THE GOOD, THE BAD & THE UGLY

AUTHOR : JOE MILLARD

(Rozami Pachuau)

PUBLISHED BY : CB THANSANGA (Sangtea)

1
2
 THU HMAHRUAI

America tualchhung Indo (Civil War) lai khan buaina leh harsatna namen lo avangin
mipui an thlabarin, thil eng emaw hlekah an ṭi dék hlawm vek mai a. Indona chuan hmun tam
tak a kang kai tawh a, thisen a luang hnemin, nunna pawh a hek kher mai. Chutih lai chuan
suamhmang leh tual thah hmangte pawhin ei zawnna awlsam ber nia ngaiin an lo phusa ve
reng bawk a. Khatih hun laia America ram kha chu a hrehawmzia sawiin a sîak àwm lo ve.

Sual lian tak an khawih avanga sawrkarina lu man neia a puan tawh, a nung chunga
man emaw, an ruang rawn thlen tur emawa a phalrai tawh, dàn pawna a hnawh chhuah, mi
sual (outlaw) eng emaw zat an awm a; chutih laiin mi that tura rawih chi, pûakruk kâp thiam
leh tual thah te chu thosi ben hlum ang leka ngai, mi râwvâ tak tak; Hired Killer an tih te an kat
nuk reng bawk a.

Hêngho zet hi chuan pawisa an hlawhna tur a nih dawn phawt chuan mahni chhungte
ngei ngei pawh an that hmiah hmiah zel mai a ni. Chu bâkah, sorkarin lu man neia a puan
tawh (outlaw) ho lu mana ei zawng (Bounty Hunter) an lo awm ve leh zel bawk a, outlaw-ho
tan chuan tu pawh mai chu an hlauhawm deuh vek mai àwm e.

He thawnthu hi Civil War lai chanchin behchhana Outlaw, Hired Killer leh Bounty
Hunter-te chettlat dan chanchin a ni a, a ngaihnawm êm êm a, Cinema-ah te hial pawh siam a
ni nghê nghê.

Publisher.

**********

3
 Chapter – 1

Civil War (America ram chhim leh hmar indo) chuan a vanglai tak a thleng tawh a.
Union sipai (Hmar lam sipai) scout pakhat chuan a entlang chu a bawmah a khung lût a,
hmanhmawh takin tlang bulṭhuta a ṭhiante lo din khawmna hmun chu a pan thla thuai a. A zu
thlen veleh an hotupa, Lieutenant hmuihmul buk deuh mai chuan, “Mi lo kal an awm em ni?”
tiin a lo zâwt nghut a.

Scout (Enthlatu) chuan, “He lai Pass rawn pan tur hian Rebels (Chhim lam sipai -
Confederates) ṭhahnem tak an lo kal mek a ni. Sipai rualin tawlailir pakhat an rawn chhawm
nghe nghe,” a han ti a.

Lieutenant chu a ngawi vung vung a, chutah, “Rebels-ho hlawh phurtu tawlailir a nih
ngei dawn chu. Naktûk hi March ni khat a ni dawn a, Fort Craig Rebels sipaiho hlawh tur a
phur a ni ngei ang,” a ti a. A han nui deuh suk a, “Naktûk zan chu pawi ti fê fê an tam hle dawn
a nih chu. Khai le, mahni hmun ṭheuh turah insem darh nghâl u la, tu mah inlan lo turin fimkhur
hle rawh u. Pass chhunga an lo luh fel veleh an sir tûak aṭangin kan lo kah rawn chiam dawn
nia,” tiin a hote chu thu a pe ta a.

**********

Hmarthlang lam panin Rebel (Confederate) sipaiho chu ni tam fe an lo kal tawh a, ni a
sâin vaivut a khu nasa bawk a, an chauvin anmahni pawh an paw thúr hlawm bawk a. Van
sang takah chuan mulukawlh rualin an zûi zel bawk a, beisei eng emaw tak an nei a ni phawt
mai!

An sakawr tawlailir rawn chhawm bangah chuan rawng varin fiah lo deuh ruai tawh
hian, ‘4th Cavalry C.S.A - Confederate States of America’ tih hi a inziak kulh a. Tawlailir
chhûatah chuan, kuang ni àwm tak, thingrem hrawl zet pakhat hi a awm a, chu thingrem
chungah chuan tawlailir hnung lam hawi zawngin Baker-a chu a ṭhu a, a mal chungah a
khampheiin rifle a keng bawk a.

Tawlailir khalhtupa chu Mexican mi, Mondreg-a a ni a, a sirah chuan guard pakhat,
Jackson-a chu a ṭhu bawk a, Jackson-a pawh chuan a mal chungah rifle a nghat ve bawk a.
Sipai, sakawr chung chuangte chuan ràlkhat hla deuh hlek aṭangin tawlailir chu an hual vek a,
ram chin en thlithlai turin sipai sakawr chung chuang pahnih chu hma lam mel khat vela hlaah
an lo va kal hmasa bawk a.

Guard, Jackson-a chuan a tuithawla tui chu a han lem khalh a, “Vawiin zet chu a va
han lum phiangsen teh reng em! Ka naupan lai chuan hremhmun awm dan tur hi ka
suangtuah ṭhin a, tunah chuan Mexico ka hmu ta bawk a, hremhmun sat dan tur chu ka hre
chiang ta kher mai!” a han ti a.

Mondreg-a chuan, “Tun hi February thla chauh a la ni a, tunah pawh lum i ti a nih
zawngin July thla velah phei chuan a lumzia i hre thiam ve mai ang, i la kal ve loh vang a nih
chu,” a lo ti nghut a.

4
 Jackson chuan, “He lai hmunah kher hi chuan ka kal leh tawh lo chiang ngawt ang.
Hetiang thlaler hmun rûak leh tlang pawng naran mai mai buaipuia chuhtu hi chu General fing
lo tak a ni phawt ang,” a han ti leh hrâm a.

Mondreg-a chuan, “Ka pu, kan General Sibley-a hi chu a â lo teh asin. Hêng tlang piah
lam, California ram chhungah sawn rangkachak khur a tam tih a hre tlat a ni. Chûng lai ram
chu kan neih theih phawt chuan, Union-ho hian min beihna tur pawisa an nei miah dawn lo
tihna a ni,” a han ti a.

Tawlailir vengtu sakawr chung chuangho chuan tawlailir chu an rawn hnaih ta hle a,
vaivut a khu zual ta sauh bawk a. Jackson-a chuan, aw ring deuh mai hian, “Hey, Sergeant, in
rawn tel ve kher ngai lovin kan vaivut tih khûk ngawt pawh hi kan kham tâwk teh a nia, tlemin
min hlat deuh rawh u,” a han ti lâwng lâwng a.

Sergeant chuan a chuanna sakawr chu tawlailir bulah a va tlan hnaihtir sauh a,
Jackson-a hnenah chuan, “Vaivut khu nge tawrh har zâwka i rin, Union-ho silaimu? Kan piah
tlang saw Sangre de Cristo tlang a nih saw. Saw tlang piah lamah sawn Pass leh Apache
Canyon kan kal pelh a la ngai a, chu lai hmun chu Union-ho tana min lo ambush-na tur hmun
remchang ber lai a ni bawk,” a han ti nghut a.

Baker-a chuan, “Keini ang mi pawimawh lo lutuk-ho hi eng vangin nge Union-ho chuan
min ambush ngawt ang a?” a lo ti a.

Sergeant chuan, “I ṭhutna thingrem chhungah khan eng nge awm i hre na nge?” mak ti
àwm fe hian a ti ta a.

Baker-a chuan, “Keini ang sipai lu báwk satliah ringawt te hi chu eng mah min hrilh ve
ngai hlei nem. Ti tura min hrilh apiang kan ti ringawt mai zel a ni,” tiin a lo chhang a.

Sergeant chuan, “Thingrem chhungah khan rangkachak pawisa, Dollar 2,00,000 a

awm alawm. Fourth Cavalry-ho hlawh tur leh thil dang pawimawh leina tur a ni. Chuvangin,
theih tawpin venhim tum ringawt la a ni mai,” a ti ta a.

Pawn khaw êng aṭanga pass chhunga an va luh hlim chuan an mit a vài a, thil an hmu
chiang thei lo hle a. A men zim luih tlat avang chauhvin Jackson-a chuan khua a hmu fiah leh
hmasa ber a. An sir tûaka lung bang, sang pui pui chu ngun deuh mai hian a han thlêk vêl a,
thil che zeuh hi a han hmu ta a. A hmu rei hman lo hle na a; Union sipai uniform dumpawl a ni
tih erawh chu a hre hman ta tho a.

A áu ṭhawt a, tawlailir khalhtu ṭhutna aṭang chuan hnung lamah a eu liam nghâl dawrh
a; chutih rual rual chuan lung bang tawn tawn aṭang chuan silai a lo ri ta tuar tuar a, pass
chhung chu a khawk ta rum rum a.

Jackson-a chuan a nâk ruh zâwn chu na zawk hian a hria a, sakawr thlabar hram ri leh
mihring na tuar ṭê vawng vawng te pawh chu a hre zûi ta zel a.

Mondreg-a pawh chu a vir nawk a, a ṭhutna aṭangin hnung lamah a tla liam a, Jackson-
a chu na zet hian a zuk delh a, che zûi leh tawh lovin, tawlailir chhûatah chuan a thal ta reng
a.
5
 Baker-a pawh chu, thingrem aṭang chuan hnung zawngin a tlu a, Jackson-ate pahnih
chu a zuk delh a, a thaw ri nghâl bawrh bawrh a.

Tawlailir hnûktu sabengtungte chu silai ri hlauvin, mumal nei lo tawp leh chak deuh mai
hian an lím ta puat puat mai a. Jackson-a chu a inthing harh a, nakin deuhah chuan silai ri leh
thawm dang eng mah a hre zûi ta lo va. Tichuan, a ṭhiante taksain a delhna aṭang chuan a
inhâi chhûak ta a.

Chutih lai chuan sabengtungte pawh chu an chau hle a, tlan pawh an tlan chak peih
tawh lo va. Harsa ti tak chungin Jackson-a chuan tawlailir chu a pawt ding thei ta hram a.
Pass chu an tlan pel tawh a, phaizawl hmun zau deuh maiah hian an awm a ni tih pawh a hre
ta thuai a, anmahni rawn ûmtute thâwm ni àwm eng mah a hre lo bawk a.

A ṭhiante pahnih bel chiang turin Jackson-a chu tawlailir hnung lamah chuan a va lut
leh a. Mondreg-a chu nikhaw hre lovin a lo let reng a, silaimuin a thàwi avangin a lu chu a thi
hnuang a, a banah an kâp fuh bawk a.

Baker-a chu a chûapah silaimu a tlang a, a khuh bawrh bawrh a, a ka aṭangin thi a lo
chhûak bawk a. Enkawl vat loh chuan thi mai tur a ni ang tih Jackson-a chuan a hre thiam ve
mai a.

A hliam aṭanga thi lo chhuak pawh chu a tawp tawh ta bawk a, thingrem tlang
vawnchhan chuan Jackson-a chu a han ding mar ta a. Thingrem a khawih aṭang chiah chuan
a rilru-ah dollar 2,00,000 chu a lo lût ta nghâl a.

Ambush-na hmunah khan sipaiho kha an thih vek si chuan, tu mahin pawisa chanchin
leh khawiah nge a awm tih pawh an hre thei dawn lo tihna a ni si a, a rilru chu a phili buai ṭan
ta hle a.

Tawlailir dinna aṭanga ding lam mual zau deuh mai chu thlanmual a ni a, thlàn lung
ṭhahnem fé hi a intlar pút mai a, thlàn chhinchhiahna atan chuan cross angin thing kham
kawkalh hi an hmang vek bawk a. Mexican War lai aṭang tawhin he thlanmual hi sipaiho ruang
phum nan an lo hmang tawh ṭhin a, America Civil War lai pawh hian an hmang zûi ta zel a,
chuvangin, thlàn a tam êm êm mai a ni.

Tawlailir dinna hmun aṭanga chhak deuh lawk, thlàn laih thar awmna lamah chuan
tawlailir chu Jackson-a chuan a khalh chho a, thlàn rûak bulah chuan a dintir ta a. A nâka
silaimu kahna hliam pawh chu hre chang tawh lovin, tawlailir hnung lam chu a hawng a,
thingrem rit deuh mai chu thlàn khur chungah chuan a kar lût ta a.

Sakawr tawlailir chhûata mu, Baker-a chu phak zet hian a han meng a, pawisa dahna
thingrem awmna lo rûak ta huai chu a va en a. Harsa ti tak chung hian tawlailir hnung lam chu
a va thlêk phei a, thlàn chhinchhiahna thing kham intlar phei ṭhut chu a va hmu thei a, lei leh
lung nawiin thing phel an deng ri ni àwm tak te chu a hre thei bawk a.

Thawm chu a bul hnai lawk aṭanga lo chhûak ni hian a hria a; mahse, tawlailir chhunga
awm a nih tlat avangin chian deuh tumin a han inbeng kang a; a taksa chaknain a tuar zo ta lo
va, a rum hawk a, nikhaw hre lovin a tlu leh ta a.

6
 Mondreg-a pawh chu phak deuh chual hian a rawn meng chhûak ve a, rilru buai tih
hriat tak hian a han meng kal rulh rulh a, a maimitchhing leh ta daih a.

**********

Dan pangngai a nih avang chauhvin Court Martial ro relna chu Santa Fe-a Governor
Palace-ah chuan a hming lek tak tak hian an nei ve a. Lieutenant pakhatin Pass-a sipaiho
ruang an va hmuh thu leh phùm tura an ruang an rawn hawn thu chu a sawi hmasa ber a.
Chumi dawtah Private (sipai lu báwk) Jackson-a chu thil awm dan sawi fiah turin an ko ve ta a.

Jackson-a chuan thu a sawi tam lo hle. Hmelma sipaite chuan amah chu an rawn kâp
fuh hmasa ber a, tawlailir chhuatah a tla lut a; chu bakah, Mondreg-a leh Baker-ate pahnih
pawh chuan amah chu an rawn delh a, an vai chuan hliam an tuar vek a ni tih thu te a sawi a.
“Rei vak lovah inkah chu a tawp ta a. Tichuan, tawlailir bulah hmelma sipaiho chu an lo kal a,
che miah lova kan mut hlawm avangin kan thi tawh emaw an ti a nih ka ring. Pawisa dahna
thingrem chu an la chhûak a, chutih lai chuan, a chhan pawh hriat lohvin kan sabengtungte
chu an tlan ta phut mai a ni,” a ti a.

Roreltu chuan, “Pvt. Jackson, tu mahin an ûm lo che u em ni?” a han ti a. Jackson-a

chuan, “Ka pu, ruang phurtu tawlailir ringawt chu chhawrna tur an ngah vak lo aniang, tu
mahin min ûm zûi lo. Rei fe kan tlan hnuin ka inhâi chhûak a, tawlailir chu ka ti ding thei ta
hram a. Ka ṭhiante pahnih chu theih ang tawka ka bâwihsawm hnuin, Santa Fe panin tawlailir
chu ka khalh ta a ni. Chu zawng chu ka thil hriat chu a ni,” a han ti leh a.

Bán pakhat awrh chung leh, lu la tuam bur chungin Jackson-a thu sawi chu Mondreg-a
chuan ngun deuh mai hian a lo ngaithla vung vung a, a thu sawi hun a lo thleng ve ta a;
mahse, sawi belh tur pawh a ngah bîk lo hle, “Private Jackson-a tlu lai hi ka hmu a, chutah
min kâp fuh ve ta a; Jackson-a hi ka zuk delh ta a; chu bâk eng mah ka hre zûi tawh lo. Ka
han harh chhuah leh meuh chuan damdawiinah ka lo awm hman daih tawh a ni,” a ti a.

Baker-a thu sawi ve hun a lo thlen chuan a ai awh turin doctor pakhat a lo chhuak a,
doctor chuan, “A hliam tawrh a nat deuh avangin Baker-a chu hetah hian a lo kal ve thei lo a
ni. Tun thleng hian nikhaw hre lovin a la awm reng a; mahse, a ṭawng vai zing hle. Hmelmain
a ṭhiante pahnih an kah thlûk thu leh, amah an rawn hliam ve tâk thu te a sawi nual a. Thih a
hlau viau a nih ka ring; thlàn leh thlànmual chungchang a sawi ngun khawp mai,” a han ti a.

Doctor-ina, thlàn leh thlànmual tih a sawi rîk lai chuan Mondreg-a chu a meng phâwk
nasa ta mai a; mahse, hriat eng mah nei lo anga lan a tum hrâm hrâm a, hnuai lam a en ta tlat
a.

An thu sawi an ngaihthlâk zawh vek hnuin Court ro reltu chuan, “Hêngho thu sawi hi
hnial kalh zawnga sawi tu mah an awm lo va, chuvangin, hmelma hovin dollar 2,00,000 an lâk
bo thu-ah, Pvt. Jackson leh a ṭhiante hian mawh an phur lo va, thiam an chang a ni tih ka
puang e,” a ti ta a, ro rel pawh chu an chawl ta nghâl a.

Chumi hnu hun rei vak lovah chuan Commanding Officer office chhungah Sergeant
pakhat a lo lût a, khawng zet hian commanding officer chu chibai a rawn bûk a, “Ka pu, Pvt.
Jackson-a a kal bo tih thu ka rawn report a ni,” a han ti a.
7
 Officer chuan, “A kal bo i ti elo? Eng i tihna nge ni?” a lo ti hú a. Sergeant chuan, “A
chungthu an rèl fel hnu chiah khan a bungrua zawng zawng a tél khâwm vek a; Lieutenant
sakawr a ru a, a tlan bo ta daih a ni,” a ti ta a.

Chapter – 2

Angel Eyes Sentenza hming hre lo fa leh amah hlau lo chu Texas ram leh a
chhehvêlah chuan mihring an váng hle ta ve ang. A hming lam rîk an hriat ngawt pawhin
ṭhenkhat chuan ṭawngṭai hla chham pahin Cross chhinchhiahna an siam thuai zel a; mi
ṭhenkhatte erawh chuan an hmelmate dah bona hun remchang a lo thleng tih hriain, hlim takin
pawisa an chhiar chhûak ve thung a.

Sentenza chu pa cher deuh, ruh ṭhah mai a ni a. Keitê ang maiin a inthazo a, a hmai
vun chu sakawr zin savun rawng nen a inang chiah a. Eng lai pawhin kawrchung fual,
dumpawl a ha deuh reng a, a incheina aṭang ngawt chuan Pathian thu sawia vâk vêl ṭhin
(Preacher) te pawh a ang hle a; mahse, a kawrchung thla a han zar meuh erawh chuan a
kawng bawra a khamphei zawnga a pûakruk pài lo lang chu Sentenza nihna hâi lang chiangtu
ber a ni.

Pûakruk chu a kawng bawr vei lamah, a kawm hma lam hawiin a khamphei deuh titih
hian a pai a, chu chu a kut ding lamin a va phawi ṭhin a, tu mahin an la phawi khalh ngai bawk
hek lo. A rih zawng leh a bùk dik tur ngaihtuah ranin, a pûakruk ngul pawh chu inches 14 zeta
seiin a siamtir ngat a ni.

Hired-Killer (mi that tura rawih theih) dik tak a ni a, a thiam thil râpthlâk tak mai chu a
hnena sum pe phal apiangin an chhawr thei zel mai a. 'Pawisa a hlawh dawn phawt chuan
ama nu ngei pawh a kâp hlum duh ngat ang,' tiin mi ṭhenkhat chuan an sawi ṭhin a, an thu
sawi chu Sentenza chuan hnial pawh a tum chhin eih lo.

Amahah chuan hmangaihna, làwmna, lungchhiatna leh chutiang thil rêng rêng chu
hmuh tur a awm lo. Tu mah a hmangaih lo va; a haw bawk hek lo; a that hmiah zel ringawt
mai a ni. A nui ngai zen zen lo va, a cháng phei chuan thi tawh ang maiin a inngai a, chu vang
tak chuan nun hi nuam a ti zual sauh bawk si.

Ranch pakhat kawtzawl a thlen chuan mipa naupang pakhat hian tuichhunchhuah
aṭangin tui a lo pump chhûak mek a, Sentenza a rawn hmuh veleh chuan hmanhmawh zetin in
chhungah a tlan lût ta vat a.

Sentenza chu a han kiai deuh sak a, a sakawr aṭang chuan a chhuk a; a sakawr chu
thing filawrah chuan a thlung a, in lam hawi chuan rei lo tê a han ding rih a. Kawngkhar
inhawngah chuan thawm dim tak chungin a pên lût ta a.

Pindan chhungah chuan Mexican nu pakhat hian a fapa, dawhkan bula ṭhu chu chhang
leh bepui kan hi a lo hlui mek a, Sentenza chu a rawn hmuh veleh mak ti deuh hian a en ta
reng a.
8
 Sentenza pawh chuan kawngkaa ding reng chungin anni pahnih chu ngawi reng hian a
en ve a, hmeichhia chuan a hlau ṭan ta deuh a, naupang chu a kuah a, pindan chhung
zâwkah chuan a luhpui ta a. Pindan chhung zâwka ṭawng ri te pawh chu Sentenza chuan a
hre zûi ta nghâl a. Chutah pa tawi, sa nghet deuh hlek hi pindan chhung zâwk aṭang chuan a
lo chhûak a, mak ti àwm fe hian Sentenza chu a rawn en a, a hnenah chuan, “Ka pu, tihsak
theih che eng nge ka neih?” hawihhawm tak hian a rawn ti a.

Sentenza chuan, “Mondreg-a i ni em?” a lo ti a. Chu pa chu a bu nghat a, “Tu nge i nih
ka hre chhûak ta. Sentenza, Gunman an tih kha i ni maw?” a han ti a.

Ṭhen sak chung hian Sentenza chuan, “Ka hming leh ka nihna hian ram a fang zau hle
a, kei tak pawh hian ka fang zau — chaw tel lo leh rilṭam chungin. Ei tur min hlui a, min
hlutsakna avangin lawm thu ka hrilh a che,” tih pahin a hmaa naupang ṭhutnaah chuan a ṭhu
a, chhang chu a phel a, bepui kan nen chuan a hmeh ṭan ta a. In chhunga mite chuan amah
chu an en ṭhap ringawt a.

Mondreg-a chu a insúm zo ta ngang lo va, Sentenza hnenah chuan, “Baker-a’n a tir
che a ni maw?” tiin a zâwt ta a. Ka khat ṭan chunga chhang ṭhial pahin Sentenza chu a bu
nghat a.

Mondreg-a chuan ṭhutthleng a la a, Sentenza dawhkan chu a va kîlpui a, a kut khing

hnih dawhkan chunga dah chhûak chungin, “Baker-a hnenah chuan ka thil hriat zawng zawng
ka hrilh zo vek tawh tih hrilh la, mahnia thlamuang taka awm bâk duh dang eng mah ka nei lo
tih pawh han hrilh nghâl rawh. Min tih buai avang hian hlâwkna hmuh tur eng mah a nei
chuang lo. Pawisa leh thingrem chanchin kha eng mah ka hre bîk lo. Ka hriat zawng zawng
chu ka hrilh zo vek tawh,” a han ti a.

A thil ei lai ṭhial niau niau chungin Sentenza chuan, “Thingrem chhungah chuan dollar
eng zât nge awm?” a han ti a. Mondreg-a chuan, “An sawi dan chuan dollar 2,00,000 a awm a
ni àwm e,” tiin a lo chhang a.

Sentenza chuan a mit ko a han chuar a, “Baker-a khan he thil hi a zêp hle a, a mak ka
ti lo ve. Tunah chuan in hming te pawh hian thil min hriat chhuahtir ta — Rebels-ho hlawh tur
pawisa bo kha a ni maw? Chanchin chiang deuh zâwkin mi han hrilh ve teh,” a ti ta a.

Mondreg-a chuan, “Sawi tur eng nge ka hriat ang? A bo lai vel hun chhung zawng
khan, nikhaw hre lovin ka awm tluan chhuak zak deuhthaw a ni,” a ti a.

Sentenza chuan, “Deuhthaw chauh maw?” a lo ti hram a.

Mondreg-a chuan, “Ṭum khat chu rei lo tê ka lo harh chhûak a ni ngei ang. Ka mitthla-
ah thlànmual ni àwm tak leh thlàn chhinchhiahna tlar dul a chám reng mai!” a ti a. Amah bawk
chuan, “A tirah chuan ka mumang a nih ka ring deuh hlek a; mahse, court martial-na hmunah
khan Baker-a kha ka hrilh vek tawh bawk. Chuvangin, sawi tur dang eng mah ka nei tawh lo,”
a ti a.

9
 Sentenza chuan, “Mahse, Baker-a chuan thil thar hriat a nei asin. Kar hmasa khan
Jackson-a’n a rawn hmu che tih Baker-a chuan a hre tlat a, Jackson-a chuan a rawn tlawh che
em ni? Nge, Baker-a chuan a hre sual zâwk?” a ti leh ta zel a.

Mondreg-a chuan, “Baker-a chuan a hre dik a ni. Jackson-a chuan min rawn tlawh ngei
alawm,” a ti a. Sentenza chuan, “A nih, Jackson-a chuan hming eng nge a put tâk? Hming thar
eng nge a neih?” a ti a. Mondreg-a chuan, “Eng vangin nge Jackson-a chuan a hming a thlâk
nia i rin?” a ti a.

Sentenza chuan, “Ka zawn hmuh theih loh avangin maw le. Mi ka zawn tawh phawt
chu ka la zawng chhûak thei zel. Chutiang ti tur chuan min ruai deuh ber bawk. Eng vanga
Jackson-a chu heta lo kal nge a nih te, eng nge hriat a rawn tum tih te leh, pawisa thingrem
chanchin chu eng nge a sawi tih te pawh Baker-a chuan hriat a duh ngei ang,” a ti a.

Mondreg-a chuan, “Baker-a ang chiah bawkin pawisa thingrem chanchin bawk hriat a
duh a ni. Tin, mi dang hnenah eng mah sawi chhawng lo turin min ti bawk,” a ti a.

Sentenza chuan nui chung hian, “An thil duh a inang hle tak mai a. Baker-a pawhin mi
dangte hnenah eng mah sawi chhawng leh lo turin a duh che a, a duh chhan chu ti hlawhtling
turin min tir bawk a ni,” a ti a.

An pahnih chuan an ngawi dun ta reng a. Mondreg-a chu a zam tawh hle a, a chalah
thlan tui a lo bawl chhûak ṭak ṭak a, aw khùr deuh dat dat chung hian, “Min that turin Baker-a
chuan pawisa eng zâtin nge a rawih che?” tiin a zâwt ta phawng a.

Sentenza chuan chhang a han hmuam leh phawt a, muangchang hian, “Dollar 500 min
pe. Hetiang hna awlsam deuhah hi chuan chu aia sang ka phût ngai lo. Mahse, thil hriat duh
ka la nei, Jackson-a hming thar chu min hrilh tur a ni ang,” a han ti nghut a.

Mondreg-a chuan, “Carson; Bill Carson a inti tawh. Lo nghâk lawk rawh,” tih pahin a
ding a, pindan kil sir, dawhkan pawhdawh aṭang chuan pawisa ip a va la chhûak a, a ip
chawpin Sentenza ṭhutna hma dawhkan chungah chuan a han theh thla a, “Hei, ka neih
zawng zawng dollar sangkhat (1,000) a nih hi. I ta tur a nih kha, la rawh,” a ti ta a.

Sentenza chuan ip chhunga pawisa chu a han bun chhûak a, “A chanve chu
rangkachak pawisa a ni maw? A ṭha e; mahse Mondreg, hei hi chu ka ‘fee’ lêt hnih zeta tam a
ni,” awmze nei fe hian a han ti a.

Mondreg-a chuan, “Hna pahnih i thawk dawn alawm. Pakhat chu keimah ka intlanna
tur a ni a; a dang erawh chu, Baker-a dam chhung hi chuan nunkhaw nuam ka hmu dawn si lo
va, nuai bo mai a ngai ta a ni,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “A dik a ni,” tih pahin pawisa chu ip chhungah a khung leh a, a
kawrchung iptê chhungah chuan a ak ta hmiah a. A ṭhutna ngaia la ṭhu reng chung chuan
dawhkan hnuaia a kut chu a han chêt zeuh a, a pûakruk chu a kut vei lamin a phawi chhûak a,
“Min ruai dawn si a, chuvangin, ka chanchin tlem i hriat a ngai ang. Tih dan, Rule pakhat ka
nei ve a, chu chu eng tikah mah ka bàn dawn lo. Tu pawhin thil ti tura min rawih phawt chuan,
ti tura min duh chu ka ti ziah ṭhin,” a ti ta a.

10
 A thu sawi awmzia chu Mondreg-a chuan a hai miah lo va, a pûakruk a chuh ta thut
mai a; mahse, dawhkan hnuai aṭanga lo tin sa reng tawh a nih avangin Sentenza pûakruk chu
vawi hnih a han ri ṭhuai ṭhuai a, Mondreg-a chu a tlu thlawrh a, a thi zûi ta nghâl a.

Sentenza chu muangchang hian a han tho a, a pûakruk chu a bawmah a khung lût a,
chhang pakhat chu a phel a, muangchang hian a han ṭhial leh chak chak a. Chutih lai chuan
pindan chhung zâwk aṭangin Mondreg-a fapa chu a lo chhûak a, amah aia sang zâwk mah
Rifle hi a rawn pu a, Sentenza chu kah tumin, harsa ti fe hian a rawn lek chhûak a; a
chaldarah tak Sentenza chuan a han kâp a, naupang chu a tlu ta a.

Sentenza chuan pûakruk kua aṭanga khu chhûak chu a han chhem kiang a, a bawmah
a khung lût a, pawnah a chhûak ta a. Hmeichhe khek ri leh ṭap ri chu a hre zûi a, mak ti àwm
fe hian lu a han thing a, “Hmeichheho lah hi! Thil inthlâk thleng ho têah hian an bengchheng
leh vak ṭhin. A la naupang bawk a, fa tam zâwk nei thei turin a tan pasal thar hmuh a
huphurhawm fahran lo ve,” a han ti zûi hrâm a.

********

A pindan chhung, thim deuh maia mu Baker-a chu a harh zawk a, a lukham hnuaia a
pûakruk kawm vawn thuai pahin, “Tu nge ni? Tu nge ka pindan chhunga lo lût?” a han ti a, a
khuh nghâl chiam bawk a.

A bul lawkah chuan thil innâwt ri a han hria a, nawalh êng aṭang chuan Sentenza hmel
chu a hmu chiang thei ta a. “E, nang i ni maw? I va hmu em? Eng nge a lo sawi?” tih pahin a
ṭhu chhûak ta a.

Sentenza chuan dawhkana khawnvar chu a han chhi a, Baker-a hnenah chuan, “Ka va
hmu a, i hriat châk zawng tak leh ka hriat châk zawng tak min lo hrilh a,” a han ti a.

Nghâkhlel deuh mai hian Baker-a chuan, “Thil awm dan mi han hrilh chiang thuai teh,”
a lo ti vat a. Sentenza chuan, “Jackson-a chuan a hming a thlâk tawh a, tuna a hming thar chu
Bill Carson-a a ni,” a ti ta a. Baker-a chuan, “Sawi zel rawh. Hriat chhuah dang eng nge i la
neih?” a lo ti leh vat a.

Sentenza chuan, “I sawi hmaih thil eng emaw ka va hre chhûak a ni. Sipai pawisa, mak
taka bo ta mai chanchin kha. Ka beng verhtu ber pawh chumi thu chu a ni zâwk,” a han ti leh
a.

Baker-a chuan, “A ṭha e, thu dang eng nge a sawi?” a lo ti hmawk hmawk a. Sentenza
chuan, “Chu chu a tâwk hle a ni lawm ni? Eng pawh ni se, a thil hriat chu a sawi chhawng
tawh lo vang,” a ti ta a.

“A ṭha e,” tih pahin Baker-a chuan a lukham hnuai aṭangin pawisa ip a la chhûak a,
“Hei le, i hlawh tur dollar zanga (500) chu,” a ti a.

Sentenza chuan pawisa ip chu a ak a, chhûak mai tur ni àwm tak hian a inher zet a;
tah chuan, theihnghilh nei ni àwm tak hian a rawn inher leh a, “Taka na, thil pakhat, min zawh
loh avangin ka hrilh hmaih che a, ka’n hrilh leh tho ang che, tichuan, a hnua thil lo thleng tur hi

11
i hre thiam ve mai ang chu. Nangmah ti bo tur hian Mondreg-a chuan dollar sangkhat (1000)
min pe asin,” a ti ta a.

Baker-a chuan, “Eng a? keimah min that turin dollar sangkhat (1000) a pe che a maw?
Thil nuihzatthlâk tak a nih chu, ha ha ha. Fiamthu nuihzatthlâk tak a niin ka hria,” a ti a, a han
nui kak kak a.

Sentenza pawh chuan, “Fiamthu ṭha, fiamthu hausa tak niin ka hria,” tih pahin Baker-a
chu chhuk zawng hian a han en a, “Mahse, a nuihzatthlâk lai ber chu, mi kut aṭanga pawisa ka
dawn phawt chuan, ka tih tur chu ka ti ziah a ni, Baker. Mondreg-a chuan pawisa min pe asin!”
a ti ta a.

Sentenza thu sawi chu Baker-a chuan a hre thiam thuai a, “Ngawi rih teh, Angel
Eyes...,” a ti hman chauh a, Sentenza chuan lukhamin Baker-a hmai chu a khuh thut a, Baker-
a thu sawi lai pawh chu a tawp ta chawt a.

Pûakruk chu lukhamin a tuam avangin a ri pawh a ring lo hle a; mahse, Baker-a tan
chuan a nat dan a nêp chuang lo. Rei lo têah a chat thla ta nghâl mai a.

Sentenza chuan a pûakruk chu a bawmah a han khung lût leh a, ama hriat tâwk lek
hian, “Fiamthu nuihzatthlâk ber pawl a ni,” a han ti sap a.

Chapter – 3

Tuco chuan, Tuco nih ringawt chu a duh tâwk lo hle a, a hming tawpah ‘Hlauhawm’ tih
chu belh dan kawng a zawng nasa hle ṭhin. Mi nu nen zan khat an riah dun avang leh, chumi
zan chuan a pasal a lo haw lo hlauh a, thah kher a ngaih tâk loh avang chuan Tuco chu a hlim
êm êm a. Rinawm tak leh ṭhahnemngai taka thil rûk hna thawk ṭhin Tuco te ang tan chuan
hahchawlhna hun a váng hle a ni.

Sakawr chunga chuangin Tuco chuan a hma zan a hman dan chu a ngaihtuah lêt a, a
hlim viau mai a; mahse, a hma lungpui phèn aṭang chuan mi pakhat a lo chhûak thut a, kawng
dal turin a ding ta tlat a.

Tu nge a nih pawh Tuco chuan a hre lo va, amah chu pa lian tak, mit zim deuh mai hi a
ni a, a biang a ser do bawk a. Pûakruk fual zet hian a pai a, a pûakruk bawm chu a malpuiah a
ṭawn bet tlat bawk a. A kut bawr chu a pûakruk bawm chungah chuan a pharh deuh du a.

Tuco pawh chuan a pûakruk chuh mai a han tum a; mahse, a hmaa ding chuan, “Nang
chu ni ila, pûakruk ka chuh miah lo vang, pakhat chauh ni lovin, pathum kan ni miau a,” a ti ta
a.

Lungpui phen aṭang chuan mi dang pahnih an lo chhûak leh ta a. Pakhat zâwk chu la
naupang deuh mai a ni a; a ṭhianpa erawh chu putar, hmuihmul buk zet hi a ni thung a. Biang
sera chuan, “Sakawr aṭang khan chhuk la, lo kal hnai deuh teh. I hmel chhe zet kha ka lo en
chiang deuh teh ang,” a han ti a.
12
 Tuco chuan, “Nanga hmel pawh eng ruai a nih bîk loh kha,” a lo ti lêt ve a; mahse,
sakawr aṭang chuan a chhuk ta tho a, mi pathumte hnenah chuan, “Pawisa in beisei a nih
zawngin pakhat mah ka nei lo,” a han ti zûi a.

Biang sera chuan, “A àwm viau reng e. I hmel hi ka hmu tawh ṭhin; Sheriff banga
Wanted poster intarah. Dik takin i hmel chhe lutuk hian lu man dollar 2000 chu phu hlein ka
hria,” a han ti leh a.

Kil sir lehlam aṭang chuan mi pakhat hian, “Ka ṭhian, i sawi dik maithei a ni; mahse, a lu
man hlawh tur àwm hmel erawh chu i pu chiah lo,” a rawn ti ve ta a.

Aw lo chhuahna lam hawiin Tuco leh mi pathumte chu an inher thuai a, sir lehlam
lungpui bulah chuan mi pakhat hi a lo ding ve reng mai a.

Amah chu pa khàn sang tak, feet ruk aia sang, pa ria lam deuh hi a ni a, a kamsir
lehlamah chuan Mexican sikret hi a pet a. A hmel aṭang ngawt chuan a mizia hriat a harsa êm
êm a; mahse, chuti chung pawhin Tuco chuan hlauhna tak a nei nghâl mai a, chu pa mitmeng
chu a danglam deuh bîk a ni ngei ang. Chutah Tuco-a lam chu a rawn hawi a, “Hmelchhepa,
lo tawlhsawn deuh rawh, silaimuin a deng palh ang che,” a han ti a.

Tuco chu a sakawr dinna hnung lamah chuan a tlan phei nghâl thuai a. Biang sera
chuan aw a han thian a, “Mister, tu nge i nih pawh ka hre lo; mahse, thlûak i tlachham deuh a
ni phawt mai. Mi fing pangngai tan chuan kan thil tih laia rawn inrawlh buai ve ngawt hi thil tih
chi loh tak a ni,” a han ti a.

Mikhual chuan, “Ka tibuai che u a nih zawngin min theh chhûak mai rawh u,” awmze
nei deuh mai hian a ti ta a.

Chumi zawha thil lo thleng chu a ran em avangin Tuco chuan eng mah a hmu chiang
hman lo va, sawi chhawn leh tur pawh a hre tam lo hle bawk. An ṭuan pawh a ṭha tlang kher
mai, rual deuh mai hian an pûakruk an chuh ta nghâl a.

Eng laiin nge a phawi chhuah tih pawh hriat hman loh tawpa rangin mikhual chuan a
pûakruk a lo hum reng tawh a, a kawng bawr zâwn vêl aṭangin a hmet pûak ta nghâl a. Vâwi
khat a hmeh puah zawh chiah chuan a kut vei lamin pûakruk cheng chu a han beng kau a,
rang deuh mai hian vawi hnih a han hmet pûak leh zat a. A pûak ri chauh lo hre tan phei
chuan, vâwi khat chauh emaw a hmeh puah tih mai tur khawp hialin a rang a ni.

Mi pathum zinga pakhat chuan a pûakruk a phawi ve hman a; mahse, ani pawh chuan
a hmet pûak hman ta lo. Tuco chuan mi pathumte ruang chu a han en a, a kut khur nasa lutuk
chu thuhrûk tumin a kut khing hnih chu hnung lamah a dah bo ta thuai a. Amah chhan
chhûaktu chu ngawi reng hian a han en phawt a, tah chuan, “Ka lawm e, Amigo! Khai hlum
ngei tur min chhan chhûak ta a nih hi!” a han ti a.

Mikhual chuan eng mah sawi lovin a pûakruk mu chu a han thun khat leh phawt a;
chutah, a lo chhuahna lungpui phenah chuan a va kal a, sakawr, a zin phah sa diam hi a rawn
kai chhûak a, a chungah chuan a lawn kai ta a. Tuco chu chhuk zawng hian a zuk en a, “Chu,
i thih pawhin, i dam pawhin, i lu man dollar 2000 a tling tho a ni maw?” a han ti a.

13
 Lunghnur àwm tak hian Tuco chuan, “Ni e, dollar 2000 lek ka lu manah hian an phal a
nih chu, ka hming pawhin a chhiat phah hial ang tih ka hlau a ni. Mahse, hêng laiah hian thu
neitute hian sum an ren hlawm em a ni...,” a ti a, a ngawi ta daih a. Ngaih ṭha lo tih hriat tak
hian a mitmeng chu a lo danglam thut a, mikhual hnenah chuan, “Senor, chutiang pawisa tlem
tê, eng mah tham lo avang ngawt chuan min mantir duh êm lo vang chu maw?” a ti ta a.

Mikhual chuan, “Ka rilru ka la siam lo va, kan kal dun ang a, kal pahin ka tih dan tur
chu ka la ngaihtuah chiang chauh ang,” a han ti a.

Hreh tak chung hian Tuco chu a sakawrah a lawn kai ve ta a. Sakawr chu tlantir thut
mai te pawh a han rilrûk deuh thut thut a; mahse, a hma lawka mikhualpa pûakruk chelek lai
kha a lo hmu tawh si a, tlanchhiat chu tum ngam chi niin a hre ta lo va.

Tuco leh mikhual chu eng mah sawi lovin, rei fe sakawrah an chuang tawh a, mel tam
tak an kal hnuin Tuco chuan a tuar zo ta ngang lo va, “Amigo, thiam loh chantir tur i nih dawn
pawhin i kamtam vang chu a ni hauh lo vang. Titi khawchang han sawi hian zin kawngte pawh
a tawi ve sawt thei bawk asin,” a han ti a.

Mikhual chuan Tuco chu a han en a, eng mah sawi lovin ram dang a hawisan leh ta
mai a.

Tuco chuan a hmui a han liak huh tê tê a, a ṭhianpa chu biak ṭawng tumin, “Eng pawh
ni se, kal dun kan nih avangin inhmelhriat ve ve ila a ṭha ang. Kei hi Tuco The Bandit
(suamhmang) chu ka nih hi. Ka chanchin hi i hre tawh ṭhin ngeiin ka ring. Tuco-hlauhawma
chanchin hi mi zawng zawngin an hre tawh ngei ang ti raw?” a han ti a.

Mikhual chuan Tuco lam chu a lo hawi a, “Aih!” ti ringawt hian a lo chhang a. Tuco
chuan, “Aih i ti maw? I la hre lo maw? Chuti, thil pakhat ka hre chiang ta. Tuco hming i la hre
ngai lo a nih zawngin hêng lai velah hian i cheng lo tihna a ni phawt mai. Amigo, khawi lam
ram aṭanga lo kal nge i nih?” a ti ta a. Mikhual chuan, “Khawi lam ram mah,” ti chauh bawkin a
lo chhang leh a.

Tuco chuan, “Hriat loh ram aṭanga lo kal i ni maw? A pawi lo ve, i chanchin chu
nangma chanchin a ni a, dilchhût taka zawh kher che pawh ka tum lo; mahse, kohna tur che
hming tak a nih leh nih loh chu a pawi chuang lo. Eng nge i hming min hrilh rawh?” a han ti leh
a.

Mikhual chuan, “Hming ka nei lo,” a lo ti leh hmiah a. Tuco chuan mak ti fe hian,
“Hming i nei lo maw?” a han ti hû a. Mikhual chuan, “Hmanah chuan ka nei ve ṭhin a; tunah
chuan ka theihnghilh tawh,” a lo ti bung nghat a.

Tuco chuan, “Ngawi teh, hriat loh ram aṭanga lo kal, hming nei lo. I hnung lam aṭangin
miin silaiin tin ta che sela, hmu ve si lo la, ‘Hey, hriat loh ram aṭanga lo kal - hming nei lo, i
hnung lama kha,’ tia ka hrilh zawh meuh che chuan i thi chiang hman hlein ka ring.
Chuvangin, i hming ka phuah mai ang. Sam var i ni bawk a, ‘Whitey’ tiin ka ko mai ang che.
'Whitey, i hnung lama kha,' ka tih phawt chuan ka sakawr be lovin, nangmah ka bia che tih hre
thiam mai rawh,” a ti ta a.

14
 Tuco thu sawi chu ngaihsak lo tih hriat tak leh engto lo zet hian mikhual chuan a dàr a
han chhìn ak ringawt a, eng mah pawh chu a la sawi ve ta chuang lo va. Tuco chuan, “I hmel
aṭang leh i chêt dan aṭang hi chuan bâwng vengtu (Cowboy) emaw, lo nei mi emaw, Outlaw
emaw i ni lo tih a chiang mai a ni. Eng hna nge i thawh ṭhin, Amigo?” tiin a zâwt leh ta a.

Mikhual chuan Tuco hmel chu ngun deuh mai hian a han en a, nui tur ni àwm tak hian
a ṭhen deuh sak a, chutah, “Bounty Hunter ka ni. Rem i rûat dun ang,” a ti ta a.

(He pa hi Bounty Hunter a nih avangin ‘Hunter’ tiin kan ziak zel tawh ang. Tuco hi
chuan ‘Whitey’ tiin a hming a vuah mai a, Cinema-ah a changtupa sam buang a nih avangin
‘Blondie’ tih a ni a, a remchan zâwk avangin ’Blondie’ tiin kan ziak zel ang.)

********

Khaw chhunga an lo lût zet chu an rawn sarak lût chêl chûl mai a, an thawm a na bawk
a, mi pawh an pung chak hle. Sakawr chunga chuangin Hunter chuan Tuco chuanna sakawr
chu a kai a, Tuco chu a kut leh ke phuar chungin sakawr saddle-ah a khamphei zawngin a
inbang liam a.

Chutianga a ṭhianpain a hremna vanga a lungnih loh êm avang chuan ṭawngkam

bawlhhlawh a hriat zawng zawng hmangin a awrawl tawp tawpin a àn khum chiam mai a;
Hunter-a erawh chu Tuco thinrim inhrosa leh áng thawm vel chu hre àwm pawh hian a lang
duh rêng rêng lo va.

“Hetiang hian min ti ngam chiah maw? I va la châk dawn lo rua em! Ka silaimu tuara i
thih loh vek pawhin, tui hri emaw, ui â hri emaw veiin i la thi tho tho dawn. Min phelh thuai
rawh ka ti, uichopa! Hun a la awm, tuna min chhuah mai chuan ka la ngaidam thei ang che;
min chhuah loh erawh zawngin changpatin i mitmu an la ei zo vek ang.

"Min chhuah rawh ka ti, Nawhchizuar fapa! I sakhmel tenawm lutukah khan chil ka lo
chhâk khum teh ang che. Tuco hlauhawma hi tu nge ka nih i la hre lo chhiava a nih hi. Khaw
nge ka han hlep ral vek teh ang che,” tiin Tuco chu a han tal vêl chiam ṭhin a, kawtthlerah
chuan a áu phei lûng lûng a.

Kawtthlera mipui lo ding khawm, mak ti taka anmahni lo thlirtute chu Hunter-a chuan a
ngaihsak lo hle a, a hma lam chu ngil deuh mai hian en tlat a.

Tuco chuan zawi tê hian, “E khai, Blondie! ka lûak a chhûak em mai, min hlang thla
tawh mai rawh. Ka lu-ah thisen a tling khawm a, a pûak keh takngial dawn. Blondie,
khawngaihin tui min pe teh aw,” a han ti a. Chutih lai chuan Sheriff office kawt an va thleng
tawh a.

Hunter-a chuan a sakawr chu a ti ding a, sakawr aṭang chuan a chhuk ta a. Tuco
kawnghrenah chuan dim lo zet mai hian a han ṭham a, Tuco chu a phih thla a; bathlarah
chuan a nghat ta chawrh a.

In chhungah chuan luh nghâl mai hi a han tum a, Tuco chuan, “Zâwngsen rimchhepa,
Saloon nawhchizuar fapa! Ka kut leh ke i phuar avangin ka lakah i huaisen hle a ni maw? Min
phelh la, i huaisen leh huaisen loh i han fiah chiah teh ang,” ring zet maia tih pahin Hunter-a
15
chu tlawh a han tum a; mahse, ani chu a lo per sawn thuai a, Sheriff office chhungah chuan a
lût ta daih a.

Tuco chuan, “Min hlau a ni maw? Lo kir leh teh...,” a han ti tuar a, ṭawng chhe tinrengin
a hau zûi leh ta chiam a.

Office aṭang chuan Hunter-a chu a lo chhûak leh thuai a, a hnungah chuan Sheriff pa
lian deuh mai hian Wanted poster kengin a rawn zûi chhûak bawk a. Sheriff chu a han kun a,
Tuco chhipsamah chuan a ṭham a, dim lo deuh mai hian a han kai dâk awrh a, Tuco hmel leh
Wanted poster-a hmel chuang chu a khaikhin ta a.

Tuco chuan, “Hrikhrah pakhat kha pahnihah in lo chang ta a ni maw? I kut bawlhhlawh
khan min khawih hlek suh. Sheriff leh anmahni hringtute zawng zawng chu hremhmunah kal
vek rawh se,” a lo ti hlur mai a.

Sheriff chu a han bu nghut a, a ding mar a, “Amah ngei chu a nih hi. Mister, min zûi
rawh, a lu man tur chu ka pe ang che,” Hunter-a hnenah chuan a ti ta a.

Office chhunga an lût tur chu Tuco chuan, “Juda Iskariot, sáwn thlahte zinga sáwn
sûaksual leh bawlhhlawh ber mai! He khawvelah hian dikna a awm ngai te a nih zawngin, ka
lu man kha nuamin i hmang hlek lo vang. Tu mah ti na ngai miah lo, thi tura min mantir avang
hian nuam i ti ve hle a ni maw? Ka lu man hi chu i kuang siamtuin a la khâwm vek tho ang,”
tiin Hunter-a chu a han àu zûi leh chiam a.

Office aṭangin Hunter-a chu a lo chhûak a, pawisa note chhah fé hi a rawn keng
chhûak a, a iptêah a ak ṭha thuai a; sakawrah a lawn kai a; khua chu a chhuahsan leh ta nghâl
mai a.

Sheriff pawh chu pawnah a lo chhûak a, a thu sawi mite’na an hriat theih nan a kut
khing hnihin a ka a han khûap a, aw ring deuh mai hian, “Khai le, hmanhmawh u la, Jury tur i
han thlang khâwm thuai teh ang u. Nang Alex, he pa chungthu kan ngaihtuah a, ‘fair’ taka ro
kan rel chhungin a khai hlumna tur hruizen lo buatsaih la, saw lai thingzarah sawn lo va thlung
rawh,” a ti ta a.

*********

Hming nei lova — Hunter-a chuan khaw hmawr femah a sakawr chu a ti ding a, a han
hawi kir a, Sheriff office kawta mipui pung khâwm mek chu a va hmu thei a.

Saloon aṭang chuan mi pahnih hi an lo chhûak a, zu rui ni àwm tak pakhat hi an rawn
karcheh chhûak a. Bar nghâktu pawh chuan a rawn zûi ve nghâl a, Saloon chu a khar a, mipui
din khâwmna hmun chu hmanhmawh deuh mai hian an pan ta a. Kawtthlerah chuan tu mah
pawh an awm tawh lo va, Saloon kawta sakawr thlunna hmunah chuan sakawr pahnih hi a
inthlung a.

Hunter-a chu khuaah chuan a lût leh a; mahse, Tuco hlir an buaipui avangin Hunter-a
chu tu mahin an lo hre chang tawh lo. Hunter-a chuan a sakawr chu Saloon kawtah chuan a ti
ding a, sakawr pahnih inthlungte chu a phelh a, a hnawt tlan ta daih a. Thui fe an tlan hnu
thlengin a ûm zûi a, tichuan, sakawr dahna in lam chu a pan leh ta a.
16
 Sakawr dahna in chu kawtthler hnung lama awm hi a ni a. Kawt zâwn, sakawr huangah
chuan sakawr sawm pahnih vêl hi an ding khâwm a. Hunter-a’n kawt zâwn a thlen lai chuan a
nghâktu chu a lo chhûak a, Hunter-a chuan, “E heu! engtizia nge Sheriff office-a i kal ve loh?
Mi zawng zawngin mi sual khai hlum lai en tumin Sheriff office an pan vek asin!” a han ti a.

Chu pa chuan, “E! Mister, mi an khai hlum dawn a maw? Tu mahin min hrilh ve hlei
nem. Chu vang chu a ni maw an rîk nuai nuai a?” a lo ti var a. Hunter-a chuan, “Ni e maw le, i
kal vat loh zawngin i hmu ve hman lo vang. Ka sakawr hi ka thlung ang a, ka lo kal ve nghâl
mai ang,” a ti a. Chu pa chu hmanhmawh fê hian a tlan ta thuai a.

Hunter-a chuan huang chhunga sakawr zawng zawng chu a hnawt chhûak vek a, khaw
hmawr lehlam panin lungin a vawm zûi zel a. A sakawr chu a kài a, in pahnih inkarah a dah a,
a Rifle a la chhûak a, kawtthler lan chian theihna laiah chuan a ding ta a.

Chutih lai chuan Tuco chungthu chu an rel zo ṭep tawh a. Tuco chu hnungkhirhin
sakawrah an chuantir a, a hma zâwn Barrel chunga ṭhu, lukhum dum khum, Judge chuan a
ban a han phar a, “Khai le, he mi sualpa thil tih sual zawng zawng chu in hre vek tawh a, eng
nge in ngaih dan? He pa hi thiam chang tur nge a nih, thiam loh chang tur? In zinga mi sawm
pahnih aia tamin min chhang suh u. Dan angin Jury-ah chuan mi sawm pahnih chauh tel a
thiang a, dan ang thlapa engkim tih kan duh si,” a han ti a.

Mi tam fe chuan a rualin, “Thiam loh a chang tur a ni. Khai hlum nghâl ang u,” an lo ti
tluar tluar a. Judge chuan, “A ṭha e. Ro relna dik chu kan hlen chhûak ngei ang,” a ti ta a.

Tuco chu sakawr chungah chuan ngawi reng hian a ṭhu a, a kun tlat bawk a. Sheriff
chuan Tuco sakawr chu a kai a, thingbuk, a zár aṭanga hrui lo uai thlâkna hmunah chuan a va
dintir ta a.

Mi pakhat, a kawr áwma Deputy Sheriff badge intar hian barrel a dawh a, a chungah
dingin hrui invalh chu Tuco nghawngah chuan a thun ta a.

Tuco chu ṭap tur ni mai àwm tak hian a ngik deuh fuih fuih a, ralkhat aṭanga lo thlirtu,
Hunter-a chuan a Rifle chu a lek chhûak ta bawk a.

Judge chuan, inti thupui fun fe hian a tarmit; a ngul, thira siam hi a hnar ngul hnuai fe-
ah chuan a han fûktir a, a lehkha ken chu a ti pharh a, aw ring zet hian, “Tuna kan khai hlum
tur hian ram sawm pali-ah thil sual chi hrang hrang a lo ti tawh a ni. Tual a that tawh a; mi thil
a rûksak a, bank leh post office a rawk tawh a, sakhaw thil serh te pawh a ru tawh a.

"A nupui fanau a tlan bosan a; nawhchi zuar turin hmeichhia a fuihpawrh a; mi a kidnap
tawh a, mite vauin an sum a lâksak a, mi thil rûk sa a khâwl khâwm ṭhin a; pawisa lem siam
chawp a hmang tawh a; dan lo angin lehkhaden leh pawisa khelh a ching a, chûngah chuan
bumna a telh ṭhin. Tin, mi lian leh mi pawimawh tam tak a nghaisa tawh bawk a ni. Thu
hnuhnung sawi tur eng nge i neih, hmelchhepa?” tiin ngaihno bei lo zet hian Tuco chu a han
zâwt a.

A nghawnga hrui mar awrh khawpin Tuco chu a han thle phei a, Judge hnenah chuan,
“Ka bâwng rûk chin thu i la sawi hmaih,” a lo ti a.

17
 Mipui chu an ri nghâl hluai a, bengchheng khap turin Judge chuan ban a han phar
thuai a, “Kan court ro relna hi i zah tur a ni, Zâwng-sen-ráng!” tiin Tuco chu a vin tuar phawt a,
a lehkha chu a han bih leh a, “Tichuan, kan kuta thu neihna awm angin, Tuco Benedicto
Pacifico Juan Mario Ramirez-a hi khai hlum turin thu ka ti tlu tih ka puang e. Pathianin a
thlarau chungah zah ngai rawh se; thlarau a nei ve te a nih ngai chuan. Sheriff, i tih tur chu ti
rawh le,” a ti ta a.

Tuco chuanna sakawr khêla vûak tumin Sheriff chuan a hruihrual ken lai chu a han lek
kang uaih a, sakawr chu a vûak tlan phawt chuan Tuco chu thing zâra inkhai nghâl nawlh tur
hi a ni a.

Ralkhat aṭanga lo thlir rengtu Hunter-a chuan kut vei lama bang nghenchhanin, a Rifle
chuan ngun deuh mai hian a han tin ta a, sakawr khêla hruihrual inhlap ri leh Hunter-a Rifle
chu a ri rual chiah a, thing zâr aṭanga hrui lo uai thla, Tuco nghawnga invalh chu a chat
hmawk a, sakawr pawh chu hma lam panin a lîm nghâl zawk bawk a.

Mipui chi-âi leh hamhaih chuan Tuco chu kah nachang pawh an hre lo va, rei lo têah
Tuco chuanna sakawr chu hla tak a thleng ta mai a.

Hunter-a pawh chu a sakawrah a zuang kai a, Tuco chu a ûm ve ta nghâl a. Hmanhmawh teh
chiam a ngai lo tih pawh a hria, Sheriff leh khuaa awmte sakawr zawng zawng a hnawt bo vek
tawh a, chuvangin, rei fe hnuah chauh an rawn ûm thei dawn tih a hre chiang a ni.

Chapter – 4

Ni liam dawn ṭepin Hunter-a leh Tuco-te pahnih chu an intiamna hmunah chuan an ṭhu
dun a, dollar za note chu an insem a. Pawisa semtu Hunter-a chuan, “Hei, i ta tur, panga;
pakhat, pahnih, pathum, pali, panga hi ka ta; panga leh hi i ta; a bang zawng hi ka ta. Inzât
chiahin kan chang a nih hi,” a han ti a.

Tuco chuan pawisa chu a biang a han nùltir a, “Ka ṭhian, ka dam chhungin tun hi
Bounty Hunter ka ngainat ve theih lek lekna hun hmasa ber a la ni,” nui sun sun chung hian a
han ti a.

Hunter-a chuan, “Tun aṭang hi chuan i lu man hi Dollar 3000 a kai chho tawhin ka ring.
Khaw thum vêl kal pel phawt ila, kan chanchin la hre ve lo, Sheriff kan la bum leh dawn nia.
Kan chanchin hi a darh zau viau chuan kan thil tih hi a him lo hle ang,” a ti a.

Tuco chuan, “Khawvelah hian mihring chi hnih an awm — Pakhat zâwk chuan khai
hlumna hruizen an awrh a; a dangin a kah chah an tum ve thung,” tih pahin a nghawng chu
dim fê hian a han chul a, “Mahse, hruizen kual chhunga nghawng inrawlh kha ka nghawng a
ni tih theihnghilh suh. Him leh him loh te i sawi a, dinhmun hlauhawm leh him lova ding chu
keimah chauh hi ka ni. Nang chuan silai i hmet pûak a, sakawrin i tlan leh daih ringawt a ni.
Chuvangin, kan chêt leh hunah chuan, chanvo tam zâwk ka chang tawh ang,” a ti ta a.

18
 Khaw dang hawi lo lekin Hunter-a chuan Tuco chu rei fê a han melh vang vang phawt
a, a iptê aṭangin Mexican sikret a la chhûak a, muangchangin a han ṭan kai leh tê tê a, a
tawpah chuan, “I chanvo kan tih tam dawn chuan ka chanvo tih tlem a ngai dawn tihna a ni a,
chu chuan ‘result’ ṭha lo tak a hring thei ang. Min ti hamhaih ang a, ka kah tum ka ṭhelh palh
maithei a ni. Ka ṭhelh si chuan maw ka ṭhian, i tan a pawi dawn êm asin,” a ti ta a.

Tuco chu a meng nur nasa hle a, “Thil pakhat i tan hriat a ṭha ang. Hruizen chu i kah
fuh loh rau rau pawhin ka lu hi chu hlah lo hram ang che. Engtin tin emaw, khai hlum lohvin ka
la chhûak leh hlauh maithei a ni. Tuco-a tih der a, nuamsa taka khawsak zûi leh la inbeiseitu
chuan Tuco Benedicto Pacifico Juan Maria Ramirez-a mizia hi a la hre chiang lo hle tihna a ni
ang, a chanchin eng mah a la hre lo tihna tluk a ni,” a ti ve ta hmak a.

**********

Mi sual khai hlumna tur an bûatsaih vêl lai chu kil lehlam aṭangin Angel Eyes Sentenza
chuan nin hmel fe hian a lo thlir ve reng a. Mi a that hnem tawh bawk a, inkhai hlum lai han
hmuh mai mai te chu eng hu ah mah a ngai tawh lo a ni. A kawrchung iptê aṭangin a vaibel
(Kuaitê) a la chhûak a, uluk deuh mai hian vaihlo a han beng a.

Zing lama Sheriff office kawta mihring khai hlumna tur, an dawh san siam chu enin mi
an pung khâwm nasa tawh hle a. An mi khai hlum tura chu sakawr chungah, hnungkhirh
chungin a ṭhu a, a kun tlat bawk a. Amah an hekna thu leh a thil tih sual zawng zawng Judge
chuan a chhiar chhûak a, "Ram sawm pali-ah amah hi man tura tih a ni. A hming chu Tuco
Benedicto Pacifico Juan Maria Ramirez..,” tiin lehkha chu a chhiar zawm zel a.

Sentenza chu a awmna ngaiah chuan darkar hnih lai a awm tawh a, khaw chhunga
Tuco an rawn hruai luh lai pawh chu a lo hmu ve vek a.

Tuco rawn hruaitu, tlangval khàn sang tak mai chu Sheriff office chhungah a han lût a,
Tuco lu man Dollar 3000 chu a ak a, tu mah pawh be lovin a kal leh ta daih a. A sakawra a
chuan tawh hnuin Hunter-a pawh chuan Sentenza chu a va hmu nghe nghe a, hun eng emaw
chen chhung phei chu an mitah ve ve ngat an inen dun vang vang a, tichuan, Hunter-a chu a
kal ta zel a.

Hunter-a mitmeng a en lai chuan, “Ka mi hmuh tawh azawngah a la hlauhawm berin ka
ring,” Sentenza chuan a ti rilru hial a. Chutiang thil a ngaihtuah tih pawh Sentenza hmelah
chuan a lang chhûak chuang miah lo.

Chutiang thil kal tawh ngaihtuaha a din reng lai chuan Sentenza chuan thingphel
chhûat chunga thing inhawlh ri bauh bauh ri hi a hre ta a, a hming lam rîk pawh a hre nghâl
bawk a. A han hawi phei thuai a, a lam rawn panin mi pakhat hi a rawn inthên phei lâwp lâwp
mai a. Chu pa ke chu a bùl ve ve tawh a, a ke atan chuan thing bung pahnih hi a hmang
ringawt tawh a. Chuti chung pawh chuan a la inthazo hle a, chak fe hian mipui karah chuan a
lo kal phei a, a taksa chu a thên nawlh nawlh mai a.

A bul a lo thlen chuan, “Ka lo nghâk reng che asin, Half Soldier. (Sipai chanve) Carson-
a chanchin chu eng nge hriat belh theih i neih le?” tiin Sentenza chuan a lo zâwt var a.

19
 Ke bùla chuan, “Ka hre ṭeuh mai. Amah i zawn chhan pawh ka hria, amah ka nih loh
avangin lawm nachang pawh ka hre nghâl bawk. Thil awm dan hi thawnthu bu-a kan chhiar
ṭhin ang mai hi niin ka hria,” a ti a.

A han hawi vêl ruai a, miin an hria ang tih hlau àwm tak leh, aw zàwi fê hian, “Rebel
sipai rual khat chu Union sipai hovin an lo ambush a, Rebels-ho chu an that fai deuh vek a, mi
pathum — Mondreg, Baker leh Jackson te chauh nung damin an chhûak a; mahse, Santa Fe
khua-a ken tur, pawisa chu a dahna thingrem chawpin a bo ta daih a.

"Chumi chungchang ngaihtuahna (court martial) pawh neih a ni tawh a; mahse, pawisa
chu Union sipai hovin an la a ni tiin Jackson-a chu a ṭang tlat a. Jackson-a thu sawi chu hnial
kalhtu tu mah an awm loh avangin Jackson-a chu pawisa la botu anga puh lovin a chhûak ta
a. Mahse, a thu an tih fel aṭanga rei lo têah Jackson-a chu a tlan bo a, hêng lai vêlah hian a lo
kal a, a hming pawh a thlâk nghâl a; Jackson-a inti tawh lovin Bill Carson tiin a hming thar a
pu ta a ni,” a han ti duah a.

Nghâkhlel deuh mai hian Sentenza chuan, “Ni e, chûng chu kei pawhin ka hre vek
tawh. Thil dang hriat chhuah eng nge i neih? Bill Carson-a chu tunah hian khawiah nge a
awm? Chu chu hriat ka duh ber a ni. Min hrilh thei ang em? Sawi thuai teh,” tiin a tur ta sek a.

Ke bùla chuan, “I hriat duh chu ka hrilh thei ang che. Carson-a (Jackson-a) chu sipai
pawl dangah a inpe lût leh tawh a; mahse, Colonel Canby-a hote nen an inbei vak a, a mit
khing khat an lo tih delsak a. A mit na lam chu puan dumin a tuam a, chuvangin, i hmuh hunah
pawh Carson-a chu i hai lo tawp ang. Tunah tak hian khawiah nge a awm chiah chu ka hre lo;
mahse, a awmna chin hre theitu tur erawh chu ka hre chhûak hlauh thung. A hre theitu tur chu
nawhchizuar a ni a, a hming chu Maria a ni. A chawlh lai apiangin Maria nen an awm dun ṭhin
a ni,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Maria chu khawiah nge ka hmuh theih ang?” tiin a han zâwt leh a.

Ke bùla chuan, “A awmna khaw hming kha eng nge ni ta kha aw? Hming hriat nuam
tak chu a nih kha maw le,” a ti a.

Sentenza chuan a iptê aṭangin pawisa nawi a phawrh chhûak a, Ke bùla bulah chuan a
han theh phei a, ani chuan lo dawn chat pahin, “E, ka hre ta, Santa Ana a ni tak e,” phur deuh
mai hian a ti ta a. Sentenza chuan pawisa nawi a phawrh leh a, ke bùla lama theh phei pah
chuan, “I ti ṭha e, sipai chanve. Dam takin le,” tih pahin a han kiai deuh sak a.

Sentenza chu bang nghengin a han ding vang vang phawt a, a inngaihtuah nasa hle a
ni. Tunah chuan thil a hre chiang ta hle a, Baker-a leh Mondreg-ate pahnih khan mumang ang
ruaiin thlàn leh thlànmual vêl kha an la hre tlat si a, pawisa dahna thingrem thuhrûk nan chuan
thlàn laih sa tluka hmun remchang a váng hle ang.

Tin, Sipai in-ambush-na hmun kha Glorietta Pass a ni a, khâng lai bul vêlah khan sawi
thama lian thlànmual chu Sad Hill-a Sipai thlànmual chauh kha a ni bawk si a. Tunah chuan
thil hriat tur pahnih chauh a awm ta a ni. Thil tih harsa tak an ni ve ve dawn bawk.

20
 Sad Hill thlànmualah chuan thlàn tam lutuk a awm si a, khawi thlàn chhungah ber
chuan nge ro awmna thingrem chu phùm a nih ang tih chu hriat chhuah a ngai ta a ni. A
phùmna hmun hretu awm chhun chu Jackson-a (Bill Carson) chauh a ni a. Tin, Sad Hill
thlànmual va thlen chu thil harsa tak a ni bawk.

Sante Fe aṭanga khaw chhak lam ram zawng zawng chu indona hmun a ni tawh a,
Union sipai, Colonel Canby-a hote leh Rebel-ho sipai, General Sibley-a hote chuan indona
hmunpui atan an hmang tlat a ni. Union leh Rebels sipaite chu an innawr tawn sek a,
chuvangin, chûng lai ram vêla va kal chu thil tih chi loh tak a ni dawn a, sipai ni lo, mi naran
vâk vêl an hmuh phawt chuan, a tu lam pawhin enthlatu emaw tiin an kâp hlum duh zel dawn
bawk si a.

Hei vang chiah hian Bill Carson-a pawh chu sipaiah a inpe leh a ni ngei ang. Sipai a
nih avangin indo buai lai chuan Sad Hill chu a thleng mai thei a, tu ma hriat lohvin a ro phùm
pawh chu a la chhûak thei mahna! Chu chu Carson-a (Jackson) chuan a beisei a ni phawt
ang. Tunah chuan Sentenza tan thil tih tur pakhat a awm; Carson-a chu zawn chhuah a, a ro
phùmna hmun zawh chhuah chu a tih tur hmasa ber a ni ta.

Sentenza chu a han zi mar a, inkhai hlumna tur hmun chu a va thlir a, an khai hlum
tura chu a nghawng, hruia inhlingin, khai hlumna ban inkham phei hnuaiah, sakawr chungah
hnungkhirhin a ṭhu a. A sakawr chuanna chu vaw tlan turin Sheriff chuan a hruihrual (whip)
chu a lek chhûak mek bawk a.

Kil lehlama thil lo che zauh chuan Sentenza mit chu a la ta tlat a, an khai hlum tura chu
en lovin kawtthler lehlama sakawr in, a pindan chungnung zâwk chu a va en ta a.

Pindan chung zâwk kawngkhar chu a inhawng a, kawngkhar chhung lamah chuan
Hunter-a chu a ding a, ngun deuh mai hian an khai hlum tura lam chu Rifle-in a lo tin mek a.
Chu chu a va hmuhin Sentenza chuan mak a ti rilru hle a, ama hriat tâwk lek hian a han phun
sap a.

Mipui din khawmna hmuna Judge chuan a thu sawi tlip nan, “Pathianin a thlarau
chungah zah ngai rawh se. Sheriff, i tih tur chu ti rawh,” a han ti a.

Sentenza kianga hmeichhe pakhat ding ve chuan, “A va han khawngaihthlâk em! A tan
sawn a hrehawm dawn mang e aw!” a lo ti a. Sentenza chuan, “Ka pi, lungngai vak duh suh. A
tawpna hi a lungchhiatthlâk fo lem lo a nia. Sawtiang mi sûaksual theih tawp pawh sawn
vengtu Angel an nei ve chawk a nia, vengtu Angel sam buang chuan silai kengin anmahni a
veng ve fo a nia,” a han ti a.

Sheriff kuta hruihrual chu a ri ṭhuai a, a rîk rual chiahin Rifle a pûak nghâl ṭhuai bawk a,
sakawr chu hma lamah a chunga chuang awm lovin a lîm phei ta zawk a. Tuco chu hruiah
chuan a uai thên ta nawlh mai a, Rifle mu chuan a nghawnga an hlinna hruizen chu a ṭhelh ta
hlauh mai!

Hunter-a chuan a Rifle chu a han kau leh thuai a, vawi khat chiah a han hmet pûak leh
a, hruizen chu a va kâp chat ta a.

21
 Tuco chu leiah a tla ta hnawk a, a vanneih asiamin hruizen chuan a hrawk báwk a
khalh lo hlauh a, tichuan, inhâi thawh pahin, “Blondie! Blondie!..,” tia áu chûl chungin Hunter-a
awmna lamah chuan hmanhmawh fê hian a tlan phei ta ṭuang ṭuang a.

Mipui chuan Tuco chu an ûm zûi nghâl a. Sheriff chuan hma a hruai a, a pûakruk a
phawi chhûak hman chauh a, Rifle vawi khat a lo ri leh a, Sheriff kut bawra pûakruk chu a leng
ta nawlh a. Chutih lai chuan mi pahnihin Tuco chu an va man ṭep tawh a, Rifle vawi hnih a lo ri
leh a, a ûmtute lukhum khum lai chu a thlâwk leh ta lawp mai a. Chutah zawng, ûm zûi zel an
châk tawh lo chiang kher mai!

Hunter-a chu in chhawng aṭangin a hnuaia sakawr thlun chungah chiah chuan a zuk
zuang thla a, mipui lam hawiin sakawr chu chak deuh mai hian a tlantir ta chiam a, mipui pawh
chu an darh nghâl ur ur a. Mipui chu a tlan pelin Tuco kawr nghawngah chuan a va ṭham a, a
sakawr hnung lamah a phih kai a, chak deuh maiin a tlanpui ta daih a. Mipui chi-âi leh
hamhaih buai vêlin ngai an awh leh meuh chuan Hunter-ate pahnih chuan hmun hla tak an lo
thleng hman daih tawh a ni.

Sentenza chu a han nui sak a, ama hriat tâwk lek hian, “Mipa a tling ve chiang kher
mai, rilru-a khung tlat chi a nih kha! Tunah rih chuan hmeichhia, hmangaihna lama ei zawngtu
chu ka va hmu poh a ni ang chu; a ei zawna kawnga pui tur lampang erawh ni lovin,” a han ti
a.

*********

A kut hnungkhirhsak mah se Tuco chu tla lovin sakawr zin hnung lamah chuan a inham
tang thei hram a, a nghawnga an hlinna hruizen sei fe chu a la awrh ta reng a; mahse, tlema a
dul deuh tawh avangin nuamsa takin a thaw ve thei tawh a. Lungawi lo hmel fê hian, “Blondie,
engtia min tih nge i tum? Hrui kha i kah ṭhelh lui chiang a ni. Pawisa tam zâwk ka phût dawn
chuan ka tana a pawi thui theih turzia min entir i duh vang lekin i ṭhelh lui a ni chiang mai,” a
han ti nuah nuah a.

Hunter-a chuan, “Tu pawhin a khat tâwk chuan an kah ṭhelh ve fo alawm,” a lo tihsan
mai a. Tuco chuan, “A khat tâwkin an ṭhelh thei i ti elo? Min khai hlumna tur hruizen ka
nghawnga an hlin lai kher hi chu i ṭhelh tur a ni lo. A thiang lo. Nghawnga hrui inhling, han
pawh mar thuta a hrehawmzia hi i hre tawh ngai em? I la hre ve ngai lo tawp ang ti raw?

"Mahse Blondie, eng tik ni-ah emaw chuan a hrehawmzia i la hre chhûak ngei ang tih
hi kei, Tuco Benedicto Pacifico Juan Maria Ramirez-a hian ka tiam a che. Tin, thaw thei lova
hruiin i hrawk a reh pin lai a, nangmah chhan chhûak tur chea i beisei berin, i nghawng hlinna
hrui a kah ṭhelh a, a hrehawm theihzia pawh i la hre ve bawk ang. Chutiang tak chu i la tem ve
mawlh ang; chu chu ka Bandit nihna hming chhal meuhin ka tiam a che,” a han ti leh chiam
pek a.

Chutih lai chuan thlaler an thleng der tawh a. Hunter-a chu a han hawi kir a, hnung
lamah chuan vaivut khu eng mah a hmuh loh avangin tu mahin an rawn ûm zûi lo a ni tih a hre
mai a. Chu bâkah, thlaler thli lum deuh huam chu a thaw deuh reng bawk a, chu chuan an

22
sakawr hniak chu a khuh bo zel a ni tih pawh a hre bawk a. Hmun fai laiah chuan a sakawr
chu a dintir ta a, Tuco chu sakawr aṭang chuan harsa fe hian a chhuk thei hram a.

Sakawr zin, kiua bawh chungin Hunter-a chuan Tuco chu ngun deuh mai hian a han en
a, “Tuco, i thu sawi kha ka ngaihtuah neuh neuh a, i ti dik hlein ka hria. Kan thil tih hi i tan a
hlauhawm lutuk niin ka hria. Nichinah khan chhan chhûak thei lovin, tlansan ta ang che ila, an
khai hlum ngei dawn che si a, ka inthiam lo nasa hle dawn a ni. Ka ngaihtuah dawn êm che
avangin mut pawh ka muhil thei lo hial maithei a ni,” a han ti a.

Tuco chuan, “Eng nge i sawi tâk, Blondie? Thu âtthlak tak sawi sek lovin sakawr aṭang
khan lo chhuk la, min phuarna hrui hi han phelh thuai teh. Hruiin a rêk nasa lutuk a, ka banrek
te pawh a na zo vek tawh a nia,” a lo ti chul a.

Hunter-a chuan, “Tin, thil dang ka ngaihtuah leh chu; nang ang, ar rûk hmang naran
ringawt lu man hi eng lai mahin dollar 3000 aiin a tam thei dawn lo niin ka ngai a, tunah hian a
vawrtawp i thleng tawh niin ka hria,” a han ti leh daih a.

Tuco chuan thinur deuh maiin, “Eng nge sawi i tum?” a lo ti hlur a. Hunter-a chuan,
“Nang nena inkawp a, partnership siam hi hlâwkpui tak tak tham a tling dawnin ka hre ta lo.
Chuvangin, tun aṭang chiah hian kan inkawpna, kan partnership chu ka ti tawp ta a ni. Tun
aṭang chuan mahni kawng kawng kan zawh tawh dawn nia, keiin ka kawng; nangin i kawng,
dam takin le, Amigo!” a ti ta a.

Tuco chuan, “Blondie, bawlhhlawh tinreng hlawm khâwm! Min phelh thuai la, dollar
3000 aṭang khan ka chan ai min pe vat mai rawh. A tam zâwk pawh ka phût lo mai ang, a
chanve chiah min pe mai rawh. Lo chhuk teh, Blondie, min fiam rei lutuk ta deuh e,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “Tuco, ka ti tak tak alawm, ka fiamthu awzawng lo. I chan ai tur min dil
pawh kha partner kan ni tawh tlat lo va, hmuh ve tur eng mah i nei lo. Chu chu nang ang mi
mawl lutuk tan pawh hriat thiam ve theih mai chi niin ka hria,” a ti ta daih a.

Tuco thinur lutuk chuan, “Inbum dan tenawm leh bawlhhlawh ber a nih chu!” tih pahin a
han hawi kual vêl a. Khua a rovin ni a sa êm êm mai si a, a thlaphang ṭan ta deuh a, “Blondie,
hetia thlalera min kalsan mai zawngin ka thi ngei dawn asin. Ka kut phuarna tal hi min
phelhsak hram rawh,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “I dam chhûak zo lo maithei a ni; ti ila, dam pawh chu i dam chhuak ve
mial maithei bawk. Ni eng emaw chen chhung chu ka tana ngaihthlâk ninawm hlui khawpin i
huaisenzia te, i thil tih theihzia te, i finzia te, i hlauhawmzia leh i ropuizia te kha min hrilh nawn
tlut tlut tawh a. Nang anga pa rem hria leh fing lutuk hi chuan i kut phuarna hrui tih phelh dan
te lek lek chu i hre êm êm a ni tih ka ring. Harsa lo takin i phelh thuai thei ngei ang.

"Kan rawn chhuahsan tâk khua kha a la hla lo hle a, mel tlem tê chauh a nih ka ring a, i
kut phuarna i inphelh zawh hnu chuan i va kir leh poh a ni ang chu. Amaherawhchu, i va kir
leh phawt chuan an lo khai hlum tawh ngei ang che maw le! I kir leh duh lo a nih pawhin, kan
hma lam mêl 70 leka hla-ah sawn kal la, tu mahin an lo hre miah lo vang che. Ka ṭhian, hei hi
chona angah ngai rawh. Mihring mizia leh nungchanga a ṭha lai ber hâi lang tur chuan chona

23
(challenge) a ngai a ni. Hlawhtling ngei ang che,” tih pahin a sakawr a pawt her a, a kal sawn
ta daih a.

Tuco chuan, “Nang, Juda Iskariot! Mi phatsan hmang, dawihzep-pa! I pa pawh sáwn,
nang pawh sáwn bawlhhlawh leh rim chhe ber. Lo kir leh rawh, Blondie. Mipa i nih ngai chuan
i sakawr aṭang khan lo chhuk la, i han inkhuainuai teh ang,” a ti ta tuar tuar mai a.

A kut phuarna hrui chu phelh tumin a han tal chiam a, “Blondie, nangmah that turin ka
lo kir leh mawlh ang tih ka tiam a che. Chemtê bil lutukin i vun ka lip ang a, mulukawlh chaw
atan thinglerah ka la khai ngei ngei ang che,” tiin a han vau zûi leh hram a.

Hunter-a chu a ûm zûi a; mahse, a kalna a lo en fimkhur lo deuh a, lungah a inchhuih

a, vaivutah chuan hmai lei si chawrhin a tlu khu ta rum rum mai a. Rei fe chhung chu thawh
pawh tum chhin lovin a bawk ta reng a, a han thawh leh meuh chuan Hunter-a chu a lo kal bo
hman daih tawh a ni.

Chapter – 5

Nula pakhat, Maria an tih mai chu ama pindan kailawnah chuan thinrim zeta áng bawrh
bawrh chungin a kal chho tau nghawng nghawng a, a kawr hâk lai te chu a thler nasa hle a, a
hmai leh samah te chuan chirhdiak a kai luai bawk a.

Bill Carson-a (Jackson-a) vangin Rebels sipai-ho chu mi fel leh hawihhawm tak vek
turah a lo ngai thla ngawt pek a; mahse, chumi zan kher kher chuan a rin loh ang takin Rebel
sipai zuruiho chuan tawlailirah an phur kual a; an duh tâwk an ngah hnuin a kawt zâwnah
tawlailir aṭang chuan an nam thla tawp a, an kalsan leh ta daih a.

Maria chuan a pindan kawngkhar chu a khar tau sawk a, kawngkhar sir dawhkana
nawalh leh khawnvar a dah ṭhin chu a han dap vêl a; mahse, a hmu ta mai lo va. Pindan kil sir
lehlamah chuan thawm eng emaw tak hi a han hria a, ngaih ṭha lo tak chungin, “Bill, Bill,
nangmah i ni em? I va lo kir leh hma ve? Min va ti phu chiang em! Bill, engati nge i ngawih
reng a?” a han ti a.

Chu veleh nawalh a han innâwt ri phar phar a, chumi êngah chuan mihring pakhat,
sualna hlir infâwk khâwma khat ni àwm tak hmel pu chu Maria chuan a hmu ta thut mai a. A
hlau lutuk chu a ṭê chhûak lo chauh hi a ni tawh a. Pindan chhunga mi hnenah chuan, “Tu nge
i nih? Hetah hian eng nge i tih? Eng nge i duh?” tiin a zâwt ta sek sek a.

Sentenza chuan khawnvar chu a chhi a, tlemin a han herh hniam leh rih a. A hmel chu
a nelawm lo kher mai bawk a, Maria hnenah chuan, “Tu nge ka nih i hriat hi a ṭangkai teh
chiam lo. Heta ka lo kal chhan erawh hi chu kan sawi dun thei ang. I ṭhian, Bill Carson-a
chanchin hriat ka duh a ni,” a han ti a.

Maria chuan, “Bill Carson-a chu tu nge a nih ka hre lo. A hming chu ka hriat vâwi
khatna a la ni; kal bo thuai la a ni mai,” a han ti hlak hlak a.

24
 Sentenza chuan, “Chu, thimtham zingah a hming pawh i la hriat ngai si loha chu i ko a
ni maw? Maria, Bill Carson-a chu khawiah nge a awm min hrilh thuai rawh,” a ti a.

Maria chuan, “Eng atan nge i tih?” a ti ta a. Sentenza chuan, “Eng mah min zâwt ve
suh. Khawiah nge a awm? Khawiah nge a kal?” a ti ta zel a. Maria chuan, “Ka hre lo, eng mah
ka hre lo. Min chhuahsan thuai rawh,” a la ti ta tlat a.

Sentenza chuan, “Maria, âtthlâk taka inbe tur hian hun ka nei lo va, ka dawh theihna
pawhin a tlin bawk hek lo. Bill Carson-a chanchin i hriat zawng zawng chu min la hrilh tho tho
dawn. Tuna min hrilh nghâl mai nge i duh, nakin deuh hlekah? I thu thu a ni,” a ti ta a. Maria
banrekah chuan a va man a, na deuh mai hian a han herhsak ta a. Maria na tuar chu a àu
chhuah theih loh nan, a ka-ah Sentenza chuan a hup tlat bawk si a. Chuti chung chuan,
“Khawiah nge a awm? Maw? Khawiah nge a awm sawi vat rawh!” aw ngaihno bei lo zet hian a
han ti leh a.

Maria chuan lu a han thing a. Chu veleh Sentenza chuan dim miah lovin a beng thle ta
sawk sawk mai a. Sentenza chuan mite tih nat leh tih hrehawm dan kawng chi hrang hrang a
thiam hnem kher mai. A khát tâwkin Carson-a awmna chu a zâwt pah reng bawk a.

Hmeichhe luhlul leh tih mawh ber pawl ni ve mah se Maria chuan a tuar zo ta ngang lo
va, “Duh tâwk rawh. Min nghaisa tawh suh, ka tuar peih tawh lo,” a han ti a, hmai vúng chur
chungin Sentenza khup chu a vuan a, “Tunah tak hi chuan khawiah nge an awm ka hre lo. A
ṭhiante, sipaiho nen an chhuahna chu ni sawm lai a liam tawh a, a chanchin ka la hre leh lo
rêng rêng. Chu bâk chu sawi tur dang ka nei lo,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Carson-a chu eng ‘Unit’-a awm nge a nih?” a ti leh a. Maria chuan,
“Third Confederate Cavalry, General Sibley hnuaia awm a ni,” tiin a chhang a. Sentenza
chuan Maria chu rei fe a han en vang vang a, tah chuan a bu nghat a, “Thu dik i sawi ngei niin
ka hria. Nghaisak teh chiam pawh i lo ṭul loh tawp hi,” a ti ta a.

**********

Station pakhat chu thlaler ram inṭan tirhna bula awm a ni a, a pindan lian ber chu Bar
anga siam hi a ni a; mahse, in tur lampang erawh a tam teh chiam lem lo. Pindan kil lehlamah
chuan hmanraw chi hrang hrang a awm ve thliah a, sakawr zin leh thil dangte pawh hmuh tur
a awm nual a. In chhunga thil pawimawh ber erawh chu pûakruk leh silai chi hrang hrang te
leh a mu te chu an ni mai.

In neitu chu putar, nupui sun tawh hi a ni a, Milton tiin an ko mai ṭhin a. Ni tam fê tu
mah hmu lo va a awm chang pawh a tam hle ṭhin. Mahni chauh pawhin a tlei êm êm a, a khua
a har ngai miah lo va, eng mah a ning ngai bawk hek lo. Silai a ngaina hle a, kâp ngai miah lo
mah se, a khat tâwkin a silaite chu a hru faiin, tel a hnawih nal deuh reng mai a ni.

Tlai lam a ni tawh a, a pûakruk hrûk fai lai chu a bawmah a khung a, a bawm chu a
kalh nghâl a. A kawt zâwn chu a va thlir a, a thil hmuh avang chuan a phu zawk a, mak ti àwm
deuh hian kawt zâwn chu a thlir ta reng a.

25
 Mi pakhat hi thlaler ram aṭang chuan Milton-a in lam panin kein a lo kal mek a. A kal
dan aṭang pawh chuan a chau tawh hle a ni tih a hriat theih nghâl mai a. Milton-a
tuichhunchhuah bulah chuan a va bawk phei thlawp a; balṭin-a tui chu a zen ta bawrh bawrh a;
a hmai a han ti huh a; tlem a in bawk a. Ramsa tuihal ang maia a thaw ri huam huam te pawh
Milton-a chuan a hre thei vek a.

Milton-a’n kawtlaia mi pakhat lo kal a va hmuh hlim kha chuan va tlan chhuah a, va
puih mai a rilrûk deuh a; mahse, va tlan chhuah chu hrehna chhan eng emaw tak a nei ta thut
a. Tun hma pawhin, he station-ah hian mi sual tlanbo an lo kal fo va, a ṭhen chu thlaler aṭanga
lo kal an ni a; a ṭhen chu thlaler pan tura kal te an ni thung a. Chûng mite chu a lo puih
avangin Milton-a chuan lawmman eng mah a la hmu ngai miah lo a ni. Tuna lo kal pawh hi
puih chi niin a lang lo.

Milton-a chuan dawhkan sira thingphel, ‘CLOSED’ tih inziahna hi a han khai chhûak a,
kawngkhar chu tlemin a han hawng zau a; thingphel chu kawngkhar sirah a va tung a, kawng
chu a khar leh nghâl vat a. Kawngkhar do ngheh nana a hman ṭhin, bang kila thing tlawn
intung chu a va la leh a; mahse, chutih lai chuan kawngkhar chu a rawn inhawng a, mikhual
chu in chhungah chuan a lo lût ta a.

A hmel han hmuh chian ngat phei chuan ralkhata a lan dan aiin a hmel a lo chhe zâwk
daih lehnghâl a. Milton-a chuan zam deuh tak chung hian, “Khua a tlai tawh si a, khar ka lo
tum mek asin,” a han ti a.

Tuco chuan, “Khar tum ngawt mah la, i hawng leh rih tur a ni,” tham ṭuak hian a han ti
a. Bar hnung lama úm intlar dul chu a han melh a, a pai phei ṭuang ṭuang a; whiskey úm chu a
va la a; tui ti àwm deuh mai hian a han khiat khawlh khawlh a. A hmui aṭanga úm a han lâk
sawn meuh chuan whiskey chu a phai hman tawh hle a ni. A han thaw huai a, pindan chhung
chu a han melh kual vêl a, “E, silai i ngah hle mai maw? Pûakruk ka mamawh ang, a ṭha ber
chi,” a han ti leh a.

Milton-a chuan, “Pûakruk ṭha ber chi chu ka nei kim vek ang — Remington, Colt, Root,
Smith & Wesson, Navy, Joslyn...,” tiin a pûakruk neih hmingte chu a han sawi zung zung a.

Tuco chuan, “A tâwk, sawi tam a ngai lo, pûakruk hming chu ka hre vek,” a lo ti bak
hluk a. Muangchangin pûakruk chu a han en chhin ta a. A cheng awm dan te, a li khauh dan
te chu ngun deuh mai hian a en chhin zel a. A mu thunna bawr te chu beng bula ngaithla
meuhvin a han ti vir chhin vêl a. A duh ber a thlan chhuah hnuin a mu a thun a, kah chhin
tumin pindan chhungah chuan, inthemthiamna tur ‘target’ a melh ta a.

Milton-a chuan, “Ngawi rih teh, in hnung lamah hian inthemthiamna tur, 'target' siam sa
a awm. I duh phawt chuan...,” a tih lai mekin Tuco chuan, “Khawiah maw? Min kawhhmuh
thuai rawh,” a lo ti a.

Milton-a chuan in hnung lama kawngkhar chu a hawng ta a. Tualzawl remchang deuh
mai hi a lo awm a, a tlarin target tur pawh chu a lo intár sa vek bawk a. Target hnung lamah
kah fuh apianga ri ziah turin dár a inkhai vek bawk a.

26
 Tuco chuan pûakruk chu vâwi nga a han hmet pûak a, a hmeh puah apiangin target
hnunga dár chu a ri ziah bawk a. Meng phâwk fê chungin Milton-a chuan Tuco chu in
chhungah a zûi lût leh ta a. Tuco chuan, “A mu,” a han ti ringawt a.

Milton-a chuan pûakruk mu chu a pe a, Tuco chuan a han thun khat leh vat a, “Eng zât
nge?” a han ti leh ngawt a. Milton-a chuan, “Ka pu, dollar sawm panga a ni,” tiin a lo chhang a.

Tuco chuan, “Ka thu sawi i man lo, i hre thiam lo tawp a nih chu. Inngaihtuah chiang la,
han sawi ṭha leh teh,” a ti ta a. A pûakruk chu a han lek chhûak a, Milton-a chaldar zâwn chiah
chu a tin ta a.

Milton-a chuan chil a han lem ri khawlh a, thlaphang rilru tak chungin, “Dollar 199 em ni
ang? Dollar 200 em ni ang, ka pu?” tih pahin a pawisa dahna thingrem chu a va hawng a, a
chhunga pawisa chu a la chhûak a, “Hei, ka neih zawng zawng, dollar 200 chiah a ni,” a han ti
a.

Tuco chuan, “Ka thu sawi i man fuh ta!” tih leh pawisa phih thlâk chu a han rual a,
Milton-a hnenah chuan, “I sakawr khawiah nge i dah?” a han ti leh a.

Milton-a chuan, “In hnung lama sakawr inah ka dah,” tiin a lo chhang a.

Tuco chu a ṭhen suk a, a pûakruk chu a bawmah a khung a, “Tunah chuan ka duh
zawng zawng ka nei kim ta; sikret tih chauh lo chu,” a han ti a.

Milton-a chuan, “Ka pu, sikret i duh maw? Sikret tui ber chi ka nei asin, hêng lai ramah
hi chuan a tluka tui hi a váng hle ang,” a lo ti a.

Tuco chuan thinur deuh mai hian, “Ka sikret zawn, ka duh ber chu nawhchizuar fapa
khan a pet reng alawm,” a ti ta a.

*******

Angel Eyes Sentenza chuan amah tluka sipai indo lai hmu chiang thei chu mi an váng
hlein a ring hial a ni. Sipaiho indona hmunah chuan pawisa tam tak a inphum tih a hre reng
bawk a. A ṭhutna lai hmun chu hmana Union sipai enthlatuin Rebels-ho a lo enthlâkna hmun
kha a ni nghe nghe a. Hmun remchang deuh mai hi a ni a, chuta ṭang chuan ram a hmu zau
thei hle a ni. Glorietta Pass te, chumi piah daiha Apache Canyon te, Pecos te leh Santa Fe te
pawh a hmu thei lek lek a ni. Nileng deuh thawin Rebels-ho leh Union-ho chu an inbei tawh
bawk a.

Sentenza chuan Bill Carson-a zawng turin Santa Fe a pan a, chu lai hmun chu zing ni
chhuah hnu lawkin a lo thleng tawh a, Bill Carson-a (Jackson-a) chu a ro phùmna hmun zawh
chhuah ngei a tum tlat a ni. Mahse, chu lai hmun a thlen dawn lai chuan Rebel sipai-ho a hmu
ta a.

Chûng Rebel sipai-ho chu General Sibley-a hote an ni a, Union-ho rawn lâk theih loh
tura Apache Canyon veng tura tirh an ni. Santa Fe khuaa Union sipai awmte chu Colonel
Canby-a hote, Colorado Volunteers hovin an va puih theih loh nan, Rebels-ho chuan Apache
Canyon-a lo dan chah an tum tlat a ni.

27
 A tumna hmuna a kal theih tâk loh avangin Sentenza chu tlang pangah chuan a lawn
chho ta a. Rebels-ho chuan sipai ni lo, mi naran an hmuh apiang chu an kâp ngawt zel a, an
man theih lahin sipai atan an la lui zel bawk si a. Chuvangin, inlan lo turin Sentenza chu a
fimkhur êm êm a; mahse, sipaiho chêt tum dan chu hriat a duh bawk si avangin an thusawi
ngaihthlâk a tum tlat bawk a ni.

Tlang pangah chuan sakawra thui fe a chuan chhoh hnuin sakawr aṭangin a chhuk a,
kein a kal ta a. A sakawr erawh chu hmun biru laiah a hnutchhiah a, tuna a awmna hmun hi a
han thleng ta a, he lai hmun aṭang hi chuan sipaiho chetla vel chu a hmu chiang thei ta hle a
ni.

Rebels sipai tawlailir hnuhnung pawl Pass chhunga an la awm laiin sipai hmahruai
pawl chuan Union sipai an tâwk thut mai a. Tichuan, hlauh nei lo tawp ang maiin sipai pawl
hnihte chu an inbei ta chiam a, an inbei lai chu Sentenza chuan hmuhnawm ti takin a lo thlir
veng veng mai a ni.

An inbeihna hmun chu Apache Canyon vêl lai chu a ni a. Rebels sipai, Texan-ho chu
hmun zawla chetla ṭhang an ni bawk a, hmun zawl laiah ṭanhmun an khuar a, phèn tur
remchang an hmuh apiang an phèn zel a. Union sipai lam, Colorado Volunteers-te erawh chu
tlang rama cheng an nih avangin âwih pangah chuan an lawn chho a, chhuk zawngin Rebels
sipai hote chu an zuk kâp ta a.

Nunna tam tak chán mah se Rebels-ho chuan an beih ngaiin an la bei zûi zel a, a khat
tâwkin sipai hliam phurtu tawlailir (an ambulance a ni ve mai ang chu) chu Gen. Sibley-a
Camp awmna Galisteo panin an kal deuh reng bawk a; a ṭhente chu Santa Fe panin an kal ve
bawk a. Sipaiho inbeihna avang chuan Sentenza tan a tumna hmuna kal chu thil theih loh tluk
a ni ta.

Sentenza chuan a ning ṭan ta deuh a, Bill Carson-a awmna, Third Regiments-ho chu a
hmuh loh avangin Santa Fe-ah emaw, chhim chhak mel 29 zeta hlaa Galisteo-ah emaw an
awm a nih a ring ta ber a.

Mahse, chutiang lam chu a ngaihtuah rei teh chiam lo. Rebels-ho chu an chak lo ṭan ta
deuh a, Glorietta Pass panin zawi zawiin an hnungtawlh ta hret hret a, an ṭhiante ruang chu an
hnutchhiah thliah thluah bawk a. Chhunlai velah chuan Glorietta Pass chhungah ṭan an khawh
ṭha leh ta a.

A awmna hmun aṭangin Sentenza chuan a zuk thlir thla a, Union sipai-ho chuan luh
chhuah tumin an lo inbuatsaih mek a, a tawpah chuan an va bawh leh ta nge nge a. Rebels-
ho chu an ṭang zo ta ngang lo va, Pass aṭang chuan an tawlh chhuak a, Pecos lui kamah an
tlanchhe ta a.

Union-ho chuan an tum an lâk tâk avangin Rebels-ho chu ûm zûi tawh lovin, Pass
bulah chuan awmhmun an bengbel a, Pass chu an veng ta a. Pecos lui kam lehlamah Rebels-
ho tlanchhia chu an va inhawrkhâwm leh a, Camp an siam ve ta a. A tu lam mah mahin inbeih
zûi zai an rel tawh lo bawk a, Sentenza tan hun remchang a inhawng ṭan ta a ni.

28
 Khaw thim hnuin Sentenza chuan a sakawr thlunna hmun chu a pan thla a, zanlai pelh
vêlah Union sipai santiri hnuhnung ber chu a kal pel a, sakawra chuangin Rebels-ho awmna
hmunpui, Galisteo panin a kal ta zel a.

Darkar hnih vêl a kal hnuin thla a lo chhûak a, chu chuan Galisteo khua chu a rawn
chhun êng ta ruih a. Khua a hnaih tawh hle tihin Sentenza chuan a sakawr chu a ti ding a,
khaw lam chu a ngun takin a thlir ta a.

Galisteo kulh chu silaimuin a deng chhe nasa tawh hle a, pawn lam aṭanga en ngawt
phei chuan kulh ram tawh, tu ma awm lohna hi a ang hle a. Kulh kawngkhar aṭang chuan kulh
hung chhunga khawnvar êng chu a lang thei tawh a. Mitthi uih rim ni àwm tak te hi Sentenza
chuan a han hria a, tlemin a hlau deuh hlek a ni ang, a hmulthi te pawh a ding deuh uaih uaih
a.

Sentenza chuan a rilruin, “Ka thi tawh a ni lawm ni? Mitthite chuan eng mah an hlau
ngai si lo va,” tiin a han inhnem chawp a. Sakawr aṭangin a chhuk a, kulh kawngkhar lam chu
a pan ta a. A sakawr zin hnung ip aṭangin whiskey um, la khat pap chu a la chhûak nghâl
bawk a. Zu um chu vei lamin a keng a, a ding lamin pûakruk. Tichuan, kulh kawngkhar aṭangin
kulh chhung lam chu a va bih chhin ta a.

Pindan pakhat, a chung pawh nei tawh lovah hian mei an lo chhem a, mei chungah
chuan ketli hi an lo khai a. Mei hual vêlah chuan Rebels sipai hliamte chu an mu kual rum
bawk a. Na tuar tih hriat tak hian an rum chuah chuah hlawm a.

Pindan lehlam aṭang chuan Sergeant pakhat a lo chhûak a, Sentenza chu a hmuh
veleh a ding ta chawt a. A lu chu puanin a tuam a, a tuamna puan te pawh chu a thi hnuang
tawh a, a kut vei lam chu zawi deuh mai hian a thlâk thla a, a kawr ban chu a chhum vek tawh
a.

Nuih za lo tak si; mahse, nui tur ni àwm tak si hian a han ṭhen sak a, chibai bûk tur ni
àwm takin a bu nghut a, “Lo kal ve teh, ṭhiana. Chawlh hahdamna tur hmun fianrial leh
thengthaw nuam i zawng a nih chuan, i duh ang ngei i hmu ta a nih hi. Kan Hotel nuam tak hi
rawn chhim ve teh. I pheikhawk tle ti bal turin mipui hmanhmawh vâk vêl tu mah pawh an awm
loh hi,” a rawn ti ta a.

Engmah sawi lovin Sentenza chuan a whiskey um chhin chu a hawng a, Sergeant chu
a han pe ringawt a. Sergeant chuan um chu rang deuh maiin a lo la a, tam fe a han lem phawt
a, tah chuan, “Ka ṭhian, he hotel nawmzia hi ka la hrilh kim hman lo che a ni. Ei siam an thiam
teh asin. Taksa tana ṭha ber chi hlir min pe a, i ei ve duh lawm ni? Kan sawrkar hi a thilphal
bawk a, min hrai hneh teh a nia,” tih pahin thuka ketli inchhuang chu a han kâwk a.

Ketli chhungah chuan vaimin kawm, a fang pawh awm hlei lo, a chhip no chin ringawt
mai hi an lo chhum hung mai a. Sergeant chuan, “Mikhual ei tur an pêk ṭhatzia chu i hre thei
mai ang,” a han ti zûi zat a. Sentenza chuan, “Mi pakhat, Bill Carson-a ka zawng a ni.
Khawiah nge ka hmuh theih ang?” a ti ta a.

Sergeant chuan, “Keini pawh mi pakhat, Canby an tih chuan min zawng ve mek a ni. A
chanchin i hre tawh ngai em? A hote, Colorado Volunteers-in vawiinah khan Glorietta Pass-ah
29
min nghaisa vak mai a, tunah hian keini a la dam chhunate pawh hi min la zawng leh mek ta
ve ang.

"Keiniho hi chuan thil pakhat chauh kan lungkham ber; chu chu, 'engtin nge nungdama
kan chhuah theih ang,' tih chauh hi a ni. Mahse, nang hian kan zinga pakhat chauh i rawn
zawng si. Nangni Civilian-ho hian eng nge in ngaihtuah pawh ka hre thiam ve phâk chiah lo a
ni,” a han ti a.

Sentenza chu a thinrim deuh hle tawh a; mahse, a insum hrâm hrâm a, “Bill Carson-a
chuan a mit lehlam thil dumin a khuh a, amah chu, Third Regiment zinga tel a ni bawk,” a han
ti leh a.

Sergeant chuan, “Kan zingah hian Third Regiment an tel ve lo rêng rêng. I mi zawna
chu Third Regiment-a tel a nih zawngin a thihna hmun tur panin tunah hian an kal mek ang.
Union sipai Canby-a hote chu Glorietta Pass veng turin an lo thawk chhûak tih kan hria a. Tin,
kan General Sibley-a chuan Pass chu lâk lêt leh a tum a, a hote nen an thawk chhûak bawk
si. Third Regiment chu Galisteo khua aṭanga chhûak hmasa ber tur an ni a; chuvangin,
nungdamin an lo chhûak leh ngût lo vang,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Ka lawm e, Sergeant. Whiskey kha chu nei nghâl mai rawh,” a ti a,
kulh aṭang chuan a chhûak ta a. Kulh pawnah chuan rei fe a ding a, ngun deuh hian a han
inngaihtuah vang vang a. Tah chuan sakawrah a chuang a, Glorietta Pass panin a kal leh ta a.

Chapter – 6

Rebels hovina New Mexico an va run chu an hlawhchham ta a. Glorietta Pass inbeihna
avangin Rebels General, Sibley-a leh a hote beiseina chu a thlàwn zo ta vek a ni. Ni rei fe
chhung chu chak zâwk awm thei chuang lovin, Rebels-ho leh Union-ho chu an inbei chiam a;
mahse, Union lam, Colorado Volunteers-ho chuan, tlang rama kalin hnung lama Rebels-ho
awmhmun chu an va run ta vak a; supply phurtu tawlailir sawmriat leh panga (85) zet an va
hal chhiatsak a, sakawr leh sabengtung zaruk (600) zet an va thahsak bawk a.

Hriamhrei an neih tawh loh avang leh ei tur mumal pawh an neih tâk loh avangin,
Rebels sipai-ho chu zawi zawin an hnungtawlh ta a. Amaherawhchu, awmze nei lo taka
tlanchhia an ni bîk lo va, mumal nei takin an tawlh kir zel a; mahse, an hnungah Union sipai,
Colorado Volunteers-ho chuan an ûm zûi zel bawk a.

(Hmar lam sipai (Union sipai) hruaitu Canby-a hi Abraham Lincoln-a General niin, a
hming pum chu Edward Richard Sprigg Canby a ni a. Civil War lai May 14, 1861-ah Colonel-
ah kai santir a ni a, hna a thawh ṭhat avangin 1864-ah Major General-ah kai santir a ni. Civil
War lai hian Colonel leh General hmingthang tak a ni hman a, chuvangin, chapter hma lamah
khan Colonel ti hlirin kan sawi a; chapter 6 aṭang hi chuan General Canby ti hlirin kan sawi
tawh ang.)

*********
30
 Hmar lam ram, Jornada bula khaw tê tak tê, Santa Bella khuaa hotel neitupa chu a
tukverh bulah a nupui nen an ding dun a, Rebels sipai tlanchhia chu an lo thlir a.

Rebels lam an chak loh avang chuan hotel neitu chu a hlim hle nghe nghe a. “Ka hriat
danin General Canby-a leh a hote - 'Colorado Volunteers-ho' chu an lo thleng ve ṭep tawh
ang. Chuvangin, Rebels-ho hi an hmanhmawh hle a nih hi. Rebels-ho hian indona an rawn
chawk chhûak a, an duh ang ngeiin General Canby-a hian a lo vaw lêt ta a ni. Hun rei fe
chhung chu an chak leh tawh ngai lo vang,” a han ti a.

An awmna zâwnah chuan sipai hliam phurtu tawlailir hi a lo kal a, a chhunga chuangte
chu a hmuhin hotel neitu nupui chuan, “An va khawngaihthlâk em!” a han ti a.

A pasal chuan, “An khawngaihthlâk i ti a ni maw? Ho mai mai, an châk vêi em a, an

hlawhtling ngawt alawm. Rûkru kut dawhho hi an liam zawh hma poh leh Union sipai an lo
thleng hma tihna a ni mai. Rebels-ho angin Union sipaite hian thil min lâksak ve mai mai ngai
lo. Union sipaiin kan kut aṭanga thil an lâk phawt chuan a man pawisa min pe ngei ngei a ni,
chu chu hre reng rawh," a han ti hluk a.

Chutih lai chuan tawlailir pakhat hi kawtthlerah chuan a lo phei a, kea kal sipaite chu a
rawn tlan pel a. Hotel neitu Pardue-a chuan, “En teh saw, General Sibley-a a nih saw!” a han ti
a. A nupui chuan a banah a lo vuan a, “En teh, saw laia mite sawn eng nge an tih dawn?” a lo
ti a.

Kawtthler sir lehlamah chuan sipai tlem te hi bang bulah an lo intlar a, an kut chu
hnung lamah an khirhsak vek bawk a. An hma lam pen sawm pahnih vêla hlaah chuan sipai,
silai kengin an intlar a, kut hnungkhirha ding, bang bula mite chu an va tin a.

Sergeant pakhat chuan, aw ring deuh mai hian kut hnungkhirha dingte thil tih sual chu
a han chhiar chhûak a, “Mi an pawngsual... an dâwihzep... ṭhiante dam lo leh thi tawhte thil an
rûksak...,” tiin.

Pardue-ate nupain an thlir reng lai chuan an kawngkhar chu a rawn inhawng phut a, mi
pakhat, hmel chhe zet hi pûakruk kengin in chhungah chuan a lo tlan lût ta puat a. Pûakruka
Pardue-ate nupa tin reng chungin chu pa chuan, “In kawta sakawr inthlung khu, a neitu
khawiah nge a awm?” a han ti a.

Pardue-a chuan, “Khawngaih takin i pûakruk khan min tin teh suh, ram dang tin hram
rawh. Indona avang hian ka nupui hian ngai a awh tawh lo va, a zam lutuk tlat zel a ni,” a han
ti a.

Chu pa chuan, “Min chhang thuai la a ni mai, hrep tak che hian! Khawiah nge a awm?
Tu nge ka zawn pawh i hria. Pa sang tak, sam buang, a hmuia lo chawr chhûak ve ang maiin
sikret a pet deuh reng a, a ṭawng tlem êm êm bawk,” a han ti a.

Pardue-a nupui chuan, aw fiak deuh mai hian, “Kal chhûak vat rawh, i thil tih sual turah
hian ka pasal hi a tel ve dawn lo rêng rêng,” a lo ti a.

31
 Chu pa chuan pûakruk hmawrin Pardue-a áwm chu a va chuktuah a, “Pitar, lo ngawi
chipcham rawh!” a ti a. Pardue-a hnenah chuan, “Khawiah nge a awm? Min hrilh vat rawh,” a
han ti leh a.

Hreh deuh tak chungin Pardue-a chuan chung lam a han kâwk a, “In chhawngah khian
a awm. Kailawn tawp pindan hmasa berah; mahse, ka hrilh che a ni tih sawi...,” a ti hman
chauh a, kawtlaia thlabar áu thawm chuan a thu sawi chu a hliah khuh ta daih a.

Silai a han ri ṭhawt a, áu thawm pawh chu a reh nghâl ta daih a. Sergeant chuan a hote
chu thu a han pe leh a; chutih lai chuan Pardue-a pindan chhunga lût chuan thawm dim tak
chungin pindan chung zâwk panna kailawn chu a pan ve mek bawk a.

********

Sipai inhremna sang ber, inkah hlum lai a hmuh avanga a hmel pawh danglam chuang
miah lovin Hming nei lova — Hunter-a chu tukverh bul aṭang chuan a kal sawn a, thihna hi a
tawng tam tawh bawk a, thihna chuan eng kawng mahin a khawih ve tawh lo a ni.

Dawhkan bulah chuan a va phei a, dawhkana a pûakruk dah chu a la a, a mu a phawrh

chhûak vek a, a kua hawlh fai turin a hawlhna chu a ipkhai aṭangin a la chhûak leh a. Chutih
lai chuan a kawngkhar pawn lama sakawr khenna (Spurs) han ri chhak chu a hre ta a.
Tichuan, a zuang tho thuai a, kawngkhar lam hawiin, kawngkhar sirah chuan a ding a, a kut
ding lamin pûakruk chu a keng a, a vei lamin dawhkana pûakruk mu chu a la khâwm a.

Hunter-a hnung lam aṭangin Tuco chuan, aw hlim deuh mai hian, “Blondie, khawvelah
hian Spurs chi hnih a awm — kawngkhar pawn lama ri chi leh tukverh aṭanga ngawi renga
pindan chhunga lût mai chi,” a lo ti ta a.

Hunter-a chu rang deuh maiin a vir thut a, Tuco chu tukverh biangah chuan a lo ṭhu
reng tawh a. A ke lehlam chu pindan chhungah chuan a hlang lût a, lehlam erawh chu pawnah
a la dah chhûak a. Hunter-a áwm zâwnah pûakrukin a rawn tin bawk a, a hmel han hmuh
ngawt pawhin hlawhtling a intihzia chu a lang sa reng mai bawk a.

Tuco chuan, “Ka ṭhian, i pûakruk kha thlah mai teh, i kalna turah hian pûakruk i
mamawh dawn lo,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “A mu a inthun lo,” tih pahin pûakruk leh a mu chu dawhkanah chuan
a han dah a, Tuco nena an inkar hlat lam chu a teh rilru neuh neuh a.

Tuco chuan, nui deuh sung chung hian, “Ni lo ve, Blondie, tum duh ting suh; i hman
chuang lo vang,” a lo ti a, pindan chhungah chuan a lo lût ta a.

Chutih lai chuan bomb pûak ni àwm tak hi an hre ta a. Thil pûak ri avang chuan tukverh
biang te pawh chu a insâwi dawt dawt a. Tuco chuan ngun deuh mai hian a han ngaithla vung
vung a, “E khai, ka hre chhûak leh ta. Hmanah Pathian thu hriltu pakhatin, ‘Juda Iskariot-a a
inawh hlum lai khan khawpui a ri e,’ a ti tak asin!” a han ti teh daih a.

Hunter-a chuan, “Tuna mi kha chu khawpui ri ni lovin, laipui ri ni zâwkin ka hria,” a lo ti
a. Tuco chuan dar a han chhin uk a, “Laipui ri maw? A enga zâwk pawh chu ni se, a pawi
chuang lo. Juda Iskariot-a a thih phawt chuan a tâwk!” a han ti deuh nghut a. A kokia a
32
hruizen bah chu a la thla a, a hmawr lehlam chu nghawng leng tâwk tur hian a lo invalh lâwk
tawh nghe nghe a.

An awmna pindan chuan ceiling a nei lo va; mahse, pindan lai takah chuan khanchhuk
a awm a. Tuco chuan khanchhuk chu a han thlir chho va, hmu ṭha inti àwm fe hian a han nui
sung a, “Blondie, i tih tur dik tak i ti a ni, inkhai hlumna tur remchang ber i lo thlang lâwk a nih
hi. He hruizen hi ka neih ve chhun, i tan liau liauva ka rûat leh serh hran ngat a nih hi. Hei hi la
la, dawhkan chungah khan lawn rawh le,” a ti ta a.

Thinur leh hlau hmel pawh pu chuang miah lo hian Hunter-a chuan hruizen chu a la a,
dawhkanah chuan a lawn kai ta a. Khanchhuk chu tlemin a la ban phâk lo deuh a.

Tuco chuan stool a la a, dawhkanah chuan a han hlang kai leh a, “Hetah hian chuang
kai rawh. Aw, a dik e. Hruizen hi khanchhukah khian han hling rawh le. A dûk palh hlauh ang
e, nghet tak khan suih rawh. Chuti lo zawng i tla palh ang a, i ke ruh i sawh tliak hlauh dah ang
e, pawi ka ti dawn em mai,” a han ti a.

Ralkhata laipui ri ni àwm tak chu a lo ri leh ta a, a hma ai khan a ring zâwk hle a, in
chhung pawh chu a nghawr nasa êm êm bawk a. Chumi hnu lawkah chuan chak taka thil tlan
ri ni àwm tak, ving thuak hi an hre leh a, an piah lawkah chuan a pûak ta dur mai a.

Tuco chuan, “Blondie, hmanhmawh rawh. A nghet tawh ang, a hmawr invalh sa kha i
nghawngah thun rawh le. A ṭha e, a dul deuh hlek a nih kha, pawi ti vak suh. Zawngin a han
uai meuh chuan hrui invalh kha chu a zîp thuai mai ang,” a ti a.

Hunter-a chuan hruizen invalh chu a nghawngah a han thun lût a, hrui chu a beng vei
lam zâwna uai thla turin a siam rem nghâl bawk a. Beidawng thlaphang a nih pawhin Hunter
hmel-a aṭang ngawt chuan eng mah a lang chuang lo. Hruizen a lâk aṭang khan vawi khat
mah a la ṭawng chhuak bawk hek lo.

Bang kil lama tawlh kir pahin Tuco chuan, “Blondie, kan tih ṭhin ang khan kan ti leh
dawn nia. Sheriff mawl tak tak kan bum ṭhin ang chiah bawk khan; mahse, tun ṭumah hi chuan
chanvo kan inthleng tawh thung ang. Nangin i nghawngah hruizen i awrh ang a; keiin silai ka
keng tawh ang.

"Tin, dan thar ka ngaihtuah chhûak bawk. I uaina hruizen kha kâp chat lovin, i dinna
stool ke kha ka kâp tliak thung dawn a ni, ka kah ṭhelh kher lo vang. Nangmah ang chuan ka
ṭuan a rang ve kher lo maithei; mahse, ka ṭhelh ngai zen zen lo a nia. Chuvangin, dam takin
ka ti ang che, Old Partner,” a han ti a.

Tuco chuan stool ke chu ngun deuh mai hian a han tin ta a. Chutih lai tak chuan laipui
mu a lo ving leh thuak a, bengling keh thei tur khawp hiala ringin a pûak ta dur a, Tuco-te
awmna in chu a nghing lawih a, Tuco dinna zâwn chhûat chu a chim ta rup mai a.

Chhuat âwnga Tuco tla thla lai chu Hunter-a chuan a en reng a; Tuco chu pindan hnuai
zâwkah chuan a tla thla a, thing them leh thil keh chhiain a zuk vûr zûi chiam bawk a. A
insawh nat deuh hlek avangin a che chhûak leh lawk lo nghe nghe a. Tin, Union-ho chuan
laipuiin an la rawn sai zûi ta zel bawk a.

33
 Rei vak lo hnuah Tuco chu a inhai chhûak ta a. Pem satliah mai lo phei chu hliam sawi
tham eng mah pawh a nei lo va. Tin, a silai ken lai chu a hmuh veleh a ken chhan pawh a hre
chhûak nghâl a. Thinur áng nuah nuah chungin in chung pawp zâwn chu a han en chho ta a.

Ceiling pawp aṭang chuan a pawp bula dawhkan inhung chu a lang thei a, dawhkan
chungah chuan stool pawh a la inhung tho va. Tin, khanchhuk aṭangin hruizen pawh a la uai
thla reng a; mahse, hrui chuan awrhtu a lo nei tawh lo va, Hunter-a chu a lo bo daih tawh a!

**********

Third Cavalry sipai, koki tuam chu bang nghengin a ding a, Sentenza mei zial lai chu ît
fe mai hian a lo thlir reng a. Mei chu a zial zawhin Sentenza chuan sipai chu a pehtir a, a ṭan
kaitir ta nghâl a. Sipai chuan lawm deuh mai hian mei chu a han pak talh talh a. An awmna
damdawiin siam chawp, pidan lehlam aṭang chuan, thing zainaa ruh zai ri leh, mihring na tuar
ṭê vawng vawng hi Sentenza-te pahnih chuan an hria a.

Damdawiin hnathawk pahnih hian balṭin-in, mihring taksa bung hrang hrang an rawn
zawn chhûak a, pawnah rei lo tê an va thang bo va; an lo kir leh a, balṭin chu a rûakin an rawn
hawn a. Sentenza chuan, sipai koki tuama chu, “I hmuh laiin Bill Carson-a chu a la dam ngei a
maw?” tiin a han zâwt a.

Sipai chuan, “Dam ngei e, a hliam phei chu a na viau mai a; mahse, kei pawh hi min la
hria a, ka hmingin min ko nghe nghe a. Tawlailira hlang lûttu pawh keimah ngei hi ka nia
lawm. Amah chu kan hlang kang nghâl mai a ni. Hemi, kan awmna hmun pana lo kal hi a ni a;
mahse, a lo thleng ta lo rêng rêng a ni.

"Chumi hnu darkar chanve vêlah kei pawh min kâp hliam ve leh a, hetah hian min hruai
ta a. Kan Major leh Bill Carson-a chu tawlailir pakhata chuang dun an ni a, an chanchin chu mi
dangte pawh ka zâwt vek tawh a; mahse, tu mahin an hmu zo ta tlat lo a ni. An chuanna
tawlailir chu a lo thleng ve lo rêng rêng a ni,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Field Hospital dangah an kalpui a ni lo maw?” a ti leh a.

Sipai chuan, “Mister, damdawiin dang siam belh turin hun kan neih i ring em ni? Doctor
pawh kan nei zo chuang lo vang. He hmunah ngei pawh hian damdawi leh hmanrua kan
indaih lo lutuk,” a ti a.

Sentenza chuan, “A nih leh, Bill Carson-ate chuan eng thil nge an tâwk ta nia i rin?” a ti
leh a.

Sipai chuan, “An chungah thil lo thleng thei pakhat chiah a awmin ka hria. Kawng lakah
hmelma lamin an lo man ta a nih ka ring. Kan lo kal ve lai pawhin Colorado Volunteers-ho
chuan min hual hneh êm êm tawh a, an zinga ṭhenkhatte phei chuan damlo phurtu,
Ambulance tawlailir kan chuanna chu an rawn ûm a; mahse, min ûm phâk ta lo hlauh a ni.
Battleville Prison Camp-a awm ai chuan heta thih mai pawh hi ka thlang zâwk daih a ni,” a ti a.

Sentenza chuan, “Ka hre thiam e, min puih avangin ka lawm e,” a ti ta a.

Sipai chuan, “Mister, thil pakhat min hrilh ve ta che. Eng vanga Bill Carson-a chu hmuh
châk êm êm nge i nih? In inkawmngeih hle em ni?” tiin a han zâwt a.
34
 Sentenza chuan, “Chu zawng, kan la hre chhawm zel ang chu,” ti chauhvin a chhang
a, sipai chu a kalsan ta a.

Chapter – 7

A awmna hnuai lama lui chu zuk thlir chiang turin Tuco chuan amah hliahtu hnimbuk
chu a han keu kiang deuh hlek a. Lui kam hmun fai laiah chuan Hunter-a chu meilum bulah a
ṭhu a, mei alh chungah chuan coffee lumna ketli chu a chhuang a; no kengin, tui so tur chu
Hunter-a chuan a nghâk a. A sakawr, a zin inphah sa diam pawh chu a awmna piah lawkah
chuan hnim petin a ding ve bawk a.

Tuco chu mual letliamah chuan a tawlh thla a, sakawr bula ding, mi palite awmna
hmun chu a zuk thleng a. Chûng mi palite chu phawi rang leh pawisak nei lo, rura tak tak hlir
hi an ni a. Tuco chuan, “A awlsam khawp ang. Coffee tur tui a chhuang mek a, meilum bulah a
ṭhu. Tu mahin an ûm dawn lo emaw a ti a ni ngei ang, a fimkhur lo khawp mai, hnung lam
pawh vawi khat mah a hawi lo rêng rêng.

"Red, Scar-a nen khati lam lam aṭangin rawn veh u la; Juan-a leh Pedro-a hian sir
lehlam aṭangin rawn veh bawk sela. Ka koh hunah chuan ka lam a rawn hawi ngei ang a,
nangni chu a hnungchhawn vek dawn che u a ni. Tichuan, a hnung lam aṭangin in rawn kâp
dawn nia. A pûakruk phawi hman turin hun pe hlek suh u. A pûakruk a phawi hman vaih
zawngin a pawi thui hle ang, kâp thiam chungchuang tak a nia!” a han ti a.

‘Scar’ tia an koh mai chuan a hmui chu a han ner deuh sawng a, “Lungngai suh, Tuco.
Pûakruk chu kap thiam teh mah se, kahna hun a nei lo tawp ang. Tichuan, a lu man dollar
4000 chu kan insem tawh mai dawn a ni,” a lo ti a.

Tuco chuan, “Dollar 3000 a ni zâwk. Keiin dollar 1000 ka chang ang a; a dang, dollar
3000 chu in pali hian in insem ang. Hmelma han thah hi chu a nuam tak zet mai; pawisa
hlawh tura han thah lek phei chu a nuam lehzual,” a han ti nuah nuah a.

Hunter-a chuan a ketli chhuan lai chu a chawi thla a. Tin, no tle zet chu la keng reng
chungin a sakawr zin hnung lama a no dah chu a va la leh bawk a. Chu no chu a hlui tawh hle
a; mahse, chu no hlui zâwkah chuan coffee chu a thli chhûak a, a nghâk dài leh ta rih a.

Chutia a chêt vêl lai te chuan a hnung lam hnimbuk chu melh pawh a melh chhin duh
eih lo va. A tan hnung lam hawi kher a ngai tlat lo a ni. A no ken lai mawng pawn lam chu
darthlalanga siam a ni a, chu chu hmangin a hnung lama hnimbuk chu a duh tâwka chiangin a
hmu thei tho a ni.

Hunter-a chuan no mawng lam darthlalang aṭangin a hnung lam hnimbuka mi pahnih lu
lo lang zawk chu a va hmu a; no chu a han her hlek a, a sir lehlama mi pahnihte pawh chu a
hmu leh ta a.

A hma lam thingbuk kar aṭangin Tuco chuan, “Hey, Blondie, i ṭhian, i partner hlui hi
coffee in ve turin i sawm phal dawn na nge?” tiin a rawn àu ta lûng lûng mai a. Chutih lai tak
chuan hnimbuk aṭang hian mi palite chu an rawn zuang chhûak ta bawk a.
35
 Hunter-a chu rang deuh mai hian a zuang tho va, zuan pahin a pûakruk a phawi a,
âwihawm loh khawp hiala rangin vawi li a hmet pûak nghâl ta zawt zawt a.

Hmun him tâwk, thing phena ding, Tuco pawh chuan pûakruk ri chu a hria a; mahse,
thawm dang eng mah awm lovin a reh leh ta daih si a. Chuvangin, ngaih ṭha lo deuh chuan a
inher thut a, a sakawr thlunna hmun chu a pan ta thuai a.

Hunter-a chuan a pûakruk mu chu a han thun khat leh zet a, ngun fe hian a han
ngaithla a, ralkhata sakawr tlan thawm chu a hre ta a. A han nui sak a, “Dam takin le, old
partner,” a ti ta sap a. Mi pali, a kah hlumte ruang chu a han en a, engto nei lo tih hriat tak hian
dar a han chhin a, a coffee hun, lo dai tawh chu in turin mei bulah chuan a ṭhu ta a.

*********

A thlang lama Pass vengtu, Union sipai-ho hmuh loh turin Angel Eyes Sentenza chu
fimkhur êm êmin tlangah chuan a lawn chho zel a. Chhunlai vêlah chuan chàwl hahdam turin
a ṭhu ta a. Zawn pawh nei chuang lovin a han hawi vêl a, tah chuan lung awm khawm zinga
rawng danglam bik, rawng dumpawl chu a va hmu a, a zuang tho vat a, a thil hmuh chu en
chiang turin a va pan hnai ta a.

Lung khawkrawk hmun kara Union sipai Sergeant ruang chu Sentenza chuan a va
hmu ta a. Chu Sergeant chu Glorietta Pass inbeihnaa tel ve kha a nih ngei a rinawm a, a
hliam a nat deuh avangin a kal sawn a, chu lai hmunah chuan a thi ta a ni ngei ang.

Sentenza chuan Sergeant pa iptê chu a han dap ta a; Sergeant Allen Crane-a hnena
Battleville Prison Camp-a kal tur leh, va duty tura hrilhna lehkha hi Sergeant chuan a lo ak a.
Sentenza chuan hlawhtling a inti hle a, thil tih tum eng emaw tak a nei ta nghâl a ni.

Tichuan, Sergeant uniform hâk lai Jacket chu a hlîp sawk sawk a, a ha ta thung a.
Sergeant chu pa lian tâwk tak a lo ni kher a, Sentenza kawng bawr vei lama pûakruk pawh
chu a Jacket chuan a zuk khuh phâk vek a.

Sentenza chuan Sergeant thawmhnaw a inbel zawh vek hnuin Sergeant pûakruk paina
kawnghren chu Jacket pawnah chuan a hreng ta a. Ngun fe hian a han inthlêk a, “A ṭhat nasat
hi. Sergeant Crane, chibai bûk dan i thiam tâwk phawt zawngin dollar 2,00,000 chu i la hlawh
thei mawlh ang,” tiin amah leh amah chu han a inhnem chawp vêl a.

*********

Kimchang taka sawi nawn leh vek kher pawh a ngai lo — khai hlum tura chu
hnungkhirhin a sakawrah a ṭhu a, thingzar aṭanga hruizen lo uai thla chu a nghawngah a
inhling a, a chuanna sakawr chu vaw tlan mai turin Sheriff chu a inpeih vek tawh a.

Judge chuan khai hlum tur a nihna chhante chhiar chhûakin, a thu sawi chu hetiang
hian a han ti tawp a, “Tichuan, kan kuta thu neihna innghat angin, Thomas Larson, ‘Shorty’ tia
an koh ṭhin hi, khai hlum turin a chungthu kan rel ta e. A thlarau chungah Pathianin zah ngai
rawh se,” tiin.

36
 Khai hlumna tur hmun aṭanga yards 200 vêla hla, kawmkara dingin, Hunter-a chuan a
Rifle chu a kokiah a han nghat a, khai hlumna hruizen chu kah chah tumin ngun deuh mai
hian a han tin a.

Sakawr chu vaw tlan turin Sheriff chuan hruihrual chu a han lek ta a; Hunter-a pawh
chuan Rifle chu hmet pûak mai turin a kutzungchal a tawm ṭan tawh a. Chutih lai tak chuan
Hunter-a tukhumah Tuco chuan pûakruk hmawrin a va nawr a, “Tun ṭumah hi chuan ni lo ve,
Blondie,” a han ti sup a.

Tuco chuan Hunter-a Rifle chu a lâksak a, a pûakruk pai lai pawh chu a chhuhsak
nghâl bawk a. Kawtthler thlang lama ding, Sheriff chuan hruihrualin sakawr chu a vaw vak a,
sakawr chu a lîm ta zawk mai a.

Hunter-a chuan, “Shorty saw engtia tih tur nge ni ta ang?” a han ti a.

Tuco chuan, “Duh leh lo in-âwk hlum ve mai mai rawh se. I sawi ṭhin angin, in
partnership chu tih tawp a ni ta,” a ti ta hmak a.

Hunter-a chuan Shorty-a inkhai thên nawlh nawlh chu a va en a, 'A ngaihna a awm lo a
ni e,' tihna ni àwm takin a dàr a han chhin a, “Min ngaidam rawh Shorty, vanneihna hian tlin
loh hun a nei ṭheuh dawn niin a lang,” a ti sap a. Tichuan, a sakawr awmna lam panin a kal ta
a, a hnungzangah Tuco chuan Rifle-in a hawlh zûi zel bawk a.

Hunter-a chu a sakawr bulah chuan a va ding a, lawn kai mai hi a han tum a; mahse,
Tuco chuan, “Ni lo ve, Blondie, khawvelah hian mihring chi hnih an awm; sakawr chunga
chuang chi leh kea kal chi. Tun ṭumah hi chuan kein i kal dawn a ni,” tih pahin a sakawr
chungah a lawn kai a, Hunter-a chu a zuk nuihsawh a, “Ke-a kal hi excercise ṭha tak a ni an ti
asin. Mi a ti hrisel ṭhin a ni. Hêng lai ramah hian pa hrisel ber i la ni ngei ang; rei tâwk i la dam
theih phawt chuan. Kal ṭan rawh le,” a ti ta a.

**********

Hunter-a chu a petek dawrh a; mahse, tlu lovin hma lam a la pan thei hram zel a.
Vaivutte pawh chu a sa huam huam tawh a, Nî a sa êm êm bawk si a, a lum lutuk avang
ngawt pawha chauh mai theihna tur chi hi a ni hial a. A maimitchhin ngial pawhin, ni sa chuan
a mit vun a la chhun tlang thei ta tho a ni. Boruak lum, khawro êm êm mai chu a hip lût tam
tawh si a, a hrawk te pawh a ro zo vek tawh a ni.

Sakawr chunga chuang, Tuco chu a lo lehhawi a, Hunter-a hnenah chuan, “Khai a,
Blondie, hmanhmawh deuh teh, i muang êm mai. Kal paha titipui tur tu mah pawh ka neih loh
hi, hawih i hawm lo êm mai,” a han ti a. Sakawrah chuan nuam ti àwm fahran hian a ṭhu a,
Hunter-a chu hmusit deuh mai hian a han nuih khum uar uar a. A sakawr zin sirah chuan
tuithawl pahnih, la khat ve ve hi a khai a, sakawr kal chêt zawngin tui chu a inchhek ri barh
barh ṭhin a.

Hunter-a chu a petek leh dawrh a, inman din tumin Tuco sakawr zin chu va man a tum
a; mahse, Tuco chuan a sakawr chu a kheng vak a, hma lamah a zuang ta dawrh a. Hunter-a

37
chu bawkkhupin a tlu thlawp a, harsa ti deuh maiin a inbeng kang a, a ding chhûak leh ta
hram a.

Tuco chuan pawi ti àwm fu hian, “I kalna i en ngun lo a ni. I buaina chhan ka hre ta, thil
ṭul lo i keng tam em a, i rit lutuk a ni,” tih pahin sakawr aṭang chuan a zuk kun a, Hunter-a
lukhum khum lai chu a phih thlâksak a, hla feah a thlawh bosak ta daih a. “Ti kha chuan i
zangkhai deuh tawh ang, i hah a dam sawt tawh ang chu. Kal pawh i kal chak thei deuh tawh
ngei ang ti raw, Amigo?” a han ti a.

Sakawr chu a kal chak lo hle a, chuti chung pawhin Hunter-a chuan a ûm pha lo hle a,
a hnung hrat hrat zel a.

Tuco chuan sakawr chu a dintir a, Hunter chu a lo nghâk a, a hnenah chuan, “Blondie,
khua a ro si a, han hawi vêl ringawt pawhin tui a hal huam huam hlein ka hria,” a ti a. Tuithawl
chhin chu a hawng a, a ri bengchheng thei tur ang berin tui chu a han in a, a ṭhen chu a
khabeah a luan liamtir lui ngat a. “Umm a ziaawm ta deuh e. Tui vâwt tak maiin lei leh hrawk
ro a tih hnawn theih dan hi thil mak tak a ni,” a han ti leh a.

Tuco chuan Hunter-a chu khawngaih àwm fe hian a han melh a, “Chu kan Nî
phiangsen chu, a va han sa teh reng kher em! Blondie, nang anga vun ngo tan hi chuan, ni sa
hi tawrh a hrehawm zual bîk an ti asin. Vun te pawh a em ro vek thei an ti; chu mai pawh ni
lovin, thluak te pawh a em ro vek thei a ni àwm e. Chuvangin, Blondie, in-emtir lutuk lo turin
fimkhur hrâm hrâm rawh aw,” a han ti vêl a.

Tuco chuan sakawr zin hnung lama a puan tumtel chu a han phelh a, puan pan deuh
mai hi a phawrh chhûak a, chu chu khum chungin, “Puan them, hetiang tiat lek pawhina nî a
hliap theih dan hi thil mak a ni. Hetia lu chunga ka han zar pharh ringawt pawh hian vâwt ka ti
lutuk a, ka ṭim uaih uaih mai a,” tih pahin vâwt ti àwm fahran hian a han khur der chiam a.

Hunter-a chuan, “Khaw nge kan kal dawn?” aw thám zet hian a lo ti a.

Tuco chuan, “Hmun pakhat panin kan kal dawn a; mahse, kan pahnih hi chuan kan
thleng dawn lo. Kan hma lama vaivut tle sur mai saw i hmu em? Saw lai hmun saw Jornada
del Muerte a ni a, thuk ang maia sa, mel 150 zeta zau a ni. Sipai rual meuh pawh saw laiah
saw chuan an kal ngam hlei nem.

"Sawtah sawn Rebels hovin tlanchhiat an tum a, lehlam aṭang sawn Union hovin bawh
zûi an tum bawk a; mahse, a tu lam lam mahin thlaler ram saw an dai ngam lo a ni.
Chuvangin, nang leh kei chauh hian kan pal tlang ngam dawn. Tu ma tih buai lohvin kan
pahnih chauh hian nuam takin kan kal thei dawn a ni. Ngaihtuah ngawt pawhin i phur ve hle lo
maw?” a ti a.

Hunter-a chu tlu tur ang maiin a pai leh ta nawk nawk a.

Tuco chuan, “Hmanah khan eng thu nge min hrilh kha? E, ka hre chhûak leh ta. I dam
chhuak zo lo maithei a ni; ti ila, dam pawh i dam chhûak ve maithei bawk. Chona (challenge)
angah ngai la, mihring mizia leh nungchanga a ṭha lai ber hâi lang tur chuan chona a ngai a
ni,” a ti lêt ve ta ngat a.

38
 Hunter-a chu a pai dawrh a, a tlu ta a, thawh a han tum a; mahse, tho chhûak thei lovin
vaivut zingah chuan a tlu ta reng a.

Lungngai àwm takin Tuco chuan lu a han thing a, “Uai... Chawlh i tum ta mai elo? Tho
leh hram rawh khai. Kan thleng ṭep tawh asin. Mel 120 emaw lek a ni kal tur kan neih tawh.
Tun aṭanga darkar 8 velah hian ni a tla tawh mai dawn a, chumi hnuah thung chuan dài a lo tla
ang a, i kawr zawng zawng a far huh vek ang a, chumi hnuah chuan khabe khawng dawt dawt
khawpin i vâwt ti i khur nasa tawh ang. Chutiang hun chu nghâk chhûak zo dawnin i inring em,
Blondie?” a han ti a.

Hunter-a chu engtin tin emaw a inbeng kang a, a tho leh ta hram a. Tichuan, zawi
zawiin hma lam an pan leh ta a.

Thui vak lo an thlen leh hnuin Tuco chuan sakawr chu a dintir a, “A la hma hle na a, ka
ril a ṭam tawh riau mai. Chhang leh sa tlang lian tâwk ei zawh hnuah tui vâwt tak maia han
chhilh leh chiah mai chu a châkawm tawh bawk a ni. Engtin a Blondie? I ril a la ṭam lo maw? I
duh dan a nih miau si chuan le, ka ti lui lo mai ang che. Mahse, tui tal chu in ve ngei turin ka
duh che a ni. Kha le!” tih pahin sakawr zin hnung lama tuithawl pakhat chu a la a, a chhungah
tui a awm ngei a ni tih hriat theih nan a han thing ri vêl a, Hunter-a hma lam hla vak lovah
chuan a va theh thla ta a.

Hunter-a chuan bawkvâk chungin tuithawl awmna chu a lo pan phei a, tuithawl chu a la
a; a chhin a hawn lai mekin Tuco chuan pûakruk a phawi a, tuithawl chu a va kâp tlang ta a.
Tuithawl sir tawn ve ve aṭang chuan tui chu a lo chik chhûak zawih zawih a, tuithawl pawh chu
Hunter-a chuan a thlauh ta nghâl bawk a.

Chhar tuma a va ban leh lai takin Tuco chuan pûakruk a han hmet pûak leh a, tuithawl
chhunga tui zawng zawng a bûak fai vek thlengin a kâp zûi ta zel a. Tui hlu tak mai chu
vaivutah chuan a luang ral ta vek a. Hunter-a pawh chu a bawk thlawp a, che zûi leh tawh
lovin a awm ngaiin a awm ta reng a.

Tuco chuan vaivut tohlawt, ni hlim awmna laiah a sakawr chu a va kaltir a, sakawr
aṭangin a chhuk ta a. Tuithawl leh ei tur a kente chu a la a, ni sat lohna laiah chuan a va ṭhu a,
muangchangin chhang leh sa te chu a ei ta a.

A ei zawh hnuin tui chu duh tâwkin a han in leh phawt a, chutah, Hunter-a kiangah
chuan a va kal hnai a, “Blondie, tunah chuan kalsan lo thei che ka ni ta lo, dam takin le.
Nuamsa takin i zin ve zel dawn nia. Chinghnia i hmuh apiang mi rawn biak dawn nia,” a han ti
a. A sakawra lawn kai tura a rahchhan a rap hman chiah tihin ralkhat hla fea sakawr tawlailir
rawn tlan khu rum rum chu a hmu ta a.

Sakawr tawlailir chu Rebels sipai hliam phurtu, Ambulance a ni a, sakawr pahnih hian
a hnûk a. A khalhtu tu mah an awm lo va, a chunga chuang hmuh tur pawh pakhat mah an
awm bawk si lo va. A hnûktu sakawr pahnihte pawh an chau hle a, tlan pawh an tlan chak
peih meuh tawh lo va.

Tuco chuan sakawr ke rahchhana a ke a hlan chhoh tawh chu a la thla leh thuai a,
tawlailir chu ti ding turin hmanhmawh deuh mai hian tawlailir lo tlanna lam chu a pan nghâl a.
39
Tawlailir hnûktu sakawr pahnihte lakamah chuan a lo man a, harsa lo takin tawlailir chu a lo ti
ding thei ta mai a. Tichuan, tawlailir chu a tlan hual a, a hnung lama puanzar chu a va hlim ta
a.

Tawlailir chhunga lo pawnlang ber chu Major ruang a ni a. Major taksa hnuaiah leh a
piah lamah pawh chuan sipaiho chu mumal nei lo tak hian an let phung bawk a.

Tuco chuan Major ruang chu pawnah a hnûk chhûak a, a iptê chu a dapsak phawt a.
Rangkachak sana leh pawisa nawi tlem leh pawisa 'note' fun chhah fe hi Major chuan a lo ak
a. Note chu Rebels-ho pawisa a nih avangin Tuco chuan a paih nghâl a; a dang erawh chu a
ak ṭha ta a.

Tuco chuan sipai pakhat chu a hnûk chhûak leh a, chu sipai chuan Cavalry Uniform hi
a lo ha a; mit khing khat, a mitmu awm tawh lo hliah nan puan dum hi a mit zâwnah chuan a lo
khai bawk a.

A mit tuamna ‘patch’ chu Tuco chuan a hlihsak a, ama mit tuam nan a han hmang
chhin phawt a, a ak ṭha ta rih a. Nakin lama hmel thup nan la hman atan a ti a ni mahna.
Chutia a tih zawh hnu chuan ruang chu dah sawn a han tum a, a lo che ta tlat mai a, Tuco chu
a phu zawk nghe nghe a. Sipai chuan, aw tham deuh ṭuak hian, “Tui... tui ... ka tui a hal em
mai,” a lo ti a.

Tuco chuan, “Ho mai mai, mitthi tur tho tho tui pêk atan chuan hêng lai thlaler ramah
hian tui a hlu lutuk. I iptê-ah rûk tlâk eng nge i ah ka en dawn, chumi chhung chuan lo ngawi
mai mai rawh,” a ti a.

Tuco chuan sipai iptê chu a dap ṭan ta a. Pawisa nawi tlem leh sikret bawm ‘case,’ a
pawna, ‘Bill Carson’ tih inziak hi a hmu ta a. Lehkha pakhat a phawrh chhûak leh a, chu chu
Bill Carson-a, Third Cavalry sipaia an lâk luhna lehkha chu a lo ni bawk a. A thil hmuh zawng
zawng chu Tuco chuan a ak vek a, Bill Carson-a anga inchhal a, nakin hnu lama a tana a
hlâwk theih dan tur te chu a ngaihtuah roh roh a.

Bill Carson-a chu a che leh hret a, a han meng chhûak leh a, “Tui... min pe la, pawisa,
rangkachak dollars ka pe ang che. Dollar 2,00,000,” a han ti leh a.

Chu veleh Tuco chuan sipai kawr áwm chu a ṭham a, a han thing nawk nawk a, “Eng
nge i sawi chu, Carson? Dollar 2,00,000 thu i sawi em ni? Pawisa, chu zozai chu khawi
aṭangin nge i hmuh theih ang? Dâwt min hrilh vaih zawngin...,” a han ti a.

Ṭawng harsa ti tak chungin sipai chuan, “Carson-a ka ni lo. Ka hming tak chu Jackson-
a a ni. Fourth Cavalry pawisa ka ru... ka thukru.... a awmna keimah chauhin ka hria... tui....,” a
han ti a.

Tuco chuan, “I pawisa thuhrûkna hmun chu min hrilh phawt la, tichuan, tui chu ka pe
ang che. Thil awm dan pawh tunah chuan ka hre chhûak leh ta. Court Martial a awm a, nang
kha an chhuah ta che a ni. Pawisa chu khawiah nge i thuhrûk, sawi vat rawh,” a han ti khu khu
a.

40
 Bill Carson-a (Jackson-a) chuan, “Thlànmualah.. thlànah...,” a han ti a. Tuco chuan,
“Khawi thlànmual maw? Tu thlànah maw? Sawi vat rawh,” tiin a han vau leh khur khur a.
Harsa ti tak chung hian Bill Carson chuan, “Thlànmual hming chu Sad Hill a ni...,” a han ti leh
hrâm a.

Tuco chuan, “A khawi thlàn berah maw? Sad Hill-ah te chuan thlàn sangkhat aia tam
daih thlàn a awm si a. A thlàn hming sawi vat rawh. Thlàn chuan number a nei em ni zâwk?
Sawi thuai rawh. Hming nge a neih number? Min hrilh vat la a ni mai,” a han ti a.

Bill Carson-a chuan, “Thlân chhinchhiahna .... thlanlunga.... hming inziak.... inziak
chu...,” a ti a, sawi zawm thei lovin a ngawi ta daih a.

Tuco chuan chauh avanga eng mah pawh sawi thei tawh lo Bill Carson-a chu dim lo
zet hian a han sâwi nawk nawk a, “Eng maw i sawi? Sawi thuai rawh ka tih chu maw le. Sawi
phawt la, tui chu ka pe ang che. Thlànlungah chuan tu hming nge inziak?” a han ti a.

Sawi tum nei ni àwm tak hian Bill Carson-a chu a han áng zuau a; mahse, a ṭawng
chhûak zo lo va, a hrawk chu a ri ta bawrh bawrh a, a lu a thle bak a, a maimitchhing ta daih
a.

Tuco chu rang takin a zuang tho va, Bill Carson-a, eng mah hre tawh lo hnenah chuan,
“Thi hlek suh. Ka lakah hian ‘trick’ bawlhhlawh ber i hâi tur a ni lo. Chêt pawh che tawh suh.
Tikhan lo awm la, tui chu ka va lâksak ang che. Ka lo thlen leh hmaa ilo thih vaih zawngin i
châk lo nasa ang,” a han ti a, hmanhmawh takin sakawr dinna lam pan chuan a tlan lêt ta
thuai a.

Tuco sakawr chu ei tur zawngin, Ambulance awmna aṭanga yards za tam fêa hlaah a
lo kal sawn hman tawh a. A hmanhmawh em avangin Tuco chuan Ambulance dinna hmun
pana Hunter-a, bawkvaka kal pawh chu a hmu chang tawh lo a ni.

A sakawr zin sira tuithawl inkhai chu Tuco chuan a la a, hmanhmawh takin a tlan kir leh
ta thuai a. Ambulance dinna bul a thlen dawn ṭepin Bill Carson-a bula Hunter-a bawk chu a va
hmu ta a. Thinur deuh mai hian, “Kha pa kha va hnaih suh, va hnaih miah suh,” tiin Hunter-a
chu a va àu a. Hunter-a chuan ṭawng harsa ti deuh chungin, “A pawi tawh lo ve, eng mah a
pawi tawh lo. A thi tawh,” a lo ti a.

Tuco chu hmanhmawh phelengin Bill Carson-a ruang bulah chuan a zuk ṭhingṭhi a, Bill
Carson-a ruang chu a han sâwi nawk nawk a, thinur beidawng deuh mai hian, “Zawngsen,
engah nge min phatsan? Min tihder ngam a ni maw? Ka that dawn chiang che,” tih pahin a
pûakruk a phawi chhûak a, Hunter-a chu kah hlum mai tumin a tin ta a.

Hunter-a chuan, “Kei chu ni ila khatin ka ti miah lo vang. Min thah phawt chuan i dam
chhungin rethei leh kut dawhin i awm kumkhua ang,” a lo ti a.

Tuco chuan, “A ṭawng chhûak a maw? Thil eng emaw a hrilh che a ni maw? A hrilh thei
lo vang che, a chau tawh em mai. I nunna bawlhhlawh lutuk kha chhanhim i duh avangin dâwt
i phuah chawp mai mai a ni. Eng mah sawi thei tur chi a ni lo rêng rêng,” a ti a.

41
 Ṭawng ri chhûak hriat theih mumal tawh lovin Hunter-a chuan, “Thlàn... rangkachak
dollar awmna... a hming... a sawi... khawi laiah emaw...,” inzawm lo zet hian a han ti bah nuaih
a. Tuco chuan Hunter-a, nikhua pawh hre tawh mang lo chu a va sâwi chiam a, “Blondie, a
hming chu min hrilh rawh. Thlánlunga hming inziak chu,” a han ti a.

Hunter-a chu ṭawng chhûak thei lovin a rum ta a. Tuco chuan, “Blondie, he vawk ang
mai hian nang hi chu i thi ve lo vang chu ti raw? I thi tur a ni lo, i thih ka phal lo. Blondie, i ṭhian
ka nih hi. Hei, tui hi in rawh. Ni lo, ni lo; tlem tê chauh in phawt rawh, i in tam chuan i zo lo
vang. Blondie, thi suh, thi dawn rau rau pawh ni la, tunah kher hi chuan thi lul suh,” a ti ta
mawlh mawlh a.

Tui chuan Hunter-a nunna chu tlemin a ti chak leh deuh hlek a; mahse, harh chhûak
tawh lovin a ṭawng vai ṭan ta a. A meng pùal vak a, awmze nei lo tak tak hian a hrawk chu a ri
bawrh bawrh a.

Tuco chuan van lam a han hawi a, “Pathiannu, he pa hi thihtir miah suh. Ka unaupa
aiin ka tan a hlu zâwk a ni,” tia cross chhinchhiahna siam pah chuan a han ṭawngṭai vêi luam
a.

Tichuan, a tho va, Ambulance chhunga ruang la awm te pawh chu pawnah a hnûk
chhûak zel a. Sipai pakhat chu feet 6 aia sang mah tur hi a ni a, chu pa thawmhnaw chu a hlîp
a, Hunter-a chu a hâktir ve ta a. Amah pawh chu sipai angin a inthuam a, Bill Carson-a ang
chiahin a inchei a, Bill Carson-a mit tuamna pawh chu a hmang ve ta nghâl a.

Hunter-a chu a pawm kang a, Ambulance chhungah chuan dim deuh mai hian a hlang
lût a, “Thi suh aw, Blondie. Thi suh, thi hlek suh...,” tia chham mawlh mawlh chung chuan
driver ṭhutna lam chu a pan phei a, sakawr chu vûak tlan pahin, “Hmanhmawh rawh u, theih
tawpa chakin tlan rawh u. Ka ṭhianpa hi a thih vaih zawngin, ka pang khing chanve hi a thi ve
nghâl a ni mai,” a ti ta tuar tuar a.

Chapter – 8

Rebel sipai santiri chuan thim lam chu ngun taka eng chungin Rifle chuan a han tin a,
aw fiak deuh mai hian, “Ding rawh, tu nge i nih? I insawi fiah thuai loh chuan ka kâp che a ni
mai,” a han ti a.

Tuco chuan, “Tu nge i nih te min tih a? Tu nge i beisei? Colonel Canby-a leh amah
ûmtu Union sipaiho em ni i beisei? Mi â pa, I hmelma chu ni ila, chutiang thu âtthlâk lutuk min
zâwt thei tur chuan i nung tawh hlek lo vang maw le. Hei, hliam na deuh mai ka rawn hruai a,
a thi lek lek a; a thi tawh pawh a ni maithei,” a han ti zung zung a.

Santiri chuan khawnvar ung zet hi a rawn khai chhûak a, Ambulance dinna hmun chu a
va pan ta a. Tuco chu ngun fe hian a han en phawt a, chutah, Ambulance chhunga Hunter-a
chu a han en leh a. Tuco chuan, “A la nung em?” a lo ti thuai a.

Santiri chuan, “Thâwk chu a la thaw; mahse, a chau hle a nih hi. Eng vang nge ni?” tiin
thil awm dan a zâwt ta nghâl a. Tuco chuan, “Kan pawl min lo ambush a, pahnih chauh damin
42
kan chhûak a ni,” a ti a. Santiri chuan, “I hming, i nihna (Rank) leh i Unit min hrilh la, tin, i
zinna, travel order min hmuhtir nghâl rawh,” a ti ta a.

Tuco chuan, “Travel Order min dil a ni maw, mi â pa? Union silai kaw hmawr aṭanga lo
chhûak chauh lo chu Travel Order dang ka nei hlei nem. Corporal Bill Carson-a, Third Cavalry
Regiment, Second Squadron-a mi ka ni. Ka ṭhianpa hi a thi lek lek tawh a nia, zawhna âtthlâk
tak min zawh tur i la nei fo em ni? Nge damlo dahna hmun min kawhhmuh tawh zâwk dawn?”
vîn fe hian a ta ti nuah nuah a.

Santiri chuan, “Damlo dahna, damdawiin awmna min zâwt a ni maw? Thlaler ram hrula
awm kan ni a, kan Regiment nen kan inhloh tawh a, mahni nunna chhanhim turin kan bei ve
mek a nih chauh hi. Corporal, damdawiin awmna hmun hnai ber i hre duh em ni? Ka hrilh thei
ang che. Union Camp-ah a awm. Hetah hi chuan doctor pawh kan nei lo. I ṭhianpa kha San
Antonio Mission-ah (Puithiamho awm khâwmna i ti mai teh ang) kalpui vat la, a ṭha ber ang,” a
ti ta a.

Tuco chu a phu zawk a, “San Antonio-ah maw?” a han ti hû a. Santiri chuan, “Ni e, saw
lam kawngah sawn mel 18 vêla hla a la ni ang. Puithiamho chuan hliam tawh phawt chu an
enkawl duh zel a ni. Tu lam pawl nge tih pawh an sawi chuang lo. Kal thuai la, a ṭha zâwk ang;
mahse, Union sipaiho lakah fimkhur hle ang che, hêng lai vêlah hian an tam a nia,” a lo ti a.
Tuco chuan tawlailir chu a kaltir ta nghâl a.

Mission luhna kawngkhar bul Tuco-te chuanna tawlailirin a va thlen lai chuan khua a
var chiang tawh hle mai a. Puithiam pakhat, khabe hmul ṭûak vek tawh hi pawnah chuan a lo
chhûak a, Tuco pawh chu tawlailir aṭang chuan a zuang thla ve thuai a, Puithiam hnenah
chuan, “Chibai, Padre (Father). Hliam tuar na deuh mai ka rawn phur a, enkawl nghâl vat a
ngai a ni,” a han ti a.

Puithiam chuan, “Kan khat lutuk tawh, hmun kan nei tawh lo,” a lo ti a. Tuco chuan,
“Pindan rûak a awm loh leh i pindan luahtir mai rawh. Pablo Ramirez-a hi khawiah nge a
awm?” a han ti leh a. Puithiam chuan, “Father Ramirez-a chu Mission aṭang hian a kal bo rih;
mahse, a lo thleng leh ṭep tawh ang, kan beisei reng tawh a ni,” a ti a.

Tuco chuan, “Chu zawng, a pawimawh lo. A pawimawh ber chu ka ṭhianpa tih dam hi a
ni. A la thaw em? Han en chiang teh, Padre,” a ti a.

Puithiam chu Ambulance chhungah chuan a zuk dâk a, “Aw, a la dam e,” a ti a. Tuco
chuan, “Pathian chu fakin awm rawh se. Padre, Pathianin min awmpui zel a ni. Ani pawhin
Union-ho hi a haw ve tho si a. Min pui la, ka ṭhianpa hi kan zawn lût dawn nia. Blondie, tuar
hrâm hrâm rawh, rei lo teah a thar ang chiahin an ti dam leh mai ang che,” a han ti zung zung
a.

Hunter-a, eng mah hre tawh lo chu pindan pakhat chhunga khumah chuan an zalh a.
Puithiam chuan Tuco lam chu a hawi a, “Nang chu lo va chhûak rawh,” a ti ta a. Tuco chuan,
“Padre, he pa hi ka unaupa ang chiaha ka en a ni,” a han ti leh hrâm a.

43
 Puithiam chuan, “Chu pawh ni se, hetia i awm ve reng chuan ka enkawl thei na'ng.
Enkawl a ngai tawh si a; chuvangin, lo va chhûak rih la, a awm dan chinchang ka rawn hrilh ve
zel ang che,” a ti leh a, Tuco pawh chu a chhûak ta a.

Bathlarah chuan Tuco chu a kut hum ruh chung hian a vei sek a, a thiam ang tawkin a
ṭawngṭai ve deuh reng bawk a. Hunter-a awmna pindan aṭang chuan Puithiamho chu
hmanhmawh takin an lûtin an chhûak zing hle a, thawmhnaw eng eng emaw hi an keng lût
deuh reng bawk a.

Rei fe chutia an buai hnu chuan pindan kawngkhar chu a rawn inhawng a, Tuco be
hmasatu Puithiam kha a lo chhûak a, Tuco chuan a va pan hnai thuai a, “Engtin nge a awm
Padre? A ṭawng chhûak tawh em? Ka hming a lam em? Tu hming emaw tal a lam lo maw? A
ṭawng vai pawh ni se, mihring hming a lam phawt chuan min hrilh nghâl vat ang che,” a lo ti
thuai thuai a.

Puithiam chuan, “Tunah chuan a la ṭawng thei rih lo. Hun rei fe chhung chu a la ṭawng
chhûak thei mai lo vang; mahse, ngaihtuah lutuk duh suh. Taksa chak lai a la ni a, a ṭha
chhûak leh mai ang. Tuar a chhel êm a ni; chhel hle lo sela chuan a thi tawh ngei ngei ang.
Natna dangin a tlâk bûak loh zawngin a ṭha chhûak ve mai ang. Chutih chhung chuan a bul
hnaia i awm ve theih nan i awmna tur pawh kan ngaihtuahsak nghâl ang che,” a han ti a.

Tuco chuan, “Ka lawm e, Padre. Pathian leh St. Francis-a hnenah pawh lawm thu ka
sawi a ni. Ka lawmzia hi i hre thiam kher lo vang,” a lo ti vat a.

Puithiam chuan, “A ṭhian ṭha tak i nih dawn hi,” a han ti leh a. Tuco chuan, “Khawiah
pawh kal se ka zûi zel ang, khawvel tawp thleng pawhin; a ṭul phawt chuan,” a lo ti nghut a.

Ni hnih a ral hnuin Hunter-a chu biak an phal ta a. Tuco chuan zam deuh takin Hunter-
a khum chu a va hnaih a, Hunter-a hmel chu a hmuh veleh, “E, Blondie, ka rin aiin ka hmu ṭha
che. Padre min hrilh danin, tun aṭanga kar hnih vêlah hi chuan a thar ang chiahin i dam leh
tawh mai dawn a ni. Eng pawh ni se, zin thei tur khawp chuan i chak tawh ngei ngei ang.

"I nat lai bera i bul hnaia ka lo awm hlauh kha a vanneihthlâk hle mai ti raw? Mahni
chauhva awm ni ta ang la, a pawi turzia mai chu(h). Dam loh lai hi chuan bul hnaia awm tur,
min enkawltu, ṭhian ṭha leh laina kan mamawh ṭheuh a ni. Blondie, laina chhungkhat i la nei
em? Nu i la nei em? I nei tawh lo maw? Keimah ang bawkin i mal ve tawh a nih chu. Mahse,
tunah chuan kawppui ka nei tawh che a, nang pawhin min nei ve ta a nih hi,” a han ti vêi luam
a.

Hunter-a chu a han thle deuh a, a ka aṭang chuan thawm mak deuh mai hi a lo chhûak
a, Hunter-a ka bulah Tuco chuan a beng a zuk dawh hnai thuai a; mahse, ngun deuh zâwka a
han ngaihthlâk hnu chuan Hunter-a chu a nui a ni tih a hre chhûak ta a. A zuang tho thuai a,
thinur deuh mai hian, “Sâwn bawlhhlawhpa, eng nge nuihzatthlâk ta êm êm chu? Mi han hrilh
ve la, nuih pawh kan nui ve ang chu,” a ti ta tuar tuar a.

Hunter-a chuan aw thám zet hian, “Nang leh kei hi.. kan inhaw tawn êm êm a; mahse,
engkim huamin venhim kan intum tawn dawn a ni. Tuco, hremhmunah pawh heti khawpa
fiamthu nuihzatthlâk hi chu an hlimpui ve hlein ka ring a ni,” a han ti a.
44
 Tuco chuan, “I nuih ti za êm êm tur fiamthu ka han hrilh ang che. Nichinah khan dâwt
ka hrilh che a nih kha. Kar hnih khat chhung leka dam chhûak leh mai chi i ni miah lo. Dik tak
chuan, eng tikah mah i dam chhûak leh tawh dawn tawh lo. Thil mak eng anga nasa pawh lo
thleng mah se, i dam chhûak leh zo dawn tawh chuang lo a ni. I thi ngei ngei dawn a, keima
thiam loh vek hi a ni a, keima thiam loh liau liau a ni,” inthiam lo àwm deuh tak hian a han ti vêi
ngial a.

Hunter-a chuan zawi tê hian, “Tuco, i lung ti chhe lutuk duh suh. Ṭhian ṭha nang ang
hian, ka thih hnu pawhin min la rawn hre zûi reng dawn a ni tih ka hriatna hian thlamuang tak
leh lungmuang takin min thihtir thei dawn asin,” a lo ti a.

Chu veleh Tuco chuan, “Zâwngsenpa, nang ang chiah hian ka thih hun darkar a lo
thleng ve ngei dawn ta tih hre ve ila, ka tana ṭangkai tur ni si lo, thurûk pawimawh chu ka thih
bopui hauh lo vang. Thlarau chawlh lâwkna Purgatory-a ka rilru la ti hrehawm mai mai tur,
chutiang thurûk te chu ka thihpui tawp lo vang. Pawisa phùmna thlàn hming chu min hrilh ngei
ngei ang che,” tih pahin a tho a, “Blondie, hei, coffee hi in la, i ṭawng fiah thei ang. Pawisa
thuhrûkna thlànlung phuna hming inziak pawh kha min hrilh thei mai ang.

"I thih tawh ber si chuan pawisa chu eng atan mah i hmang tawh dawn chuang hlei
nem. A hming chauh min han hrilh mai la, tichuan, i thih hnuah pawh i hming ka la rawn hre
reng ang a, ka la rawn zah êm êm reng ang che. Ni tinin i tan Mass (ṭawngṭaina) ka sawitir
ziah ang. Sawi ringawt i duh tâwk lo a nih pawhin, a sakin ka saktir mai ang; tlemin to deuh
dawn mah se, ka ṭhian ṭha ber tan hian eng mah ka rawn ui dawn lo,” a han ti vêi kuang kuang
a.

Hunter-a chuan a hma aia fiah zâwk deuhvin, “Tuco, i sawi zawm zel zawngin ka nui
hlum mai ang a; ka thih si chuan thlànlunga hming inziak chu i hre lo kumkhua mai dawn a ni,”
a lo ti leh a.

Tuco thinur lutuk chuan, “Thinlung bawlhhlawh leh rimchhia, nawhchizuar...,” a tih lai
mekin kawngkharah Puithiam chu a lo dàk a, “Pathian chènna inah chutiang ṭawngkam mawi
lo chu i hman avangin a pawi hle mai. Rang takin chhûak nghâl vat rawh, he pa hi ti buai tawh
suh,” tiin a rawn hau ta a.

A tûk zingah Hunter-a pindana lût tur, Puithiam pakhat, no keng chu Tuco chuan a lo
be ding a, a hnenah chuan, “Kha kha ka ṭhianpa ta tur em ni, Padre? Keima'n ka va pe ang e.
Niminah mawi lo taka ka khawsak vang khan ngaihdam dil ka duh nghâl a ni. Ka inchhir êm
avangin mut pawh ka muhil ṭha thei lo. Inthâwina sathau khawnvar chhiin, Pathian hnenah
pawh ngaihdam ka dil nasa tawh hle a, ka ṭhianpa hnenah hian ngaihdam dil ve ka duh a ni,”
a ti a, Puithiam chuan a phalsak ta a.

Tuco no rawn ken luh chu Hunter-a chuan lâk tumin a lo ban a; mahse, pe duh nghâl
mai lovin Tuco chuan a han din hlatpui rih a, “Tui i duh a ni maw? Tui mamawhin i thi dawn a
ni maw? I hrawk te pawh a ro phui zo vek tawh a ni maw? Mahse Blondie, thlànlunga inziak
chu min hrilh phawt la, tichuan, duh tawka i in tur tui chu ka pe mawlh ang che. Min hrilh rawh,

45
bawlhhlawh hlâwm khawmpa! Ek rim chhe lutuk aṭanga rannung lo vâk chhûak i nih hrep hi.
Min hrilh vat rawh,” tiin a han hau zûi leh ta chiam a.

Hunter-a chuan a va zuan thut a, Tuco no ken lai chu chho zawngin a va beng a, Tuco
chu a inleih huh ta hluam mai a. Thinur deuh mai hian a tawlh kir a, “E heu! Trick hâi turin i lo
chak tâwk tawh a ni maw? Chuti a nih zawngin, zin tur pawhin i chak tâwk tawh ngei ang.
Nuamsa taka i hahchawlhna hun pawh a tawp ta. Rang takin i kawr ha la, inchei vat rawh.
Sipai hliam tak tak an lo thlen belh mek zel a nia. Indona, inbeihna hmun pawh a lo hnai tial
tial a, kan hmanhmawh hle loh zawngin indona hmunah kan la tel ve ngei ang,” a han ti zung
zung a.

Chutih lai chuan Puithiam chu a lo dâk a, Tuco hnenah chuan, “Father Ramirez-a chu
a lo thleng tawh a, hmuh che a duh. Lo kal nghâl rawh,” a rawn ti a.

Kawngkhar bul aṭangin Tuco chu a rawn lehhawi a, Hunter-a hnenah chuan, “Private
thil a ni a, ka thang rei lo vang. Ka lo kir hunah chuan i lo inpeih fel vek tawh tur a ni,” a rawn ti
a, pawnah a chhûak ta a.

Pindan chhunga Tuco a va luh lai chuan Puithiam chu a lo ding a, an pahnih chauhva
kawng an inkhar khum veleh Tuco chuan Puithiam kawr hmawr chu a va vuan a, “Pablo,
Pablo, min hre tawh na nge? I unaupa Tuco kha ka nih hi, khaw nge ka’n pawm teh ang che,”
tih pahin Puithiam chu a han kuah chûk chûk a.

Zak àwm tak hian a han tawlh kir leh a, “Puithiam i ni tlat a, i kianga awm dan tur hi ka
hre thiam meuh lo a ni. In awmna lai hi kan kal pel dawn a, chuvangin, ‘Ka unaupa khan min
la hre reng ang em aw?’ ka ti rilru ta deuh a, kan chawl ta mai a nih hi. Heta ka lo kal hi ka ti
dik lo em ni? Eng pawh ni se, ka hmu leh che hi ka lawm tak zet mai,” a han tih zawm leh a.

Puithiam chuan, “Tunah chuan min hmu tawh alawm,” a lo ti ringawt a.

Tuco chuan, “Ni e, ka hmuh che avang hian ka lawm ngawt asin, Brother nge Father
zâwk? Ka Uniform hi i va en ngun ve? Chanchin sei tak a nei a, tuna sawi mai chi a ni lo.
Mahse, ka chanchin sawi lovin, i chanchin i sawi zâwk ang. Mi pawimawh tak i nih tawh hi. I
hrisel hmel hle mai. Tlemin i cher deuh; mahse, i sàr viauin ka hria. Kan nu leh pate kha eng
nge an an?” a han ti leh zung zung a.

Puithiam chuan, “Kum kua a ral tawh a, tunah hian anmahni chu i hre chhûak ve ta
chauh a ni maw, Tuco?” a lo ti leh a.

Tuco chuan, “Kum kua maw? Kum kua lai a lo ral hman tawh a ni maw?” a ti a, za lo
zet hian a han nui a, a awm a nuam lo ṭan tawh hle nghe nghe a.

Puithiam chuan, “Kan pa thihna chu a rei tawh alawm; kan nu erawh chu hmanni deuh
lawka boral kha a ni. Ka zin chhuah chhan pawh chu chu a ni. A thih dawn thlengin hmuh che
a inbeisei reng asin; mahse, keimah chauh min hmu ta a nih kha,” a han ti a.

Tuco chu lungchhe àwm fe hian a han insût hruih a, a kawr banin a mit a han hru zoh
a.

46
 Puithiam chuan, “Tuco, thil sual tinreng tih bâkah, thil tih dang eng nge i neih? Khawi
laiah emaw chuan nupui i nei tawh a ni lawm ni?" a ti leh ta zel a.

Tuco chuan, “Nupui maw? Ka ngah tawh mai. Hêng laiah te, sâwng laiah te, ram tinah
nupui chu ka nei. Hmei pawh ka ngah. Kum kaw chhunga min zilhna tur i lo khâwl khâwm
tawh chuan i duh tawkin mi han zilh ta che,” a ti ta hluk hluk a.

Beidawng tih hriat deuh mai hian Puithiam chuan kut a han phar a, “A sâwtna eng nge
awm chuang ang? Tunah chuan min hmu tawh bawk a, i pan tur lam lam chu pan tawh mai
rawh. Pathianin i chungah zah ngai rawh se,” a ti ta a.

Tuco pawh chuan, “Ka kal mawlh ang; mahse, Pathian zahngaihna chu ka nghah laiin
kei, Tuco Benedicto Pacifico Juan Maria Ramirez hian thil pakhat ka han hrilh ve ang che. Ka
unau duh tak, i kawrfual hâk vang ngawt khan ka ai hian ṭha leh fel zâwk hlein i inngai a ni
maw? Kan lo chhuah vena ramah chuan rilṭama thih kan duh ngawt si loh chuan duh thlan tur
pahnih chiah kan nei. Chu chu Puithiama ṭan leh Bandit (rûkru) a ṭan a ni. Nangin i duh i
thlang a; kei pawhin ka duh ka thlang a ni ve mai alawm,” a han ti a.

Chutih lai chuan Father Ramirez-a chuan Tuco chu a hnungchhawn tawh a; mahse,
Tuco chu a va kal hnai a, a hma lamah a va ding leh ngat a. “Ka kawng thlan chu a zawh a
harsa zâwk hle a ni. Ka nu leh pa thu te i sawi a ni maw? Puithiam ni tura chhia chham tura i
va thang bo hlan khan tu nge in lamah lo awm a, ka nu leh pate kha lo enkawl?

"Khatih lai khan kum sawm pahnih (12) emaw lek ka la ni a, theih tawp chhuaha ka bei
chung pawhin ka tih theih chu a la tlem teh asin; mahse, ka tuar chhûak ve tho,” a han ti leh a,
thinrim deuh mai hian Puithiam chu kutzungchal a han hmuh a, “Tunah hian i hnenah sawi
duh eng nge ka neih i hre duh em? Ka hrilh ang che. I dâwihzep avangin bandit-ah i ṭang
ngam lo va, chuvang chauh chuan Puithiamah i ṭang ta a nih kha,” a tih khum ta zêk a.

Puithiam chuan a tuar ta ngang lo va, a unaupa Tuco hmaiah chuan na deuh mai hian
a beng ta chawrh mai a. A tirah chuan Tuco chuan mak a ti hle a; mahse, thinrimnain a rilru a
rawn luah khat leh thuai a. Puithiam chuan, “Tuco, min ngaidam rawh, ka tum loh ang takin...,”
a ti hman chauh a, Tuco chu a inher thut a, pindan aṭang chuan a tlan chhûak ta nghâl a.

Chumi hnu darkar khat velah Tuco chu Ambulance tawlailir khalhtu ṭhutna-ah chuan a
ṭhu a, Hunter-a'n Mexican sikret a ṭan kai lai chu a en a, “Kan Puithiamte chaw, puar taka han
ei kham hnua sikret han zûk leh ngei mai hi a tih chi ngawtin ka hria. I ti ve lo maw, Blondie?”
a ti a.

Hunter-a pawh chuan eng mah sawi lovin Tuco chu sikret pakhat a han pe ve a. Tuco
chuan a ṭan kai a, tui ti àwm fe hian a han pak tulh tulh a.

Rei fe ṭawng lova an kal hnuin Tuco bawk chuan, “Blondie, Puithiamho khan min hrai
hneh hle mai ti raw? Thil tui tinreng min pe turin ka unaupa khan a hote hnenah thu a pe a ni.
Mission-a an hotupa kha a fel teh asin! Hêng lai hnaia ka kal chang apiangin chawl ṭhin turin
min hrilh a, ka tan chuan ei tur leh riahna hmun a awm reng ang tih pawh min hrilh bâkah ka
ṭhiante pawh hruai ṭhin turin min chah bawk a, chu chu nangmah hi i ni mai.

47
 "Ka kal tur pawh kha min ui teh asin. Kei ang mi sual pawh hi min la ti ṭha êm êm mai
a, a mak ngawt mai,” a han ti a. A iptê aṭangin map lehkha zawr tawh fé hi a phawrh chhûak a,
“Khaw nge, kan awmna lai hi i han en chiang teh ang. He lai hmunah hian Rio Grande lui kan
kân ang a, he lai kawng hi kan zawh dawn a nih hi,” a han ti leh a.

Hunter-a chuan, “Khawi lam pan turin maw?” a lo ti thuai a. Tuco chuan, “Khaih, chu
zawng ni rih lo ve, kan kalna tur hmun kan va thlen hunah chuan a hmun hming chu ka la hrilh
mai ang che. Kan kalna tur chin i hriat zawngin kawng tluanin i ngaihtuah ang a, i rilru a buai
dah ang e,” a han ti vêi nghut a.

Hunter-a chuan, “Ka lawm e; mahse, kan la dam ve chhung si chuan Union leh Rebels-
ho ram luah kan kal tlang fo dawn a, chuvangin, kan kalna tur chin inhrilh mai chu a finthlâk
hle zâwk a ni lawm ni?” a lo ti a.

Tuco chuan, "Dollar 2,00,000 awmna hmun kan pan dawn. Chu chu tu tan pawh a tâwk
hlein ka hria, i ti ve lo maw, Blondie?” a ti ta a.

Hunter-a chuan a dar chhin âk a, sakawr pawhna hrui chu Tuco a pe a, a ṭhu mu ta a.
Rei fe a muthilh hnuin a darah Tuco chuan a sâwi harh a, pawimawh àwm deuh mai hian,
“Blondie, Blondie, tho thuai teh, sipai an lo kal ṭeuh mai. Cavalry an ni,” a ti ta a.

Hunter chu a han meng a, “Uniform dumpawl nge chhawhchhi buhpawlh rawng?” a ti
a. Tuco chuan, “Kan hâk ang, Rebel uniform, chhawhchhi buhpawlh rawng an ha. Kan vannei
hle, bihrûk a ngai dawn lo tihna a ni mai. Chibai kan bûk ang a, kan kal pel zel mai ang chu,” a
ti a.

Chutah ring fahran hian a han áu ta lûng lûng mai a, “Confederate dam reng rawh se.
Chhim lam dam reng rawh se. Union zawng zawng boral phiar rawh se. General... eh, tu nge
an General hming kha, Blondie?” a han ti leh rih a.

Hunter-a chuan, “Robert E. Lee-a ni,” a lo ti vat a. Tuco chuan ring fahran hian,
“General Lee-a dam reng rawh se!” a han ti leh lûng lûng a. Hunter-a chuan, “Kan tan fimkhur
a ṭha zâwkin ka ring. Hetah hian a lang lo laiah hian biru rih mai ila, min pelh hnuah kan la kal
ve chauh dawn nia,” a lo ti a.

Tuco chuan, “I fimkhur lutuk a ni. Kan ṭhiante an ni si a, eng vangin nge kan bihrûk
kher ang?” a ti a, sakawr chu a vaw vak a, “Tlan chak rawh u, Pathian chuan Union-ho a haw
ve tho a, chuvangin, kan lamah a ṭang tlat a ni,” a han ti leh lûng lûng a.

Ambulance tawlailir chu a awmna hmun biru lai aṭang chuan hmun langsar laiah Tuco
chuan a tlan chhuahtir ta a. Sipai Officer chuan a ban a phar a, a hote ṭhenkhat hnenah chuan
tawlailir chu chu lo ti ding turin thu a pe ta a. Tuco chuan, lukhum vai pahin, “General Lee dam
reng rawh se,” ring deuh mai hian a han ti leh lûng lûng a.

Officer chuan mak ti deuh mai hian a lo thlir reng a, chutah a kutkawr a hlip a, a Jacket
hâk lai vûak fai nan a hmang ta a. A kawra vaivut kai zawng zawng a vûak fai meuh chuan a
Uniform hak chu Union sipai Uniform dik tak, a rawng dumpawl ngei a lo ni tih a lang chiang ta
a. (Hahahaaa, he lai thu hi ngaihtuah chian hian nuih a awl em mai hihi)

48
 Hunter-a chuan, “Pathianin mi â a huat angin Union-ho chu a haw ve lemin ka ring lo,”
awmze nei fe hian a lo ti sap a.

Chapter – 9

Union-ho enkawl, Battleville Prison Camp chu lian deuh mai hi a ni a, lung in chu pal
sang tâwk takin an hung chhûak vek a, a kar khat tâwkin pal chungah chuan santiri dinna
hmun an siam vek bawk a. Chûng lai hmun aṭang chuan camp chhung chu a lang thei vek a.
Rebels sipai sangkhat (1000) aia tam mah an khung khâwm tawh a, an lo thlen belh mek
bawk a.

Hung chhung pakhatah hian Tuco leh Hunter-ate pahnih chu, sipai dang 50 rual vêl
nen an dah khâwm a. An awmna piah lawkah chuan hung bîk dang a la awm leh a, chumi
hung chhungah chuan pakhat tê têin an khalh lût zel a, chumi hnu chuan lung in hung chhung
tak takah chuan an khalh lût chauh zel a ni. A mal mala an hruai luha te pawh chu engtin teh
chiam an lo ti lem rih lo va, ngun takin an lo dap a, an thil neih an lo chhuhsak zel ringawt mai
a ni.

Dawhkan chunga thil hlu chi hrang hrang — sana te, rangkachak leh thil dang awm
khâwm ṭeuh chu Tuco chuan a va hmuhin, “En teh, Blondie, an pui tham hle reuh mai ka ti!
Prison Camp hi private-in hawng ve ila, dàn ang takin a lo lût apiang an thil neih kan chhuhsak
ve thei zel dawn tihna a ni mai si a. Mahse, sipai naran ngawt chu awm ka phal lo vang;
Officer, thil hlu nei tham ngat lo chu ka tàntir duh lo vang. Chutiang chuan ti ila, a ṭhat i ring ve
lo maw?” a han ti a.

Hunter-a chuan, “I thlûak burah khan finna tlem azawng i nei ve hlauh a nih chuan
hemi hmun aṭanga kan chhuah theih dan tur chauh hi ngaihtuah la a ṭha ber ang,” a lo tihsan
mai a.

Gate bula ding, santiri chuan Rifle-in Tuco chu a rawn tin a, “Hey, nang pa kha,
bengchheng tawh suh. I ka bàl zet kha vawi khat i àn leh vaih chuan silaimu i lem a ni mai,”
tiin a rawn vau ta a.

Lung in táng awm khâwm chu an tlem tial tial a, a tawpah phei chuan Tuco leh Hunter-
ate pahnih chauh chu an awm ta a. Santiri chuan Tuco chu a rawn hui a, “Reb, (Rebel lam
tawi) i hun a lo thleng, lo tlan vat rawh,” a rawn ti a.

Tuco lehkha chu mi pakhat hian a lo lâksak a, ‘Bill Carson’ tiin a hming chu a ziak lût ta
nghâl a. Tin, santiri dang pakhat chuan Tuco-a iptê chu ngun deuh mai hian a lo dapsak bawk
a, Tuco-a'n mitthite thawmhnaw a lâksak zawng zawng pawh kha an chhuhsak vek a,
dawhkanah chuan an dah chhûak ve ta a. Sikret case, a kawma, ‘Bill Carson’ tih inziak pawh
chu an lâksak tel ta bawk a.

Union sipai, bel hnih bel chuan sikret case chu a han en a, a hmel awm dan a danglam
ta daih mai a. Sikret case chu a la lawk a, gate vengtu santiri chu a be ru ta mawlh mawlh a.
Chutah, santiri chuan sikret case chu a la a, hung chhunga in awmna lam a panpui ta daih a.

49
 Corporal (bel hnih) chuan Tuco chu a han hûi a, “Nang kha, hung chhung zâwkah lût
tawh rawh,” a han ti a. Tuco chuan, “Ngawi rih lawk teh. Ka thil min lâksak vek si a, khaw nge
a receipt?” a han ti ve a. Corporal chuan Tuco chu a va pan hnai a, thinrim deuh mai hian,
“Receipt a? Eng receipt maw?” a han ti a.

Tuco chuan, “Ka thil neih zawng zawng min lâksak vek a, in thil lâk chhinchhiahna, in
la ngei a ni tih hriat theihna tur receipt min pe tur a niin ka ring. Tichuan, indo a tawp hunah
emaw, a nih loh leh táng leh táng inthleng te a awm hunah, ka receipt chu ka phawrh ang a,
ka thil neih chu min pe kir leh mai tur a ni dawn lawm ni?” a lo ti a.

Corporal chuan, “E, chumi receipt chu i duh a ni maw, kha...,” tih pahin Tuco dulah
chuan na tâwk tak mai hian a hnek ta vak mai a. Tuco chu a bu ngawih a, lûak chhûak êm êm
ang maiin lei a chhuah ta hlui a.

Nuihza awm tak maia santiri lo ṭhen ṭhu hnenah Corporal chuan, “Mi dangte zingah
dah lût ve rawh u,” tiin thu a pe ta nghâl a.

Tichuan, táng thar turho chu a tlarin an dintir a, an hmaah chuan Corporal dang
pakhat, pa lian deuh mai hi a lo kal a; Rebels sipai-ho chu uih tih hmel deuh mai hian a han
ner khum deuh nung a; an hmaah chuan a ding a, “Khai le, Rebs rimchheho. Ding ngil u la, ka
thu hi lo ngai rawh u. Kei hi Corporal Wallace-a ka ni a, he khawvel rim chhe tak maiah hian
Rebels rimchheho tluka ten eng mah ka nei lo.

"Thu ka pêk che u apiang chu ‘Vai vawih’ aia rangin in zàwm zel tur a ni. Vawkpui anga
ngek tura ka tih che u chuan in ngek mai tur a ni. In hre thiam em? Tih tur ka hrilh che u a nih
chuan rang lutukin in ti zel tur a ni ringawt. Ka thu in zawm loh erawh chuan Guard Room-ah
kan pahnih chauhvin kan lût ang a, inthununna kawng kan inhrilh melh melh mai dawn a ni,”
tih pahin tángho chu no lo zet hian a han melh kual a.

Tah chuan, “Khai le, hming i lam ang u. A hming ka lam rîk apiangin, ‘Present’ ti zel
ang che u. A chang chuan ka beng hi a chhêt deuh ṭhin a; chuvangin, ka hriat theih ngei tura
ringin min chhang zel tur a ni — John Cooper!” a han ti nghâl piap a. Tángho zinga pakhat
chuan, “Present,” a lo ti lauh a; “Charles Louis,” a han ti leh a, “Present,” ti bawkin a lo chhang
leh a.

Tuco chuan a bula ding Hunter-a nâkah chuan a han nghawk zauh a, “Saw laia pa lian
tak, bel thum bel saw i hmu em? Sakei ang maia meng vap huam saw? Sentenza a nih saw,
‘Hired Killer’ dik tak a ni. Amah saw i hria em, Blondie?” a han ti a.

Hunter-a chuan chu Sergeant chu ngun deuh mai hian a han en a, “A chanchin leh a
pûakruk phawi ranzia te chu ka hre tawh ṭhin; mahse, kan la inhmu ngai lo. I hre chiang em,
Tuco?” a ti a.

Tuco chuan, “Hre chiang teh reng mai. Hna pahnih khat lek chu kan thawk dun tawh a;
a chang chuan a hmelma lamah pawh ka ṭang ve tawh bawk. Min la hmakhalh zat zat zel a ni.
Union uniform saw eng vanga ha ve ngawt nge a nih ka hre lo; mahse, thil pakhat erawh ka
hria. Keimahni ang bawk hian sipai dik tak nih duh vanga sipaia inpe a ni bîk lo tawp tih hi ka
chiang bal,” a ti ta a.
50
 Chutih lai chuan chhanna awm lovin Corporal Wallace-a chuan hming pakhat chu vawi
thum a lam nawn tawh a, thinur fahran hian, “Bill Carson!” a han ti piap mai a. Chhangtu an
awm lawk loh avangin amah bawk chuan, “Bill Carson-a chuan nuam a ti hlein ka ring. A muhil
a nih zawngin a la inchhir hle ang. Bill Carson,” tiin a han áu leh vak a.

Hunter-a chuan, “I theihnghilh tawh a nih pawhin Bill Carson-a ni tur anga ngaih i ni,”
Tuco hnenah chuan a han ti ru sap a. Chu veleh Tuco chuan, “E khai, chu chu keimah hi ka
ni. General, heta hi ka awm e,” tih pahin ban a han phar chhûak a.

Corporal chuan Tuco chu a va pan hnai sauh a, meng thîp fe chungin, “Bill Carson-a
chu i lo ni maw? I ni chiang ngei em? Tui taka i lo mutthlûk ngei ka beisei. An hming ka lam
apiangin, ‘Present’ tia min chhang tura ka hrilh lai pawh khan i lo muthlu hman tawh a ni ang
chu maw?” a han ti khur khur a.

Rang deuh mai hian Tuco banrek pakhat chu a va vuan a, hnung lamah a phih chho
vak mai a; Tuco na tuar chu a ṭê ṭhawt a, Corporal chuan, “Present em, Bill Carson?” tiin a
han zâwt zûi nghâl zat a.

Tuco na tuar chu eng mah sawi ṭha thei lovin a rum ringawt a. Corporal chuan Tuco
ban chu a hma aia sang zâwkah a han kuai chho leh awrh a. Tuco chu a meng rum tawh hle
a, a chalah chuan thlanfim a lo bawl chhûak ṭuam ṭuam a. Chuti chung chuan, “Nang ang pa
lian deuh hi ka ngainat zawng tak in ni, in tlûkin in thawm a na zual bîk,” a han ti ve ngat a.

Corporal chuan thinur fê hian a kuttum a lek chhûak ta a; mahse, eng mah a la tih
hman hmain thu nei aw deuh mai hian, “Corporal, a tâwk tawh. Lung in táng kha thlah rawh,”
tiin Wallace-a chu thu a rawn pe ta hlauh a. An awmna aṭanga pên sawm pahnih (12) vêla
hlaah chuan Sentenza chu a lo ding ve reng tawh a.

Sentenza bawk chuan, “Corporal, kha pa kha thlah rawh ka tih chu. Chu chu order a
ni,” a han ti nawn leh ngat a. Hreh tak leh thinur thaw huam huam chungin Corporal chuan
Tuco chu a thlah a, a tawlh sawn ta a. Tuco ban chu a zawi nghâl hnawk a, na ti àwm deuh
mai hian a chúl vut vut a. Chutih lai chuan sipai pakhat hi a lo kal a, Sentenza hnenah chuan,
“Sergeant, Captain-in tunah hian hmuh che a duh,” a rawn ti ta a.

Sentenza chuan Tuco leh Hunter-a chu ngun fé hian a han melh tawn a, chutah,
“Corporal, hêng mi pahnihte hi ṭha takin lo enkawl rawh. Chu pawh chu Order bawk a ni,” a ti
a. Tichuan, hung chhung kil tawp lama in lam chu a pan phei ta a.

Corporal chuan Tuco-te pahnih chu hûat hmel zet hian a han melh leh khui khui phawt
a, tah chuan, “In vaiin in kal thei tawh ang,” a ti ta a.

Tuco chuan, “Blondie, a thu sawi kha i hre ve em? Sentenza khan keini pahnih hi ṭha
taka min enkawl turin thu a pe a nih kha. Kei hi min la hria a, ṭhian hlui ka nih vangin kan
chungah ṭhat a chuh a nih kha. Tun aṭang chuan hlauh tur eng mah kan nei tawh lo ve,” a ti ta
suam suam a.

**********

51
 Battleville Commandant, Captain Harper-a chu thi lek lekin ama pindan chhungah a mu
a, ni tinin a na chu a zual hret hret zel a, a khua a sik reng avangin a mitmeng pawh chu a sen
rúm tawh bawk a. A kut cher tawh tak mai chuan a khum tláng chu a zut a zut a. A ke lehlam
chu a kawng thlengin an tuam khawng tlat a, a tuamna puan pawh chu a thi hnuang a, a rim a
chhe tawh hle bawk a. Sentenza-a’n kawngkhar a rawn kik ri a hriat chuan intih harh a tum
hrâm hrâm a.

Sentenza chu pindan chhungah chuan a lo lût a, uluk lo leh duhdah fé hian Captain
chu chibai a han bûk ve zauh a, inti hawihhawm fé hian, “Ka pu, vawiin chu i ṭhat deuh hlek ka
beisei,” a han ti a.

Sentenza thu sawi pawh chu ngaihsak lovin Captain chuan, “Sergeant, he Camp
chhunga tángho hi, indo vanga táng (Prisioners of War) anga mawihnai taka enkawl turin ka
hrilh nawn leh duh che a ni. Nichin lawka tukverh aṭanga ka thil hmuh ang khan, tu mah
nghaisa leh tawh lo turin ka hrilh duh che a ni,” a han ti a.

Sentenza chuan, “Hnung kan chhawn veleh min zuan duh tur, sawtiangho saw za tam
tak kan vêlah hian an awm a ni. Engkim tluang taka kaltir thei turin santiri tlem tê chauh kan
nei si a. Min pawisak loh hle pawha engtin mah kan tih si loh chuan engtin nge sawngho saw
kan thunun theih ang?” a han ti lêt ve a.

Captain chuan, “Mihring pangngai anga in enkawl phawt chuan in thunun thei zâwk
daih ang,” a ti a.

Sentenza chuan, “Andersonville Lung in táng kan mite pawhin enkawlna ṭha an dawng
bîkin i ring em ni? Khumah ei tur tuihnai tinreng pein, an pindan chhungah pangpar te an
khawisakin i ring deuh em ni?” a han ti leh a.

Captain chuan, “Rebel ho lung in chhunga kan mite an enkawl dan chu ka mawh
phurhna a ni ve lo; mahse, heta lung in tángho kan enkawl dan hi chu ka mawh phurhna a ni.
Ka Camp chhunga tángho thil neih laksak te, tih duhdah te leh thah te hi ka rem ti lo rêng rêng
a ni,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Ka pu, chutiang thil ti-ah chuan min puh em ni?” a han ti a. Captain
chuan, “Sergeant, Gangrene natna hian ka kâwng thlengin ka ke lehlam chu a ei chhe zo vek
tawh a; mahse, ka mit erawh chu a la ei chhe ve lo. (Gangrene natna - taksa peng
ṭhenkhatte'n thisen aṭanga oxygen leh chaw ṭha a hmuh theih loh avangin an lo thi a, mihring
la dam lai ngeiin chu taksa peng thi ta chu zawi zawiin an lo ṭawih ral ṭhin a ni. - Rz)

"He Camp-a táng tura lo kal apiangte thil neih zawng zawng in lâksak a, a chhehvêl
khuaa mi ṭawp tak tak awmte hnenah in hralh chhawng leh ṭhin tih pawh ka hai miah lo.

"Min thlâktu tur a lo thlen hmaa engkim i thu thua ti tura thu neihna sang tak ka lo pe ta
che kha ka ti sual chiang hle a ni. Min thlâktu tur hi a lo thlen meuh pawh ka ring ta lo.
Headquarters-a ka lehkha va thawn khan he Camp hi a chhuahsan ngût pawhin ka ring ta
hrep lo ve a,” a ti zûi ta bawrh bawrh a.

52
 Sentenza chuan, “Ka pu, ka thil tih danah hian i lung a awi lo a nih chuan thu neihna
chu nangmah hian keng kawh leh mai la a ṭha ang,” a han ti a.

Captain Harper-a chu a thinrim êm êm mai a; mahse, eng han ti thei tur chi a ni bawk
si lo. Sentenza hnenah chuan, “Min pawisa lo hle mai. Tunah rih chuan hetah hian a hotu ber
ka ni a; chuvangin, in thil tih ṭha lo tak mai hi in sim vat tur a ni. Ka duh dan chu ka sawi
chiang tâwk em?” a han ti a.

Sentenza chuan, “Chiang tâwk teh reng mai; a incharge i nih chhung chuan,” ngeiawm
taka nui chung hian a han ti a.

Captain chuan, “Ka thi dawn tih chu ka hria; mahse, ka la thi rih lo. In thil tih dik lo ka
report-na hi, a fiahna tur ka khawn khâwm mek zel a; a fiahna ka ngah tâwk hma chuan thih
mai pawh ka tum bîk lo. Chumi hnuah chuan, kan Union uniform ti hming chhetu chu an
chungthu Court Martial-ah ngaihtuah a la ni ngei ang. Hrem loh chuan an chhûak miah lo
vang,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Captain, i thil tih chu a ṭhain, i tum a sang ka ti ngawt mai. I hlawhtlin
ngei pawh ka duhsak a che,” tih pahin a lukhum tláng a han khawih zauh a, chhuah pawh dil
chuang lo leh chibai pawh bûk duh lovin a chhuahsan ta daih a.

Pawnah chuan Corporal Wallace-a leh Camp Guard anga inthuam, sipai pakhat hi an
lo inbe mawlh mawlh a. Camp Guard zâwk chu hmai hriam hrat mai, heh pan zet hi a ni a.
Anmahni kal pelh pahin Sentenza chuan a han hûi zauh a, Sentenza awmna pindanah chuan
an in zûi lût ta dial a.

Kawng an khar fel chauh tihin Wallace-a chuan, “Engati nge nichinah khan ka thil tih lai
kha zo fel hman lova min lo khap?” tiin Sentenza chu a chhuahchhal ta nghâl a.

Sentenza chuan, “Nichina nghaisak i tum kha tunah hian ka tan khawvela mi
pawimawh ber a tling tlat a ni. Thi lo leh ṭawng theia a awm chauhvin chhawrna ka nei dawn.
Nghaisakna hun remchang ṭha tak chu i la nei tho tho vang,” a ti a.

Camp Guard anga inchei lam chu a hawi leh a, “Sambrell, tunah hian awmhmun sawn
a ngai dawn ta. Eng hunah pawh Captain Harper-a thlâktu hi a lo thleng tawh mai dawn a,
chumi hnuah chuan a buaithlâk hle ang,” a han ti a.

Sambrell-a chuan a pûakruak kawm chu a’n beng thak a, “Harper-a leh amah rawn
thlâktu tur chu keima'n ka lo buaipui mai ang,” a han ti a.

Sentenza chuan, “Union sipai dang zawng pawh i buaipui thei ngeiin ka ring; mahse,
chu aia hna thawh tur pawimawh zâwk chu ka pe thei ang che. Kan hote zawng zawng kha ko
khâwm vek la, tunah hian chhuahpui vek rawh. Lo kir tawh lovin kan Camp hluiah khan min lo
nghâk dawn nia. Ka thu lo ngaichang reng u la,” a ti ta a.

Sambrell-a chhuah hnuin Sentenza chuan a ṭhutthleng chu hnung lamah a han ti awn
vak a, dawhkan chungah a ke pahnih a hlang kai ta a. A kut khing hnih tukhuma suih chungin
Wallace-a chu a han nuih a, a hnenah chuan, “Wallace, Captain-in kan táng enkawlho him ṭha

53
deuh hleka enkawl turin min duh a nih chu. Chuvangin, thiam taka Musical Concert i lo
buatsaih tawh ang khan siamsak leh ila a ṭha ngawt ang,” a han ti a.

Wallace-a chuan, “Ni e, ka pu,” a ti a, hlim deuh mai hian a han nui sung a. Sentenza
chuan, “I band party-ho zinga tel thei turin lung in tángho zawng zawng hnenah Musical
Instruments pe vek ang che. Ring tâwk taka an tum theih phawt chuan; an tum thiam leh
thiam loh a pawimawh teh chiam lo,” a han ti leh a.

Wallace-a chuan, “An tum theih hmel a ni,” nui chung hian a lo ti a. A kut ding lam chu
a hum ruh tlat a, chu chu a vei lamin a chúl hoh hoh a, nghâkhlel àwm tak hian, “Sentenza,
eng tikah nge ni dawn?” a han ti a.

Sentenza chuan thu danga chhang lovin, “I ṭhian, Bill Carson-a chu va hruai phawt mai
teh. Tunah chuan kuttum chu la thawh rih mai teh suh,” a ti ta a.

Tuco leh Hunter chu mi dangte nen in daihlim hnuaiah an lo awm khâwm a. Wallace-a
chuan a va kal pel a, in kil sira putar muhil chu a va pan hnai a; putar pakhat muhil lai nâkah
chuan na zet mai hian a va chhuih pawp mai a. Putar chu a let tawp a, fiah lo zet hian a lo
meng chhûak a, amah chhuihtu chu tu nge a nih a hriat veleh a tho thuai a, a nâk na lai chu a
dawm vawng vawng a.

Wallace-a chuan, “Simmons, kan naute tih hlim nan Band Concert kan siamsak dawn a
nih chu. I tawtawrawt va la thuai rawh,” nui deuh ṭhu chung hian a han ti a.

Hreh tak chungin putar chuan, “Aw le, ka pu,” a ti a, Bahrik chhungah a va lût a,
tawtawrawt sàwi chhe tawh fé mai hi a va la chhûak a; lung in hung chhung, kil sir lehlama
táng awm khâwmna hmun chu a va pan phei ta a.

Tángho chuan Musical Instruments chi hrang hrang an lo keng fur tawh a, la ṭhen ṭhu
chung hian Wallace-a chuan Tuco chu a han hui zoh a, “Hey, Carson, lo kal teh. Sergeant-in
biak che a duh,” a han ti a.

Tuco chuan zam rilru tak chungin a hmui a han liak huh a, puitu tur a han melh kual
ruai a. Wallace-a chuan, “Hmanhmawh rawh. Khawih lo tawp tur che hian thu pêk khauh tak
ka hmu a; mahse, min thlem nasa lutuk palh hlauh ang e,” a han ti leh a.

Hreh deuh hian Tuco chu a tho a, kah hlumna hmun pan tur ang maiin, mangang rilru
tak chungin Wallace-a chu a zûi ta a. Lung in táng pakhat, Angus an tih chuan Hunter-a chu a
han en a, “I ṭhianpa sawn eng nge a tih sual phei chu ka hre lo; mahse, Pathianin ṭanpui rawh
se. Sawti taka Sergeant chènna in bul hnaiah sawn tun hmain Band Concert an la siam ngai
lo,” a lo ti a.

Hunter-a chuan, “Thil awm dan ka hre thiam ve lo tawp mai. A hranga Tuco an koh leh,
concert hian inzawmna eng nge a neih?” a han ti a.

Angus chuan, “Mister, Battleville Band chanchin an sawi hi i la hre ve ngai na nge? Tu
emaw, nghaisak tur an neih chang apiangin concert hi an siam ṭhin a ni. Captain Harper-a’n
na tuar áu thawm a hriat theih loh nan music chu ring takin an tumtir ṭhin a ni,” a ti ta a.

54
 Hunter-a hmel lan dan chu a danglam sâwt ta hle a, a kut a hum ruh tlat bawk a. Tun
hma zawng kha chuan Bill Carson-a pawisa thuhruk chanchin hi amah leh Tuco-te pahnih
chauhvin an hria niin a lo ngai ṭhin a; mahse, tunah chuan a ngaih dan a danglam ṭan ve ta a
ni.

**********

A office pindan chhung aṭangin Sentenza chuan, “Lo lût rawh, Tuco. Zah der vêl a ngai
lêm hlei nem. Engtizia nge rei deuh kan inhmuh tâk loh le?” a lo ti a. Dawhkan lian deuh bulah
hian a lo ṭhu a, thleng lian zâwk aṭangin thil tui àwm deuh mai hi thleng tê zâwkah a lo sûak
chhûak mek a. Thleng lian bulah chuan chhang, tlang khat hi a awm a, whiskey úm khat leh
thil dang úm khat hi a lo inchhawp mek a.

Tuco chuan dawhkan awmna chu a va pan hnai a, “Kan inhmuh lohna a rei tawh hle
mai, Sentenza,” a han ti ngawt a.

Sentenza chuan, “I mit tuamna pawh kha dah bo a ṭha ang. Pawna i awm lai pawh
khan nangmah i ni tih ka hre tawh tho,” a han ti leh a. Tuco chuan a mit tuamna pawh chu a
hlîp ta nghâl a. Thleng chhunga ei tur rim chu a han hria a, a chil a pût nghâl zawih zawih a, a
rilṭam lutuk chu a pum a ri ta ruih ruih a.

Tuco pum ri chu Sentenza chuan a lo hria a, a han nui sak a, dawhkan chu kila ṭhu ve
turin Tuco chu zaizir hian a han hrilh a, “I ril a ṭam hle a ni maw? Lung in chhungah hi chuan ril
a ṭam duh viau reng asin. Ṭhu la, ei rawh, Tuco,” tih pahin thleng leh chhang chu Tuco hmaah
a va nawr phei a, “Ei zo vek rawh, kei chu ka puar tawh e,” a han ti leh a. Sentenza chuan zu
chu a in a, in pahin Tuco mitmeng chu ngun deuh mai hian a en reng a.

Tuco chu ṭhutthlengah chuan a ṭhu a, thirfian a la a, thleng chhunga thil awm chu a han
suak a; mahse, ei nghâl mai lovin rinhlelhna mitmengin Sentenza chu a han melh a. A
rinhlelhna leh a rilṭamna chu a rilru chhungah an indo nasa hle a ni. A tawpah chuan a
rinhlelhna chuan a rilru a hneh ta zâwk a, tichuan, a thirfian ken lai chu dawhkanah chuan a
dah ta a.

Sentenza chuan thleng chhunga ei tur chu fianin a sûak a, tui ti àwm deuh mai hian a
ei ta a. “En ta che, Tuco. Thihna túr a tel miah loh hi. Mi i ringhlel lutuk ṭhin a ni. Kha, ei rawh,”
a ti ta a.

Tuco chuan khing khatin fian chu a la a, lehlamin chhang a la bawk a, hlim taka nui sun
sun chungin a ei ṭan ta a. Whiskey in pahin Tuco thil ei lai chu Sentenza chuan a lo thlir reng
a, Wallace-a pawh chu kawngkhar chhung lamah chuan a ding a, nghâkhlel àwm tak mai hian
Sentenza chu a lo melh ve reng bawk a.

A thil ei lai ṭhial nuau nuau pahin Tuco chuan, “Ka rin ang chiah a ni. Ka hmuh tirh phat
aṭang che khan, ‘E khai, Sentenza chu a che fuh hle a nih hi. Sentenza hian a ṭhian hluite a
theihnghilh ve ngai lo ve; Tuco lek phei hi chu a theihnghilh hauh lo vang,' ka ti rilru nghâl mai
a ni,” a han ti suah suah a.

55
 Sentenza chuan, “A dik alawm, Tuco. Nang ang ṭhian ṭha hi chu ka theihnghilh ngai
miah lo asin,” a han ti ve ngat a.

Tuco chuan, “A ṭha a nih chu,” a han ti leh a, tui ti àwm deuh mai hian chhang chu a
keih bung leh hmawk a, a ṭhial leh hmuah hmuah a.

Sentenza chuan, “A khat tâwka ṭhian hluite hmel han hmuh leh hi nuam ka tih zawng
tak a ni. Kan intheihnghilh ngai lo tih a hriat tlat a ni,” a han ti leh a.

Tuco chuan, “Ni e,” a ti a, a thil ei lai chu tui ti àwm deuh mai hian a ei hmuah hmuah
zel a.

Sentenza chuan, “Ram hla taka an va zin hnua chanchin mak tak te min hrilh tur an
neih lek phei chuan, ṭhian hluite hmuh hi nuam ka ti lehzual,” a ti ta zel a.

Tuco ngaih chu a ṭha zan ta mang lo deuh a, hreh deuh tak hian, “Ni e,” a han ti leh
hram a.

Sentenza chuan, “Tuco, chanchin mak danglam tak min hrilh tur eng nge i neih?” tiin a
zâwt ṭan ta a.

Tuco chuan, “Indo thu te, kan inbeih dan chanchin leh min man dan te i hre duh em?” a
han ti a. Sentenza chuan, “Tuco, thil i han hre chiang deuh hlek teh ang. Fort Craig-ah a ni
maw an manna che kha? Nge, kulh bul hnai vêlah chuan?” a ti a. A chhanna hriat harsa tur
takin Tuco chu a rum nghut a, a chhanna chu, ‘aw’ tih nan leh ‘aih’ tih nan a hman theih ve ve
a ni.

Sentenza chuan, “Chu, Sibley-a hote zingah i tel ve tihna a ni a, chuti a nih si chuan
Santa Fe aṭangin in lo kal tihna a ni ngei ang maw?” a han ti leh a. Tuco chu a rum leh nghut
a, a thlan tui a chala lo chhûak ṭan chu a han hru zauh a.

Sentenza bawk chuan, “Thlaler hian mi tam tak nunna a ei ral tawh a; chuvangin, kal
tlang pawh thil harsa tak a ni phawt ang,” a han ti leh a.

Tuco chuan, “Harsa tak a ni,” tih pahin dawhkana whisky úm chu a melh a, “In tur neih
loh lek phei chuan, thlalera kal tlang chu thil harsa ber a ni,” a han tih zawm leh a.

Sentenza chuan zu úm chu Tuco hmaah chuan a va nawr phei a, “Tuco, i duh tâwkin i
in thei ang. Whiskey ṭha chi hi chuan lei te pawh a ti zâwi a, i lei hian tih zâwi a ngai niin a
lang,” a ti a.

Tuco chuan úm chhin chu a hawng a, tuihal àwm deuh mai hian a han in khawlh
khawlh a; a han thaw huai a, a hmui a han hru hul tê tê a, “Sentenza, nang nge nge hi chu i fel
ka ti ngawt mai. Ka rilruin, ‘Sentenza hi ka ṭhian kawmngeih ber pakhat chu a ni,’ ka lo ti fo
ṭhin asin,” a han ti a.

Sentenza chuan, “Ni e. Pa dilchhût leh thil hriat châk ber ber chi ka ni bawk a; entir
nan, eng vanga Bill Carson-a hming hi invuah nge i nih tih ang chi te hi?” a ti ta a.

Tuco chu a han meng tal tup a, “He hming hi hming dang ang bawkin a ṭha ve tho a ni
lawm ni? Ka hming hi ka hman rim lutuk chuan ka tan a hrisel lo thei hle dawn a, chu chu i hre
56
thiam ve maiin ka ring, ka hrawk bawk te pawh hian a tuar thei mai ang tih a hlauhawm,”
awmze nei tak hian a han ti a, ama fiamthu thawh chu ring fé hian a han nuihpui zûi kuah
kuah pek a.

Amah vek chuan, “Eng pawh ni se, nang pawh hian i hming dik tak chu i hmang khat
ve hle niin a lang, Sergeant Sentenza. Khawi lai hmunah emaw chuan i sakhming thang va hi
chu a nalh vak bîk lo ve maithei tho a ni ti raw?” a han ti leh a.

Sentenza chuan, “I thu sawi chu ka hre thiam e. Chhan leh vang teh chiam pawh awm
chuang lem lovin i rilru-a a lo luh avang maiin Bill Carson-a hming hi i invuah ta a ni maw? A ni
em Tuco? Bill Carson-a tak tak hnen aṭanga a hming hi i hawh a ni thei lo vang maw?” a ti a.

Tuco chuan, “Bill Carson-a a awm tak tak elo? Ka rilru-a hming lo lût ka invuah chawp
mai a ni,” a ti a.

Sentenza chuan, “E, a nih tak chu maw le. I mit tuamna pawh kha i rilru-ah a lo lût thut
a, tichuan, i mit i tuam ta mai a ni ang maw?” a ti leh a. Tuco chu ngun deuh mai hian a han
en a, Tuco awm chu a nuam tawh lo hle tih pawh a hai lo. A hnenah chuan, “Tuco, thu dik tak
min hrilh la a ṭha ang. Music i ngaina em? Band Music?” a han ti leh a.

Sentenza zawhna chu Tuco chuan a hre thiam lo hle a, mak ti deuh tak chung hian,
“Music i tia lo? Umm.. ngaina ve bawk e, 'thil ei pai ṭawih ṭha thei turin pumpui a ṭanpui e,' an ti
bawk si,” tih pahin a dul a han zut a.

Kawngkhar bula ding, Wallace-a chuan nghâkhlel tawh tak maiin, “Tunah hian em ni
ang, Sergeant?” tiin Sentenza chu a lo zâwt ve thuai bawk a. Sentenza chuan, “Ti dawn hnai
tawh mai ila a ṭhain ka ring. Rei lo tê lo nghâk hram mai rawh,” a ti a.

An thu sawi awmzia chu Tuco chuan a hre thiam chiah lo nain a ngaih erawh chu a ṭha
tawh lo hle a. Sentenza-te pahnih chu a han melh tawn zuk zuk ṭhin a; ring fe hian chil a han
lem khawlh a; hmui liak hlup hlup chungin Sentenza chu a en ta reng a.

Sentenza chuan, “Chu, Tuco, Bill Carson-a anga i insiamna zawng zawng hi i rilru-a lo
chhûak, nangma phuah chawp ngat a ni maw?” a han ti leh a.

Tuco chuan, “Ni e,” tiin a lo chhang a.

Sentenza chuan a iptê aṭangin Sikret case, a pawn rangkachaka luan chu a phawrh
chhûak a, a pawna hming inker lang thei ngei tur chuan a han lek chhûak a, Tuco hnenah
chuan, “Hei, a pawna hming inker pawh hi i ngaihtuah chhuah, i phuah chawp bawk a ni leh
ang maw? Bill Carson-a hi mihring tak pawh a ni lo; i ngaihtuah, i suangtuah chawp a nih si
chuan, amah anga lan tum hian i inti buai peih hlein ka hria,” a ti leh ta zel a.

Dawhkan chu na deuh mai hian a han chum ṭhuai a, nelawm lo zet hian Tuco chu a
melh ta khui mai a. A hnenah chuan, “Bill Carson-a i hmuh lai chuan a la thi lo ti raw? A la
dam a, ṭawng pawh a la ṭawng thei ti raw? Eng nge a hrilh che? Rangkachak Dollar 2,00,000
chungchangah eng thu nge a hrilh che? A thuhrûkna hmun a hrilh che chu khawi laiah nge?”
tiin a zâwt ta a.

57
 Tuco chuan, “Eng thu nge i sawi ka hre ta hauh lo mai,” a ti a. Sentenza chu a
ṭhutthleng hnung nghengin awn fé hian a han ṭhu a, ha chang ṭhial rap rap chungin, “A hun ta
e, Wallace,” a ti ta a.

Corporal Wallace-a chu rang takin a inher vut a, kawngkhar chu a hawng a, a va dâk
chhuak a, aw ring deuh hian, “Khai le, Rebels-ho, Music chu tum ṭan tawh rawh u. Ring tâwk
taka in tum loh zawngin in châk lo viau ang,” tiin a va áu ta lûng lûng a.

Chapter – 10

Tuco chu a chak ve roh ṭung ṭung hle mai a, invenhim pawh a tum nasa. Wallace-a
dulah chuan a kut ding lam leh vei lamin na zet hian a han hnek a; mahse, Wallace-a dul chu
savun ro ang maiin thahrui ringawt hian a lo khauh tlat mai si a. Wallace-a chuan Tuco
chhîpah chuan na deuh mai hian a han chum nghek a, Tuco luhai chu a tlu lo chauh hi a ni
tawh a.

Wallace-a chuan Tuco bekah chuan na deuh mai hian a han hnek zûi leh nghâl a,
Tuco chu a petek phei dawrh a, dawhkan chu a va nek tlu a, a chunga ei tur awmna thleng
pawh chu a tlûkpui ta rum rum a. Wallace-a chuan a va bawh zûi a, Tuco tlu tawh hnu chu duh
tâwkin a va nghaisa zûi ta a. Tuco hnar leh kamsir vêlte chu thi hlir hian a khat zo vek tawh a.

Sentenza chuan a vaibel chu a han pak khu talh talh a, “Wallace, a tâwk tawh e, chawl
rih rawh,” a lo ti a. Tin, Tuco hnenah chuan, “Khai le, Tuco, i pum pai a nuam deuh tawh em?
Music ri chuan a ti buai che em? Ka thil hriat duh chu min hrilh dawn phawt chuan Music chu
ka ti tawp ang a, hahdam takin min hrilh thei dawn a ni,” a han ti a.

Tuco chu chhûatlaiah chuan a han che ṭual ṭual a, “Sawi tur eng mah ka hre lo,” a ti a.
Sentenza chu a thaw huai a, “I luhlul kher mai maw, Tuco? Mahse, Wallace-a pawh hi pa
nasa ve tak chu a nia,” a han ti leh a.

Wallace-a chuan kawngkhar chu a hawng a, a va dâk chhûak a, aw ring deuh mai
hian, “Rebel phûngzawlho, ring deuhvin music kha tum rawh u,” tiin a va àu ta a. Pindan
chhungah chuan a lo kîr leh a, chhûatlaia tlu tawh, Tuco nghawngah chuan a khing hnihin a
han ṭham ṭan leh ta a.

Tuco chu a lo chau der lek niin; a ke pahnih a tawm ve ve chu a rualin a’n leng phut
mai a, Wallace-a hmaiah chuan na fe hian a han tlawh fuh a; Wallace-a pawh chu hnung
lamah a tawlh dawrh a, a hnar leh a biang bul kak aṭang chuan a lo thi chhûak nghâl puat a.

Tuco chuan din a han tum a; mahse, a ding hman ta bîk lo. Tuco la kun lai chu
Wallace-a chuan a va bawh a, a bawh na tâwk bawk a, Tuco chu a bawk ta thlawp a. A han
tal vak a, Wallace-a chuan zangthalin a bawh bet tlat a, a khûpin Tuco ban khing hnih chu a
chep bet tlat bawk a. A kut bawr pahnihin Tuco hmai chu a nem bet a, a kutzungpui pahnihin
Tuco mitmu chu a zuk kawm ta vak mai a. Chutia a tih pah chuan, “Ka duh tâwk ka ngah

58
hnuah chuan i mit tuamna pakhat mai ni lovin, pahnih i mamawh ngei tawh ang,” a han ti zûi
a.

Tuco na tuar chu a ṭê ta chêl chûl mai a, “Ka ṭawng tawh ang, in hriat duh chu ka sawi
tawh ang,” tiin a áu chhûak ta nghâl a. Sentenza chuan vin zet hian, “A tâwk tawh e, Wallace,”
a lo ti bawk a. Hreh tak chungin Wallace-a chuan Tuco chu a thlah a, a thawhsan ta hram a.
Ama hnar thi pawh chu a kawr banin a han hru a, a phun nuah nuah bawk a.

Sentenza chuan a ṭhutna chu a han ti her a, a khûp bengin chhûatlaia Tuco mu chu a
zuk bih a, “Tunah chuan Bill Carson-a’n pawisa chungchanga a thu hrilh zawng zawng che
chu min hrilh chhawng vek tawh rawh le,” a ti ta a.

Tuco chuan thaw hlawp hlawp chung hian, “Thlànah... thlàn chhungah a phum,” a ti ta
a. Sentenza chuan, “Khawi laiah maw?” a lo ti vat a. Tuco chuan, “Sad... Sad Hill
thlànmualah,” tiin a lo chhang a.

Sentenza chuan, “Tu thlàn berah maw? A phùmna thlànah chuan thlànlung emaw,
chhinchhiahna number emaw a awm lawm ni? Tu hming leh tu number nge chuang?” tiin a
zâwt zûi ta zel a.

Tuco chuan, “Ka hre bîk lo,” a lo ti a. Chu veleh Sentenza chuan, “Wallace!” a han ti
ringawt a. Wallace-a chuan Tuco chu a va pan hnai nghâl a.

Tuco thlaphang mangang chu a khek chul mai a, awmze nei lo tak hian a ṭawng mawlh
mawlh a. Chutah, a ṭhu chhûak a, Sentenza hnenah chuan, “Ka thu sawi hi ngaithla hram
rawh; tu thlàn chhungah nge a phùm tih ka hre bîk lo; Blondie-a’n a hria. Blondie-a, pa khan
sang tak, keima ruala in man ve khan a hria,” a ti ta chul a.

Sentenza chuan Tuco chu khawih lo turin zaizirin Wallace-a chu a han khap a, “Tuco,
thil awm dan chu han sawi chiang teh; awmze neiin i sawi thei ngei tur a ni. Thawnthu phuah
chhawp mai mai ka ngaithla peih lo,” a han ti a.

Tuco chuan, “A thih dawnin Bill Carson-a (Jackson-a) chuan thlànmuala pawisa a
phum thu chu a sawi ngei a; mahse, a phùmna thlàn hming chu a sawi thei lo va, tui min dil ta
a. Ka sakawr tuithawl phurh lai chu va la turin ka tlan vat a; ka va kir leh lai chuan Carson-a
bulah Blondie-a chu a lo awm tawh a, Carson-a chu a lo thi hman tawh bawk si a.

"Mahse, a thih hma lawkin Carson-a chuan a pawisa phùmna thlàn hming chu a lo
sawi hman tlat a. Chuvangin, Blondie-a chuan pawisa phùmna thlàn hming chu a hria a;
mahse, thlànmual hming chu a hre lo va; keiin a thlànmual hming chu ka hria a; mahse, a
thlàn hming ka hre lo thung a ni,” a ti ta a.

Sentenza meuh pawh chuan, “Ka thil hriat tawhah chuan a mak ber pawl a la ni,” a ti ta
hial a.

*********

Sipai Barrack sira Hunter-a ṭhu chu Guard chuan a va hmu a, kutzungpuia hnung lam
kâwk chungin, “Sergeant-in hmuh che a duh, lo kal nghâl rawh,” a va ti a. Hunter-a chuan a
zûi vat a, Sentenza awmna pindanah chuan a va lût ta a.
59
 Sentenza chu dawhkanah a lo ṭhu kang a, a ke lehlam chu a lo then haih haih a,
Sergeant ang pawhin a inchei tawh lo va, ama thawmhnaw pangngai a lo inbel vek tawh a, a
kawrchung thla hnuaiah chuan pûakruk bawm hmawr pawh a lang thei nghe nghe a.

Dawhkan hmawr lehlamah chuan sipai kawr ni lo, civilian kawr a awm khâwm bawk a.
Hunter-a hnenah chuan Sentenza chuan, “I Rebel uniform kha hlip la, hêng civilian kawr hi ha
rawh. Kei leh nanga tan hi chuan indo hi a tawp ta rih a ni ber e, ka ṭhian,” a lo ti a.

Hunter-a chu kawngkhar chhung lamah a lût fel hman chiah tihin a ding chawt a, “Eng
vangin maw?” a han ti lêt ve a. Sentenza chuan, “Tunah hian kan chhuah nghâl dawn
avangin,” a lo ti leh mai a. Hunter-a chuan, “Khawi lam panin nge kan chhuah dawn?” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Zawn chhuah mai tura rangkachak dollar 2,00,000 inphùmna hmun
panin kan chhûak dawn a ni. Kei hian thlànmual pakhat hming leh a awmna lai ka hria a; nang
hian thlànlunga hming inziak chu i hre bawk a, chuvangin, nang nen hian zin dun tur niin ka
inhria,” a lo ti thuai a.

Hunter-a chuan eng danga chhang lovin, “Tuco a inpuang a ni maw?” a lo ti a.

Sentenza chuan, “Inpuang lo thei tur chi pawh a ni meuh lo,” a lo ti awlsam mai a. Hunter-a
chuan, “Ka hre thiam e,” tih pahin chhûatlaia thisen kai, ro tawh chu a ke hmawrin a han thai
a.

Sentenza chu a nui sak a, “Wallace-a hian tlinna kawng a ngah ve viau asin; mahse, in
chhung tih fai leh vawn fel hi chu a tum vak lo a ni,” a ti a.

Hunter-a chuan, “Kei pawh hi band concert-in min chawimawi ve dawn lo em ni?” a ti ta
a. Sentenza chuan, “Ṭawng nuam i tih phah dawn em ni?” awmze nei tak hian a lo ti a.
Hunter-a chuan, “Ka ring lo,” a lo ti mai a.

Sentenza pawh chuan, “Kei pawhin ka ring chiah lo. Tuco aia tuar i chhel zâwk vang
phei chu a nih ka ring lo va; mahse, ani aia i fin zâwk vangin, band tumsak kher i ngai vein ka
ring lo. Kan thu hriat duh min hrilh avang hian nghaisak chu i pumpelh mai thei; mahse, thihna
erawh chu i pumpelh dawn lo tih pawh i hriat ka ring?” a ti ta zel a.

Hunter-a chuan, “Chu, Tuco chu i thahtir a ni maw?” a lo ti a. Sentenza chuan, “Thah tir
awzawng lo ve. Thil min tihsak turin Wallace-a nen an thang bo mek a ni. Pawisa min lâksak
turin bank-ah an va kal dun a ni,” a ti a. Hunter chuan mit hmul tih chuar pahin, “Bank-a i
pawisa chu dollar 3000 vêl a ni thei mai lo maw?” a ti leh a.

Sentenza chuan, “Ni chiah e. I fingin, thil i chhût chhûak chak kher mai. Man chawi lova
US Army khai hlumtir ngawt ai chuan Sheriff kutah pe ila, lawm takin dollar 3000 min pe ang
a; hlim takin Tuco kha an khai hlum ve thei tho a ni,” a ti a, a han ding a. “Tunah chuan partner
i thlâk dawn a, a thar i nei dawn ta a. Mi i thlang sual vak lo vang, ka duham vak lo. Mi ka
thurualpui tawh phawt chuan ka thu ka phelh ve ngai lo va, lungawi hma tak ka ni bawk. Dollar
2,00,000 chanve chu ka chang ang a, nangin a chanve. Rem i ti ve em?” a ti ta a.

60
 Hunter-a chu a nui deuh sak a, “Duh thlan tur dang ka ngah vak lo hlein a lang,” a lo ti
a, a sipai uniform chu a hlîp ṭan ta a. Hunter-a thawmhnaw inbel hnuhnung ber chu Poncho,
khup thleng vêl zeta fual hi a ni a.

Mak ti àwm tak hian Sentenza chuan Hunter-a chu a han melh a, “Nang nen hian kan
la inhmu chiah lo na a, i chanchin hi ka hre fo tawh ṭhin. I Mexican sikret leh i Poncho hi
thawnthu nung a tling ve tawh reng a ni. Hriat loh ram aṭanga rawn chawr chhûak, hming nei
lova, hlauh nei lo, pawisak pawh nei lo. Bawm chhungah khan i mei zûk ṭhin, Mexican sikret
pawh a awm nghâl vek. Tin, ṭhutthleng bana pûakruk, a paina kawnghren nena inbang kha i ta
tur a ni,” a ti ta a.

Hunter-a chuan bawm chhunga pûakruk chu a phawi chhûak a, a mu thunna bawr chu
a han ti vir a, a mu a inthun khat vek a ni tih a hriat hnuin a bawmah a khung leh a, a paina
kawnghren chu a hreng ta a. Tin, kawnghrena pûakruk mu dahna pawh chu pûakruk mu hlirin
a khat deuh vek bawk a. Sentenza hnenah chuan, “I fimkhur hlel deuh a ni lo maw?” a han ti
a.

Sentenza chuan, “Kan pahnih hian a hrangin thurûk kan nei ve ve a, chu chu kan zêp
ve ve chhung chuan hlauh tur eng mah a awm lo. Keini pahnih hian kan thurûk hriat tluka
invenhimna kawng ṭha zâwk eng mah dang kan mamawh lo,” a ti ta a. An inpeih fel hnu chuan
an chhûak dun ta a.

Chawhnu lamah Sentenza leh Hunter-a chuan Prison Camp aṭanga hmun hla fé, thing
hmun hi an va thleng a. An awmna lai chu hmun biru deuh mai hi a ni a, hnim sang pui puiin
anmahni chu a hual vêl vek a.

Sentenza chuan, “Tun hma lam pawhin he lai hmunah hian ka riak fo tawh ṭhin a,
hmun him ṭha lai ber niin ka hria. Sakawr zin te hi phelh ila, tlattir ila, mei i chhem ang,” a han
ti a.

Sakawr zin an hlih fel vek hnuin Hunter-a chuan, “I hote saw, hnimbuk kar, hmun
hnawng laia an awm reng zawngin hritlangin a man loh vek pawhin ka pûakruk mu tal chuan a
la man hlawm ngei ang maw le,” a han ti a. Sentenza chu a ṭhen sak a, aw ring fe hian, “In
hria em? Chu, Boys, Lo chhûak rawh u,” a ti ta a.

Hnimbuk kar aṭang chuan hmun fai laiah an lo chhûak ta hlawm a. An vai chuan sipai
kawr ha tawh lovin, mahni kawr hâk ṭhin pangngai vek an ha tawh a; pûakruk an pai ṭheuh a,
an pûakruk bawm hmawr pawh chu an malpuiah an thlung bet vek bawk a. An pûakruk kawm
lah chu chul ngun tih hriat ngawih ngawih hian a hnúm hlarh hlawm a.

Hunter-a chuan, “Kan kalna kawng a inthuhmun chhung chuan inkawm thei turin a
rualin kal ila a ṭha ang. Khaw nge, eng zât nge in nih? Pakhat, pahnih, pathum, pali, panga,
paruk. A tâwk chiah a ni,” a han ti a.

Hunter-a thu sawi awmzia chu hre lovin Sentenza chuan, “Eng vangin nge, ‘a tâwk
chiah’ i tih a?” a lo ti a. Hunter-a chuan, “E le, ka pûakrukah hian mu ruk chiah a inthun
alawm,” tiin a lo chhang a.

61
 Sentenza chu a han ngawi deuh vang vang phawt a, tah chuan, “I thu sawi awmzia chu
ka hre thiam ve tain ka hria,” a ti ta a.

**********

Corporal Wallace-a chuan kutkawl khing khat chu Tuco banrek ding lamah a vuahtir a;
a khing lehlam erawh chu ama banrek vei lamah a bun thung a. Kutkawl pahnihte chu
khaidiatin a hlin zawm a, a hlinna khaidiat tawi deuh mai chu a han phih vak a, “Kal rawh, kan
chuanna tur Rel a lo thleng ta,” Tuco hnenah chuan a han ti a.

Lung in pindan chhung aṭanga pawna an chhuah lai chuan putar, kut khing lehlam bùl
hian, “Hey, Corporal, a tlan chhuah i hlau em ni? Khawiah nge i hruai dawn?” ṭawng el deuh
hian a lo ti a. Wallace-a chuan, “Khai hlumna hmunah ka hruai dawn maw le. He pa lu man hi
a sang hrep asin,” a han ti a.

Tuco chuan, “Amigo, dollar 3000 an ti nia. Mi pakhat chauh lu man atan chuan a tam
hle mai ti raw? I kut khing khat manah khan pawisa eng zât nge an pêk ve che?” a lo ti hmak
a.

Wallace-a chuan khaidiat chu na deuh hian a’n phih nghek a, Tuco chu a kat dawrh a,
a tlu ta a. A tho leh thuai a, a banrek na lai chu a chul vut vut a, Wallace-a hnenah chuan,
“Corporal, ka thu sawi kha theihnghilh suh. Ka tih tlûk ve hunah che chuan i tlu ri a ring ngawt
ang. In Battleville Band ai hian a ri a ring zâwk ang a, a mawi zâwk daih bawk ang; a bîk takin
ka tan,” a han ti ve ngat a.

Chutih lai chuan lung in Station-ah chuan Rel sei deuh hi a lo thleng tawh a. Rel,
pindan chhûat ringawt nei, a bang leh a chung pawh awm chuang lo te hi a tlar phei thluah a;
chûngah chuan laipui leh silaimu bawm a awm khat vek hlawm a. Mihring chuanna pindante
pawh a awm a, Union sipai hlir an ṭhu khat vek hlawm a, Rel pindan hnuhnung ber chu officer-
ho awmna atan an rûat bîk a ni.

Wallace-a chu Rel pindan pakhatah chuan a lawn kai a, Tuco pawh chu a pawt kai ve
nghâl a. Bang nghengin Union sipai tam fe hi an lo ṭhu a, Tuco-te pahnih chu mak ti àwm fe
hian an lo melh ṭhap hlawm a. Rel chhûat chu a hnawk nuaih a, a rim a chhe êm êm bawk a.
Tuco-te pahnih pawh chu bang bul, chhûatlaiah chuan an ṭhu dun ve ta a.

Rel chu a han kiu ruai ruai a, zawi zawiin a kal ṭan ta a. Tuco chu bang nghengin a ṭhu
bawk a, rei vak lo hnuah chuan a muthlu ta mai a; chuti chung chuan Wallace-a thu sawi, “An
khai hlum lai en turin ka awm ve nghâl ang. Borûaka a han lam kual vêl tur chu ka hmu châk
riau a ni. Tun hma angin a nghawnga hrui kâp chattu tur, ṭhian a nei tawh àwm dèr si lo va,” a
tih thawm te pawh chu chiang lo ruai hian a hre thei tho a.

Darkar tam fe a muthilh hnuin Tuco chu a harh chhûak ta a. An awmna pindan
chhunga sipaite chu an lo muhil zo vek tawh a. Wallace-a pawh chu Tuco sirah chuan tui deuh
hian a muhil suk suk a, áng deuh phuau chung hian a hnár tluk tluk a.

62
 Tuco chu fimkhur deuh hian a han ding a, Wallace-a pûakruk pai lai chu phawi chhuah
tumin a zuk kun a. Chutih lai chuan Wallace-a hnár chu a tawp chawt a, a rawn meng chhûak
nghâl a, “Eng nge ni ta? Eng nge i duh?” vin zet hian a lo ti a.

Tuco chuan, “Eng nge duha mi rin? Hmun fianrial ka duh a nih hi. Ka phìng a keh
takngial dawn alawm. Zun cheh kekawr huh hnuanga min khai hlum mai zawngin hmuh nuam
min ti dawn em ni?” a han ti a.

Wallace-a chuan, “Hetah chuan ni lo ve, kawngkhar aṭang sawn lek chhûak mai rawh,”
a lo ti a, a tho ve ta a.

Rel kawngkhar inhawngah chuan pawn lam hawiin an va ding dun a, Wallace-a chuan
a ding lamin kawngkhar biang chu a vuan a. Tuco chuan a kekawr hma lam kilhna chu hawn a
han tum ûk a; mahse, thinur deuh hian Wallace-a hnenah chuan, “I en ve kher a ngai em ni?
Nausen ka ni tawh hlei nem; enpui ka ngai lo,” a lo ti hluk a.

Wallace-a pawh chuan zia lo a ti ve deuh a ni ngei ang, tlemin a inher a, Tuco chu a
hnungchhawn ta a. Tuco chu tlemin a han tawlh kir a, a dàrin Wallace-a hnungzangah a va
nghawk ta thut a. Wallace-a chu a áu vak a, pawnah a tla chhûak a, Tuco pawh chu a phih
chhûak ve ta nghâl a.

Wallace-a chu Rel kawng sir, lei charah chuan a zuk intauh chawrh a, Tuco chuan a
zuk delh zûi leh nghâl a, an pahnihin rel kawng thlang, âwih pangah chuan an lum thla dun ta
chiam mai a.

Tuco chu a ṭhu chhûak thuai a, a taksa chu a pem nasa hle a; mahse, a na teh chiam
lo va. Wallace-a erawh chu nikhaw hre lovin a let reng a, a bek leh a ban chu a duk rui bawk
a. Tuco chu a han hawi vêl ruai a, a bul hnaia lungtum chu a la lawk a, Wallace-a lu-ah chuan
theih tawpa nain a chhu ta nghek mai a. Tichuan, Wallace-a iptê chu a dapsak ta a.

Vawi thum lai ngun taka Wallace-a iptê zawng zawng a dap chhuah vek hnu chuan thil
awmzia a hre chiang ta a. Thinur fahran hian, “Kan mi sualpa khan kutkawl chahbi keng turin
Wallace-a pawh hi a ring zo lo a ni maw? Sheriff hnenah a thawn tawh a ni ngei ang. Ka va
thlen tur thu pawh Sheriff chu a lo hrilh lâwk daih tawh a nih ngei ka ring,” tiin a han áng chiam
ringawt a.

An awmna bul lawkah chuan lung chang hmel deuh mai hi a awm a, Wallace-a chu a
pawt phei a, lungah chuan khaidiat chu a phah a, lung dangin chhut chah a tum ta a. Mahse,
vawi thum emaw lek a chhut hnuin a chhutna lung chu a phel ta mai si a, khaidiat chu khem
pawh a la khem chhin eih bawk si lo.

Lung dang a han chhar leh a, chu pawh chu a phel leh ta thuai a. Pûakruk mu chuan a
ti chat thei ngei dawn a; mahse, an lum thlâkna lamah khan Wallace-a pûakruk chu a tla
chhûak a, a bawm rûak chauh a pai tawh bawk si. Tuco chuan âwih pang chu a han thlir chho
a, pûakruk hmel àwm rêng rêng a hmu bawk si lo.

Harsa ti takin Wallace-a chu a hnûk hruih hruih a, âwih pangah chuan a chhohpui ta a,
pûakruk tla chu a melh chho zel bawk a. Hnimbuk karah a tla lût pawh a ni maithei; chuvangin,

63
zawn hmuh mai mai chi rual a ni lo tih pawh Tuco chuan a hre thuai a. Chuvangin, Wallace-a
chu a han sâwi nawk nawk a, “Harh rawh, Wallace, i mu rei tâwk ta, harh la, min pui vat rawh.
Thui ka hnûk thei lo vang che. Tho la, kein kal ve vat la a ni mai,” a han ti a.

Tah chuan ngaih ṭhat lohna a nei ta thut a, “Wallace, i thi mai lo vang ti raw? I thi em
ni? Heti ngawt hi chuan min thihsan thei bîk lo vang. Ka mamawh lai che hian i thi mai tur a ni
lo,” a han ti leh a. Chutih lai chuan beisei nei ni àwm tak hian chung lamah mulukawlh an lo vir
nuk nuk a, ruai ṭheh a hun dawn hnai tih an hria a ni mawlh ang.

Chapter – 11

Rel lu, Mighty Maude an tih chu tlan chak ber leh lian ber a ni a, a kiu ring êm êm
lehnghâl a. A ṭhat lohna erawh chu, a khalhtu ṭhutna aṭangin hma lam, rel awmna aṭanga feet
500 zeta hla chu a lang thei lo rêng rêng a; chuvangin, khalh pawh fimkhur a ngai bîk êm êm a
ni. Kawng ngilah chuan a pawi hauh lo va; mahse, kawng kawia a kal dawn apiangin rel chu
tih kiu a ngai a ni.

Kawng kawi a thlen dawn laia rel kiu ri ring fahran chu kawng kawi lai taka awm Tuco
chuan a hre chiang kher mai. Tichuan, Wallace-a chu rel kawng chhungah a hlang lût ta a;
mahse, Wallace-a chu a rawn che ṭan ta a. Tuco chuan, “La harh rih suh, Wallace; tuna i harh
mai zawngin i thil hmuh tur hian a ti lungngai lutuk ang che. Naupang ṭha tak angin mu hle hle
ringawt rawh,” a han ti nuah nuah a.

Amah chu rel kawng pawn lamah a bawk a, kawl pahnih insuih finna khaidiat chu rel
kawng thir chungah a phah chiah bawk a. Rel chu a lo thleng ta ngei a, kawl pahnih insuih
finna khaidiat chu a han chil a, a chhum ta hmawk mai a. Tuco chu a tawlh sawn thuai a, rel
kawng thlang âwih pangah chuan a lum thla a, rel chuan a tlan pel ta a. Chutia a lum thlâk lai
chuan rel chhunga mihring áu thâwm ni àwm tak chu a han hre zûi bawk a.

Rel tlan liam tur chu a va thlir leh thuai a, rel lu hnuaia pawn chhe sen ni àwm tak
inkhai chu a va hmu a. Tichuan, rel kawng hlat thei ang ber lamah chuan hmanhmawh takin a
tlan ta thuai a.

Rel chu mel khat lai a tlan hnuin a chhunga chuang pakhat chuan hnung lam a han thlir
kir a, tah chuan, “Rel kawnga saw mi pakhat kan chil a, thui fe kan hnûk a nih ka ring, a lan
dan aṭang sawn. Rel hi ti ding thuai rawh,” a han ti tuar a; mahse, a khalhtupa chuan, “Eng
mah a sâwt tawh chuang lo,” tiin a lo chhang a.

********

Rebels hovina an rawn rùn hma kha chuan Marcosito chu khaw lian ve tak, mihring
bitna tak hi a ni ve ṭhin a; mahse, vanduaithlâk takin inbeihna hmun laili berah a lo chang ta
thut a; zan khat thil thu lekah Rebels-ho chuan an rawn hneh a; Saloon leh dawr chhunga
dawr rawk tur an hmuh apiang an rawkin an ru zel a; chhim lam ram panin an kalsan leh ta
mai a.
64
 An chhuah hnu lawkin khaw chhunga mite chuan khua aṭanga hla lo têah silai ri an hria
a, Rebels sipaiho chu an lo kir leh a, an hnungah Union sipaiho chuan an rawn ûm zûi bawk a.
Khaw chhungah chuan ṭanhmun khuar an tum a; mahse, ralkhat aṭangin Union sipaiho chuan
laipuiin khaw chhung chu an rawn sai ta nghek mai a. Tichuan, khaw chhunga mite chuan an
thil neih hlu deuh deuhte la khâwmin khua chu an tlanchhiatsan ta chum chum mai a ni.

Rei fe an inbeih hnuin Rebels-ho pui turin Sibley-a hote an lo thleng a, Union-ho chu
an hnawt kir leh a, Marcosita khua chu an chhuahsan leh ta vek a. Mahse, khuaa chengte chu
tu mah an kir leh duh ta chuang lo va; tichuan, khawramah a lo chang ta mai a ni.

Ni tlâk dawn ṭepin Sentenza leh a hote paruk leh Hunter-a chuan Marcosita khua chu
an va thleng a, kawtthler rûak huai mai, tu ma awm lohnaah chuan an kal tlang a, an sakawr
pên ri te pawh chu a ring duh hle mai. Ram tinah inbeihna hnu-hma hmuh tur a la awm a. In
chhe tam tak an kal pelh hnuin Saloon an va thleng a, Saloon pawh chu a chhe vek tawh a, a
bang hma lam chauh a la ding a.

Sentenza chuan, “Khua-ah hian keini chauh lo chu, tu mah dang an awm lo a nih hmel
hle mai,” a han ti a. Eng mah pawh sawi lovin Hunter-a chuan Sentenza chu a lo melh ringawt
a.

Saloon an kal pel a, hotel pakhat kawt zâwnah hian an va ding leh ta a. Hotel chu a la
him angreng hle a; mahse, a chhawng chung zâwk bang chu laipui muin a deng chhe tawh a,
in chung dotu ban pawimawh tak pakhat chu a tliak bawk a.

Sentenza chuan, “Tlema a nghin deuh hlek pawhin in chung khi chim mai thei niin a
lang; chuvangin, awmna chi a ni lo,” a ti a, an kal pel leh ta a.

In pakhat, dawr ni àwm tak hi an va thleng a, an kal pel leh ta a. Dawr bang hma lam
chu a bal chhe vek tawh a; mahse, a hnung lam erawh chu a la ṭhat hmel hle a.

Sentenza chuan, “Hei hi chu a zia-awm deuhvin ka hria. Zanin chu tah hian riak ila, a
ṭha ang. Mi lo kal kan hmu thei vek a, duh leh kan lo kâp ang a; duh leh hnung lam kawngkhar
aṭang hian kan tlan chhûak daih thei dawn bawk si. Bill, Andy nen kan sakawr hi buaipui u la,
miin an hmuh theih loh turin khawi laiah emaw va dah bo rawh u,” a ti ta a.

Gunman pakhat, Hank-a an tih mai chuan a sakawr chuanna chu Hunter-a chuanna
sakawr sirah chuan a va kal hnaihtir a. Sakawr aṭanga chhuk thlâk pahin a sakawr khenna
chuan Hunter-a sakawr khêl chu na fe hian a han kheng ta a.

Hunter-a sakawr chu a ke hnung lam pahnihin a ding uaih a, Hunter-a chu a vawrh thla
ṭhelh nghe nghe a; mahse, tla lovin a invuan nghet hman hram a. Sakawr aṭang chuan a
chhuk a, Hank-a chu a va pan hnai ta a. A hnung lamah chuan Sentenza hote panga chu an
awm a ni tih pawh Hunter-a chuan a hre reng tho va, Hank-a hnenah chuan, “I châk hle niin ka
hria, Hank,” a va ti nghat a.

Hank-a mitmeng chu a no lo hle a; mahse, “Tih palh a nih kha,” tiin a han pha der hram
a. Hunter-a chuan, “Nang nena kan inhmuh hma pawh hian ka kham tâwk 'tih palh' chu ka

65
tawng tawh asin. Tun hnua thil lo thleng leh hi chu tih palh a ni tawh hauh lo vang,” awmze nei
fe hian a ti ta a.

Mahse, a sawi thui zel hmain Sentenza chuan, “Nangni pahnih kha, inbeng dai rawh u.
Kan lo kal chhan, kan tih tur hi kan zawh fel hunah in inhmuh thiam lohna chawk fel turin hun
chu in la ngah ang,” tiin a lo ṭhelh a.

Chutih lai tak chuan silai vawi khat a lo ri ṭhuai a, Hunter-a hmel awm dan chu a
danglam ta daih a, mak ti àwm deuh hian a meng phâwk ta hle mai a. Sentenza chuan,
“Engtizia nge, silaimuin a deng fuh che em ni?” a lo ti thuai a.

Hunter-a chuan, “Silai pûak ri a inang lo ṭheuh nain, chu silai pûak ri chu ka hriat fo hnu
a ni tlat mai,” tih pahin a inher a, silai ri lo chhuahna kawtthlêr lamah chuan hmanhmawh deuh
hian a kal ta nghâl a.

Sentenza chuan, “Hank, zûi vat rawh, eng lai pawhin i hmu pha reng tur a ni,” a ti a.

Hank-a chuan, “Ka zûi êm êm ang, ngaihtuah duh suh,” a ti a, Hunter-a liamna lamah
chuan a liam phei ve ta a. Kawmkar leh bihrûkna hmun rem lai apiangah a biru phei zel a, rei
vak lovah Hunter-a chu kawtthler kâwi laiah a pil bo ta thuai a.

Hank chu a bihrûkna hmun aṭang chuan a zuang chhûak thuai a, kawtthler kawi lai chu
panin a tlan phei ta a; a kawi lai chu a va thleng phei chiah tihin a ding ta chawt a.

A hma zâwnah chuan a lam rawn hawiin Hunter-a chu a lo ding reng tawh a. A poncho
tlang ding lam chu a koki-ah a bât chhûak a, a pûakruk phawi mai turin a lo inpeih reng tawh
a. Hank-a hnenah chuan, “Nangmah i ni lo vang tih ka hlau kher mai, Hank,” tih pahin a
pûakruk chu kawlphe tluka rangin a phawi zawk a, Hunk-a mit leh mit inkarah tak chuan a kâp
siah a, a inher thuai a, a tlan leh ta daih a.

Silai ri lo chhuahna chu hotel aṭang khan a ni a, Hotel zâwn a thlen veleh Hunter-a chu
a ding ta a. Hotel pindan chhawng, tukverh inhawng aṭang chuan tui inchhek ri leh zai ri a lo
chhûak a. A zâi ri aṭang ngawt pawhin tu nge a nih chu hai rual hi a ni lo bawk a, Hunter-a chu
hotel chhungah chuan a tlan lût ta thuai a. Chutih lai vêl bawk chuan Sentenza leh a hote
chuan Hank-a ruang chu an lo va hmu chhûak ve mek bawk a.

*********

Tuco chu a han hawi kir a, rel hnung lamah chuan mihring chuanna rel pindan pawh a
awm ve tih a hmuhin mi chuang an awm ngei ang tih a ring nghâl mai a, tichuan, hnimbuk
hnuaia a zuang lût ta thuai a. A bawhna laiah chuan thil ruh tak hi a delh avangin paih sawn
tumin a han hâi kiang a; mahse, a thil khawih chu pûakruk a ni tih a hre ta nghâl a.

Wallace-a pûakruk pai lai tla chhûak kha a nih ngei a ring ta a. Pûakruk chu a han bèl
chiang a, a hùmna lai pûakruk thing kawmah chuan tlemin a lo khuar deuh a, chumi khuar
pawh chu deputy pakhat lu-a a chhutna vanga khuar a ni tih Tuco chuan a hre chhûak ta
nghâl a.

Chu pûakruk chu Tuco pûakruk pangngai ngei kha a ni. Tángho thawmhnaw an insem
lai khan Wallace-a’n a chang a nih a rinawm. Tunah a neitu dik tak kut a lo thleng leh ta bawk
66
a; chuvangin, Tuco-a'na kim lo riauva a inhriatna chu a bo ta a ni. Rel chu a tlan liam ta bawk
a, Tuco chu a tho va, a tumna lam dik tak chu panin a kal ta hnu hnu a.

Tuco chuan a pûakruk chu a chhawr kher mai. Ranch in fál deuh mai pakhat hi a va
thleng a, chu in aṭang chuan sakawr leh a zin te, rifle nen, a pûakruk avang chuan awlsam
takin a va nei thei mai a. Tin, khaw pakhat a va thleng leh a, a pûakruk avang bawkin chu
khua aṭang chuan ei tur leh whiskey úm khat a nei leh ta bawk a. Khaw dang a va thleng leh
a, thir dengtu hnenah a kawl bun lai chu a chhut chahtir a, chutah pawh a man chawi lovin, a
pûakruk bawk chu a hmang leh ta a.

A pûakruk chuan kawng tam takah Tuco chu pui thei mah se puih theih lohna kawng
khat a nei. Dollar 2,00,000 awmna thlànmual hming chu a hria a; mahse, a awmna lai tak, a
thlànlung hming chu Blondie-a chauh khan a hre tlat si a, chumi kawngah chuan Tuco pûakruk
chuan thawh theih a nei chau hle a ni.

Tuco hriat danin Blondie-a lah kha, Battleville lung inah a la táng a ni àwm a, lung ina
va kal lah chu Tuco tan chuan thil tih chi loh ber a ni bawk si. Eng pawh ni se, Blondie-a chu
chhan chhuah dan ngaihtuah a ṭul a, chhan chhuah theih a nih loh vek pawhin, a thurûk hriat
chu sawitir theih dan kawng ngaihtuah a ngai a ni. Mahse, Blondie-a chu chhan chhuah tum
chi a ni lo va, a thil hriat pawh Tuco chu a hrilh duh ngûtin a rinawm bawk si lo.

Chutiang thil vêl a ngaihtuah nauh nauh laiin Tuco chuan tlang pawng pakhat hi a
thleng hlawl a, chuta ṭang chuan a thlang lam chu a zuk thlir thla vung vung a, khua chu a zuk
hmu ta a. Khaw chhungah chuan fimkhur deuhvin a lut a; mahse, tu mah a hmu si lo va,
sakawr pawh pakhat mah a hmu bawk si lo va, mak a ti rilru hle a.

Khua chu a han en vêl a, a chhiat nasatzia te a hmuhin khawram a ni ang tih a ring ta
mai a. Kawtthlera a kal lai chuan a rin dan chu a dik ngei a ni tih pawh a hre chiang ta a. Hotel
chu va hmu ta a, a hnung lamah chuan tawi tê a va kal a, sakawr dahna in chu a va hmu leh
ta a. A sakawr aṭangin a chhuk a, a sakawr chu a dahna inah chuan a thlung a, a ei turin
buhpawl a chhawpsak a, hotel-ah chuan a luhsan ta a.

A tirah chuan Tuco chu a fimkhur hle a, pûakruk hum chungin hotel pindan hrang
hrang chu a fang vêl a; mahse, tu mah a hmu lo va. Hotel pindan lian bîk leh nuam bîk tak hi a
va hmu ta a. Pindan kil sirah chuan puanzar, duh duha dah sawn theih chi hi a lo inzar a. Tuco
chuan a va en chiang a, puanzar hnung lamah chuan chûng lai rama thil vang ber mai,
inbualna kuang (bath tub) lian deuh mai hi a lo inhung a.

A vãng chu a zau vak lo va; a dung erawh chu a sei hle a, puitling tan pawh a chhunga
ṭhu chunga ke duh tawka thluan theihna khawp hialin a sei a ni. Inbual paha lu nghahna tur
rem deuh mai hian tub hmawr tawp lehlam chu a er deuh ngùng bawk a. Tub chhungah chuan
inbual theihna nghâl mai turin sahbawn phuan sa hi a li lung bawk a, a rim lah chu a tui phian
lehnghâl a.

Chutiang inbualna tub pangngai tak chu Tuco chuan tun hmain a la hmu ngai lo.
Chuvangin, a hmel a han hmuh ngawt pawhin a balh tawhzia te, lum a tihzia te, a chauh
avanga inbual harh a mamawhzia chu a hre chhûak ta nghâl a.
67
 Tichuan, phur zetin a inhlîp sawk sawk a, tuia a zuk inchiah hnu chuan a rin ai daihin
tui chu a lo vâwt nuam zawk a. A chêt nasat poh leh a phuan chu a phúl sang mai a ni tih
pawh chu a hre chhûak ta thuai a, tui lah chu a rimtui êm êm bawk si a. Nuam a tih êm avang
chuan a awmna pindan pawn chhûat, thingphel han ri ṭhat ṭhat pawh chu a lo hre chang lo
teuh hle mai.

Tuco chuan tub hmawra lu nghahnaah chuan a lu a nghat a, nuam ti àwm deuh mai
hian a maimitchhing duar duar a. Chutih lai chuan hnung lam aṭangin aw vin zet hian, “Kan
inzawn rei tawh teh lul nen, kan inhmuhna hmun chu a àwm lo ber pawl a ni i ti ve em, Tuco?”
mi pakhat hian a rawn ti ta a.

Tuco chu muhil harh chhûak phut ang mai hian a han meng chhûak phawng mai a,
kawngkhar bula mi pakhat ding chu a va hmu ta a. Chu pa chu cher fe mai hi a ni a, a khabe
hmul a buk hle bawk a. A ban ding lam chu a bulh avangin a kawr ban tlawn chu a rûakin a
uai thla hnuang ringawt a; a kut vei lam erawh chuan pûakruk a hum a, Tuco chu kut che map
lo hian a lo tin reng a.

Pindan chhunga lo lût chu za lo tak si, ring fe si hian a han nui a, “Min la hre ve maw,
Tuco? Kum tam tak a ral tawh hnu pawhin Elam-a hi i la theihnghilh bîk lo maw? Kei pawhin
ka la theihnghilh ngai bîk miah lo che asin. Ka kut ding lam hman ka tum chang apiang hian
ka hre chhûak ziah che a ni; kut ding lam hman tur ka nei tawh si lo va,” a ti a, chhûatlaiah
chuan chil a han chhâk ṭhuai a.

“Khuaah hian ka lût a, ka sakawr ka thlun dawn lai takin huaisen leh ngampa fahrana
kawtthlera i lo kal kha ka hmu che a. Tuco i ni tih ka hre nghâl mai a; tichuan, ka zûi ru ta che
a ni. Kha mi ni kha i la hre reng em, Tuco? Duh la chuan min that thei chiang hle. Kei ai chuan
i phawi rang zâwk daih si a; mahse, min kâp hlum nghâl mai duh lovin ka pûakruk humna, ka
kut ding lamah min kahsak a, tan a ngai ta hial a ni. Khami ni khan min kâp hlum chu ni la, i
nihlawh zâwk tur a ni a le,” a han ti leh a.

Tuco chu chêt pawh a che lo va, eng mah pawh a sawi bawk hek lo. Tub chhungah
chuan a ṭhut ngaiin a ṭhu reng a, a kut pahnih chu sahbawn phuan zingah chuan a dah lût ve
ve a. A thawmhnaw chu tub sira ṭhutthleng chungah chuan a vawm khâwm vek a, a pûakruk
paina kawnghren pawh chu ṭhutthleng banah chuan a bang daih bawk si a.

Pindan chhunga lo lut Elam-a chuan, “Kan inhmuhna kha a rei ta hle mai. Kut vei lama
pûakruk kah zir thiam khawp hialin a lo rei ta. Tunah hian ka kut vei lam ka hman thiam
tawhzia ka entir dawn che a ni,” a ti a, nur fe hian a han meng a, a pûakruk hmet pûak mai tur
ni àwm takin a pûakruk chu tlemin a han lek sang deuh a.

Chu veleh Tuco chu a che zoh a, sahbawn phuan kara a pûakruk hum lai chu a hmet
pûak ta thawr a. Elam-a biangah chiah a han kâp fuh a, Elam-a chu a vir nawk a, a tlu ta nghâl
a. Tuco chuan, “Mi tu pawh i kâp dawn a nih chuan kâp mai rawh. Insawi ṭhaih a, thlabara intih
hlum tum kher tur a ni lo,” a ti a.

A pûakruk chu a hru hul a, a bawmah chuan a thun lût leh ta mai a. A hmaa a ṭhut ang
chiah bawkin tub-ah chuan a ṭhu a, tui chuan a áwm leh a koki te chu a han chîmtir a. Nuam a
68
tih êm avang chuan a insum zo ngang lo va, a zái ṭan ta a. A zai ring tâwk bawk a, pûakruk
vawi khat lo ri pawh chu a hre lo teuh hle mai.

Tuco zái lai chu a tawp chawt a, mak ti tak leh áng deuh huau chungin kawngkhar bula
mi pakhat, poncho bât lo ding reng chu a en ta hau mai a. Tah chuan, “E heu! Uai! Blondie?
Nangmah tak tak nge i nih i thlarau? Ti ila, thlarau hi a awm ka ring si lo va, nangmah tak tak i
ni ngei ang. Thlarau hi a awm tak tak ngai a nih zawngin thlarau rùal min ûmtu an tam dawn
êm mai,” a han ti chiam a.

Hunter-a chuan, “Ṭawng zuah zuah lovin lo chhûak thuai la a ni mai. Pûakruka inbei
tura rûak ngal ngata i chhuah mai zawngin mi nuih i ti za dawn êm mai,” a han ti a.

Tub aṭanga zuan chhuah pahin Tuco chuan, “Pûakruka inbei turin a? Blondie, hetah
hian eng nge i rawn tih? Lung in aṭang khan engtin nge i chhuah theih?” a’n ti zung zung a.

Hunter-a chuan, “I ṭhian duh tak Sentenza khan thawmhnaw thar min pe a, silai nen.
Battleville lung in aṭang khan amah ngeiin min hruai chhûak a ni,” a lo ti a.

Chu veleh Tuco chuan thinur fê hian, “Sentenza maw? Dâwihzep-pa! Mi phatsan
hmang-pa! Juda Iskariot! Sentenza hnenah chuan i thu hriat kha i puang a ni maw?
Thlànlunga hming inziak kha tu hming nge a nih i hrilh ta a ni maw? Thlaler aṭang khan tu’n
nge chhan chhûak che kha? I tuihal lai khan tu’n nge tui pe che? I dam loh laia Mission-a
hruaitu che kha, chhun leh zan zawma enkawltu che? I dam leh nghâka theih tawp chhuaha
puitu che kha i phatsan a ni maw? I chunga ka thil tih zawng zawngte kha theihnghilhin, i
thurûk chu Sentenza i lo hrilh ta mai a ni maw?” tiin a han áng chiam a.

Hunter-a chuan, “Ngawi chipcham rih la, i thluak kha hman han tum ve chhin êm êm ta
che maw le. A thil hriat duh chu Sentenza kha hrilh ta ngat ila, tunah hian i hmaah nung damin
ka la awm theih i ring em ni, ât-bur pa?” a lo ti a.

Tuco chuan, “Chu, eng mah i la sawi lo tihna a ni maw? I thurûk kha nangmah chauh
hian i la vawng tihna a ni maw? Blondie, ka unaupa ngei pawh nang ai hi chuan ka hmangaih
zâwk thei chuang lo vang. Ka kekawr hi ka’n kilh ṭha phawt ang a; tichuan, kan zawng-sen
Sentenza chu kan kâp hlum mai dawn nia, ni lawm ni?” a han ti a.

Hunter-a chuan, “Hun a duh rei deuh hlek maithei. Sentenza chu amah chauhvin a
awm bîk lo, ṭhuihruai panga a nei. An vaiin Gunmen vek an ni a, min kah hlum an châk êm êm
ṭheuh bawk,” a ti a.

Hriat chhuah thar nei ni àwm takin Tuco chu a han meng kal rulh a, “Ho panga maw a
neih? Chu vang chuan a ni maw Tuco hi i rawn pan? A pawi lo ve, panga pawh ni se; zanga
pawh ni se, kan that vek tho ang,” a han ti a.

Hunter-a chuan chhûatlaia ruang chu a ke hmawrin a han thai a, “Hei hi tu nge a nih? I
ṭhian em ni?” a han ti a.

Tuco chuan, “Ka ṭhian hlui a nih kha,” tih hmuk pahin a kawnghren chu a hreng a,
“Tunah rih chuan ṭhian ngah vak a ṭha lo, kan tana ṭhian ṭha thei berte chu thi tawhte hi an ni
rih,” a ti a, pawna chhuah mai a han tum a; mahse, kawngkhar bulah chuan a ding leh chawt
69
a, “Ngawi teh Blondie, Sentenza chuan rangkachak, kan rangkachak ngei chu neih tumin a
zawng a ni ti raw?

"A phùmna thlàn chiah hretu chu nangmah chauh hi i ni bawk ti raw? Nang hi i thih si
chuan Sentenza chuan pawisa chu a hmu dawn lo rêng rêng a ni. A dik zel em? Tichuan,
thawnthu âtthlak tak sawi turin i ṭhian hlui Tuco hi i rawn pan ta a ni maw? Tuco Benedicto
Pacifico Juan Maria Ramirez-a hi chuti taka â leh duh duha i bum kual theih mai tur niin i ring
em ni, Juda Iskariot?” a han ti leh hnuhnawh a.

Hunter-a chuan, “Tunah hian Sentenza chuan a hote chungah thu a nei thei tawh kher
lo vang. Nichin lawk kha chuan ṭhuihhruai paruk a nei a, an zinga pakhat chu ka thahsak ta a
ni. Chuvangin, an thin an rim êm êm a, min thah an tum ṭheuh a; tum mah se Sentenza chuan
a khap zo chuang lo vang, an vaia a kah hlum ngawt si loh chuan. An vaia kâp hlum thei tur
chuan Sentenza meuh pawh a rang tâwkin ka ring bawk si lo,” a ti ta a.

Tuco chuan, “E heu, Double Cross (inphatsanna/inbumna) a ni maw? Chu zawng ka

hre thiam e, Blondie. I chhûak thuai ang khai; an vai chuan that vek ila, kan pawisa chu kan la
tawh dawn nia,” a ti ta a.

Hotel pindan hnuai aṭang chuan Tuco-te pahnih chuan kawtthler lam chu an va bih a,
kawtthler kil sira Hank-a ruang chu a awm ngaiin a la awm reng a. Kawtthler sir tûakah
pûakruk phawi sain Gunmen palite chu pahnih ve vein an insem darh a, a laiah chuan an
zinga phawi rang ber, Andy an tih mai chu a lo kal bawk a; Sentenza erawh chu hmuh turin a
lang ve lo va.

Hunter-a chuan, “Lo kal rawh, Tuco. Hotel hnung lamah chhuahna kawngkhar a awm
ngeiin ka ring a, kawtthler sir lehlam aṭang sawn kan va bei dawn nia,” a han ti a.

Tuco chuan, “Blondie, Sentenza hi chu ka chan pual tur a nia. A sakhming ka han hriat
ringawt pawhin min nghaisa tura a tirh Wallace-a min sawisakna kha a la na chhûak leh zawk
ṭhin,” a han ti suap suap a.

Hunter-a chuan, “Phawi khalh thei dawna i inrin phawt chuan i chang bil ngei dawn nia.
Sakawr pawhin kheng hlum mah se kei chuan pawi ka ti miah lo, a thih der loh phawt chuan
ka lung a awi rêng rêng ang,” a ti a, pawnah a chhûak ta a.

Kawtthlera Tuco-te pahnih lo lang chu an hmuhin Gunmen pangate chuan anmahni
tâwk ngei turin an rawn pan hnai ta a. Inkar khát tâwk fe hian an rawn inzar pharh phei a.
Tuco leh Hunter-a pawh chu inkar inhlat tâwk fe hian an kal phei dun zel bawk a, kawtlaiah
chuan an ke pên ri chauh lo chu thawm dang hriat tur a vang ta hle mai.

Gunmen-ho zinga phawi rang ber Andy-a chu a ṭhiante aiin alo hmasa fal ta deuh a,
aw ring tâwk fe hian, “Hank-a kha ka ṭhian a ni a, chance pe miah lova amah kâp hlumtu kâp
hlum ve thei turin hun remchang neih hmasak ber ka duh a ni," tih pahin a pûakruk chu a
bawmah a khung lût a, “Eng nge i ngaih ve dan le Mulukawlh dâwihzep pa? Min bei ve ngam
turin huaisenna i tlachham lutuk deuh em ni?” tiin Hunter-a chu a rawn cho ta ngat a.

70
 Tuco chuan, “Blondie, inkah hlumtir miah suh. Keima'n ka va bei zâwk ang e aw? I tel
lo chuan keia dam ve reng hian awmzia a nei chuang na’ng,” a han ti a.

Hunter-a erawh chuan, “Nangma sangha kha nangman kang ve mai rawh,” awmze nei
tak hian a lo ti a. A sikret a phawrh chhûak a, a duh ang taka a ṭan kai meuh chuan Andy-a
nen pawh an lo inhnaih tawh hle a, an inkar chu pên sawm pahnih (12) emaw lek hi a ni tawh
a.

Hunter-a chuan a nawalh fung chu a han lek chhûak a, “Hei hi ka thlauh hunah aw ni
ang?” a ti a; muangchangin a kut a han pharh a, nawalh fung chu a thlauh ta a. Lei a thlen
hmain a rual deuhthawin pûakruk vawi hnih a ri ta nghâl a. An din ngaia dingin Andy-a leh
Hunter-a te chu ngawi reng hian an inen a; mahse, rei an inen hman lo; Andy-a khûp chu a
thlep hnawk a, hmai lei siin a tlu ta thlawp a.

Hunter-a chuan a poncho hâk lai chu a han en ve a, a nâk vei lam, a taksa aṭanga
inches khat leka hnaiah pûakruk mu luhna chu a lo kaw ve phat a, a thih ve teuhzia pawh a
inhre nghâl mai a.

Andy-a ṭhiante chuan thinur inhrosa chungin Hunter-a leh Tuco-te pahnih chu an rawn
pan hnai a, an rawn kâp ṭan ta bawk a. Tuco pûakruk chu vawi khat a han ri a, Gunman
pakhat, Emil-a an tih chu a vir nawk a, a tlu ta a.

Hunter-a chuan a kut vei lamin a pûakruk cheng chu a beng káu chawp zel a, hmuh
chian hman loh khawp hialin a rang bawk a, an inkah buai chhung chu a rei lo hle mai.

Tuco chuan a pûakruk mu thun khah pahin, “Hey, Sentenza, mi dawihzep

khawngaihthlâkpa. Khùr zawih zawih chunga i bihrûkna hmun aṭang khan lo chhûak la, ka lo
that ve nghâl dawn che nia,” a ti ta lûng lûng a.

Hunter-a chuan, “Tunah chuan ram hla takah a awm tawh ang; mahse, lo kal teh,” a ti
a. Sentenza-te riah tumna dawrah khan a kalpui ta a.

Dawrah chuan tu mah an lo awm tawh lo va; mahse, bangah chuan hawrawp lian fe
hian thu a lo inziak a. Sipel chawp tih hriat tak hian Tuco chuan banga thil inziak chu a han
chhiar boh boh a, “Kan-la-in-hmu-leh-ang - id,” a ti a; a tawp chawt a, “Blondie, ‘id’ hi eng tihna
nge ni?” a han ti hû a.

Hunter-a chuan, “I chhiar tura a ziak a nih kha. Idiot tihna a nih kha. Chu chu, ‘mi â pa’
tihna a ni,” a ti ta a.

71
 Chapter – 12

Bawk phêk meuhvin an thlang lam lui ruam chu an zuk thlir thla a, an thlang lama lui
chu chhim hawi zawngin a luang a. Tuco chu a maimitchhing tlat a, a kutphah bulin a bek
chung zâwn chu a han kik kurh kurh a, “Battleville Prison Camp-a mulukawlh rûkru rualho zet
kha ka va han haw hluah hluah tak êm! An pumpui leh an mitmu zawng zawng chinghniain ei
zo vek se la, inchuh nuai nuai rawh se. Ka thil neih zawng zawng min rûksak bâkah, ka Map
kha min lâksak kher lo sela, tunah hian kan kalna tur chin lu na burin ka ngaihtuah buai hauh
lo tur,” a han ti nuah nuah a.

Hunter-a chuan, “Kan kalna tur hming chu min hrilh la, ka pui thei maithei che a ni,
hêng lai ram hi ka hre hneh hle asin,” a lo ti a. Tuco chuan, “Thlàn awmna hmun panin kan kal
a ni. Chu chu i tan a tâwk e,” a’n ti hluk a. Chutah, hriat chhuah thut nei ni àwm tak hian a’n
ṭhu chhûak hluai a, “E.. ka hre chhûak leh ta! kan hma lawka awm ang maiin lui chu ka hmu
chiang ta,” a han ti a.

A thu sawi awmzia chu haider luiin Hunter-a chuan, “I hmaah chuan a awm ngei
alawm,” a lo ti zauh a. Hunter-a tih elna chu Tuco chuan a haider a, “Kan thlang lawkah khuan
lui khu a insawh kawi a, chumi thlangah chuan lèi a awm a. Lèi chu kan kân hnuin hmar lamah
kan kal ang a, rei lo têah thlánmual chu kan va thleng tawh mai ang. Ti rawh le Blondie,” a ti ta
a, a ding nghâl a.

Hunter-a chuan, “Ngawi rih teh Tuco, khaw thim thlengin nghâk rih ila a ṭha zâwk lo
vang maw? Lèiah hi chuan bihrûkna a vang duh hle a, lèi chunga kan kal lai chu an duh phawt
chuan lui kam sir tûak aṭang hian awlsam takin min kâp fuh thei ngei ang. Tin, kan sakawrte hi
engtia tih tur nge ni ang?” a lo ti a.

Tuco chuan, “A... Blondie, thil i ngaihtuah buai lutuk ṭhin a ni. Hêng lai ram rûakah hian
min hmu tur tu nge awm ang? Hêng lai ram rûak zau tak hi han thlir ve mah teh. Engkim hi ka
kutah dah vek mai rawh. Tuco hian eng nge a tih chu a hria a, a tih leh zel tur pawh a hre
bawk. Sentenza khan a va rûk hmain Tuco hian dollar 2,00,000 awmna hmunah chuan a hruai
dawn che a ni. Sentenza khan dollar 2,00,000 awmna thlànmual hming chu a hria; chuvangin,
a ngawi bo mai mai lo vang tih hi hre reng ta che,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “I ti dik maithei,” ti chauhvin a lo chhang a; hreh deuh tak chung chuan
a tho va, lui lam panin Tuco chu a zûi thla ve ta a. Tuco hriat dan kha a lo dik chiah a, lui chu
thui vak lo an zawh hnuin khawchhak lam hawiin a lo kawi ta ngei a, lui kam vêl chu a âwih
sâwt hle a, tin, hnim leh thing pawh a tam ta hle bawk a.

Chûng lai ram chu thlir chungin Tuco chuan, “Blondie, hêng lai ram hi a reh i ti ve lo
maw? Dollar 2,00,000 aṭanga ka chan ai ka hmuh ve hunah chuan hêng lai ramah hian ka
cheng ang a, tu ma’n min ti buai tawh lo tawp ang. Tuco leh nula hmelṭha zual tlem tê chauh
— eh!” a han ti a.

Chutih lai tak chuan an hnung lam aṭangin aw vin zet mai hian, “Hey, nangni pahnih
kha, muangchangin inher rawh u. In awmna ngaiah khan ding reng u la,” tiin a rawn àu ta a.
72
 Hunter-a leh Tuco chu an inher ta a. An hma lamah chuan Union Cavalry-ho hi
sakawrah an lo ṭhu ṭhap a, silaiin Tuco-te pahnih chu an rawn tin a.

Sergeant chuan a pûakruk ken laiin an pahnih chuan a rawn hûi a, “In pûakruk paina
kawnghren kha phelh u la, tawlh sawn hret rawh u. Khai le, nichina in lo kalna lamah bawk
khan kir leh u la, in hnungah kan zûi ang che u. Hêng lai vela ke-a in kalna chhan hi kan
Captain hnenah in sawi fiah dawn nia. In sakawr chu kan man tawh,” a ti ta a.

Hunter-a chuan Tuco chu no lo zet hian a han melh a, nichin lawka Tuco tih dan ang
deuh tak khan, “Hêng lai ram rûak zau tak hi han thlir ve mah teh. Tin, he laia lu bur rûak
lianpui; thluak awm miah lohna hi han en leh la, âtthlak taka thil i rawtna chhan kha chu i hre
thiam mai ang,” a han ti a, hma lam panin a kal ta nghâl a, Tuco pawh chuan a zûi ve ta hnu
hnu a. An hnungah Union sipaiho chuan sakawr chunga chuangin an zûi bawk a.

Thui vak lo an kal hnuin lèi chu an va thleng ta a. A awmna lai chu Tuco hriat ang ngei
kha a lo ni a; mahse, lèi bul vêlah chuan lèi vengtu, Union sipaiho chuan awmhmun nghet
deuh mai an lo bengbel tawh a.

Lèi awmna bul, lui kam âwih pang chhovah chuan Union sipaiho tawmna, trench khur a
awm chuk hlawm a. Silai lian chite pawh an dah nual a, Union sipai uniform hain, sipaiho
pawh an vei noh noh bawk a. Tin, lèi awmna piah, lui kam lehlamah thung chuan Rebels hovin
awmhmun an khuar ve bawk a, ngul sang fe hian Confederate Flag an tar a, Union sipaiho
ang bawkin ṭanhmun an bengbel ve hle bawk si a.

Chûng chu a hmuhin Hunter-a chuan, “Tuco, hêng lai ram bawr vêl hi a reh reih ruih i ti
ve lo maw? Tu ma’n min ti buai dawn si lo va, ngaihngam takin i kiangah hêng laia chèn ve
mai hi ka duh ve deuh ta rum rum mai,” a han ti el leh hram a.

Sergeant leh a hote pahnih chu sakawr aṭangin an chhuk a, Hunter-a leh Tuco-te
pahnih chu kein an chhawm ve ta a. Thui vak lo an kal hnuin hmun biru lai berah hian in
pakhat, thinga sak hi a lo awm a, santiri pakhat hian a lo veng a, anniho chu a hmuh veleh a
zuang tho nghâl vat a.

Sergeant chuan a pûakruk chu a bawmah a han khung a, santiri hnenah chuan,
“Commanding officer hnenah hêng mi pahnihte hi lui hnar lamah khian ke-a an kal kan hmu a,
kan rawn man tih hrilh ang che. An awmna bul lawkah an sakawr an thukru a ni,” a han ti a.
Santiri chuan, “Aw le, ka pu,” a ti a, in chhungah chuan a lût ta nghâl a.

Santiri chu a lo chhûak leh thuai a, “A dan pangngai angin kan Captain chu a rui leh
pek tawh a; mahse, lût mah ula a pawi vakin ka ring lo,” a rawn ti a. Tuco leh Hunter-a chu in
chhungah chuan an chhawm lût ta a.

Pindan chhungah chuan officer pakhat hi dawhkan bulah a lo ṭhu a, dawhkanah chuan
map leh thil dang a lo dah hnawk nuai bawk a, a kawr hâk lai pawh chu a kilh lo va, a sam a
thur hle bawk a. Ruih hmel zet hian in chhunga lo lûtte chu a lo melh a; tah chuan ngil deuh
hian a ṭhu ta thuai a, “Sergeant, min chhuahsan thei ang,” a han ti a.

73
 Sergeant chu a chhuah hnuin Captain chuan Tuco-te pahnih chu a han en leh a,
chutah Hunter-a chu melh zauh pahin, “Khawi lam aṭanga lo kal nge in nih?” tiin a han zâwt ta
a. Hunter-a chuan, “I zawhna chhang tur chuan hun ka duh rei hle ang,” a han ti sap a.

Captain chuan Tuco lam chu a hawi a, “Nih leh nang, khawi lam aṭanga lo kal nge i
nih?” a han ti ve leh a. Tuco chuan, “Kei hi maw? He pa ruala zin ve mai hi ka ni,” tiin a lo
chhang a. Captain chuan, “Sipai hmun khuarna bulah eng vanga vak vêl nge in nih? Rebels
lam ṭang, enthlatu in ni maw?” a ti ta a.

Tuco pek chuan hmanhmawh fahran hian, “Ni lo ve, General, sipaia inpe turin kan lo
kal a ni,” a ti ta rawk a. Hunter-a'n thinur àwm deuh maia amah a han melh pawh chu Tuco
chuan a hmu lo der tlat a.

Captain chuan, “Chu, sipaia inpêk in tum a ni maw? Chuti a nih zawngin in duty hmasa
ber chu, sipaia lal dan indawt chiang taka in hriat phawt a ngai a ni. Kei hi General ni lovin
Captain ka ni. He lai hmuna sipai hotu ber, Captain Clinton-a ka ni,” a han ti a, a thu sawi chu
an hriat fiah theih ngei turin a ṭawng muang hle bawk a.

Amah vek chuan, “Gentlemen, ṭhu rawh u. He lai hmunah hi chuan inzah der taka din
ṭulna hun chu mitthi kan vùi lai chauhvin a ni. Nangni pawh hian in thurochhiah ziak ve nghâl
ula a ṭha ang. Vawiin hi in ni hnuhnung a ni ve maithei bawk. Sipaiah hian in ṭan rei deuh
hman phawt chuan a ni lo berah Colonel chu in la kai mahna; bei nasa rawh u,” a han ti a, a
rùi tih hriat tak mai hian a mitmeng a phuai nasa hle a.

Tuco chuan, “Colonel, kan tlin theih i ring tak tak em ni, Captain?” phûr zet hian a han ti
a. Captain chuan, “Ring teh reng mai. Mi luhlul deuh hlek tan lo chuan he indonaah hian sipaia
inpêk chi a ni lo - mi luhlul deuh chu sipaiah hian an hlawhtling thei viau a ni. Commanding
officer ni tur pawhin mi luhlul deuh nih a ngai.

"Nangni pahnih hi chu General pawh in la ni hial maithei. Ngawi rawh u...,” a han ti a,
dawhkan bula thingrem chu a han hâi chiam a, zu úm, buhpawla tuam hi a rawn phawrh a, zu
úm chu Hunter-a chu a han pe a. Tin, zu úm bawk, a chanve rûak tawh hi a ṭhutthleng sir
aṭangin a rawn khai chhûak leh a, “Hun lo thleng turah malsawmna atan i in ang u, future sei
lo tak ni hram rawh se,” a han ti a.

Hunter-a chuan zu chu a in a, a in zawhah úm chu Tuco a pe ve ta a. Tuco chuan a

han in khulh khulh a, a in zawh chuan tui ti àwm fe hian a han tep ri chawk a, “A chhe hran lo
ve, Captain. Whiskey angin pum a ṭham ve lo na a, a tih theih viau mai,” a han ti a.

Captain chuan a úm ken laia zu chu a in zo ta vek a, Tuco-te pahnih hnenah chuan,
“He indonaah hian tu lam nge chak dawn in hria em? Ka hrilh ang che u. Mahni sipaite,
huaisen tur tâwka hrai ruihna zu ngah lam apiang an chak mai dawn a ni. Sipai huaisen, thih
hlau miah lo ngah tâwk tur chuan zu ngah tâwk a ngai. Chuvangin, zu ngah lam apiang chu an
chak lo thei lo. Lui kam lehlama Rebels-ho nen sawn inanna kawng khat kan nei; zu rim kan
nam ṭheuh,” a ti a, zu úm pakhat chu a han hawng thar leh nghâl a.

Tuco-te hnenah Captain chuan, “In hming kha eng nge ni kha? A pawi lo ve, eng mah
a danglam tak tak chuang lo. Nakin lawkah, Langston lèi-a huaisen taka nunna pete zingah in
74
la tel ve leh tho dawn a, thih zawng in la thi ngei dawn chiang alawm. Ni tin hmelmaho saw
vâwi hnih kan va rún ziah a, mi ṭhenkhat huaisen taka an thih theih nan hun remchang ṭha tak
kan pe ṭhin a ni. Sipaiah hi chuan mi tinin hun remchang thuhmun ṭheuh kan neih hi an ngai
pawimawh ber a ni,” a han ti leh a.

Tuco chuan, “Ni tin, ṭum hnih in va bei ziah maw?” a lo ti a.

Captain chuan, “Ni e, vawiinah pawh hian a ṭum hniha hmahruai thei turin a hun takah
in lo thleng a ni. In hma lamah silaiin a hmûak ang che u a, in hnung lamah pawh a rawn zûi
ang che u,” tih pahin zu chu a han in leh piap a, khuh bawrh bawrh chungin, “Hmanni deuh
lawk kha chuan tu mah inti buai lovin mahni chan lam lamah him takin kan vâk vêl thei a;
tunah hi chuan a danglam zo ta vek a ni,” a han ti leh a. Zu a han in leh a, a kawr hmaah te
pawh chuan a ti baw nual a. A rui lutuk chu a thle a thle kawi tawh a, a meng phi nasa tawh
hle bawk a.

Tuco chuan zu chu tlem a han in leh a, a hmui chu a kawr ban khãk zet chuan a han
hru hul a. Captain vek chuan, “Ka sawi tawh ang khan, hmanni lawkah zalen takin mahni chan
lam ve veah kan khawsa mai a; mahse, Headquarters lama mi inti fing ṭhenkhatin map an han
en a, he lai hi hmun pawimawh tak a ni an ti a; tichuan, he lai hmun hi neih ngei kan tum ta a
ni. Nunna eng zât nge kan sèn tih chu a pawimawh tawh lo.

"Rebels-ho pawhin kan ngaih ang chiah bawk chuan an lo ngai ve leh hlauh si a;
tichuan, heti lai hmunah hian kan inbei ta a, kan vaia kan thih zawh vek hma chuan kan inbei
zûi zel dawn a ni. Enthlatu in nih leh nih loh pawh ka pawisa miah lo, in thi ve tho tho dawn a.
Lèiah in la ṭawih ral ve tho tho dawn; mahse, khuta lèi hman tlâk loh zet erawh khu chu a ding
reng dawn a ni,” a han ti duah a.

Hunter-a chuan, “Lèi khu engah nge in bomb chhiat vek mai loh?” a lo ti a.

Captain chuan, “Ka la bomb chhe lo emaw in ti a ni maw? Vâwi sang tam ka bomb
tawh; hetah hian,” tih pahin kut zungchalin a beng chung zâwn chu a han kik kauh kauh a, “Ka
rilruin bomb chhiat a ṭha tih ka ngaihtuah thu hi an hriat ngawt pawhin min Court Martial duh
hial ang. Ngawi rawh u, ka entir ang che u,” a ti a, pai ṭawk ṭawk chungin pindan dangah a
luhpui ta a.

An va luhna pindanah chuan khaw thlirna turin bang chhung lam chu an lo rek kua a, a
kua aṭang chuan an thlang lama Union sipaiho leh lui kam lehlama Rebels sipaihote pawh chu
an lang thei vek a. Pindan chhungah chuan lung hàlna dynamite eng emaw zat bâkah a kép
leh a fuse te a let rum a.

Captain chuan dynamite leh thil dangte chu a han kâwk a, “Hei, lei bomb chhiat theihna
hmanrua chu ka nei kim vek. Tih dan tur pawh ka ruahman fel vek tawh bawk. Kan inkah
zawh hnu chiah hian hliam leh ruang khâwm theihna turin inkah haina hun kan hawng ziah a,
chumi lai tak chu lèi bomb chhiat nan hun remchang ber lai a ni. Ka tum ang chuan thil ti ta
ang ila, mi tam tak nunna ka chhanhim ngei ang a, a la awm chhun ka finna pawh ka hum tel
thei ang,” a han ti a.

75
 Hunter-a chuan, “Chuti si, engati nge lèi chu i bomb chhiat mai loh?” tiin a lo zâwt leh
a. Captain chuan, “Court Martial nih ka hlauh vang leh thu neihna, ka nihna hi chàn ka hlauh
vangin,” tiin a lo chhang a.

Tuco chuan, “Lèi khu tih chhiat i duh phawt chuan kan tih chhiatsak mai ang che, ti raw
Blondie? Captain hi thil ri bengchheng tak chu kan siamsak mai dawn nia. Nihna, lalna chàn
tur eng mah kan nei ve hlei nem,” a lo ti a. A thu sawi chu Captain-in a chhan hman hmain lui
kam lehlama Mortar bomb chu a lo pûak leh dur a, bomb mu chuan captain awmna in thlang
lawk chu a rawn deng ta a.

Captain chuan, “Chawhnu lam inbeihna chu ṭan a ni leh ta! Tun ṭumah hi chuan an ṭan
hmasa zâwk a nih hi. Nangni pahnih pawh hi awm ve u la, ennawm hmuhnawm tak chu thlir
ve law law ula a ṭha ang,” a han ti a. Lui kam tûaka sipai pawl pahnihte chuan an silai neih ang
ang chu an hmang ṭan ta a.

Silai leh bomb pûak ri avang chuan Tuco-te awmna in pawh chu a nghing dawt dawt
mai a. A khát tâwkin trench chhungah silaimu lian chi a lo tla lût a, mihring ke leh ban te chu
boruak sang fê fêah hian a vawrh chho vawn vawn hlawm a. Tuco-te awmna thlang lawka
Mortar pawh chu a enkawltupa chawpin lehlamho bomb pûak chuan a phin darh vek mai bawk
a.

Rei vak lo hnuah chuan silai ri leh bomb ri chu a reh tial tial a, a tawpah phei chuan a
reh fel ta duak a. Silai ri a han reh fel meuh chuan mihring na tuar rum ri chu a ring ta chuah
chuah hle mai a. Kawngkharah chuan mi pakhat hi a lo lang hlawl a, Captain chu chibai a
rawn bûk a, “Captain, bei ve tura i thu pek, i order kan nghâk e,” a rawn ti a.

Captain chuan, “Ka lo kal nghâl e,” a han ti a, Tuco-te pahnih lam chu a hawi a, an
hnenah chuan, “Hetah hian lo awm u la, lo thlir reng rawh u. Tlan chhuah chu tum buai duh
suh u, pawnah santiri an awm reng a ni. Kan ni tin hmuhnawm chhuah ṭhinah hian a part -2 in
la hmu lo a ni,” a ti a, pawnah a chhûak ta nghâl a.

Rei lo teah Captain chuan a hote chu a va lam vêl a, a officer zawnte chu an kim veleh
Rebels-ho chu bei lêt turin a hote hnenah thu a pe ta a. Trench chhunga Union sipai tawm
boho chu pawnah an lo zuang chhûak a, khek chêl chûl chungin lei awmna lam panin an
chhuk thla ta hum hum a. Rebels-ho pawh chuan Union-ho chu bei turin ṭan an lo la ve sauh
sauh bawk a.

Union sipai zinga lèi zuk thleng hmasate chu rang takin an tlu zo thuai a; mahse,
hnung lam aṭangin an ṭhiante an lo tlan leh a, chu mite pawh chu Rebels-ho chuan nasa fein
an lo kâp leh zel a. Tuco chuan Hunter-a ban chu a han vuan chawt a, “Blondie, Captain
khuan thih a châk ve hrim hrim niin ka hria,” a han ti a.

Hunter-a pawh chuan, “Thih zawng a hlau lo a nih khu. A ruala mi, khu zozai han thi
mai chu ka la hmu ngai lo; an thih chhan lah a ho hle si, a thlawn mai mai niin ka hria. He
indona hian a daih rei hle dawn niin a lang,” a lo ti sap a.

76
 Tuco chuan, “Tak ana, Blondie, kan pawisa tur kha lui kam lehlamah sawn a awm tlat
mai,” a ti ta a. Hunter-a chuan, “Chuti a ni maw? Lui kam khawi laiah sawn maw?” a lo ti thuai
a.

Tuco chuan hmui ner deuh núng chung hian, “Lui kam lehlamah ka tih chuan a tâwk a
ni mai; mahse, thil pakhat ka hrilh ang che. Rebels sipaiho saw an awmna ngaia an awm
chhung chuan pawisa chu tu mahin an nei thei chuang lo vang,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “Pawl lehlam lehlam aṭang hian puitu an lo thlen belh zel si chuan he
laiah hian kum tam tak pawh an inbei thei ngei ang. Lèi khu a neitu nih inchuhin kum tam tak
pawh an inbei thei mai dawn a ni,” a han ti a.

Tuco chuan, “A nih, lèi khu tu’n emaw bomb chhe ta hlauh se?” a han ti a. Hunter-a
chuan, “Chuti a nih zawngin ram danga insawnin, an inbeihna hmun an sawn pawh a ni
maithei,” a lo ti a. Nui chung hian, “Tuco, i thil han chhût dan chu, i fin ber ṭum a la niin ka
hria,” a han ti leh hram a.

Chutih lai chuan silai ri chu a reh leh tawh a, lèi chungah chuan hliam leh ruang chu an
let phung bawk a. Hunter-a chuan, “Captain sawi dan khan tun hi an inkah haina hun chu a ni
phawt ang. Mi tinin mahni pawl lama hliam leh ruang an buaipui ṭheuh ang a, lèi khu chu tu
mahin an ngaihsak dawn lo a ni,” a han ti a.

Chutih lai chuan sipai pakhat hian, “Doctor, hmanhmawh rawh, captain an kâp hliam a
nia,” tiin doctor chu a rawn àu ta vak a. Tuco-te awmna piah lawkah chuan mi pahnih hian
captain chu an rawn zawn lût a, chhûatlaiah an nghat ta a.

Captain chuan a kut pahnihin a dul chu a dawm a, a kut zungṭang kar aṭang chuan a lo
thi chhûak ṭuam ṭuam a. Hunter-a chuan zu úm a la a, a chhin a hawng a, captain hmuiah va
chuktuah pahin, “Captain, tlem in rawh. Khu laiah khuan bengchheng tlem kan zuk siamsak
dawn che nia,” a han ti a. Tuco pawh chuan, “Ni e, i beng lo chhi ngun la, kan zuk dek ring
viau ang,” a lo ti ve thuai a.

Pindanah chuan doctor pakhat a lo tlan lût thuai a, captain bulah chuan a zuk ṭhingṭhi
a. Captain chu nui tur ni àwm tak hian a han kiai sak a, Tuco-te pahnih hnenah chuan, “Ka
ring mai ang che u, in zuk hlawhtling mial maithei a ni,” a lo ti a; doctor banah chuan a lo vuan
leh a, “Doctor, nakin lawkah hian chanchin ṭha ngaihnawm tak hriat ka inbeisei a, chu chu hre
thei tur leh hre hman turin min enkawl ang che. Chu bâk eng mah ka phût tawh lo ve,” a ti ta a.

Tuco chuan nur deuh sung chungin dynamite dahna thingrem chu a han en a, thingrem
pakhat chu a han chawi chhin a, a dah leh thuai a. “Blondie, a hmel en ai daih hian a rit zâwk.
Fing taka ka rem ruatnaah khan awlsam taka thingrem phurh thlâk dan hi ka lo telh hmaih
daih a ni. Rit chawi leh hna hahthlâk thawh hi hreh lo ila, Bandit-ah pawh hian ka ṭang miah lo
vang maw le,” a han ti nuah nuah a.

Hunter-a chuan, “A rihna chauh lo pawh ngaihtuah tur dang kan la nei. Hetia a bawm
chawpa kan put thlâk ngawt chuan sipai officer kan hmu maithei a, lèi bomb chhiat khu an lo
phal miah lo maithei a ni,” a ti a, enthlâkna hmangin an thlang lam chu a zuk thlir vang vang a,
“Ngawi teh, Tuco, tih dan a awmin ka ring,” a ti ta thut mai a.
77
 Chutih lai chuan sipai, ruang la pahnih hian mi pakhat hi âwih pangah chuan an rawn
zawn chho va, an zàwnna hlãng chu thingphela siam chawp hi a ni a. Tuco-te awmna in bulah
chuan an mi zàwn chu an nghat a; a ipte-a lehkha pawimawh leh tu nge a nih chhinchhiahna,
a thil awrh leh bunte pawh chu an lâksak vek a; an thil lâk leh mitthi chu report turin in
lehlamah an lût ta a.

Chu veleh Hunter-a chu a tlan chhûak a, hlãnga ruang chu a dah chhûak lawk a, hlãng
chu a pu lût ta a. Tuco nen hlãngah chuan lèi hàl chhiatna tur hmanrua zawng zawng chu an
dah lût sawk sawk a, sipai kawmawlin an khuh ta tlat a; mitthi ruang zawn ni àwm takin âwih
pangah chuan an chhukpui ta a.

Tu ma tih buai lohvin lui kam chu an zuk thleng a, hmun biru deuh lai an panpui a,
hlãng chu tui chungah an nghat ta a, thingphel a nih avangin a lo láng thei hlauh bawk a. An lu
chung zâwn maiah chuan lèi chu a awm a, lèi chunga ruang leh hliam latu ke per ri pawh chu
Tuco-te pahnih chuan an hre chiang thei hle a.

Tuco chuan, “Blondie, kan thil tih tum hi kan tih tak tak si chuan kan pahnih hian kan
thih phah mai thei ang tih hi ka ngaihtuah chhûak phut mai,” a han ti a. Hunter-a chuan, “Ni e;
mahse, kan pahniha kan thih ai pawha thil duhawm lo zâwk a la thleng thei fo,” a lo ti a. Tuco
chuan, “Eng maw? Eng thil nge lo thleng thei ang?” a han ti hû a.

Hunter-a chuan, “A tu emaw zâwk chauh hi kan thi hlauh maithei asin. Chuti a nih si
chuan, a la dam zâwka tan a hrehawm ngawt ang. Khawi laiah emaw lâk mai theihin pawisa
tam tak a awm tih hre reng si a, lâk theih bawk si loh chu thil hrehawm tak a ni ngei ang,” a
han ti a.

Hunter-a thu sawi a han hriat thiam meuh chuan Tuco chu a meng bial nasa hle a, a
han faifuk ruih a, “Blondie, ngaih dan ṭha deuh ka nei. Tunah hian kan kalna tur hmun chu kan
thleng teuh hle tawh a; chuvangin, eng vangin nge kan inrin tawn loh ang a, kan thurûk pawh
kan inhrilh ve ve tawh mai loh ang? Keiin thlànmual hming ka hrilh ang che ang a; nangin
thlànlunga hming inziak chu min hrilh mai ang a. Tichuan, entir nan; nang hi lo thi ta pawh ni
la, dollar 2,00,000 chu ka la mai ang a, i chan ai chu nangmah hriat reng nan ka rawn hmang
mai dawn a ni,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “Khai a, Mass chhamtir leh inṭawngṭaisak thu lampang kha chu i sawi
tawh lo teh ang. I ngaih dan chuan hlâwkna a neiin ka ring ve a, i duh phawt chuan kei pawhin
ka rem ti ve a ni tihah hian i lungawi zâwk ang,” a lo ti a.

Tuco chuan phur deuh mai hian, “Blondie, ka sawi fo tawh angin nang hi ka ṭhian ṭha
ber, ka partner dik tak chu i lo ni ngei e. Tihian ka kut ding lam ka phar ang a, chhia ka chham
dawn a ni. Khai le, thlànlunga hming chu tu hming nge min hrilh nghâl vat rawh,” a han ti a.

Hunter-a chuan, “Ni lo ve, Tuco. I rawt chhuah, i ngaih dan a ni a, i thurûk sawi hmasak
pawh i phu daih zâwk a ni. Kei teh lul hian chutiang induhsakna hlu, a sawi hmasatu nih chu
ka chuh ngam lo vang,” a ti ta a.

78
 Tuco chu rei lo te a han inngaihtuah a, tah chuan, “A nih leh le, Blondie. Kan kalna tur
chu sipai thlànmual, Sad Hill-ah a ni. Khai le, thuai vat, thlànlunga hming chu tu hming nge?
Trick tel miah lovin min hrilh rawh le,” a ti ta sawk sawk a.

Hunter-a chuan, “Dâwt ni miah lovin, a thih dawn ṭepa Carson-a (Jackson-a) hming min
hrilh chu Arch Stanton a ni. Thlàn chunga chhinchhiahna thing phêkah, he hming hi a inziak
tih min hrilh a ni,” a ti ve ta a.

Chutih lai chuan rum ri an hre ta a. Lui kam sir, lèi chungah si chuan Union sipai
pakhat hi thi hnuang hian a lo let reng a, a maimitchhing tlat a, a thaw huam huam bawk a.

Tuco chuan a pûakruk a phawi a, “Kan thu sawi a lo hre ve maithei a ni. Pawisa eng
zât chiah nge a nih leh, a awmna hmun hming zawng zawng kan sawi vek bawk si, ‘chance’
lâkna chi a ni lo. Tawlh sawn teh, Blondie,” a ti a, sipai hliam tuar chu kah mai a han tum a.
Mahse, Hunter-a chuan, “Ngawi rih rawh,” a lo ti thuai a; sipai hliam chu a han thaw leh kâwk
a, a leng awrh a, a zâl ta rawih rawih a.

Hunter-a chuan, “Sad Hill thlànmual chu a pan teh meuh ang; kan pawisa lai chhûak
tur erawh ni lovin. Inkah haina hun a tawp hmaa lèi hi kan bomb chhiat loh zawngin Sad Hill
chu kan thleng tawp lo vang,” a ti ta a.

Lèi dotu, ban pawimawh laiah chuan dynamite chu an dah a, tih puah theih mai turin a
kép leh a fuse te pawh chu an buatsaih ta thuai a. Lèi tluanin, a khát tâwkin dynamite chu an
dah phei zel a, fuse pakhat an zawm khâwm leh vek bawk a.

Lui kam, Union-ho awmna lamah Hunter-a chuan nawalh chu a han nawt a, Tuco
hnenah chuan, “Ka hàl veleh, saw lai lung tohlawt hnuaiah sawn i tlan phei vat dawn nia,” a ti
a, fuse chu a hal ta a.

Tuco-te pahnih chu lui hnar lama lung tohlawt awmna hmun pan chuan an tlan chho
thuai a, an inpeih hman chiah tihin dynamite chu ring fahranin a pûak ta dur mai a. Vawi khat
chauh ni lovin, a khát tâwkin a pûak phei dur dur zel a, lèi chu a chim chhe ta vek a.

Dynamite pûak thawm a reh fel hnuin Hunter-a chuan, “A pûak ri hi hre hmanin captain
kha la dam hram se ka ti ngawt mai. Hetah hian awm rih ila, sipaiho an insaseng fel hnuah
kan che chhûak chauh dawn nia. Sakawr pawh kan hmu mial mahna,” a han ti a.

Tuco chuan thinur deuh mai hian, “Khai aw, Blondie, kan va han ã teh lul em! Mi â
zingah pawh a thluak nei tlem leh a mawl ber kan tling ngei ang,” a ti ta chiam a.

Hunter-a chuan, “Engtizia nge ni ta?” a lo ti vat a. Tuco chuan, “Dynamite kan zawn
pah khan, zu úm tlem azawng tal lo zawng tel ve mai ila a ṭha tur. Captain lah khan a in thei
tawh àwm der si lo va, kan ṭhu ro reng mai dawn a nih hi. A pawi lutuk, pawi lutuk!” a ti ta vung
vung a.

79
 Chapter - 13 (Last chapter)

Sad Hill thlanmual chhak, thingbuk hnuaia bawk chungin Sentenza chuan Sad Hill
thlanmual chu a zuk thlir thla a, a pûakruk káwm chu a chul heuh heuh a, “Engati nge an lo
thlen loh? An va muang êm!” ama hriat tâwk lek hian a han ti a.

Sad Hill thlanmual chu a fang kual nasa tawh hle a, thlanlung thar hmel deuh te chu
ngun fe hian a lo thlir kual vek tawh a. Thlanlung tam takah chuan, ‘Hriat loh’ (Unknown) tih hi
a inziak a, chûngte pawh chu a en ngun êm êm vek a ni.

Chhinchhiahna eng emaw tal a awm mahna tiin thlanlung chu a lo bih kual nasa hle
tawh a; mahse, a beisei angin eng mah a hmu ta chuang lem hlei lo va. A tawpah chuan
chhinchhiahna dang awm lovin, thlanlunga hming inziak aṭangin pawisa phùmna hmun chu
Jackson-a khan a chhinchhiah mai a nih a ring ta ber a. Dollar 2,00,000 inphùmna thlanlung
hming hretu chu Hunter-a chauh kha a ni tih pawh Sentenza chuan a hre chiang hle bawk a.

Chutia nghâkhlel taka a thlir lai chuan, ralkhat hla fea thil dum pahnih chu a va hmu ta
a. Ngun deuh mai hian a han en a, rei vak lo a en hnu chuan mi pahnih, sakawr chung chuang
ngei an ni tih a hre thei ta a.

A pûakruk chu a phawi chhûak a, a cheng chu a han kau a; a mu chu a phawrh chhûak
vek a, a tlawlh tâk hlauhvin tih thu-ah, a kartut tlema khem deuh hlek te pawh chu a thlâk vek
a; a mu a thun khah leh hnuin ngaih ṭha takin a bawmah a khung leh ta a. Dawh thei taka an
lo thlen hun nghah a ngai tih a hria a, tichuan, thingbul nghengin a ṭhu a, a maimitchhing ta
vang vang a.

**********

Tuco chuan, “Blondie, thlanlunga hming inziak chu a hrilh lai che khan Bill Carson-a
kha a thi teuh hle tawh ti raw?” a han ti a. Hunter-a chuan, “Thi tluk a ni tawh mai. A hming
min hrilh hman chiah a, a thi nghâl a ni mai,” a lo ti a.

Tuco chuan, “A aw pawh a chau tawh hle ang ti raw? A tuihal lutuk a, a lei te pawh a ro
zo vek tawh ang a, a ṭawng fiah thei tawh lo hle ang maw?” a han ti leh a.

Hunter-a chuan, “A thusawi hre thei turin a ka bulah ka beng ka zuk dawh a, tichuan a
thu sawi ka hre thei hrâm a ni,” tiin a lo chhang leh a.

Tuco chu a ngaih a ṭha ta lo hle hian a lang a, “Blondie, engtin nge Arch Stanton-a
hming ngei a lam tih i hriat theih? Arch Landon-a ti te pawh a ni zâwk maithei a. A rîk danah
Arch Stanton a an vang maiin, a ni ngei tih kan hre si lo va; ni ta lo hlauh se, engtin nge ni
ang?” a han ti leh zel a.

Hunter-a chuan nui chungin, “Ka hre sual a nih chuan le, kut durh phung si, kut bengin
i chhûak dawn tihna a ni mai alawm. Hlauthawng duh suh, a hming chu ka hre dik; a
thlanmual hming leh a awmna lai chiah ka hre lo chauh a ni. Thlanlung a tam àwm hle si a,
zawn fe a ngai ngei ang,” a ti ta a.

80
 Tuco chuan, “Kan zawng ṭan ṭep tawh e. Kan piah lawka saw Sad Hill chu a awm
alawm,” tih pahin a'n kâwk a. Hunter-a chuan, “A lian hle mai maw? Mahse, Langston lèia
mitthi ruang kha an rawn phùm belh hunah chuan tun ai sawn a lian zual sauh ngei ang,” a ti
a.

Thlanmual tawntirh chu an va thleng ta a, sakawr aṭangin an chhuk a, Tuco chuan

thlanlung lo hmasa deuh chu hmanhmawh deuh hian a va chhiar a, “Hriat loh.. Hriat loh.. Pete
Anderson.. Hriat loh..,” tiin a chhiar zoh zoh a.

Hunter-a chuan, “Tuco, awmze nei deuh hlekin zawng ila, kan hmu hma thei zâwk ang.
Nangin tlar hmasa pahnihte hi tum la, keiin a hnung lam tlar hnih hi. Tichuan, pakhat mah
hmaih lovin kal pahin kan chhiar zo vek thei ang,” a lo ti a.

Tichuan, ding leh vei hawi tawn sek chungin thlanmual chu an fang ta zel a. Tlar thum
lai an fan chhuah hnuin Tuco chuan a thlan tui a han hru hul a, “Blondie, Union-ho ka huatzia
hi, Rebels zinga tel ve mai pawh ka duh hial a ni,” a ti ta a.

Hunter-a chuan, “Eng vanga thinur leh ta ngawt nge i nih? Kan sakawr aia ṭha zâwk
mah an sakawr kan neihsak ve tho a ni lawm ni?” a lo ti thung a. Tuco chuan, “Lei laihna tur
suahdur pakhat lek tal chu min pe se ṭha tur,” a la ti ta hram a.

Ngawi rengin an thil zawn chu an zawng zûi ta zel a. Darkar hnih lai an zawn hnu
pawhin thlanmual chanve pawh chu an la fang chhuak ta lo fo va. An hma lam deuh hlekah
chuan hmun rûak zau fe hi a awm a, chu lai hmun chu mitthi vuituten inkhawmna leh serh leh
sang tihna hmun atan an hmang ṭhin a ni.

Hunter-a chuan, “Saw lai hmun rûak saw kan thlen hunah chawlhsan rih mai ila a ṭha
ang. Khua a thim dawn tawh a, eng mah kan chhiar thei tawh chuang lo vang. Chu bâkah, ka
ring a kham tawh lutuk,” a'n ti a. Amah bawk chuan, “Zaninah kan chawl hahdam ang a,
naktûk zing khawvar hunah kan zawng leh mai dawn nia,” a tih zawm leh a.

Tuco chuan, “He lai hmun hnaiteah hian pawisa chu zozai a awm tih hre reng siin, mut
thu te engtia ngaihtuah thei nge i nih? Tunah pawh hian kan khawih phâk turah a awm reng
maithei asin. Ka mitmu a keh a, ka tlûk tawp hma chu ka zawng zel dawn,” a lo ti ve tlat a.

Hunter-a pawh chuan, “Khaw thim hma darkar hnih vêl kan la zawng thei ang; nih leh i
zawng leh mai ang hmiang?” a ti ve ta a.

Thlanlung tam fe an kal pelh hnuin Tuco chu hlim lutukin a khek ta chiam a, thlàn
pakhat vung chu a kut lâwngin a hâi ta bawrh bawrh mai a. Chuti chung chuan, “Blondie, heta
hi a awm e, ka hmu ta! Ka ro awmna tunah chuan ka hmu chhûak ta!” tiin a áu chùl bawk a.

Hunter-a chuan Tuco awmna chu a va pan hnai a, thlanlunga hming inziak chu a han
chhiar ve a. Ruah leh ni sa avangin thlàna hming inziak chu a chiang tawh lo viau a; mahse,
Arch Stanton tih inziak chu chiang takin a la hriat theih tho a. Thlanlunga hming inziak chu a
chhiar zawhin Hunter-a chu a'n ding ngil a, Tuco pûakruk kua chu a hmu ta mai a.

Tuco chuan Hunter-a chu pûakruka tin chungin, “Ka ṭhian, hetiang thil a lo thleng mai
tur hi pawi ka ti ngawt mai; mahse, thil awm dan i hre thiam ve maiin ka ring. Khawvelah hian
81
mihring chi hnih an awm a, pawisa tlem tê chauh nei leh dollar 2,00,000 nei. Dollar 2,00,000
neite zinga tel ve chu a nuam zâwk ngei ang ti raw, Blondie? Tun ṭuma kan inṭhianna, kan
partnership ti tawptu tur chu keimah hi ka ni ve ta,” a han ti a.

Tuco chuan a pûakruk chu a han hmet per a; mahse, pûak lovin a ri ta kerh chauh a. A
pûakruk mu thunna bawr chu Tuco chuan mak ti deuh hian a'n en a; chutih lai chuan thlanlung
nghêng meuhvin Hunter-a chuan a lo thlir reng a.

Tuco chuan a kawnghren hren lai chu a han dap leh thuai a, “Ka pûakruk mu zawng
zawng a bo vek a nih hi. Nangmah...,” a tih lai mekin Hunter-a chuan, “Nizan khan i muthilh
hlanin ka la vek a nih kha. Ṭanna lam i thlâk zing êm a, ka ngaithei meuh lo a ni,” a lo ti ta a.
Tuco chuan, “Ka thih phah thei hial ang asin,” a han ti ngawt a.

Hunter-a chuan, “Lei min laihsak hmaa i thih mai chuan pawi ka ti ngawt ang,” a lo ti
leh a, thlàn chhinchhiahna, thingphel kawkalh inphun chu a phawi dâwk a, Tuco ke bula
khawh thlâk pahin, “Khai le, lai ṭan rawh le. Kut lâwnga lai mai lovin hei hi hmang la, a ziaawm
deuh hlek ang. I lai chhûak thuai ang,” a ti ta a.

Chutih lai chuan hnung lam aṭangin, “In pahnihin lai u la, in lai chhûak hma lehzual
ang,” Sentenza chuan a rawn ti ve ta a. Thlanmual tawntirha dingin Sentenza chuan Tuco-te
pahnih chu pûakrukin a lo tin reng tawh a, hmet pûak thei nghâl mai turin a pûakruk cheng
pawh chu a kau lâwk vek tawh bawk a.

Hunter-a chuan, “Eng tikah tak lo thleng ang maw tiin ka lo ngaihtuah rilru reng che
asin,” a ti a, pawi ti àwm lo hle hian a lang a. Sentenza chuan, “Tunah chuan i hre tawh
alawm. I kawnghren kha phelh la, tawlh sawn nghâl rawh,” a lo ti hmak a.

Hunter-a chu a nui sak a, lu a'n thing a, Sentenza chuan thinur deuh mai hian a lo melh
a, “Ka hrilh anga i tih duh loh chuan ka that...,” a tih lai mekin Hunter-a chuan, “I thu ka awih
loh chuan engtin nge min tih dawn? Min that ang maw? I â hle tihna a ni mai. Arch Stanton-a
thlànah hian a ruhro chauh lo chu hmuh tur eng mah i nei hlei nem. A ruhro chu Stanton-a nu
chuan a duh viau maithei; mahse, hralh dawn ralah chuan tu mahin an lei duhin ka ring lo,” a ti
ta a.

Tuco chuan, “Sentenza, he pa thu sawi hi âwih duh miah suh. Inchhanhim nan bum
che a tum mai mai a ni. Pawisa chu hetah ngei hian a awm ngei tur a ni,” a lo ti a.

Sentenza chuan, “Kei pawhin ka rin dan a ni. Chuti ni suh se, Arch Stanton-a thlàn hi a
awm tih pawh engtin nge i hriat theih ang? Eng pawh ni se, pawisa chu a awm leh awm loh
hriat theih dan kawng awlsam tak a awm; lai ṭan rawh le,” a ti ta a.

Hunter-a chuan dar tih chhin pahin, “Tuco, i kut a ni miau a, i duh leh sâwtna awm
miah lovin duh tâwkin han ti durh ta che,” a ti ta a.

Thlàn sira dingin Sentenza pawh chuan thlàn chu a va pan hnai a, hnung lam aṭanga
Hunter-a chu pûakruka tin chungin, Tuco thlàn lai chu a va en ve ta a.

Thlàn chu a la hlui teh chiam lo bawk a, rei vak lo hnuah khûp thleng Tuco chuan a lai
ta a. Tah chuan, a thlan a han hru hul a, “Sentenza, eng vangin nge hna hahthlâk zawng
82
zawng hi keimah chauhvin ka thawh bîk ang? Ani pawh hi laihtir ve ta che,” a ti ta nuah nuah
a.

Hunter-a chuan nui chungin lu a lo thing a, “Min ngaidam rawh, thlàn laih hi ka ei
zawnna a ni ve tlat lo,” a lo ti mai a. Tuco chuan, “Bum che a la tum reng a nih hi, âwih duh
hlek suh,” Sentenza hnenah chuan a lo ti leh a.

Sentenza chuan Hunter-a hmel chu a’n en leh a, ngaih ṭhat lohna a nei ve ṭan ta a.
Tuco chu pûakruka tinin, “Ngawi rengin lai ringawt la a ni mai. Ṭul ka tih chu ka sawi ve mai
ang,” a ti ta a.

Tuco lei laihna hmanrua — thingphel chuan thing bawm a zuk khak fuh ta a, phur deuh
mai hian, “Sentenza, heta hi le! Thingrem a ni ngei mai, a lian khawp lehnghâl!” a han ti sauh
sauh a.

Sentenza chu thlàn kovah chuan a va ding a, “Lai chhûak la, hawng nghâl rawh,” a zuk
ti a, a pûakruka Hunter-a chu tin chungin, “I awmna ngaiah khan awm reng la, che sawn suh,”
a'n ti zûi a.

Mutchhûak àwm fe hian Hunter-a chu a han hàm a, “Chêt sawn chu tum pawh ka tum
lo. Changpatin an ei tawh hnu hi chuan mitthi ruang hi ka hmu châk tawh teh chiam lo. In
pahnih khan hlim takin zuk en dun rawh u,” a lo tihsan mai a.

Tuco chuan thingrem, kuang tiat zeta lian chu thlàn ko tlangah chuan a va la chhûak a;
a chhin chu hawn tumin theih tawp hian a han phih vak a. A chhin kilhna perek chu a phih
phawi a, a chhin pawh chu a inhawng ta a.

Tuco leh Sentenza chuan lu ruh ro chu an hmu hmasa ber a; chutah, mihring ruhro, a
kut leh ke leh nâk ruh zawng zawngte pawh chu an hmu ta vek a. Uniform ni àwm tak, puan
them dumpawl te pawh kuang chhungah chuan a lo la awm ve nial a.

Tuco thinur chu a khek ṭhawt a, Hunter-a chu kuttum a va hmuh a, “Saloon
nawhchizuar fapa, vawk tenawmpa! Min bum a ni maw? Kei chuan thu dik tak ka hrilh che a;
nang erawh chuan chhechham ve meuh siin, dâwt tenawm ber min hrilh a nih hi,” a ti ta tuar
tuar a.

Hunter-a chuan, “Ka sawi chinah chiah kha chuan dâwt a tel miah lo. A vaia hrilh kher
che kha a ṭulna ka hre lo zâwk a ni. Arch Stanton-a thlanlung hi zawng turin Bill Carson-a
chuan min hrilh ngei alawm; mahse, pawisa a phùmna thlàn erawh chu a ni lo. A phùmna
hmun ka hriat theih nan, a hmun kawhhmuhtu atan he thlàn hi ka hmang dawn chauh a ni.
Stanton-a thlànah hian pawisa chu a awm rêng rêng hlei nem,” a ti ta a.

Sentenza hnenah chuan, “Tunah hian thil awm dan a inthlâk leh ta niin a lang. Kei hi a
khalhtu ṭhutnaah ka ṭhu a; nangni pahnih hi chu, a tira in awmna ngaiah bawk khan in la awm
niin a lang. Min kah i la tum fo dawn em ni, Sentenza? Hmun thumah kan insem mai dawn em
ni?” tih pahin Tuco chu a'n kâwk a, “Nge ni ang, a chanve chiahin kan insem phawk mai dawn
em ni zâwk ang?” a han ti leh a.

83
 Tuco chuan, “Blondie, a thu âwih duh hlek suh. Partner kan nih kha, engkim a chanve
zelin aw? Pawisa vang ringawtin he pa hi min thahtir mai dawn em ni? I pûakruk pawh i la nei
ve tho alawm, i duh phawt chuan i kâp hlum thei lutuk ang. Blondie, hmanhmawh la, kâp hlum
thuai teh, pawisa chu kan insem mai dawn nia,” a lo ti zung zung a.

Hunter-a chuan Tuco chu rum zet hian a han melh a, “Ka thah duh loh che eng vanga
ring nge i nih ngawt? Nichin lawkah khan pawisa vang chauhvin min thah i tum a ni lawm ni?”
a ti ta a.

Chu veleh Tuco chuan, “Sentenza, vau la, pawisa awmna hmun chu zâwt chhûak ta
che. Tichuan, mi hausa lutuk kan ni mai ang, nang leh kei hi, kan pahnihin. I duh phawt chuan
i sawitir thei lutuk ang. I duh leh kei hi min ruai mai rawh, vawk khektir hi chu ka thiam ve
zawng tak a nia,” a lo ti leh ta zuah zuah a.

Sentenza chuan a kut vei lamin Tuco bekah tak a han beng chawrh mai a, Tuco chu
thlànah chuan a tla lût a, a lo chhûak leh thuai a. Sentenza chuan, “Tum dan, rawtna tur eng
emaw i nei a nih chuan sawi vat rawh,” Hunter-a hnenah chuan a ti ta a.

Hunter-a chuan a Mexican sikret a ṭan kai a, a ṭanna nawalh chu thlàn chhungah
chuan a theh lût a, “Rawt tur chu ka nei alawm. In pahnih hian in tum dan a inang chiah a,
pawisa hi mahni chauhva chan in tum ve ve a, in tum dan chu ka ngaihtuah ngun zawh poh
leh ṭha ka ti ve tulh tulh mai a ni,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Chu chu eng nge a awmzia? I sawi tum chu sawi thuai thuai rawh,” a
lo ti a. Hunter-a chuan, “I phawi ranzia; i kawngbawr vei lama i pûakruk, i kut ding lama i phawi
ranzia hi ka lo hre tawh ṭhin a; kei pawh hi ka muang teh chiam bik lo.

"Keimah ang bawk hian kan thil ngaihtuah ṭhin chu a inang viauin ka ring. Kan pahnih
hian inbei dawn ta ang ila, tu hian nge phawi rang zâwk ang tih hi kan ngaihtuah dun foin ka
ring a ni. Tun hi a hriat chian theihna hun remchang tak niin ka hria. Kan ‘bet’ pawh a sang
hle, kan nunna mai pawh a ni lo, kei leh nang ang hi chu pûk chawpa nung ang chauh kan ni.
Thi tawh tluk ni thei hialin ka inhria,” a ti ta a.

Sentenza chuan, “Dollar 2,00,000 chu engtin nge ni ta ang? Kei hi ka thih chuan nang
chu i hausa hle dawn a. I thih erawh chuan ka retheih ngaiin kei chu ka la rethei reng dawn
asin,” a han ti ve a.

Hunter-a chuan, “Chutiang chu ni bîk lo ve. Pawisa phùmna hmun chu lehkha themah
ka ziak ang a, neih ngei i duh si chuan ka thih hunah mi lâksak mai dawn a ni. A ‘fair’ tâwk
em?” a han ti leh a.

Sentenza chuan Hunter-a chu rei fe a han en a; tah chuan a pûakruk ken lai chu a
bawmah a khung lût a, Hunter-a hnenah chuan, “Ziak rawh le,” a ti ta a.

Hunter-a chuan a iptê aṭangin Wanted lehkha zawr fe hi a phawrh chhûak a, pencil
tawi zet nen; lehkhaah chuan thu tlem a ziak a, lehkha chu a thlep ṭha a, a iptê-ah chuan a ak
leh ta a. Sentenza chu a han nuih a, “Saw lai hmun rûakah sawn, thla han zar pharhna tur
hmun a awmin ka ring,” a ti a.

84
 Sentenza chuan, “Hma hruai rawh,” a lo ti a; mahse, Hunter-a chuan, “Ni lo ve, kal
hmasa rawh. Ka hnungah pûakruk mu a lût dah ang e, pawisa neitu zâwk chuan harsa takin a
hlawh chhûak ngei tur a ni,” a ti ta tlat a. Sentenza chu a han ṭhen sak a, hmun awl lai chu a
pan phei a, a hnungah Hunter-a chuan a zûi ve ta a.

Tuco pawh chuan an hnungah a rawn zûi ve a, “Blondie, thlalera i nunna chhan
chhûaktu kha Tuco hi a ni tih hre reng ang che. Dawh thei taka i nat lai zawnga enkawltu che
kha Tuco hi a ni. Tuco tel lo hi chuan tunah hetah hian i awm tawh hauh lo vang. Mission-a
hruaitu che pawh keimah bawk hi ka nih kha,” a lo ti zuah zuah a.

Sentenza lam chu a hawi leh a, a hnenah pawh chuan, “Sentenza, Wallace-a kha min
nghaisaktir mah la ka ngaidam tawh che asin. Phuba lâk ching mi ka ni lo va; thinurna pai
reng leh vei reng mi pawh ka ni hek lo. Battleville-a thil thleng kha chu thil awm dan pangngai
ve mai a ni. Engkim kha ka ngaithiam vek mai. Kei pawh ni ila, i tih ang khan ka ti ve tho ang,”
a'n ti zûi leh a.

Tuco thu sawi chu Hunter-ate pahnih chuan an ngaihsak lo kher mai, pên sawm pahnih
vêla hlaah inhmachhawnin an ding ta a.

Hunter-a chuan a mei zûk lai chu a han hip kâwk a, a paih ta a. A kut ding lam chu a
pûakruk kawm hnuai lam, hnung deuh hlekah a uai thlâktir a.

Sentenza pawh chuan a kut vei lamin a kawrchung thla chu a han hâi kiang a, a kawng
bawr vei lama a pûakruk pai chu a hâi lang ve ta a. A kut ding lam chu a kawnghren zâwn
vêlah a dah a.

Sentenza chuan, “Panga thlengin chhiar ila, ṭha i ti em?” a han ti a, Hunter-a chu a bu
nghat a. Sentenza chuan, “Tuco, thu dang sawi tawh lovin, pakhat, pahnih min lo chhiarsak
rawh,” a han ti leh a.

Tuco chuan a hmui a han liak huh phawt a, aw ring fiah deuh mai hian, pakhat,
pahnih.... tiin a chhiar ṭan ta a. Panga a chhiar thlen chiah chuan Sentenza leh Hunter-ate
pahnih kut chu âwihawm loh khawpa rang hian a phe nghâl zawk a, kutphahin pûakruk a han
beng ri pawh a ri rual ṭhawt a; mahse, pûakruk chu vawi khat chauh a ri thung!

Sentenza chu ngil deuh hian a ding a, a pûakruk pawh chu a la phawi chhûak fel hman
ve lo va. Mak ti àwm deuh hian Hunter-a chu a melh reng a, a rilru-a thil awm dan chu thin bo
tum ni àwm tak hian a lu a han thing nawk a; chutah a khup lehlam chu a zawi hnawk a;
hnung lam hawi tur ni àwm tak hian a taksa chu tlemin a han inher a, hmai lei siin a tlu ta
thlawp a. A pûakruk chu phawi chhuah leh tum ni àwm tak hian a kut chu a han che hlek a,
tah chuan a zawi thla ta hnawk a.

Hunter-a chuan Sentenza chu a va pan hnai a, a pheikhawk hmawrin a va thai chhin a,
tah chuan a pûakruk chu a bawmah a khung lut a, Sentenza chu a hawisan ta a.

Tuco chuan phur zet hian, “Blondie, i ran zâwk ka ring reng a ni. I rang zâwk ang tih ka
hre tlat a ni. Sentenza hi i phawi khalh thei ang ka tih chiah kha. I phawi khalh ta ngei reng a,
a thi tawh bawk a, a tihzia hle mai ti raw?” a lo ti surh surh a, a hnungtawlh a, thlàn bulah

85
chuan a va ṭhu ta a, “Tunah chuan kan pahnih chauh hi kan ni ta, pawisa awmna chu min hrilh
tawh mai dawn lawm ni - eh? Khawi lai thlàn berah hian nge maw a awm chu le?” a han ti leh
a.

Hunter-a chuan, “I ṭhutna kha,” a lo ti thuai a. A ṭhutna thlàn chunga chhinchhiahna,

thing kawkalh inphun chu Tuco chuan mak ti deuh mai hian a han en a, Hunter-a hnenah
chuan, “Mahse Blondie, hming eng mah a in ziak hlei nem, thu inziak chhun chu, ‘Hriat loh’ tih
chauh a ni si a?” a ti a.

Hunter-a chuan, “Ni reng e, Bill Carson-a sawi danin, Arch Stanton-a thlàn deptu, ‘Hriat
loh’ thlànah a ti miau alawm. Chuvangin, thing kha la la, lai leh ringawt la a ni mai,” a lo ti
thung a.

Tuco chuan, “Mahse Blondie, min puih ve a ngai tawh ang. Mahni ngawt chuan ka lai
thei tawh lo vang. Thlàn pakhat ka lai tawh si a, ka tha a kham zo vek tawh,” a han ti leh a.

Hunter-a chuan, “Tuco, i sawi fo ṭhin angin, khawvelah hian mihring chi hnih an awm;
pûakruk, a mu thun khah nei chi leh, thlàn lai chi. Lai vat mai rawh,” a lo ti leh a.

Tuco chuan thlàn hlui chu a lai leh ta a. Khûp thleng vêla thûk a laih hnuin Hunter-a
chuan a kalsan a, a sakawr thlunna hmunah a va kal a; a lo kir leh thuai a, a kut chu hnung
lamah a rawn dah a. Chutih lai chuan Tuco hlim lutuk chu a khek ta chêl chûl mai a, “Blondie,
ka hmu ta. Hei hi chu kuang a ni ve lo tawp mai. Pawisa dahna thingrem ngei a ni,” a ti ta chul
a, harsa teh chiam lovin a chhin pawh chu a hawng thei ta thuai a.

Thingrem chhungah chuan ip a lo inkhung khâwm ṭeuh a. Tuco chuan thlàn ko tlangah
chuan a rawn dah chhûak zel a, a han khawih chêt zawng te pawh chuan pawisa ri tih hriat
tak hian a ri chhak chhak zel a. Hunter-a chuan ṭhingṭhiin ip pakhat chu a han hawng a,
rangkachak dollar tam fe hi a rawn baw chhûak ta hawk mai a.

Tuco chuan pawisa chu a han ṭham a, “En teh, Blondie, a hmuh a va han nuam teh
reng em! Kan pahnih chauhva kan insem vek tur a ni tawh si. Nang leh kei hi chu partner dik
tak, eng lai maha inṭhen thei lo, engkim a chanve zela insem ṭhin kha kan ni si a ti raw?” a han
ti hluai a.

Hunter-a chuan, “I chan ai, a chanve chu i chang ve ngei ang. Tin, hei pawh hi i ta tur a
ni,” a ti a, inkhai hlumna hruizen, a hmawr lehlam invalh sa diam hi a rawn phawrh chhûak ta
a, “Tuco, hei hi i la hre reng em? I kuta i siam ngei hi i la hre reng em? Infiamna nuam tak,
stool ke kah bulh i zir ni khan Union laipui muin i infiamna kha a rawn ti tawp ta hlauh a; i kal
bo hnu khan ka va kir leh a, a chhawrna a la awm tâkin ka ti a, ka la ta mai a ni,” a ti ta a.

Tuco chu a ṭhingṭhi hnawk a, hlau hmel deuh hian hrui chu a en vung vung a, Hunter-a
hnenah chuan, “Blondie, i fiamthu a ni ngei ang maw? I ṭhian Tuco hi i fiam a ni chiang ang ti
raw? Ka hre thiam e, i partner Tuco hi i tih ṭhaih der vêl mai mai a ni. Min tih zàm i tum a ni
chiang mai,” a han ti ngawt a.

Hunter-a chuan, “I hmel ka hmuh ngawt pawh khan tih zàm che ka tum mai ni lovin, ka
hlawhtling hlein ka inhria. Tin, hei hi fiamthu a ni lo va, inkhai hlumna hruizen a nih hi. Hei hi la

86
la, i nghawngah khan thun lût la, tlemin ti nghet deuh hlek la; tichuan, i hahchawl thei ang. A
bâk chu keima’n ka tum vek tawh ang,” a lo ti leh mai a.

Kut khùr dut dut chung hian Tuco chuan hruizen chu a la a, a hrui invalh chu a
nghawngah a thun lût a, “Blondie, i ti tak tak duh lo vang. Hetiang êm hi chuan Tuco hi i
nghaisa duh lo tawp ang. Tuco, unaupa ang chiaha hmangaihtu che, i nunna chhan chhûaktu
hi,” a han ti leh a. Hunter-a chuan thu dang sawi lovin, “Lehlam hawiin inher la, i kut pahnih
kha i hnung lamah dah rawh,” a ti ta a.

Tuco chu a din ngaiin a la ding reng a, Hunter-a chuan a pûakruk kawm a han beng ri
a; chu veleh Tuco chu a inher ta thuai a, a kut pahnih chu a hnung lamah a dah ta a. Hunter-a
chuan pawisa ip ṭawnna hruiin Tuco chu a hnungkhirh ta tlat a. A han nam a, “Saw lai pal
bulah sawn kal rawh,” a'n ti leh a.

Thlanmual chu pala hung chhuah vek hi a ni a, pal pawn lam chu ramhnuai, thing
hmun hi a ni tawh mai a. Thingzar pakhat chu pal chungah chuan a rawn zar phei du a.

Hunter-a chuan hrui hmawr lehlam chu thingzarah chuan a han vawm liam a, a lo tla
lam chu a lo dawng leh a, a pawt mar ta a. Hrui hmawr lehlam chu Tuco nghawnga inhling kha
a ni si a, Tuco hnenah chuan, “Palah khan lawn la, a chhîpah hian i ding dawn nia. I fimkhur
hle chuan i lawn thei mai ang. I tlâk mai loh nan a hrui hi ka lo pawt mar tlat ang a, ka pawt kai
mai ang che,” a ti a.

Tuco chu a ṭap lo chauh hi a ni tawh a, a mittui pawh a parawl kuang tawh a. Harsa tak
chungin palah chuan a lawn chho a, a lèr chu a han thleng ve ta mai a. A lèr a thlen hnu pawh
chuan a buk nasa hle mai a, a tla lo chauh hi a mai si a, Hunter-a hnenah chuan, “Blondie,
eng nge i nih chiah i hre duh em? Sáwn tenawm ber, sáwn rim chhia, sáwn rùal fa lu báwk i
nih hi!” a han ti tuarh tuarh ringawt a.

Hunter-a chuan hrui hmawr lehlam chu pal banah a va suih a, pawisa chu hmun
hnihah a chhep ta a. Chutia a tih pah chuan, “Hei hi i ta, hei pawh hi i ta leh; hei hi ka ta.
Hmanlai kha a ang ti raw Tuco, ka partner rinawm ber mai?” a han ti a.

Tuco chuan, “Blondie, ka tla takngial dawn, ka buk liam mai ang,” a lo ti a. Hunter-a
chuan, “I tla mai lo vang, rei lo tê chu i la ding thei ngei ang. Che lovin i awm ngai khan awm
reng la, thâwk pawh thaw nasa vak suh,” a tihsan mai a. Tuco chuan pal tláng chu a rap pelh
a, a tla ṭhelh a; mahse, engtin tin emaw a ding nghet leh thei hram a.

Hunter-a chu a ding a, ama chan ai pawisa ip chu a pawm a, Tuco hnenah chuan,
“Hei, i chan ai tur chu ka dah e. I nin deuh hunah pawh, i rilru tih harh nan leh i intih hlim nan i
zuk thlir ṭhin dawn nia,” a han ti leh a. Tuco thinur lutuk chu a ṭawngkam bawlhhlawh hriat
zawng zawng hmangin a lo áng leh chiam phawt a.

A sakawr dinna hmun pana Hunter-a kal tawh chu a lo hawi kir a, “I dinhmuna ding chu
ni ila, borûaka làm chu ka duh lo tawp ang. Dam takin le, ka ṭhian,” a ti ta a. A pawisa ip chu a
sakawr a phurhtir a, sakawrah chuan a lawn kai a, muangchangin a kaltir ta a. Thlanmual
tawntirh a va thlen lai chuan a sakawr chu a ti ding ta a.

87
 Pal tlánga Tuco ding chu lehlam lehlamah a bu tawn sek a, a tla teuh tawh hle a.
Hunter-a chuan muangchangin a sakawr zin sira Rifle chu a phawi chhûak a, a han kau a;
ngun fê hian a han tin vang vang a, a hmet pûak ta a. Pal tláng aṭanga Tuco tla thla tur chiah,
a nghawnga hrui chu a lu chung chiahah chuan a chhum hmawk a, leiah chuan a zuk tla ta
chawrh a.

Hunter-a chuan a Rifle chu a bawmah a thun lût leh a, Tuco ṭhu chhûak lai leh a
hnungkhirhna hrui phelh tuma a tal lai chu a va thlir a. A nui sak a, chibai bûk nan a lukhum
tlang chu a han khawih a, “Kan partnership chu tunah hian tih tawp a ni hlen ta e. Kan inkawp
lai kha chuan a hlâwk ve viau bawk e. Dam takin le, Tuco Benedicto Pacifico Juan Maria
Ramirez,” a han ti sap a, hnung lam hawi kir tawh lovin chhim lam panin a sakawr chu a tlantir
ta a.

A TAWP TA.

88