La dolce vita

in a glass
The captivating world of Greek sweet wines, made from
native varieties that benefit from the Greek sunshine and unique terroirs.

blue maga zine - 127

wine / Greece

Dolce vita
στο ποτήρι
Ο συναρπαστικός κόσμος των ελληνικών γλυκών κρασιών, φτιαγμένων από
γηγενείς ποικιλίες που σύμμαχό τους έχουν τον ήλιο και προικισμένα αμπελοτόπια.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Θεοδόσης Γεωργιάδης (@theodosis), FOOD STYLING: Σταυρούλα Φουτσά
/ BY TASSOULA EPTAKILI, PHOTOS: Theodosis Georgiadis (@theodosis), FOOD STYLING: Stauroula Foutsa

126 - blue maga zine

wine / Greece
Δοκιμάστε ένα ελληνικό γλυκό κρασί
δίπλα σε καρυδόπιτα, πορτοκαλόπιτα
και επιδόρπια με σοκολάτα. / Enjoy a
Greek sweet wine together with walnut
cake, orange cake and chocolate
desserts.
Το Vinsanto της Σαντορίνης, τα Μοσχάτα της Σάμου, της Λήμνου και
της Ρόδου, η Μαυροδάφνη της Πάτρας και της Κεφαλονιάς, το Λιάτικο
της Κρήτης (από τις Δαφνές Ηρακλείου και τη Σητεία), η Μαλβαζία της
Μονεμβασίας και της Πάρου είναι μερικά μόνο κομμάτια ενός γλυκού
παζλ: των ελληνικών επιδόρπιων κρασιών. Φτιαγμένα από γηγενείς
ποικιλίες που σύμμαχό τους έχουν τον ήλιο και ένα προικισμένο terroir,
διαφέρουν σε χαρακτήρα και στυλ. Τα χρώματά τους ξεκινούν από το
λαμπερό χρυσοκίτρινο και φτάνουν μέχρι το κεχριμπαρένιο· στα αρώ-
ματά τους θα βρει κανείς από τη ζωντάνια φρεσκοκομμένων φρούτων
ή λουλουδιών μέχρι την ωριμότητα της βαθιάς παλαίωσης. Δίπλα στο
εύρος της χρωματικής παλέτας και στον πλούτο των αρωμάτων, ένα α-
κόμα χάρισμα: η βελούδινη γλυκύτητά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι τα γλυ-
κά κρασιά της Ελλάδας κερδίζουν ακόμα και τους πιο απαιτητικούς οι-
νόφιλους σε όλο τον κόσμο, ξεχωρίζοντας όχι μόνο για την ποιότητά
τους, αλλά και για την εξαιρετική σχέση ποιότητας-τιμής.
Το Vinsanto της Σαντορίνης
Μη σας παρασύρει το σκούρο χρώμα του· φτιάχνεται από το ίδιο χαρμά-
νι λευκών ποικιλιών που δίνουν και τα ξηρά ΠΟΠ κρασιά της Σαντορίνης
(Ασύρτικο, Αθήρι, Αηδάνι). Μόνο που για την παραγωγή του τα σταφύ-
λια τρυγούνται πολύ ώριμα και έπειτα μένουν κάτω από τον καυτό ήλιο
για περίπου δεκαπέντε ημέρες. Στη συνέχεια, ο λιγοστός πια μούστος
θα οινοποιηθεί και θα παλαιώσει σε δρύινα βαρέλια για τουλάχιστον
δύο χρόνια. Κάποιες φορές η παλαίωση μπορεί να φτάσει και τα τριά-
ντα χρόνια! Αυτό που κάνει το Vinsanto μοναδικό είναι το παιχνίδι της
οξύτητας με τη γλυκύτητά του. Όσο για το όνομά του... Υπάρχουν δύο
θεωρίες. Ότι αποτελεί σύντμηση των λέξεων «vino santo», που σημαί-
128 - blue maga zine
The Vinsanto wine of Santorini; the Muscat wines of Samos, Limnos
and Rhodes; the Mavrodaphnes of Patras and Kefalonia; Crete’s Lia-
tiko (from both Dafnes in the Heraklion area and from the region of
Sitia); and the Malvasia wines of Monemvasia and Paros represent just
some of Greece’s dessert wines. Made from indigenous varieties, and
with the country’s blessed terroirs and magical sunshine as vital com-
ponents, these wines differ from one another in character and style.
Their colours range from bright golden yellow to deep amber, while
their aromas can include notes of everything from vibrant, freshly cut
fruit or flowers, to maturer flavours achieved through long ageing.
The wide range of colours and aromas that these wines possess are
accompanied by a velvety sweetness. Given these attributes, and tak-
ing into account their overall quality and exceptional value-for-money
ratio, it’s not surprising that these sweet wines of Greece are winning
over even the most demanding oenophiles around the world.
Vinsanto of Santorini
Don’t be misled by its dark colour: this wine is made with the same
blend of white varieties used to produce the dry PDO wines of San-
torini (Assyrtiko, Athiri and Aidani). The grapes used for Vinsanto,
however, are picked when extremely ripe and then left to dry under
the hot sun for approximately fifteen days. The concentrated must
carried by these sun-dried grapes is then vinified and aged in oak
barrels for at least two years. (In some cases, the ageing process lasts
as long as thirty years!) The interplay between acidity and sweetness
makes Vinsanto unique. As for the origins of this wine’s name, two
theories exist: one contends that it resulted from an abbreviation of
νουν «άγιο κρασί», ή ότι προέρχεται από τη φράση «vino di Santorini»,
που σημαίνει «το κρασί της Σαντορίνης». Όποια και αν ισχύει, δεν αλ-
λάζει την ουσία: το Vinsanto ήταν και παραμένει περιζήτητο στις αγο-
ρές του κόσμου.
Το κρητικό Λιάτικο
Από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, οι Δαφνές Ηρακλείου παραμέ-
νουν μία από τις πιο σημαντικές ζώνες αμπελοκαλλιέργειας της Κρήτης
– εδώ παραγόταν ο Μαλβαζίας οίνος, φημισμένος ήδη από τους βυζα-
ντινούς χρόνους. Το κλίμα και το έδαφος εξασφαλίζουν ένα terroir ιδα-
νικό για την ποικιλία Λιάτικο (από τη λέξη «Ιουλιάτικο», επειδή ωριμά-
ζει στα τέλη Ιουλίου), που δίνει τα ερυθρά γλυκά κρασιά ΠΟΠ Δαφνές.
Διατίθενται σε διάφορους τύπους (οίνος γλυκύς – Vin Doux, οίνος γλυ-
κύς φυσικός – Vin Doux Naturel και οίνος φυσικώς γλυκύς – λιαστός)
και χαρακτηρίζονται από χρώμα καμένης καραμέλας, συμπυκνωμένα
αρώματα σοκολάτας και αποξηραμένων φρούτων, βελούδινη υφή και
μακρά επίγευση. Μακραίωνη είναι και η παράδοση της Σητείας στην οι-
νοπαραγωγή. Λέγεται μάλιστα ότι ο Λεύκιος Λευκίνιος Λούκουλλος, ο
Ρωμαίος που συνέδεσε το όνομά του με την καλοφαγία (βλ. «λουκούλ-
λεια δείπνα»), από εδώ προμηθευόταν κρασί! Σήμερα τα γλυκά κρα-
σιά ΠΟΠ Σητεία παράγονται επίσης από Λιάτικο, από σταφύλια που α-
πλώνονται στον ήλιο: οι ρώγες ζαρώνουν, ένα μέρος του χυμού τους
εξατμίζεται και ο υπόλοιπος που μένει είναι εμπλουτισμένος σε σάκ-
χαρα. Ξεχωρίζουν για τα αρώματά τους και τη γεύση τους – άγρια και
ζεστή μαζί, όπως οι απόκρημνες πλαγιές, όπου τα αμπέλια «αντικρί-
ζουν» το Λιβυκό Πέλαγος.
the words “vino santo”, meaning holy wine, while the other claims it
was derived from the phrase “vino di Santorini”, i.e. wine of Santorini.
Whichever the case, over the years Vinsanto has remained a highly
sought-after wine, both domestically and internationally.
Crete’s Liatiko
From antiquity to the present day, the area surrounding Dafnes in the
region of Heraklion in Crete has been one of the island’s most impor-
tant wine-making districts. It was here that Malvasia wine, renowned
from the days of the Byzantine era, was produced. The region’s climate
and terrain create a terroir ideal for the Liatiko grape variety, whose
name stems from “Ioulatiko”, a reference to the fact that the variety
ripens in late July. This variety is the basis of the sweet red PDO Dafnes
wines. Produced in various styles - sweet (Vin Doux), sweet natural
(Vin Doux Naturel) and sweet natural sun-dried, these wines feature
a dark, burnt-caramel colour, aromas of concentrated chocolate and
dried fruit, a velvety texture and a lingering aftertaste. Sitia in Crete
also has a long winemaking tradition. It is said that Lucius Licinius
Lucullus, the Roman politician (whose very name came to be associat-
ed with refined eating, hence the term “Lucullan feast”), sourced his
wine from Sitia. Nowadays, the sweet PDO wines from Sitia are also
made with sun-dried Liatiko grapes. When laid out in the sun, part of
the juice evaporates, resulting in a high sugar concentration in the
remainder. Sitia’s sweet PDO wines stand out for their aromas and
flavour – at once wild and warm, like the steep slopes of the region’s
vineyards facing the Libyan Sea.
Για την παραγωγή του Vinsanto της Σαντορίνης τα
σταφύλια μένουν για μέρες κάτω από τον καυτό
ήλιο./ Grapes are left to dry for days in order to
produce Santorini’s famous Vinsanto wine.
Ανδρέας Σμαραγδής
blue maga zine - 12 9
 wine / Greece
Mετσοβόνε με μπούκοβο (δεξιά)
και κρασογραβιέρα
/ Metsovone cheese flavoured with
chilli (right) and krasograviera

«Ο ιδανικός τρόπος να
κλείσουμε ένα δείπνο είναι με
ένα ελληνικό γλυκό κρασί», λέει
ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης MW.

“A Greek sweet wine is the

perfect way to finish a dinner,”
says Konstantinos Lazarakis, MW.

130 - blue magazine

Τα Μοσχάτα
Oι πανέμορφοι σαμιώτικοι αμπελώνες, διαμορφωμένοι σε πεζούλες,
καλύπτουν σήμερα περίπου 16.000 στρέμματα. Oι περισσότεροι είναι
ορεινοί και ημιορεινοί, εξασφαλίζοντας στα σταφύλια αργή και σταθε-
ρή ωρίμαση, μέχρι να αγγίξουν εντυπωσιακά υψηλούς βαθμούς, απα-
ραίτητους για τη δημιουργία των μυρωδάτων γλυκών οίνων για τους ο-
ποίους φημίζεται η Σάμος εδώ και αιώνες. Tο μικρόρωγο λευκό Μοσχάτο
(Μuscat blanc à petits grains) καλλιεργείται σε συντριπτικό ποσοστό
(97%). Δίνει υπέροχα κρασιά, με συμπυκνωμένη και πληθωρική γεύ-
ση, πολύ δημοφιλή ως after dinner.
Σύμφωνα με τον Όμηρο, κρασί από τη Λήμνο έπιναν οι Αχαιοί στη
διάρκεια του Τρωικού Πολέμου. Μύθος ή πραγματικότητα, δεν έχει και
τόση σημασία, αφού η οινική φήμη του νησιού παραμένει ισχυρή. Οι
επιδόρπιοι οίνοι από τη χοντρόρωγη ποικιλία Μοσχάτο Αλεξανδρείας
ξεχωρίζουν για τα πλούσια αρώματά τους (κυρίως εσπεριδοειδών)
και τη γεύση τους (φρούτων, λουλουδιών, μελιού και σταφίδας). Τα
Μοσχάτα της Ρόδου διαθέτουν πλούσια φρουτώδη γεύση, εκείνα της
Κεφαλονιάς έναν ελκυστικό μελένιο χαρακτήρα, ενώ τα αντίστοιχα της
Αχαΐας (Μοσχάτος Πατρών και Ρίου Πατρών) συναρπάζουν με το αρω-
ματικό τους βάθος και τη γευστική τους διάρκεια.
Η Μαυροδάφνη
Το οινοποιείο που ίδρυσε το 1861 ο Βαυαρός Γουσταύος Κλάους στέκει
ακόμη επιβλητικό στους πρόποδες του Παναχαϊκού όρους, πάνω από
την Πάτρα, και η Μαυροδάφνη –ονομασία που έδωσε ο ίδιος στο φη-
μισμένο γλυκό κρασί για χάρη της αγαπημένης του, της μαυρομάτας
καλλονής Δάφνης– γεμίζει ακόμη τα ποτήρια μας, εντυπωσιάζοντας,
στις καλές εκδοχές της, με το μπουκέτο αποξηραμένων φρούτων, λου-
λουδιών και ξηρών καρπών και το βελούδινο στόμα. Ενδιαφέρουσα
Μαυροδάφνη θα πιούμε και στην Κεφαλονιά: οι αντίστοιχοι οίνοι είναι
πιο «σωματώδεις» και πιο σκουρόχρωμοι από αυτούς με την ένδειξη
«Μαυροδάφνη Πατρών».
Στο ποτήρι και στο πιάτο
Και όσον αφορά τους συνδυασμούς; «Οι επιλογές είναι πολλές και ε-
ξίσου ενδιαφέρουσες», λέει ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης MW (Master
of Wine). «Αλλιώς θα μεταχειριστούμε μια παλαιωμένη Μαυροδάφνη,
αλλιώς ένα φρέσκο Μοσχάτο ή μια Μαλβάζια. Σε κάθε περίπτωση, ο ι-
δανικός τρόπος να κλείσουμε ένα δείπνο είναι με ένα ελληνικό γλυκό
κρασί». Και οι κατάλληλοι γευστικοί παρτενέρ; «Γενικά, ακολουθού-
με δύο κανόνες. Πρώτον, όσο πιο γλυκό είναι το κρασί, τόσο πιο γλυ-
κό είναι και το πάντρεμα – βλ. γλυκά του κουταλιού και παραδοσιακά
σιροπιαστά. Δεύτερον, το χρώμα του κρασιού μάς προϊδεάζει για το
χρώμα του επιδορπίου που θα το συνοδεύσει: τα σκούρα μάς οδηγούν
προς την κατεύθυνση της σοκολάτας ή μιας καρυδόπιτας. Αντίστοιχα,
τα λευκά θέλουν δίπλα τους γλυκίσματα με άσπρη κρέμα ή με φρούτα
ή μια lemon pie», επισημαίνει ο κ. Λαζαράκης, τονίζοντας επίσης πόσο
γοητευτικός είναι ο συνδυασμός τους με ελληνικά τυριά.
«Δίπλα σε λίγο ηπειρώτικο μετσοβόνε, καρίκι Τήνου, αρσενικό
Νάξου ή μια παλαιωμένη κρητική γραβιέρα, για παράδειγμα, ένα γλυ-
κό κρασί θα ενθουσιάσει τους συνδαιτυμόνες μας. Και σε αυτή την
περίπτωση ισχύει ο χρωματικός κανόνας. Τo Vinsanto πάντως, αν και
προσφέρεται για γευστικά παντρέματα, ανήκει στην κατηγορία “vino
de meditazione” (οίνος διαλογισμού). Βάζεις ένα ποτηράκι και αφι-
ερώνεις λίγο χρόνο σε περισυλλογή – τόσο πυκνό και υπέροχο είναι
ακόμα και μόνο του...»
Muscat wines
The stunning terraced vineyards of Samos cover approximately 1,600
hectares. Most are located in mountainous and semi-mountainous
regions, leading to a slow and steady ripening process that allows
the grapes to reach impressively high sugar content levels. This is
essential for the production of the aromatic sweet wines for which
Samos has been renowned for many centuries. The small-berried
Μuscat White (Muscat Blanc à Petits Grains) is by far the most widely
cultivated grape variety, representing an overwhelming 97 percent
of local production. This grape produces superb wines of dense and
rich aromas, extremely popular as after-dinner selections.
Other islands also produce high-quality Muscats. According to
Homer, the Achaeans drank wine from Limnos during the Trojan
War. Whether this is mere legend is of little importance, given the
island’s formidable wine-making reputation. The dessert wines pro-
duced by the large-berried Muscat of Alexandria variety are noted
for their rich, citrusy aromas, as well as for their flavours (of fruits,
flowers, honey and raisins). The Muscat wines of Rhodes possess a
rich, fruity flavour; Kefalonia Muscats feature an alluring honey-like
character; while the Achaia equivalents (Muscat of Patras, Muscat
of Rio Patras) captivate with their aromatic depth and lingering af-
tertaste.
Mavrodaphne
The winery established in 1861 by the Bavarian Gustav Clauss still
stands imposingly at the foot of Mount Panachaiko, above the west-
ern port city of Patras. Mavrodaphne, the renowned sweet wine said
to have been named by Clauss himself in honour of his beloved, the
beautiful dark-eyed Daphne, continues to fill glasses and to impress
imbibers with its bouquet of dried fruits, flowers and nuts, as well
as its smooth texture. Mavrodaphne is also produced on the island
of Kefalonia, where it features more body and darker colours than
that from Patras.
pairings
The pairings offered by these wines are particularly intriguing.
“The choices are many and equally interesting,” says Konstantinos
Lazarakis, MW (Master of Wine). “We will use an aged Mavrodaphne
differently from a fresh Muscat or Malvasia. Whatever the case, a
Greek sweet wine is the perfect way to finish a dinner.” Asked to
recommend appropriate pairings, Lazarakis says: “We generally
follow two rules. First of all, the sweeter the wine, the sweeter
the accompanying dish − think spoon sweets or traditional syrupy
desserts. Secondly, the colour of the wine should determine the colour
of the accompanying dessert. Dark wines lead us towards chocolate or
walnut cake. Correspondingly, white wines need to be accompanied
by sweets with cream or fruit, or with lemon pie.”
Lazarakis also highlights the Greek cheeses that make for ideal
accompaniments. “A glass of sweet wine served alongside a little
Metsovone cheese from Epirus, kariki cheese from Tinos, arseniko
cheese from Naxos, or an aged graviera cheese from Crete is bound to
impress. The colour rule applies here, too.”
As for Vinsanto, while it offers excellent pairing potential, it
belongs to the ‘vino de meditazione’ category. You pour yourself a
small glass and devote a little time to contemplation. That’s how dense
and superb this wine is, even on its own.”
blue magazine - 131