μην
συμβεί αυτό όταν κάτι ανάλογο συνέβη με την αποτύπωση της
λεγόμενης «μεσογειακής χάραξης» Χαλκίδα –Κύμη στο ΓΠΣ Κύμης
ή στους χάρτες του υπό εκπόνηση ΣΧΟΟΑΠ Κονιστρών όπου
μάλιστα η όδευση προσαρμόζεται σκόπιμα για να περάσει
ανάμεσα στην οικιστική ενότητα Κονιστρών- Καδίου και όχι να την
παρακάμπτει, ικανοποιώντας μία παγιωμένη - αλλά για τους
58
οδικές άξονες της δεκαετίας του 1950- αντίληψη ότι επαρχιακοί ή

εθνικοί δρόμοι δίνουν ζωή όταν διασχίζουν τα καταμεσίς τα
χωριά. Αντί η διαδικασία σχεδιασμού να συνοδεύεται από μία
διαδικασία διαμόρφωσης σύγχρονων και νεωτερικών
αντιλήψεων στις τοπικές κοινωνίες συμβαίνει ακριβώς το
αντίθετο. Για λόγους πελατειακής εύνοιας και επαρχιώτικου
λαϊκισμού ο σχεδιασμός υπαγάγετε σε ξεπερασμένες πλην όμως
βαθιά ριζωμένες, σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που πρέπει να
αλλάξει, αντιλήψεις.
Οι εξελίξεις αυτές όσο απογοητευτικές και εάν είναι δεν πρέπει να
μας αποθαρρύνουν όσους συμφωνούμε ότι ο χωροταξικός
σχεδιασμός, αξιοποιώντας τα θεσμικά εργαλεία που παρέχει η
Πολιτεία, οφείλει να αναδεικνύεται σε κρίσιμη συμμετοχική
διαδικασία αναπτυξιακού σχεδιασμού. Οφείλουμε απλώς να
οργανωθούμε και να παρέμβουμε. Ο διάλογος που άνοιξε στο
ΕΥΒΟΙΑ 2020 είναι ένα πρώτο βήμα υπό την προϋπόθεση ότι θα
είναι συνεχής και μεστός. Ο δρόμος είναι ένας: ανοικτές
διαδικασίες διαβούλευσης, ανταλλαγή και αντιπαράθεση
θέσεων, αντιλήψεων και προτάσεων. Συμμετοχή και
νεωτερικότητα, βιώσιμη αξιοποίηση των φυσικών και
πολιτιστικών πόρων του τόπου, προγραμματισμός και ρήξεις.
59
17.
Το Περιφερειακό Χωροταξικό είναι χωρίς (ουσιαστική)

σημασία για την Εύβοια. Άλλος είναι ο δρόμος.
Πρόσφατα υπογράφηκε από τους Υπουργούς Σταθάκη και

Φάμελο η Απόφαση έγκρισης του Περιφερειακού Χωροταξικού
Σχεδίου της Στερεάς Ελλάδας. Δόθηκε μάλιστα στη δημοσιότητα
και ένα αρκετά συνοπτικό Ενημερωτικό Σημείωμα. Το ακριβές και
αναλυτικό περιεχόμενο του Σχεδίου δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί.
Στην Εύβοια, διάβασα ότι αυτό το Χωροταξικό σχεδόν φέρνει τα
πάνω κάτω και αναγνωρίζει διπλό ρόλο στην Χαλκίδα, εννοώντας
προφανώς τον ίδιο ρόλο που έτσι και αλλιώς έχει δεκαετίες τώρα.
Ίσως το ότι την αναγνωρίζει ως θαλάσσια πύλη!!! να είναι το
καινούργιο αλλά συνάμα και το κενό περιεχομένου. Ο ρόλος
αυτός που ανήκει στην ανατολική ακτή της Εύβοιας με αιχμή την
Κύμη για να κατακτηθεί προϋποθέτει δημόσιες υποδομές ιδίως
στον τομέα των μεταφορών που δεν φαίνεται να έχουν πρακτικό
ορίζοντα υλοποίησης. Το εάν έχουν βελτιωθεί ίσως ορισμένες
λεκτικές διατυπώσεις δεν σημαίνει ότι άλλαξε η μεταχείριση της
Εύβοιας και της Χαλκίδας.
Βιώνοντας πλέον την πιο παρακμιακή περίοδο της πολιτικής όπου

όλα είναι διακύβευμα της επικοινωνιακής συναλλαγής του
«κατοστάρικου» σημασία έχουν οι τίτλοι και καθόλου το
περιεχόμενο.
60
Το Περιφερειακό Σχέδιο της Στερεάς Ελλάδας δεν άλλαξε πάντως

την κυρίαρχη αντίληψη και την πραγματική θέση της Εύβοιας και
της Χαλκίδας στο περιφερειακό γίγνεσθαι. Για να άλλαζε έπρεπε
κατά τη διάρκεια της εκπόνησής του να είχε ασκηθεί η πρέπουσα
σε περιεχόμενο και ένταση παρέμβαση της Πολιτικής Εύβοιας αλλά
αυτό τελικά παρέμεινε όνειρο θερινής νυκτός διότι τέτοιας
δεινότητας και προοπτικής Πολιτική Εύβοια δεν υπάρχει. Έτσι
αρκεστήκαμε σε συνθήματα, γκρίνια, κατεβατά αιτημάτων και στο
τέλος άντε να πανηγυρίσουμε για τίτλους παραγράφων που
αγνοούμε το περιεχόμενό τους. Συνεπώς πορευόμαστε στα ίδια.
Εν τούτοις εξακολουθώ να πιστεύω – ίσως ρομαντικά- ότι ακόμη
και ο χειρότερος σχεδιασμός μπορεί να αποκτήσει άλλο
περιεχόμενο όταν υπάρξουν ιδέες, παραγωγή σοβαρού και
αυτόνομου πολιτικού σχεδίου, συμμετοχή της κοινωνίας και
σταθερός προσανατολισμός στην διεκδίκηση. Δηλαδή όλα αυτά
που δεν υπήρξαν διαχρονικά.
Ο δρόμος αυτός μπορεί να χαραχθεί αρκεί να υπάρξουν διαβάτες
με σαφή προσανατολισμό και κυρίως πολιτική οξυδέρκεια. Η
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας χρειάζεται βαθιά Αλλαγή και νέο
πρότυπο Ηγεσίας ικανό να επενδύσει σε νέα συνεκτική
περιφερειακή συνείδηση στην οποία πάντως δεν θα είναι στο
περιθώριο η Εύβοια. Ο δρόμος αυτός πρώτα αφορά τις πολιτικές
και τις αντιλήψεις περιφερειακής διακυβέρνησης και μετά, ίσως
χωρίς σημασία, την προέλευση των προσώπων. Για τις Πολιτικές
λοιπόν πρέπει να μιλήσουμε. Και κυρίως να μιλήσουμε.
61
Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΥΒΟΙΑ
62
18.
Το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας είναι υπόθεση όλης

της Περιφέρειας. Είναι υπόθεση και της Εύβοιας
20 Μαΐου 2011
Οι σχεδιαζόμενες αλλαγές στην οργάνωση των Πανεπιστημίων

έχουν προκαλέσει εύλογες ανησυχίες για το μέλλον του
νεοσύστατου Πανεπιστήμιου Στερεάς Ελλάδας. Το Πανεπιστήμιο
της Περιφέρειάς μας είναι ένα από τα τελευταία Πανεπιστήμια που
ιδρύθηκαν μετά την εποχή της μεγάλης διασποράς των σχολών
και των τμημάτων. Ιδρύθηκε το 2003 και αποτελείται από δύο
τμήματα: Το Τμήμα Πληροφορικής με εφαρμογές στην Βιοϊατρική
που εδρεύει στην Λαμία, όπου εδρεύει το Πανεπιστήμιο και το
Τμήμα Περιφερειακής Οικονομικής Ανάπτυξης που εδρεύει στην
Λειβαδιά.
Το Πανεπιστήμιο δεν έχει ακόμη στελεχωθεί έτσι ώστε τα δύο

τμήματά του να λειτουργήσουν αυτόνομα και να παράγουν το
αναμενόμενο διδακτικό και ερευνητικό έργο. Έτσι και η
σχεδιαζόμενη ανάπτυξή του με νέα τμήματα δεν βρίσκει γόνιμο
έδαφος την στιγμή που αναθεωρούνται οι οργανωτικές και
οικονομικές πολιτικές για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι η
63
περίοδος της κρίσης και η εξακτίνωση του Πανεπιστημίου δεν

είναι πλέον ούτε επίκαιρη ούτε εφικτή. Σήμερα η προσπάθεια
πρέπει να επικεντρωθεί στην διατήρηση και εσωτερική ανάπτυξη
των δύο τμημάτων και στην εξασφάλιση της αυτονομίας του
Πανεπιστημίου. Στην συνέχεια όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν η
συνεργασία των πανεπιστημιακών δυνάμεων με τις δυνάμεις της
περιφέρειας μπορεί και πρέπει να προσανατολιστεί προς την
περαιτέρω ανάπτυξη των γνωστικών αντικειμένων και στην
ίδρυση νέων τμημάτων και σχολών. Το Πανεπιστήμιο Στερεάς
Ελλάδας μπορεί να έχει προοπτική αλλά προηγουμένως πρέπει ν
α συνεχίσει να υπάρχει.
Συνεπώς η προσπάθεια των τοπικών φορέων και της τοπικής και

περιφερειακής αυτοδιοίκησης για την αποτροπή δυσμενών
αποφάσεων για το μέλλον του Πανεπιστήμιου Στερεάς Ελλάδας
είναι κρίσιμη και θα αποβεί καθοριστική. Η διατήρηση της
διοικητικής του αυτοτέλειας αυτή την στιγμή είναι το πρώτο και
καθοριστικό ανάχωμα για να ενδυναμώσει στην συνέχεια το
υπάρχον Πανεπιστήμιο και να καταστεί αυτοτελές και ικανό να
σχεδιάσει και να υλοποιήσει την περαιτέρω ανάπτυξή του.
Το Πανεπιστήμιο για μία περιφέρεια δεν είναι μόνο επίκεντρο
οικονομικής ανάπτυξης υπό την έννοια της προσέλευσης
φοιτητών και πανεπιστημιακών. Αυτή η αντίληψη περί της σχέσης
του Πανεπιστήμιου με την τοπική κοινωνία ήταν η επικρατούσα τις
προηγούμενες τρεις δεκαετίες, ήταν η αντίληψη που γέμισε την
χώρα με πανεπιστημιακές μονάδες οι οποίες τελικά ούτε την
τοπική ανάπτυξη μπόρεσαν να στηρίξουν αλλά ούτε να
εξελιχθούν σε εστίες γνώσης και έρευνας κατόρθωσαν.
Υπάρχουν ασφαλώς και οι σημαντικές εξαιρέσεις.
Σήμερα Πανεπιστήμιο για την περιφέρεια είναι κυρίως σημείο
αναφοράς για την πνευματική και τεχνολογική ανάπτυξη του
τόπου, είναι σημείο αναφοράς για την θέση της περιφέρειας στον
διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο της γνώσης, είναι πόρος
ανάπτυξης. Υπό αυτή την έννοια ακτινοβολεί και αναφέρεται στο
σύνολο της περιφέρειας και όχι μόνο στον συγκεκριμένο τόπο
που το φιλοξενεί.
Η ανάδειξη της υπόθεσης του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας
ως υπόθεσης όλων των τοπικών κοινωνιών που συνθέτουν την
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν είναι μόνο όρος επιτυχίας της
64
προσπάθειας αλλά και όρος για να αξιοποιήσει και τώρα αλλά

κυρίως και στην μετά την κρίση περίοδο ο κάθε τόπος την
πολύπλευρη πνευματική, τεχνολογική, οικονομική παρουσία του
πανεπιστημίου.
Υποστηρίζουμε λοιπόν ότι η διατήρηση, η ενδυνάμωση και η
καταξίωση του Πανεπιστήμιου Στερεάς Ελλάδας αφορά εξίσου
και την Εύβοια. Οι φορείς της τοπικής κοινωνίας των πολιτών
αλλά και οι θεσμικοί φορείς του τοπικού πολιτικού και διοικητικού
συστήματος πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά και δυναμικά στην
πρωτοβουλία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και της
Πανεπιστημιακής Κοινότητας για την υπόθεση της σωτηρίας, της
διατήρησης και της ενδυνάμωσης του πανεπιστημίου. Δεν πρέπει
να αφεθούν μόνοι τους οι φορείς των πόλεων ή των νομών που
φιλοξενούν ήδη τμήματα του πανεπιστημίου για να δώσουν τον
αγώνα και οι λοιποί να παρακολουθούν ως χαλαροί
συμπαραστάτες ή ακόμη χειρότερα ως παθητικοί θεατές. Το
Πανεπιστήμιο της Στερεάς Ελλάδας είναι υπόθεση όλων των
τοπικών κοινωνιών της Στερεάς Ελλάδας. Αν το πανεπιστήμιο
σβήσει η ζημιά για την Στερεά Ελλάδα θα είναι ζημιά για όλους.
Εάν το πανεπιστήμιο ζήσει και αναπτυχθεί όλες οι επιμέρους
τοπικές κοινωνίες μπορούν και πρέπει να προσδοκούν
αναπτυξιακά οφέλη.
Η Εύβοια πρέπει να αξιοποιήσει τις δυνατότητές της και μέσα από
την διασύνδεση με τον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας.
Η περίοδος της κρίσης παρέχει την ευκαιρία να αναζητηθούν νέοι
τρόποι προσέγγισης σε πνευματικούς και πολιτιστικούς πόρους
έτσι ώστε να αξιοποιηθούν δυνατότητες που παρέχει τόσο το
τρέχον όσο και επόμενα Στρατηγικά Πλαίσια Ανάπτυξης με πρώτη
πρόκληση τον σχεδιασμό για το 2020, αλλά και να αποκτήσει
ετοιμότητα για την νέα εποχή που θα έρθει μετά την κρίση.
65
19.
Το ΤΕΙ Χαλκίδας πρέπει να παραμείνει ακέραιο, να

αναβαθμιστεί και κυρίως να γίνει εστία γνώσης και
καινοτομίας
Η υποβάθμιση και ο ακρωτηριασμός του ΤΕΙ Χαλκίδας έρχεται σε

μία συγκυρία στην οποία η τοπική κοινωνία, η τοπική πολιτική
τάξη και οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου μας οφείλουν να
αναλογιστούν την αλλαγή πορείας και τον προσανατολισμό της
Εύβοιας σε νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες στο επίκεντρο των
οποίων είναι η γνώση και η καινοτομία. Αυτήν την ώρα η
μοναδική δομή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διαθέτει ο Νομός
πρέπει και μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στον
σύγχρονο αναπτυξιακό προσανατολισμό του. Είναι ακριβώς η
στιγμή που η προωθούμενη από την Κυβέρνηση ισοπεδωτική
πολιτική συρρίκνωσης της Ανώτατης Παιδείας οδηγεί το ΤΕΙ
Χαλκίδας στην κατάρρευση.
Οι αριθμοί των σπουδαστών στα μεταφερόμενα Τμήματα αλλά
κυρίως η ποιότητα των Μονάδων αυτών σε σχέση με τις Μονάδες
66
της Θήβας και της Λαμίας στις οποίες μεταφέρονται δεν

μπορούν να δικαιολογήσουν με όρους ορθολογικής
αναδιοργάνωσης την πρόταση του Προγράμματος ΑΘΗΝΑ.
Αντίθετα, αποδεικνύουν τον ισοπεδωτικό και αντιαναπτυξιακό του
περιεχόμενο και κυρίως υπονομεύουν την αναπτυξιακή
προοπτική του τόπου μας, ιδιαίτερα σε μία περιοχή που μαστίζεται
ήδη από την ανεργία και την ολική αποβιομηχάνιση.
Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι η πολιτική των παλαιών
χρόνων με τη διασπορά των Α.Ε.Ι. και των Τ.Ε.Ι. στην ελληνική
ύπαιθρο με κριτήριο τον αριθμό των σπουδαστών και την
τόνωση της τοπικής οικονομίας δεν συνοδεύτηκε πάντοτε ή
κυρίως και από την επιστημονική άνθιση αυτών των ανώτατων
εκπαιδευτικών δομών αφού κατέληξαν τα γίνονται εστίες
συντεχνιακών και κομματικών συναλλαγών. Η απάντηση σε αυτή
την πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι η χωρίς αναπτυξιακά
κριτήρια κατάργηση ή συρρίκνωσή τους αλλά αντίθετα η
απάντηση έπρεπε να είναι ανασύνθεση της σχέσης των
εκπαιδευτικών δομών με την ανάπτυξη σε τοπικό, περιφερειακό
και εθνικό επίπεδο.
Στο παραπάνω κανόνα δεν εντάσσεται το ΤΕΙ της Χαλκίδας. Η
ποσοτική μεγέθυνση του ΤΕΙ ήταν αποτέλεσμα κυρίως της
γειτνίασης με την Αθήνα. Έτσι το ΤΕΙ του νομού μας απέκτησε
δυναμική ως ΤΕΙ της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής της
Αττικής και όχι ως Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της επαρχίας. Ασφαλώς
η ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν φαίνεται να
συνέβαλε στην καταξίωση της αίγλης του αφού συχνά τα
οργανωτικά και όχι μόνο προβλήματα απασχολούσαν την τοπική
κοινή γνώμη και τις δικαστικές αρχές. Αυτή ήταν εξάλλου η μοίρα
των περισσοτέρων εκπαιδευτικών δομών της Ανώτατης
Εκπαίδευσης. Το γεγονός όμως της δυναμικής που μπορεί να
αποκτήσει το ΤΕΙ της Χαλκίδας λόγω της γειτνίασης με την Αθήνα
αλλά και της σημασίας που μπορεί να έχει για την Εύβοια αυτό το
Εκπαιδευτικό Ίδρυμα επιβάλλουν την άμεση αναθεώρηση της
κυβερνητικής επιλογής και την ανάδειξη του ΤΕΙ Χαλκίδας σε
κρίσιμη εκπαιδευτική δομή η οποία πρέπει να αποκτήσει
κεντρικότερο ρόλο για τους εξής λόγους:
Πρώτον: Βρίσκεται στην γειτονική προς την Αττική Εύβοια και στην
μεγαλύτερη πόλη της Στερεάς Ελλάδας. Η πόλη και η ο νομός
μπορούν να στηρίξουν την δομή αυτή.
67
Δεύτερον: Η ανάπτυξή του επιτρέπει την εξακτίνωση του ΤΕΙ της

Αθήνας, δηλαδή την αποκέντρωση σε ελάχιστη απόσταση από
την πρωτεύουσα.
Τρίτον: Όροι συνοχής της Περιφέρειας της Στερεάς Ελλάδας
επιτάσσουν την αξιοποίηση της Χαλκίδας ως αναπτυξιακού
κέντρου γνώσης, καινοτομίας λόγω και του πλεονεκτήματός της
ως βασικότερου παραμητροπολιτικού πόλου.
Τέταρτον: Το ΤΕΙ Χαλκίδας διαθέτει την αναγκαία υλικοτεχνική
υποδομή αλλά η ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Χαλκίδας
μπορεί επίσης να γίνει αποδοχές και άλλων τμημάτων χωρίς να
απαιτείται υψηλό κόστος κτιριακών υποδομών σε αντίθεση με τις
άλλες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας.
Πέμπτον. Το γεγονός ότι έως σήμερα η Εύβοια δεν έχει αξιοποιήσει
όσο και όπως θα έπρεπε το ΤΕΙ Χαλκίδας δεν σημαίνει ότι αυτό
δεν μπορεί να γίνει τώρα ενόψει και των προτεραιοτήτων της νέας
προγραμματικής περιόδου και της στρατηγικής για την Ευρώπη
2020. Είναι πλέον η ώρα να ενταχθεί δυναμικότερα το ΤΕΙ στον
αναπτυξιακό σχεδιασμό του νομού και να συνδεθεί με τους
στόχους της Εύβοιας στην καινοτομία και την «έξυπνη» βιώσιμη
ανάπτυξη. Αυτή η ευκαιρία δεν θα υπάρξει εάν το ΤΕΙ
υποβαθμίζεται και διαλύεται.
Για όλους τους παραπάνω λόγους επιβάλλεται η διατήρηση,
αναβάθμιση και άνθηση του ΤΕΙ Χαλκίδας και προς αυτή την
κατεύθυνση οφείλουμε όλοι οι Ευβοείς να αγωνιστούμε
ανυποχώρητα.
68
20.
Το τελικό σχέδιο «ΑΘΗΝΑ» σηματοδοτεί τον αργό

θάνατο του ΤΕΙ Χαλκίδας. Αυτό δεν πρέπει να το
επιτρέψουμε
7 Μαρτίου 2013
Οι εξελίξεις γύρω από το ΤΕΙ Χαλκίδας, στο πλαίσιο του

Προγράμματος «ΑΘΗΝΑ» δεν είναι εκ του αποτελέσματος
αρνητικές. Είχαμε επισημάνει σε προηγούμενο δημοσίευμα σε
τούτο τον ιστότοπο (βλ.
http://www.evia2020.blogspot.gr/2013/02/blog-post_4.html ) ότι
απαιτείται η Αναβάθμιση του ΤΕΙ και εκεί αναπτύσσαμε τους
λόγους για τους οποίους το ΤΕΙ της Χαλκίδας πρέπει να
παραμείνει ακέραιο και να αναβαθμιστεί αξιοποιώντας την
νευραλγική θέση της πόλης.
Ο ορισμός του ΤΕΙ της Χαλκίδας ως έδρας του ΤΕΙ Στερεάς
Ελλάδας δεν είναι μόνο ένα εύλογο αίτημα αλλά έχει πολυσχιδή
69
σημασία τόσο για την λειτουργία της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης

στην Περιφέρεια όσο και για την ίδια την συνοχή της Περιφέρειας.
Είτε θέλουν είτε δεν θέλουν να το αναγνωρίσουν η Χαλκίδα είναι
μία δυναμική πόλη, η μεγαλύτερη της Περιφέρειας και η
δυναμικότητα αυτή δεν κάμπτεται με υπαγωγή σε δήθεν ενιαίο
διοικητικό κέντρο. Οι δύο ισχυρές πόλεις της Περιφέρειας
χρειάζεται να έχουν ισόρροπο ρόλο αξιοποιώντας η κάθε μία τα
πλεονεκτήματα της θέσης της. Η ισόρροπη ανάπτυξη των δύο
πόλεων δεν μπορεί να υποκύπτει στην επιβολή της
πρωτοκαθεδρίας της έδρας της Περιφέρειας η οποία ως έδρα
διεκδικεί αλαζονικά να συγκεντρώνει όλες τις δομές λήψεις των
Αποφάσεων. Την θέση της στην περιφερειακή συνείδηση της
κοινωνίας της Στερεάς Ελλάδας η Λαμία δεν την κατακτά μέσα
από την επιβολή της έναντι της Χαλκίδας. Την κατακτά ως
διοικητική έδρα της Περιφέρειας με την αναγνώριση και στην
Χαλκίδα της δυνατότητας να φιλοξενήσει δομές και να αναλάβει
ρόλους, όπως εν προκειμένω την έδρα της ανώτερης
τεχνολογικής εκπαίδευσης.
Εν τούτοις ακολουθήθηκε η πεπατημένη της επιβολής
πελατειακών και τοπικιστικών επιλογών που για μία ακόμη φορά
φέρνουν την Εύβοια αντιμέτωπη με την περιθωριοποίηση.
Δυστυχώς σε αυτό συμβάλλει και η σιωπηρή σύγχυση της
Περιφερειακής Ηγεσίας που όφειλε να αναλάβει πρωτοβουλίες
σύνθεσης και στοχευμένης διεκδίκησης των συμφερόντων της
Περιφέρειας. Δυστυχώς για άλλη μία φορά δεν έγινε με
αποτέλεσμα την βαθιά ρηγμάτωση της έτσι και αλλιώς
αμφισβητούμενης περιφερειακής συνείδησης. Έτσι όμως η
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν έχει προοπτική. Θα παραμένει
διαρκώς διασπασμένη και παραδομένη στον ανούσιο πολλές
φορές ενδοπεριφερειακό ανταγωνισμό.
Έως τώρα η σχέδιο ΑΘΗΝΑ ανέδειξε την αδυναμία της
Περιφέρειας να αποκτήσει κοινό στόχο και κοινό βηματισμό. Έτσι
και αλλιώς αυτό δεν θα γινόταν με την Εύβοια και την Χαλκίδα στο
περιθώριο και την υποβάθμιση.
Ο αγώνας όλων των φορέων της Εύβοιας για την αναβάθμιση
του ΤΕΙ της Χαλκίδας και τον ορισμό της πόλης ως έδρας του ΤΕΙ
Στερεάς Ελλάδας είναι όσο ποτέ άλλοτε επιβεβλημένος. Είναι
μονόδρομος. Σε μία εποχή που η Γνώση και η Καινοτομία
ανοίγουν δρόμους ανάπτυξης δεν μπορεί η Εύβοια και η Χαλκίδα
70
να παραμένει καταμετρητής χαμένων ευκαιριών. Με την

κατάκτηση της θέσης που αξίζει στην Χαλκίδα στο πεδίο της
Γνώσης και της Καινοτομίας μπορούμε να ελπίζουμε ότι η μοίρα
αυτού του τόπου έχει τη δυνατότητα να αλλάξει. Γιαυτό δεν
υπάρχει άλλη επιλογή από την αδιαπραγμάτευτη διεκδίκηση.
Όσο γρηγορότερα τα καταλάβουν αυτό και στην υπόλοιπη
Περιφέρεια θα υπάρξει ίσως ευκαιρία να αλλάξει και η δική της
μοίρα. Αλλιώς θα παραμείνει απλά ένα προσωρινό διοικητικό
περίγραμμα χωρίς ψυχή και προοπτική στο δύσκολο και πολύ
κοντινό αύριο.
21.
Γιατί ένα Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα;
24 Απριλίου 2018
https://negropontepolitico.blogspot.com/2018/04/blog-post_24.html
Η πρώτη απλουστευτική προσέγγιση: ένα Πανεπιστήμιο σε κάθε

μία από τις δεκατρείς Περιφέρειες οδηγεί στο αίτημα για ίδρυση
Πανεπιστημίου στην Στερεά Ελλάδα εφόσον είναι η μοναδική
Περιφέρεια που δεν διαθέτει. Η προσέγγιση αυτή όμως δεν είναι
ούτε επαρκής ούτε και ικανή να οδηγήσει την Πολιτεία στην
ίδρυσή του. Θα ήταν ίσως αρκετή τις προηγούμενες δεκαετίες
αλλά δεν καρποφόρησε τότε. Τώρα δεν είναι.
Αρχικά πρέπει να αναδείξουμε την αναγκαιότητα για την Στερεά
Ελλάδα.
Η ύπαρξη ενός Πανεπιστημίου σε μία περιφερειακή κοινωνία
προσφέρει ακαδημαϊκούς και κοινωνικοοικονομικούς πόρους
που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Αυτό επιτυγχάνεται με τη
71
δημιουργία στην Περιφέρεια πνευματικού και πολιτιστικού

αποθέματος, με την διεργασία της έρευνας και της διδασκαλίας,
την κοινωνική κινητικότητα και την σύνδεση αυτού του
αποθέματος με τις παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις της
Περιφέρειας. Συγκρατείται το εγχώριο πνευματικό δυναμικό και
εμπλουτίζεται με το δυναμικό του Πανεπιστημίου.
Το Πανεπιστήμιο γίνεται έτσι ένας παράγοντας συνοχής της
Περιφέρειας, ένα στοιχείο της ταυτότητάς της και ένα εφόδιο για
την εισαγωγή της στην εποχή της καινοτομίας. Ο πρώτος που
έπρεπε να το διεκδικήσει με σχέδιο, όραμα και πάθος έπρεπε να
είναι η ίδια η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Προς το παρόν
πρωτοστατεί η Περιφερειακή Ένωση Δήμων.
Η απάντηση όμως στο ερώτημα γιατί όχι και στην Στερεά Ελλάδα
ένα Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να αγνοήσει ένα άλλο γεγονός. Η
Στερεά Ελλάδα είχε έως το 2013 Πανεπιστήμιο το οποίο
καταργήθηκε. Συνεπώς η Πολιτεία δεν αγνόησε διαχρονικά την
Περιφέρεια αλλά ακολουθώντας την πρακτική Πανεπιστήμιο ανά
Περιφέρεια ίδρυσε το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας. Εν συνεχεία
όμως το κατήργησε.
Ειδικότερα, το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας ιδρύθηκε το 2003 με
το ΠΔ. 92/2003 (ΦΕΚ Α΄11-4-2003. Το άρθρο 6 του ως άνω Π.Δ.
ορίζει ότι έργο της Διοικούσας Επιτροπής είναι η επεξεργασία και
υποβολή ολοκληρωμένων σχεδίων ίδρυσης ακαδημαϊκών
μονάδων οργάνωσης, λειτουργίας, ανάπτυξη και χωροθέτησης
του ιδρύματος και διατύπωση εισήγησης για τη διασφάλιση των
αναγκαίων πόρων, την υποδομή και τη διαδικασία στελέχωσης.
Τελικά ιδρύθηκε μόνο η Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών με έδρα
την Λαμία και μοναδικό Τμήμα εκείνο της Πληροφορικής για
εφαρμογές στην Βιοϊατρική και η Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης
με έδρα την Λιβαδιά και μοναδικό Τμήμα εκείνο της Περιφερειακής
Οικονομικής Ανάπτυξης. Έως την κατάργησή του το 2013 το
Πανεπιστήμιο παρέμεινε με τα δύο αυτά Τμήματα.
Το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας με κύρια αν όχι αποκλειστική
ευθύνη της Διοικούσας Επιτροπής του περιορίστηκε στα δύο
αρχικά Τμήματα και δεν κατόρθωσε να αναπτυχθεί στοιχειωδώς.
Έτσι το 2013 υπήρξε εύκολο θύμα του Σχεδίου «Αθηνά» έχοντας
ασθενείς ρίζες στην περιφερειακή κοινωνία γεγονός που εξηγεί
και την χαλαρή αντίδραση των φορέων της. Συγκεκριμένα με το
72
ΠΔ. 99/2013 (ΦΕΚ Α΄134/5 Ιουνίου 2013) το Πανεπιστήμιο

καταργείται. Στην Λαμία παρέμεινε η έδρα του Τμήματος
Πληροφορικής με εφαρμογή στην Βιοϊατρική το οποίο εντάχθηκε
στη Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενδεχόμενη ανάπτυξη του
Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας τόσο σε Σχολές και Τμήματα όσο
και η εξακτίνωσή του στις κορυφαίες πόλεις της Περιφέρειας,
λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική και την ισορροπία των δύο
βασικών Λειτουργικών Περιοχών, της Λαμίας και της Χαλκίδας,
προφανώς θα είχε αποτρέψει την κατάργηση και θα είχε
ενδυναμώσει τον δεσμό του Πανεπιστημίου με την Περιφέρεια.
Οι λόγοι που απέτρεψαν την Διοικούσα Επιτροπή να προωθήσει
την ανάπτυξη και το στέριωμα του Πανεπιστημίου πρέπει να
αναζητηθούν στην προφανή αδυναμία της να χαράξει τις
κατευθύνσεις ενός σύγχρονου δυναμικού Πανεπιστημίου διότι
ίσως υπήρξε υποταγμένη στην στρεβλή αντίληψη του τοπικού και
περιφερειακού πολιτικού συστήματος για την διαμόρφωση της
περιφερειακή συνοχής και συνείδησης.
Ο επί μακρόν περιορισμός του Πανεπιστημίου σε δύο Τμήματα και
σε δύο γειτονικές πόλεις, ενδεχομένως υποκρύπτει και την
προσπάθεια ένταξης του Πανεπιστημίου στις στοχεύσεις των
μηχανισμών εξουσίας και επιρροής που επηρεάζουν την τύχη της
Στερεάς Ελλάδας και την καθιστούν ευάλωτη στον εγγενή δυισμό
της, δηλαδή στην τάση «φυγής» είτε προς τη μητροπολιτική
περιφέρεια Αττικής είτε προς την Θεσσαλία.
Ανάλογης συμβολής είναι και ο ενδοπεριφερειακός διπολισμός
μεταξύ της έδρας της Περιφέρειας, της Λαμίας και της
μεγαλύτερης πόλης, της Χαλκίδας. Ο διπολισμός αυτός
εκτρέφεται ως αιτία εσωτερικού διχασμού και αντιπαλότητας και
ενθαρρύνεται από τις κυρίαρχες αντιλήψεις του πολιτικού
προσωπικού το οποίο σκέφτεται τοπικιστικά και πελατειακά αλλά
ποτέ «περιφερειακά». Στην περίπτωση του Πανεπιστημίου Στερεάς
Ελλάδας διαφορετική θα ήταν η εξέλιξη εάν η ανάπτυξή του είχε
γίνει κοινό διεκδικητικό διακύβευμα τόσο της Λαμίας όσο και της
Χαλκίδας. Η Χαλκίδα την περίοδο που φυτοζωούσε το
Πανεπιστήμιο Στερεάς διεκδικούσε εναγωνίως Πανεπιστημιακή
Σχολή αλλά η Πολιτεία και η Διοικούσα Επιτροπή κώφευαν. Το
Πανεπιστήμιο όμως μπορούσε να γίνει όχημα που ενώνει τις δύο
73
Πόλεις σφυρηλατώντας την περιφερειακή συνοχή και την

περιφερειακή συνείδηση.
Συνεπώς πέραν από τις αναμφίβολες ευθύνες της Διοικούσας
Επιτροπής το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας «υπονομεύθηκε»
από την έλλειψη συνεργασίας και κοινής αντίληψης του πολιτικού
συστήματος της Περιφέρειας. Αυτό πρέπει να γίνει μάθημα
σήμερα.
Το Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα για να γίνει αποδεκτό ως
διακύβευμα της πανεπιστημιακής κοινότητας και του Υπουργείου
Παιδείας πρέπει πρωτίστως να κατανοηθεί ως αναγκαιότητα από
την ίδια την περιφερειακή κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας.
Ασφαλώς είναι κοινά αποδεκτό ότι ένα Πανεπιστήμιο στην Στερεά
δεν μπορεί παρά να στοχεύει στην περιφερειακή ανάπτυξη και
αποκέντρωση της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης, αφ΄ετέρου
δε στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών και
αναπτυξιακών αναγκών της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Εάν
αυτή η αναγκαιότητα δεν γίνει σημαία και εφαλτήριο διεκδίκησης
από το σύνολο του τοπικού και περιφερειακού πολιτικού
προσωπικού και των τοπικών και περιφερειακών κοινωνικών
φορέων το Πανεπιστήμιο αυτό δεν πρόκειται να ιδρυθεί. Τίθεται
συνεπώς και ως μοχλός συνοχής και υπόστασης της ίδιας της
Περιφέρειας. Αυτό είναι το διακύβευμα του Πανεπιστημίου Στερεάς
Ελλάδας.
74
22.
Πανεπιστήμια (!!!) και Στερεά Ελλάδα μπροστά σε νέες

προκλήσεις.
https://negropontepolitico.blogspot.com/2018/07/blog-post_5.html
Η πρόταση για την ίδρυση του Συγκροτήματος Ευρίπου από το

Πανεπιστήμιο Αθηνών που παρουσιάστηκε και επίσημα από τον
Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου κ. Σφηκόπουλο παρουσία του
Υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου στο Αμφιθέατρο των ΤΕΙ
Χαλκίδας, στα Ψαχνά είναι ως προς την ουσία της η πιο
σημαντική και απτή πρωτοβουλία για να ενταχθεί η Εύβοια και η
Χαλκίδα στον Ακαδημαϊκό Χάρτη της χώρας. Συνεπώς δεν θα
μπορούσε να μην γίνει ευπρόσδεκτη και να μην συζητηθεί
σοβαρά από τους φορείς και την Αυτοδιοίκηση της Εύβοιας.
Παράλληλα βέβαια υπάρχει η πρόταση για το Δελφικό
Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα η οποία εκπονήθηκε με
ανάθεση από την ΠΕΔ Στερεάς Ελλάδας από τον Ομότιμο
75
Καθηγητή και πρώην Υπουργό Γιάννη Πανούση με την συνδρομή

Επιτροπής στην οποία είχα την τιμή να μετέχω προταθείς από τον
Δήμαρχο Χαλκιδέων τον οποίο ευχαριστώ γιατί μπόρεσα να
συνεισφέρω σε κάτι πολύ σημαντικό για την Στερεά Ελλάδα και
την Εύβοια υπό την καθοδήγηση του αγαπητού Φίλου και
Δάσκαλου Γιάννη Πανούση. Στην Επιτροπή κατέθεσα στις
13.4.2018 και το Κείμενο Απόψεών μου.
Το πλήρες κείμενο της Πρότασής μου στην Επιτροπή

Τεκμηρίωσης υπό τον Γιάννη Πανούση ΕΔΩ ή ΕΔΩ (μορφή PDF)
Σήμερα, την 3η Ιουλίου 2018 δόθηκε στη δημοσιότητα και τέθηκε

σε διαβούλευση η Πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για
συγχώνευση του ΤΕΙ Λαμίας με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Με
την ίδια ανακοίνωση προαναγγέλλεται Πρόταση του Γεωπονικού
Πανεπιστημίου για την Ευρυτανία και την Βοιωτία.
Ο σχεδιασμός της Πολιτείας φέρνει στην Στερεά Ελλάδα «πλήθος»

Πανεπιστημιακών Δομών και μάλιστα χωροθετημένων σε όλες
σχεδόν τις πόλεις κατά τρόπο μάλλον ισορροπημένο και ισοβαρή
ως προς το δίπολο Χαλκίδα Λαμία. Αυτή η ισορροπία παρότι θα
ήταν αυτονόητη είναι ιστορικά πρωτόγνωρη. Όλα αυτά όμως
χωρίς να εντάσσονται στην ίδια στέγη, σε ένα ενιαίο αυτοτελές
Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας. Εάν και εφόσον όλα τα σχέδια
υλοποιηθούν θα χρειαστεί να σκεφθούμε: τί σημασία έχει το
ενιαίο πανεπιστήμιο σε σχέση με την διαπανεπιστημιακή κάλυψη
της Περιφέρειας. Διαπανεπιστημιακό Δίκτυο στην Στερεά αντί του
«Δελφικού Πανεπιστημίου»;. Πως ικανοποιούνται ή πως
υπολείπονται οι προσδοκίες για την περιφερειακή ανάπτυξη;. Θα
χρειαστεί όμως κάθε τοπική κοινωνία, κάθε περιοχή και η
Περιφέρεια στο σύνολό της, έως τότε να βρουν τον τρόπο να
συνεργάζονται, να στηρίζουν και να στηρίζονται από τις
πανεπιστημιακές κοινότητες που έρχονται για να δημιουργήσουν
γνώση, έρευνα καινοτομία και να προσφέρουν πνευματικό
απόθεμα στην κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας.
Υποστηρίζω μονότονα ότι το διακύβευμα του Πανεπιστημίου
Στερεάς Ελλάδας για την ίδια την Περιφέρεια είναι η συνοχή της
γιαυτό έχει σημασία η αντίληψη με την οποία προσεγγίζει τόσο
76
την διεκδίκηση όσο και εν συνεχεία την ανάπτυξη του

Πανεπιστημίου. Επίσης η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν μπορεί
να διεκδικήσει εκ νέου Πανεπιστήμιο εάν δεν έχει κατανοήσει τους
πραγματικούς λόγους για τους οποίους έχασε αυτό που είχε έως
το 2013 και το οποίο πλέον ελάχιστοι θυμούνται. Ο βασικός
λόγος, εκτός των άλλων, ήταν η μη ανάπτυξη του Πανεπιστημίου
ισοβαρώς στο δίπολο Χαλκίδα- Λαμία. Η μεταφορά του άγονου
και μίζερου, εν πολλοίς, ανταγωνισμού – αντί της ισομερούς
συνέργειας και της ειλικρινούς συνεργασίας- στη διεκδίκηση του
Πανεπιστημίου αποτελεί τροχοπέδη για την επιτυχία του
εγχειρήματος.
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας όφειλε να είχε αναλάβει την
πρωτοβουλία και να διαμορφώσει άποψη ανάπτυξης του
πανεπιστημίου λαμβάνοντας υπόψη το κρίσιμο κριτήριο της
περιφερειακής συνοχής καθώς και την αναγκαία πολιτική ευθύνη.
Το ότι δεν το έκανε και προτίμησε ρόλο δευτεροαγωνιστή δεν
σημαίνει ότι δεν οφείλει σήμερα να απαντήσει με σθένος και
παρρησία στην νέα προοπτική που ανοίγουν για την
πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Στερεά οι προτάσεις που
κατατίθενται.
Με άλλα λόγια, τώρα μας δίνετε η ευκαιρία να σκεφθούμε αλλιώς,
ίσως αυτό οδηγήσει στο να σκεφτόμαστε σωστότερα σε σχέση
με την κατεστημένη στο πολιτικό σύστημα της Στερεάς
κουλτούρα της καχυποψίας, του μίζερου απομονωτισμού και της
εδροκεντρικής εμμονής. Γιατί εξαιτίας αυτής της κουλτούρας δεν
κρατήσαμε Πανεπιστήμιο στο παρελθόν και αδυνατούμε να
πείσουμε για Πανεπιστήμιο σήμερα.
Τελικά υπάρχει ο από μηχανής θεός.
Η Πολιτεία, η οποία έχει την εξουσία να προωθεί η να μην προωθεί
την ίδρυση Πανεπιστημίων ενθαρρύνει ή και προωθεί άλλες
λύσεις. Έτσι στον χώρο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας
γειτονικά Πανεπιστήμια όπως το Εθνικό Καποδιστριακό της
Αθήνας, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αλλά, όπως λέγεται, και το
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο προτείνουν την εγκατάσταση
πανεπιστημιακών δομών που θα υπάγονται οργανικά σε αυτά
αλλά χωροθετούνται σε πόλεις της Στερεάς Ελλάδας. Ήδη αυτό
έχει συμβεί με την Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου
της Θεσσαλίας που εδρεύει στην Λαμία ενώ πρόσφατα
πανηγυρικά η Ηγεσία της Περιφέρειας υποδέχθηκε αντίστοιχη
77
δομή, ερευνητικού περιεχομένου, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου

στη Βοιωτία. Στο σχέδιο συγχώνευσης του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας με
το ΤΕΙ Θεσσαλίας και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που δόθηκε
για διαβούλευση πρόκειται να ιδρυθούν και νέα Τμήματα του
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Λαμία και να συμπληρωθεί έτσι
η Σχολή Θετικών Επιστημών του νέου Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
με τέσσερα Τμήματα ενώ ένα ακόμη θα έχει στην Λαμία η Σχολή
Ιατρικής ( Τμήμα Φυσιοθεραπείας. Πέντε Τμήματα και μία Σχολή
στην Λαμία. Ιδρύεται από το νέο Πανεπιστήμιο Θεσσαλία το
Κέντρο Δελφών και Τμήματα Κατάρτισης στην Άμφισσα.
Τώρα για πρώτη φορά έρχεται και η σειρά της μεγαλύτερης
πόλης και του μεγαλύτερου νομού της Περιφέρειας Στερεάς
Ελλάδας να φιλοξενήσει Τμήματα Πανεπιστημίου και μάλιστα του
Πανεπιστημίου Αθηνών, ενσωματώνοντας σε αυτά το
ανθρώπινο δυναμικό του ΤΕΙ Χαλκίδας και αξιοποιώντας τις
εγκαταστάσεις του καθώς και άλλες πανεπιστημιακές δομές που
θα εγκατασταθούν στην περιοχή όπως επίσης και της
Τεχνόπολης η οποία αποτελούσε πρόταση και του Συνδέσμου
Βιομηχάνων Στερεάς Ελλάδας την οποία είχα υποστηρίξει και στην
πρότασή μου. Τρία Τμήματα άμεσα που θα εξελιχθούν σε πέντε,
μία Σχολή και Τεχνόπολη στην Χαλκίδα και την ευρύτερη περιοχή
Εύβοιας- Βοιωτίας
Θα ήταν παράλογο για την Χαλκίδα και την Εύβοια να κλείσουν
τα μάτια σε μία άμεση προοπτική για την οποία πάλευαν – όσο
πάλευαν- δεκαετίες.
Οι πόλεις της Στερεάς Ελλάδας ασφαλώς πρέπει να διεκδικούν για
λογαριασμό τους το καλύτερο και αφού υπερβούν άγονους
ανταγωνισμούς να αναζητήσουν όσα τις ενώνουν στο πλαίσιο
της περιφερειακής συνοχής. Αυτής της συνοχής που έχει χρέος
να κτίσει έμπρακτα, έγκαιρα και με γερά θεμέλια η Περιφέρεια ως
δευτεροβάθμιος ΟΤΑ. Θέλει σοβαρή δουλειά αυτό και πολιτική
ενόραση και εμπειρία.
Αξίζει να επισημάνουμε με έμφαση την ιστορικότητα της

πρωτοβουλίας της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Στερεάς
Ελλάδας να προωθήσει έμπρακτα και τεκμηριωμένα τη διεκδίκηση
του Πανεπιστημίου. Ήταν κάτι που υπερβαίνει τον θεσμικό της
ρόλο και κάλυψε επάξια το κενό της περιφερειακής πολιτικής.
Μετά την κατάθεση άλλων σχεδιασμών, η Περιφερειακή Ένωση
78
Δήμων ορθώς επιμένει -αφού δεν έχει άλλο δρόμο και άλλο ρόλο
- στην ίδρυση του Πανεπιστημίου της Στερεάς Ελλάδας. Η
πρόταση για το Δελφικό Πανεπιστήμιο και βελτίωση και
συμπλήρωση επιδέχεται αντλώντας επιχειρήματα από τις άλλες
προτάσεις. Όπως επίσης πρέπει να επισημάνουμε ότι οι
Προτάσεις που κατατέθηκαν από το Υπουργείο αξιοποιούν ιδέες
και παραλήψεις της Πρότασης για το Δελφικό Πανεπιστήμιο
τολμώντας ευθέως όμως και την χωροθέτησή τους. Τώρα πλέον
η κάθε πόλη και περιοχή καλείται να αναμετρηθεί με τη δική της
ευθύνη για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που στέκονται
μπροστά της. Εξάλλου η Περιφέρεια Στερεάς και η συνείδησή της
είναι η κοινή συνισταμένη των συμφερόντων και της αντίληψης
των επιμέρους τοπικών κοινωνιών και των δημοτικών ηγεσιών
τους. Από κάτω προς τα πάνω θα κτιστεί η περιφερειακή συνοχή
στον ιστορικό χρόνο.
Από εκεί και πέρα όμως κανείς δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από
το δάκτυλό του. Οι τοπικές κοινωνίες και οι μεγάλες πόλεις της
Στερεάς Ελλάδας έχουν χρέος έναντι των πολιτών τους να
διεκδικήσουν και τα κατοχυρώσουν την πρόσβαση στα οφέλη
των δομών Ανώτατης Εκπαίδευσης, όταν δε αυτά προσφέρονται
πρέπει να είναι έτοιμες να τα στηρίξουν και να τα απολαύσουν.
79
23.
Ίδρυση Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας

Απόσπασμα από το κείμενο συνεισφορά στην Επιτροπή
Πανούση της οποίας ορίστηκα από το Δ.Σ. της ΠΕΔ Στερεάς
Ελλάδας μέλος
Εισαγωγή
Η πρωτοβουλία για την εκπόνηση μελέτης σχετικά με την
αναγκαιότητα και την διεκδίκηση της ίδρυσης Πανεπιστημίου στην
Στερεά Ελλάδα, η ανάθεσή της στον Καθηγητή και πρώην
Πρύτανη και Υπουργό κ. Γιάννη Πανούση καθώς και η
συνακόλουθη συγκρότηση της Ομάδας Τεκμηρίωσης ανήκουν
στην Περιφερειακή Ένωση Δήμων Στερεάς Ελλάδας. Με την
πρωτοβουλία τους αυτή οι εκπρόσωποι της πρωτοβάθμιας
τοπικής αυτοδιοίκησης αναλαμβάνουν το βάρος της διεκδίκησης
της ίδρυσης Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος επιπέδου
Πανεπιστημίου στην μοναδική Περιφέρεια η οποία στερείται
σήμερα Πανεπιστημιακού Ιδρύματος. Ως θεσμική δυναμική αυτή
80
η Πρωτοβουλία έχει πρωτοτυπίες και περιορισμούς. Πρωτοτυπία

γιατί σε ένα θέμα που κατά κανόνα αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ
των τοπικών κοινωνιών ως προς την διεκδίκηση μεριδίου στην
χωροθέτηση του Πανεπιστημίου οι Δήμοι της Στερεάς Ελλάδας
ομονοούν καταρχήν στην διεκδίκηση της ίδρυσης και δεν
περιμένουν την Πολιτεία να ακούσει απλώς το αίτημά τους αλλά
επιχειρούν με την ανάθεση της μελέτης να «προσφέρουν»
συστηματικά επεξεργασμένη και τεκμηριωμένη πρόταση. Οι
περιορισμοί εστιάζονται στο ότι ως αντικείμενο δημόσιας
πολιτικής η ανώτατη εκπαίδευση δεν ανήκει στην αρμοδιότητα
της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ως αίτημα περιφερειακής
ανάπτυξης επικουρικά μόνο η Περιφερειακή Ένωση Δήμων
μπορεί να συνδράμει σε αυτό επειδή ανήκει κυρίως στην
αρμοδιότητα του δευτεροβάθμιου ΟΤΑ, εν προκειμένω της
Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Εντούτοις η Περιφερειακή Ένωση Δήμων αντιλαμβανόμενη δια
των συλλογικών της οργάνων την σημασία που έχει η ίδρυση
Πανεπιστημίου για την ανάπτυξη της Στερεάς Ελλάδας και
διαμέσου αυτής για την τοπική ανάπτυξη πρωτοστατεί και
μάλιστα με πρωτότυπο και ρηξικέλευθο τρόπο στην διεκδίκηση
της ίδρυσης του Πανεπιστημίου ανατρέποντας την έως τώρα
εικόνα της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης που συνήθως
διεκδικούσε αποσπασματικά και ενίοτε με πελατειακές μεθόδους
την ίδρυση Τμημάτων Πανεπιστημιακών Σχολών με γνώμονα
κυρίως τον αριθμό των Φοιτητών αδιαφορώντας για το
περιεχόμενο της γνώσης και την συμβολή της στην τοπική και
περιφερειακή ανάπτυξη.
1. Το Πανεπιστήμιο ως διακύβευμα της Περιφέρειας
Η αρμοδιότητα για την ίδρυση Α.Ε.Ι. ανήκει στον Υπουργό

Παιδείας ή γενικότερα στην Κυβέρνηση που αναλαμβάνει και την
νομοθετική πρωτοβουλία. Το Σύνταγμα με το άρθρο 16, παρ.5
Συντ. ορίζει ρητά ότι « Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται
αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα
δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα τελούν
υπό την εποπτεία του Κράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται
οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους
81
που αφορούν τους οργανισμούς τους. Συγχώνευση ή

κατάτμηση ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορεί να γίνει
και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόμος
ορίζει….» ενώ με το εδ β΄της παρ.8, αρθρου 16 Συντ, ορίζεται
κατηγορηματικά ότι « Η σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες
απαγορεύεται» . Συνεπώς υπό το ισχύον συνταγματικό πλαίσιο το
Κράτος έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για την ίδρυση
Πανεπιστημίων και ασκεί επί αυτών την εποπτεία. Άλλωστε έχει
κριθεί προ πολλού και νομολογιακά ότι οι Ο.Τ.Α. παρότι είναι
νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και αποτελούν μέρος του με
την ευρεία έννοια «κράτους» δεν μπορούν να ιδρύσουν με δική
τους πρωτοβουλία Α.Ε.Ι. διότι η Ανώτατη Εκπαίδευση δεν είναι
τοπική υπόθεση για να αποτελεί αρμοδιότητά τους.
Η διάκριση των δημοσίων πολιτικών σε γενικές ή τοπικές

υποθέσεις και πολύ περισσότερο δε γενικές και διατοπικές-
περιφερειακές υποθέσεις είναι ολοένα και πιο δυσδιάκριτη. Κάθε
δημόσια πολιτική περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο στάδια: τον
σχεδιασμό και τον καθορισμό των κατευθύνσεων,
συμπεριλαμβανομένης και της νομοθετικής ρύθμισης και την
εφαρμογή με την λήψη επάλληλων εκτελεστικών αποφάσεων.
Κατά την εφαρμογή, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό μία δημόσια
πολιτική που είναι γενική υπόθεση και ανήκει στο Κράτος μπορεί
να μεταβάλλεται σε περιφερειακή η τοπική υπόθεση. Έτσι στην
πράξη η άσκηση μίας δημόσιας πολιτικής μπορεί να οδηγεί στη
συνέργεια κεντρικού κράτους, Περιφερειών και Δήμων. Η
συνέργεια μπορεί να μην οδηγεί στην ανάθεση αποφασιστικών
εκτελεστικών αρμοδιοτήτων κατά το άρθρο 102, παρ.1 εδ. 4 Συντ
(«Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής
αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν
αποστολή του Κράτους») αλλά επιβάλλεται να καταλήγει σε ένα
σύστημα διαδικασιών διαβούλευσης μεταξύ Υπουργείων και
Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Εν προκειμένω στο
σύστημα αυτό είναι αναγκαία και η συμμετοχή του
Πανεπιστημίου.
Άλλωστε ο νομοθέτης έχει ρυθμίσει τη δυνατότητα συνέργειας
Πανεπιστημίου και τοπικής αυτοδιοίκησης καταστρώνοντας από
το 1984 την συμμετοχή του Πανεπιστημίου ως εκ τρίτου
συμβαλλόμενου σε Προγραμματικές Συμβάσεις ενώ η εφαρμογή
αυτού του θεσμικού πλαισίου έχει ήδη κατά την σχεδόν
82
σαραντάχρονη εφαρμογή του αποδώσει σημαντικά

αποτελέσματα.
Συνεπώς η αποξένωση των Δήμων και των Περιφερειών από τον

σχεδιασμό της ίδρυσης των Πανεπιστημίων ούτε θεμελιώνεται
στο Σύνταγμα αλλά αντιθέτως – έστω και σε γνωμοδοτικό
επίπεδο- ούτε επιβάλλεται. Εκεί που θεμελιώνεται αυτή η
αποξένωση είναι στην αντίληψη περί συγκεντρωτικής λειτουργίας
του Κράτους, αντίληψη πάντως που αντίκειται στο ευρωπαϊκό
κεκτημένο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που επιτάσσει την
συνέργεια των επιπέδων διοίκησης και αυτοδιοίκησης κατά την
άσκηση των δημοσίων πολιτικών (από το ενωσιακό έως το εθνικό
και τοπικό επίπεδο).
Υπό το καθεστώς αυτό, για να αποτελέσει η σχέση Πανεπιστημίου

και Περιφερειακής Ανάπτυξης ένα κριτήριο χωροθέτησης του
Πανεπιστημίου χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος άσκησης της
δημόσιας πολιτικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση έτσι ώστε αυτή
να μην ασκείται συγκεντρωτικά και μονοδιάστατα από τον
Υπουργό Παιδείας αλλά να ασκείται διαμέσου διαδικασιών
διαβούλευσης με τους φορείς της Περιφέρειας και ιδίως με την
Περιφέρεια ως δευτεροβάθμιο ΟΤΑ, χωρίς πάντως να ακυρώνεται
η τελική αποφασιστική αρμοδιότητα του Υπουργού. Παράλληλα
καίρια ζητήματα λειτουργίας του Πανεπιστημίου, στο πλαίσιο της
πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης, μπορούν να ενταχθούν σε
συστήματα συνεργασίας μεταξύ Πανεπιστημίου και Περιφέρειας
με τη συμμετοχή των Δήμων στους οποίους χωροθετούνται
Τμήματα και Σχολές. Τέτοιοι θεσμοί πάντως δεν έχουν αναπτυχθεί,
πέραν ίσως των προγραμματικών συμβάσεων, για κοινές
δράσεις Πανεπιστημίου και Δήμων ή Περιφερειών επαληθεύοντας
την δεδομένη σχέση Πανεπιστήμιου και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Αυτό είναι ένα ακόμη εμπόδιο που τελικά αποξενώνει το
Περιφερειακό Πανεπιστήμιο από τον πολυδιάστατο αναπτυξιακό
του ρόλο, όπως καταστρώνεται αναλυτικά στη συνέχεια.
Αν μπορούσαμε να σχεδιάσουμε υποθετικά μία άλλη προσέγγιση
της έννοιας «κράτος» ως σύστημα νομικών προσώπων
δημοσίου δικαίου που έχουν χωρική και κοινωνική αναφορά σε
επιμέρους ενότητες της ενιαίας επικράτειας του «κράτους»,
δηλαδή σε ένα σχήμα που σήμερα αποδίδεται στο πλαίσιο της
83
Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον όρο «Πολυεπίπεδη Διακυβέρνησης»

και συνεπώς το κράτος να έχει την μορφή μίας Πολυεπίπεδης
Δημοκρατικής Πολιτείας βασισμένης στο κεντρικό επιτελικό
κράτος, στις Περιφέρειες και τους Δήμους, το «κρατικό
πανεπιστήμιο» δεν θα ήταν αποκλειστική ευθύνη του Υπουργού
Παιδείας αλλά θα συμμετείχαν τουλάχιστον οι Περιφέρειες σε
κρίσιμες πτυχές του σχεδιασμού και κυρίως της λειτουργίας του
ως προς την εποπτεία ορισμένων κρίσιμων για την περιφερειακή
ανάπτυξη θεμάτων τηρουμένων απολύτως των όρων της
αυτοδιοίκησης του Πανεπιστημίου η οποία με τη σειρά της θα
ήταν πραγματική και περισσότερο ανεξάρτητη.
Αναφέρουμε τα παραπάνω για να υποστηρίξουμε ότι από την
στιγμή που διαπιστώνεται ο κρίσιμος ρόλος του Πανεπιστημίου
στην Περιφερειακή Ανάπτυξη «νομιμοποιείται» και η παρέμβαση
της τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδίως των Περιφερειών στην
δημόσια πολιτική για την Ανώτατη Εκπαίδευση είτε
παρεμβαίνοντας στον σχεδιασμό, είτε προτείνοντας την
ανάπτυξη γνωστικών αντικειμένων που συνδέονται με τις
προτεραιότητες της περιφερειακής ανάπτυξης.
2. Ο ρόλος του Περιφερειακού Πανεπιστημίου στην Ανάπτυξη
Ένα Πανεπιστήμιο είναι πρωτίστως «μηχανισμός» η «κοινότητα» ή

«εργοστάσιο» παραγωγής γνώσης τόσο δια μέσου της έρευνας
όσο και διαμέσου της διδασκαλίας και της «παραγωγής»
επιστημονικού ανθρώπινου δυναμικού. Επειδή η διεργασία αυτή
δεν μπορεί να περιορίζεται από σύνορα αλλά αντιθέτως είναι από
την φύση της παγκοσμιοποιημένη, πολλά χρόνια πριν από την
παγκοσμιοποίηση που βιώνουμε σήμερα, το Πανεπιστήμιο είναι
υποχρεωμένο να κινείται σε έναν χώρο παγκοσμιοποιημένης
γνώσης και ανταγωνισμού. Συνεπώς πρέπει να είναι ικανό να
επιτελέσει το έργο του σε διεθνές περιβάλλον. Με άλλα λόγια είναι
πολύ πιο σημαντική αυτή η λειτουργία από την απλοϊκή εικόνα
που εισπράττουν οι τοπικές κοινωνίες που βλέπουν το
Πανεπιστήμιο σαν κτίρια, καθηγητές και φοιτητές δηλαδή ως
«κύρος» και τοπική κατανάλωση.
Συνεπώς όταν ζητάμε να ιδρυθεί ένα Πανεπιστήμιο πρέπει να
ξέρουμε ότι ζητάμε να ιδρυθεί ένα Πανεπιστήμιο ικανό να παίξει
μέσα στον ανταγωνισμό της γνώσης. Εάν αυτό το έχουμε
84
κατανοήσει τότε το επόμενο βήμα είναι να διακρίνουμε τη

σημασία που έχει το Πανεπιστήμιο για την χώρα του και την
ευρύτερη περιοχή στην οποία χωροθετείται. Δηλαδή να
αναζητήσουμε τον ρόλο του Πανεπιστημίου στην εγχώρια και
στην τοπική αναπτυξιακή πραγματικότητα.
Στην Ελλάδα, μόλις πριν από εξήντα περίπου χρόνια, η Ανώτατη
Εκπαίδευση απέκτησε υποδομές και εκτός των δύο μεγάλων υπό
διαμόρφωση τότε μητροπολιτικών περιοχών, της Αθήνας και της
Θεσσαλονίκης. Ιδρύθηκαν την δεκαετία του ’60 τα Πανεπιστήμια
Πατρών και Ιωαννίνων. Μετά την πρώτη της Χούντας, από το
1974 και εντεύθεν άρχισε η ίδρυση των άλλων Περιφερειακών
Πανεπιστημίων και ιδίως από τη δεκαετία του ΄80 και μετά
ιδρύθηκαν Πανεπιστήμια σχεδόν σε όλες τις Περιφέρειες της
χώρας εξακτινωμένα σε μεγάλες και μεσαίες πόλεις όπου
διασπείρονται Σχολές και Τμήματα.
Η ιστορία του Περιφερειακού Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, εάν
εξαιρέσουμε τα δύο προαναφερόμενα Πανεπιστήμια Πατρών και
Ιωαννίνων, είναι υπόθεση των τεσσάρων τελευταίων δεκαετιών,
ήτοι της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Αναπόφευκτα φέρουν τα
σημάδια της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, των αδυναμιών
και των εμμονών που χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή.
Η ανάπτυξη των Περιφερειακών Πανεπιστημίων δεν ακολούθησε
ένα συνολικό σχέδιο συνδεδεμένο με τις πολιτικές ανάπτυξης της
Ελλάδας και συμμετοχής της στην παγκόσμια αγορά της γνώσης
και της έρευνας αλλά δεν ήταν και αποτέλεσμα μία συστηματικά
σχεδιασμένης πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης. Βασίστηκε,
εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, στην ικανοποίηση αιτημάτων
τοπικών πολιτικών παραγόντων με ισχυρή πολιτική επιρροή ή
τουλάχιστον η Πολιτεία δεν έδειξε, με τις πρωτοβουλίες και τις
παραλείψεις της, να κατανοεί τον ρόλο του Πανεπιστημίου ως
παράγοντα Περιφερειακής Ανάπτυξης έτσι ώστε να σχεδιάσει την
εξάπλωση με όρους που συντελούν σε αυτήν είτε επιλέγοντας το
γνωστικό αντικείμενο είτε χωροθετώντας με γνώμονα
αποκλειστικά και μόνο την αντίληψη της τοπικής ανάπτυξης ως
μεγέθυνση της κατανάλωσης στο πλαίσιο της τοπικής
οικονομικής ανάπτυξης των πόλεων που έγιναν έδρες
Πανεπιστημίου, Σχολών και Τμημάτων.
Σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και αυτή η διάσταση της τοπικής
οικονομικής ανάπτυξης δεν επιτεύχθηκε στο μέτρο που
85
μπορούσε, στις περισσότερες όμως το Πανεπιστήμιο έχει γίνει

κατανοητό μόνο ως τέτοιο χωρίς να δεθεί με την τοπική κοινωνία,
χωρίς να εντάξει στη λειτουργία του τις ανάγκες και τις
προτεραιότητες της τοπικής ανάπτυξης.
Η ευθύνη γιαυτό είναι αμφίδρομη. Ανήκει και στους
εκπροσώπους και φορείς των τοπικών κοινωνιών και στην
εκπαιδευτική κοινότητα των Πανεπιστημίων. Όμως αφετηρία είναι
έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού και σαφούς δημόσιας πολιτικής
για την λειτουργία του Πανεπιστημίου ως συντελεστή
περιφερειακής ανάπτυξης.
Όλα τα παραπάνω είναι η συνήθης κριτική που γίνεται στο
Περιφερειακό Πανεπιστήμιο. Δεν είναι όμως άδικη και
αδικαιολόγητη.
Αναζητώντας επομένως την ανάδειξη του σύγχρονου ρόλου του
Περιφερειακού Πανεπιστήμιου στην Περιφερειακή Ανάπτυξη – και
αφού έχουμε αποσαφηνίσει ότι πρωταρχικός ρόλος του
Πανεπιστημίου είναι η παραγωγή γνώσης και η συμμετοχή στον
παγκόσμιο ανταγωνισμό, δηλαδή το Πανεπιστήμιο ανήκει στον
«παγκόσμιο κόσμο της γνώσης» και δεν είναι ούτε εθνική ούτε
περιφερειακή «ιδιοκτησία» - διακρίνουμε δύο βασικούς πυλώνες:
Πρώτον: ο ρόλος του Πανεπιστημίου είναι ακαδημαϊκός. Δηλαδή
το Πανεπιστήμιο παράγει νέα γνώση από καθηγητές με τη
διαδικασία της έρευνας και νέους επιστήμονες με τη διαδικασία
της διδασκαλίας. Με αυτή τη διττή λειτουργία η γνώση είναι
σημαντικός πνευματικός πόρος αλλά ταυτόχρονα είναι και
κοινωνικός και οικονομικός πόρος μίας χώρας που πρωτίστως
διαχέεται- υπό προϋποθέσεις- στην Περιφέρεια που λειτουργεί το
Πανεπιστήμιο. Σε μία Περιφέρεια το Πανεπιστήμιο δημιουργεί- με
ακαδημαϊκούς όρους- ένα πνευματικό και συνακόλουθα
πολιτιστικό απόθεμα το οποίο διαχέεται στον κοινωνικό της ιστό
και συντελεί στην ενδυνάμωση του άλλου του ρόλου του
Κοινωνικού.
Δεύτερον. Το Πανεπιστήμιο επιτελεί και κοινωνικό ρόλο διότι
συμβάλλει στην κοινωνική κινητικότητα και την οικονομική
μεγέθυνση μίας περιοχής. Ένα σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό
με υψηλή επιστημονική καταξίωση έρχεται και εργάζεται στην
Περιφέρεια. Σε μικρό ή μεγάλο- το ευκταίο- βαθμό εντάσσεται στην
κοινωνικής και πνευματικής ζωή. Ένας μεγάλος αριθμός νέων
ανθρώπων, των φοιτητών μετακινούνται στην Περιφέρεια και
86
πέραν της καταναλωτικής τους συνεισφοράς εντάσσονται στην

κοινωνική και πολιτιστική αλλά και πολιτική ζωή της πόλης όπου
σπουδάζουν. Επιδρούν θετικά στη ριζοσπαστικοποίηση της
τοπικής κοινωνίας και στη συνέχεια γίνονται καλοί αγωγοί
αλληλοεπίδρασης με τις τοπικές κοινωνίες από τις οποίες
προέρχονται ή στις οποίες θα κατοικήσουν και θα
σταδιοδρομήσουν στο μέλλον. Εάν όλα αυτά τα «θεωρητικά»
ενισχυθούν από την συμμετοχή της πανεπιστημιακής κοινότητας
στην τοπική και περιφερειακή οικονομική, πολιτική και κοινωνική
συμμετοχική διαδικασία, μεταφέρουν την γνώση στη προσέγγιση
των τοπικών και περιφερειακών προβλημάτων τότε η
συνεισφορά του Πανεπιστήμιου στην Περιφερειακή Ανάπτυξη
γίνεται πιο χειροπιαστή και ουσιαστική.
Τα παραπάνω μπορούν να συντρέχουν σε κάθε περίπτωση,
δηλαδή ακόμη και στην περίπτωση εκείνη που το Πανεπιστήμιο
προέκυψε στην περιοχή με τους όρους που προαναφέραμε, ήτοι
ως ανταπόκριση σε πολιτικό αίτημα, χωρίς να συνδέεται με τις
ιδιαιτερότητες και τις προτεραιότητες της Περιφέρειας.
Η σχέση Πανεπιστήμιου και Περιφερειακής Ανάπτυξης γίνεται
αποδοτικότερη όταν το Πανεπιστήμιο διαμορφώνεται από την
ίδρυσή του σε αντιστοιχία με τις ανάγκες ή με τις προτεραιότητες
της περιφερειακής ανάπτυξης. Για να γίνει αυτό χρειάζεται όμως –
στο πλαίσιο της ισχύουσας νομικοπολιτικής πραγματικότητας- ο
συνολικός σχεδιασμός της χωροθέτησης των Πανεπιστημίων ή
έστω οι από τούδε και στο εξής επιλογές χωροθέτησης να
υποστηρίζουν αυτό το κριτήριο.
3. Γιατί Πανεπιστήμιο στο Στερεά Ελλάδα;

Η εξάπλωση των Περιφερειακών Πανεπιστημίων, όπως εξελίχθηκε
στην περίοδο που ακολουθεί την επτάχρονη δικτατορία κατέληξε
σήμερα να αντιστοιχεί ένα τουλάχιστον Πανεπιστήμιο σε κάθε
δευτεροβάθμιο Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε κάθε
Περιφέρεια. Συνεπώς όλα όσα προαναφέρονται για την σχέση
Πανεπιστημίου και Περιφερειακής Ανάπτυξης έχουν ως πεδίο
τεκμηρίωσης την ίδια την απλή πραγματικότητα παρότι η
συνδρομή τους δεν είναι ενιαία και αυτούσια σε όλες τις
Περιφέρειες.
Από τον κανόνα του ένα Πανεπιστήμιο σε κάθε μία από τις
δεκατρείς Περιφέρειες της χώρα εξαιρείται η Περιφέρεια Στερεάς
87
Ελλάδας η οποία δεν αποτελεί περιοχή χωροθέτησης

Πανεπιστημίου ενώ η μοναδική σήμερα υποδομή Ανώτατης
Εκπαίδευσης είναι το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΤΕΙ)
Στερεάς Ελλάδας.
Η πρώτη απλουστευτική προσέγγιση οδηγεί στο αίτημα για
ίδρυση Πανεπιστημίου στην Στερεά Ελλάδα εφόσον είναι η
μοναδική Περιφέρεια που δεν διαθέτει. Η προσέγγιση αυτή όμως
δεν είναι ούτε επαρκής ούτε και ικανή να οδηγήσει την Πολιτεία
στην ίδρυσή του. Θα ήταν ίσως αρκετή τις προηγούμενες
δεκαετίες αλλά δεν καρποφόρησε τότε. Τώρα δεν είναι.
Η απάντηση όμως στο ερώτημα γιατί όχι και στην Στερεά Ελλάδα
ένα Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να αγνοήσει ένα άλλο ίσως
«πρωτόγνωρο γεγονός». Η Στερεά Ελλάδα είχε έως το 2013
Πανεπιστήμιο το οποίο καταργήθηκε. Συνεπώς η Πολιτεία δεν
αγνόησε διαχρονικά την Περιφέρεια αλλά ακολουθώντας την
πρακτική Πανεπιστήμιο ανά Περιφέρεια ίδρυσε το Πανεπιστήμιο
Στερεάς Ελλάδας. Εν συνεχεία όμως το κατήργησε και μάλιστα
αυτό δεν έχει άλλο νομικοπολιτικό προηγούμενο.
Συνεπώς η απάντηση στο ερώτημα: Γιατί Πανεπιστήμιο στο
Στερεά Ελλάδα δεν μπορεί παρά να είναι πιο σύνθετη.
Αρχικά πρέπει να αναδείξουμε την αναγκαιότητα για την Στερεά
Ελλάδα.
Η ύπαρξη ενός Πανεπιστημίου σε μία περιφερειακή κοινωνία
προσφέρει ακαδημαϊκούς και κοινωνικοοικονομικούς πόρους
που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Αυτό επιτυγχάνεται με τη
δημιουργία στην Περιφέρεια πνευματικού και πολιτιστικού
αποθέματος, με την διεργασία της έρευνας και της διδασκαλίας,
την κοινωνική κινητικότητα και την σύνδεση αυτού του
αποθέματος με τις παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις της
Περιφέρειας. Συγκρατείται το εγχώριο πνευματικό δυναμικό και
εμπλουτίζεται με το δυναμικό του Πανεπιστημίου. Ειδικότερα η
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας έχει την δυνατότητα με τη σύνδεση
Πανεπιστημίου και τοπόσημου των Δελφών να αποκτήσει Α.Ε.Ι.
με ήδη αναγνωρίσιμο παγκοσμίως brand name
Από την πρόσφατη Έκθεση για τις οικονομικές και
κοινωνικές επιπτώσεις της δημιουργίας του Πανεπιστημίου
Δυτικής Αττικής – Μία ποιοτική προσέγγιση στην περιοχή
αναφοράς - που εκπόνησε το Εργαστήριο Εκπαίδευσης και
Εφαρμογών Λογιστικής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
88
του ΕΚΠΑ (την οποία συνυπογράφου οι Καθηγητές του ιδίου

Τμήματος Νικόλαος Ηρειώτης και Παναγιώτης Αλεξάκης)
διαβάζουμε ότι οι οικονομικές επιδράσεις της πανεπιστημιακής
εκπαίδευσης επικεντρώνονται στην ανάπτυξη του ανθρώπινου
κεφαλαίου, στη διαμόρφωση της παραγωγικότητας και στην
συνδρομή δευτερογενών τοπικών αποτελεσμάτων. Οι δε
κοινωνικές επιδράσεις αναφέρονται στα δευτερογενή
αποτελέσματα στην αγορά εργασίας, στη συμμετοχή στα κοινά
και στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων όπως η
εγκληματικότητα. Η επίδραση στην ανάπτυξη του ανθρωπίνου
κεφαλαίου βασίζεται στην παραδοχή ότι « ένα ενδογενές
αναπτυξιακό μοντέλο, το οποίο θεωρεί το ανθρώπινο κεφάλαιο
ως ένα παράγοντα της παραγωγής και την μόρφωση ως ένα
τρόπο συσσώρευσης ανθρώπινου κεφαλαίου». Ως προς την
επίδραση στη διαμόρφωση της παραγωγικότητας η Έκθεση
υποστηρίζει ότι καταδεικνύεται «η επίδραση των πανεπιστημίων
στη διαμόρφωση της παραγωγικότητας τόσο σε τοπικό όσο και
εθνικό επίπεδο» και ότι το αποκαλούμενο «επιχειρηματικό
πανεπιστήμιο» αποτελεί την κατάλληλη έννοια για να αποδοθεί ο
ρόλος της πανεπιστημιακής έρευνας ως κινητήριας δύναμης της
τοπικής και εθνικής οικονομικής ανάπτυξης.
Ως προς τα τοπικά δευτερογενή αποτελέσματα αυτά εστιάζονται
στην επίδραση στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής
δραστηριότητας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας όχι
μόνο η κυρίως με την ώθηση του Πανεπιστημίου στην τοπική
οικονομία αλλά κυρίως με την σύνδεση του πανεπιστημίου με τον
τοπική επιχειρηματικότητα και την ώθηση σε καινοτόμες και
τεχνολογικά σημαντικές επιχειρήσεις που αξιοποιούν την έρευνα
και το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει το πανεπιστήμιο.
Αναφέρεται συγκεκριμένα το παράδειγμα των εταιρειών-
τεχνοβλαστών στην περιοχή της Στοκχόλμης και άλλων περιοχών
της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, καταλήγει δε ότι η
παρουσία ενός πανεπιστημίου σε μία περιοχή προσθέτει σε αυτή
αξία υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνει πρωτοβουλίες σχετικές με
την εμπορική αξιοποίηση του έργου του.
Ως προς τις κοινωνικές επιδράσεις αναφέρεται κυρίως η σημασία
της αύξησης των αποφοίτων των ΑΕΙ στην εθνική και τοπική
αγορά εργασίας
Τέλος στην έκθεση απαριθμούνται καλές πρακτικές σχετικά με την
επίδραση του πανεπιστημίου στην Πόλη και την Περιφέρεια όπως
89
του Πανεπιστημίου του Manchester, του Liverpool και του Salford

του Ηνωμένου Βασιλείου ενώ αντιθέτως σε περιοχές όπου το
Πανεπιστήμιο δεν συνδέθηκε με την περιοχή του, όπως John
Hopkins των ΗΠΑ, δεν διαπιστώνονται αντίστοιχα οφέλη.
Αναφερόμαστε στην παραπάνω Έκθεση διότι βασίστηκε και σε
αυτήν προφανώς η τεκμηρίωση του Υπουργείου Παιδείας για να
δημιουργήσει το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αττικής γεγονός που
είναι ορθό αλλά δεν μπορεί να μην συντρέχουν αντίστοιχοι λόγοι
και για την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας η οποία δεν έχει πλέον
Πανεπιστήμιο και οι τοπικές παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις
της στερούνται όλων των περιγραφομένων θετικών επιδράσεων
ως προς την περιφερειακή ανάπτυξη.
Το γεγονός της κατάργησης του ιδρυθέντος το 2003
Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας πρέπει να αξιολογηθεί και με
βάση τις παραπάνω κοινά αποδεκτά αλληλεπιδράσεις του
Πανεπιστημίου με την περιφερειακή κοινωνία και τις παραγωγικές
της δυνάμεις.
Ειδικότερα, το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας ιδρύθηκε το 2003 με
το ΠΔ. 92/2003 (ΦΕΚ Α΄11-4-2003 {κατά σύμπτωση ακριβώς σαν
σήμερα που γράφεται αυτό το κείμενο πριν από 15 χρόνια}). Με
το ίδιο Π.Δ. ιδρύθηκε και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 1, παρ. 3 του ως άνω Π.Δ. «σκοπός και
αποστολή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του
Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας καθορίζονται από το άρθρο 1
του Ν. 1268/1982 και το άρθρο 1 του ν.2916/2001 κατά τα
ισχύοντα περί Πανεπιστημίων, η δε ίδρυσή τους αποσκοπεί ,
αφ΄ενός με στην περιφερειακή ανάπτυξη και αποκέντρωση της
ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης, σύμφωνα με το άρθρο
6.παρ.6 στοιχ. (i)του ν.1268/1882, αφ΄ετέρου δε στην
αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών και αναπτυξιακών
αναγκών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και της
Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας αντιστοίχως οι οποίες συνδέονται
με τα ακόλουθα γνωστικά πεδία:
Α) Κοινωνικές Επιστήμες
Β) Ανθρωπιστικές επιστήμες και τέχνες\
Γ) Επιστήμες οικονομίας και διοίκησης
Δ)_ Τεχνολογικές επιστήμες
Ε) Επιστήμες της φύσης, της γης , της ζωής
90
Στ) επιστήμες συναφείς με την παραγωγή και τη βιώσιμη

ανάπτυξη.»
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΠΔ 93/2003 έδρα του Πανεπιστημίου
Στερεάς Ελλάδας είναι η Λαμία και με την ίδρυση των Σχολών, των
τμημάτων και των λοιπών παραρτημάτων του Πανεπιστημίου
Στερεάς Ελλάδας μπορεί να καθορίζονται έδρες αυτών και σε
άλλες πόλεις της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Το άρθρο 6 του ως άνω Π.Δ. ορίζει ότι έργο της Διοικούσας
Επιτροπής είναι η επεξεργασία και υποβολή ολοκληρωμένων
σχεδίων ίδρυσης ακαδημαϊκών μονάδων οργάνωσης,
λειτουργίας, ανάπτυξη και χωροθέτησης του ιδρύματος και
διατύπωση εισήγησης για τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων,
την υποδομή και τη διαδικασία στελέχωσης. Η προθεσμία για την
υποβολή αυτών των εισηγήσεων καθορίστηκε με την απόφαση
ορισμού της Διοικούσας Επιτροπής.
Τελικά ιδρύθηκε η Σχολή Εφαρμοσμένων Επιστημών με έδρα την
Λαμία και μοναδικό Τμήμα εκείνο της Πληροφορικής για
εφαρμογές στην Βιοϊατρική και η Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης
με έδρα την Λιβαδιά και μοναδικό Τμήμα εκείνο της Περιφερειακής
Οικονομικής Ανάπτυξης. Έως την κατάργησή του το 2013 το
Πανεπιστήμιο παρέμεινε με τα δύο αυτά Τμήματα.
Το συνιδρυθέν Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας με έδρα την
Κοζάνη αναπτύχθηκε στο έδαφος των αποκεντρωμένων
Τμημάτων του ΑΠΘ στην Φλώρινα και στην Κοζάνη και σήμερα
οργανώνεται σε δύο Σχολές και ένα Ανεξάρτητο Τμήμα. Η
Παιδαγωγική Σχολή με δύο Τμήματα εδρεύει στην Φλώρινα, στην
οποία λειτουργούσε Παιδαγωγική Ακαδημία από το 1941, καθώς
και το Τμήμα Καλών Τεχνών ενώ στην Κοζάνη εδρεύει η
Πολυτεχνική Σχολή με τρία Τμήματα (Μηχανολόγων Μηχανικών,
Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Πληροφορικής και
Τηλεπικοινωνιών) που σχετίζονται άμεσα με τις αναπτυξιακές
προτεραιότητες της περιοχής (ενεργειακό κέντρο). Παραμένει ένα
μικρό Πανεπιστήμιο πλην όμως υπηρετεί στους τομείς που
καλλιεργούν την περιφερειακή ανάπτυξη.
Το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας με κύρια αν όχι αποκλειστική
ευθύνη της Διοικούσας Επιτροπής του περιορίστηκε στα δύο
αρχικά Τμήματα και δεν κατόρθωσε να αναπτυχθεί στοιχειωδώς.
Έτσι το 2013 υπήρξε εύκολο θύμα του Σχεδίου «Αθηνά» έχοντας
ασθενείς ρίζες στην περιφερειακή κοινωνία γεγονός που εξηγεί
91
και την χαλαρή αντίδραση των φορέων της. Συγκεκριμένα με το

ΠΔ. 99/2013 (ΦΕΚ Α΄134/5 Ιουνίου 2013) το Πανεπιστήμιο
καταργείται και τα περιουσιακά του στοιχεία πλην εκείνων που
ανήκαν στο Τμήμα Περιφερειακής Ανάπτυξης περιέρχονται στο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όπως επίσης και τα ερευνητικά έργα
του Τμήματος Πληροφορικής με εφαρμογές στη Βιοϊατρική ενώ τα
αντίστοιχα ερευνητικά έργα του Τμήματος Περιφερειακής
Οικονομικής Ανάπτυξης μεταφέρονται στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
με το Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του
οποίου συγχωνεύεται. Στην Λαμία παρέμεινε η έδρα του Τμήματος
Πληροφορικής με εφαρμογή στην Βιοϊατρική το οποίο εντάχθηκε
στη Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενδεχόμενη ανάπτυξη του
Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας τόσο σε Σχολές και Τμήματα όσο
και σε εξακτίνωση στις κορυφαίες πόλεις της Περιφέρειας
προφανώς θα είχε αποτρέψει την κατάργηση και θα είχε
ενδυναμώσει τον δεσμό του Πανεπιστημίου με την Περιφέρεια.
Οι λόγοι που απέτρεψαν την Διοικούσα Επιτροπή να προωθήσει
την ανάπτυξη και το στέριωμα του Πανεπιστημίου πρέπει να
αναζητηθούν τόσο στην σύνθεσή της όσο και στην προφανή
αδυναμία της να χαράξει τις κατευθύνσεις ενός σύγχρονου
δυναμικού Πανεπιστημίου υποταγμένη ίσως και στις πολιτικές
αγκυλώσεις του συστήματος πολιτικής επιρροής της Στερεάς
Ελλάδας και στην στρεβλή αντίληψη του τοπικού και
περιφερειακού πολιτικού συστήματος για την διαμόρφωση της
περιφερειακή συνοχής και συνείδησης.
Ο επί μακρόν περιορισμός του Πανεπιστημίου σε δύο Τμήματα και
σε δύο πόλεις ενδεχομένως υποκρύπτει και την προσπάθεια
ένταξης του Πανεπιστημίου στις στοχεύσεις των μηχανισμών
εξουσίας και επιρροής που επηρεάζουν την τύχη της Στερεάς
Ελλάδας και την καθιστούν ευάλωτη στον εγγενή δυισμό της,
δηλαδή στην τάση «φυγής» είτε προς τη μητροπολιτική περιφέρεια
Αττικής είτε προς την Θεσσαλία. Η δεύτερη κατεύθυνση ενισχύεται
και από την κρατική διοικητική διαίρεση που υπαγάγει την Στερεά
στην Θεσσαλία όπως εξάλλου και σε άλλες κρίσιμες διοικητικές
υπαγωγές όπως η υγειονομική διοικητική διαίρεση.
Ανάλογης συμβολής είναι και ο ενδοπεριφερειακός διπολισμός
μεταξύ της έδρας της Περιφέρειας, της Λαμίας και της
μεγαλύτερης πόλης, της Χαλκίδας. Ο διπολισμός αυτός
92
εκτρέφεται ως αιτία εσωτερικού διχασμού και αντιπαλότητας και

ενθαρρύνεται από τις κυρίαρχες αντιλήψεις του πολιτικού
προσωπικού των δύο περιοχών. Στην περίπτωση του
Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας διαφορετική θα ήταν η εξέλιξη
εάν η ανάπτυξή του είχε γίνει κοινό διεκδικητικό διακύβευμα τόσο
της Λαμίας όσο και της Χαλκίδας. Η Χαλκίδα την περίοδο που
φυτοζωούσε το Πανεπιστήμιο Στερεάς είχε επιδοθεί, ενδεχομένως
κατά τρόπο ατελέσφορο, στη διεκδίκηση Πανεπιστημιακής
Σχολής. Οι δύο πόλεις αντιμετώπισαν το Πανεπιστήμιο
ανταγωνιστικά αντί να το αξιοποιήσουν ως διακύβευμα που θα
τις ενώσει.
Συνεπώς πέραν από τις αναμφίβολες ευθύνες της Διοικούσας
Επιτροπής το Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας «υπονομεύθηκε»
από την έλλειψη συνεργασίας και κοινής αντίληψης του πολιτικού
συστήματος της Περιφέρειας.
Συμπερασματικά, η επαναφορά του αιτήματος για ίδρυση
Πανεπιστημίου στην Στερεά Ελλάδα τίθεται σήμερα σε νέα βάση
διότι πρέπει να λάβει υπόψη όχι μόνο την εμπειρία που οδήγησε
στην κατάργηση αλλά και να αντιπαρατεθεί με το νέο κύμα
συγχωνεύσεων και μετεξέλιξης των ΤΕΙ που επηρεάζεται και
ενισχύεται προφανώς από την ίδια την πανεπιστημιακή κοινότητα
των ήδη υφιστάμενων και προς ισχυροποίηση Πανεπιστημίων.
Το Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα για να γίνει αποδεκτό ως
διακύβευμα της πανεπιστημιακής κοινότητας και του Υπουργείου
Παιδείας πρέπει πρωτίστως να κατανοηθεί ως αναγκαιότητα από
την ίδια την περιφερειακή κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας.
Ασφαλώς είναι κοινά αποδεκτό ότι ένα Πανεπιστήμιο στην Στερεά
δεν μπορεί παρά να στοχεύει σε σκοπούς που περιγράφει
καθαρά ο νομοθέτης του ΠΔ.92/2003 ήτοι στην περιφερειακή
ανάπτυξη και αποκέντρωση της ελληνικής ανώτατης
εκπαίδευσης, σύμφωνα με το άρθρο 6.παρ.6 στοιχ. (i)του
ν.1268/1882, αφ΄ετέρου δε στην αντιμετώπιση των κοινωνικών,
πολιτιστικών και αναπτυξιακών αναγκών της Περιφέρειας Στερεάς
Ελλάδας. Εάν αυτή η αναγκαιότητα δεν γίνει σημαία και
εφαλτήριο διεκδίκησης από το σύνολο του τοπικού και
περιφερειακού πολιτικού προσωπικού και των τοπικών και
περιφερειακών κοινωνικών φορέων το Πανεπιστήμιο αυτό δεν
πρόκειται να ιδρυθεί. Εξάλλου η πρόταση για ένταξη και του ΤΕΙ
Στερεάς κατά το ήμισυ στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και κατά το
93
ήμισυ ενδεχομένως στο ΕΠΚΑ μπορεί να ικανοποιήσει μικρής

πνοής τοπικιστικές αντιλήψεις και σχεδιασμούς αλλά σε καμία
περίπτωση δεν ικανοποιεί τον σκοπό που ήδη περιέγραψε το
2003 ο νομοθέτης και που σήμερα σε μία εποχή όπου η
καινοτομία αποτελεί αιχμή της περιφερειακής ανάπτυξης η
αναγκαιότητα επεκτείνεται και γίνεται πιο επιτακτική.
Τίθεται συνεπώς και ζήτημα συνοχής και υπόστασης της ίδιας της
Περιφέρειας. Αυτό είναι το διακύβευμα του Πανεπιστημίου Στερεάς
Ελλάδας.
4. Για ένα Νέο, Καινοτόμο και Πρότυπο Περιφερειακό

Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα.
Η ίδρυση ενός ακόμη Πανεπιστημίου σε καμία περίπτωση δεν
πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυτοσκοπός. Σήμερα δε, όταν έχει
συσσωρευτεί εμπειρία τεσσάρων και πλέον δεκαετιών για τις
σκοπιμότητες, τις οργανωτικές και χωροθετικές επιλογές και
κυρίως την λειτουργία των Περιφερειακών Πανεπιστημίων στην
ελληνική ενδοχώρα θα ήταν παντελώς ανώφελη μία προσέγγιση
που ακολουθεί την πεπατημένη. Η διεκδίκηση του Πανεπιστημίου
στην Στερεά Ελλάδα οφείλει εξαρχής να είναι διεκδίκηση ενός
Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος που μπορεί ταυτόχρονα να
καλύψει κενό σε γνωστικά αντικείμενα και επιστημονικές
κατευθύνσεις στον εθνικό πανεπιστημιακό χάρτη
υποστηρίζοντας ταυτόχρονα την συνέργεια με τις περιφερειακές
παραγωγικές δυνάμεις για την περιφερειακή ανάπτυξη.
Συνεπώς αξίζει να επιχειρηθεί η διαμόρφωση ενός Νέο
Πανεπιστημίου και όχι ενός αντιγράφου των υφισταμένων.
Στην επιλογή των γνωστικών αντικειμένων ή αρχικά των
επιστημονικών κατευθύνσεων (Τμημάτων και Σχολών αντίστοιχα)
το Πανεπιστήμιο που προτείνεται πρέπει να επιδιώκει την
καινοτομία. Δηλαδή να υπηρετεί γνωστικά αντικείμενα υπό το
πρίσμα της ενίσχυσης της καινοτομίας τόσο στην ερευνητική του
λειτουργία όσο και στην διδακτική. Συνεπώς να είναι ένα
Καινοτόμο Πανεπιστήμιο.
Τέλος, να προωθεί νέες ιδέες στην οργάνωση και λειτουργεία του
ενσωματώνοντας καλές πρακτικές των καλών Πανεπιστημίων
του παγκόσμιου χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
94
Να είναι Πανεπιστήμιο-Κέντρο Ερευνητικής και Πνευματικής

δημιουργίας επιδιώκοντας να γίνει εξαρχής χρήσιμο στην διεθνή,
την εθνική και την τοπική οικονομία της γνώσης.
24.
«Cambridge» και Οξφόρδη τρέμετε τα Ψαχνά»!

Ή αλλιώς : Η ειρωνεία ως κατάκτηση
Κατά την χθεσινή συζήτηση του Νομοσχεδίου για την συνέργεια

των Πανεπιστημίων και την απορρόφηση των ΤΕΙ Θεσσαλίας και
Στερεάς Ελλάδας με το οποίο για πρώτη φορά θεσπίζεται η
ίδρυση Πανεπιστημιακών Σχολών στην Εύβοια, ήταν ίσως
ρητορικά πιο χαριτωμένη η φράση του Εισηγητή της
Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Βουλευτή Λακωνίας Λεωνίδα
Γρηγοράκου: «Cambridge» και Οξφόρδη τρέμετε τα Ψαχνά»,
σχολιάζοντας ειρωνικά την ίδρυση οκτώ Τμημάτων του Εθνικού
Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου στα Ψαχνά. Το κόμμα του
πάντως δεν καταψήφισε- δήλωσε παρών - τις συγκεκριμένες
διατάξεις του Νομοσχεδίου που σε λίγες μέρες θα είναι νόμος του
Κράτους.
Αυτή η σαφώς ειρωνική φράση του Λακεδαιμόνιου πολιτικού δεν
είναι όμως αρκετή για να επισκιάσει την μεγάλη κατάκτηση της
Εύβοιας. Για πρώτη φορά Πανεπιστημιακές Σχολές θα
λειτουργήσουν στην Εύβοια. Παράλληλα με το άρθρο 18 του
95
νόμου ιδρύεται στην περιοχή της η «Τεχνόπολη του Ευρίπου» μία

καινοτόμα δομή συνύπαρξης της Έρευνας, της Ανώτατης
Εκπαίδευσης και της Επιχειρηματικότητας. Η γειντίαση της Εύβοιας
με την Αττική γίνεται καρποφόρα για το νησί μας. Όσοι βέβαια
αντιλαμβάνονται την χωροθέτηση Πανεπιστημιακών Δομών
μετρώντας τα «κεφάλια» των φοιτητών και την παραγόμενη
κινητικότητα στην τοπική οικονομία έχουν αντιρρήσεις, όχι πάντα
παράλογες, διότι δεν αντιλαμβάνονται ότι οι προτεραιότητες
αλλάζουν και συνεπώς οι συνέργειες τοπικής κοινωνίας,
οικονομίας και Πανεπιστημίων μπαίνουν σε άλλη βάση. Από την
άλλη πλευρά όλοι πρέπει να δούμε αυτή την εξέλιξη ως την αρχή
για να αποκτήσει η Εύβοια την θέση που της αξίζει στον
Πανεπιστημιακό και Ερευνητικό Χάρτη της χώρας.
Ασφαλώς δεν περιμένει κανείς θαύματα από την ευβοϊκή πολιτική

κοινωνία. Δεν περιμένει, δηλαδή, να κατανοήσει τις προεκτάσεις
αυτής της θετικής εξέλιξης για την Εύβοια, ούτε ασφαλώς θα είναι
σε θέση να τη διαχειριστεί εάν δεν αλλάξει ρότα και εάν δεν
επενδύσει στην ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού της.
Λίγοι ίσως από τους Πολιτικούς της Εύβοιας, Κοινοβουλευτικούς
και Αυτοδιοικητικούς, κατανοούν τις αλλαγές που συντελούνται
στην προοπτική της λεγόμενης 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης
και τη δυνατότητα της Εύβοιας στην νέα εποχή. Για τους
περισσότερους τα Ψαχνά απέκτησαν Πανεπιστήμιο!!! έχοντας
έτσι ενθαρρύνει και την προαναφερόμενη ειρωνική «χαριτομενιά»
του Γρηγοράκου. Κάποιοι ίσως περίμεναν να ξεσπάσει και
ανταγωνισμός με την Χαλκίδα!!! Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε
στις συμπεριφορές των τελευταίων μηνών όταν τριγυρνούσε η
επεξεργασία της Πρότασης για το Πανεπιστήμιο Στερεάς!!!
Προς τιμή του ο Δήμαρχος της Χαλκίδας Χρήστος Παγώνης
κινήθηκε σοβαρά και υπεύθυνα δουλεύοντας για το αναπτυξιακό
διακύβευμα με το κύρος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πράγματι,
το βάρος της διαχείρισης του πνευματικού και κοινωνικού
κεφαλαίου που φέρνει η χωροθέτηση Πανεπιστημιακών Δομών
αφορά το σύνολο της Λειτουργικής Περιοχής της Χαλκίδας (για
όσους γνωρίζουν την έννοια) και στο βάρος αυτό η τοπική
πολιτική κοινωνία της πόλης και της Εύβοιας μπορεί να
ανταποκριθεί μόνο με σχέδιο, συνεργασία και ενότητα μακριά
από τοπικισμούς και άγονους «μικρομεγαλισμούς». Ο τοπικός
96
Δήμος στον οποίο θα λειτουργήσει το Πανεπιστήμιο πρέπει

ασφαλώς να μεριμνά για την εξυπηρέτηση της υλικοτεχνικής
υποδομής (καθαριότητα, δίκτυα κ.ο.κ.) υπηρετώντας το
Πανεπιστήμιο. Ο σχεδιασμός όμως και η διεκδίκηση των
αναπτυξιακών αποτελεσμάτων απαιτεί ισχυρότερες θεσμικές
πλάτες και αυτό είναι καταρχήν προτεραιότητα του ηγετικού
ρόλου του Δήμου της Χαλκίδας αλλά και της Περιφερειακής
Ενότητας Εύβοιας καθώς σύμπασας της ευβοϊκής
αυτοδιοίκησης.
Με αυτές τις σκέψεις ας καλοσωρίσουμε ένα καλό νόμο για την
Εύβοια και ας ελπίσουμε ότι οι προοπτικές που ανοίγονται δεν θα
μείνουν στα χαρτιά αλλά και ότι η ευβοϊκή πολιτική κοινωνία θα
φανεί άξια να τις διαχειριστεί.
97
ΕΥΒΟΙΑ
&
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΣΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ ΤΟΥ 2019
98
25.
Το ζητούμενο των Περιφερειακών Εκλογών. Η

περίπτωση της Στερεάς Ελλάδας.
Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση κουβαλάει στην οκτάχρονη

διαδρομή της τις παθογένειες αλλά και τις ιδιορρυθμίες της
νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και αυτή με τη σειρά της την
κληρονομία του παλιού καθεστώτος των νομαρχιών. Είναι
αναντίρρητα θεσμός σε μετάβαση. Τα χρόνια αυτά, χρόνια της
κρίσης και της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος αλλά
ταυτόχρονα και της ενίσχυσης του συγκεντρωτισμού ελέω των
μνημονίων το περιφερειακό πολιτικό σύστημα παρέμεινε κατά
κανόνα εσωστρεφές και αδύναμο να ηγηθεί της χειραφέτησης
του θεσμού. Εξάλλου για την Αυτοδιοίκηση τα χρόνια αυτά είναι
η εποχή της μετριότητας. Το δευτεροβάθμιο επίπεδο είναι πάντως
διαφορετικό και διαφοροποιημένο από Περιφέρεια σε Περιφέρεια
έτσι ώστε οι γενικεύσεις να μην ενδείκνυνται.
Ας σταθούμε στα καθ΄ημάς: Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Η πρώτη περίοδος είχε κατ΄εξοχήν μεταβατικό προσανατολισμό.
Επικράτησε μία συμμαχία κεντρώων Νομαρχών που μοίρασαν τα
τιμάρια χωρίς να επιδιώξουν την ουσιαστική διοικητική συνοχή.
Συνεχίστηκαν οι παράλληλοι δρόμοι των νομαρχιών. Ήταν
επόμενο να μην μπορέσουν να διαχειριστούν θετικά τις
ενδοπεριφερειακές αντιθέσεις καθώς το περιφερειακό κέντρο
99
συνέχισε να οδηγείται από την διοικητική νομενκλατούρα της

κρατικής περιφέρειας η οποία εξάλλου ενσωμάτωνε και το
κυρίαρχο εδροκεντρικό σύστημα εξουσίας. Το πολιτικό
προσωπικό δεν ήθελε και εάν ήθελε δεν μπορούσε, λόγω των
ηγετικών ικανοτήτων του αλλά και της πολιτικοδιοικητικής του
κουλτούρας, να οδηγήσει την Περιφέρεια σε μία διακυβέρνηση
συνοχής και ανάπτυξης.
Η δεύτερη περίοδος έχει άλλα χαρακτηριστικά και δεν αποτελεί την
συνέχεια της προηγουμένης. Η Περιφέρεια κατακτήθηκε ως
λάφυρο ενός προσωποκεντρικού δεξιού συστήματος στο οποίο
πλειοδότησε και η τότε δεξιόστροφη ηγεσία του παρηκμασμένου
ΠΑΣΟΚ. Η περιφερειακή ηγεσία ασκήθηκε κυρίως ως
επικοινωνιακό διακύβευμα μεταλλάσσοντας πάντως το
προηγούμενο νομαρχοκεντρικό μοντέλο διακυβέρνησης αλλά
και ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το εδροκεντρικό σύστημα
εξουσίας.
Η νέα περίοδος θα είναι σίγουρα διαφορετική. Εξάλλου η αλλαγή
του εκλογικού συστήματος και των προϋποθέσεων
συγκρότησης της περιφερειακής ηγεσίας καθορίζει εν πολλοίς το
διακύβευμα της περιφερειακής διακυβέρνησης. Η αποχώρηση
του απερχόμενου Περιφερειάρχη ανοίγει τους ορίζοντες στην
πραγματική πολιτική και περιορίζει προφανώς την
πρωτοκαθεδρία της προσωποκεντρικής και κυρίως κενής
ουσιαστικού περιεχομένου επικοινωνίας. Αυτό από μόνο του είναι
θετικό αλλά δεν αρκεί για να βρει η Περιφέρεια τον δρόμο της.
Η Στερεά Ελλάδα πρωτίστως χρειάζεται όραμα και στρατηγική
συνοχής θεμελιωμένη στην αναπτυξιακή της πραγματικότητα και
στις ενδοπεριφερειακές της ιδιαιτερότητες. Συνοχή δεν σημαίνει
υποταγή ή υποβάθμιση ορισμένων περιοχών της αλλά σύνθεση
και ένταξη της κάθε περιοχής σύμφωνα με τη δική της
φυσιογνωμία.
Κρίσιμος είναι ο ρόλος των περιφερειακών πολιτικών δυνάμεων,
του επιπέδου της αυτονομίας τους από τα αντίστοιχα κομματικά
κέντρα, η ποιότητα και ο βαθμός αυθεντικότητας του
προγραμματικού τους λόγου, η ικανότητα του ανθρώπινου
δυναμικού τους να συνθέσει, να εκφράσει και κυρίως εν συνεχεία
να ανασυνθέσει στο πλαίσιο προγραμματικών πλειοψηφιών ένα
υλοποιήσιμο όραμα περιφερειακής ηγεσίας που θα
ανταποκρίνεται στις ανάγκες της συνολικής περιφερειακής
100
κοινωνίας, να αναβαθμίζει την Στερεά στον χάρτη της ανάπτυξης,

να συνδέει την Στερεά με την Ευρώπη των Περιφερειών.
Η διάχυτη αντίληψη πολλών ότι η περιφερειακή ηγεσία πρέπει να
έχει χαρακτηριστικά αυτοδιοικητικής ηγεσίας, και μόνο, είναι
λανθασμένη και εάν επικρατήσει θα κλείσει κάθε προοπτική
αναβάθμισης της Περιφέρειας. Η Περιφέρεια είναι ασφαλώς
δευτεροβάθμιος ΟΤΑ αλλά η αυτοδιοίκηση της Περιφέρειας δεν
είναι αντίστοιχη της δημοτικής. Η Περιφερειακή Ηγεσία πρέπει να
έχει σαφή πολιτικό προσδιορισμό και ικανότητα να διαχειριστεί τις
δημόσιες πολιτικές με όρους που ανάγονται στο εθνικό και
ευρωπαϊκό σύστημα διακυβέρνησης. Αν δεν το έχει θα είναι μία
ετεροκαθοριζόμενη από τα κομματικά κέντρα Ηγεσία ή μία
άχρωμη μεν αλλά όχι και αδέσμευτη. Χρειάζεται γνώση, κύρος,
ικανότητα παραγωγής πολιτικής με στρατηγικό περιεχόμενο, και
συνάμα ικανότητα συντονισμού και αξιολόγησης
αποτελεσμάτων. Στην Στερεά χρειάζεται και κάτι άλλο. Επίγνωση
των ενδοπεριφερειακών αντιθέσεων και ικανότητα σύνθεσης
χωρίς αποκλεισμούς και συμψηφισμούς. Αυτό δεν μπορεί
ασφαλώς να επιτευχθεί μόνο με επικοινωνιακά τεχνάσματα, με
αριθμητικές ασκήσεις, ή με άσκοπες δήθεν αποκεντρώσεις.
Επιτυγχάνεται με ουσιαστική ανοικτή, συμμετοχική διαβούλευση,
με αναγνώριση των πραγματικών γεωαναπτυξιακών
προτεραιοτήτων κάθε περιοχής, με ενίσχυσή τους και αξιοποίησή
τους με τρόπο ώστε να κατορθώνεται η περιφερειακή συνοχή και
να διαπλάθεται η περιφερειακή συνείδηση.
Συνοχή και περιφερειακή συνείδηση δεν σημαίνει ισοπέδωση,
σημαίνει διαμόρφωση χώρων όπου συμμετέχουν όλες οι
περιοχές χωρίς να περιορίζονται οι γεωναπτυξιακές τους
προτεραιότητες. Συνεπώς χρειάζεται ένα πλαίσιο περιφερειακού
οράματος που χωρεί όλες τις κατευθύνσεις, την κάθε μία στο
μέτρο της δυναμικής της. Σε αυτό το μοντέλο περιφερειακής
διακυβέρνησης δεν έχουν θέση οι κυρίαρχες έως σήμερα
αντιλήψεις του εδροκεντρικού καθορισμού της Περιφέρειας.
Εξάλλου, την επόμενη περιφερειακή περίοδο, όλα θα έχουν

αλλάξει και κυρίως οι όροι συγκρότησης της περιφερειακής
ηγεσίας. Το μείζον διακύβευμα γιαυτήν είναι να συνεχίσει να
ακολουθεί την πεπατημένη που δαπανάται στην επικοινωνιακή
και πελατειακή διαχείριση των πολιτικών ή ακόμη και των
101
διοικητικών υποθέσεων αφήνοντας την ουσιαστική εξουσία στα

ίδια κέντρα που καθηλώνουν την Περιφέρεια στους ουραγούς
της ανάπτυξης και της περιφερειακής αυτονομίας ή θα αλλάξει
πορεία ακολουθώντας τον δρόμο της ουσιαστικής δημοκρατικής
διακυβέρνησης με την συγκρότηση ενός αποτελεσματικού και
αξιοκρατικού συστήματος διοίκησης που προορίζεται να
υλοποιεί τις πολιτικές που καταστρώνουν μέσα από τις
συμμετοχικές διαδικασίες του περιφερειακού πολιτικού
συστήματος τα αιρετά όργανα.
Και εμείς οι πολίτες της Περιφέρειας τι κάνουμε; Πολύ φοβάμαι ότι
η συγκυρία θα μας αποπροσανατολίσει και θα δείξουμε στην
Περιφέρεια λιγότερη προσοχή σε σχέση με τις άλλες κάλπες του
Μαίου. Αυτό είναι και αποτέλεσμα της περιορισμένης γνώσης και
της χαλαρής σχέσης που έχουν οι πολίτες με την Περιφέρεια. Έως
ένα σημείο είναι εύλογο για ένα θεσμό που έχει μόλις οκτώ χρόνια
ζωή. Από την άλλη είναι και αναμενόμενο στο μέτρο που η έως
τώρα άσκηση της περιφερειακής ηγεσίας περιορίστηκε στην
επικοινωνία, στην επίλυση δευτερευουσών υποθέσεων πολλές
φορές δημοτικής, συνοικιακής ή ακόμη και γειτονικής εμβέλειας
ως παράπλευρο σύστημα πελατειακής συναλλαγής ενώ καίρια
ζητήματα περιφερειακού ή «νομαρχιακού επιπέδου» δεν
εμπεδώθηκαν από τους πολίτες είτε γιατί δεν προχώρησαν απτές
λύσεις ή γιατί εγκαταλείφθηκαν, ίσως επειδή απαιτούσαν όλα
όσα η Περιφέρεια δεν είχε, δηλαδή προγραμματική κατεύθυνση,
ικανότητα διεκδίκησης, πολιτικό ενδιαφέρον.
Και όμως για τους πολίτες της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας το
διακύβευμα της περιφερειακής ανάπτυξης είναι μεγάλο. Πολιτικές
που αναφέρονται στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στην
διείσδυση της γνώσης και της καινοτομίας στην παραγωγή και
στην τοπική οικονομία, στην προώθηση της κοινωνικής
επιχειρηματικότητας, η ποιότητα των υποδομών και των δικτύων
είναι μερικά από τα πεδία περιφερειακών δημοσίων πολιτικών που
επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα των επιχειρηματιών, των
επαγγελματιών αλλά και των εργαζομένων αλλά και των
ανέργων από την Κάρυστο έως την Γρανίτσα και από την Σκύρο
έως το Ευπάλιο. Για την ουσία αυτών των πολιτικών πρέπει να
μιλήσουν με ειλικρίνεια και προγραμματικό λόγο οι περιφερειακές
παρατάξεις δίνοντας προτάσεις λύσεων εφικτών και ρεαλιστικών.
102
26.
Περιφερειακές Εκλογές και πολιτική αυτονομία.
Το θεσμικό περιβάλλον των εκλογών του προσεχούς Μαίου

αλληλοεπηρεάζεται με το ρευστό και συνάμα πολωτικό πολιτικό
περιβάλλον. Οι τετραπλές τουλάχιστον εάν όχι πενταπλές κάλπες
δεν θα δυσχεράνουν μόνο τη διαδικασία και θα ταλαιπωρήσουν
εκλογείς και εφορευτικές επιτροπές αλλά κυρίως θα θολώσουν και
θα μπλέξουν τα πολιτικά διακυβεύματα τα οποία σε καμία
περίπτωση δεν είναι ούτε απλά ούτε ενιαία.
Η «μπουγάδα» των πολιτικών διακυβευμάτων και συνακόλουθα η
ασάφεια και η παραπλάνηση που θα τα συνοδεύσει μπορεί να
διευκολύνουν τους κομματικούς σχεδιασμούς ιδίως των
μονομάχων της διπολικής πόλωσης αλλά σε καμία περίπτωση δεν
διευκολύνει ούτε συμφέρει τους πολίτες, την οργανωμένη σε
εκλογικά σώματα, κοινωνία.
Σε αυτή την κρίσιμη για το μέλλον της Ευρώπης και των λαών της
εκλογή των μελών του Ευρωκοινοβουλίου προέχει κυρίως η
σαφής τοποθέτηση του πολίτη απέναντι στο μείζον υπαρξιακό
δίλλημα της Ευρώπης. Θα συνεχίσει με δυσκολία να αναζητά τη
διόρθωση των λαθών της για να παραμείνει το κοινό σπίτι των
λαών της με Δημοκρατία, Κοινωνική Αλληλεγγύη και Ανάπτυξη ή
θα γίνει βορρά στις ακραίες δυνάμεις του Αντιευρωπαϊσμού που
μας γυρίζουν εξήντα και πλέον πίσω; Σε αυτή την μείζονα αντίθεση
συστοιχίζονται οι επιμέρους ιδεολογικοπολιτικές αντιθέσεις των
πολιτικών δυνάμεων της Ευρώπης μέρος των οποίων είναι τα
κόμματα του λεγόμενου ευρωπαϊκού δημοκρατικού τόξου στα
103
οποία περιλαμβάνονται και οι δύο φερόμενοι ως πόλοι του νέου

ελληνικού διπολισμού. Συνεπώς ο πολιτικός διάλογος για την
Ευρώπη δεν μπορεί να γίνεται είτε με όρους της εγχώριας
πόλωσης ή να παραμείνει στην άκρη διότι από την κρίση των
λαών της Ευρώπης στις κάλπες του Ευρωκοινοβουλίου θα
διακυβευθούν τα σημαντικότερα ζητήματα και για την πορεία της
χώρας μας.
Όσο για τις κάλπες της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης,

αυτή την φορά θα είναι δύο (δημοτικές και κοινοτικές) στο πλαίσιο
των- εν προκειμένω- παράλογων επιλογών του νομοθέτη του
ΚΛΕΣΘΕΝΗ 1 να θεσπίσει εκλογές με ξεχωριστή κάλπη για τα
όργανα της δημοτικής αποκέντρωσης όταν πέραν της
διατήρησης του προηγούμενου καθεστώτος θα μπορούσε -
εύλογα από θεσμική άποψη- να μεταφέρει σε άλλο χρόνο την
εκλογή των οργάνων των Κοινοτήτων με διεξαγωγή των εκλογών
αυτών με την ευθύνη των νέων δημοτικών αρχών. Παρόλα αυτά
οι εκλογές για τους Δήμους έχουν πάντοτε μία αυτόνομη θεσμική
δυναμική στην οποία προέχουν η προσωπικότητα των τοπικών
ηγετών, οι τοπικές συνθήκες και η άρθρωση των τοπικών
συλλογικών ή μη συμφερόντων που ρυθμίζουν το πολιτικό
διακύβευμα της δημοτικής αυτοδιοίκησης. Εκεί μόνο ανήμποροι να
λειτουργήσουν αυτόνομα υποψήφιοι δημοτικοί ηγέτες και τοπικοί
πολιτευτές προσπαθούν να αγκιστρωθούν στην εθνική πολιτική
πόλωση για να διασώσουν το «πολιτικό τους σαρκίον».
Αντίθετα, κινδυνεύει να συνθλιβεί στην πόλωση του εθνικής
πολιτικής σκηνής η κάλπη των Περιφερειακών Εκλογών, ίσως στον
ίδιο ή σε μεγαλύτερο βαθμό ακόμη και από εκείνη των
Ευρωεκλογών. Ο κίνδυνος οφείλεται κυρίως στο νεαρό του
θεσμού της Περιφέρειας σε σχέση με την μη επαρκή ανάδειξη, στα
οκτώ χρόνια λειτουργίας της, του κρίσιμου για την χώρα αλλά και
τους πολίτες ρόλου της. Αυτό σε συνδυασμό με την προσπάθεια
πολλών να την υποβιβάσουν σε μονοσήμαντο μικρών οριζόντων
αυτοδιοικητικό ρόλο, μπορεί να καταστήσει την κάλπη των
Περιφερειών την πλέον αδύναμη στις εκλογές του Μαίου. Εάν
συμβεί αυτό η επόμενη περιφερειακή περίοδος, η τρίτη στη σειρά
και γιαυτό πιο κρίσιμη, θα καταλήξει εκ προοιμίου χαμένη και θα
φέρει ακόμη πιο πίσω τις Περιφέρειες τόσο στο εθνικό όσο κυρίως
στο ευρωπαϊκό σύστημα εξουσίας.
Κι όμως η κάλπη των Περιφερειών είναι εξίσου σημαντική για τον
πολίτη και την χώρα ιδίως σήμερα, ενόψει της αναγκαιότητας να
104
ενηλικιωθεί και κυρίως να γίνει ανταγωνιστικός ο θεσμός στο

πλαίσιο της Ευρώπης των Περιφερειών αλλά και να γίνει επιτέλους
πρωταγωνιστής στην προσπάθεια της αναπτυξιακής ανόρθωσης
της χώρας.
Η εκλογή των οργάνων της Περιφέρειας σχετίζεται άμεσα με το
πολιτικό διακύβευμα της περιφερειακής αυτονομίας που αποτελεί
κατάκτηση για την Ευρώπη των Περιφερειών και διεκδικούμενος
στόχος για τις ελληνικές Περιφέρειες και παράλληλα σχετίζεται
άμεσα με την οργάνωση και κινητοποίηση των αναπτυξιακών
δυνάμεων της κάθε Περιφέρειας που απαιτεί καλό και εύστοχο
σχέδιο περιφερειακής πολιτικής, δικτύωση στην Ευρώπη και
ενδοπεριφερειακές κοινωνικές συμμαχίες, δηλαδή όλα όσα δεν έχει
και δεν μπορεί να διασφαλίσει, δυστυχώς για την χώρα, το
πολωτικό δίπολο των εθνικών εκλογών. Γιαυτό οι εκλογές των
Περιφερειών κινούνται σε διαφορετικό διακύβευμα από εκείνο των
εθνικών συνδυαζόμενες περισσότερο με τις εκλογές του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και λιγότερο με τις εθνικές. Ο λόγος
είναι απλός: Οι Περιφέρειες της Ελλάδας, στην νέα θεσμική και
προγραμματική περίοδο πρέπει να πάρουν δύναμη από την
Ευρώπη των Περιφερειών για να νικήσουν τον ελληνικό
πολυδαίδαλο πολιτικό και διοικητικό συγκεντρωτισμό και να
επιβάλλουν στο Ελληνικό Κράτος -το πιο συγκεντρωτικό στην
Ευρώπη- την πολυεπίπεδη δημοκρατική διακυβέρνηση με τολμηρή
αποκέντρωση εξουσίας προς τα κάτω.
Γιαυτό στην κάλπη των Περιφερειών Εκλογών οι πολίτες πρέπει να
επιλέξουν με κριτήριο την ικανότητα, την γνώση και κυρίως την
πολιτική βούληση των προτεινομένων περιφερειακών
παρατάξεων και των υποψηφίων περιφερειαρχών και
περιφερειακών συμβούλων να χαράξουν για την Περιφέρειά τους
στην πράξη – και όχι στα λόγια- τον δρόμο της περιφερειακής
αυτονομίας που θα κάνει την Περιφέρεια ισότιμο συμμέτοχο στην
Ευρώπη των Περιφερειών, πραγματική νικήτρια – με μετρήσιμους
στόχους και όχι απλώς επικοινωνιακές πολυλογίες- στον
ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών περιφερειών, πρωταγωνιστή στον
εγχώριο αγώνα για την κατάκτηση της πολυεπίπεδης
δημοκρατικής διακυβέρνησης και μοχλό της αλλαγής του
γραφειοκρατικού και αντιαναπτυξιακού μοντέλου της Δημόσιας
Διοίκησης,
Επειδή ο ρόλος των πολιτών αξίζει να γίνει πρωταρχικός, για να το
πετύχουμε αυτό πρέπει να αξιολογήσουμε μετά από το
προαναφερόμενο όραμα της δικής μας Περιφέρειας- Πατρίδας, το
105
πρόγραμμα, τις ικανότητες των υποψηφίων, τη διαδρομή τους σε

δύσκολες και πολύπλοκες, απαιτητικές αποστολές και συνεπώς
την αντοχή και την γνώση στο πολυδαίδαλο ανταγωνιστικό
περιβάλλον της ευρωπαϊκής και εθνικής διεκδίκησης.
Για να το αξιολογήσουμε ως πολίτες με καθαρό νου, πρέπει να

αφήσουμε στην άκρη τα διλλήματα της εθνικής πόλωσης που
τεχνηέντως θα προβάλλουν οι εκπρόσωποι του αδιέξοδου
διπολισμού και να απαντήσουμε με καθαρό νου στα πραγματικά
διλήμματα των περιφερειακών εκλογών:
✓ Εκλέγουμε Περιφερειάρχη που γνωρίζει τους δρόμους της
Ευρώπης των Περιφερειών και όχι κάποιον που πρέπει να
μάθει μετά και εάν μπορέσει.
✓ Επιλέγουμε αυτούς που μπορούν να ανοίξουν τους
αναπτυξιακούς δρόμους και να εγγυηθούν την
ενδοπεριφερειακή συνοχή και όχι εκείνους που απλώς θα
ψηφίζουν ότι τους φέρνουν οι διοικητικές νομενκλατούρες
και τα κομματικά επιτελεία του πελατειασμού και της
χειραγώγησης.
✓ Εκλέγουμε αυτούς που ξέρουν να ηγηθούν σε περιβάλλον
περιφερειακής πολιτικής αυτονομίας και όχι όσους
περιμένουν να τα βρουν έτοιμα από την φιλική τους
Κυβέρνηση – ποντάροντας σε αυτήν για την δική τους
«επιτυχία» - ή να γίνουν προέκταση της φιλικής τους
αντιπολίτευσης.
Η μάχη των περιφερειακών εκλογών είναι – για όλους τους

παραπάνω λόγους- μάχη προδήλως πολιτική και μάλιστα
ρηξικέλευθη διότι υπερβαίνει τα στενά προτάγματα ενός άγονου
διπολισμού και ανοίγει ορίζοντες νέας προγραμματικής σύνθεσης
– χωρίς τη διαμεσολάβηση του παρακμασμένου συστήματος
κεντρικής κομματικής εξουσίας- απευθείας με τους πολίτες, τις
παραγωγικές και αναπτυξιακές δυνάμεις των περιφερειακών
κοινωνιών, που διεκδικούν ρόλο και δύναμη σε ένα άλλο μοντέλο
και σύστημα διακυβέρνησης, πολυεπίπεδο, δημοκρατικό και
γόνιμο σε πραγματικά προοδευτικούς, σύγχρονους καινοτόμους
και αυτόνομους συσχετισμούς εξουσίας.
106
27.
Για να ξέρουμε τι λέμε…
6 Απριλίου 2019
Ακούγεται συχνά στις πολιτικές συζητήσεις, και μάλιστα έγκριτο

ευβοϊκό site έχει και σχετική ανάλυση, ότι η εντοπιότητα του
Περιφερειάρχη είναι κρίσιμο στοιχείο επιλογής ειδικά για εμάς εδώ
στην Εύβοια. Ασφαλώς αυτό το επιχείρημα μπορεί να ευδοκιμήσει
αντίστοιχα για τον ντόπιο κάθε νομού αλλά μπορεί επίσης να
συσκοτίσει ή να παραπλανήσει σε σχέση με τα πραγματικά
κριτήρια ή και τους ρόλους που ασκούν οι αιρετοί στα όργανα στα
οποία εκλέγονται.
Επίσης το τοπικιστικό κριτήριο για μας τους Ευβοείς που έως τώρα
υπήρξαμε επιρρεπείς σε ψευδαισθήσεις μπορεί να καταλήξει και
μπούμερανγκ.
Για να ξέρουμε τι λέμε.

Με το παλιό σύστημα εκλογής ο Περιφερειάρχης ήταν όντως ο
αδιαφιλονίκητος ηγέτης της Περιφέρειας διότι ήταν αρχηγός μίας
ευρείας μονοπαραταξιακής πλειοψηφίας στο Περιφερειακό
Συμβούλιο. Με αυτή την άνεση και ακολουθώντας την πεπατημένη
του άλλοτε κρατικού Περιφερειάρχη, ως επικεφαλής της
Διαχειριστικής Αρχής του ΕΣΠΑ, μπορούσε να δείχνει ότι μοιράζει
πόρους όπου θέλει και σε όποιους θέλει. Αυτή η εικόνα αποτελεί
την μισή αλήθεια αλλά πάντως επικοινωνιακά αυτή προβάλλεται.
107
Το Περιφερειακό Συμβούλιο ήταν κατά κανόνα διακοσμητικό ή εν

πάσει περιπτώσει σε δεύτερο πλάνο.
Με την απλή αναλογική στην επόμενη θητεία τα πράγματα θα είναι

εντελώς διαφορετικά. Ο Περιφερειάρχης θα εξακολουθεί να είναι
επικεφαλής της Διαχειριστικής Αρχής και μάλιστα θα εξακολουθεί
να απουσιάζει δυστυχώς η διαδικασία του δημοκρατικού
προγραμματισμού πλην όμως δεν θα έχει την άνεση της
μονοπαραταξιακής πλειοψηφίας, θα είναι υποχρεωμένος να
διαβουλεύεται με το Περιφερειακό Συμβούλιο στο οποίο δεν θα
υπάρχει μονομερής ή ακόμη και παγιωμένη πλειοψηφία και
συνεπώς θα είναι κυρίως ο εφαρμοστής των Αποφάσεων του
Συμβουλίου και ασφαλώς ο θεσμικός ηγέτης της Περιφέρειας την
οποία θα εκπροσωπεί διαρκώς διεκδικών και διαπραγματευόμενος
με την εκάστοτε Κυβέρνηση και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
Ο Περιφερειάρχης συνεπώς θα αναγκαστεί να λειτουργεί
ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα: τεχνοκρατικά για να πείσει τόσο τους
εγχώριους και τους Ευρωπαίους τεχνοκράτες των εθνικών και
ευρωπαϊκών οργάνων, πολιτικά επίσης προς τους πολιτικούς
θεσμούς της κεντρικής Πολιτείας και της Ευρώπης αλλά και προς
τους πολίτες και τους Φορείς της Περιφέρειας και θεσμικά και
διοικητικά προς το ανθρώπινο δυναμικό της Περιφέρειας που είναι
έτσι και αλλιώς ο καθοριστικός παράγοντας της λειτουργίας της
και πρέπει επίσης να αναβαθμιστεί οργανωτικά και λειτουργικά.
Τούτων λεχθέντων, το κριτήριο για την επιλογή του Περιφερειάρχη
είναι οι πολιτικές, τεχνοκρατικές και ηγετικές του ικανότητες και
ασφαλώς η βαθιά γνώση του ανταγωνιστικού πεδίου της
διακυβέρνησης και η εμπειρία καθώς και η σχέση εμπιστοσύνης
που μπορεί να διαμορφώσει με τους πολίτες και τους θεσμικούς
παράγοντες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, που επηρεάζουν
αποφασιστικά την απόδοση της Περιφέρειας και συνεπώς την
επιτυχία ή την αποτυχία και του Περιφερειάρχη. Από όλα αυτά η
τοπική καταγωγή μπορεί να επηρεάσει μόνο την εμπιστοσύνη των
συντοπιτών του. Αυτό όμως δεν αρκεί για τον Περιφερειάρχη ενώ
θα ήταν αρκετό για τον Πρόεδρο μιας Κοινότητας….
Επειδή η εμπιστοσύνη σε σχέση με την εντοπιότητα, την γνώση και
την εμπειρία είναι κριτήρια και για την επιλογή των περιφερειακών
συμβούλων κάθε νομού πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η επιλογή
τους από τους πολίτες του νομού είναι εξίσου και ενίοτε
περισσότερο καθοριστική απ΄ότι η εντοπιότητα του
108
Περιφερειάρχη, εκτός εάν κάποιος μπορεί να διακρίνει στην

επιλογή ενός ψηφοδελτίου «όλο το πακέτο»
Σε ένα νέο διαπαραταξιακό σύστημα διακυβέρνησης που όπως
φαίνεται θα είναι το σκηνικό της επόμενης θητείας ο ρόλος κάθε
περιφερειακού συμβούλου, είτε μετέχει στη διαπαραταξιακή
πλειοψηφία είτε μετέχει στην μειοψηφία θα είναι πολύ περισσότερο
καθοριστικός και εποικοδομητικός απ΄ ότι ήταν έως σήμερα. Η
ενεργή συμμετοχή όλων με υποχρεωτική πλέον την αυτόνομη
διαμόρφωση γνώμης για όσα καλούνται να αποφασίσουν στο
Συμβούλιο και στις Επιτροπές του θα τους επιβάλλει το χρέος να
ασχοληθούν επισταμένως με τα ζητήματα και κυρίως να
διαβουλεύονται διαρκώς με τους πολίτες και τις παραγωγικές και
κοινωνικές δυνάμεις των επι μέρους νομών. Συνεπώς η πολιτική
εμπειρία, η γνώση και η διάθεση προσφοράς είναι εφόδια για τους
περιφερειακούς συμβούλους και συνάμα κριτήρια για τους
πολίτες που θα τους επιλέξουν.
Εάν οι Ευβοείς εκπρόσωποι είναι σε θέση να διαδραματίσουν
καθοριστικό ρόλο στο νέο Περιφερειακό Συμβούλιο, σε όποια
παράταξη και εάν ανήκουν, το όφελος για την Εύβοια θα είναι
σημαντικό. Το ίδιο ανάλογα και για τους άλλους νομούς. Εάν δε ο
Περιφερειάρχης έχει το «πακέτο» των προσόντων που
προαναφέραμε τότε το όφελος θα είναι ακόμη πιο σημαντικό.
Γιαυτό λοιπόν και για να ξέρουμε τι λέμε… καλό είναι να δώσουμε
προσοχή ως πολίτες στο πραγματικό διακύβευμα που καθορίζει
την σημαντική θέση της Εύβοιας στην Στερεά Ελλάδα και όχι σε
ψευδαισθήσεις που περιορίζουν την επιλογή στην τοπική
καταγωγή του Περιφερειάρχη.
109
28.
#evia2030_neoidromoi, ή αλλιώς: Στην ΕΥΒΟΙΑ του
2030 θα φθάσουμε με ΝΕΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ.
1η Μαίου 2019
Οι Περιφερειακές Εκλογές είναι ίσως η σημαντικότερη - αν όχι η

μοναδική- ευκαιρία για να συζητήσουμε τα προβλήματα, τις
προτεινόμενες λύσεις και κυρίως τους συλλογικούς στόχους για
τον τόπο μας, την Εύβοια. Όλοι μαζί, ανά περιφερειακή ενότητα
αφού προσδιορίσουμε στον προσανατολισμό και τον χρονο-
στόχο της δικής μας ιδιαίτερης πατρίδας- εμείς εδώ της Εύβοιας-
συνθέτουμε το κοινό προγραμματικό μας όραμα για την
μεγαλύτερη πατρίδα στην οποία ανήκουμε ως περιφερειακή
συλλογικότητα, για την ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ την ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ.
Αυτή η αυθεντικά πολιτική διεργασία δεν πρέπει ούτε να
περιορίζεται στον εκλογικό χρόνο ούτε να γίνεται μόνο με τους
όρους του επικοινωνιακού συστήματος που συνήθως μεταβάλει
στις εκλογές σε αγορά χώρου ή χρόνου στο μιντιακό περιβάλλον.
Πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο συμμετοχικά και με διαρκή
διάλογο με τους εκλογείς που είναι οι εντολείς πολίτες. Και αφού
έχει αφετηρία τον εκλογικό χρόνο πρέπει να έχει διάρκεια σε όλη
την θητεία των αιρετών οργάνων και να συνεχίζεται έως τον
χρόνο-ορόσημο με εναλλαγές προγραμματικού λόγου και
λογοδοσίας σε περιβάλλον ανοικτής συμμετοχικής δημοκρατίας.
Έτσι οι εντολείς πολίτες θα είναι παρόντες χωρίς να χαρίζουν σε
κανέναν λευκή πολιτική εντολή που συνήθως απογειώνει τους
αιρετούς στην σφαίρα της αυθαίρετης πολιτικής ελίτ και τους
πολίτες στο περιθώριο και στην άγονη διαμαρτυρία ή στην
απέχθεια προς την πολιτική.
110
Έτσι πρέπει να έχουν τα πράγματα…

Γιαυτό εδώ στην Εύβοια, πέρα από τις ωραίες φωτογραφήσεις
και τα ευφυή σλόγκαν, οφείλουμε να καταθέσουμε θέσεις και
προτάσεις και κυρίως να συνθέσουμε έναν ρεαλιστικό και
συνάμα φιλόδοξο προγραμματικό λόγο με χρονο-ορόσημο την
δεκαετία που ανοίγεται μπροστά μας, το 2030. Να
οραματιστούμε, να σχεδιάσουμε και τελικά να συνθέσουμε μία
αυθεντική προγραμματική συμφωνία για την Εύβοια του 2030.
Αντίστοιχα και στους άλλους νομούς της Περιφέρειας έτσι ώστε
το προγραμματικό ορόσημό μας να είναι συγκεκριμένο, με
χρονοδιάγραμμα, μετρήσιμο και ελέγξιμο από τους πολίτες, με
τελικό σταθμό την ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ ΤΗΝ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ της
επόμενης δεκαετίας, την ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ του 2030.
Εμείς εδώ στην Εύβοια, συνήθως επαναλαμβάνουμε δεκαετίες

τώρα τα ίδια αιτήματα και εκφράζουμε τον ίδιο πόνο. Το Οδικό
μας Δίκτυο. Θεωρούμε ότι αυτό είναι το κλειδί για την ανάπτυξη
που δεν έρχεται αλλά και για την ανάπτυξη που χάθηκε. Δεν
έχουμε εντελώς άδικο. Πρέπει όμως να επαναπροσδιορίσουμε το
περιεχόμενο αυτού του ελλείματος μεταφορικών υποδομών με
βάση τα δεδομένα της δεκαετίας που ανοίγεται μπροστά μας. Εάν
συνεχίσουμε να αναγάγουμε τα πάντα στην μοιρολατρική
θεώρηση των δύσβατων δρόμων μας θα συνεχίζουμε να
χάνουμε τις ευκαιρίες αλλά και τον προσανατολισμό μας. Οι
υποδομές στο οδικό δίκτυο μας λείπουν και θα συνεχίσουμε να
τις διεκδικούμε αλλά οι «άλλοι δρόμοι» θα φέρουν την Ανάπτυξη
και ίσως μαζί με αυτή και τους οδικούς άξονες που προσδοκούμε.
Στην ΕΥΒΟΙΑ του 2030 θα φθάσουμε με ΝΕΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ.
Δρόμους κρίσιμων αναπτυξιακών επιλογών όπως:
Οι Νέοι Δρόμοι στην ευβοϊκή επιχειρηματικότητα που επενδύει στο
υλικό και άυλο ευβοϊκό κοινωνικό πλούτο
Οι Νέοι Δρόμοι στην καινοτόμα επιχειρηματικότητα που
αγκυρώνεται στέρεα στην γνώση και την εξειδίκευση, στην
αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και της γόνιμης σύνδεσής της
με την παραγωγική διαδικασία.
Οι Νέοι Δρόμοι στην αγροτοδιατροφική παραγωγή που πρέπει
να ανασχεδιαστεί και να υποστηριχθεί με καινοτόμες μορφές
οργάνωσης και λειτουργίας έξω από τα φθαρμένα και
111
απαξιωμένα σχήματα του παρελθόντος με έμφαση στην

κοινωνική οικονομία, την καινοτόμα επιχειρηματικότητα και τη
διαρκή κατάρτιση και επιμόρφωση των παραγωγών
Οι Νέοι Δρόμοι που γεννούν συνέργειες Πολιτισμού, Τουρισμού
και Αγροτοδιατροφικής Παραγωγής και καθιστούν το brand
name της Εύβοιας μοναδικό και κερδοφόρο προϊόν.
Οι Νέοι Δρόμοι που μπορούν να χαραχθούν και να ανοίξουν
τους ορίζοντες της Ευβοικής Παραγωγικής και Επιστημονικής
Κοινότητας με αφετηρία και μοχλό την ένταξη της Εύβοιας στον
Χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Τεχνολογίας με σταθμό
και αφετηρία την Τεχνόπολη του Ευρίπου, μία κομβικής σημασίας
κατάκτηση, που σηματοδοτεί την Εξωστρεφή Χαλκίδα, την
Εξωστρεφή Εύβοια.
Οι Νέοι Δρόμοι που κάνουν την Εύβοια τόπο αναφοράς για την
υλοποίηση των αρχών της Τοπικής Ατζέντας 21, ή όπως
διαμορφώνεται σε Ατζένα 2030, για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, που
οριοθετεί προστατεύει και αναδεικνύει τον φυσικό, κοινωνικό και
παραγωγικό της πλούτο χωρίς γκρίνιες, μεμψιμοιρίες και
υπερβολές, και επενδύει σε αυτή συνδέοντάς την με τον υλικό και
άυλο πολιτισμό των τοπικών της κοινωνιών δημιουργώντας έτσι
ένα μοναδικό και απαράμιλλο τουριστικό προϊόν εμπειρίας με
πολλαπλές υπεραξίες σε όλους τους τομείς της τοπικής
οικονομίας.
Οι Νέοι Δρόμοι στη διεκδίκηση και κυρίως στη διαμόρφωση
αρχών και αξιών για ασφαλή διαβίωση, με ασφαλείς υποδομές
και ασφαλείς πολίτες και με μία Περιφέρεια που επενδύει με σχέδιο
στην πρόληψη των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής που όλο
και πιο απειλητικά μας δείχνει τις συνέπειές της.
Οι Νέοι Δρόμοι στην προσπελασιμότητα που βασίζονται στην
ασφάλεια των οδικών υποδομών, στην ασφάλεια και την
λειτουργικότητα των θαλάσσιων μεταφορών και στην χάραξη
της διαπεριφερειακής προσβασιμότητας που καθιστά την Εύβοια
την πύλη της Περιφέρειας στον διεθνή χώρο,
Οι Νέοι Δρόμοι στην κοινωνική και συλλογική οργάνωση που
αξιοποιεί ιδέες, γνώσεις, δεξιότητες, που οικοδομεί την κοινωνική
αλληλεγγύη, τον σεβασμό των δικαιωμάτων όλων όσων
κατοικούν, εργάζονται, διαβιούν ή επισκέπτονται τα μέρη μας, την
Εύβοια και την Σκύρο.
112
Οι Νέοι Δρόμοι προυποθέτουν και άλλο περιεχόμενο και

προσανατολισμό στην πολιτική συμμετοχή και δράση.
Προϋποθέτουν ενεργούς πολίτες παντού, Κέντρα λήψης
αποφάσεων ανοικτά στην ευβοϊκή κοινωνία, συμμετοχικά και
δημοκρατικά, με σεβασμό στη διαφορετική άποψη και διάθεση
σύνθεσης και κοινής συνισταμένης, σε κατεύθυνση που ανοίγει
τους ορίζοντες και μεταβάλει την Εύβοια από παράμερο τόπο-
παρά την γειντίαση με την Αττική- σε κόμβο παραγωγής,
καινοτομίας και προσπελασιμότητας, σε κόμβο
Προοδευτικότητας και Δημιουργικής Αλλαγής.
Η Εύβοια του 2030 είναι η Εύβοια αυτών των Νέων Δρόμων που
θα αφήσουν πίσω την σημερινή Εύβοια της παρακμής, των
κλειστών οριζόντων και του «πολιτικού μιθριδατισμού».
Σε αυτόν τον δρόμο η Εύβοια του 2030 έχει διέξοδο, προοπτική και
ευκαιρία να χαράξει τους Νέους δρόμους της και να συμμετάσχει
με την δύναμη που της αναλογεί στην Στερεά Ελλάδα, την κοινή
περιφερειακή μας Πατρίδα.
113
114
www.dimitriskatsoulis.gr/
www.dimitriskatsoulis.blogspot.com/
www.facebook.com/dimitris.katsoulis
www.evia2030.blogspot.com/
www.negropontepolitico.blogspot.com/
www.tetradioaftodioikisis.blogspot.com/

ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΤΟΥ 2030

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΤΟΥ 2030

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

#evia2030_neoidromoi

Συλλογή άρθρων 2010-2019

Νέοι Δρόμοι για την Εύβοια του 2030

Συλλογή άρθρων 2010-2019

Η ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΔΟΜΕΣ ΤΗΣ

16.Σχεδιάζουμε για τα επιμέρους συμφέροντα φιλικών ομάδων ή για την

Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΥΒΟΙΑ

Η ΕΥΒΟΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ

Όταν πριν οκτώ χρόνια

λαϊκισμού» και των σταθερών φοβικών συνδρόμων που

Το χρονικό ορόσημο 2020 δηλαδή η δεκαετία που ξεκινά σε λίγες

Στόχος το 2013 όλοι οι ευρωπαίοι να έχουν πρόσβαση στο

Ο κεντρικός εμβληματικός στόχος αυτής της στρατηγικής είναι:

Χρειάζεται λοιπόν η διαμόρφωση, με όρους ανοικτούς στην

Προσανατολισμοί για την Εύβοια

Η ένταξη της Εύβοιας στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, επιλογή

που είναι πλέον ικανές να μεταβάλλουν σε επίκεντρο την Εύβοια.

Η θέση της Εύβοιας κοντά στην μητροπολιτική περιοχή της

Χαλκίδας και της μητροπολιτικής της περιοχής ως βασικός

Οι αναπτυξιακοί στόχοι της Εύβοιας και συνεπώς το συλλογικό

οργανωμένη παραθεριστική κατοικία και ο εναλλακτικός

Το αναπτυξιακό όραμα για την Εύβοια την εποχή της

1. Οι μέρες που ζει η χώρα αλλά κυρίως αυτές που ακολουθούν

Ο πρώτος αναφέρεται στην αισιόδοξη ελπίδα ότι μπορούν να

3. Οι διεκδικήσεις της Εύβοιας ή οι αναπτυξιακοί στόχοι ή όπως

Πως δικαιολογείται όμως η υπερεικοσαετής ταλαιπωρία των

Είναι άραγε το οδικό δίκτυο το εμπόδιο για την χωροταξικό

γιατί δήθεν είμαστε στο γεωγραφικό περιθώριο είτε γιατί δεν

Ο θεσμός της Περιφέρειας, ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης,

περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει, πέραν της αξιοποίησης των

Η Εύβοια στην «περιφερειακή συλλογικότητα»

Από το 2010, είχαμε διατυπώσει την άποψη ότι η προοπτική της

περιφερειακής συλλογικότητας. Γιαυτό λοιπόν η αποδυνάμωση ή

Η «άλλη Περιφέρεια» πρέπει να είναι το διακύβευμα της

Στις 22 Αυγούστου το 2012 με άρθρο μας στο ιστολόγιο ΕΥΒΟΙΑ

κάθε άλλος δημιουργικός αναπτυξιακός φορέας. Το οργανωτικό

συντεχνιακών ωφελημάτων ενώ αντιθέτως η ενεργοποίηση της

Χρειάζεται μία νέα αφήγηση της περιφερειακής πολιτικής με

Η Εύβοια είναι συστατικό στοιχείο της Στερεάς Ελλάδας.

Οι αφορμές για να διαπιστώσει κανείς την σύγχυση της πολιτικής

όλα αυτά τα παρακολουθεί περισσότερο ως θεατής ή έστω ως

στην αδυναμία αξιοποίησης κάθε λογής δυϊσμών που αντί να

Περί του πολιτικού ο λόγος.

Επί μακρόν, σχεδόν όσο διαρκεί η τρέχουσα θητεία, η διατύπωση

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας είναι ένας κοινωνικοοικονομικός,

Με άλλα λόγια, ωραίες οι καλογραμμένες και καλοειπωμένες

και στην Αγροτοδιατροφή και την Γαστρονομία η προσπέλαση σε

Αναπτυξιακές Εταιρείες της Περιφέρειας: Νέες δομές

Πρόσφατα ανέκυψαν στην Περιφέρειά μας αρκετά ζητήματα για

απάντηση δεν δικαιολογεί όμως τη διατήρησή τους ιδίως όσων

οικονομίας για την υλοποίηση σχεδίων περιφερειακής

Η πολιτική για το «καλάθι των τοπικών προϊόντων»

Η πολιτική για το «καλάθι των προϊόντων της Στερεάς Ελλάδας»,

προσπάθεια για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας μέσα από

προσανατολισμός στην ανάδειξη των τοπικών μας προϊόντων, η

Λιμενικά Ταμεία: Περισσότερο από τη συγχώνευση είναι

Στο πλαίσιο του σχεδιασμού για την μείωση των δημοσίων

Διοίκησης, δηλαδή τα τοπικής σημασίας στους Δήμους, τα

την νομική μορφή της Ανώνυμης Εταιρίας επιτρέπει την

Σημαντικές οι ανακοινώσεις μεγάλων έργων που όμως

H παράκαμψη της Χαλκίδας είναι πράγματι ένα μεγάλο έργο

από βασανιστικές δοκιμασίες υπουργών, πολιτικών παραγόντων

Το νέο ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας 2014-2020 σε βιαστική και

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας έθεσε σε διαβούλευση το Σχέδιο