1

33 ΒΚ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2019 ΜΟΡΙΟΔΟΤΗΣΗ (EΚΔΟΣΗ 2)

ΘΕΜΑ Α
Έστω   R
Α1 α) Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το A;
β) i . Πότε μια συνάρτηση f : A  R έχει αντίστροφη;
ii. Αν ισχύουν οι προϋποθέσεις του (i), πώς ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση της f ;

α)Έστω Α ένα υποσύνολο του . Ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο

ορισμού το Αμια διαδικασία (κανόνα) f , με την οποία κάθε στοιχείο x  A 2
αντιστοιχίζεται σε ένα μόνο πραγματικό αριθμό y.
Τιμή της συνάρτησης f στο xονομάζεται ο αριθμός y και συμβολίζεται με y  f (x)
iΓια να έχει η fαντίστροφη πρέπει να είναι 1 – 1 1
-1
ii.Hαντίστροφη f της f έχει πεδίο ορισμού το σύνολο τιμών της f, δηλαδή το f(A) 1
και ισχύει f 1 (y)  x  f (x)  y για κάθε x   και y  f (A) 2
(Αν η παραπάνω ισοδυναμία διατυπωθεί λεκτικά θεωρείται σωστή) ΚΕΕ
Α2. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat που αφορά τα τοπικά ακρότατα μιας συνάρτησης.
Έστω μια συνάρτηση fορισμένη σ’ ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικόσημείο του Δ. Αν η
4
fπαρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x 0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, να αποδείξετε ότι :
f ( x 0 )  0

Α3. Έστω μια συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ .

Αν f '  x   0 σε κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα
σε όλο το Δ.
Έστω x1 , x2   . Στο διάστημα [ x 1 , x 2 ] η ικανοποιεί τις προϋποθέσεις του Θ.Μ.Τ. Επομένως,
2
f (x 2 )  f (x1 )
υπάρχει   ( x 1 , x 2 ) τέτοιο, ώστε f () 
x 2  x1

Επειδή f ( x )  0 για κάθε εσωτερικό σημείο xτου Δ και επειδή ξ είναι εσωτερικό σημείο του Δ θα
f (x 2 )  f (x1 )
είναι: f ()  0   0  f ( x 2 )  f ( x1 )  0  f ( x 1 )  f ( x 2 ) αφού είναι x 2  x 1  0 , 3
x 2  x1
επομένως η συνάρτηση fείναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ.

Α4 α) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι παραγωγίσιμη στο A   ,0   0,  

με f '  x   0 για κάθε x  A , ισχύει ότι η f είναι σταθερή στο A.
Λάθος 1
 1, x  0
Αιτιολόγηση Η συνάρτηση f :(,0) (0, )  με τύπο f(x)   ισχύει f (x)  0 για
 1, x  0
3
κάθε x A , αλλά η f δεν είναι σταθερή, αφού παίρνει δύο διαφορετικές τιμές.

β) Για κάθε συνάρτηση f : A  R , όταν υπάρχει το όριο της f καθώς το x τείνει στο x o  A ,
τότε αυτό το όριο ισούται με την τιμή της f στο x o .
Λάθος 1
Αιτιολόγηση
3
 2

 x, x  0
Η συνάρτηση f :  με τύπο f(x)   έχει limf(x)  limx  0 , ενώ f(0)  1
1, x  0 x 0 x 0

(Διευκρίνιση από ΚΕΕ: Η αιτιολόγηση ότι η πρόταση είναι λάθος μπορεί να γίνει μόνο με
αντιπαράδειγμα μια συνάρτησης, η οποία δεν ικανοποιεί την πρόταση. Η συνάρτηση μπορεί
να δοθεί μέσω γραφικής παράστασης ή του τύπου της.)

Α5 Έστω η συνάρτηση f του διπλανού σχήματος.

Αν για τα εμβαδά των χωρίων Ω1, Ω2 και Ω3
ισχύει ότι
Ε(Ω1) =2 , Ε(Ω2)=1 και Ε(Ω3) =3,

τότε το  f  x  dx είναι ίσο με :

α) 6 β) -4 γ) 4 δ) 0
ε) 2
γ) 2

ΘΕΜΑ Β
Δίνεται η συνάρτηση f : R  R με τύπο f  x   e x   , όπου  R , η οποία έχει οριζόντια
ασύμπτωτη στο  την ευθεία y  2
Β1 Να αποδείξετε ότι   2
Αφού η γραφική παράσταση της συνάρτησης έχει στο  οριζόντια ασύμπτωτη την y  2 , 3
τότε
lim ( f ( x)  2)  0  lim (e x    2)  0  0    2  0    2
x x
Β2 Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   x  0 έχει μοναδική ρίζα, η οποία βρίσκεται στο
διάστημα  2,3
Θεωρούμε τη συνάρτηση g(x)  f (x)  x  e x  x  2 η οποία είναι συνεχής στο διάστημα
[2, 3] ως πράξεις συνεχών συναρτήσεων και είναι
g(2)  e2  2  2  e2  0 4
1 1  e3
g(3)  e3  3  2  3  1  3  0
e e
άρα ισχύει το θεώρημα του Bolzano συνεπώς η εξίσωση g(x)  0 έχει μια τουλάχιστον λύση
στο (2,3)
1
Επειδή g(x)    x  1   (e  x  1)  0  ά x  η συνάρτηση είναι γνησίως φθίνουσα
e 3
στο άρα και 1 – 1 και η λύση είναι μοναδική

Β3 Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι 1-1 και στη συνέχεια να βρείτε την αντίστροφή της.

Η f (x)  e x  ,   είναι παραγωγίσιμη στο με f (x)  e x  0,  ά x  . 2

Συνεπώς, η f είναι γνησίως φθίνουσα στο , άρα και 1  1
Αφού η συνάρτηση είναι 1 – 1 αντιστρέφεται και η αντίστροφή της f 1 είναι
 x  ln(y  2)
f (x)  y  e  x  2  y  y  2  e  x    x   ln(y  2), y  2 4
 y2  0
άρα f 1 (x)   ln(x  2), x  2 (2 πεδίο ορισμού αντίστροφης + 2 ο τύπος της)
 3

Β4 Έστω f 1  x    ln  x  2 , x  2 . Να βρείτε την κατακόρυφη ασύμπτωτητης γραφικής της

παράστασης και στη συνέχεια να κάνετεμια πρόχειρη γραφική παράσταση των συναρτήσεων f
και f 1 στο ίδιοσύστημα συντεταγμένων .

Για x  2 . έχουμε: lim f 1 (x)  lim   ln(x  2)   lim   ln u   

x 2 x 2 u 0
3
συνεπώς η ευθεία x  2 είναι κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της
συνάρτησης.
Για την γραφική παράσταση της f 1 (x) ,
μετατοπίζουμε παράλληλα τη γραφική
παράσταση της y = lnx στον άξονα
x΄x κατά 2 μονάδες και κατασκευάζουμε
την συμμετρική της ως τον x΄x. 6
H γραφική παράσταση της f προκύπτει ως
συμμετρική της γραφικής παράστασης της
f 1 (x) ως προς την ευθεία y = x.
Ορθή γραφική παράσταση νοείται αυτή που έχει τα
γραφήματα, τις ασύμπτωτες, και το σημείο τομής με
τετμημένη στο διάστημα (2,3)
ΘΕΜΑ Γ
 x2   , x  1
Δίνεται η παραγωγίσιμη συνάρτηση f  x    x 1
e  x , x  1

Γ1 Να αποδείξετε ότι   1 και   1

Η f ως παραγωγίσιμη είναι συνεχής στο σημείο x o  1 συνεπώς
x 1
2
lim f (x)  lim f (x)  f (1) άρα lim(x

2
 )  lim(e

 x)  1    1      
x 1 x 1 x 1 x 1

f (x)  f (1) x 2    (1  ) x 2  1 (x  1)(x  1)

Για x> 1 έχουμε:     x 1
x 1 x 1 x 1 x 1
f (x)  f (1)
άρα lim  lim(x  1)  2 3
x 1 x 1 x 1

f (x)  f (1) e x 1  x  (1  ) e x 1  x  1  
Για x< 1 έχουμε  
x 1 x 1 x 1
f (x)  f (1) x 1
e  x  1   DLH (e  x  1  )
x 1
τότε lim  lim  lim  lim (ex 1  )  1  
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 (x  1) x 1

επειδή η συνάρτηση είναι παραγωγίσιμη στο 1 προκύπτει ότι 2  1      1

Γ2 Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο R και να βρείτε τοσύνολο τιμών της

Για κάθε x> 1 η f είναι παραγωγίσιμη με f   x   2x με f   x   0 για κάθε x> 1

Για κάθε x< 1 η f είναι παραγωγίσιμη με f   x   ex 1  1 με f   x   0 για κάθε x  1
Συνεπώς ισχύει ότι η f είναι συνεχής στο με f   x   0 για κάθε x  ,1 1,   άρα η f
2
είναι γνησίως αύξουσα στο .Είναι:
lim f  x   lim  x 2  1   lim  x 2    και lim f  x   lim  ex 1  x    , αφού lim ex 1  0
x  x  x  x  x  x 
 4

Η f ως συνεχής και γνησίως αύξουσα στο έχει σύνολο τιμών το

   xlim f  x  , lim f  x     ,   
2
f
 x 

Γ3 i. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f  x   0 έχει μοναδική ρίζα x o , η οποία είναι αρνητική .

ii. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f 2  x   x o  f  x   0 είναι αδύνατη στο  x o ,  
1 1 1  e2
i H συνάρτηση f είναι συνεχής στο  1,0 με f  0    0 , f  1   1  0 .
e e2 e2
Σύμφωνα με το Θ. Bolzano η εξίσωση f  x   0 έχει ρίζα στο (-1,0) και η ρίζα αυτή είναι
4
μοναδική στο (επειδή η f είναι γνησίως αύξουσα). Άρα η εξίσωση έχει ακριβώς μία
αρνητική ρίζα .

Ii Επειδή η f είναι γνησίως αύξουσα στο R , ισχύει ότι: x  x 0  f  x   f  x 0   f  x   0 ,

άρα f 2  x   0 για x  x 0 και επειδή x 0  0 είναι x 0 f  x   0 , οπότε για κάθε x  x 0 ,   είναι
f2  x   x0 f  x   0 . 4
Επομένως η εξίσωση f 2  x   x 0 f  x   0 είναι αδύνατη στο  x 0 ,  

Γ4 Ένα σημείο M(x,y) κινείται κατά μήκος της καμπύλης y  f  x  , x  1 .Τη χρονική στιγμή t o
κατά την οποία το σημείο M διέρχεται από τοσημείο A  3,10  , ο ρυθμός μεταβολής της
τετμημένης του σημείου Mείναι 2 μονάδες ανά δευτερόλεπτο. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής
τουεμβαδού του τριγώνου MOK τη χρονική στιγμή t o , όπου K  x,0 και O  0,0  .
Τη χρονική στιγμή t 0 ισχύει x  t0   3 και x  t0   2 μονάδες /sec
Για το εμβαδόν E του τριγώνου ΜΟΚ ισχύει ότι

E = xf(x)  E = x  x 2 +1  E = x 3 + x
1 1 1 1 4
2 2 2 2
Άρα για κάθε χρονική στιγμή t θα έχουμε ότι
1 1
E(t) = x 3 (t) + x(t)
2 2
1 1
τότε έχουμε E(t) =  3x2 (t)  x(t) + x(t)
2 2 2
και την χρονική στιγμή t o θα είναι:
1 1 1 1
E(t ο ) =  3x2 (t ο )  x(t ο ) + x(t ο ) =  3  33  2 +  2 = 28 τετρ. μον / sec 2
2 2 2 2

ΘΕΜΑ Δ
Δίνονται η συνάρτηση f :  με τύπο f  x  =  x -1 ln  x 2 - 2x + 2  + αx +β όπου α,β  και η
ευθεία  ε : y = -x + 2 , η οποία εφάπτεται στη γραφική παράσταση της f στο σημείο της A 1,1 .

Δ1 Να αποδείξετε ότι α  1 και β  2

2(x  1)2
Η συνάρτηση είναι παραγωγίσιμη με παράγωγο f (x)  ln(x 2  2x  2)  
x 2  2x  2
4
 f (1)  1     1
πρέπει και αρκεί      1,   2
f (1)  1    1
(1μ παράγωγος + 1μ f(1) =1 + 1μ f΄(1) = -1 + 1μ αποτέλεσμα)
 5

Δ2 Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφικήπαράσταση της f, την ευθεία  ε 
και τις ευθείες x  1 και x  2 .

To ζητούμενο εμβαδό είναι ίσο με

2 2 2 2
E()   f (x)  (x  2) dx   f (x)  x  2 dx   (x 1) ln(x 2  2x  2)dx
1 1 1
αφού για x  [1, 2] έχουμε x 1  0 και
ln(x 2  2x  2)  0  x 2  2x  2  1  (x  1)2  0 με τις ισότητες να ισχύουν μόνο για x = 1
Επομένως αν θέσουμε x 2  2x  2  u έχουμε 2(x  1)dx  du με νέα όρια 1 και 2 και το
2 1 2 1 3
ζητούμενο εμβαδό είναι E()   (x  1) ln(x 2  2x  2)dx   ln udu  ...  ln 2  .
1 2 1 2

Δ3 i. Nα αποδείξετε ότι f '  x   1 , για κάθε x  .

 1
ii.
 2
 3
2

Nα αποδείξετε ότι f  λ    λ   λ  1  ln λ2  2λ  2  , για κάθε λ  .

2  x  1
2

iΓια α  1 και β  2 έχουμε: f   x   ln  x  2x  2  

2
 1 και με
x2  2x  2
ln  x2  2x  2   0 3
2  x  1
2

x2  2x  2   x  1  1  1, x R   2 x  1 2  ln  x2  2x  2   2  0  f   x   1, x 
2

 2
  0 x  2x  2
 x  2x  2

iiΘεωρούμε τη συνάρτηση g(x)  f(x)  x η οποία είναι παραγωγίσιμη με παράγωγο

g(x)  f (x)  1  0 , 3
με την ισότητα να ισχύει μόνο για x  1 (λόγω του ερωτήματος Δ3i).
Άρα η συνάρτηση g είναι γνησίως αύξουσα στο . Η προς απόδειξη ανισότητα γράφεται:
 1 1  1 1
f  λ    (λ  1)ln(λ2  2λ  2)  λ  2   f  λ    λ   f(λ)  λ
 2 2  2 2
 1 1 1
 g  λ    g(λ)  λ   λ   0 που ισχύει για κάθε λ  . 2
 2 2 2

Δ4 Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της συνάρτησης f και η γραφική παράσταση της συνάρτησης
g  x   x 3  x  2 , x  έχουν μοναδική κοινή εφαπτομένη και να βρείτε την εξίσωσή της.

Στο σημείο A(x1 ,f(x1 )) η C f έχει εφαπτομένη με εξίσωση

y  f(x1 )  f (x1 )(x  x1 )  y  f (x1 )x  f(x 1 )  x 1f (x 1 ) ,
ενώ η Cg , αφού η g είναι παραγωγίσιμη , στο σημείο B(x2 ,g(x2 )) έχει εφαπτομένη με εξίσωση :
y  g(x 2 )  g(x 2 )(x  x 2 )  y  g(x 2 )x  g(x 2 )  x 2g (x 2 ) .

Για να έχουμε κοινή εφαπτομένη αυτές πρέπει να ταυτίζονται άρα:

 f (x1 )  g(x2 ) (1)

f(x1 )  x1 f (x1 )  g(x2 )  x2g(x 2 ) (2) 8
Όμως λόγω του Δ3i έχουμε f (x1 )  1 με ισότητα για x1  1 .
 6

Επίσης g(x)  3x2  1 και φανερά ισχύει g(x)  1 για κάθε x , με ισότητα για x  0 .
Άρα για να ισχύει η (1) πρέπει f (x1 )  g(x 2 )  1 δηλαδή x1  1 και x 2  0 λύσεις που επαληθεύουν
και τη σχέση (2) . Άρα οι Cf ,Cg έχουν μία μόνο κοινή εφαπτομένη η οποία εφάπτεται της C f στο
(1,f(1)) και της Cg στο σημείο (0,g(0)) .
Η εξίσωση της κοινής εφαπτομένης είναι y  g(0)  g(0)(x  0)  y  2  (x  0)  y  x  2
(4μ ύπαρξη-εύρεση + 4μ μοναδικότητα)

Γενικές οδηγίες
 Ο πρώτος βαθμολογητής δεν κάνει καμία επισήμανση πάνω στο γραπτό δοκίμιο
του υποψηφίου.Αναγράφει με κόκκινο στυλό την αναλυτική βαθμολογία και το
συνολικό βαθμό στον ειδικό χώρο κάθεγραπτού και υπογράφει στην ειδική θέση
του γραπτού.

 Ο δεύτερος καθώς και ο τρίτος βαθμολογητής (στην περίπτωση που η διαφορά

των βαθμολογιών των δύοπρώτων βαθμολογητών είναι μεγαλύτερη από δώδεκα
μονάδες στην εκατοντάβαθμη κλίμακα) σημειώνουν με πράσινο και μαύρο στυλό
αντίστοιχα πάνω στο γραπτό δοκίμιο ελλείψεις, σφάλματα, αδυναμίες ή ατέλειες,
αναγράφουν την αναλυτική βαθμολογία και το συνολικό βαθμό στον ειδικό χώρο
κάθε γραπτού και υπογράφει στην ειδική θέση του γραπτού.

 ο δεύτερος και ο τρίτος βαθμολογητής να χρησιμοποιούν τα ακόλουθα σύμβολα:

+ (σταυρός, ένας ή περισσότεροι) = έλλειψη, παράλειψη

—(υπογράμμιση, απλή ή διπλή ) = σφάλμα

/;(πλάγια μικρή γραμμή με ερωτηματικό στο περιθώριο) = αδυναμία, ατέλεια, ασάφεια,
αοριστολογία κλπ
( )(μέσα σε παρένθεση) = περιττό, αφαιρετέο ως μη ζητηθέν, εκτός θέματος

Υπενθυμίζεται ότι το Σάββατο και την Κυριακή η παρουσία σας πρέπει να διαρκεί
τουλάχιστον 3-4 ώρες ανά ημέρα προκειμένου να δικαιολογείται ηχορήγηση σχετικής
βεβαίωσης απασχόλησης
Καλή δύναμη και καλό καλοκαίρι!