ΤΟ ΣΥΜΦΒΝΠΝ THE ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ

(THE WARSAW FACT)

. 'Υπό ‘Ασμχου (E) X. Γ. Χριστοδούλου

ls έν άρθροv τού περιοδικού «L’ EXPRESS» ύπό τόν τίτλον «Τό Σο­

E βιετικόν 'Οπλοστάσιον» (L’ ARSENAL SOVIETIQUE) Αναγράφεται

ότι: «ή πρώτη στρατιωτική δύναμις τής ‘Υδρογείου θά είναι έντός
όλίγου, δν δέν είναι ήδη, ή Σοβιετική Ένωσις. Ποτέ είς τήν Ιστορίαν ένας
λαός δέν κατείχεν, ένα τόσον τρομερόν όπλοστάσιον, δσον ή Σοβιετική
"Ενωσις σήμερον». Έν συνεχείς παρατίθενται στοιχεία, τά όποια Ανα­
φέρονται είς τήν έξέλιξιν καί τάς προόδους τής Σοβιετικής Ένώσεωςκαί
των Κρατών μελών του Συμφώνου τής Βαρσοβίας, είς τόν Στρατιωτι­
κόν τομέα καί τήν αΰξησιν τής στρατιωτικής των Ισχύος. ’Επίσης είς
πρόσφατον άνακοίνωσιν τού Βρεττανικοΰ περιοδικού < JANES», Αναγρά­
φεται ότι ή Σοβιετική Ένωσις διαθέτει τριπλασίαν δύναμιν συγχρόνων
ύποβρυχίων έναντι τών ΗΠΑ καί τών συμμάχων της. Τά Ανωτέρω Απε-
τέλεσαν τήν αίτίαν τής διαπραγματεύσεως του θέματος τούτου, τό
όποιον έχει ώς σκοπόν νά παράσχη είς τόν Αναγνώστην στοιχεία περί
τού Συμφώνου τής Βαρσοβίας, τήν όργΑνωσιν καί λειτουργίαν αύτοΰ,
ώς καί νά παραθέση Αριθμούς, οί όποιοι άναφέρονται είς τήν ίσχύν τού
’Ανατολικού στρατιωτικού μηχανισμού, έν σχέσει πρός τήν τοιαύτην
τών ΗΠΑ καί τών συμμάχων της, είς τρόπον ώστε νά καταστή εύχερής
ή έκτίμησις τής καταστάσεως καί ό σχηματισμός Αντικειμενικής έπί τού
θέματος γνώμης.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟ­

ΒΙΑΣ
Περί τά τέλη τού έτους 1954, ή Σοβιετική Ένωσις, διά νά άποτρέ-
ψη τήν είσδοχήν τού όμοσπόνδου Κράτους τής Δ. Γερμανίας είς τόν
’Αμυντικόν ’Οργανισμόν τής Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ), συν-
εκάλεσεν είς τήν Μόσχαν διάσκεψιν, μέ τήν συμμετοχήν Αντιπροσώπων
τών διαφόρων κρατών, ύπό τό πρόσχημα τής συζη4ήσεως τών προ­
βλημάτων Ασφαλείας τής Εύρώπης. Μετά τό πέρας τής διασκέψεως έξε-
δόθη Ανακοινωθέν, διά τού όποίου ή Ρωσία ήπείλει μέ συγκρότησιν Ε­
νιαίου Στρατιωτικού Αρχηγείου τών χωρών τού ’Ανατολικού Συνασπι­

1
σμού, είς περίτττωσιν καθ’ ήν ή Δυτ. Γερμανία θά είσήρχετο είς τά
ΝΑΤΟ καί θά έξωπλίζετο ύπό των χωρών τής Δύσεως.
Δύο ήμέρας μετά την άναγγελίαν της είσδοχής τής Δ. Γερμανίας είς
τήν Βορειοατλαντικήν Συμμαχίαν ήρχισεν είς τήν Βαρσοβίαν, τήν πρω­
τεύουσαν τής Πολωνίας, σύσκεψις των ήγετών των Κομμουνιστικών
κρατών τής Εύρώπης, ύπό τήν ίπωνυμίαν «Σύσκεψις τών Δημοκρατικών
Εύρωπαϊκών Κρατών πρός διαφύλαξιν τής είρήνης καί άσφαλείας είς τήν
Εύρώπην».
Είς τήν ώς άνω σύσκεψιν, ήτις έλαβε χώραν τήν 14ην Μαϊου 1955,
συμμετέσχον άντιπρόσωποι τών Κομμουνιστικών κρατών τής Εύρώπης
πλήν τής Γιουγκοσλαβίας, ήτοι: τής ’Αλβανίας, ’Ανατολικής Γερμανίας,
Βουλγαρίας, Ούγγαρίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Σοβιετικής Ένώσεως καί
τής Τσεχοσλοβακίας. Ή έν λόγω σύσκεψις έπερατώθη μέ τήν ύπογρα-
φήν «Συνθήκης φιλίας, συνεργασίας καί άμοιβαίας βοήθειας» ύπό τόν
τίτλον «ΣΥΜΦΩΝΟΝ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ». Τό «ΣΥΜΦΩΝΟΝ ΤΗΣ ΒΑΡ­
ΣΟΒΙΑΣ» προεβλέπετο νά είναι 20ετοϋς διαρκείας καί νά τελή ύπό τήν
άμεσον καί άπόλυτον έπίβλεψιν καί έξουσίαν τής Σοβιετικής Ένώσεως,
ήτις άποτελεΐ τήν ήγέτιδα δύναμιν τών Κομμουνιστικών κρατών τής
Εύρώπης, πλήν τής Γιουγκοσλαβίας. Δέον νά σημειωθή ότι έκ τών ύπο-
γραψάντων όκτώ κρατών, ή ’Αλβανία άπεχώρησεν ούσιαστικώς άπό
τήν συμμαχίαν τούτην τό έτος 1962 καί προσεχώρησεν είς τήν Ιδεο­
λογίαν καί τάς άπόψεις «περί Κομμουνισμού» του Μάο Τσέ Τούγκ, συν-
άψασα συμμαχίαν μετά τής Λαϊκής Κίνας.
ΟΙ λόγοι, οίτινες έπέβαλον τήν σύναψιν τού Συμφώνου τής Βαρσο­
βίας, έπενοήθησαν ύπό τής ήγέτιδος δυνάμεως τοϋ συνασπισμού, δη­
λαδή τής Σοβιετικής Ένώσεως καί είναι οί κάτωθι :
α. Έπίδειξις δυνάμεως έναντι τοϋ ΝΑΤΟ, είς πείσμα τών Δυτικών,
οίτινες συμπεριελάμβανον είς τήν ’Ατλαντικήν συμμαχίαν τήν Δ. Γερμα­
νίαν.
β. Δυναμική έπιβολή τών άπόψεων τής Σοβιετικής Ένώσεως, έπί
τών συμμετεχουσών χωρών, διά θέματα στρατιωτικής φύσεως, καίτοι
τούτο δέν προκύπτει σαφώς έκ τών άρθρων του συμφώνου.
γ. Έλεγχος τών στρατιωτικών δυνάμεων τών χωρών τού Συμφώ­
νου, διά τής ύπαγωγής αύτών είς έν δήθεν συλλογικόν δργανον (Τήν
Κοινήν Άνωτάτην Στρατιωτικήν Διοίκησιν τών χωρών τού Συμφώνου).
δ. Έξασφάλισις τής παραμονής τών σοβιετικών στρατευμάτων είς
τάς χώρας τού Συμφώνου καί έπιβολή διά τούτης, τής πολιτικής τής
Σοβιετικής Ένώσεως. Τούτο ύπηγορεύθη έκ τής άνάγκης, ήτις προέκυ-
ψε μετά τήν ούδετεροποίησιν τής Αύστρίας καί τήν έκ τούτης άποχώ-
ρησιν τών σοβιετικών στρατευμάτων.

2
ΠΕΡΙ EXOMENON ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ
Μετά παρέλευσιν Ενός καί πλέον έτους άπό τής ύπογραφής καί
άφού προηγήθησαν τά γεγονότα τής Ούγγαρίας, τό 1956, τό Σύμφω­
νον τής Βαρσοβίας έλαβε τήν τελικήν του μορφήν, διά τής ύπογραφής
διμερών συμφωνιών μεταξύ τής Σοβιετικής Ένώσεως καί των λοιπών
κρατών-μελών.
Τό κείμενον τού Συμφώνου περιλαμβάνει 11 άρθρα, τά δποϊα κατ’
άκριβή μετάφρασιν Εκ τού «The low of international institutions, 1963»
έχουν ώς άκολούθως:
Άρθρον Ιον: Τά συμβαλλόμενα μέλη άναλαμβάνουν, συμφώνως
πρός τόν Καταστατικόν Χάρτην τών Ηνωμένων 'Εθνών, νά περιορί­
σουν είς τάς διεθνείς των σχέσεις τήν άπειλήν ή χρησιμοποίησιν δυνά-
μεως καί νά έπιλύουν τάς διεθνείς των διαφοράς δι’ είρηνικών μέσων,
είς τρόπον ώστε νά μή τίθεται είς κίνδυνον ή διεθνής είρήνη καί άσφά-
λεια.
Άρθρον 2ον: Τά συμβαλλόμενα μέλη διακηρύσσουν άτι είναι προε­
τοιμασμένα νά συμμετάσχουν, ύπό πνεύμα είλικρινούς συνεργασίας, είς
δλας τάς διεθνείς δραστηριότητας πρός έξασφάλισιν τής διεθνούς εΙρήνης
καί άσφαλείας καί ότι θ’ άφιερώσουν δλας των τάς προσπαθείας είς τήν
πραγματοποίησιν τών σκοπών των.
Συνεπώς τά συμβαλλόμενα μέλη θά προσπαθήσουν νά Εξασφαλί­
σουν έν συμφωνίφ μεθ’ έτέρων Εθνών, έπιθυμούντων νά συνεργασθοΰν
είς αύτό τό θέμα, τήν υΙοθέτησιν άποτελεσματικών μέτρων διά τήν γε­
νικήν έλάττωσιν τών Εξοπλισμών καί τήν άπαγόρευσιν τών άτομικών,
ύδρογονικών καί έτέρων δπλων μαζικής καταστροφής.
Άρθρον 3ον: Τά συμβαλλόμενα μέλη θά συσκέπτωνται άπό κοι­
νού, έφ’ όλων τών σημαντικών διεθνών θεμάτων, τών άφορώντων είς τά
κοινά των συμφέροντα, μέ άνηκειμενικόν σκοπόν τήν ένίσχυσιν τής
διεθνούς είρήνης καί άσφαλείας.
'Οποτεδήποτε ίν τών συμβαλλομένων μελών, θεωρήσει δτι έχει δη-
μιουργηθή άπειλή Ενόπλου έπιθέσεως Εναντίον ένός ή περισσοτέρων τών
κρατών—μελών του συμφώνου, δύναται πάραυτα νά έπιδιώξη τήν άπό
κοινού σύσκεψιν τών μελών. Επί τφ σκοπφ νά άντιτάξουν κοινήν άμυ­
ναν καί νά διατηρήσουν τήν εΙρήνην καί τήν άσφάλειαν.
Άρθρον 4ον: Είς περίπτωσιν Ενόπλου Επιθέσεως είς τήν Εύρώπην
Εναντίον ένός ή περισσοτέρων κρατών—μελών τού Συμφώνου, ύφ* οίου-
δήποτε κράτους ή όμάδος κρατών, έκαστον κράτος—μέλος τού συμφώ­
νου κατά τήν άσκησιν τού δικαιώματος άτομικής ή συλλογικής αύτοα-
μύνης, συμφώνως τφ άρθρφ 51 τού Καταστατικού Χάρτου, θά παρέχη
3
είς τό Κράτος ή τά Κράτη τά ύφιστάμενα τήν έπίθεσιν τούτην, άμεσον
βοήθειαν μεμονωμένως καί έν συμφωνία μετά τών άλλων κρατών-μελών
τού Συμφώνου, δΓ όλων τών μέσων, άτινα θεωρεί άπαραίτητα, συμπε-
ριλαμβανομένης τής χρησιμοττοιήσεως ένόπλου δυνάμεως. Τά κράτη—μέλη
τοϋ Συμφώνου θά συσκέπτωνται άπό κοινοϋ πάραυτα, σχετικώς μέ τά
κοινά μέτρα, τά άναγκαϊα διά τήν άποκατάστάσιν καί διατήρησιν τής
διεθνούς είρήνης καί άσφαλείας. Μέτρα λαμβανόμενσ βάσει τοϋ άρθρου
τούτου θά άναφέρωνται είς τό συμβούλιον άσφαλείας συμφώνως μέ τάς
προβλέψεις τοϋ Καταστατικού Χάρτου. Τά μέτρα ταύτα θά άναστέλλω-
νται εύθΰς ώς τό Συμβούλιον Άσφαλείας λάβη τά ένδεδειγμένα μέτρα
πρός άποκατάστασιν καί διατήρησιν της διεθνούς είρήνης καί άσφαλείας.

Άρθρον δον: Τά συμβαλλόμενα μέλη συνεφώνησαν νά έγκαθιδρύ-

σουν μίαν Κοινήν Διοίκησιν είς τήν όποιαν θά ύπαχθούν. Κατόπιν συμ­
φωνίας μεταξύ τών μελών, ώρισμένα κλιμάκια τών Ενόπλων αύτών δυ­
νάμεων θά ένεργοϋν συμφώνως πρός τάς άπό κοινού καθιερωθείσας άρ-
χάς. Τά μέλη όμοίως θά λάβουν τά ένδεικνυόμενα μέτρα διά τήν ένί-
σχυσιν τής άμυντικής των δυνάμεως, προκειμένον νά ΰπεραμυνθοΰν τής
άμυντικής προσπάθειας τών λαών των, νά έξασφαλίσουν τό άπαραβίσ-
στον τών συνόρων των καί τών έδαφών των καί νά παρέξουν προστα­
σίαν έναντίον πιθανής έπιθέσεως.

Άρθρον όον: Έπί τω σκοπφ πραγματοποιήσεων τών συμβουλί­

ων καί τής μελέτης τών θεμάτων τών δημιουργουμένων έν σχέσει μέ τήν
έφαρμογήν τού παρόντος Συμφώνου, προβλέπεται ή Ιδρυσις μιας πολι­
τικής συμβουλευτικής έπιτροπής μεταξύ τών κρατών μελών τοϋ Συμφώ­
νου, είς ήν έκαστον κράτος-μέλος θά άντιπροσωπεύεται ύφ’ ένός μέλους
τής Κυβερνήσεως, ή ύπό είδικοΰ άντιπροσώπου. Ή έπιτροπή δύναται
νά διορίση τοιαύτα βοηθητικά όργανα, άναλόγως τών άναγκών.

Άρθρον 7ον: Τά κράτη-μέλη άναλαμβάνουν τήν ϋποχρέωσιν νά

μή συμμετέχουν είς οίασδήποτε συμβάσεις ή σνμμαχίας, ή νά συνάπτουν
συμφωνίας, οί σκοποί τών όποίων είναι άσυμβίβαστοι μέ τούς σκοπούς
τού παρόντος Συμφώνου. Τά κράτη-μέλη διακηρύττουν ότι αί ύποχρεώ-
σεις των, ύπό τά έν Ισχύϊ διεθνή σύμφωνα, δέν είναι άσυμβίβαστοι
πρός τά ύπό τοΰ παρόντος Συμφώνου προβλεπόμενα.

Άρθρον 8ον: Τά κράτη-μέλη διακηρύττουν ότι θά ένερχούν ύπό

πνεύμα φιλίας καί συνεργασίας, ώστε νά προαγάγουν τήν περαιτέρω
έξέλιξιν καί ένίσχυσιν τών οίκονομικών καί μορφωτικών δεσμών, μεταξύ
αυτών, συμφώνως πρός τάς άρχάς σεβασμού τής άνεξαρτησίας καί κυ­
ριαρχίας άλλήλων καί τής μή παρεμβολής είς τάς έσωτερικάς ύποθέσεις
τών άλλων κρατών.

4
 Άρθρον ‘♦ο.': Το παρόν σύμφωνον θα είναι άνοικευν δια τη» . ίσδο
χήν άλλων-κρατών, ανεξαρτήτως τής κοινωνικής καί πολιτικής αύτών
δομής, άτινα διατυπώνουν τήν έτοιμότητά των νά βοηθήσουν εις τήν
προσπάθειαν τών φιλειρηνικών κρατών νά έξασφαλίσουν τήν ειρήνην
καί τήν άσφσλειαν τών λαών. Αί είσδοχαί αυται θά πραγματοποιούνται
κατόπιν συγκαταθέσεως τών κρατών—μελών τοϋ Συμφώνου, άφοΰ τά
όργανα εισδοχής κατατεθούν εις τήν Κυβέρνησιν τής Πολωνικής Λαϊκής
Δημοκρατίας.
Άρθον ΙΟον: Τό παρόν Σύμφωνον θά ύπόκειται είς έπικύρωσιν. τά
δέ έγγραφα έπικυρώσεως Θά κατατίθενται είς τήν κυβέρνησιν τής Πο
λωνικής Λαϊκής Δημοκρατίας. Τό Σύμφωνον θά ίσχύση άπό τής ήμερο-
μηνίας καταθέσεως τοΰ τελευταίου όργάνου ή τής έπικυρώσεως. Ή κυ-
βέρνησις τής Πολωνικής Λαϊκής Δημοκρατίας θά ένημερώση τά άλλα
κράτη—μέλη τοϋ Συμφώνου περί τής καταθέσεως έκάστου έγγράφου
έπικυρώσεως.
*Αρθρον 11ον. Το παρόν σύμφωνον θά παραμείνη έν ίσχύϊ έπΐ εί­
κοσι έτη, διά τά συμβαλλόμενα μέλη, τά όποια, έάν έν έτος προ τής
έκπνοής τής ήμερουηνιας ταυτης δέν ειδοποιήσουν τήν κυβέρνησιν τή’
Πολωνικής Λαϊκής Δημοκρατίας, περί τής λήξεως τοΰ Συμφώνου, τόΣι μ
φωνον θά παραμείνη έν Ισχύί διά δέκα είσέτι έτη. Είς περίπτωσήν σι
στάσεως ένός συστήματος συλλογικής ασφαλείας εις τήν Ευρώπην και
καθορισμού ένός Γενικού Εύρωπαϊκού Συμφώνου, σχετικού μέ τήν συλ­
λογικήν άσφάλειαν, τήν όποιαν τά κράτη-μέλη θά έπιδιώξουν νά ίπι
τύχουν, θά λήξη ή Ισχύς τοΰ έν λόγφ Συμφώνου, ήτοι άπό τής ήμερο-
μηνίας καθ’ ήν θά ίσχυση τό Γενικόν Εύρωπαϊκόν Σύμφωνον Έγένετ»
είς Βαρσοβίαν 14 Μαιου 1955. εις άνά έν άντίτυπον είς τη» Ρωσικήν
Πολωνικήν, Τσεχικήν καί Γερμανικήν γλώσσαν, καί όλα ττ κείμενα έχον
ϊσην αυθεντικότητα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΙ ΕΝΑΝΤΙ ΊΩΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΩΝ ΙΟΥ £ΥΜΦΩ

ΝΟΥ
Παρά τάς διακηρύξεις καί το περιεχόμενον τοϋ ώς άνω κειμένου τού
Συμφώνου, έκτοτε έσημειώθησαν γεγονότα, τά όποια άποδεικνύουν ότι
αί διακηρύξεις αΰται άντίκεινται πρός τάς Πράξεις αυτού καί ότι δλαι
αί χώραι τοΰ Συμφώνου δέν αποτελούν ισότιμα μέλη, άλλά υποκείμενα
τής βουλήσεως καί τών κυριαρχικών άπαιτήσεων τής Σοβιετικής ’Ενώ
σεως, ήτις έπιβάλλει τάς άπόψεις της έπί τών λοιπών μελών, δυναμι-
κώς καί άνεξαρτήτως τών βουλήσεων αύτών καί τών περί έλευθερίας
καί Δημοκρατίας έπικρατουσών απόψεων. Ώς τοιαύτα γεγονότα, άνα·
φέρονται χαρακτηριστικούς τά συμβάντα εις Πόζναν τής Πολωνίας κα­
είς αύτήν τήν Βαρσοβίαν, τό έτος 1956, άκριβώς έν έτος μετά τον ύπ
γραφήν τοϋ Συμφώνου καί τά γεγονότα τής Βουδαπέστης καί τής I ίρά-
γας, τό 1968, ένθα είσέβαλον τά σοβιετικά άρματα διά νά έπιβάλουν
τήν σννέχισιν τής DE FACTO Κομμουνιστικής κυριαρχίας Σοβιετικού
τύπου.

Δ1ΑΡΘΡΩΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ

*Η όργάνωσις καί ή άποστολή τών έπί μέρους κλιμακίων τοϋ Συμ­
φώνου τής Βαρσοβίας έχει, έν συντομία, ώς άκολούθως:
α. Πολιτική Συμβουλευτική Επιτροπή : Αύτη είναι τό άνώτατον
άργανον διοικήσεως τού Συμφώνου καί άποτελεϊται συνήθως άπό τούς
άρχηγούς τών Κυβερνήσεων ή τούς Υπουργούς ’Εξωτερικών καί Άμύ-
νης τών χωρών -μελών, συμφώνως πρός τό άρθρον 6. Ή έπιτροπή δέν
συνέρχεται είς τακτά χρονικά διαστήματα, άν καί τό Σύμφωνον καθορί­
ζει μίαν σύνοδον άνά έξάμηνον. ΑΙ σύνοδοι είναι μικρός διαρκείας, ού­
τως ώστε τήν κυρίαν εύθύνην διοικήσεως καί έλέγχου νά άσκή ή Γενική
Γραμματεία καί ή Κοινή Στρατιωτική Διοίκησις<
Τά καθήκοντα τής Πολιτικής Συμβουλευτικής Επιτροπής καθορίζο­
νται είς τά άρθρα 2,3,4 καί 6 τοϋ Συμφώνου καί είναι τά έξής:
- Ό συντονισμός τής όλης δραστηριότητος καί διοικήσεως τών με­
λών τού Συμφώνου.
- *Η λήψις άποφάσεων διά τήν ένίσχυσιν καί έπαύξ’ησιν τής μα­
χητικότητας τών Ενόπλων Δυνάμεων.
— Ή λήψις άποφάσεων πρός οίκονομικήν καί πνευματικήν συνερ­
γασίαν.
β. Μόνιμος Έπιτροπή: Αύτη άποτελεϊ τό συμβουλευτικόν όργα-
νον τής Πολιτικής ’Επιτροπής καί είναι κυρίως τό έπιτελικόν όργανον,
όπερ προπαρασκευάζει τό έργου έπί πολιτικών ή στρατιωτικών θεμά­
των, έπεξεργάζεται τάς άποφάσεις της καί τάς διαβιβάζει είτε είς τήν
Κοινήν Γραμματείαν, είτε είς τήν κοινήν Στρατιωτικήν Διοίκησιν. Ή ’Επι­
τροπή κατευΟύνεται ύπό Ρώσου στρατηγού μέ πλήθος συμβούλων καί
έπιτελών, μετέχουν δέ τούτης καί αντιπρόσωποι τών λοιπών χωρών—
μελών τού Συμφώνου.
γ. Κοινή Γραμματεία: Ή κοινή Γραμματεία περιλαμβάνει έν έπι-
τελεϊον έξ άντιπροσώπων όλων τών κρατών—μελών, ύπό τήν ήγεσίαν
Ρώσου Στρατηγού, δστις είναι καί έπιτελάρχης του όλου όργανισμοΰ.
Οΰτω πρακτικώς ή Κοινή Γραμμστεία είναι ατενώς συνδεδ'εμένη μέ τήν
Άνωτάτην Σοβιετικήν Στρατιωτικήν Διοίκησιν.
Ό Έπιτελάρχης καί τό έκ Ρώσων άξιωματούχων έπιτελεϊον του
είναι τό κύριον Εκτελεστικόν όργανον τής Συμμαχίας. Παρ’ αύτώ λει-

6
τουργοϋν -ποικίλοι έπιτροπαί άσχολούμεναι μέ θέματα έρευνών, διοικη­
τικής μερίμνης, έξοπλισμοϋ κλπ. Παραλλήλως δέ ΰφίσταται καί στενή
συνεργασία μέ τό Συμβούλιον τής ΚΟΜΕΚΟΝ διά οίκονομικής φύσεως
θέματα.
‘Η συνεργασία τών διαφόρων έπιτροπών τής Κοινής Γραμματείας
είναι μεγίστης σημασίας, άπό στρατιωτικής πλευράς, διά ιόν συντονι­
σμόν τής τεχνικής καί πολεμικής παραγωγής, ώς καί τήν κατανομήν
τής άτομικής βιομηχανίας, τόσον είς τήν Σοβιετικήν Ένωσιν, όσον καί
είς τους δορυφόρους της. Έν κατακλεΐδι ή Κοινή Γραμματεία άποτελεϊ
τό κεντρικόν δργανον διά τον έλεγχον καί συντονισμόν τής δραστηριό-
τητος τού όργανισμοϋ.
δ. Κοινή Άνωτάτη Στρατιωτική Διοίκησις (ΚΑΣΔ): *Η όργάνω-
σις τής Κοινής Άνωτάτης Στρατιωτικής Διοικήσεως προβλέπεται άπό
τό άρθρον 5 τοϋ Συμφώνου. Ό Διοικητής τούτης διοικεί τόσον τά είς
τάς δορυφόρους χώρας Σοβιετικά στρατεύματα, όσον καί τάς δυνάμεις
τών κρατών-μελών τοϋ Συμφώνου, τών όποίων είναι καί ’Ανώτατος
Διοικητής μέσω τών 'Υπουργών Άμύνης τών κρατών—μελών, οίτινες
φέρουν καί τόν τίτλον τοϋ άναπληρωτοϋ τοϋ Άνωτάτου Διοικητοϋ.
*Η ΚΑΣΔ διατηρεί τόν έλεγχον έπί τών Ενόπλων Δυνάμεων είς
δ,τι άφορά τήν έκπαίδευσιν, τόν έξοπλισμόν, ώς καί τήν όργάνωσιν καί
διάταξιν τής μάχης. Κυρίως δέ έχει ώς άποστολήν τήν έπαΰξησιν τής
μαχητικής Ικανότητος τών Ενόπλων Δυνάμεων, τών κρατών—μελών έν
καιρώ είρήνης καί τήν διεύθυνσιν καί συντονισμόν τών στρατιωτικών
έπιχειρήσεων έν καιρερ πολέμου. Είς έκαστον τών δορυφόρων κρατών-
μελών ΰφίσταται πολυμελής στρατιωτική έπιτροπή, καλουμένη «Στρα­
τιωτική Επιτροπή Συμφώνου 'Βαρσοβίας», ήτις είναι ύποτεταγμένη είς
τόν Άνώτατον Διοικητήν καί διαβιβάζει τάς διαταγάς τούτου πρός
τήν Διοίκησιν τών Ενόπλων Δυνάμεων τής δορυφόρου χώρας.
Επίσης τήν ΚΑΣΔ άπασχολοϋν ή πολεμική διαφώτισις, ή καθοδή-
γησις καί ή παροχή σχετικών κατευθύνσεων διά τήν έπί ένιαίος βάσεως
έκπαίδευσιν τοϋ στρατού καί τών στελεχών.
Τό πολυπληθές έπιτελεΐον τής Διοικήσεως είναι υπεύθυνον διά τήν
κατάστρωσιν τών πάσης φύσεως πολεμικών σχεδίων τήν όργάνωσιν
κοινών γυμνασίων καί τόν έκσυγχρονισμόν τών Ένόπλωιτ Δυνάμεων,
πάντοτε βάσει τών γενικωτέρων σοβιετικών άπαιτήσεων.
Είς περίπτωσιν πολέμου αί δυνάμεις τών κρατών—μελών θά ΰπα-
χθοϋνέπιχειρησιακώςύπό τήν Άνωτάτην ΣοβιετικήνΔιοίκησιν. Ή Διοί-
κησις τοϋ Συστήματος Άεραμύνης, τό όποιον καλύπτει δλας τάς περιο-
χάς τών χωρών-μελών τού Συμφώνου, εύρίσκεται σήμερον είς τήν Μό­
σχαν καί διευθύνεται ύπό Διοικητοϋ τής Σοβιετικής Άεραμύνης.

7
 Μεταξύ τών στρατιωτικών Σοβιετικών Διοικήσεων είς τήν περιο­
χήν τών κρατών-μελών τοϋ Συμφώνου είναι τό Στρατηγεΐον τών δυ­
νάμεων τοΰ βορείου συμπλέγματος τό όποιον έδρεύει είς τήν LEGNICA
τής Πολωνίας, τό Στρατηγεΐον τών δυνάμεων τοϋ Νοτίου Συμπλέγμα­
τος, τό όποιον έδρεύει είς τήν Βουδαπέστην, τό Στρατηγεΐον τών Σο­
βιετικών Δυνάμεων της Γερμανίας τό όποιον έδρεΰει είς τό ZOSSEN—
WUNSDORT, έγγύς τοϋ Βερολίνου καί τό Στρατηγεΐον τών δυνάμεων
τοΰ Κεντρικού Συμπλέγματος είς τό M1LOV1CE, βορείως τής Πράγας.
Τακτικαί άεροπορικαί δυνάμεις τής Σοβιετικής Ένώσεως εϋρίσκονται είς
τήν Πολωνίαν, ‘Ανατολικήν Γερμανίαν, Ουγγαρίαν καί Τσεχοσλοβακίαν.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ! ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΟΥ ΣΥΜ­

ΦΩΝΟΥ ΤΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ
ΑΙ Ένοπλοι Δυνάμεις έκάστης τών χωρών τοΰ Συμφώνου τής Βαρ­
σοβίας συμφώνως πρός τάς τελευταίας έκτιμήσεις τών διεθνών μελετών
τών διαφόρων Στρατηγικών ’Ινστιτούτων έχουν ώς Ακολούθως :
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Σύνολον Ε. Δ. 164.500 συμπεριλαμβανομένων 100.000 στρατευσί­
μων άναλυόμεναι ώς κάτωθι :
Στρατός Ξηρός : 131.000 έξ ών 82.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 250.000.
Ναυτικόν: 8.500 έξ ών 5.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 15.000.
‘Αεροπορία : 25.000 έξ ών 13.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 20.000.
Τάνκς : 2.500 περίπου (150 Τ—34, 1800 Τ—54/55, 250 έλαφρά ΡΤ—76,
μερικά Τ—62).
Άρματα μάχης: 300 τύπου ΒΤΡ —40/BRDM, 60/ΟΤ—62 μερικά Μ-1970.
Τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικοΟ : 2.200 περίπου (2.000 BTR-50,
60 ΟΤ-62, μερικά Μ-1970).
Πυροβολικόν (κανόνια): 532 (58 τών 100 Μ Μ, 420 τών 122 ΜΜ, 54
τών 130 ΜΜ).
Όλμοι : 300 τών 120 ΜΜ.
Ρουκετοβόλα : 144 τών 130 ΜΜ.
Βλήματα έδάφους - έδάφους : 60 (40 FROG, 20 SCUD).
Πυροβόλα ANTI TANKS : 500 τών 57 ΜΜ, 76 ΜΜ καί 85 ΜΜ.
Όπλα RECOILLESS : τών 82 ΜΜ καί 107 ΜΜ.
ANTI TANKS κατευθυνόμενα βλήματα : 125 τύπου SAGGET καί
SNAPPER.'
Αντιαεροπορικά πυροβόλα : 600 τών 37 ΜΜ, 57 ΜΜ.85 ΜΜ, 100
ΜΜ, 130 ΜΜ καί 23 ΜΜ.
Βλήματα έδάφους - άέρος : Τύπου SA-6/-7.

8
‘Υποβρύχια : 4 (2 R-2, 2 W · κατηγορία$).
Πλοία συνοδείας : 2 τύπου RIGA.
Πλοία παράκτια συνοδείας : 9 (2 KRONSTADT, 7 SO 1).
Καταδρομικά : 3 τύπου OSA μέ κατευθυνόμενα βλήματα έδάφου$-έδάφου$.
Τορπιλάκατοι : 12 (4 τύπου SHERSHEN, 8 P-4 CLASS).
Μικρότερα πλοία : 6 ( 2 Τ-43, 4 VANN A CLASS).
Περιπολικά - ναρκαλιευτικά : 20 τύπου ΡΟ·2.
Φορτηγίδες διάφοροι δι’ έλικόπτερα : 20 (10 VYDRA, 10 MFP-CLASS).
Ελικόπτερα : 8 (2 ΜΙ-1, 6 ΜΙ-4).
‘Αεροπλάνα διώξεως : 72 MIG-17.
‘Αεροπλάνα άναχαιτίσεως : 144 (48 MIG-21, 36MIG-19, 60 M1G-17).
'Αεροπλάνα άναγνωρίσεως : 37 (12 MIG-21, 20 MIG-15, 5 IL-28).
‘Αεροπλάνα μεταφορικά : 10 (6 11^-14, 4 Αη-24).
‘Ελικόπτερα : 60 (30 Μί-4, 30 Μϊ-1, Μΐ-2 καί Mi-8).
‘Αεροπλάνα έκπαιδευτικά : 195 (150 L-29, 45 MIG-15/-17/-21).
‘Αντιαεροπορικά βλήματα : 154 (132 SA-2, 22 SAM).
1 Σύνταγμα άλεςιπτωτιστών.

ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΙΑ
Σύνολον Ε.Δ. 180.000 συμπεριλαμβανομένων 110.000 στρατευσίμων,
άναλυόμεναι ώ$ κάτωθι :
Στρατός ξηρ&ς : 135.000 έξ ών 95.000 στρατεύσιμοι, έφεδρείαι 300.000.
Ναυτικόν : -
Αεροπορία : 45.000 έξ ών 15.000 στρατεύσιμοι, έφεδρείαι 50.000.
Τάνκς : 3.300 τύπου Τ-54/-55 μερικά Τ-62.
Τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικοΟ : 85 BMP, ΟΤ-65 ΟΤ-62/-64,
TOPAS 2ΑΡ.
Πυροβολικόν κανόνια : 1180 (300 τών 85 ΜΜ καί 100 ΜΜ, 700 των
120 ΜΜ καί 130 ΜΜ, 180 τών 152 ΜΜ).
Ρουκετοβόλα : 250.
Βλήματα έδάφους -έδάφους : 67 (40 FROG, 27 SCUD).
‘Αριθμός τις αύτοκατευθυνομένων βλημάτων.
'Αριθμός δπλων ANTI TANKS τύπου SAGGER, SNAPPER.
Όπλα RECOILLESS : Τών 82 ΜΜ καί 107 ΜΜ.
Αντιαεροπορικά πυροβόλα : τών 30 ΜΜ, 57 ΜΜ, 85 ΜΜ 30 ΜΜ καί
SA-7.

9
’Αεροπλάνα διώξεως : 158 (72 SIJ-7, 50 MIG-15, 36 MIG-21).
Αεροπλάνα άναχαιτίσεως : 240 (MIG-15/-21/L-29).
'Αεροπλάνα άναγνωρίσεως : 60 (MIG-21, L-29).
’Αεροπλάνα μεταφορικά : 40 (Αη-24 καί IL-14).
Ελικόπτερα : 100 (Mi-Ι, Μί-2, Μί-4 καί Μΐ-8).
’Αεροπλάνα έκπαιδευτικά : 200 (L-29/-39, IL-14/-28· MIG-15-2I).
’Αντιαεροπορικά βλήματα : 120 (SA-2 καί μερικά SAM).

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ :
Σύνολον Ε. Δ. 157.000 συμπεριλαμβανομένων 92.000 στρατευσίμων,
άναλυόμεναι ώς κάτωθι:
Στρατός Ξηράς : 105.000 έξ ών 67.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 350.000.
Ναυτικόν : 16.000 έξ ών 10.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 25.000.
’Αεροπορία : 36.000 έξ ών 15.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 30.000.
Τάνκς : 3115 (2.400 Τ-54/-55, Τ-62, 600 Τ-34 115 ΡΤ-76).
'Αριθμός τις τεθωρακισμένων όχημάτων μεταφοράς προσωπικοί.
Πυροβολικόν (κανόνια) : 550 περίπου (335 τών 122 ΜΜ, 108 τών
130 ΜΜ, 85 τών 152 ΜΜ μερικάτών 76 ΜΜ).
Ρουκετοβόλα δπλα : 120 περίπου (110 τών 122ΜΜ, 140 ΜΜ, 240 ΜΜ
καί μερικά τών 120 ΜΜ).
Βλήματα έδάφους - έδάφους : 36 (24 FROG-7, 12 SCUD Β).
Πυροβόλα ANTI TANKS : τών 57 ΜΜ, 85 ΜΜ καί 100.
Όπλα RECOILLESS : τών 82 ΜΜ.
ANTI TANKS : κατευθυνόμενα τύπου SAGGER καί SNAPPER.
Αύτοκατευθυνόμενα βλήματα : 14 τών 5 Μ Μ καί 23 Μ Μ.
'Αντιαεροπορικά πυροβόλα: τών 57 ΜΜ καί 100 ΜΜ.
Βλήματα έδάφους - άέρος : τύπου SA-7.
Πλοία συνοδείας : 3 τύπου RIGA.
'Ανθυποβρυχιακά : 18 (4 SO-1, 14 ΗΑΙ).
Καταδρομικά : 12 μέ βλήματα έδάφους - έδάφους.
Τορπιλλάκατοι : 50 (15 SHETSHEN, 35 20 τόννων τύπου ILTI).
Περιπολικά : 25 (18 τύπου KONDOR, 7 φορτηγίδες πρώην ναρκα-
λιευτικά).
Ώκεανοπόροι : 3 τύπου KRADE.
Ναρκαλιευτικά : 34 τύπου KONDOR.
Φορτηγίδες διάφοροι δι’ έλικόπτερα : 18 (6 ROBBE-CLASS, 12 LABO-
CLASS).

10
'Αεροπλάνα διώξεως : 346 (36 M1G-17, 310 MIG 21/-21 UTI).
Αεροπλάνα διώξεως - Εκπ/σεως : 95 (45 L-29, 50 M1G-2I).
Αεροπλάνα μεταφορικά : 34 (I L-14, TU-124, TU-134).
Ελικόπτερα : 75 (Μϊ-1, Μΐ-2, Μϊ-4 καί Μϊ-8).
Αεροπλάνα Εκπαιδευτικά : 20 (MIG-15, L-29 καί ΥΑΚ).
Άντιαεροπορικ« πυροβόλα : 120 τών 57 ΜΜ καί 100 ΜΜ.
‘Αντιαεροπορικά βλήματα : 144 SA-2.
2 Τάγματα Αλεξιπτωτιστών.

ΟΥΓΓΑΡΙΑ
Σύνολον Ε.Δ. 100.000 συμπεριλαμβανομένων 60.000 στρατευσίμων, ά-
ναλυόμεναι ώ$ κάτωθι :
Στρατός Ξηρός : 80.000 έξ ών 52.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΤαι 135.000.
Ναυτικόν: —
Αεροπορία : 20.000 έξ ών 8.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεϊαι 20.000.
Τάνκς : 1475 (1300 Τ-34, Τ-54/-55, 175 ΡΤ-76).
Τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικοί : 2.300 (600 FUG-65, 1500
PSZH, 200 BTR-50/-60/-152.
Πυροβολικόν (κανόνια): 585 (300 τών 76ΜΜ, 85ΜΜ, 100ΜΜ, 250ΜΜ
τών 122ΜΜ, 35 τών 152 ΜΜ).
Όλμοι : 150 τών 122 ΜΜ, 160 ΜΜ.
Ρουκετοβόλα : 100 τών 122 ΜΜ.
Βλήματα Εδάφους-έδάφους : 33 (24 FROG, 9 SCUD).
Όπλα ANTI TANKS : 200 τών 57 ΜΜ καί 85 ΜΜ.
Όπλα RECOILLESS : τών 82 ΜΜ καί 107 ΜΜ.
Όπλα ANTI TANKS κατευΟυνόμενα: τύπου SNAPPER καί SWATTER.
‘Αντιαεροπορικά πυροβόλα : 150 τών 57 ΜΜ, 85 ΜΜ καί 100 ΜΜ.
Άτιαεροπορικά πυροβόλα αΰτοκατευθυνόμενα: 100 τών 23 ΜΜ κα) 57 ΜΜ.
Περιπολικά σκάφη 100 τόννων : 10 μέ Αντιαεροπορικά.
Άποβατικά σκάφη : 5.
‘Αεροπλάνα διώξεως : 140 (30 MIG-15/-17/-19, 110 MIG 21).
‘Αεροπλάνα μεταφορικά : 30 (10 ΑΝ-2, 10 IL-14, 10 LI-2).
Ελικόπτερα: 65 (30 Μί·1, Μϊ-4, 35 Μΐ-8).
‘Αεροπλάνα Εκπαιδευτικά : 90 (MIG-15, UTI/-21UT1).
Βλήματα Εδάφους-άέρος : 108 τύπου SA-2.

ΠΟΛΩΝΙΑ
Σύνολον Ε.Δ. 290.000 συμπεριλαμβανομένων 190.000 στρατευσίμων, ά-

II
ναλυόμεναι ώς κάτωθι :
Στρατός Ξηρός: 204 000 έξ ών 166.000 στρατεύσιμοι, έφεδρείαι 400.000
Ναυτικόν : 25.000 έξ ών 6.000 στρατεύσιμοι, έφεδρείαι 45.000.
'Αεροπορία; 61.000 έξ ών 18 000 στρατεύσιμοι, έφεδρείαι 60 000.
Τάνκς : 3.775 (3.400 Τ-34. Τ-54/-55, 375 ΡΤ-76).
Αριθμός αύτοκινήτων μεταφοράς : — τύπου FUG, BRDM.
Τεθωρακισμένα μεταφορά; προσωπικού : — τύπου ΟΤ-62/-64 TOPAS,
2APBTR-I52.
Πυροβολικόν (κανόνια) ; 1460 (450 τών 75ΜΜ, 85ΜΜ και 100ΜΜ,
700 τών 122ΜΜ, 310 τών 152ΜΜ).
Αύτοκινούμενα κανόνια: — τών 85ΜΜ, 122ΜΜ καί 152ΜΜ.
Όλμοι : — τών 82ΜΜ καί 120ΜΜ.
Ρουκετοβόλα : 250 τών 120ΜΜ καί 140ΜΜ.
Βλήματα έδάφους-έδάφους : 77 (45 FROG-7, 32 SCUD).
Πυροβόλα ANTI TANKS : - τών 76ΜΜ, 85ΜΜ, 100ΜΜ.
Πυροβόλα ANTI TANKS αυτοκινούμενα : — τών 57ΜΜ και 85ΜΜ.
Όπλα RECOILLESS : - τών 82 ΜΜ.
Πυροβόλα ANTI TANKS όδηγούμενα: — τύπου SAGGER, SNAPPER,
SWATTER
Αντιαεροπορικά πυροβόλα αύτοκινούμενα: — τύπου 23ΜΜ, 57ΜΜ, 85ΜΜ
100ΜΜ. ZSU 23-4, ZSU 57-2.
Βλήματα άντιαεροπορικά : — τύπου SA-6/-7/-9
’Υποβρύχια : 6 τύπου W.
Καταδρομικά : 14 (2 τύπου KOTLIN καί 12 τύπου OSA μέ κατευθυ­
νόμενα βλήματα έδάφους - έδάφους).
'Ανθυποβρυχιακά : 27.
Τορπιλάκατοι : 9 τύπου WISLA.
Ώκεάνεια ναρκαλιευτικά : 24 τύπου KROGULEC και Τ-43
Ναρκαλιευτικαϊ άκατοι : 20 τύπου Κ-8.
Άποβατικά πλοία : 24 τύπου POLNOCNY.
Μία Μοίρα μέ 10 Α Φ ΙΙ.-28 έλαφροΰ βομβαρδισμού καί άναγνωρίσεως
Ελικόπτερα : 22 τύπου Μί-1, Μϊ-2, Μί-4.
Αεροπλάνα έλαφροΟ βομβαρδισμού : 23 τύπου 1L-28.
Αεροπλάνα διώξεως : 230 (190 MIG-17, 30 SU-7, 10 SU-20).
’Αεροπλάνα καταδιωκτικά-άναχαιτίσεως ήμέρας : 452 (110 MIG-17, 12
MIG-19, 330 MIG-2I)
Αεροπλάνα άναγνωρίσεως : 99 (84 MIG-15/-21, 15 IL-28).

12
Αεροπλάνα μεταφορικά: 30 (τύπου AU-12, AU 26, IL-24/-18, TU-134.
ΥΑΚ-40).
’Ελικόπτερα : 172 ΜΙ-L, Μί-2, Μί-4, Μί·8).
'Αεροπλάνα έκπαιδευτικά : 480 (ΥΑΚ-18. TS-11, MIG-15, MIG-15,
MIG-17, MIG-21).
'Αντιαεροπορικά βλήματα : 240 τύπου SA-2.

ΡΟΥΜΑΝΙΑ
Σύνολον Ε.Δ. 181.000 συμπεριλαμβανομένων 100.000 στρατευσίμων,
άναλυόμεναι ώς κάτωθι ;
Στρατός ΞηρΟς : 145.000 έξ ών 85.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 500.000.
Ναυτικόν: 11.000 έξ ών 5.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 25.000.
'Αεροπορία : 25.000 έξ ών 10.000 στρατεύσιμοι, έφεδρεΐαι 25.000.
TANKS : 2.070 (1800 Τ-34, Τ-54/-55. 270 ΡΤ-76).
Τεθωρακισμένα μεταφοράς προσωπικοΟ : 1750 (1500 BTR-40, 1-50/-152,
ΟΤ-62/-65/810, 250 ΤΑΒ-71/-72 (BTR-60).
Πυροβολικόν (κανόνια): 745 (540 τών 122ΜΜ, 76ΜΜ, 85ΜΜ, 100ΜΜ
55 των 130 ΜΜ, 150 τών 152 ΜΜ).
Κανόνια αύτοκινούμενα : — τών 85ΜΜ, 100ΜΜ.
Όλμοι ; 150 τών 120 ΜΜ.
Ρουκετοβόλα όπλα : 125 τών 130 ΜΜ, 122 ΜΜ.
Βλήματα έδάφους-έδάφους : 42 (30 FROG, 12 SCUD).
Πυροβόλα ANTI TANKS : (αύτοκινούμενα) —
τών 57ΜΜ, 85ΜΜ,
100ΜΜ, 85 ΜΜ.
Πυροβόλα ANTI TANKS όδηγούμενα: 120 (τύπου SAGGER, SNAPPER,
SWATTER)
'Αντιαεροπορικά πυροβόλα αύτοκινούμενα : 300 τών 30ΜΜ, 37ΜΜ,
100ΜΜ καί 57ΜΜ
'Ακταιωροί συνοδείας: 6 (3 ΡΟΤΙ, 3 KRONSTANDT).
Καταδρομικά: 5 τύπου OSA μέ κατευθυνόμενα βλήματα έδάφους-έδάφους
Τορπιλάκατοι : 7 (6 Ρ·4 καί Hu CHWAN).
Κανονιοφόροι : 10 τύπου SHANGHAI.
Ναρκαλιευτικά : 22 (4 άκτών, 10 παραλίας, 8 ποταμίσια).
'Ελικόπτερα : 4 τύπου ΜΙ-4.
'Αεροπλάνα διώξεως : 75 MIG-15/-17.
Αεροπλάνα καταδιωκτικά-άναχαιτίσεως ήμέρας : 230 MIG-15/-19/-21.
'Αεροπλάνα άναγνωρίσεως : 15 τύπου 11-28

13
’Αεροπλάνα μεταφορικά : 75 (30 11-14 καί 11-18, 5 ΜΙ-4, 20 Μ1-8 καί
ALOUETTE).
Αεροπλάνα έκπ/κά : 130 τύπου L-29, MIG-15, MIG-17.
‘Αντιαεροπορικά βλήματα : 108 τύπου SA-2
ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ
Σύνολον Ε.Δ. 3.650.000 Εκτός τών 750.000 πολιτών μέ στρατιωτικήν
στολήν.
Στρατηγικά! πυρηνικοί δυνάμεις (Επιθετικοί)
ο) Ναυτικόν :
Βαλιστικά βλήματα Εκτοξευόμενα έξ υποβρυχίων: 845 έπί 78 υποβρυ­
χίων ώς άκολούθως :
4 ύποβρύχια τύπου D-II μέ 16 πυρηνικά βλήματα τύπου SS-N-8 έκαστον
13 > » D-Ι μέ 12 » » » SS-N-8 >
34 » > Υ μέ 16 » » » SS-H-6 S4WFLT »
7 > > Η μέ 3 » » » Μ-H » HW >
11 » » G-II πετρελαιοκίνητα μέ 3 πυρηνικά βλήματα τύ­
που SS-N-5 έκαστον.
9 » » G-I πετρελαιοκίνητα μέ 3 πυρηνικά βλήματα τύπου
SS-N-4 SARK έκαστον.
β) Δυνάμεις Στρατηγικών Βλημάτων : 375.000 αΤτινες Επανδρώ-
νουν τάς έξης στρατηγικός Μονάδας βλημάτων.
(1) Προτοποθετημένα βαλιστικά βλήματα : 1527
(2) Βαλιστικά βλήματα μέσου βεληνεκοΰς : 600
Αεροπορικοί δυνάμεις μακρας άκτίνος μέ 785 άεροπλάνα άναλυόμενα ώς
ίξήί :
(1) Βομβαρδιστικά μακρας άκτίνος : 135 (100 TlJ-95 BEAR, 35
MYABISON)
(2) Βομβαρδιστικά μέσης άκτίνος : 650 (450 TU-16 BADGER,
170 TU-22 BLINDER, 30
BACKFIRE Β)
(3) Δεξαμενοφόρα άεροπλάνα : 70 (20 TU-16 BADGER, 50
ΜΥΑ-4 BISON)
’Αμυντικοί Δυνάμεις
α) Δυνάμεις ‘Αεραμύνης : 550.000 περιλαμβάνουσαι σύστημα Εγ­
καίρου προειδοποιήσεως καί Ελέγχου μέ 5.000 Επίγεια RADARS Εγκαί­
ρου είδοποιήσεως καί Ελέγχου άναχαιτίσεως, Μοίρας άναχαιτίσεως καί
Μονάδας άντιαεροπορικών βλημάτων.
β) ‘Αεροπλάνα άναχαιτίσεως : περίπου 2.650 (350 MIG-17, FRE­
SCO/-^, FARMER Β/Ε, 750 SU-II FISHPOT, 1550 ΥΑΚ-28Ρ, FRE-
14
BAR, TU-28PFIDDLER, SU-15 FLAGON A/D/E, MIG-25 FOXBAT-A)
γ) ‘Αεροπλάνα έναερίου είδοποιήσεως καί έλέγχου : 10 τύπου
TU-III MOSS τροπεποιημένα.
δ) ‘Αντιβαλιστικά βλήματα 64 τύπου GALOSH είς 4 θέσεις γύρω-
θεν της Μόσχας μέ έτέρας θέσεις RADAR καταλλήλους συνδεομένας.
*Η έμβέλεια τών GALOSH πιστεύεται ότι είναι άνω τών 200 μιλλίων
καί φέρουν πυρηνικός κεφαλάς.
ε) ’Αντιαεροπορικά βλήματα έδάφους-άέρος : 10.000 είς περισσο-
τέρας τών 1.000 θέσεων διαφόρων τύπων ώς έξης :
(1) SA-1 GUILD μέ κεφαλάς μεγάλης έκρηκτικότητος (HE)
(2) SA-2 GUILDLINE περίπου 3.500 μέ κεφαλάς μεγάλης έκρηκτι­
κότητος κλειστού βεληνεκοΰς 25 μιλλίων περίπου.
(3) SA-3 GOA χαμηλού έπιπέδου, κλειστού βεληνεκοΰς περίπου
15 μιλλίων.
(4) SA-4 GANEF δίδυμα μεταφερόμενα δι' όχημάτων καί άερο-
σκαφών μεσαίου βεληνεκοΰς.
(5) SA-5 GAMMON ύψηλοΰ έπιπέδου κλειστοΰ βεληνεκοΰς 50-
150 μιλλίων.
(6) SA-6 GAINFULL τρίδυμα μεταφερόμενα δι* όχημάτων χαμη­
λού έπιπέδου κλειστού βεληνεκοΰς περίπου 17 μιλλίων.
Στρατός Ξηρός
Τάνκς : 41.500 (JS-2/-3, Τ-10, Τ-10Μ GY, Τ-62, Τ-54/-55 μέσου με­
γέθους, Τ-72, ΡΤ-76).
"Αρματα μάχης : 37.500 (BTR-40/-50/-60/-152, θωρακισμένα αύτοκί-
νητα μεταφοράς προσωπικού, αύτοκίνητα ά-
νιχνεύσεως, άερομεταφερόμενα αύτοκίνητα).
Πυροβολικόν : (κανόνια) 17.500 (τών 100 Μ Μ, 122ΜΜ, 130ΜΜ, 152
ΜΜ, 180ΜΜ καί 203ΜΜ συρόμενα καί
αύτοκινούμενα).
Όλμοι : 8.500 τών 120ΜΜ, 160ΜΜ καί 240ΜΜ.
Ρουκετοβόλα Όπλα : —πολλαπλά τών 122ΜΜ, 140ΜΜ, 200ΜΜ,
240ΜΜ, καί 250ΜΜ.
Πυροβόλα ANTI TANKS : τών 75ΜΜ, 85ΜΜ, 100ΜΜ.
Όπλα ANTI TANKS όδηγούμενα : τύπου SWATTER καί SAGGER.
"Αντιαεροπορικά πυροβόλα : τών 23 Μ Μ καί 57 Μ Μ μέ πύργον σκοπεύ-
σεως, δίδυμα τών 57ΜΜ βαρελοειδή τύπου
Ζ SU-57-2 καί τετράδυμα αύτοκινούμενα

15
 τών 85ΜΜ, 100ΜΜ καί 130ΜΜ τύπου
Z-3U-23-4.
Βλήματα έδάφους-έδάφους : (πυρηνικής Ικανό τη τος) περίπου 1.000 έκτο-
ξευτήρες άπό 45-500 μιλλίων βεληνεκές δια­
φόρων τύπων FROG-3/-4/-5/-7. SCUD A.
SCUD Β καί SCALEBOARD).
Βλήματα έδάφους-άέρος : τύπου SA-4, SA-6, SA-7 GRAIL SA-8 GEKO,
SA-9 GASKIN.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Κεντρική καί ’Ανατολική Εύρώπη : 31 Μεραρχίαι (20 των 10 τάνκς εις

’Ανατολικήν Εύρώπην (Γερμανία),
2 μεραρχίαι τάνκς είς Πολωνίαν,
4 μεραρχίαι τάνκς είς Ούγγαρίαν
5 μεραρχίαι τάνκς είς Τσεχοσλοβα­
κίαν, 9.000 μέσου καί μεγάλου με­
γέθους τάνκς).
)
Εύροκαϊκή Σοβιετική Ρωσσία : 64 μεραρχίαι τών 23 τάνκς είς τήν
Βαλτικήν ( Λευκό ρωσσίαν, Καρπαθίσν,

δησσόν).
Κεντρική Σοβιετική Ρωσσία : 6 μεραρχίαι τών 10 τάνκς εις Βόλγαν
καί περιοχήν Ούραλίων.
Νότιος Σοβιετική Ρωσσία : 24 μεραρχίαι τών 3 τάνκς είς Βόρειον Καύ­
κασον. Άντικαύκασον καί Τουρκεστάν.
Κινεζο-σοβιετικά σύνορα : 43 μεραρχίαι τών 7 τάνκς, είς Κεντρικήν ’Α­
σίαν, Σιβηρίαν, Βαϊκάλην, *Απω Ανατολήν
καί Μογγολίαν.
Αί Σοβιετικά! μεραρχίαι έχουν τρεις κατηγορίες πολεμικής έτοιμότητος:
Κατηγορία 1 : μεταξύ τριών τετάρτων (3/4) καί όλοκλήρου τής δυνά­
μεως μέ πλήρη έξοπλισμόν.
Κατηγορία 2 : μεταξύ ήμίσεως καί τριών τετάρτων (3/4) τής δυνάμεως,
πλήρης μέ πολεμικά αύτοκίνητα.
Κατηγορία 3 : περίπου τό έν τρίτον (1/3) τής δυνάμεως, πλήρης μέ πο­
λεμικά αύτοκίνητα.
Αί 31 μεραρχίαι τής ’Ανατολικής Εύρωπης είναι κατηγορίας 1, καθώς
έπίσης είναι περίπου τό έν τρίτον (1/3) άπό αύτάς εις τήν Εύρωπαϊκήν

16
Σοβιετικήν Ένωσιν καί τήν Άπω 'Ανατολήν. Αί ύπόλοιποι μεοαρχισι
εί? τά? δύο τελευταία? περιοχά? έχουν πιθανόν διαιρεθή μεταξύ τών κα
τηγοριών 2 καί 3.
Α1 μεραρχίαι εΙ? τήν Κεντρικήν περιοχήν καί τήν Σοβιετικήν ‘Ενωσιν πι
θανόν νά άνήκουυ είς τήν κατηγορίαν 3.
Ναυτικόν.
Δύναμι? 450.000 συμπεριλαμβανομένων 50 000 τής Ναυτική? 'Αερο­
πορία?, 14.500 πεζοναυτών καί 6.000 έπακτίου πυροβολικού καί τών
στρατευμάτων τών πυραύλων.
Πολεμικά πλοία έπιφανείας μεγάλα 214
'Υποβρύχια έπιθετικά-καταδρομικά μέ βλήματα : 231 (84 πυρηνικά, 147
πετρελαιοκίνητα).
Άνάλυσις τύπων υποβρυχίων :
Επιθετικά : 162 (40 πυρηνικά τύπων 13V-19V, SE-1-, 1V-11-2 κατη-
γορ. Α, 122 πετρελαιοκίνητα τύπων 60F-, 9R-, 10Ζ-,
40W-. 3Τ κατηγορία? 3Τ).
Καταδρομικά-βλημάτων πυρηνοκίνητα : 44 (23 τύπων 1Ρ-.29Ε- κατη­
γορία? II, 21 τύπου 16-ζ, κα­
τηγορία? 5W)
ΙΙαραλιακά : 4 πετρελαιοκίνητα κατηγορία? Β.
Άνάλυσις τύπων πολεμικών πλοίων έπιφανείας
'Αεροπλανοφόρα : 1 τύπου KIEV μέ 25 Α/Φ V/STOL (μικρά?/καθέτου
άπογειώσεω? ή προσγειώσεω?) ή μέ 36 έλικόπτερα. Τοϋ Ιδίου τύπου
κατασκευάζονται έτερα δύο.
Καταδρομικά έλικοπτέρων: 2 τύπου MOSKVA άνθυποβρυχιακοΰ πο­
λέμου έκαστον μέ 2 δίδυμα βλημάτων έπιφα-
νεία?·άέρο? καί 20 έλικόπτερα τύπου ΚΛ-25.
Καταδρομικά άνθυποβρυχιακοΰ πολέμου: 16 (τύπου ΚΑΒΑ, 4 τύπου
KRESTA 1, 8 τύπου KRF-
STA II ) μέ βλήματα έδαφου?
-έδάφου? καί έδάφου?-άέρο?.
Καταδρομικά: 4 τύπου KYNDA μέ βλήματα έδάφου?-έδάφου? καί έδα-
φου?-άέρο?.
Καταδρομικά : 12 τύπου SVEDLOV (μέ βλήματα ‘έδάφου?-άέρο? μέ έλι­
κόπτερα καί έφεδρικά).
Καταδρομικά έκπαιδευτικά : 2 (1 CHAPAEV, 1 KIROVj.
Άντιτορπιλικά: 80 (12 τύπου KRIVAK άνθυποβρυχιακα μέ βλήματα
17
 έδάφους-έδάφους, καί έδάφους-άέρος, 7 τύπου KA­
NIN άνθυποβρυχιακά μέ βλήματα έδάφους-άέρος, 2
τύπου KILDIN μέ βλήματα έδάφους, 17 τύπου KA­
SHIN άνθυποβρυχιακά μέ βλήματα έδάφους-άέ­
ρος, 8 τύπου KOTLIN, 18 τύπου SKORY, 16 τύ­
που KOTLIN, 20 τύπου MIRKA, 46 τύπου PE­
TYA, 30 τύπου RIGA, 1 τύπου KOLA).
Πλοία περιπολικά βλημάτων: 16 τύπου NANUCKHA μέ βλήματα έδά­
φους-έδάφους καί άέρος-άέρος.
Καταδιωκτικά ύποβρυχίων: 185 (22 τύπου GRISHA, 67 τύπου ΡΟΤΙ,
80 τύπου SO-1, 16 τύπου KRONS-
TANDT).
Ταχέα περιπολικά κατευΟυνομένων βλημάτων:135 (120 τύπου OS A
καί 15 KOMAR μέβλή­
ματα έδάφους - έδάφους.)
Τορπιλάκατοι: 160 τύπου SHERSHER καί Ρ-6.
Ναρκαλιευτικά: 300 περίπου έξ ών 120 άκταιωροί (παράκτιοι).
‘Αμφίβια πλοία : 100 περίπου ALLIGATOR, ROPUCHA, POLNOCNY
καί ΜΡ-4.
Άποβατικά: 60.
Πλοία άνεφοδιασμοϋ ύλικοΟ καί καυσίμων στόλου : 100.
Πλοία έπισκευαστικών κέντρων πλοίων : 45.
Πλοία συλλογής πληροφοριών : 50.
ΠεζοναΟται (MARINES).
Πέντε (5) Συντάγματα πεζοναυτών έντεταγμένα els τόν στόλον καί έφω-
διασμένα μέ τάνκς μεσαίου μεγέθους τύπου Τ-54/-55 καί έλαφρά τύπου
ΡΤ-76, ώς καί θωρακισμένα όχήματα προσωπικού, ρουκετοβόλα όπλα
τών 122ΜΜ, Αντιαεροπορικά πυροβόλα τύπου ZSU-23-4 καί βλήματα
έδάφους-άέρος τύπου SA-9.
Έπάκτιον πυροβολικόν καί δυνάμεις πυραύλων.
Βαρέα έπάκτια πυροβόλα τύπου SAMLET καί SS-C-1B, βλήματα
έδάφους-έδάφους τύπου SEPAL (όμοια μέ τά SS-N-3) διά τήν προστα­
σίαν τών ναυτικών βάσεων καί τών κυρίων λιμένων. Αί παραλιακοί
περιοχαί καλύπτονται μέ RADARS καί διά συστήματος όπτικοΰ έλέγ-
χου καί άναφορών.
Άνάπτυξις Ναυτικών Δυνάμεων.
α. Βόρειος Στόλος : 126 ύποβρύχια έξ ών 54 περίπου πυρηνικά, καί

18
 51 κύρια πολεμικά πλοία έπιφανείας.
β. Στόλος Βαλτικής: 12 ύποβρύχια. 47 κύρια πολεμικά πλοία έπιφα­
νείας.
γ. Στόλος Μαύρης θαλάσσης: (συμπεριλαμβανομένων τής Κασπίας
θαλάσσης καί τής Μοίρας τής Μεσογείου θαλάσ­
σης): 19 ύποβρύχια, 59 κύρια πολεμικά πλοία
έπιφανείας.
4. Στόλος ΕΙρηνικοΟ ’Ωκεανού : 74 ύποβρύχια (έξ ών 30 περίπου πυ­
ρηνικά), 57 κύρια πολεμικά πλοία έπιφανείας.
Σημειωτέου, δτι έτέρα πηγή άναφέρει ότι ύπάρχουν ναυτικαί σο­
βιετικοί δυνάμεις καί είς τόν 'Ινδικόν ‘Ωκεανόν.
* Αεροπορία.
Δύναμις 450.000 περίπου μέ 5.350 μαχητικά άερσπλάνα (έκτος τών εις
τήν σελίδαν 14 άναφερομένων) άναλυόμεναι ώς κάτωθι ;
Τακτική ‘Αεροκορία
'Αεροπλάνα: 4.500 περίπου. (260 τύπου 1L-28 BEAGLE, ΥΑΚ-28 BRE­
WER, 550 MIG-17, 400 SU-7, 700 MIG-23 FLOGER,
1900 περίπου MIG-21 FISH BED, SU-17 FITTER C, SU-
19 FENCER A, 750 BEAGLE, MIG-25 FOXBAT FISH­
BED άναγνωρίσεως, BREWER Εκαί AU-12 CUB μέ σύγ­
χρονα ήλεκτρονικά μέσα, 150 μεταφορικά α/φ καί 2.500
έλικόπτερα έλαφρά καί μεσαίου μεγέθους).
‘Αεροπορικοί μεταφορικοί δυνάμεις.
'Αεροπλάνα μεταφορικά : 1.550 (700 τύπου IL-14, AU-8, AU-24/-26
έλαφροϋ τύπου, 800^τύπου AU-12, IL-76 CANDID,11^18
μέσου τύπου, 50 τύπου AU-22 βαρέα μεταφορικά).
'Ελικόπτερα: 320 (160 τύπου ΜΙ-1, ΜΙ-2, ΜΙ-4, 160 τύπου ΜΙ-6,
ΜΙ-8, Μ1-10 καί ΜΙ-24 HIND-A)
Άνάπτνξις 'Αεροπορικών Δυνάμεων.
α. Διοικήσεις Τακτικής ‘Αεροπορίας: 4 είς τήν Ανατολικήν Εύρώπην
μέ 1700 άεροσκάφη.
β. Διοικήσεις Τακτικής ‘Αεροπορίας: 12 είς 12 διάφορα σημεία τής Σο­
βιετικής Ένώσεως.
Έφεδρεΐαι.
ΟΙ έφεδροι τής Σοβιετικής Ένώσεως έχουν ύποχρέωσιν στρατεύ-
σεως έως τό 50όν έτος τής ήλικίας των. Τό σύνολον τών έφέδρων άνέρ-

19
χεται είς 25.000.000 έκ τών όποιων 6.800.000 έχουν υπηρετήσει είς τά
τελευταία 5 έτη.
Επίσης ύπάρχουν 350 000 παραστρατιωτικές δυνάμεις έξωπλισμέ-
ναι μέ Ανάλογου όπλισμόν, αί όποϊαι υπηρετούν ώς συνοριακά στρα­
τεύματα. άσφαλείας, Αεροσκαφών καί νουτικοί, καί ίμφανίζονται ώς είς
όργαυισμός στρατιωτικής έκπαιδεύσεως.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΑ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΓΗΣ ΒΑΡΣΟΒΙΑΣ

Τά κύρια χαρακτηριστικά τής ώς άνω δομής τών δυνάμεων καί
τών όπλικών συστημάτων τών χωρών-μελών τοϋ Συμφώνου τής Βαρ­
σοβίας, τά όποια προσδίδουν Ιδιαιτέραν σημασίον καί Αρκετά πλεονε­
κτήματα, δύνανται νά συνοψισθοΰν ώς Ακολούθως :
— Παρουσιάζουν τεράστιον καί συμπαγή δΰναμιν πυράς είς τήν Κεν­
τρικήν Ευρώπην καί τήν Βαλκανικήν είς τρόπον ώστε νά μήν
ϋπάρχη άμφισβήτησις διά τήν υπεροχήν τών χωρών-μελών τοϋ
Συμφώνου τής Βαρσοβίας έναντι τών δυνάμεων τών Δυτικών χω­
ρών τοΰ ΝΑΤΟ. Ή στρατιωτική αύτή υπεροχή είναι τοιαύτη
ώστε έγκυροι κύκλοι τών Δυτικών συμμάχων τοϋ ΝΑΤΟ νά
υποστηρίζουν ότι είς περίπτωσιν συρράξεως διά συμβατικών
όπλων, ή Σοβιετική Ένωσις καί ο! σύμμαχοί της τοΰ Συμφώνου
τής Βαρσοβίας είναι είς θέσιν έντός 48 ώρών νά καταλάβουν
όλόκληρον τήν Δυτ. Γερμανίαν καί νά συνεχίσουν κανονικών τήν
προέλασίν των πρός κατάληψιν τής Δυτικής Εύρώπης
— ‘Απόλυτος τυποποίησες υλικών
Ό έξοπλισμός καί τά έν γένει όπλικά συστήματα, Αεροπλάνα,
έλικόπτερα, σκάφη, τάνκς, πυροβόλα κλπ, είς τά όποία έχουν
έκπαιδευΟή καί έξοπλισθή αί δυνάμεις τών χωρών-μελών τοΰ
Συμφώνου τής Βαρσοβίας, τυγχάνουν τής αύτής προελεύσεως
(Ρωσικής) καί τών αυτών κατασκευαστών είς τρόπον ώστε νά
είναι Απολύτως όμοια καί νά μή παρουσιάζωνται δυσχέρειαι
κατά τόν χειρισμόν των. Δηλαδή ή Σοβιετική Ένωσις καί οί
σύμμαχοί της τοΰ Συμφώνου τής Βαρσοβίας έχουν έπιτύχει Από­
λυτον τυποποίησιν τού στρατιωτικού των υλικού. Ένώ δέν πα-
ρατηρείται παρόμοιον πράγμα είς τάς Ενόπλους Δυνάμεις τών
χωρών—μελών τοΰ ΝΑΤΟ, όπου ύφίσταται πανσπερμία ύλικού
καί έπικρατεί σχετική Αδυναμία περί τήν χρησιμοποίησιν τοΰ
διαφορετικού πολεμικού ύλικοΰ ύπό τών Ανδρών τών συμμάχων
τής Δυτικής Εύρώπης.
— ‘Υψηλή πολεμική έτοιμότης τών Ενόπλων Δυνάμεων τοϋ Συμφώ­
νου τής Βαρσοβίας. Ή κστάστασις αύτη τής υψηλής πολεμικής

20
 Ετοιμόττιτος είναι τό σπουδαιότερου χαρακτηριστικόν, διότι αί
κυριώτεραι δυνάμεις τών χωρών-μελών τοϋ Συμφώνου εύρίσκο-
νται συνεχώς είς τήν ϋψηλοτέραν πολεμικήν Ετοιμότητα Εν και-
ρώ είρήνης καί παρά τάς διακηρύξεις τών συμφωνιών τοϋ Έλ-
σίνσκι. Τό γεγονός τοϋτο Εξασφαλίζει μεγάλα στρατιωτικά
πλεονεκτήματα διά τήν άμεσον δρασιν καθ' οίονδήποτε χρόνον
τοϋ 24ώρου
— Τέλος, ή αριθμητική υπεροχή είς όλους τούς τομείς τής πολεμι­
κής δραστηριότητας, πλήν τών πυρηνικών κεφαλών, προσδίδει
Ιδιαιτέραν σημασίαν είς τό γεγονός καί σημαντικήν υπεροχήν
Εναντι τών δυνάμεων τών χωρών τοϋ ΝΑΤΟ
Συγκριτική εΙκόνα τών δυνάμεων τοϋ Συμφώνου τής Βαρσοβίας καί
τών χωοών τοϋ ΝΑΤΟ παρέχει δ κατωτέρω Πίναξ 1, δστις έδημοσιεύθη
είς τό περιοδικόν εΤΙΜΕ» τόν Δεκέμβριον 1976:

ΠΙΝΑ= J

Επίσης δια λόγους συγκρίσεως έκρίδη σκοπιμον όπως παρατεθή ό

κατωτέρω Πίναξ 2, είς τόν όποιον περιλαμβάνονται αί δυνάμεις καί τών
δύο ήγέτιδων δυνάμεων ΕΣΣΔ-ΗΠΑ, τών άντιστοίχων στρατιωτικών
συνασπισμών, τοϋ Συμφώνου τής Βαρσοβίας καί τοϋ ΝΑΤΟ, κατά τό
έτος 1975.

21
 Ή μελέτη τοΰ άνωτέρω πίνακος ύποδηλοϊ λεπτομερώς τήν δυ­
ναμικήν αΰξησιν τοΰ Σοβιετικού στόλου τόν άριθμόν καί τούς τύ­
πους τών σκαφών του καί τήν παρουσίαν αΰτοϋ είς άπαντας τούς ωκεα­
νούς καί θαλάσσας τής ύφηλίου, έν συγκρίσει μετά τοΰ στόλου των
ΗΠΑ. Υπογραμμίζεται έν προκειμένω Ιδιαιτέρως ή έπικίνδυνος άνάπτυ-
ξις τοΰ σοβιετικοΰ όπλοστασίου μέ έξαιρετικήν έμφαφιν των ναυτικών
δυνάμεων, δοθέντος ότι, έως τό έτος 1970 αΙ ΗΠΑ διετήρουν άναμφισβη-
τήτως τήν ναυτικήν ύπεροχήν. Έως τότε τό Σοβιετικόν Ναυτικόν-έξαι-
ρέσει των υποβρυχίων -κστεΐχεν τήν τετάρτην θέσιν διεθνώς, μετά τό
’Αμερικανικόν, Βρεταννικόν καί Γαλλικόν. Έκ τών στοιχείων τοΰ ώς άνω
πίνακος προκύπτει ότι τό Σοβιετικόν Ναυτικόν άπέκτησεν τήν πρωτο­
πορίαν είς πολλούς τομείς της ναυτικής Ισχύος ποιοτικώς καί ποσοτι-
κώς, μέ άποτέλεσμα νά έπηρεάζη τάς διεθνείς πολιτικός, οίκονομικάς καί
στρατιωτικός έξελίξεις τής άνθρωπότητος.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΗΠΑ-ΕΣΣΛ
Πρός πληρεστέραν έκτίμησιν καί σύγκρισιν τοΰ ρυθμού παραγω­
γής τών σημαντικωτέρων πολεμικών μέσων τών δύο χωρών ΗΠΑ καί
ΕΣΣΔ κατά τήν τελευταίαν τριετίαν (1973—1975), έκρίθη σκόπιμον

22
όπως, βάσει τών στοιχείων, τά όποια παρέχουν τά 'Ινστιτούτα Στρα­
τηγικών Ερευνών, γίνη έκτίμησις τών ποσοστών παραγωγής κάΙ δια-
τ-γ ωθούν είς πίνακα έκτιμήσεως, όστις παρατίθεται κατωτέρω (Πίναξ 3).

ΠΙΝΑΞ 3.

Άξιον παρατηρήσεων τυγχάνει, είς τόν πίνακα τούτον, άτι ένφ

αί ΗΠΑ άρκούνται είς τήν έφαρμογήν τών έκπονηθέντων προγραμμά­
των πραγματοποιούσαι τήν κάλυψιν τούτων είς ποσοστόν 100%, ή
ΕΣΣΔ έπραγματοποίησεν διπλασίαν, τριπλασίαν καί ίννεαπλασίαν πα­
ραγωγήν είς τινα τών όπλων τούτων, έν συγκρίσει πρός τήν τοιαύτην
τών ΗΠΑ, γεγονός τό όποϊον καταδεικνύει τάς άπόψεις καί τό πνεύμα
τό όποϊον έπικρατεΐ είς τάς δύο χώρας, παρά τάς ύποσχέσεις καί τάς
διακηρύξεις περί ύφέσεως, ώς καί τάς άποφάσεις τής διασκέψεων τού
Έλσίνσκι καί τών συζητήσεων τών άντιπροσώπων τών δύο χωρών.

23
 Τελευταίοι πληροφορίαι Αναφέρουν δτι ό ρυθμός τής παραγωγής
δπλων είς τήν Σοβιετικήν Ένωσιν είναι:
1. Άνά 5 έβδομάδας κατασκευάζεται ίν πυρηνικόν υποβρύχιον.
2. Άνά ίν ίτος κατασκευάζονται 800 πολεμικά Α/Φ.
3. Κατά τό ίτος 1976 κατεσκευάσθησαν 2 000 νέα τάνκς.
Έν άντιθέσει μέ τάς ΗΠΑ αΤτινες παράγουν τό 1/5 τών άνωτίρω
ποσοτήτων είς τούς Αντιστοίχους χρόνους.
ΠΑντα τά Ανωτέρω στοιχεία φανερώνουν, δτι αί σημερινά! ύπερ-
δυνάμεις τής άνθρωπότητος έφαρμόζουν Απολύτως καί μάλιστα είς με-
γαλυτέραν κλίμακα ή ΕΣΣΔ τό Αρχαϊον ρητόν: «έάν θέλης είρήνη πρέ­
πει νά έτοιμάζεσαι διά πόλεμον». Περαίνων τήν παρούσαν ίργασίαν
έπιθυμώ νά διατυπώσω μίαν ευχήν «είθε νά έπαληθεύση τό Ανωτέρω
ρητόν τών ’Αρχαίων, Ινα μή ή άνθρωπότης δοκιμάση τά τρομερά καί
έξοντωτικά δπλα, τά όποία έφεΰρε καί κατεσκεύασε ό Ανθρωπος καί νά
διατηρηθή ή είρήνη καί Ασφάλεια τής Ανθρωπότητος».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Διεθνές Δίκαιον Κ. Εύσταθιάδη Καθηγητού Νομικής Σχολής Πα­
νεπιστημίου ’Αθηνών.
2. Διεθνές Δίκαιον Γ. Τενεκίδη Καθηγητού ΠΑΣΠΕ.
3. THE LOW OF INTERNATION AL INSTITUTIONS BY GEOROE
W. KEETON AND GEORGE SCWHATTENBERGER.
4. INTERNATIONAL ORGANISATION AND INTEHGRATION
‘Υπό H. F. VAN PANHUVS Καθηγητού τού Διεθνούς Δικαίου,
είς τό Πανεπιστήμιον τού LEYDEN.
5. Περιοδικόν «L’EXPRESS», 'Απρίλιος 1976.
6. Περιοδικόν «AIR FORCE MAGAZINE», Μάρτιος 1976
7. Περιοδικόν «TIME», Δεκέμβριος 1976.
8. «THE MILITARY BALANCE» 1976-1977. OF INTERNATIO­
NAL INSTITUTE FOR STRATEGIC STUDIES.
9. Έφημερίς «Καθημερινή», Αύγουστος 1976.
10. Έφημερίς «Βραδυνή», Νοέμβριος 1975.
11. Έφημερίς «Άκρόπολις», Φεβρουάριος 1976.

24
 Η ΑΡΧΙΚΗ ΔΡΑΙΙΣ ΪΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΝ ΑΣΙΑΝ'
ριν, ή είσέλθωμεν είς τήν άνάπτυξιν τοϋ Ιστορικού τούτου κεφαλαί­

Π ου, τού άφορώντος τήν δράσιν τής "Ελληνικής Πολεμικής "Αεροπο­

ρίας κατά τήν περίοδον τού Μικρασιατικού άγώνος (1919—1922),
βά πρέπει νά άναφέρωμεν όλίγα τινά διά τήν κατάστασιν τών πολεμικών
Μοιρών καί τά συμβάντα κατά τό μεσολαβήσαν χρονικόν διάστημα
άπό τής λήξεως τοϋ Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι τής ένάρξεως τών
νέων έπιχειρήσεων.
Κατά τήν διάρκειαν τού Α' Παγκοσμίου Πολέμου, συνεκροτήθησαν
ύπό τών Συμμάχων τρεΤς "Ελληνικά! 'Αεροπορικοί Μοΐραι, έπί τοϋ Μα­
κεδονικού Μετώπου, αί 531, 532 κα! 533 τής Στρατιωτικής "Αεροπορί­
ας, ύπό Γαλλικήν Διοίκησιν, καί έτεραι δύο τής Ναυτικής -ή μία είς Θά­
σον καί ή άλλη είς Μοϋδρον—τεθεΐσαι ύπό τήν "Αγγλικήν Διοίκησιν.
ΑΙ Μοΐραι αύται άμα τή λήξει τών έπιχειρήσεων, μετεκινήθησαν είς
διαφόρους άεροπορικάς βάσεις τού έσωτερικού, έγκατασταθεϊσαι ώς έξής:
Άνά μία Μοίρα Στρατιωτικής 'Αεροπορίας εις Γουδί 'Αθηνών, Θεσ­
σαλονίκην καί Δράμαν,—ένθα ύπήρχον πρόχειρα πεδία προσγειώσεως
κατασκευασθέντα ύπό τών Συμμάχων—καί άνά μία Μοίρα Ναυτικής "Αε­
ροπορίας είς Μοϋδρον καί Τατόϊον, μέ κλιμάκιου άεροσκαφών είς άερο-
λιμένα Φαλήρου.
Διαλυθείσης μετ’ όλίγον τής 531 Μοίρας, συνεστήθη ή 534 τοιαύ-
τη, έχουσα ώς σκοπόν τήν ύποστήριξιν τών ένεργειών τοϋ Α' Σώμα­
τος Στρατού, τό όποιον μετ' άλλων συμμαχικών δυνάμεων άπεβιβάσθη
τό 1919 είς Ρωσίαν διά τήν καταστολήν τής έκραγείσης κομμουνιστικής
έπαναστάσεως.
Τό προσωπικόν τής Μοίρας, παραλαβόν μεθ’ έαυτού τό άναγκαι-
ούν ύλικόν έγκαταστάσεως άνεχώρησε τό Φεβρουάριον τοΰ 1919 άτμο-
πλοϊκώς δΓ ‘Οδησσόν, έγκατασταθέν είς τό έκεϊ άεροδρόμιου έν άναμο-
νή παραλαβής άεροσκαφών, τά όποια θά παρεδίδοντο έπί τόπου ύπό

(*) Άιατύπωσις ίκ τοϋ περιοδικού <Η ΠΤΗΣΙΣ» μηνάς Αύγουστου 1962, Τεύχος
38ον. Τίτλος Πρωτοτύπου: <Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ
ΜΙΚΡΑΝ ΑΣΙΑΝ».

25
τών Συμμάχων. Λόγω δμως έπικρατήσεως τής έπαναστάσεως δέν κατέ­
στη δυνατή ή συγκρότησή τής έν λόγω Μοίρας, τοϋ προσωπικού αύ-
τής έγκαταλειφθέντος σχεδόν είς τήν τύχην του καί διασωθέντος ώς έκ
θαύματος.
Αξίζει νά άναφερθή ένταϋθα, ότι, καθ’ ήν στιγμήν πάντα τά συμ­
μαχικά στρατεύματα έπεβιβάζοντο τών πλοίων πρός άποχώρησιν, τό
προσωπικόν της Μοίρας συνεσκέπτετο είς τό άεροδρόμιον διά ποίου
τρόπου θά διεσώζετο τό μοναδικόν παραδοβέν αύτη άεροσκάφος τύπου
SPAD, τής άποφάσεως ληφθείσης διά κλήρου I
Καί ή τύχη διά τήν πραγματοποίησιν τής άποφάσεως έλαχεν είς
τόν άείμνηστον συνάδελφον Μελετόπουλον. Ούτος στερούμενος χάρτου
τής περιοχής καί άγνοών τά έδάφη, άνωθεν τών όποίων θά Τπτατο,
άπεγειώθη έν μέσω δυσμενεστάτων καιρικών συνθηκών καί άκολουθή-
σας πορείαν έπί τή βάσει είκοσιών, κατηυθύνθη πρός τό άγνωστον!
Μετά μακράν περιπετειώδη πτήσιν έν μέσω χιονοθυέλλης, κατώρ-
θωσε τελικώς νά φθάση είς Ρουμανικόν έδαφος, προσγειωθείς άναγκα-
στικώς έλλείψει καυσίμου, είς τινα άγρόν πλησίον τών συνόρων. ’Αμέ­
σως παρουσιάσθη είς τάς έκεϊ εύρισκομένας συμμαχικός άρχάς καί ήτή-
σατο βοήθειαν διά τήν έπισκευήν τοΰ άεροσκάφους, ώς καί τήν μεταφο­
ράν του, μεθ’ δ μετέβη είς Γαλάτσιον Ρουμανίας συνενωθείς μέ τό ύπό-
λοιπον προσωπικόν τής Μοίρας, τό όποιον έφθασεν έκεί σιδηροδρομι­
κούς μετ’ όλίγας ήμέρας Οΰτω έληξεν ή περιπέτεια τής 534 Μοίρας, τής
όποίας τό προσωπικόν διεσώθη χάρις είς τήν συνοχήν καί τήν σιδηράν
του πειθαρχίαν.
‘Αμα τή λήξει τών συμμαχικών έπιχειρήσεων έπί τοΰ Βαλκανικού
Μετώπου, άνελήφθη έντατική προσπάθεια άνασυγκροτήσεως τών άερο-
πορικών Μοιρών καί έκπαιδεύσεως τοΰ προσωπικού είς τά δημιουργη-
θέντα πλέον 'Ελληνικά έκπαιδευτικά Κέντρα, ήτοι είς τήν έν Σέδες άφ’
ένός συσταθεΐσαν <Στρατιωτικήν Σχολήν Άεροπλοίας»—πρώην Διασυμ­
μαχικόν Κέντρον ’Αεροπορικής Έκπαιδεύσεως—καί άφ’ έτέρου, είς τά έν
Τατοίω, καί Παλαιώ Φάληρφ λειτουργοΰντα Ναυτικά Αεροπορικά Κέν­
τρα. Έτέθη τότε έκ νέου τό θέμα τής ένιαίας όργανώσεως τών δύο ’Αε­
ροπορικών Κλάδων, πλήν δμως καί ή προσπάθεια αύτη μετ’ όλίγων
έγκαταλείφθη, προσκρούσασα καί πάλιν είς διαφόρους άντιδράσεις. Ού-
τω ό διαχωρισμός τής Ελληνικής Πολεμικής ’Αεροπορίας έσυνεχίζετο,
μέ άποτέλεσμα τήν άνομοιόμορφον αύτής άνάπτυξιν καί τήν βραδεϊαν
έξέλιξιν.
Αύτή ήτο ή κατάστασις, όταν τόν Μάϊον τοϋ 1919 νέος άγών μα­
κροχρόνιος ήρξατο, καθ’ ήν στιγμήν αί Στρατιωτικοί Δυνάμεις τής Έλ-
‘λάδος, έν τφ πλαισίω τών δρων τής Συνθήκης τών Σεβρών ένεργοΰσαι,

26
F
Αττεβιβάσθησαν είς Μικρόν 'Ασίαν διά τήν έφαρμογήν τών συμφωνιών
αύτών. Εύρεθεΐσαι όμως πρό ώργανωμένης Αντιστάσεως έπαναστατικών
δυνάμεων τοϋ Αντιπάλου, Ανέλοβον δρασιν, όπότε ήρξατο ό Μικρασια­
τικός άγων.
Ή ’Ελληνική ’Αεροπορία τήν έποχήν αυτήν έχουσα ήδη ένισχυθή
διά παντοειδούς Αεροπορικού ύλικοϋ προμηθευθέντος έκ τών άποχω-
ρούντων τοϋ Βαλκανικού Μετώπου Συμμαχικών Στρατευμάτων, ήρίθμει
έν συνόλω περί τά 120 Αεροσκάφη διαφόρων τύπων—70 περίπου της
Στρατιωτικής ’Αεροπορίας καί έτερα 50 της Ναυτικής—τά όποια προερ­
χόμενα κυρίως έκ τών ύπολειμμάτων τοϋ Παγκοσμίου Πολέμου, ήσαν
κατά τό πλεϊστον πεπαλαιωμένα ή έφθαρμένα, πλήν έλαχίστων, τά
όποιο ήγοράσθησαν καινουργή.
Διά τοϋ ύλικοϋ τούτου συνεκροτήθησαν, διατεθεΐσαι έξ όλοκλήρου
διά τάς άνάγκας τών έπιχειρήσεων, 4 Μοΐραι Στρατιωτικής ’Αεροπορί­
ας αί Α',Β',Γ’, καί Δ’ σταθερός δυνάμεως έκάστη τών 8—12 Αεροσκαφών
καί μία Αεροπορική Δύναμις τού Ναυτικού έκ 15 μονίμως έν ένεργείψ
Αεροσκαφών, ήτις σύν τω χρόνω κατετμήθη είς τά έπωνομασθέντα «Προ-
κεχωρημένα Σμήνη Μετώπου». Δέον νά σημειωθή, δτι αί έν λόγω Μοΐ­
ραι ήσαν μικτής συνθέσεως περιλομβάνουσαι Αεροσκάφη γενικών Απο­
στολών, όμοϋ μέ όλίγα διώξεως, συνωδεύοντο δέ Από συνεργεία έπι-
σκευών καί δοκιμών τής Στρατιωτικής καί Ναυτικής ’Αεροπορίας, ώς καί
άπό τμήμα τοΰ έν Άθήναις Μετεωρολογικού Σταθμού, όπερ έλειτούργει
ύποτυπωδώς διά τήν παροχήν πληροφοριών έπί τής προγνώσεως τού
καιρού.
Ή Ανωτέρω Αεροπορική δύναμις ύπεστήριξεν Ικανοποιητικώς τάς
ένεργείας τών έπιγείων δυνάμεων έν Μικρφ Άσίφ καί Θράκη, ύποβοη-
θήσασα παντοιοτρόπως τό έργον αύτών καθ’ δλην τήν διάρκειαν τοϋ
τριετοΰς άγώνος.
Άν ληφθούν ύπ’ δψιν αί άπειροι δυσχέρειαι έκ τών Ατελειών τών
Αεροσκαφών, τής έλλείψεως μέσων, έν μέρει δμως καί τής Ανεπαρκούς
πείρας τών ε ίση γουμένων τάς διαταγάς Αποστολών Ανειδικεύτων στρα­
τιωτικών όργάνων, δύναται νά λεχθή άδιστάκτως δτι πολλά έπετελέ-
σθησαν ύπό τής ’Αεροπορίας είς τήν Μικράν ’Ασίαν.
Κατώρθωσεν αύτη έν μέσω μυρίων δσων περιπετειών νά φέρη είς
πέρας τό άνατεθέν έργον, πρσγματοποιήσασα πλείστας πολεμικός Από­
στολός έκ τών όποίων, άλλαι μέν ύπερέβαινον τά όρια τών δυνατοτή­
των της, ένώ άλλαι έξ αύτών διήρκουν μέχρις έξαντλήσεως βενζίνης.
Τά πάντα δμως περεκάμφησαν χάρις είς τήν έπιμονήν καί τήν Αποφα­
σιστικότητα τοϋ προσωπικού της, τό όποιον, Αδιαφορούν πρός πάντα
κίνδυνον, περιήρχετο μέ τά πεπαλαιωμένα έκεΐνα Αεροσκάφη τά βάθη

27
της Μικράς Ασίας διά νά Εκτελέση πολεμικός άποστολάς άνευ χαρτών,
άνευ όργάνων πλεύσεως καί μέ άμεσον κίνδυνον διακοπής άνά πάσαν
στιγμήν τής λειτουργίας τοϋ κινητήρος.
Ή άλυσσος τών ήρωϊκών πράξεων καί τών κατορθωμάτων ύπήρ-
ξεν άπιστεύτως μακρά, έν συγκρίσει πρός τό μέγεθος καί τήν ήλικίον
τής 'Ελληνικής Πολεμικής ’Αεροπορίας,
Άπό τής πρώτης ήμέρας τήσ άποβάσεως τών Στρατιωτικών καί
Ναυτικών Δυνάμεων είς Σμύρνην, ήρχισαν κατοφθάνοντες καί οί διάφο­
ροι σχηματισμοί τής 'Ελληνικής Πολεμικής ’Αεροπορίας, οί όποιοι έγκα-
τασταθέντες είς τά περί τήν πόλιν αεροδρόμια «Παραδείσου» καί «Κα-
ζαμίρ», άτι να είχον κατασκευοσθή ύπό τών Γερμανών κα<ά τόν Α’ Παγ­
κόσμιον Πόλεμον, άνέλαβον τήν έκτέλεσιν διαφόρων πολεμικών άποστο-
λών, κατά τών έπιτιθεμένων άντιπάλών δυνάμεων.
Αί άποστολαί τής Αεροπορίας τήν ίποχήν αύτήν, συμφώνως πρός
τά διδάγματα τοϋ Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ήσαν: Ό σύνδεσμος μετά
τοΰ Πεζικού, ό Κανονισμός Βολής Πυροβολικού κοί ή φωτογράφησις
όχυρωματικών Εργων, διά τάς χαρακτηριζομένας Εγγύς του μετώπου
άποστολάς, έξικνουμένας τό πολύ μέχρι βάθους 10 χιλιομέτρων, ώστε
νά καθίσταται δυνατή ή προστασία των ύπό τής 'Αεροπορίας Διώξεως,
ώς Επίσης στρατηγικοί άναγνωρίσεις κοί βομβαρδισμοί διενεργούμενοι
άπό μεγάλου ύψους, άνω τών 3.000 μέτρων καί είς μεγαλύτερον βάθος,
μή ύπερβαΐνον πάντως τά 50 χιλιόμετρα Εντός τοΰ Εχθρικού έδάφους.
ώστε νά παρέχηται ποιά τις άσφάλεια τού πληρώματος άπό τυχόν
βλάβην τοΰ κινητήρος.
ΟΙ περιορισμοί όμως αύτοί, ούδέποτε έτηρήθησαν ύπό τής 'Ελληνι­
κής 'Αεροπορίας είς τήν Μικράν Ασίαν, τούλάχιστον μέχρι τής Εκστρα­
τείας τοϋ Σαγγαρίου, δτε ή άντίπαλος ’Αεροπορία ήτο σχεδόν άνύ-
παρκτος. Ούτω δλαι αί πτήσεις ύπερέβαινον κατα κανόνα τό βάθος
τών 100 χιλιομέτρων, Ενώ τό σύνηθες ύψος πτησεως ήτο κατώτερον
τών 500 μέτρων. Ύπό τάς συνθήκας αύτάς καθίσταται προφανές, ότι ή
άσφάλεια τού άεροπλάνου καί τών έπιβαινόντων άπό τυχόν βλάβην τοΰ
κινητήρος Εμηδενίζετο. ’Εκτός τούτου ή δράσις τής ‘Ελληνικής Πολιμι-
κής ’Αεροπορίας είς τήν Μικράν ’Ασίαν δέν περιωρίσθη είς τάς άνωτέρω
άποστολάς μόνον, άλλ’ έπεξετάθη καί είς άλλου είδους τοιαύτας. Έχου-
σα αύτη τήν πείραν τοΰ Α' Παγκοσμίου Πολέμου, άνεπτύσσετο είς τούς
πρώτους όμαδικους βομβαρδισμούς, ώς καί είς Επεμβάσεις διά πολυβο­
λισμών είς τήν μάχην, άρχήν ήτις συνεζητεϊτο είσέτι ύπό τών'Μεγάλων
Δυνάμεων καί μέχρι τής στιγμής Εκείνης άπεφεύγετο, λόγω τών προ­
ξενούμε νων μεγάλων φθορών έπί προσωπικού καί ύλικού. Αί τελευταίοι
αύται άποστολαί—ώς είναι εϋνόητον—έξετελούντο άπο Ελάχιστου ύψους

28
δι' δ πάντοτε σχεδόν τά άεροσκάφη έπέστρεφον διάτρητα, όχι μόνον έκ
σφαιρών πεζικού, φαινόμενον λίαν σύνηθες, άλλα καί έκ θραυσμάτων
όβίδων πεδινού πυροβολικού. Πολλά πληρώματα έτραυματίσθησαν εις
τοιούτου είδους άποστολάς καί άεροσκάφη έξηιαγκάσθησαν εις προ-,
σγείωσιν, βληθέντα είς ευαίσθητα σημεία.
Αί τόσον παρακεκινδυνευμέναι, άπό χαμηλού ύψους πτήσεις, δέν
έγένοντο βεβαίως έκ πνεύματος παραλόγου έπιδείξεως γεναιότητος,
άλλ’ έξ άνάγκης εύσυνειδήτου έκτελέσεως τοϋ καθήκοντος έπιβαλλομένης
έξ αυτής ταυτής τής φύσεως τού άγώνος καί τής έλλείψεως τών άναγ-
καίων μέσων. Πώς άλλως ήτο δυνατόν νά καταρριφθή τό ήθικόν τού
άντιπάλου, είμή μόνον διά πολυβολισμών ένεργουμένων άπό ύψος μό­
λις 10 μέτρων. Ήτο δέ τεραστία ή έπίδρασις τού άεροπλάνου έπί τοϋ
ηθικού τών στρατευμάτων εις έποχήν, καθ’ ήν τούτο ήτο είσέτι άγνω­
στον εις τούς περισσοτέρους. Ή έκτέλεσις έξ άλλου ένός έπιτυχοϋς βομ­
βαρδισμού διά βομβών τών 8 έως 30 τό πολύ χιλιογράμμων, ώς αί τό­
τε χρησιμοποιούμενοι, άκόμη δέ καί διά χειροβομβίδων, έξηρτάτο κατά
μέγα μέρος έκ τού χαμηλού ύψους πτήσεως, δεδομένου δτι κατάλληλα
σκοπευτικά μηχανήματα δέν ύπήρχον. ’Αντιλαμβάνεται τις όμως εύκό-
λως πόσους καί ποιους κινδύνους διέτρεχον τά πληρώματα τών άερο-
σκαφών αύτών κατερχόμενα εις τοιοΰτον μικρόν ύψος μέ τούς άτελεΐς
έκείνους ύδροψύκτους κινητήρας, οΐτινες, λόγω τών συνεχών άνόδων
καί καθόδων, συχνά ΰπερεθερμαίνοντο, μέ άποτέλεσμα τάς συνεχείς
άναγκαστικάς προσγειώσεις. Πόσα τοιαϋτα έπεισόδια δέν έσημειώθησαν
κατά τήν διάρκειαν τού άγώνος καί πόσαι μάχαι δέν έλαβον χώραν με­
ταξύ τών άντιπάλων δυνάμεων διά τήν κυριαρχίαν άεροσκαφών προ-
σγειωθέντων... έν μέσω τών μαχομένων !
Μίαν χαρακτηριστικήν εικόνα δίδει τό κατωτέρω έπεισόδιον, τό
όποιον παρατίθεται, όπως άκριβώς τό άφηγείται Ιπτάμενος ’Αξιωματι­
κός τής Δ* Μοίρας άεροπλάνων:
«Σέ μιά πτήσι», λέγει, «μέ άποστολή τόν πυροβολισμόν τών έχθρι-
κών δυνάμεων πού έπετέθησαν κατά τών ήμετέρων φυλακίων, κατόπιν
καταιγιστικού πυρός άπό χαμηλού ύψους, έτυχε νά πάθη βλάβην ή μη­
χανή άπό έχθρικήν σφαίραν καί άνεφλέγη. Χάρις εις τήν ψυχραιμίαν τού
πληρώματος, τό άεροσκάφος, άφοΰ προηγουμένως έκλείσθη ό κρουνός
τροφοδοσίας βενζίνης προσεγειώθη όμαλώς σέ κάποιο χωράφι έν μέσω
τών άντιμαχομένων. Μέ τό πολυβόλον του τότε ό παρατηρητής ήμπό-
δισε νά πλησιάσουν οι πρώτοι προστρέξαντες έκ τών στρατιωτών τού
άντιπάλου, έως δτου άπό φιλοτιμίαν καί ΰπέρτατον κίνητρον έμφορού-
μενοι, έπετέθησαν σφόδρα οι ήμέτεροι, άνέτρεψαν τόν έχθρόν καί έσώθη
τό BREGUET ύπ’ άριθ. 6452, πού τό είχαν βαφτίσει «Πελοπόννησος».
Ό παρατηρητής—ό όποιος ήτο καί Διοικητής τής Μοίρας-έσπευσεν είς
τόν πρώτον Σταθμόν τών Ελληνικών Τμημάτων καί έτηλεφώνησεν είς
τήν Μοίραν τά διατρέξαντα. Σέ λίγο, ένα άλλο άεροσκάφος προσεγειοϋ-
το όμαλώς δίπλα στό πρώτο, καί άφοϋ έπεσκευάσθησαν αί μικραί εύτυ-
χώς βλάβαι, άμφότερα τά άεροσκάφη άπεγειώθησαν καί έπέστρεψαν
είς Ούσάκ, όπου ήτο ή έδρα τής Μοίρας».

Έν μέσω τοιούτων δυσχερειών καί κινδύνων άνελήφθη ό έν Μικρά

’Ασία ’Αεροπορικός άγών τών δύο ’Αεροπορικών Κλάδων τελούντων
ύπό διττήν πάντοτε κατεύθυνσιν καί διοίκησιν. Οΰτω ένώ ή Στρατιω­
τική ’Αεροπορία ύπήγετο διοικητικώς καί τακτικώς ύπό τόν Στρατόν,
κατά τάς έντολάς τοϋ όποίου έδρα, ή Ναυτική 'Αεροπορία έχουσα τήν
έξάρτησίν της άπ’ ευθείας έκ τοϋ Υπουργείου τών Ναυτικών, ένήργει
συνήθως κατά τήν κρίσιν τής διοικήσεως της. Ή δισυπόστατος αϋτη
κατάστασις τής 'Αεροπορίας πολλά προβλήματα έδημιούργησε πρό παν­
τός όμως δέν καθίστα έφικτόν τόν άπαραίτητον συντονισμόν τών
ίνεργειών κατά τάς ίκάστοτε έμφανιζομένας περιπτώσεις.

'Αξίζει νά μνημονευθή ένταϋθα τό γεγονός τής καθηλώσεως τών

πρώτων άεροσκαφών τής Νουτικής ’Αεροπορίας είς τό άεροδρόμιον Κα-
ζαμίρ Σμύρνης έλλείψει καυσίμων, άτινα έπί ήμέρας άνεμένετο νά άπο-
σταλοΰν ύπό τής Στρατιάς, άλλ’ είς μάτην! "Απρακτα τότε τά πλη­
ρώματα περιήρχοντο έν άμηχανία τό άεροδρόμιον έξετάζοντα τάς έγκα-
ταστάσεις του, όπότε ή θεία Πρόνοια εύτυχώς έμ:γαλούργτ,σεν! Έκ
τυχαίου γεγονότος άνεκαλύφθη είς κρύπτην ύπό τό έδαφος τοϋ άερο-
δρομίου, μεγάλη ποσότης βενζίνης—έναποθηκευθεΐσα προφανώς ύπό τών
Γερμανών κατά τόν Α' Παγκόσμιον Πόλεμον—τήν όποίαν φαίνεται δ
άντίπαλος, έν τή έσπευσμένη άποχωρήσει του έκ τοϋ άεροδρομίου τού­
του, δέν ήδυνήθη νά άχρηστεύση. Εύθύς ώς έκ τής γενομένης έν συνε-
χείφ δειγματοληψίας διεπιστώθη, ότι έπρόκειτο περί καυσίμου άεροσκα­
φών καταλλήλου πρός χρήσιν, τά πληρώματα τής Ναυτικής 'Αεροπο­
ρίας έπανηγύρισαν διά τήν τύχην των καί τά άεροσκάφη αύθωρεί ά-
πεγειώθησαν καί άνέλαβον δράσιν.
Είναι καί τούτο έν γεγονός δηλωτικόν τών πολλών καί ποικίλων
δυσχερειών, τάς όποίας ή Ελληνική Πολεμική ’Αεροπορία άντιμετώπι-
σε κατά τήν διεξαγωγήν τοϋ άγώνος είς τήν Μικράν ’Ασίαν.

Τήν άνοιξιν τοϋ 1920, έν δψει τών έπιχειρήσεων τοΰ θέρους, άπα-
σα ή έν Μικρφ Άσίψ άεροπορική δύναμις, Στρατιωτική καί Ναυτική,
άνασυγκροτηθεϊσα έτέθη ύπό τήν ένιαίαν Διοίκησιν τής Στρατιάς. Συν-
εστήθη τότε ή Διεύθυνσις 'Αεροπορίας παρά τφ Στρατηγείο», ύπήχθη-
σαν δέ διοικητικώς ύπ’ αύτήν, οί διάφοροι 'Αεροπορικοί Τομείς μετά τών
έντεταγμένων είς αύτούς Μοιρών, ώς καί τά συγκροτηθέντα Μικτά Άε-

30
ροπορικά ’Αποσπάσματα έξ άεροσκαφών τής Στρατιωτική? καί Ναυτική?
’Αεροπορία?. Ή τακτική έξάρτησι? τών Μοιρών άνετέθη el? τά οίκεΐα
Σώματα Στρατού, εί? τά όποια αύτσι ύπήγοντο έπιχειρησιακώ?. ούσοι
κατανεμημένοι κατά τομεϊ? δράσεωί, ώ? άκολούθω? ;
Α’ Μοίρα Στρατιωτικής ’Αεροπορίας (πρώην 533), μέ έδραν τήν
Δράμαν, είχεν ώ? σκοπόν τήν ϋποβοήθησιν τών έπιχειρήσεων πρό? Θρά­
κην. Ταύτην ένίσχυε καί Σμήνο? τη? Ναυτική? ’Αεροπορία?, μετακίνηθέν
έκ τοϋ άεροδρομίου Τατοίου.
Β’ Μοίρα Στρατιωτικής Αεροπορίας (πρώην 532), μέ έδραν τό Κα-
ζαμίρ Σμύρνη?, προωρίζετο διά τά? πρό? Άνατολά? καί Νότον έπιχει-
ρήσει?.
Γ' Μοίρα Στρατιωτικής ’Αεροπορίας (πρώην 534), μέ έδραν τήν
Πάνορμον, έπρόκειτο νά χρησιμοποιηθή διά τά? έπιχειρήσει? τοϋ Βορείου
Τομέω? τοΰ μετώπου.
’Ολίγον βραδύτερον, συνεκροτήθη καί ή Δ' Μοίρα Στρατιωτικής
’Αεροπορίας, μέ έδραν τό Ούσάκ, άναλαβοΰσα δρασιν έπ’ ώφελείφ τοϋ
Β’ Σώματο? Στρατού. Τά? Β' καί Γ' Μοίρα? Στρατιωτική? 'Αεροπορία?,
ένίσχυεν έπίση? άπόσπασμα τή? έν Καζαμίρ έδρευούση? Ναυτική? άερο-
πορική? δυνάμεω?, έγκατασταθέν εί? άεροδρόμιον Μαγνησία?.

Γ
31