Bài Giảng Gis

BÀI GIҦNG
Hӊ THӔ1*7+Ñ1*7,1ĎӎA LÝ
NgѭӡLELên soҥQTS. TrҫQ9kQ$QK– BӝP{QĈRҧQKYà ViӉQWKiP

Ths. NguyӉQ7Kӏ<ên Giang- BӝP{Q7LQKӑFĈӏDFKҩW
http://www.ebook.edu.vn
LӠ,1Ï,ĈҪ8
MөFÿtFKFӫDP{QKӑF³+ӋWK{QJWLQÿӏDOê´là: giúp các em sinh viên
làm quen vӟLPӝWSKѭѫQJSKiSPӟLÿӇWLӃSFұQYà nghiên cӭXQKLӅXORҥL
ÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭXNKiFQKDXWURQJÿyYӏWUtÿӏDOêYà diӋQSKkQEӕFӫD
FiFÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭXOà nhӳQJVӕOLӋXNK{QJWKӇWiFKUӡLNKӓLÿӕLWѭӧQJ
nghiên cӭX9à vì vұ\KӋWK{QJWLQÿӏDOêÿѭӧFӭQJGөQJUӝQJUãi trong nhiӅX
lƭQKYӵFNKiFQKDXÿһFELӋWOà trong các ngành khoa hӑFvӅWUiLÿҩW
3KѭѫQJ WLӋQNK{QJWKӇ WKLӃXÿӕL YӟL mӝW hӋWK{QJWLQÿӏD OêEDR JӗP
nhӳQJFKLӃFPi\WtQKYà các phҫQPӅPFKX\ên dөQJ&K~QJÿѭӧFVӱGөQJÿӇ
xây dӵQJFұSQKұWSKөFKӗL[ӱOêSKkQWtFKYà truy xuҩWFѫVӣGӳOLӋXYӅ
nhӳQJÿӕLWѭӧQJPjFK~QJWDÿDQJTXDQWkPQJKLrQFӭX
Ý nghƭD FӫD P{Q KӑF YұQ GөQJ FiF QӝL GXQJ FӫD P{Q KӑF Qày mӝW
cách khoa hӑF VӁ JL~S FiF HP VLQK YLên, nhӳQJ QKà khoa hӑF WѭѫQJ ODL có
ÿѭӧFNLӃQWKӭFFѫEҧQÿӇxây dӵQJQKӳQJFѫVӣGӳOLӋX*,6 phөFYөKLӋX
quҧ FKR QKLӅX FKX\ên ngành khác nhau, tӯ GӏFK Yө WKѭѫQJ PҥL; trong lƭQK
vӵFTXkQVӵ trong quҧQ Oêÿ{WKӏTXҧQ OêÿҩWÿDLTXҧQ OêWài nguyên thiên
nhiên, khoáng sҧQYjP{LWUѭӡQJÿӃQFiFNKRDKӑFYӅWUiLÿҩW«
http://www.ebook.edu.vn 2
&KѭѫQJ
TӘ1*48$19ӄ&Ð1*1*+ӊ7+Ð1*7,1
VÀ Hӊ7+Ӕ1*7+Ð1*7,1Ĉӎ$/é*,6
1.1. TәQJTXDQYӅ&177
1.1.1. M͡WV͙NKiLQL͏PF˯E̫Q
1.1.1.1. Thông tin (Information)
Thông tin luôn tӗQWҥLNKiFKTXDQYjÿӗQJKành cùng vӟLPӑLVӵYұW
hiӋQWѭӧQJWK{QJWLQSKҧQiQKYӅFiFVӵYұWKLӋQWѭӧQJ.
Khái niӋPWK{QJWLQOà mӝWNKiLQLӋPWUӯXWѭӧQJP{WҧQKӳQJJì ÿHP
lҥLVӵKLӇXELӃWQKұQWKӭFFKRFRQQJѭӡLYà cho cҧFiFÿӝQJYұWNKiFYӅFiF
sӵYұWKLӋQWѭӧQJWURQJWӵ QKLrQQyLFKXQJ&iFWK{QJWLQWURQJÿӡLVӕQJ[ã
hӝLWKì chӍFRQQJѭӡLPӟLFyNKҧQăQJQKұQWKӭFÿѭӧF
7K{QJWLQÿѭӧFELӇXGLӉQGѭӟLQKLӅXGҥQJNKiFQKDX, ví dөQKѭFiFNý
hiӋXFKӳYLӃWFRQVӕVyQJiQKViQJVyQJÿLӋQWӯVyQJkPWKDQK«YY
1.1.1.2. DͷOL͏X(Data)
DӳOLӋXFòn ÿѭӧFJӑLOà dӳNLӋQOà sӵELӇXGLӉQFӫDWK{QJWLQ1yFy
thӇÿѭӧFFRLOà “vұWOLӋXWK{´PDQJWK{QJWLQ7ӯFiFGӳOLӋXVDXNKLÿѭӧFWұS
hӧSYà xӱOêWDVӁWKXÿѭӧFWK{QJWLQPӟL
Trong thӵFWӃGӳOLӋXFyWKӇOà:
- Các tín hiӋXvұWOêphysical signal): là các dҥQJWtQKLӋXÿLӋQVyQJ
ÿLӋQWӯVyQJkPWKDQKVyQJiQKViQJ
- Các sӕOLӋXQXPEHUOà các dӳOLӋXGҥQJVӕWURQJFiFEҧQJWKӕQJNê,
biӇXEҧQJ«YY
- Các ký hiӋXV\PEROFiFký tӵ (character), và cҧFiFNêKLӋXFә[ѭD
1.1.1.3. X͵OêWK{QJWLQ
Khi tiӃSQKұQWK{QJWLQWK{QJTXDFiFJLiFTXDQFӫD Pình, con QJѭӡL
bao giӡFǊQJ[ӱOêFK~QJ1KӡYào quá trình xӱOêWK{QJWLQFK~QJWDOX{Q
nhұQÿѭӧFQKӳQJWK{QJWLQPӟLKѫQFytFKKѫQYjGRÿyVӁUDTX\ӃWÿӏQKYà
KjQKÿӝQJKӧS lý, giúp cho công viӋFÿҥWKLӋXTXҧKѫQ Ví dөFK~QJWDÿDQJ
dӵ ÿӏQK NӃ KRҥFK FXӕL WXҫQ VӁ ÿL tҳP ELӇQ QKѭQJ Gӵ EiR WKӡL WLӃW FKR ELӃW
trong khoҧQJWKӡLJLDQÿyVӁFyEão gҫQEӡ, chúng ta sӁWKD\ÿәLNӃKRҥFKÿL
tҳP ELӇQ Yào lúc khác và có thӇ FKX\ӇQ VDQg JLDR OѭX bҥQ Eè, OjP FѫP JLD
ÿình hay ÿLQJKHKòa nhҥFFKҷQJKҥQ
Thông tin nhiӅXYjÿѭӧF[ӱOêWӕWVӁJL~SFKRFRQQJѭӡLFyQKӳQJKLӇX
biӃWQKұQWKӭFFKtQK[iFKѫQYӅVӵYұWKLӋQWѭӧQJĈLӅXÿyVӁJL~SKӑWKӵF
hiӋQKӧSOêWURQJF{QJYLӋFFӫDPình, ra quyӃWÿӏQKFKtQK[iF, lӵDFKӑQÿ~QJ
cách thӭFӭQJ[ӱYӟLP{LWUѭӡQJ[XQJTXDQK
1.1.1.4. Công ngh͏WK{QJWLQ
Công nghӋWK{QJWLQ(CNTT) là mӝWOƭQKYӵFNKRDKӑFF{QJQJKӋUӝQJ
lӟQ QJKLên cӭXFiFNKҧQăQJFiFSKѭѫQJSKiSWKXWKұSOѭXWUӳWUX\ӅQ [ӱ
lý, chuyӇQÿәLvà cung cҩSWK{QJWLQ PӝWFiFKWӵÿӝQJGӵDWUrQFiFSKѭѫQJ
tiӋQ Nӻ WKXұW KLӋQ ÿҥL &{QJ QJKӋ WK{QJ WLQ Oà sӵ WәQJ KӧS JLӳD Pi\ WtQK
truyӅQWK{QJYà các nguӗQWK{QJWLQ
1.1.2. S͹SKiWWUL͋QFͯDcông ngh͏WK{QJWLQ
Ӣ PөF FK~QJ WD ÿã làm quen vӟL NKiL QLӋP &177 WURQJ ÿy
CNTT là sӵ WәQJ Kòa giӳD Pi\ WtQK WUX\ӅQ WK{QJ Yà các nguӗQ WK{QJ WLQ
Chúng ta sӁÿLӇPTXDVӵSKiW WULӇQFӫDWӯQJWKành phҫQ Qj\ÿӇFyFiL QKìn
bao quát vӅVӵSKiWWULӇQQKDQKFKyQJFӫD&177
1.1.2.1. LƭQKY͹FNKRDK͕FPiy tính
Khoa hӑFPi\WtQKgӗPKDLOƭQKYӵFWѭѫQJÿӕLÿӝFOұSYӟLQKDXQKѭQJ
hӛWUӧQKDXFùng phát triӇQ
1.1.2.1.1. Ph̯QFͱQJPi\WtQK
PhҫQFӭQJPi\WtQK+DUGZDUHOjFiFÿӕLWѭӧQJYұWOêKӳXKình, ví dө
QKѭ FiF YL PҥFK Eӝ QKӟ Pàn hình, máy in, thiӃW Eӏ ÿҫX FXӕL Gk\ FiS QӕL
mҥFKÿLӋQ CPU, …v.v.
1yL ÿӃQ SKҫQ FӭQJ Pi\ WtQK FK~QJ WD WKѭӡQJ QJKƭ ÿӃQ FiF WKLӃW Eӏ
GHYLFHÿѭӧFGùng cho hoһFOà mӝWPi\WtQKÿӝFOұSKRһFOà nhiӅXPi\WtQK
ÿѭӧFQӕLPҥQJYӟLQKDX6ӵSKiWWULӇQQKDQKFKyQJFӫDFiFYLPҥFKÿLӋQWӱ
và các bӝYL[ӱOêFyҧQKKѭӣQJTX\ӃWÿӏQKÿӃQVӵSKiWWULӇQFӫDSKҫQFӭQJ
máy tính.
7tQKÿӃQQKӳQJQăPÿҫXFӫDWKӃNӹFѫEҧQQJѭӡLWDFKLDUDWKӃKӋ
Pi\WtQKQKѭVDX
- ThӃKӋWKӭQKҩW - ÿqQÿLӋQWӱ-1956): sӱGөQJFiFEyQJÿqQÿLӋQ
tӱÿӇ OѭXWUӳ và xӱOêWK{QJWLQ'XQJOѭӧQJEӝQKӟFKtQKWӕLÿDOà 2000 byte
vӟLWӕFÿӝlӟQQKҩWOà 10.000 phép tính / giây. TrӕQJWӯÿѭӧFGùng làm bӝQKӟ
trong và bìa ÿөFOӛÿѭӧFGùng làm bӝQKӟQJRài. ViӋFFKRFKҥ\FKѭѫQJWUình
Yj ÿѭD UD FiF NӃW TXҧ [ӱ Oê ÿòi hӓL SKҧL Fy Vӵ WKDR WiF WKӫ F{QJ FӫD FRQ
QJѭӡL
- ThӃ KӋWKӭ KDL - transistor (1957-1964): các bóng bán dүQWUDQVLVWRU
ÿѭӧFVӱGөQJWKD\WKӃFKREyQJÿèQÿLӋQWӱÿӇJKLQKӟYà xӱOêWK{QJWLQ%ӝ
nhӟOõi tӯOà công nghӋEӝQKӟFKtQKFKRWKӡLNǤQày. Máy tính thӃKӋWKӭKDL
có bӝ nhӟ5$0Random-Access Memory)ÿҥWÿѭӧF.%WӕFÿӝxӱOêÿҥW
ÿѭӧF - 30.000 phép tính / giây.
- ThӃ KӋWKӭED - mҥFKWtFK KӧS,& (Integrated Circuit) (1964-1979):
KjQJ WUăP Yj VDX ÿy Oj KjQJ QJKìn transistor ÿѭӧF JҳQ Yào 1 mҧQK silicon
nhӓ1KӳQJWKLӃWEӏQj\ÿѭӧFJӑLOà các mҥFKEiQGүQ%ӝQKӟPi\WtQKÿҥW
ÿӃQ0%WӕFÿӝ[ӱOêÿҥW0,360HWHULDO,QSXW3HU6HUYLFHXQLW
- ThӃ KӋ WKӭ Wѭ - MҥFK WtFK KӧS Fӥ OӟQ -1995): sӱ GөQJ QKӳQJ
mҥFK WtFK KӧS Fӥ OӟQ (LSIC - Large Scale Integrated Curcuits) và rҩW OӟQ
(VLSIC - Very Large Scale Integrated Curcuits)ÿѭӧFÿyQJJyLWӯ-
300.000 transistor FKLS 'XQJ OѭӧQJ Eӝ QKӟ WăQJ QKDQK FKyQJ WKHR WKӡL
JLDQÿӃQFӥ*%WӕFÿӝ[ӱOêYѭӧW0,36
- ThӃKӋWKӭQăP- tính tӯPӕFWUӣÿLFiFPi\WtQKWKӃKӋQày có
tӕFÿӝ[ӱOêFӵFQKDQKPӝWSKҫQFyWKӇ[ӱOêVRQJVRQJ0i\WtQKWKӃKӋWKӭ
QăPYүQÿDQJÿѭӧF phát triӇQ
VӟL Vӵ WyP WҳW UҩW Vѫ OѭӧF ӣ WUên, chúng ta thҩ\ UҵQJ Wӯ PӝW Fӛ Pi\
khәQJOӗFyNtFKWKѭӟFFӥPӝWphòng làm viӋF, có bӝQKӟKҥQFKӃFӥ.%Yà
tӕFÿӝ [ӱ OêFӥSKpSWtQK JLk\FKLӃF Pi\WtQKÿã phát triӇQNK{QJ
ngӯQJ 1KӳQJ FKLӃF Pi\ WtQK Fy NtFK WKѭӟF QJày càng nhӓ ÿL WURQJ NKL Eӝ
nhӟ Yà tӕFÿӝ [ӱ Oê OҥL WăQJNK{QJ QJӯQJWӟLFӥ*%WӕFÿӝ!00 MIPS).
Không nhӳQJ WKӃ QKӳQJ FKLӃF Pi\ WtQK JҳQ OLӅQ YӟL QKӳQJ FKLӃF Eàn làm
viӋFÿã dҫQWLӃQWӟLWUӣWKành nhӳQJFKLӃF Pi\WtQK [iFKWD\, tӯ3RUWDEOH ->
/DSWRS ÿӇ WUrQ ÿL ÿѭӧF -> Notebook -> Clipboard -! 3DPWRS ÿӇ WURQJ
lòng bàn tay). Chúng thuұQtiӋQÿӇVӱGөQJKѫQUҩWQKLӅXVRYӟLQKӳQJFKLӃF
Pi\WtQKÿӇEàn, có thӇPDQJÿLPӑLQѫLYjWtFKKӧSÿѭӧFYӟLQKLӅXWKLӃWEӏ
ÿӇSKөFYөFKRQKӳQJ\êu cҫXWăQJOên không ngӯQJFӫDQJѭӡLVӱGөQJ
Nhӓ KѫQ QKDQK KѫQ Uҿ KѫQ QKLӅXWtQK QăQJ KѫQGӉVӱGөQJ Kѫn là
mөFWLrXYjOj[XKѭӟQJWҩW\ӃXFӫDF{QJQJKӋSKҫQFӭQJPi\WtQK
1.1.2.1.2. Ph̯Qm͉P máy tính
PhҫQPӅPPi\WtQK6RIWZDUHOjFiFFKѭѫQJWUình ÿѭӧFYLӃWEҵQJFiF
ÿRҥQPã lӋQKYà chҥ\ÿѭӧFWUên máy tính. ĈyOjFiFFKѭѫQJWUình chӭDÿӵQJ
các câu lӋQKÿӇNLӇPVRiWYjÿLӅXNKLӇQVӵYұQKành cӫDKӋWKӕQJPi\WtQK,
tӵ ÿӝQJ WKӵF KLӋQ PӝW Vӕ FKӭF QăQJ KRһF JLҧL TX\ӃW EjL WRiQ QjR ÿy. NӃX
NK{QJÿѭӧFFjLÿһWFiFSKҫQ PӅPWKì hӋWKӕQJSKҫQFӭQJPi\WtQKFKӍQKѭ
mӝWFӛPi\FKӃWYà không thӇWKӵFKLӋQÿѭӧFFiFFKӭFQăQJPjWDWU{QJÿӧL
ӣFK~QJ
PhҫQPӅPPi\WtQKÿѭӧFFKLDWKành 2 dҥQJFѫEҧQQKѭVDX
1. PhҫQPӅPKӋWKӕQJ6\VWHP6RIWZDUHJӗPFyORҥLVDX
- HӋÿLӅXKành (Operating System) hay còn ÿѭӧFJӑLOà phҫQPӅPKӋ
thӕQJ Ĉy Oà các phҫQ PӅP Fy FKӭF QăQJ ÿLӅX NKLӇQ Wә FKӭF TXҧQ Oê FiF
thiӃW Eӏ Oàm viӋF KRһF FǊQJ Fy WKӇ QyL Oà: quҧQ Oê Wài nguyên cӫD KӋ WKӕQJ
Pi\ WtQK ÿӗQJ WKӡL Qy Oj P{L WUѭӡQJ FKR SKpS FjL ÿһW Yà chҥ\ FiF FKѭѫQJ
trình ӭQJ GөQJ SKù hӧS &iF KӋ ÿLӅX Kành tiêu biӇX QKѭ '26 06-DOS,
OS/2, Windows, Windows NT, Unix, Linux, Systems.
-&iFFKѭѫQJWUình tiӋQtFK8WLOLWLHV
-&iFFKѭѫQJWUình ÿLӅXNKLӇQWKLӃWEӏ'HYLFH'ULYHUV
- Các ngôn ngӳ OұS WUình (Programming Languages) và các FKѭѫQJ
trình biên dӏFK&RPSLOHUV
2. Các phҫQPӅPӭQJGөQJ$pplication Software) : chia làm 2 loҥL
- Các ӭQJGөQJApplications): là nhӳQJFKѭѫQJWUình ÿѭӧFWKLӃWNӃÿӇ
thӵFKLӋQFiFFKӭFQăQJFKX\ên dөQJ9tGөQKѭ0LFURVRIW:RUG -FKѭѫQJ
trình xӱ Oê YăQ EҧQ 0LFURVRIW ([FHO - bҧQJ WtQK ÿLӋQ Wӱ FiF SKҫQ PӅP ÿӗ
hӑD FiF SKҫQ PӅP NӃ WRiQ FiF SKҫQ PӅP WUò chѫL «YY ÿѭӧF JӑL Oà các
ӭQJGөQJ
- LұS WUình ngѭӡL Gùng cuӕL (QG 8VHU 3URJUDPPLQJ PӟL [XҩW KLӋQ
vào giӳDQKӳQJQăPVĈyOà nhӳQJF{QJFөSKҫQPӅPFKRSKpSQJѭӡL
sӱGөQJFyWKӇWUӵFWLӃSSKiWWULӇQPӝW sӕӭQJGөQJPà không cҫQWӟLQKӳQJ
QJѭӡLOұSWUình chuyên nghiӋS9tGөQKѭ$YHQXHWURQJ$UF,QIR0DS%DVLF
trong MapInfo, Autolist trong AutoCAD, MDL và MDE trong Microstation,
IDL trong ENVI, …v.v. MӝWVӕSKҫQPӅPQJѭӡLGùng cuӕLGQJÿӇQkQJFDR
hiӋXsuҩWFӫDQJѭӡLOұSWUình chuyên nghiӋS.
Các dҥQJ phҫQ PӅP WUên có mӕL TXDQ KӋ FKһW FKӁ Yà ҧQK KѭӣQJ ÿӃQ
nhau. HӋÿLӅXKành là nӅQWҧQJÿӇFiFӭQJGөQJFyWKӇFjLÿһWÿѭӧFYà chҥ\
әQÿӏQKWUrQP{LWUѭӡQJKӋÿLӅXKjQKÿy Các ӭQJGөQJFKX\ên biӋWFKӍFyWKӇ
FjLÿһWYà chҥ\ÿѭӧFWUên các hӋÿLӅXKjQKPjFK~QJÿѭӧFSKiWWULӇQWUên nӅQ
hӋÿLӅXKjQKÿy Còn các phҫQPӅPQJѭӡLGùng cuӕLOҥLFRLFiFӭQJGөQJPà
nó hӛWUӧQKѭOjP{LWUѭӡQJÿӇFK~QJWӗQWҥL
VӟLVӵKӛWUӧYà phát triӇQNK{QJQJӯQJFӫDNӻWKXұWSKҫQFӭQJPi\
tính, công nghӋSKҫQPӅPFyÿҩWÿӇSKiWWULӇQYà phát huy tiӅPOӵFSKөFYө
nhu cҫXFӫDFRQQJѭӡLWURQJ PӑLOƭQKYӵFÿӡLVӕQJ[ã hӝL, khoa hӑFhay tӵ
nhiên.
1.1.2.2. S͹SKiWWUL͋QFͯDP̩QJWK{QJWLQ và kͿWKX̵WWUX\͉QWLQ
MҥQJ WK{QJ WLQ SKiW WULӇQ mҥQK tӯ PҥQJ FөF Eӝ /$1 /RFDO $UHD
Networks): là mҥQJÿѭӧFFjLÿһWWURQJSKҥPYLWѭѫQJÿӕLQKӓPӝWWòa nhà,
mӝWFѫTXDQPӝWWUѭӡQJKӑF«YYYӟLNKRҧQJFiFKOӟQQKҩWJLӳDFiFPi\
tính nút mҥQJ NKRҧQJ Yài chөF PpW WӟL PҥQJ GLӋQ UӝQJ WAN (Wide Area
Networks) rӗL WӟL PҥQJ WRàn cҫX ,QWHUQHW &iF [D Oӝ WK{QJ WLQ YӟL ÿѭӡQJ
truyӅQ WӕF ÿӝ FDR ÿѭӧF Kình thành. VҩQ ÿӅ WӕF ÿӝ WUX\ӅQ WLQ Yj ÿҧP EҧR Et
mұW WUX\ӅQ WLQ QJj\ FjQJ ÿѭӧF QkQJ FDR ĈӃQ QD\ PҥQJ NK{QJ Gk\
(Wirelessÿã trӣQên khá phәELӃQ
1.1.2.3. Các ngu͛Q thông tin

- SӵSKiWWULӇQFӫDNKҧQăQJ[ӱOêWK{QJWLQ
VӟLGXQJ OѭӧQJEӝ QKӟWăQJ Oên không ngӯQJWӕFÿӝ [ӱ Oê WK{QJWLQ
WăQJYѭӧWEұFÿã hӛWUӧUҩWOӟQcho các nhà lұSWUình phҫQPӅPWKӵFKLӋQFiF
ý tѭӣQJViQJWҥRFӫDKӑWURQJPӑLOƭQKYӵF&iFQguӗQWLQÿѭDYjR[ӱOêÿD
dҥQJWK{QJWLQÿѭӧF[ӱOêÿDQKLӋP0XOWLWDVNLQJFiFGӳOLӋXÿѭӧFWUX\ӅQ
phát trên diӋQUӝQJYӟLÿӝEҧRPұWWLQFұ\«YY+LӋQQD\NӻWKXұWQK~QJYà
liên kӃWÿӕLWѭӧQJ2/(2EMHFW/LQNLQJDQG(PEHGLQJÿã trӣQên phәELӃQ
các ý tѭӣQJYӅKѭӟQJÿӕLWѭӧQJ2EMHFW-2ULHQWHGÿã bѭӟFÿҫXSKiWWULӇQ
- SӵSKiWWULӇQFӫDNӻWKXұWWKXQKұQYà cung cҩSWK{QJWLQ
HiӋQ QD\ tùy thuӝF Yào các phҫQ PӅP ÿѭӧF FjL ÿһW WUên máy tính,
chúng có thӇWKXQKұQYà xӱOêFiFGҥQJWK{QJWLQQKѭVDu:
+ Các tӋSÿҫXYào dҥQJNêWӵYà dҥQJVӕ
+ Các tӋSÿҫXYào dҥQJkPWKDQK
+ Các tӋSÿҫXYào dҥQJҧQKWƭQKҧQKÿӝQJGҥQJÿӗKӑDYHFWRU
+ Các tӋSÿҫXYào Multimedia: tích hӧSKDLKD\QKLӅXNLӇXWK{QJWLQ
ViӋF QKұSVӕ OLӋX ÿҫX Yào cǊQJSKiWWULӇQWӯ QKұSWhӫF{QJEҵQJEàn
phím, chuӝWPi\WtQKÿӃQWKXQKұQWӵÿӝQJVӱGөQJFiFPi\PyFNKiFQKDX
Ví dөQKѭ: dùng máy ҧQKVӕGQJPi\WRjQÿҥFÿLӋQWӱWӵÿӝQJ(OHFWURQLF
7RWDO6WDWLRQWURQJÿRÿҥFEӅPһWVӱGөQJFiFPi\WKXYӋWLQK*36*OREDO
Positioning SystHPWURQJÿӏQKYӏFiFPi\ÿRVkXVӕ'LJLWDO(FKRVRXQGHU
- VӟLFiFWK{QJWLQÿҫXYjRÿDGҥQJQKѭYұ\ÿã thúc ÿҭ\VӵSKiWWULӇQ
trong kӻWKXұW[k\GӵQJFѫVӣGӳOLӋXÿӇFyWKӇOѭXWUӳÿѭӧFFiFGҥQJWK{QJ
WLQÿy&iFNӻWKXұWOLE (Object Linking and Embeding), kӻWKXұW[ӱOêÿD
nhiӋP0XOWLWDVNLQJNӻWKXұWOLên kӃWPҥQJ1HWworking«YYFyWiFÿӝQJ
mҥQKPӁWӟLYLӋFWәFKӭFYà xây dӵQJFѫVӣGӳOLӋX
%DQÿҫXNKӕL OѭӧQJGӳOLӋXFKӫ\ӃXӣGҥQJFKӳYà sӕFKѭDTXiOӟQ
QrQFѫVӣGӳOLӋXÿѭӧFWKLӃWNӃWKHRTXDQÿLӇPWұSFKXQJGӳOLӋXÿѭӧFOѭXWUӳ
và quҧQOêWUên mӝWPi\FKӫWUXQJWkPKRһFWUên mӝWVӕPi\FKӫWUXQJWkP.
HӋWKӕQJQj\NK{QJÿiSӭQJÿѭӧFFKRQKӳQJFѫVӣGӳOLӋXOӟQYjÿDGҥQJ
Cùng vӟLVӵSKiWWULӇQFӫDPҥQJ,QWHUQHWYà kӻWKXұWWUX\ӅQWLQGӳOLӋX
ÿѭӧFOѭXWUӳӣGҥQJSKkQWiQWURQJPӝWP{LWUѭӡQJWKӕQJQKҩW&iFNKRGӳ
liӋXÿѭӧFOѭXWUӳWUên các Server khác nhau và có thӇӣUҩW[DQKDXWUên các
quӕFJLDNKiFQKDX.KLÿyFiF\êu cҫXWUX\FұSGӳOLӋXFӫDQJѭӡLVӱGөQJ
tӯNKҳSPӑLQѫLWӟLJLDo diӋQGӳOLӋXWUXQJWkPPà không cҫQTXDQWkP[HP
dӳ OLӋX ÿDQJ QҵP WUên máy chӫ Qào. MӝW WURQJ QKӳQJ ӭQJ GөQJ FӫD F{QJ
nghӋQày là dӳOLӋXÿѭӧF[XҩWTXDP{LWUѭӡQJWeb.
1.1.3. ;XK˱ͣQJSKiWWUL͋QFͯD&177
- KӻWKXұWchӃWҥRFiFPҥFKYL[ӱOêVӁSKiWWULӇQYѭӧWEұFQKӡYào sӵ
phát triӇQFӫDNKRDKӑFYұWOLӋXQDQRFiFYұWFKҩWFyNtFKWKѭӟFFӥQDQRPpW
cӥ-9 m). Các con chíp xӱOêFyNtFKWKѭӟFQKӓQKѭQJFyWӕFÿӝ[ӱOêFӵF
lӟQGRVӕFiFWUDQVLVWRUJҳQWUrQFKLSÿLӋQWӱWăQJJҩSQKLӅXOҫQ
- Kӻ WKXұW multimedia phә ELӃQ KѫQ Ĉy Oj Nӻ WKXұW WtFK KӧS KDL KD\
nhiӅX NLӇX WK{QJ WLQ YăQ EҧQ ÿӗ KӑD kP WKDQK WLӃQJ QyL YLGHR WƭQK KRһF
YLGHR ÿӝQJ WURQJ FiF ӭQJ GөQJ FӫD Pi\ WtQK 7ӯ QKӳQJ QăP V WUӣ ÿL
multimedia là nӅQWҧQJFKRFiFVҧQSKҭPYà dӏFKYө mӟLQKѭViFKEiRÿLӋQ
tӱ F{QJ QJKӋ OӟS KӑF ÿLӋQ Wӱ KӝL WKҧR YLGHR FiF OӟS KӑF WUӵF WX\ӃQ FiF
công cөÿӇSKөFYөFKRF{QJQJKӋJLҧLWUtYjÿLӋQҧQK«YY
- Máy tính thӃKӋWKӭQăPKӛWUӧ[ӱOêVRQJVRQJYà xӱOêVRQJVRQJ
cӵFOӟQÿӇWUӝQOүQGӳOLӋXâm thanh và hình ҧQKWӯFiFQJXӗQNKiFQKDXEҵQJ
viӋFVӱGөQJWUtWXӋQKkQWҥRYà các mô hình toán hӑFSKӭFWҥS
- Các phҫQPӅPPi\WtQKhӛWUӧWѭѫQJWiFJLӳDFRQQJѭӡLYà máy tính
thuұQWLӋQKѫQ, tiӃQWӟLYLӋFJLDRWLӃSJLӳDFRQQJѭӡLYà máy tính bҵQJWLӃQJQyL
1.2. TәQJTXDQYӅKӋthӕQJWK{QJWLQÿӏDOê
HӋ WKӕQJ WK{QJ WLQ ÿӏD Oê YLӃW WKHR WLӃQJ $QK Oà Geographic
Information System - GIS. TӯQD\YӅVDX, trong quyӇQEài giҧQJQày, chúng
tôi sӁVӱGөQJWӯYLӃWWҳW*,6ÿӇGùng cho cҧFөPWӯKӋWKӕQJWK{QJWLQÿӏDOê
1.2.1. S͹Kình thành và phát tri͋QFͯD*,6
Tӯ [D [ѭDFRQ QJѭӡLÿã có nhu cҫXVӱGөQJFiFWK{QJ WLQӣGҥQJVѫ
ÿӗEҧQÿӗWURQJFiFFXӝFFKLӃQWUDQKPӣUӝQJKD\EҧRYӋOãnh thәWURQJFiF
chuyӃQ ÿL ÿѭӡQJ GjL EX{Q EiQ WUDR ÿәL Kàng hóa, trong nhӳQg cuӝF WKiP
hiӇPWìm kiӃPQKӳQJYQJÿҩWPӟL, …v.v và cǊQJWӯUҩWOkXUӗLFRQQJѭӡLÿã
biӃWFiFKELӇXGLӉQFiFWK{QJ WLQÿӏD Oê Oên trên các mһWSKҷQJ QKѭWҩP YҧL
tҩPGDÿӝQJYұWJӛWUHgiҩ\«YY+ӑÿã thu nhӓÿӏDKình, ÿӏDYұWWKHRPӝW
tӹ OӋ FKLӅX GjL QjR ÿy UӗL ELӇX GLӉQ FK~QJ WUên mһW SKҷQJ Vӱ GөQJ PӝW KӋ
thӕQJFiFNêKLӋXTX\ ѭӟFÿӇWKӇKLӋQFiFÿӏDKình, ÿӏDYұWFiFVӵYұWKLӋQ
WѭӧQJWUrQÿy DҫQGҫQFiFWK{QJWLQEҧQÿӗQJày càng có ý nghƭDWURQJÿӡL
sӕQJFӫDFRQQJѭӡL7URQJWҩWFҧFiFOƭQK vӵFWӯTXkQVӵNLQKWӃYăQKyD
quҧQOêWjLQJX\rQWKLrQQKLrQYjP{LWUѭӡQJWURQJTX\KRҥFK[k\GӵQJÿ{
thӏGkQFѭ«YYÿӅXFҫQVӱGөQJFiFWK{QJWLQEҧQÿӗ
Cùng vӟL WKӡL JLDQ OѭӧQJ WK{QJ WLQ Pj FRQ QJѭӡL QҳP EҳW Yà muӕQ
biӇXGLӉQOên trên bҧQÿӗQJj\FjQJSKRQJSK~.KLOѭӧQJWK{QJWLQELӇXGLӉQ
trên mӝWÿѫQYӏGLӋQWtFKEҧQÿӗWUӣQên quá lӟQQJѭӡLWDEҳWÿҫXOұSFiFEҧQ
ÿӗFKX\rQÿӅFKRFiFOƭQKYӵFNKiFQKDXӢEҧQÿӗFKX\rQÿӅFKӍFyQKӳQJ
thông tin theo mӝW FKX\rQ ÿӅ QjR ÿy ÿѭӧF ELӇX GLӉQ Trên mӝW ÿѫQ Yӏ GLӋQ
WtFKÿӏDOêVӁFyQKLӅXORҥLEҧQÿӗFKX\rQÿӅNKiFQKDXYtGөQKѭEҧQÿӗÿӏD
hình, bҧQÿӗKành chính, bҧQÿӗGXOӏFKEҧQÿӗTX\KRҥFKVӱGөQJÿҩWEҧQ
ÿӗKLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWEҧQÿӗÿӏDFKҩWEҧQÿӗ{QKLӉPP{LWUѭӡQJ«YY
VӟL khӕLOѭӧQJWK{QJWLQQKLӅXYjÿDGҥQJQKѭYұ\YLӋF[ӱOêFiFWK{QJWLQ
trên các bҧQÿӗFKX\rQÿӅNKiFQKDXÿӇQKұQWKӭFYӅPӝWÿӕLWѭӧQJÿӏDOêFө
thӇVӁNK{QJGӉGàng chút nào. MһWNKiFWURQJTXiWUình thành lұSEҧQÿӗGR
sӱGөQJFiFSKpSFKLӃXEҧQÿӗ khác nhau, do các sai sӕSKiWVLQKWӯYLӋFYӁ
bҧQÿӗÿѭӧFWKӵFKLӋQWKӫF{QJGRFiFVDLVӕWURQJÿRÿҥFYjÿӏQKSKѭѫQJ
KѭӟQJFӫDÿӕLWѭӧQJ«YYÿã dүQÿӃQQKӳQJKҥQFKӃWURQJYLӋFVӱGөQJFiF
bҧQÿӗWUX\ӅQWKӕQJ
Sau khi công nghӋ WK{QJ WLQ UD ÿӡL PӝW WKӡL JLDQ WӕF ÿӝ [ӱ Oê Yà bӝ
nhӟFKRSKpS[ӱOêÿѭӧFYӟLFiFWK{QJWLQÿӏDOêWKì GIS ra ÿӡL
Các khái niӋPFөWKӇFK~QJWDVӁOàm quen sau. Ӣÿk\FK~QJW{LPXӕQ
nhҩQPҥQKÿӃQNKҧQăQJFӫDPӝWKӋ*,61yFKRSKpSEҥQWtFKKӧSYà làm
viӋFYӟLFiFGӳOLӋXÿӏa lý (ӣGҥQJEҧQÿӗVӕÿӗQJWKӡLYӟLFiFGӳOLӋXGҥQJ
mô tҧYăQEҧQVӕOLӋXWKӕQJNê, các hình ҧQKPLQKKӑD«FǊQJӣGҥQJVӕ
Thay vì phҧLOàm viӋFYӟLPӝWFKӗQJFiFEҧQÿӗWUX\ӅQWKӕQJJLҩ\GLDPDW
mà có thӇFK~QJÿѭӧFWKành lұSGӵDWUên các phép chiӃXEҧQÿӗNKiFQKDX, có
sai sӕ NKiF QKDX Fùng vӟL Kàng tұS Gày các báo cáo ӣ GҥQJ YăQ EҧQ ÿyQJ
quyӇQFK~QJWDVӁOàm viӋFYӟLFiFGӳOLӋXӣGҥQJVӕÿѭӧFOѭXWUӳWURQJPӝW
chiӃFPi\WtQK9ӟLQKӳQJFKLӃFPi\WtQKÿѭӧFFjLÿһWFiFSKҫQPӅPFKX\ên
dөQJFác bҥQVӁGӉGàng và nhanh chóng làm viӋFYӟLFiFGӳOLӋXTXDQWkP
kӃW TXҧ VӁ WLQ Fұ\ Yà hiӋX TXҧ F{QJ YLӋF ÿҥW ÿѭӧF FDR JҩS QKLӅX OҫQ so vӟL
SKѭѫQJSKiSFәÿLӇQ&yQKӳQJF{QJYLӋFPjWKHRSKѭѫQJSKiSWUX\ӅQWKӕQJ
phҧLPҩWQKLӅXQJày, nhiӅXWKiQJPӟLOàm xong thì khi sӱGөQJ*,6FKӍPҩW
vài giӡ
Chúng ta tìm hiӇX[HP*,6ÿã hình thành và phát triӇQQKѭWKӃQào.
NhӳQJQăPÿҫXFӫDWKұSNӹ-1964) các nhà khoa hӑF&DQDGD
ÿã xây dӵQJ KӋ *,6 ÿҫX WLên vӟL Wên gӑL ³&DQDGD *HRJUDSKLF ,QIRUPDWLRQ
6\VWHP´ÿѭӧFVӱ GөQJWURQJF{QJWiFTXҧQ OêWài nguyên ӣ&DQDGDӢWKӡL
ÿLӇPEDQÿҫXQày, hӋGIS kӃWKӯDPӑLWKành quҧ trong ngành bҧQÿӗFҧYӅê
WѭӣQJFǊQJQKѭQKӳQJWKành tӵXFӫDNӻWKXұWEҧQÿӗ GIS bҳWÿҫXKRҥWÿӝQJ
bҵQJYLӋFWKXWKұSGӳOLӋXWKHRÿӏQKKѭӟQJWùy thuӝFYào mөFWLrXÿһWUD7ҥL
MӻJLDLÿRҥQQày cǊQJFyQKLӅXWUѭӡQJÿҥLKӑFEҳWÿҫXWLӃQKành nghiên cӭX
và xây dӵQJ*,60ӝWVӕKӋ*,6ÿѭӧFWҥRUDQKѭQJNK{QJWӗQWҥLÿѭӧFOkXdo
QyÿѭӧFWKLӃWNӃUҩWFӗQJNӅQKYà giá thành lҥLFDR6ӵSKiWWULӇQFӫDKӋ thӕQJ
phөWKXӝFUҩWQKLӅXYào công nghӋSKҫQFӭQJWURQJNKLQKӳQJFKLӃFPi\WtQK
cӫDQKӳQJQăPFKѭDÿӫPҥQK7KrPYjRÿyFiFSKҫQPӅPÿӗKӑDGùng
trong xây dӵQJEҧQÿӗVӕFòn nhiӅXKҥQFKӃ%DQÿҫX*,6FKӫ\ӃXGQJÿӇ
phөF Yө FKR F{QJ WiF ÿLӅX WUD Yà quҧQ Oê WjL QJX\rQ ĈӃQ giӳD WKұS Nӹ
*,6ÿã phát triӇQÿӇSKөFYөFKRF{QJWiFNKDLWKiFYà quҧQOêÿ{WKӏYtGө
QKѭ',0(FӫDFѫTXDQNLӇPWRiQ0ӻ*5'65FӫDFѫTXDQWKӕQJNê Canada.
1ăP+ӝLĈӏDOê4XӕFWӃÿã quyӃWÿӏQKWKành lұSӪ\EDQ7KXWKұp và
XӱOê'ӳOLӋXĈӏDOê
Trong nhӳQJQăPFӫDWKұSNӹF{QJQJKӋSKҫQFӭQJPi\WtQKSKiW
triӇQ WҥR ÿLӅX NLӋQ WKXұQ OӧL FKR Vӵ SKiW WULӇQ FӫD *,6 JLi WKành máy tính
giҧPWӕFÿӝ[ӱOêYjGXQJOѭӧQJEӝQKӟWăQJOên, …). NhӡÿyPà GIS dҫQ
ÿѭӧFWKѭѫQJPҥLKyDĈӭQJÿҫXWURQJOƭQKYӵFWKѭѫQJPҥLKyDSKҧLNӇÿӃQ
FiFFѫTXDQFiFF{QJW\QKѭ(65,,QWHUJUDSKGIMNS, …v.v. TӟLQăP
ÿã có tӟLKӋ*,6NKiFQKDXWUên thӃJLӟLUDÿӡL6ӵ[XҩWKLӋQTXiQKLӅXKӋ
GIS, lҥLNK{QJÿѭӧFSKiWWULӇQWUên mӝWFKXҭQFKXQJÿã làm nҧ\VLQKYҩQÿӅ
NK{QJ WѭѫQJ WKtFK YӅ NKX{Q GҥQJ Gӳ OLӋX JLӳD FiF KӋ *,6 NKiF QKDX %ên
cҥQKVӵSKiWWULӇQFӫD*,6WKӡLNǤQày còn phát triӇQPҥQKPӁFiFNӻWKXұW
xӱ Oê ҧQK YLӉQ WKiP RS (Remote Sensing) ;X KѭӟQJ QJKLên cӭX NӃW KӧS
GIS và RSÿѭӧFÿһWUDYà cǊQJEҳWÿҫXÿѭӧFWKӵFKLӋQ
Trong nhӳQJQăPFӫDWKұSNӹQKXFҫXVӱGөQJ*,6WURQJFiFOƭQK
vӵF NKiF QKDX WăQJ Oên nhanh chóng cҧ YӅ FKLӅX UӝQJ OүQ FKLӅX VkX. Ngoài
phөF YөFKRF{QJWiFÿLӅXWUDYà quҧQ Oê Wài nguyên, các lƭQK YӵFNKiF QKѭ
khҧRViWWKӏWUѭӡQJÿiQKJLiNKҧWKLFiFSKѭѫQJiQTX\KRҥFKVӱGөQJWӕLѭX
các nguӗQ Wài nguyên; các bài toán giao thông, cҩS WKRiW QѭӟF PҥQJ FiS
WURQJEѭXÿLӋQTXҧQOêÿҩWÿDL«ÿӅXFyQKXFҫXOӟQ&yWKӇQyLÿk\Oà thӡL
kǤEùng nәFӫD*,67URQJJLDLÿRҥQQj\QJѭӡLWDWLӃSWөFJLҧLTX\ӃWQKӳQJ
tӗQWҥLFӫDQKӳQJQăPWUѭӟFQKѭӣWUrQÿã ÿӅFұSĈyFKӫ\ӃXOà vҩQÿӅVӕ
hóa dӳ OLӋX VDL Vӕ FKX\ӇQ ÿәL NKX{Q GҥQJ Gӳ OLӋX JLӳD FiF SKҫQ PӅP ÿӗ
hӑD
6DQJ ÿӃQ QKӳQJ QăP ÿҫX FӫD WKұS QLên 90, FRQ QJѭӡL ÿã ÿҥW ÿѭӧF
nhӳQJWKành tӵXWROӟQWURQJkӻWKXұW viӉQWKiP. KӻWKXұWQày cho phép thu
thұS WK{QJ WLQWӯ [DWUên diӋQUӝQJ nhӡVӱGөQJFiFWҩPҧQK YӋWLQK Yà ҧQK
KjQJNK{QJ7KrPYjRÿyQKӳQJEѭӟFWLӃQQKDQKFKyQJWURQJNӻWKXұWFKӃ
tҥRPi\WtQKJL~SFRQQJѭӡLFyWKӇ[ӱOêPӝWNKӕLOѭӧQJWK{QJWLQNKәQJOӗ
trong khoҧQJWKӡLJLDQQJҳQ;XKѭӟQJWtFKKӧSRSYj*,6ÿã xuҩWKLӋQRS
giúp cho các nhà khoa hӑFWURQJ QKLӅX OƭQK YӵFFyÿѭӧF QJXӗQGӳ OLӋX ÿҫX
vào quan trӑQJYӟLJLiWKành rҿKѫQUҩWQKLӅXVRYӟLFiFQJuӗQNKiFÿӇFұS
nhұWYào hӋWKӕQJ0ӝWF{QJQJKӋQӳDFǊQJUҩWSKiWWULӇQYà hӛWUӧUҩWQKLӅX
trong viӋFÿӏQKYӏFiFWK{QJWLQNK{QJJLDQĈyOà hӋWKӕQJÿӏQKYӏWRàn cҫX
GPS (Global Positioning System). ViӋFWtFKKӧSEDF{QJQJKӋQyLWUrQÿã ÿѭD
lҥL QKӳQJ hiӋX TXҧNLQK WӃ - xã hӝL - khoa hӑFNӻWKXұWUõ rӋWNKL Pà ngày
nay, nhiӅXYҩQÿӅPDQJWtQKWRàn cҫXÿòi hӓLSKҧLFyVӵKӛWUӧYà hӧSWiFÿD
ngànhÿDÿӏDSKѭѫQJÿDTXӕFJLDÿӇJLҧLTX\ӃW
ĈӃQQKӳQJQăPFXӕLWKұSQLrQÿҫXWKӃNӹ;;,QKLӅXTXӕFJLDtrên
hành tinh phҧLFKӏXQKӳQJVӭFpSQJj\FjQJWăQJYӅWjLQJX\rQ P{LWUѭӡQJ
và dân sӕ7ài nguyên phân bӕNK{QJÿӅXWURQJYӓWUiLÿҩWPӝWVӕWài nguyên
khoáng sҧQQJày càng cҥQNLӋWYà không có khҧQăQJWiLVLQK'kQVӕWăQJOên
kéo theo mӑLQKXFҫXFKo cuӝFVӕQJÿӅXWăQJÿӝWELӃQFiFFKҩWWKҧLUDP{L
WUѭӡQJQJày càng nhiӅX6ӵQyQJOên toàn cҫXVӵSKiKӫ\WҫQJR]RQÿã thúc
ÿҭ\FiFWKҧPKӑDWKLên tai (lǊOөWKҥQKiQVҥWOӣÿҩW«Vҧ\UDYӟLWҫQVXҩW
FDR KѫQ 1KӳQJ WKLên tai phát sinh tӯ Vӵ YұQ ÿӝQJ nӝL WҥL FӫD WUiL ÿҩW QKѭ
ÿӝQJÿҩWQ~LOӱDVyQJWKҫQ«7ҩWFҧ ÿã ҧQKKѭӣQJUҩWOӟQÿӃQFXӝFVӕQJ
cӫDFRQQJѭӡLJk\Qên nhӳQJYҩQÿӅNLQKWӃ- xã hӝLOӟQQKѭQҥQÿyLGӏFK
bӋQK{QKLӉPP{LWUѭӡQJVӕQJQѭӟFVҥFKFKRVLQKKRҥWQăQJOѭӧQJ«YY
TҩW Fҧ QKӳQJ YҩQ ÿӅ EӭF [~F WUên chӍ Fy WKӇ ÿѭӧF NLӇP VRiW Yà giҧL
quyӃWKLӋXTXҧEҵQJVӵQӛOӵFFӫDQKLӅXQJành, nhiӅXÿӏDSKѭѫQJQKLӅXTXӕF
gia; kӃWKӧSYӟLYLӋFVӱGөQJFiFF{QJFөYjSKѭѫQJWLӋQKLӋQÿҥLÿӇWKXWKұS
xӱOêWK{QJWLQÿҫ\ÿӫYà chính xác, hӛ trӧYLӋFOұSNӃKRҥFKYà ra quyӃWÿӏQK
ÿ~QJÿҳQYà kӏSWKӡL
Công nghӋ*,6WtFKKӧSYӟL56Yà GPSÿã hӛWUӧFKRFiFQKà khoa hӑF
và các nhà quҧQOêWURQJUҩWQKLӅXFiFOƭQKYӵFNKiFQKDXTXkQVӵNLQKWӃ
chính trӏYăQKyDNKRDKӑFWӵQKLên, khoa hӑFYǊWUөGӵEiRWKӡLWLӃWTXҧQ
lý tài nguyên thiên nhiên và môi trѭӡQJ, nông nghiӋSOkPQJKLӋS, dӵEiRFiF
tai biӃQ«YY
Ӣ9LӋW1DPF{QJQJKӋ*,6ÿѭӧFÿѭDYjRQJKLrQFӭXYà sӱGөQJYào
khoҧQJ QKӳQJ QăP , chӫ \ӃX Oà sau khi Mӻ [yD Eӓ FҩP YұQ 9LӋW 1DP
(1994). TӯÿyWUӣÿLF{QJQJKӋ*,6ÿã ÿѭӧFQKLӅXFiQKkQYà tұSWKӇQJKLên
cӭX ӭQJ GөQJ WURQJ FiF OƭQK YӵF NKiF QKDX &iF SKҫQ PӅP *,6 ÿѭӧF Vӱ
dөQJ ӣ QѭӟF WD UҩW ÿD GҥQJ Yà chӫ \ӃX Oà các phҫQ PӅP WKѭѫQJ PҥL QJRҥL
nhұS QKѭ $UF,QIR, ArcView, ArcGIS (cӫD ESRI); MGE, Geomedia (cӫD
Intergaraph); MapInfo (cӫD 0DS,QIR ,'56, (cӫD ĈҥL KӑF &ODUN *5$66
(phҫQPӅPPã nguӗQPӣGRQKLӅXWәFKӭFSKiWWULӇQ); SIS ( thông tin không
gian cӫD&DGFRUS,/:,6(50DSSHU«YY
1.2.2. Ĉ͓QKQJKƭDK͏*,6
GIS là tӯYLӃWWҳt cӫDWKXұWQJӳ*eographic Information System.
Cùng vӟLVӵKình thành và phát triӇQFӫD*,6FyQKLӅXÿӏQKQJKƭDNKiF
QKDXÿѭӧFÿѭDUD6DXÿk\OjPӝWVӕÿӏQKQJKƭDWLêu biӇX
- Theo ESRI, tұSÿRàn nghiên cӭXYà phát triӇQFiFSKҫQPӅP*,6QәL
tiӃQJ*,6Oà mӝWWұSKӧSFyWәFKӭFEDRJӗPKӋWKӕQJSKҫQFӭQJSKҫQPӅP
máy tính, dӳOLӋXÿӏDOêYjFRQQJѭӡLÿѭӧFWKLӃWNӃQKҵPPөFÿtFKQҳPEҳW
OѭXWUӳFұSQKұWÿLӅXNKLӇQSKkQWtFK Yà hiӇQWKӏWҩWFҧFiFGҥQJWK{QJWLQ
OLrQTXDQÿӃQYӏWUtÿӏDOê.
- Theo GS. Shunji Murai, QJѭӡLÿã có KѫQQăPOjPYLӋFWURQJOƭQK
vӵFYLӉQWKiPYà GIS, GIS là mӝWKӋWKӕQJWK{QJWLQÿѭӧFVӱ dөQJÿӇQKұS
OѭXWUӳWUX\YҩQ, thao tác, phân tích và xuҩW ra các dӳOLӋXFyWKDPFKLӃXÿӏD
lý hoһFGӳOLӋXÿӏDNK{QJJLDQKӛWUӧUDTuyӃWÿӏQKWURQJYLӋFquy hoҥFKYà
quҧQ Oê YӅVӱGөQJ ÿҩWWjL QJX\rQWKLrQ QKLrQ P{LWUѭӡQJ JLDRWK{QJ các
tiӋQtFKÿ{WKӏYà nhiӅX lƭQKYӵFquҧQOêNKiF.
-ĈӏQKQJKƭD*,6Oà mӝWKӋWKӕQJWK{QJWLQFyNKҧQăQJ xây dӵQJFұS
nhұWOѭXWUӳtruy vҩQxӱlý, phân tích và xuҩWUDFiFGӳOLӋXFyliên quan tӟL
vӏWUtÿӏDOêQKҵPKӛWUӧUDTX\ӃWÿӏQKWURQJFiFF{QJWiFTX\KRҥFKYà quҧQ
lý tài nguyên thiên nhiên và môi trѭӡQJ
TӯÿӏQKQJKƭDFK~QJWDWKҩ\ÿѭӧFPӝWKӋ*,6FyFiFFKӭFQăQJFѫEҧQ
QKѭVDX
+ Xây dӵQJFѫVӣGӳOLӋX,
+ CұSQKұWFKӍQKVӱDGӳOLӋX,
/ѭXWUӳTXҧQOêYà phөFKӗLGӳOLӋX,
+ HӓLÿiS[ӱOêSKkQWtFKGӳOLӋX,
+ Truy xuҩWGӳOLӋXGѭӟLGҥQJÿӗKӑDKD\FiFYăQEҧQEҧQJELӇX«
HӋ*,6NKiF YӟLFiF KӋÿӗ KӑD Pi\WtQK ÿѫQ WKXҫQӣFKӛ: các hӋÿӗ
hӑDPi\WtQKNK{QJFyFiFF{QJFөÿӇOàm viӋFYӟLFiFGӳOLӋXSKLÿӗKӑDGӳ
liӋXWKXӝFWtQKJҳQOLӅQYӟLFiFÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭX
HӋ *,6 NKiF YӟL FiF KӋ WKӕQJ WUӧ JL~S WKLӃW NӃ EҵQJ Pi\ WtQK &$'
&RPSXWHU$LGHG'HVLJQGQJÿӇWKành lұSFiFEҧQYӁsӕFiFÿӕLWѭӧQJNӻ
thuұWӣFKӛFiFÿӕLWѭӧQJÿӗKӑDFӫD&$'NK{QJEҳWEXӝFSKҧLJҳQYӟLWKӃ
giӟLWKӵFWK{QJTXDYӏWUtÿӏDOêFӫDÿӕLWѭӧQJ
1.2.3. Lý do c̯Q[k\G͹QJ*,6
7UѭӟF NKL nhӳQJ FKLӃF Pi\ WtQK ÿҫX WLrQ UD ÿӡL FRQ QJѭӡL [ӱ Oê các
thông tin ӣdҥng dӳOLӋXWUX\ӅQWKӕQJ- dӳOLӋXWѭѫQJWӵ
DӳOLӋXWѭѫQJWӵOà nhӳQJGӳOLӋXÿѭӧFELӇXGLӉQEҵQJFiFÿҥLOѭӧQJ
biӃQWKLên liên tөF, ví dөQKѭFKLӅXGjLJyFTXD\VyQJÿLӋQWӯÿLӋQiS«
Trong phҥPYL P{QKӑFQj\FK~QJWDTXDQWkPÿӃQFiFGӳOLӋXÿӏD lý - các
bҧQÿӗVѫÿӗYjFiFEiRFiRÿLNqP'ӳOLӋXWѭѫQJWӵӣÿk\ÿѭӧFKLӇXOà các
dӳ OLӋXÿѭӧF OѭXWUrQFiF YұW OLӋXWUX\ӅQWKӕQJ QKѭ JLҩ\GLDPDWSKLPҧQK
…v.v. (khác hҷQYӟLFiFGӳOLӋXVӕmà có thӇOѭXWUӳWURQJPi\WtQK.
ĈӇOàm nәLOên lý do vì sao chúng ta cҫQ[k\GӵQJ*,6FK~QJWDVӁQKҳF
lҥLPӝWVӕQKѭӧFÿLӇPFѫEҧQFӫDGӳOLӋXWѭѫQJWӵ&iFQKѭӧFÿLӇPÿyOà:
1. Các dӳOLӋXÿӏDNK{QJJLDQÿѭӧFOѭXWUӳQJKèo nàn.
2. MһFGÿã có nhӳQJQJKLên cӭXPӟLQKѭQJNKLFҫQWKDPNKҧRFiF
bҧQÿӗYà các sӕOLӋX thӕQJNê, chúng ta vүQNK{QJFyÿѭӧFQKӳQJ
tài liӋXFұSQKұWPӟLQKҩW1KӳQJWKành quҧFӫDQKӳQJQJKLên cӭX
mӟL UҩWNKyNKăQÿӇÿѭӧFWLӃSFұQ và sӱ GөQJFKRFiFQJKLên cӭX
tiӃSWKHRQKҩWOà trong các lƭQKYӵFNKiFQKDX
3. Dӳ OLӋX Yà thông tin có thӇ NK{QJ chính xác (vì không ÿѭӧF FұS
nhұWNӏSWKӡL, do sai sӕ Jk\UD EӣLVӵELӃQGҥQJFӫD YұW OLӋX PDQJ
thông tin (bӏQKàu nát, co dãn do môi trѭӡQJ«).
4. Các dӳOLӋXÿӏDOêFyWKӇPkXWKXүQYà không nhҩWTXiQGRKӋOѭӟL
chiӃXGRVDLVӕ«
5. DӳOLӋXNK{QJÿѭӧFÿӏQK chuҭQ
6. Không có chia sҿGӳOLӋX
7. Khi gһSVӵFӕWURQJ OѭXWUӳEҧRTXҧQFiFGӳ OLӋX OѭXWUӳWUên vұW
liӋX WѭѫQJ Wӵ sӁ UҩW NKy NKăQ Yà tӕQ NpP ÿӇ SKөF KӗL &y QKiӅX
WUѭӡQJ KӧS NK{QJ Fy NKҧ QăQJ SKөF KӗL Yt Gө Eӏ Kѭ KӓQJ GR WiF
ÿӝQJFӫDP{LWUѭӡQJKӓDKRҥn …
8. DӵDWUên các tài liӋXWѭѫQJWӵYiӋFUDTX\ӃWÿӏQKcó thӇFKѭDWKұWVӵ
khách quan.
1.2.4. NhͷQJOͫLtFKWKXÿ˱ͫF khi s͵GͭQJ GIS
1. Dӳ OLӋX ÿӏD NK{QJ JLDQ ÿѭӧF OѭX WUӳ WӕW KѫQ WURQJ PӝW GҥQJ WKӭF
chuҭQ
2. Xem xét và cұSQKұWGӳOLӋXGӉGjQJKѫQQKLӅXVRYӟLGӳOLӋXWUX\ӅQ
thӕQJ
3. Tìm kiӃPSKkQWtFKYà trình bày dӳOLӋXGӉGàng và thuұQWLӋQ
4. Các sҧQSKҭPYӟLJLiWUӏÿѭӧFWăQJFDRVӁÿѭӧFWҥRUD
5. DӳOLӋXFyWKӇÿѭӧFFKLDVҿYjWUDRÿәLJLӳDQKӳQJQJѭӡLVӱGөQJKӋ
GIS.
6. HiӋXTXҧVӱGөQJYà khai thác hӋ*,6VӁÿѭӧFQkQJFDRQKLӅXOҫQ
7. TiӃWNLӋPWKӡLJLDQFǊQJQKѭWLӅQEҥFFKRQJѭӡLVӱGөQJ
8. HӛWUӧUDFiFTX\ӃWÿӏQKTXҧQOêӣFiFFҩSNKiFQKDXFѫVӣVҧQ[XҩW
FiFÿӏDSKѭѫQJFiFQJjQKFiFFѫTXDQTXҧQOêQKjQѭӟF
9. Phөc vөFKRF{QJWiFQJKLên cӭXNKRDKӑFWURQJQKLӅXOƭQKYӵF
Chúng tôi sӁQyLWKêm vӅOӧLtFKFӫDFKLDVҿYjWUDRÿәLGӳOLӋX (mөF.
ThӵFKLӋQFKLDVҿYjWUDRÿәLGӳOLӋX sӁFyQKLӅXWiFGөQJWtFKFӵFQKѭOjPFKR
FѫVӣGӳOLӋXPӝWNKLÿã ÿѭӧF[k\GӵQJ sӁFyWKӇSKөFYөQKLӅXQJѭӡLVӱGөQJ
trong nhiӅX OƭQK YӵF NKiF QKDX ÿLӅX Qj\ Fy ÿѭӧF NKL Fy ÿѭӧF Vӵ KӧS WiF ÿD
QJjQKÿDÿӏDSKѭѫQJOjPJLҧPFKLSKt[k\GӵQJFѫVӣGӳOLӋXFӫDWӯQJQJành
riêng biӋW7ӯQJQJjQKNKLÿã có kӃWTXҧQJKLên cӭXOҥLFұSQKұWWUӣOҥLYjRFѫ
sӣGӳOLӋXFӫDKӋ*,6VӁOjPFKRFѫVӣGӳOLӋXFӫDKӋWKӕQJQJj\FjQJÿDGҥQJ
phong phú và có giá trӏVӱGөQJFDR KѫQ, dӳ OLӋXFӫD KӋ WKӕQJ OX{QÿѭӧFFұS
nhұWPӟLYà nhiӅXQJѭӡLVӱGөQJOX{QFyÿѭӧFGӳOLӋXPӟLQKҩWNKLÿѭӧFTX\ӅQ
tham gia vào hӋWKӕQJ.
MӝWOӧLtFK[ã hӝLUҩWOӟQQӳDFӫDKӋ*,6OjFѫVӣGӳOLӋXFӫDQyFyWKӇ
góp phҫQQkQJFDRGkQWUtYà xã hӝLKyDWK{QJWLQ&K~QJWDELӃWUҵQJGù là mӝW
QJѭӡLGkQEình thѭӡQJÿLQӳDWKì trong cuӝFVӕQJVLQKKRҥWKD\WURQJODRÿӝQJ
sҧQ[Xҩt, mӛLQJѭӡLÿӅXFyQKXFҫXVӱGөQJQKLӅXWK{QJWLQOLrQTXDQÿӃQYӏWUt
ÿӏDOê&K~QJFyWKӇOà thông tin vӅWKӡLWLӃWWìm ÿѭӡQJÿLWӟLPӝWÿӏDÿLӇPQào
ÿyWìm ÿѭӧFQKӳQJYӏWUtWKӓDPãn mӝWVӕÿLӅXNLӋQQjRÿyFKRQKӳQJPөFÿtFK
cөWKӇ«YY1KLӅXTXӕc gia phát triӇQÿã xây dӵQJFiFDWOiWÿLӋQWӱQKѭPӝWKӋ
GIS bӓW~LÿӇSKөFYөQKXFҫXNKDLWKiFWK{QJWLQFӫDQJѭӡLGkQ+ӑFyWKӇNKDL
WKiF WK{QJ WLQ TXD Pi\ WtQK TXD ÿLӋQ WKRҥL GL ÿӝQJ ÿӇ SKөF Yө FKR FiF KRҥW
ÿӝQJFӫDPình.
1.2.5. Các thành ph̯QF˯E̫n cͯD*,6
Nói mӝWFiFKWәQJTXiWKӋ*,6JӗPFyEDWKành phҫQFѫEҧQOà:
- HӋthӕQJSKҫQFӭQJ, phҫQPӅP
- Cѫ sӣGӳOLӋX
- Con ngѭӡL
1.2.5.1. H͏WK͙QJSK̯QFͱQJSK̯QP͉P
Kinh phí cho hӋWKӕQJPi\WtQKFKLӃPNKRҧQJFKLSKtFKRWRàn hӋ
thӕQJ WURQJ ÿy có 15% cho lҳS ÿһW EDQ ÿҫX Fҧ SKҫQ FӭQJ Yà mua phҫQ
mӅPNKRҧQJFKREҧRGѭӥQJKӋWKӕQJ
1. HӋWKӕQJSKҫQFӭQJ:
VӅFѫEҧQKӋWKӕQJSKҫQFӭQJÿѭӧFFKLDUD
- Bӝ [ӱ OêWUXQJ WkP Central Processing Unit - CPU): có thӇFRLFiF
máy tính cá nhân PC (Personal Computer) là bӝ SKұQ Qày. Chúng
chӏXWUiFKQKLӋPWKDRWiF[ӱOêYӟLFѫVӣGӳOLӋX7ùy thuӝFYào quy
mô, phҥP YLӭQJGөQJFӫD KӋ*,6 cǊQJ QKѭ PӭFÿӝÿҫXWѭFKR KӋ
thӕQJ FiF Pi\ WtQK ÿѭӧF Vӱ GөQJ Fy WKӇ Oj ÿѫQ Oҿ KD\ JӗP QKLӅX
Pi\WtQKÿѭӧFQӕLYӟLQKDX qua mҥQJYtGөQӕLEҵQJPҥQJ/$1.
- Các thiӃWEӏOѭXWUӳGӳOLӋXYtGөFiFÿƭD&'ÿƭD'9'FiFәFӭQJ
…v.v
- Các thiӃWEӏQJRҥLYLPeripherals):
+ Các thiӃWEӏÿҫXYào (Input): sӱGөQJÿӇÿѭDGӳOLӋXYjRFѫVӣGӳ
liӋX&K~QJFyWKӇOà: các әÿӑFGӳOiӋXbàn sӕKyDGQJÿӇWҥRGӳOLӋX
vector, máy quét ҧQK GQJ ÿӇ WҥR Gӳ OLӋX UDVWHU FiF WKLӃW Eӏ WKX QKұQ
WK{QJWLQÿLӋQWӱ«
+ Các thiӃWEӏÿҫXUDOutput): sӱGөQJÿӇKLӇQWKӏWUình bày và ÿѭD
ra các kӃWTXҧ[ӱOêGӳOLӋX Ngoài các màn hình máy tính OX{QÿLFQJ
vӟLFiF3&ӣÿk\FK~QJW{LPXӕQQyLÿӃQFiFWKLӃWEӏQKѭFiFPi\LQ
các máy vӁFiFәJKL&'FiFәJKL'9'«YY
'ѭӟLÿk\Oà VѫÿӗWәQJTXiWFӫDKӋWKӕQJSKҫQFӭQJFӫD*,6
Bàn sӕKyD
Ә&' CPU
(Server) Màn hình mҫX
Máy
quét
ӘDVD ҧQK
Máy
in
mҫX
MҥQJ/$1
Hình 1.1: 6ѫÿӗKӋWKӕQJSKҫQFӭQJFӫDKӋ*,6
Và mô hình hӋWKӕQJSKҫQFӭQJcӫDhӋ*,6FKX\ên dөQJ
Hình 1.2: HӋWKӕQJSKҫQFӭQJKӋ*,6FKX\ên dөQJ

2. HӋWKӕQJSKҫQmӅP:
BҥQÿӑFWKDPNKҧRWKêm ӣPөF1.1.2.1.2. ӢSKҫQQj\FK~QJW{LÿӅFұS
tӟLFiFGҥQJSKҫQ PӅPFKtQKÿѭӧFVӱGөQJFKR KӋWKӕQJ*,6WKѭӡQJ JӗP
các nhóm sau:
- PhҫQ PӅP KӋ WKӕQJ - hӋ ÿLӅX KjQK WKѭӡQJ FjL ÿһW 8QL[ FKR Pi\
trҥPVHUYHUFài Windows cho các PC.
- PhҫQPӅPTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXVӱGөQJWURQJWKXWKұSFұSQKұWGӳ
liӋXthuӝFWtQKYtGө)R[SUR$FFHVV64/6HUYHU([FHO«YY
- PhҫQ PӅP *,6 hiӋQ QD\ Fy QKLӅX phҫQ PӅP *,6 Fy VҹQ WUên thӏ
WUѭӡQJ. Các phҫQPӅP*,6WKѭӡQJFyNKҧQăQJWәFKӭFFѫVӣGӳOLӋXYà làm
viӋFYӟLFҧGӳOLӋXNK{QJJLDQYà dӳOLӋXWKXӝFWtQKChúng tôi sӁOLӋWNê mӝW
sӕSKҫQPӅP*,6WLêu biӇXQKѭVDX
+ Arc GIS (Arc/Info, ArcView) cӫD(65,
+ GeoMedia, MGE cӫD,QWHUJUDSK
+ MapInfo cӫD0DS,QIR
+ IDRISI cӫD&ODUN8QLYHUVLW\
+ GRASS GIS cӫD 7UXQJ WkP 7K{QJ WLQ *5$66 *HRJUDSKLF
Resources Analysis Support System)
+ SIS (Spation Information System) cӫD&DGFRUS
+ ER Mapper cӫD(50DSSHU
+ ILWIS …v.v.
Các phҫQPӅPVӱGөQJWURQJOƭQKYӵF*,6cҫQFyít nhҩWPӝWWURQJcác
chӭFQăQJ sau:
- Có khҧQăQJWKXWKұSYà cұSQKұWGӳOLӋXFҧGӳOLӋXNK{QJJLDQYà dӳ
liӋXWKXӝFWtQKWӯQKLӅXQJXӗQGӳOLӋXNKiFQKDX có các chӭFQăQJcho phép
liên kӃWGӳOLӋXNK{QJJLDQYӟLGӳOLӋXWKXӝFWtQK
- Phân tích không gian: phân tích dӳ OLӋX YHFWRU [k\ GӵQJ WRSRORJ\
tҥR YQJ ÿӋP FKӗQJ [ӃS FiF OӟS Gӳ OLӋX NK{QJ JLDQ SKkQ WtFK PҥQJ OѭӟL
(tìm ÿѭӡQJÿL«
- QuҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋX quan hӋ và tích hӧSFѫVӣGӳOLӋXFKRYLӋFWUDR
ÿәLGӳOLӋXTXDPҥQJ
- Xây dӵQJFiFP{Kình sӕÿӏDKình: chӗQJ[ӃSFiFOӟSWҥRYQJÿӋP
chuyӇQÿәLraster - vector, tҥRFiFP{Kình sӕÿӝFDRSKkQWtFKhӋWKӕQJWKӫ\
hӋWҥREyQJ«
- Các chӭFQăQJ[ӱOêҧQKQkQJcao chҩWOѭӧQJҧQK[ӱOêPàu, phân
loҥLҧQKSKkQWtFKÿRÿҥFҧQK, chuyӇQÿәLҧQK…
- HӛWUӧFiFSKpSWRiQKӑFEҧQÿӗQKѭSKpSFKLӃXEҧQÿӗELӇXGLӉQÿӗ
hӑDWҥRUDFiFEҧQÿӗFKX\ӇQÿәLUDVWHU- vector, …
1.2.5.2. &˯VͧGͷOL͏X
&KLSKtÿӇ[k\GӵQJFѫVӣGӳOLӋXFKLӃPNKRҧQJ(có tác giҧFKRUҵQJ
tӟL- GS. Shunji Murai) giá thành toàn hӋ*,6
&ѫVӣGӳOLӋXFӫDKӋ*,6Oà tұSKӧSWҩWFҧFiFVӕOLӋXcó dҥQJ: bҧQÿӗVӕ
(Digital Map), dҥQJNêWӵ7H[WGҥQJҧQK5DVWHUÿѭӧFOѭXWUӳ, xӱOêYà quҧQ
lý bӣLFiFSKҫQPӅP*,61yOà tұSKӧSFӫDFiFGӳOLӋXÿӗKӑDYjSKLÿӗKӑD
thӇ KLӋQVӵWUӯXWѭӧQJ KyDFiFÿӕL WѭӧQJ Wӵ QKLên và mӕL OLên hӋ JLӳDFK~QJ,
ÿѭӧFWәFKӭFYjOѭXWUӳWKHRPӝWNKX{QGҥQJGӳOLӋXQjRÿyFӫDKӋWKӕQJ
&ѫVӣGӳOLӋXNKLÿã ÿѭӧF[ây dӵQJFKRSKpS QJѭӡLVӱGөQJFyWKӇ
truy vҩQ SKkQ WtFK Qy .ӃW TXҧ ÿѭӧF Oҩ\ UD GѭӟL GҥQJ FiF WӋS YăQ EҧQ FiF
biӇX ÿӗ SKkQ WtFK FiF EҧQ ÿӗ Vӕ FiF ҧQK Vӕ « SKөF Yө FKR FiF PөF ÿtFK
nghiên cӭXKD\TXҧQOêNKiFQKDX
&ѫVӣGӳOLӋXWURQJ*,6SKҧLOX{QÿѭӧFFұSQKұWWKHRWKӡLJLDQFѫVӣ
dӳOLӋXÿDWKӡLJLDQ
1.2.5.3. &RQQJ˱ͥL
&K~QJ W{L ÿӅ FұS ÿӃQ QKӳQJ WұS WKӇ Fi QKkQ WUӵF WLӃS WKLӃW NӃ [k\
dӵQJYà vұQKành hӋ*,6&KLSKtFKRYLӋFÿào tҥRFiQEӝWKXê chuyên gia
… chiӃPNKRҧQJFKLSKt[k\GӵQJWRàn hӋWKӕQJ
Rõ ràng, mӝW KӋ *,6 Fy KLӋX TXҧ KD\ NK{QJ SKө WKXӝF UҩW QKLӅX Yào
yӃXWӕFRQQJѭӡL
1.2.6. Các chͱFQăQJF˯E̫QFͯD*,6
- Thu thұSYà xӱOêGӳOLӋX
- QuҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋX
- Phân tích không gian
- HiӇQWKӏWҥREiRFiRLQҩQWҥRUDFiFVҧQ phҭPÿӗKӑDFiFVѫÿӗEҧQ
ÿӗFiFÿӗWKӏELӇXÿӗFiFGӳOLӋXҧQK«, các mô hình trӵFTXDQví dөmô
hình 3D), các bҧQJELӇXWәQJNӃW
1.2.7. M͙LTXDQK͏FͯD*,6YͣLFiFQJành khoa h͕FNKiF
GIS là mӝW ngành khoa hӑF WәQJ KӧS Fy OLrQ TXDQ ÿӃQ QKLӅu ngành
khoa hӑFNKiFQKѭÿӏDOêKӑFEҧQÿӗKӑFYLӉQWKiPtrҳFÿӏDtrҳFÿӏDҧQK
thӕQJNê, công nghӋWK{QJWLQWRiQKӑF«YY9LӋFQҳPÿѭӧFFiFNLӃQWKӭF
FѫEҧQFӫDFiFOƭQKYӵFQyLWUên sӁJL~SFKRFiFQKà thiӃWNӃFyKӋ[k\GӵQJ
ÿѭӧFKӋ*,6FyFKҩWOѭӧQJFDR[k\GӵQJÿѭӧFFѫVӣGӳOLӋXFyÿӝWLQFұ\
phát triӇQKӋ*,6WKHRFKLӅXVkXÿӇSKөFYөFKRFiFFKX\ên ngành khác nhau
có sӱGөQJ GIS.
ĈӏDOêKӑFJҳQYӟLVӵQKұQWKӭFWKӃJLӟLFyTXDQKӋWӟLYӏWUtFӫDFiFVӵ
vұWKLӋQWѭӧQJWӗQWҥLWUên trái ÿҩWQày. GIS cung cҩSNӻWKXұWÿӇWҥRUDNKҧ
QăQJSKkQWtFKYjQJKLrQFӭXÿӏDOê
BҧQÿӗKӑFOLên quan tӟLYLӋFKLӇQWKӏFiFWK{QJWLQNK{QJJLDQ&iFGӳ
liӋXWK{QJWLQNK{QJJLDQOà nhӳQJGӳOLӋXQӅQWҧQJFӫDKӋ*,6&iFNLӃQWKӭF
vӅEҧQÿӗKӑFVӁKӛWUӧtӕWtrong viӋF[k\GӵQJGӳOLӋXNK{QJJLDQFǊQJQKѭ
trong biӇXGLӉQKD\[ӱOêYà phân tích các dӳOLӋXQày.
ViӉQ WKiP WUҳF ÿӏD WUҳF ÿӏD ҧQK OLrQ TXDQ ÿӃQ YLӋF ÿR ÿҥF FXQJ FҩS
các sӕOLӋXÿҫX Yào cho GIS, hӛ WUӧFKR YLӋF QJKLên cӭX [X KѭӟQJELӃQÿәL
cӫDcác sӵYұWhiӋQWѭӧQJFXQJFҩSVӕOLӋXFKtQK[iFYào nhӳQJWKӡLÿLӇPFө
thӇ SKөF Yө FKR FiF QJành kinh tӃ [ã hӝL TXҧQ Oê Yà khai thác tài nguyên
khoáng sҧQTXҧQOêP{LWUѭӡQJ«YY
Công nghӋWK{QJWLQOX{QJҳQOLӅQYӟLVӵSKiWWULӇQFӫD*,6.ӻWKXұW
phҫQ FӭQJ WUX\ӅQ WK{QJ SKiW WULӇQ Kӛ WUӧ Fҧ SKѭѫQJ WLӋQ Yà công nghӋ FKR
công nghӋSKҫQPӅPYà quҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXSKiWWULӇQ7ҩWFҧQKӳQJÿLӅX
ÿyVӁJL~SFKR*,6SKiWWULӇQNK{QJQJӯQJÿӇSKөFYөÿDQJành.
ThӕQJNê sӱGөQJKLӋXTXҧWURQJSKkQWtFKYà xӱOêGӳOLӋXSKLNK{QJ
gian, hӛWUӧWURQJYLӋFQKұQWKӭFFiFVӵYұWKLӋQWѭӧQJWURQJQJKLên cӭX[X
thӃELӃQÿәLKӛWUӧWURQJYLӋFUDTX\ӃWÿӏQKTXҧQOê
Toán hӑFOêWKX\ӃWÿӗWKӏ« sӱGөQJUҩWQKLӅXWURQJWKLӃWNӃSKkQWtFK
và xӱOêGӳOLӋXNK{QJJLan.
*,6ÿã ÿѭӧFWKành lұSYà ӭQJGөQJWURQJUҩWQKLӅXQJành và lƭQKYӵF
khác nhau'ѭӟLÿk\Oà mӝWVӕӭQJGөQJTXDQWUӑQJFӫD*,6
1. QuҧQOêWjLQJX\rQWKLrQQKLrQYjP{LWUѭӡQJQKѭQ{QJQJKLӋSOkP
nghiӋSquҧQOêÿҩWÿDLWài nguyên rӯQJquҧQOêWài nguyên khoáng
sҧQTXҧQOêFKҩWOѭӧQJQѭӟFFiFWKҧPKӑDWKLên nhiên, xu thӃ P{L
WUѭӡQJGӏFKEӋQK«
2. Quy hoҥFK Yà quҧQ Oê ÿ{ WKӏ QKѭ PҥQJ ÿѭӡQJ SKӕ FҩS - thoát
QѭӟFKӋWKӕQJÿѭӡQJÿLӋQKӋWKӕQJGүQNKtÿӕWӣQKLӅXTXӕFJLD«
3. Các bài toán vӅ JLDR WK{QJ mҥQJ OѭӟL JLDR WK{QJ KӋ WKӕQJ GүQ
ÿѭӡQJFiFKӋWKӕQJSKkQSKӕLWKѭFiFGӏFKYө«)
4. Các ngành khoa hӑFYӅWUiLÿҩW
5. Các bài toán quҧQOê[ã hӝLFҫQFiFGӳOLӋXYӅSKkQEӕGkQFѭQKkQ
lӵF QKà cӱD WUình ÿӝ FiF QJành nghӅ ÿã có hay ÿDQJ Yj VӁ Kình
thành, phân bӕGkQFѭTX\KRҥFKWX\ӃQGLGkQ«
6. Các bài toán vӅ TXҧQ OêNLQKWӃFҫQFiFGӳ OLӋX YӅVҧQSKҭPGӏFK
vө Vӵ GӏFK FKX\ӇQ JLӳD FXQJ - cҫX NKҧ QăQJ FXQJ ӭQJ PӭF WKX
nhұSPӭFÿiQKWKXӃÿҩWÿDLGӏFKYө«
7. Trong các lƭQKYӵFTXkQVӵ, quӕFSKòng, giáo dөF… GIS cǊQJFy
rҩWQKLӅXӭQJGөQJKLӋXTXҧ
1.2.8. &jLÿ̿W*,6
1.2.8.1. NhͷQJÿL͉XF̯QFkQQK̷FNKLFjLÿ̿W*,6
ĈӇQkQJFDRKLӋXTXҧFӫDKӋ*,6FK~QJWDFҫQFkQQKҳFQKӳQJYҩQÿӅVDX
-*LiWKjQKFjLÿһWphҫQFӭQJSKҫQPӅPGӳOLӋXÿҫXYào, hӋquҧQWUӏ
FѫVӣGӳOLӋXÿào tҥRFiQEӝSKҫQ PӅP ӭQJGөQJ QkQJFҩSSKҫQFӭQJ Yà
phҫQPӅP, các thiӃWEӏYà các tiӋQQJKLFҫQWKLӃWNKiF.
- Giá thành các hoҥW ÿӝQJ EҧR GѭӥQJ SKҫQ FӭQJ FұS QKұW Fѫ Vӣ Gӳ
liӋXSKkQWtFKGӳOLӋXGӳOLӋX[XҩWUDKӋWKӕQJOѭu trӳKӋWKӕQJVDROѭXGӳ
liӋX
- Các chӭFQăQJFӫDKӋ*,6
+ LӵDFKӑQGӳOLӋXÿҫXYjRÿӕLYӟLGӳOLӋXNK{QJJLDQ: mô hình và cҩX
trúc dӳOLӋXFiFSKѭѫQJSKiSYjFiFF{QJFөVӕKyDNLӇPVRiWYà hiӋXFKӍQK
lӛLKӋWKӕQJTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋX
+ XӱOêdӳOLӋXSKpSFKLӃXEҧQÿӗYà các sҧQSKҭPEҧQÿӗghép bҧQ
ÿӗFҩXWU~FWRSRORJ\FKX\ӇQÿәLUDVWHU-YHFWRUYjQJѭӧFOҥL
+ Phân tích không gian: chӗQJ[ӃSGӳOLӋXNK{QJJLDQWUX\YҩQGӳOLӋX
không gian và dӳOLӋXWKXӝFWtQKÿRÿҥFGӳOLӋXNK{QJJLDQ tҥRP{Kình sӕ
ÿӝFDRSKkQWtFKPҥQJ
- SӵKӛWUӧFӫDFiFQKà cung cҩSWURQJEҧRWUì hӋWKӕQJSKҫQFӭQJYà
phҫQPӅPFiFGӏch vөKӛWUӧFiFVҧQSKҭPPӟL
- Các hӛWUӧÿӕLYӟLQJѭӡLVӱGөQJÿào tҥRcung cҩSGӳOLӋXPHWDGDWD
dӏFKYөWUӧJL~SWUӵFWX\ӃQ truy cұSYà chuyӇQÿәLGӳOLӋXFiFJyLӭQJGөQJ
1.2.8.2. L̵SN͇KR̩FKFjLÿ̿W*,6
Theo GS. Shunji Murai, kӃKRҥFKFjLÿһWÿѭӧFFKLDWKjQKJLDLÿRҥQ
1. *LDLÿRҥQOұSNӃKRҥFK
*LDLÿRҥQQj\FKLDWKjQKEѭӟF
-%ѭӟFĈӅ[XҩWNӃKRҥFKÿӅ[XҩWQKӳQg vҩQÿӅFyOLrQTXDQÿӃQNӃ
hoҥFKQKѭPөFÿtFKSKkQWtFKFiFFѫVӣKӧSOêFҩXKình hӋWKӕQJFѫVӣGӳ
liӋXQJkQViFKNӃKRҥFKWKӵFKLӋQ«
-%ѭӟF&kQQKҳFNӃKRҥFKNӃKRҥFKÿӅ[XҩWQrQÿѭӧFgiҧLWKtFKYà
lan truyӅQWӟLFiFEӝSKұQFyOLrQTXDQÿӇQKұQÿѭӧFVӵQKҩWWUtÿӗQJOòng tӯ
trên xuӕQJ
- %ѭӟF 3Kê chuҭQ NӃ KRҥFK NӃ KRҥFK FҫQ ÿѭӧF Vӵ SKê chuҭQ FӫD
nhà quҧQOêFҩSFDRQKҩWPӝWFiFKÿһFELӋWYӟLVӵOѭXWkPWӟLFKtQKViFKYà
chiӃQOѭӧFWURQJFjLÿһW*,6
-%ѭӟF7әFKӭFÿӝLWKӵFKLӋQGӵiQ
2. GiaiÿRҥQSKkQWtFK: gӗPEѭӟF
- %ѭӟF1JKLên cӭXWtQKNKҧWKLFӫDTX\ P{ WKtÿLӇP EѭӟF Qày do
ÿӝLWKӵFKLӋQdӵiQWLӃQKành, có sӵWKDPJLDFӫDFiFQKà chuyên môn GIS.
-%ѭӟF3Kê chuҭQGӵiQWKtÿLӇPkhi phê chuҭQGӵiQWKtÿLӇPSKҧL
OѭXWkPGһFELӋWtӟLQJkQViFK
-%ѭӟF7. DӵWKҧREҧQNӃKRҥFKFKLWLӃWӣEѭӟFQày, chúng ta cҫQFKL
tiӃWKyDNӃKRҥFKYӅSKҫQFӭQJSKҫQPӅPFǊQJQKѭFҩXWU~FFѫVӣGӳOLӋX
- %ѭӟF /ӵD FKӑQ QKà cung cҩS WLӃQ Kành lӵD FKӑQ QKà cung cҩS
WK{QJTXDÿҩXJLi
3. *LDLÿRҥQWKӵc thi: GӗPEѭӟF
- %ѭӟF7KLӃWNӃFѫVӣGӳOLӋXnhұQÿѭӧFGӳOLӋXOѭXWUӳYà cұSQKұW
dӳOLӋXFùng vӟLmô hình cѫVӣGӳOLӋXYjÿӏQKGҥQJdӳOLӋXhӧSOê
- %ѭӟF7KӵFWKLGӵiQ WKtÿLӇP WKӵF KLӋQFùng kiӇPWUDWKӱ PӝW
phҥPYLQKӓFӫDGӵiQ*,6Yӟi các nhà cung cҩSÿѭӧFOӵDFKӑQ
- %ѭӟF ;HP [pW Gӵ iQ WKt ÿLӇP WLӃQ Kành thҭP ÿӏQK Yà cҧL WLӃQ
trong thiӃW NӃ Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX JLi WKành dӳ OLӋX ÿҫX Yào, hiӋX VXҩW FӫD SKҫQ
cӭQJSKҫQPӅPYà các hiӋX[XҩWNKiF
- BѭӟFThanh toán tiӅQPXDKӋWKӕQJcҧSKҫQFӭQJYà phҫQPӅP
-%ѭӟFĈào tҥRFiQEӝ
-%ѭӟF1KұSGӳOLӋXÿҫXYào cho hӋ*,6
-%ѭӟF&iFWKDRWiFWKѭӡQJGùng trong hӋWKӕQJ
'ѭӟLÿk\OjVѫÿӗWәQJTXiWFiFEѭӟFQên thӵFKLӋQNKLFjLÿһW*,6
*LDLÿRҥQOұSNӃKRҥFK *LDLÿRҥQphân tích *LDLÿRҥQthӵFWKL
ĈӅ[XҩWNӃKRҥFK Nghiên cӭXWtQKNKҧWKL ThiӃWNӃFѫVӣGӳOLӋX

cӫDTX\P{WKtÿLӇP
Cân nhҳFNӃKRҥFK ThӵFWKLGӵiQWKtÿLӇP

Phê chuҭQGӵiQWKtÿLӇP
Phê chuҭQNӃKRҥFK Xem xét dӵiQWKtÿLӇP

DӵWKҧREҧQNӃKRҥFKFKLWLӃW
TәFKӭFÿӝLWKӵFKLӋQ Thanh toán tiӅQPXDKӋWKӕQJ

dӵiQ LӵDFKӑQQKà cung cҩS
ĈjRWҥRFiQEӝ
NhұSGӳOLӋXÿҫXYào
7KDRWiFWKѭӡQJQKұW
Hình 1.3: LұSNӃKRҥFKFjLÿһW*,6

1.2.8.3. NhͷQJFKìa khóa ÿ͋FyP͡WK͏*,6WKành công
1. DӳOLӋXÿҫXYào
Khi mà dӳ OLӋXÿҫX Yào chiӃPWӟLNKRҧQJ 70% (có khi tӟLWәQJ
giá trӏ[k\GӵQJKӋ*,6thì chìa khóa ÿҫXWLên phҧLOà dӳOLӋXÿҫXYào. CҫQ
dành nhiӅX Qӛ OӵF Yà sӵFK~ êWURQJ YLӋF FKӑQ và phân loҥLFiFGӳ OLӋX ÿӏD
không gian cҫQcó cho dӵiQFkQQKҳFWKұQWUӑQJSKѭѫQJSKiSVӕKyD
2. Duy trì cѫVӣGӳOLӋX
&yÿѭӧFFѫVӣ Gӳ OLӋX UӗLFKLӃFFKìa khóa thӭ KDLSKҧL Oà giӳ Jìn và
duy trì cѫVӣGӳOLӋXÿһFELӋWOà duy trì chҩWOѭӧQJGӳOLӋXvà chҩWOѭӧQJcұS
nhұWdӳOLӋXFKRKӋWKӕQJ
3. Sӵ ÿӗQJ Oòng nhҩW WUt FӫD các nhà bҧR WUӧ Yà các bên liên quan,
không chӍFӫDFiFQKà lãnh ÿҥRPà cҧFiFFiQEӝTXҧQOêFiFkӻVѭ, cán bӝ
viên chӭFÿӕLYӟLGӵiQ
4. Tùy biӃQÿӕLYӟLphҫQPӅP
Khi mà các phҫQ mӅP*,6ÿDQJVӱGөQJWӯFiFQKà cung cҩSNK{QJ
FyÿӫFiFchӭFQăQJÿӇÿiSӭQJvӟL nhu cҫXWKӵFWӃQJѭӡLVӱGөQJFҫQWùy
biӃQSKiWWULӇQ can thiӋS Yào phҫQ PӅP KRһFWìm giҧLSKiSFKR YҩQ ÿӅSKiW
sinh bҵQJFiFK[k\GӵQJPӝWP{Kình và lұSWUình mӝWJyLӭng dөQJ cho mô
hình này.
5. Chia sҿGӳOLӋX
Chia sҿGӳOLӋXOà mӝWWURQJQKӳQJFKìa khóa quan trӑQJÿӇJLҧPWKLӇX
tәQJJLiWKành cho dӳOLӋXÿҫXYào cӫD*,6ÿӗQJWKӡLOjPJLDWăQJYLӋFNKDL
WKiFFѫVӣGӳOLӋXCác vҩQÿӅYӅTXҧQOêQKjQѭӟFYà hành chính QrQÿѭӧF
giҧLTX\ӃWÿӇ[~FWLӃQYLӋFFKLDVҿGӳOLӋXÿӇFyPӝWKӋ*,6WKành công.
6. Giáo dөFYà ÿjRWҥR
Giáo dөFYjÿjRWҥROà rҩWTXDQWUӑQJÿӇKLӇXÿѭӧFWѭWѭӣQJQӅQWҧQJ
các mөFWLêu và các kӻWKXұW cӫD*,6 Chúng cҫQÿѭӧFWәFKӭFWKHRFҩS cho
các nhà tҥROұSFiFFKX\ên gia và các nhà kӻWKXұW
1.2.8.4. NhͷQJQJX\ên nhân làm cho m͡WK͏*,6NKông thành công
1. ThiӃXWҫPQKìn bao quát
&iF ÿӕL WѭӧQJ FiF PөF ÿtFK Yà mөF WLêu cӫD FiF Gӵ iQ *,6 WKѭӡQJ
NK{QJÿѭӧF[iFÿӏQKEӣLFiFQKà quҧQOêFҩSFDRQKҩWQJѭӡLFKӍWUҧWLӅQFKR
phҫQ FӭQJ FǊQJ QKѭ SKҫQ PӅP *,6 FKӍ EӣL FiL WrQ *,6 7URQJ WUѭӡQJ KӧS
QKѭYұ\*,6FKӍOjPyQÿӗFKѫLFӫDFiFQKà quҧQOêFҩSFDR
2. ThiӃXPӝWNӃKRҥFKGài hҥQ
CҫQFK~êPӝWÿLӅXOà các dӵiQ*,6Oà các dӵiQGài hҥQPà thӵFWKLít
nhҩWWURQJQăP1JkQViFKFKLFKRYLӋFQkQJFҩSSKҫQPӅPYà cұSQKұW
dӳOLӋXÿ{LNKLNK{QJÿѭӧFFKXҭQEӏYjQKѭYұ\VӁNK{QJGX\WUì ÿѭӧFYLӋF
thӵFWKLGӵiQ
3. ThiӃXVӵKӛWUӧFӫDFiFQKà ra quyӃWÿӏQK
Trong mӝWVӕWUѭӡQJ KӧSQKà quҧQ OêFҩSFDR nhҩWWURQJ YLӋFFKLWUҧ
cho GIS bӏWKD\WKӃ7KD\YjRÿyOjPӝWQJѭӡLNK{QJKӛWUӧFKRGӵiQ*,6
4. ThiӃXVӵSKkQWtFKKӋWKӕQJ
SӱGөQJSKѭѫQJSKiSVӕFùng vӟL*,6ÿӇ thay thӃSKѭѫQJSKiSWѭѫQJ
tӵÿDQJWӗQWҥLGӵDWUên các thao tác thӫF{QJÿ{LNKLNK{QJÿѭӧFFKҩSQKұQ
trong hӋWKӕQJTX\ѭӟFÿDQJWӗQWҥL9LӋFFҩXWU~FOҥLWәFKӭFYà viӋFGҥ\Yà
ÿjRWҥROҥLNK{QJÿѭӧFWKӵFKLӋQ
5. ThiӃXFKX\ên môn
Do thiӃXFKX\ên môn, viӋFOӵDFKӑQVDLYà lҥPGөQJFiFSKҫQFӭQJYà
phҫQPӅP*,6UҩWKD\Vҧ\UD
6. ThiӃXVӵtham gia cӫDQJѭӡLVӱGөQJ
SӁFyUҩWtWQJѭӡLVӱGөQJQӃXYLӋFÿào tҥRFKRKӑNK{QJÿѭӧFWәFKӭF
tӕWYà không cung cҩSFKRKӑFiFViFKKѭӟQJGүQtәFKӭFWӕWĈ{LNKLQJѭӡL
sӱGөQJ không chӏX trách nhiӋPVDXNKLFjLÿһWKӋ khi hӑNK{QJWKDPJLDYào
dӵiQQKѭӣJLDLÿRҥQEDQÿҫX
1.2.8.5. Yêu c̯XY͉QJX͛Ql͹FFRQQJ˱ͥL cho h͏*,6
1. QuҧQOêGӵiQ*,6
HӑFyWUiFKQKLӋPOұSNӃKRҥFKWKӵFWKLFKRFiFӭQJGөQJ*,6lұSNӃ
hoҥFK FKR FiF VҧQ SKҭP *,6 OӵD FKӑQ SKҫQ FӭQJ Yà phҫQ PӅP hӝL ÿàm
vӟLQJѭӡLVӱGөQJOLên lҥFYӟLQJѭӡLVӱGөQJTXҧQOêFiQEӝWKDPJLDGӵ
iQÿiSӭQJYӅWjLFKtQKEiRFiRYjWѭӡQJWUình tӟLEDQFӕYҩQYà nhà lãnh
ÿҥRFDRQKҩW
2. QuҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋX
HӑOà nhӳQJQJѭӡLWKLӃWNӃFѫVӣGӳOLӋX*,6GX\WUì và cұSQKұWFѫVӣ
dӳOLӋXOұSNӃKoҥFKYӅFiFVҧQSKҭPEҧQÿӗYà dӳOLӋXÿҫXUDWҥROұSFѫVӣ
dӳOLӋX*,6TXҧQOêFKҩWOѭӧQJFӫDGӳOLӋXÿӏDNK{QJJLDQ
3. NhӳQJQJѭӡLWҥRGӵQJFiFEҧQÿӗVӕ
Có nhiӋPYөELên soҥQFiFQJXӗQEҧQÿӗÿDQJFòn giá trӏVӱGөQJVӕ
hóa bҧQÿӗnhұSGӳOLӋXWKXӝFWtQKthu nhұQGӳOLӋXWӯFiFGӳOLӋXҧQKYLӉQ
thám và ҧQKKàng không, thiӃWNӃFiFEҧQÿӗVӕWҥRUDFiFEҧQÿӗVӕ.
4. ĈLӅXKành hӋWKӕQJ
Có nhiӋPYөÿLӅXKành vӅSKҫQFӭQJSKҫQPӅPYà các thiӃWEӏQJRҥL
vi khác (các thiӃW Eӏ Yào / ra); quҧQ Oê YұW OLӋX WҥR EҧQ VDR OѭX FiF FKѭѫQJ
trình và các file dӳOLӋXTXҧQWUӏWKѭYLӋQSKҫQPӅPYjFiFViFKKѭӟQJGүQVӱ
dөQJSKҫQPӅPKӛWUӧFKRFiF\êu cҫXFӫDQJѭӡLVӱGөQJphân quyӅQFKR
QJѭӡLVӱGөQJWUX\FұSKӋWKӕQJ
5. LұSWUình viên
Có nhiӋPYөOұSWUình ÿӇFKX\ӇQÿәLWKD\ÿәLÿӏQKGҥQJGӳOLӋXOұS
trình các phҫQPӅPӭQJGөQJSKiWWULӇQFiFPHQXOӋQKWùy biӃQJLҧLTX\ӃW
các vҩQÿӅvӅFiFFKѭѫQJWUình và các file dӳOLӋX
&KѭѫQJ2
&Ѫ6Ӣ'Ӳ/,ӊ87521**,6
2.1. Khái quát vӅFѫVӣGӳOLӋX
2.1.1. C˯VͧGͷli͏Xvà h͏TX̫QWU͓F˯VͧGͷOL͏X
&ѫVӣGӳOLӋX (Database): là tұSKӧSFiFWK{QJWLQÿѭӧFWKXWKұSWKHR
mөF ÿtFK Vӱ GөQJ QjR ÿy ÿѭӧF OѭX WUӳ WURQJ Pi\ WtQK WKHR QKӳQJ TX\ WҳF
nhҩWÿӏQKĈyOjWұSKӧSGӳOLӋXPà có thӇÿLӅXNKLӇQYjOѭXWUӳPӝWVӕOѭӧQJ
lӟn dӳOLӋX và dӳOLӋX có thӇFKLDVҿJLӳDFiFӭQJGөQJNKiFQKDX
HӋTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋX'DWDEDVH0DQDJHPHQW6\VWHP- DBMS): là
nhӳQJFKѭѫQJWUình cung cҩSFiFFKӭFQăQJFKRSKpSWҥROұSFKӍQKVӱD[ӱ
lý và phân tích dӳOLӋX
Trong GIS, FѫVӣGӳOLӋXÿѭӧFPӣUӝQJYjÿDGҥQJKyD1JRài các dӳ
liӋX ӣ GҥQJ WKӕQJ Nê hay mô tҧ FKR ÿӕL WѭӧQJ ÿѭӧF OѭX WUӳ GѭӟL GҥQJ FiF
bҧQJGӳOLӋXKRһFFiFWӋSWLQYăQEҧQPjÿѭӧFJӑLOà dӳOLӋXWKXӝFWtQKFòn
có dҥQJGӳOLӋXÿӗKӑDGQJÿӇELӇXGLӉQFiFGӳOLӋXÿӏDOêFònÿѭӧFJӑLOà
dӳOLӋXNK{QJJLDQ
Vұ\FѫVӣGӳOLӋXFӫD*,6EDRJӗP
- DӳOLӋXNK{QJJLDQ
- DӳOLӋXWKXӝFWtQK
- Quan hӋJLӳDGӳOLӋXNK{QJJLDQYà dӳOLӋXWKXӝFWtQK
HӋTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXWURQJ*,6FҫQSKҧLFXQJFҩSFiFFKӭFQăQJ
cho phép thao tác vӟLFҧ hai loҥL Gӳ OLӋX QyLWUrQÿӗQJWKӡL OLên kӃWFiFGӳ
liӋXWKXӝFWtQKP{WҧFKRÿӕLWѭӧQJÿӏDOêYӟLGӳOLӋXNK{QJJLDQFӫDFKtQKQy
trong các phҫQPӅP*,6
Các chӭFQăQJFKtQKFӫDKӋTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXWURQJ*,6
- TҥRFiFEҧQ JKL 5HFRUGFyWKӇ OѭXWUӳ QKLӅXNLӇX Gӳ OLӋXFKR
mӛL EҧQ JKL Yt Gө NLӇX Vӕ QJX\ên (Integer), kiӇX Vӕ WKӵF 5HDO
kiӇXNêWӵ&KDUNLӇXQJày (Date), kiӇXҧQK,PDJH«
- Có thӇWKӵFKLӋQVҳS[ӃS[yDEӓFKӍQKVӱDFKӑQOӑF«FiFEҧQJKL
- Truy vҩQGӳOLӋXVӱGөQJQJ{QQJӳWUX\ vҩQFKXҭQYtGө64/
(Standard Query Language),
- HӛWUӧOұSWUình can thiӋSNKLFҫQWKLӃW
- Cung cҩStài liӋXYӅVLêu dӳOLӋX0HWDGDWDKRһFGLӉQJLҧLQKӳQJ
nӝLGXQJPà dӳOLӋXSKҧLWXkQWKHR.
2.2. CҨ875Ò&&Ѫ6Ӣ'Ӳ/,ӊ87521**,6
CҩXWU~FGӳOLӋXÿӅFұSÿӃQFiFKWKӭFWәFKӭFGӳOLӋXWKành các file dӳ
liӋX&K~QJWDÿã biӃWFѫVӣGӳOLӋXWURQJ*,6JӗPFyKDLWKành phҫQFѫEҧQ
OjFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQYjFѫVӣGӳOLӋXWKXӝFWtQK Chúng ta sӁWìm hiӇX
kӻKѫQYӅKDLORҥLGӳOLӋXQày.
2.2.1. &˯VͧGͷOL͏X không gian
&ѫVӣGӳOLӋXNK{QJ JLDQFKӭDÿӵQJ QKӳQJ WK{QJ WLQÿӏQK YӏFӫDFiF
ÿӕLWѭӧQJ&K~QJFKRWDELӃWÿѭӧFYӏWUtNtFKWKѭӟFKình dҥQJVӵSKkQEӕ«
cӫDFiFÿӕLWѭӧQJ7ҩWFҧFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQÿӅXFyWKӇTX\YӅEDORҥL
ÿӕLWѭӧQJFѫVӣVDXÿk\ÿӕLWѭӧQJGҥQJÿLӇPÿӕLWѭӧQJGҥQJÿѭӡQJYjÿӕL
WѭӧQJGҥQJYQJ7URQJFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQQJѭӡLWDVӱGөQJKDLGҥQJ
cҩXWU~FGӳOLӋXOà: cҩXWU~FGӳOLӋXUDVWHUYà cҩXWU~FGӳOLӋXYHFWRU
2.2.1.1. C̭XWU~FGͷOL͏XG̩QJ5DVWHU
Trong cҩXWU~FGӳOiӋXUDVWHUWKӵFWKӇNK{QJJLDQÿѭӧFELӇXGLӉQWK{QJ
qua các ô (cell) hay ô ҧQKSL[HOFӫDPӝWOѭӟLFiF{&yQKLӅXGҥQJ{OѭӟLFy
thӇÿѭӧFVӱGөQJQKѭOѭӟLOөFJLiFOѭӟLWDPJLiFOѭӟL{YX{QJ«WURQJÿy
OѭӟL{YX{QJOà thông dөQJQKҩW7URQJPi\WtQKOѭӟLFiF{QàyÿѭӧFOѭXWUӳ
GѭӟLGҥQJPDWUұQWURQJÿyPӛL{OjJLDRÿLӇPFӫDPӝWKàng và mӝWFӝWWURQJ
ma trұQ
Trong cҩXWU~FQj\ÿLӇPÿѭӧF[iFÿӏQKEӣLPӝWSL[HOÿѭӡQJÿѭӧF[iF
ÿӏQKEӣL PӝWFKXӛLFiF{ có cùng thuӝFWtQKkӅ QKDXFy KѭӟQJ QjRÿyFòn
YQJ ÿѭӧF [iFÿӏQKEӣL PӝWVӕFiFSL[HO cùng thuӝFWtQKSKӫWUên mӝWGLӋQ
WtFKQjRÿy ChúngÿѭӧFPLQKKӑDEҵQJFiFKình 2.1, 2.2, 2.3.
BiӇXGLӉQUDVWHUÿѭӧF [k\GӵQJWUrQFѫVӣKình hӑFSKҷQJ ѪFOLt. MӛL
pixel sӁWѭѫQJӭQJ YӟL PӝWGLӋQWtFK YX{QJ QjRÿyWrên thӵFWӃĈӝOӟQFӫD
cҥQK{OѭӟLQày còn ÿѭӧFJӑLOjÿӝSKkQJLҧLFӫDGӳOLӋX ÐOѭӟLQày càng nhӓ
thì ÿӝSKkQJLҧLFjQJFDRYjFiFÿӕLWѭӧQJFjQJÿѭӧFELӇXGLӉQFKtQK[iF
Dӳ OLӋX UDVWHU Fy GXQJ OѭӧQJ UҩW OӟQ QӃX NK{QJ Fy FiFK OѭX WUӳ WKtFK
hӧS1JѭӡL ta sӱGөQJQKLӅXSKѭѫQJSKiSQpQNKiFQKDXÿӇOàm cho các tӋS
dӳOLӋXҧQKWUӣQên nhӓKѫQ7K{QJWKѭӡQJQJѭӡLWDKD\VӱGөQJFiFSKѭѫQJ
SKiSQpQQKѭ7,))5/(-3(*«
CӝWWKӭL
Dòng
thӭM
(i,j) = (6,1), (3,2), (5,4)

a. BiӇXGLӉQKình hӑF b. Topology
Hình 2.1. Hình h͕FYà topology cͯDFiFÿ͙LW˱ͫQJÿL͋PWURQJGͷOL͏XUDVWHU
CӝWWKӭL
Dòng
thӭM
(i,j) = (1,3), (2,2), (3,2), (4,3),

(5,4), (6,5), (7,6), (8,4)
Hình 2.2. Hình h͕FYà topology cͯDFiFÿ͙LW˱ͫQJÿ˱ͥQJ
trong dͷOL͏XUDVWHU
C
(4A,4B), (4A,4B), (3A,2C,3B),

(3A,3C,2B), (2A,6C)

Hình 2.3. Hình h͕c và topology cͯDFiFÿ͙LW˱ͫQJYùng
trong dͷOL͏XUDVWHU
2.2.1.2. C̭XWU~FGͷOL͏XG̩QJVector
Trong cҩXWU~FGӳ OLӋX Yector, thӵFWKӇNK{QJ JLDQÿѭӧFELӇXGLӉQVӱ
dөQJFiFÿӕLWѭӧQJULêng biӋWFyGҥQJÿLӇPGҥQJÿѭӡQJKD\GҥQJYùng. Các
ÿӕL WѭӧQJ Qj\ ÿѭӧF ÿӏQK QJKƭD ULêng trong các ӭQJ GөQJ ÿӇ TXҧQ Oê Yà mã
KyDÿӕLWѭӧQJ0ӛLÿӕLWѭӧQJFyPã ÿӏQKGDQKULêng (bҵQJWên hay mã sӕ
Vӏ WUt NK{QJ JLDQ FӫD ÿӕL WѭӧQJ ÿѭӧF [iF ÿӏQK EӣL WӑD ÿӝ [\ WURQJ
không gian 2D hoһF[\]WURQJ NK{QJ JLDQ' WURQJ PӝW KӋWӑDÿӝ WKӕQJ
nhҩW
Các dӳ OLӋX WKXӝFWtQKFӫDÿӕLWѭӧQJÿѭӧFOLên kӃW YӟLGӳ OLӋXNK{QJ
gian thông qua mӝWWUѭӡQJNKyD.
a. ĈiӇP:GQJÿӇELӇXGLӉQFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQPà vӟLWӹOӋKLӋQ
ÿDQJ [k\ GӵQJ FKӍ Fy WKӇ WKӇ KLӋQ FK~QJ QKѭ PӝW FһS WӑD ÿӝ [\ KRһF
(x,y,z). Chúng là nhӳQJÿӕLWѭӧQJSKLWӹOӋ1JRài các giá trӏWӑDÿӝFyWKӇVӱ
dөQJFiFÿһFWUѭQJÿӗKӑDGҥQJÿLӇPQKѭkiӇXNêKLӋXÿLӇP màu sҳFKD\
NtFKWKѭӟFÿӇELӇXGLӉQFKRÿӕLWѭӧQJÿLӇP7Uên bҧQÿӗVӕÿLӇPFyWKӇÿѭӧF
biӇXGLӉQEҵQJNêKLӋXV\PEROKRһFEҵQJÿӕLWѭӧQJFKӳWH[W7Uên bҧQÿӗ
các lӛNKRDQFiFÿLӇPTXһQJPӓTXһQJFiFÿLӇPOҩ\PүX«WKѭӡQJÿѭӧF
thӇKLӋQӣGҥQJÿLӇP
b. ĈѭӡQJ (Line, Polyline, Arc): ÿѭӧFGQJÿӇELӇXGLӉQFiFÿӕLWѭӧQJ
có dҥQJWX\ӃQÿѭӧFWҥRQên tӯKDLKD\QKLӅXKѫQFiFFһSWӑDÿӝ[\KRһF
(x,y,z)&iFÿӕLWѭӧQJGҥQJÿѭӡQJFǊQJOà nhӳQJÿӕLWѭӧQJSKLWӹOӋ&iFÿһF
WUѭQJÿӗKӑDVӱGөQJFKRÿӕLWѭӧQJGҥQJÿѭӡQJOà: kiӇXNêKLӋXGҥQJÿѭӡQJ
màu sҳF ÿӝ UӝQJ FӫD QpW YӁ 7Uên bҧQ ÿӗ Vӕ FiF ÿӕL WѭӧQJ GҥQJ WX\ӃQ Pà
theo tӹ OӋ EҧQ ÿӗ NK{QJ WKӇ KLӋQ ÿѭӧF ÿӝ UӝQJ FӫD FK~QJ ÿѭӧF ELӇX GLӉQ
bҵQJ ÿӕL WѭӧQJ GҥQJ ÿѭӡQJ 9t Gө KӋ thӕQJ ÿѭӡQJ JLDR WK{QJ KӋ WKӕQJ
ÿѭӡQJÿLӋQFiFV{QJVXӕLQKӓ«
c. Vùng (polygon): OjFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJ JLDQGҥQJ'GҥQJGLӋQ
Vùng biӇX GLӉQ FiF ÿӕL WѭӧQJ Pj NtFK WKѭӟF FӫD FK~QJ ÿӫ OӟQ ÿӇ WKӇ KLӋQ
trên bҧQÿӗWKHRWӹOӋEҧQÿӗ&K~QJWKѭӡQJOà nhӳQJÿѭӡQJÿDWX\ӃQNKpS
kín. Sӕ OLӋXÿӏQK YӏFKRÿӕLWѭӧQJGҥQJ Yùng là (n+1) cһSWӑDÿӝ[\ KRһF
[\]WURQJÿyWӑDÿӝFӫDÿLӇPWKӭQWUùng vӟLÿLӇPWKӭ QKҩWQ Oà sӕ
ÿӍQKFӫDÿDJLiFNKpSNtQ7Uên các bҧQÿӗVӕFiFÿӕLWѭӧQJYQJFyFiFÿһF
trѭQJÿӗKӑDQKѭPҫXYà kiӇXÿѭӡQJELên, mҫXYà mүXW{FKRYùng.
2.2.1.3. Các quan h͏NK{QJJLDQFͯDGͷOL͏Xÿ͓DOê
Các dӳOLӋXÿӏDOêFyNLӇXTXDQKӋNK{QJJLDQSKәELӃQQKѭVDX
2.2.1.3.1. Quan hӋ6SDJKHWWL: (vӟLGӳOLӋXYHFWRU
Khi mӛLÿӕLWѭӧQJÿӏDOêÿѭӧFWKӇKLӋQEӣLFiFWKӵFWKӇKình hӑFÿӝF
lұSÿѭӧF biӇXGLӉQEҵQJWӑDÿӝKRһFEҵQJFiFSKѭѫQJWUình tham sӕÿѭӡQJ
thҷQJÿѭӡQJWUòn, ÿѭӡQJFRQJ«WDQyLFiFÿӕLWѭӧQJÿӗKӑDFyTXDQKӋ
Spaghetti. Sҧ\UDÿLӅXQj\NKLFiFÿӕLWѭӧQJÿѭӧFWҥRUDEҵQJFách sӕKyDWKӫ
công các bҧQÿӗWURQJÿyFiFÿѭӡQJUDQKJLӟLFKXQJFӫDFiFÿDJLiFOLӅQNӅ
bӏ OһS OҥL tW QKҩW KDL OҫQ Yà có thӇ OһSNK{QJFKtQK [iFĈLӅXÿyGүQÿӃQGѭ
thӯDGӳOLӋXWӕQEӝQKӟYjFiFÿѭӡQJÿDWX\ӃQSRO\OLQHFyWKӇYҳWTXDPà
không cҳWQhau thӵFVӵ
DӳOLӋXNK{QJJLDQWURQJTXDQKӋ6SDJKHWWLOà mӝWWұSKӧSFiFÿLӇPYà
ÿѭӡQJNK{QJFyNӃWQӕL0ӛLÿӕLWѭӧQJÿӝFOұSYӟLÿӕLWѭӧQJOLӅQNӅQy. Các
ÿӕL WѭӧQJ FKӍ Fy TXDQ KӋ Kình hӑF ÿѫQ WKXҫQ YӟL Yӏ WUt Kình dҥQJ Yà kích
WKѭӟF ViӋF OѭXWUӳ Yà tìm kiӃP WURQJ Gӳ OLӋX Qày là tuҫQWӵ Yà rҩW PҩWWKӡL
gian.
Quan hӋ6SDJKHWWLFKӍWӗQWҥLӣQKӳQJGӳOLӋXNK{QJJLDQOàm sai quy
cách.
2.2.1.3.2. Quan hӋTopology: (vӟLFҧGӳOLӋXYHFWRUYà dӳOLӋXUDVWHU
&K~QJWDÿã biӃWFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQÿӅXFythӇÿѭӧFELӇXGLӉQ
hình hӑF TX\ YӅ ED GҥQJ ÿӕL WѭӧQJ Fѫ EҧQ Fy GҥQJ ÿLӇP GҥQJ ÿѭӡQJ KD\
dҥQJYùng.ĈӇSKkQWtFKNK{QJJLDQWURQJ*,6VӁOjNK{QJÿҫ\ÿӫNKLFiFÿӕL
WѭӧQJFKӍTXDQKӋKình hӑFÿѫQWKXҫQquan hê spaghetti) trong mӝWKӋWӑDÿӝ
QjRÿy&ҫQShҧLFyWKêm mӝWTXDQKӋNKiFYjÿyOjTXDQKӋWRSRORJ\
Topology là ngành toán hӑF QJKLên cӭXFiFWtQKFKҩW Kình hӑFNK{QJ
ÿәLWURQJFiFELӃQÿәL QKҩWÿӏQK QKѭJLãn, uӕQ«7RSRORJ\ÿӅFұSWӟLFiF
mӕLTXDQKӋFKӭDÿӵQJLQQҵPWUên (on), gҫQQKҩWQHDUHst), …; hoһFWtQK
tiӃSQӕL, tính liên tөFJLӳDFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQTopology[iFÿӏQKFiF
cҩX WU~F Eә [XQJ FiF Q~W QRGH FKXӛL FKDLQ Yj FiF ÿӕL WѭӧQJ Yùng
(polygon).
Trong hình hӑF FK~QJ WD NK{QJ [D Oҥ Jì vӟL FiF NKiL QLӋP ÿLӇP
SRLQW ÿѭӡQJ line, polyline), vùng (region, area) 7ѭѫQJ ӭQJ YӟL FiF ÿӕL
WѭӧQJ ÿLӇP ÿѭӡQJ Yà vùng trong hình hӑF Oà các nút, chuӛL Yà vùng trong
hình hӑFWRSR
1~WQRGH Oj JLDR ÿLӇPFӫD KDL KD\ QKLӅX KѫQFiFÿRҥQ WKҷQJ OLQH
KD\FiFÿѭӡQJÿDWX\ӃQSRO\OLQHFyKѭӟQJhoһFOjÿLӇPEҳWÿҫXKD\ÿLӇP
kӃWWK~FFӫDÿѭӡQJÿDWX\ӃQÿѭӧFOѭXWUӳFùng vӟLVӕWKӭWӵFӫDQ~W
ChuӛL FKDLQ Oj ÿRҥQ WKҷQJ OLQH KD\ ÿѭӡQJ ÿD WX\ӃQ SRO\OLQH
ÿѭӧFOѭXWUӳFùng vӟLVӕWKӭWӵFӫDFKXӛLVӕWKӭWӵFӫDQ~WEҳWÿҫXYà nút kӃW
thúc, sӕWKӭWӵFӫDFiFYùng kӅWUiLYà kӅSKҧLFӫDQy
Vùng (polygon): là mӝWYQJÿѭӧFOѭXWUӳFùng vӟLVӕWKӭWӵFӫDYùng,
danh sách các chuӛLWҥRQrQÿѭӡQJEDRFӫDYùng theo chiӅXNLPÿӗQJKӗGҩX
trӯ (-ÿѭӧFҩQÿӏQKNKLQJѭӧFFKLӅXNLPÿӗQJKӗ
Hình 2.4 cho chúng ta thҩ\ÿѭӧFVӵVo sánh giӳDTXDQKӋKình hӑFYà
quan hӋWRSRORJ\.
Point Node
(x,y) {Node_ID, danh sách các chain giao
nhau tҥLQRGHWtQKWKHRFKLӅX.Ĉ+}
Line {(x1,y1), (x2,y2)}
Chain
{Chain_ID, start_node_ID, end_node_ID,
left_polygon_ID, right_polygon_ID}
Polyline
{(x1,y1), …, (xn,yn)}
Area Polygon
{(x1,y1), …, (xn,yn), (x1,y1)} {Polygon_ID, danh sách chain ID theo

chiӅX.Ĉ+}
Hình 2.4. So sánh giͷDquan h͏ hình h͕c và quan h͏ topology

cͯDGͷOL͏XYHFWRU
Quan hӋ WRSRORJ\ JL~S [iF OұS Uõ ràng mӕL TXDQ KӋ NK{QJ JLDQ JLӳD
FiFÿӕLWѭӧQJÿӏDOêÿӝFOұSYӟLWӑDÿӝFӫDFK~QJ9LӋFWҥROұSYjOѭXWUӳFiF
quan hӋWRSRORJ\JLӳDFiFÿӕLWѭӧQJÿӏDOêFyQKӳQJѭXYLӋWQKѭVDX
- DӳOLӋXÿѭӧFÿҫ\ÿӫKѫQFKXҭQ[iFKѫQ
- LoҥL Eӓ ÿѭӧF Vӵ Gѭ WKӯD Gӳ OLӋX NKL FiF ÿӕL WѭӧQJ NK{QJ JLDQ Fy
FKXQJÿѭӡQJUDQKJLӟL
.KLÿã xây dӵQJÿѭӧFFiFTXDQKӋWRSRORJ\FK~QJWDFyWKӇWhӵFKLӋQ
các thao tác phân tích, chӗQJSKӫFiFÿӕLWѭӧQJ Yùng (polygon) vӟLFiFÿӕL
WѭӧQJӣFiFGҥQJ khác. Chúng ta có thӇQKұSYào, tách ra, xóa mӝWSKҫQ«
FiFÿӕLWѭӧQJGҥQJÿѭӡQJKD\GҥQJYùng, chӗQJSKӫFiFÿӕLWѭӧQJÿLӇPnҵP
WURQJÿӕLWѭӧQJYùng, …
&iFFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQOѭXWUӳWURQJFѫVӣGӳOLӋX*,6KҫXQKѭ
(nӃXNK{QJPXӕQQyLOà tҩWFҧÿӅXÿѭӧF[k\GӵQJTXDQKӋWRSRORJ\
2.2.1.4. C̭XWU~FGͷOL͏X7RSRORJ\FͯDGͷOL͏XYHFWRU
Khi xây dӵQJWRSRORJ\, danh sách các Q~WQRGHFiFÿӍQKYHUWH[ (xem
thêm trong hình 2.5) cùng tӑDÿӝFӫDFK~QJ danh sách các cung cùng các nút,
ÿӍQKWҥR QrQFXQJÿӅXÿѭӧFJKL OҥLWUên cѫ sӣWӋSÿҫXYào và các hӋVӕKLӋX
chӍQK trong quá trình tҥRWRSRORJ\ Ngoài ra, còn có thêm các dӳOLӋXVDX
2.2.1.4.1. ĈӕLYӟLQRGH:
Node
1 b
a Node_ID Ds các chain
2 a 1, -5, -4
5
c b 6, 2, -1
6 c -2, 3, 5
3
4 d -3, -6, 4
d Vertex
Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJÿL͋P

Trong bҧQJ dӳ OLӋX WURng hình 2.5, cӝW 1RGHB,' Oà chӍ Vӕ FӫD Q~W
(Node), cӝWWLӃSWKHRFKӭDGDQKViFKFKӍVӕFӫDFiFFKXӛLFKDLQÿLTXDQ~W
vӟLGҩX³´ÿLUDNKӓLQ~WGҩX³-´ÿLYjRQ~W
2.2.1.4.2. ĈӕLYӟLFKDLQ:
Chain_ID Tӯ ĈӃQ Polygon Trái Polygon PhҧL

1 a b 0 I
2 b c II I
3 c d II III
4 d a 0 III
5 c a III I
6 b d 0 II
Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJÿ˱ͥQJ

Trong bҧQJGӳOLӋXhình 2.5, topology cӫDÿӕLWѭӧQJÿѭӡQJOѭXWUӳFiF
dӳOLӋXFKӍVӕFӫDFKDLQFKDLQB,'FKӍVӕQ~WEҳWÿҫXFKӍVӕQ~WNӃWWK~FFKӍ
sӕFӫDSRO\JRQWUiLFKӍVӕFӫDSRO\JRQSKҧL[pWWKHRKѭӟQJFӫDFKDLQ.
2.2.1.4.3. ĈӕLYӟLpolygon:
Polygon_ID Ds các chain

I 1, 2, 5
II 6, -3, -2
III 3, 4, -5
Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJYùng

BҧQJGӳOLӋXWRSRORJ\FӫDÿӕLWѭӧQJYùng gӗPFyFKӍVӕFӫDSRO\JRQ
(Polygon_ID), danh sách chӍVӕFiFFKXӛLWҥRQên polygon tính theo chiӅXNLP
ÿӗQJKӗ
NhұQ[pW: DӳliӋXWRSRORJ\WURQJ*,6[iFÿӏQKUõ: node bҳWÿҫXQRGH
kӃWWK~FFKLӅX KѭӟQJFӫDFKXӛLFùng chiӅX KD\ QJѭӧFFKLӅXNLPÿӗQJ Kӗ
bên trái hay bên phҧL«
2.2.1.5. M͙LTXDQK͏7RSRORJ\JLͷDFiFÿ͙LW˱ͫQJNK{QJJLDQG̩QJYHFWRU
NhӳQJPӕLTXDQKӋÿyÿѭӧFWKӇ hiӋQWKHRKình minh hӑD2.14 sauÿk\:
a. Quan hӋÿLӇP-ÿLӇP:
N̹PWURQJLVwithin) G̯QQK̭W vͣL(nearest to)

(nҵPOӑWWUong mӝWSKҥPYL[iFÿӏQK (có khoҧQJFiFK ngҳQnhҩWtӟL mӝWÿLӇPQjRÿy
b. Quan hӋÿLӇP-ÿѭӡQJ:
N̹PWUên (on line) G̯QQK̭W vͣL (nearest to)

ÿLӇPQҵPWUrQÿѭӡQJ (có khoҧQJFiFKQJҳQQKҩWtӟLPӝWÿѭӡQJ
c. Quan hӋÿLӇP- vùng:
N̹Ptrong (in area) N̹PWUên (on area)

ÿLӇPQҵPlӑWEên trong vùng) (ÿLӇPQҵPWUrQÿѭӡQJEDRFӫDYùng)
d. Quan hӋÿѭӡQJ-ÿѭӡQJ:
Giao c̷W (intersect) %ăQJTXD (cross) Ch̫\ÿ͇Q (flow into)

(KDLÿѭӡQJJLDRFҳWWKӵFVӵ) (+DLÿѭӡQJYҳWTXDQKDX) (1 luӗQJÿәYào 1 luӗQJNKiF)
e. Quan hӋÿѭӡQJ- vùng:
Giao c̷W (intersect) Ĉ˱ͥQJELên (border)

(ÿѭӡQJJLDRFҳWWKӵFVӵYӟLYùng) (ÿѭӡQJWKҷQJQҵPFKӗQJOên mӝWSKҫQ
ÿѭӡQJELên cӫDYùng)
f. Quan hӋvùng - vùng:
Ch͛QJ[͇S(overlap) N̹PWURQJ (inside) Li͉QN͉ (adjacent to)

(ÿѭӡQJJLDRFҳWWKӵFVӵ) (1 vùng nҵPJӑQWURQJ (2 vùng gҫQNӅPà cùng chia sҿ
vùng khác) 1 phҫQÿѭӡQJELên)
Hình 2.6. M͙LTXDQK͏7RSRORJ\JLͷDFiFÿ͙LW˱ͫQJ
không gian d̩QJYHFWRU
2.2.1.6. Khái ni͏POͣSWK{QJWLQWURQJE̫Qÿ͛V͙
3KѭѫQJSKiSphәELӃQQKҩWÿӇWәFKӭFGӳOLӋXÿӏDOêWURQJFiFFѫVӣGӳ
liӋX NK{QJ JLDQ Oà tә FKӭF FiF EҧQ ÿӗ FKX\rQ ÿӅ WKHR FiF OӟS WK{QJ WLQ
(Layer), mӛL OӟS WK{QJ WLQ Oà mӝW ELӇX GLӉQ FӫD Gӳ OLӋX WKHR PӝW PөF ÿtFK
quҧQOêQKҩWÿӏQK
VӅQJX\ên lý, lӟSWK{QJWLQOà tұSKӧSFiFGӳOLӋXÿӏDOêSKҧQiQKPӝW
khía cҥQKQjRÿyFӫDÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭX Tùy thuӝFYào yêu cҫXTXҧQOê
các thông tin sӁÿѭӧFWәFKӭFVDRFKRKӧSOêQKҩW, thӇKLӋQÿѭӧFFiFQӝLGXQJ
cҫQWKӇKLӋQFӫDWK{QJWLQ
Ví dөNKLWKӇ KLӋQÿӏD Kình cӫD PӝWkhu vӵF QjRÿyWUrQEҧQÿӗÿӏD
hình), nhӳQJWK{QJWLQVDXWKѭӡQJÿѭӧFWKӇKLӋQ
- Các thông tin vӅFѫVӣtoán hӑFEҧQÿӗ- khung bҧQÿӗOѭӟLFKLӃX
tӑDÿӝFiFÿLӇPNKӕQJFKӃ«ҬQWURQJFiFWK{QJWLQWUên là phép
chiӃXEҧQÿӗ
- Các thông tin vӅÿӏDKình: FiFÿѭӡQJÿӗQJPӭFYjÿӝFDRPà chúng
thӇ KLӋQ FiF ÿLӇP ÿӝ FDR FiF Jò nәL FDR FiF Kӕ Kҥ WKҩS FiF ÿӏD
hình ÿһFELӋW«
- Các thông tin thӫ\ KӋ: thӇ KLӋQ FiF ÿӕL WѭӧQJ DR Kӗ V{QJ QJòi,
ÿҫPYӏQKELӇQÿҫPOҫ\«FiFWUҥPÿRWKӫ\YăQ«
- Các thông tin vӅ KӋ WKӕQJ JLDR WK{QJ ÿѭӡQJ Eӝ ÿѭӡQJ VҳW ÿѭӡQJ
KjQJNK{QJÿѭӡQJWKӫ\«
- Các thông tin vӅÿӏDJLӟLKành chính;
- Các thông tin vӅOӟSSKӫWKӵFYұW
- Các thông tin vӅGkQFѭÿӏDGDQK«
Các thông tin ÿѭӧFWәFKӭFWKành các lӟS0ӭFÿӝFKLWLӃWFӫDFác lӟS
tùy thuӝFYào yêu cҫXTXҧQOê
LӟSFѫVӣWRiQKӑF
LӟSWKӫy YăQ
LӟSJLDRWK{QJ
LӟSWKӵFYұW
LӟSÿӏDKình
Hình 2.7. T͝FKͱFFiFOͣSGͷOL͏XWURQJE̫Qÿ͛V͙
2.2.1.7. ˰XQK˱ͫFÿL͋PFͯDGͷOL͏XYHFWRUYà dͷOL͏XUDVWHU
2.2.1.7.1. VӟLGӳOLӋXUDVWHU
˰XÿL͋P
- CҩXWU~FGӳOLӋXÿѫQJLҧQÿӗQJQKҩW
- DӉGàng chӗQJ[ӃSYà mô hình hóa;
- Thích hӧSFKRYLӋFKLӇQWKӏӣGҥQJ'
- Tích hӧp các dӳOLӋXҧQKGӉGàng;
- DӉGàng thӵc hiӋQQKLӅXSKpSWRiQSKkQWtFKNK{QJJLDQNKiFQKDX
ÿһFELӋWOà không gian liên tөF
- Có thӇWKXWKұSGӳOLӋX tӵÿӝQJ.
1K˱ͫFÿL͋P
- 'XQJOѭӧQJEӝQKӟUҩWOӟQQên cҫQQKLӅXEӝQKӟ
- Có thӇOàm mҩWQKLӅXWK{QJWLQNKLVӱ dөQJNtFKWKѭӟFSL[HOOӟQ.KL
ÿyÿӝFKtQK[iFFӫDGӳOLӋXWKҩSWK{QJWLQGӉEӏVDLOӋFK
- Khó biӇXGLӉQFiFPӕLTXDQKӋNK{QJJLDQ
- .KyNKăQWURQJYLӋFSKkQWtFKPҥQJ
- BҧQÿӗUDVWHUWK{Yà hiӇQWKӏNK{QJÿҽS
- KhӕLOѭӧQJWtQKWRiQYà biӃQÿәLWӑDÿӝUҩWlӟQFKX\ӇQÿәLFKұP
- Không thӇ[iFÿӏQKFiFÿӕLWѭӧQJULêng lҿPӝWFiFKÿӝFOұS
2.2.1.7.2. VӟLGӳOLӋXvector
˰XÿL͋P
- BiӇXGLӉQGӳOLӋXÿӏDOêFKtQK[iF
- 'XQJOѭӧQJGӳOLӋXQKӓWLӃWNLӋPEӝQKӟ
- DӳOLӋXFyTXDQKӋWRSRORJ\ÿҫ\ÿӫQên viӋFELӇXGLӉQKD\ phân tích
các quan hӋNK{QJJLDQWKXұQOӧL
- Khôi phөFGӳOLӋXQKDQKFKyQJ
- Tính toán và chuyӇQÿәLGӳOLӋXQKDQK
- BҧQÿӗYHFWRUÿҽSFyFKҩWOѭӧQJFDR
1K˱ͫFÿL͋P
- CҩXWU~FGӳOLӋXSKӭFWҥS
- .KyNKăQNKLFKӗQJ[ӃSGӳOLӋX
- CұSQKұWGӳOLӋX NKyNKăQKѫQGӳ liӋXYHFWRU;
- KӻWKXұWÿҳWWLӅQ
2.2.2. &˯VͧGͷOL͏XWKX͡FWtQK
&ѫVӣGӳ OLӋXWKXӝFWtQK OѭX WUӳFiFVӕ OLӋX P{WҧFiFÿһFWUѭQJWtQK
chҩW«FӫDÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭX&iFWK{QJWLQQày có thӇOjÿӏQKWtQKKD\
ÿӏQKOѭӧQJ&K~QJÿѭӧFOѭXWUӳWURQJPi\WtQKQKѭOjWұSKӧSFiFFRQVӕKD\
ký tӵӣGҥQJYăQEҧQKD\EҧQJELӇX7K{QJWKѭӡQJdӳOLӋXWKXӝFWtQK là các
thông tin chi tiӃWFKRÿӕLWѭӧQJKRһFFiFVӕOLӋXWKӕQJNrFKRÿӕLWѭӧQJ Các
dӳOLӋXWKXӝFWtQKFKӫ\ӃXÿѭӧFWәFKӭFWKành các bҧQJGӳOLӋXJӗPFó các
cӝWGӳOLӋXWUѭӡQJGӳOLӋXPӛLFӝWGLӉQÿҥWPӝWWURQJQKLӅXWKXӝFWtQKFӫD
ÿӕL WѭӧQJ Yj FiF KjQJ WѭѫQJ ӭQJ YӟL PӝW EҧQ JKL JӗP WRàn bӝ QӝL GXQJ
thuӝFWtQKFӫDPӝWÿӕLWѭӧQJTXҧQOê
Trong các phҫQPӅPPi\WtQKYLӋFPã hóa các dӳOLӋXWKXӝFWtQKÿѭӧF
giҧL TX\ӃW GӉ Gàng. HiӋQ QD\ FiF SKҫQ PӅP *,6 FKӫ \ӃX YүQ Vӱ GөQJ P{
hình dӳ OLӋX TXDQ KӋ ÿӇ TXҧQ Oê Gӳ OLӋX WKXӝF WtQK, ví dө QKѭ 0DS,QIR
ArcInfo, ArcView, … Các phҫQ PӅP *,6 Wùy thuӝF Yào loҥL Gӳ OLӋX Pà
chúng quҧQOêWKѭӡQJFyFiFFKӭFQăQJFho phép cұSQKұWWәFKӭFGӳOLӋX
VӟLGӳOLӋXWKXӝFWtQKFK~QJWDFyWKӇQKұSWUӵFWLӃSWӯFiFSKҫQ PӅP*,6
hoһFQKұSWӯFiFWӋSGӳOLӋXFӫDFiFphҫQPӅPquҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXNKiF
VӟLQKӳQJFѫVӣGӳOLӋX*,6YӯDYà lӟQFiFGӳOLӋXWKXӝFWtQKÿѭӧFWKX
thұS Yà quҧQ Oê WURQJ các hӋ TXҧQ WUӏ Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX Yt Gө QKѭ )R[SUR
Microsoft Access, SQL Server, …; hoһFWURQJEҧQJWtQK([FHO7URQJ QKӳQJ
WUѭӡQJKӧSQày, viӋFthiӃWNӃFѫVӣGӳOLӋXWKXӝFWtQKFҫQphҧL ÿѭӧFWәFKӭFUҩW
khoa hӑF7ùy thuӝFYào mөFWiêu, yêu cҫX[k\GӵQJKӋ*,6ÿӇSKөFYөFKR
nhӳQJÿӕLWѭӧQJNKDLWKiFQào, tùy thuӝFYào khҧQăQJNLQKWӃWUѭӟFPҳWYà lâu
dài cho dӵ iQ tùy thuӝF Yào các tiêu chuҭQ TX\ ÿӏQK FӫD FiF Fѫ TXDQ EDQ
QJjQKYjFiFÿLӅXNLӋQUàng buӝFNKiFYLӋFWKLӃWNӃbӝNKXQJVѭӡQFKRFѫVӣ
dӳOLӋXFiFFѫVӣGӳOLӋXFRQFiFEҧQJGӳOLӋXFKRWӯQJFѫVӣGӳOLӋXFRQFiF
WUѭӡQJGӳOLӋXFKRWӯQJEҧQJORҥLGӳOLӋXÿӝGài cho tӯQJWUѭӡQJGӳOLӋX«
cҫQSKҧLÿѭӧFWLӃQKành khoa hӑFFҭQWUӑQJYà tӹPӹ&ác bҧQJELӇXVDXÿy
cҫQtiӃSWөFÿѭӧFFKXҭQKyD[iFÿӏQKFiFWUѭӡQJNKyDliên kӃWGӳOLӋXhӧSOê
ÿӇWҥRTXDQKӋJLӳDFiFEҧQJELӇXVDRFKRPҥFKOҥFQJҳQJӑQYjÿҫ\ÿӫWK{QJ
tin; tránh lһSOҥLYjGѭWKӯDGӳOLӋXNK{QJFҫQWKLӃW&iFEҧQJELӇXÿѭӧFFKXҭQ
hóa tӕWVӁJL~SFKRYLӋFNKDLWKiFWK{QJWLQWURQg hӋ*,6ÿҥWKLӋXTXҧFDR Các
FѫVӣGӳOLӋXÿѭӧFWKLӃWNӃWӕWVӁÿiSӭQJÿѭӧFQKXFҫXNKDLWKiFGӳOLӋXFKR
nhiӅXQJѭӡLVӱGөQJNKDLWKiFGӳOLӋXWURQJQKLӅXOƭQKYӵFNKiFQKDX
CǊQJ FҫQ WKLӃW SKҧL có kӃ KRҥFK VDR OѭX FiF Fѫ Vӣ dӳ OLӋX (cҧ NK{QJ
gian và thuӝFWtQK WKHRFiF JLDL ÿRҥQ .KLÿyFK~QJWD vӯDÿҧPEҧRWUiQK
mҩWGӳ OLӋXGRVӵFӕ OҥL YӯD FyFѫVӣ Gӳ OLӋXÿD thӡL JLDQ. Nghiên cӭXVR
sánh dӳOLӋXÿDWKӡLJLDQVӁJL~SFK~QJWDWìm ra sӵELӃQÿӝQJ[XKѭӟQJELӃQ
ÿәLFӫDFiFÿӕLWѭӧQJQJKLên cӭXĈk\Oà mӝWOӧLWKӃUҩWOӟQFӫDFѫVӣGӳOLӋX
GIS mà các hӋFѫVӣGӳOLӋXNKiFNK{QJFyÿѭӧF. Trong GIS, dӳOLӋXWKXӝF
WtQKÿѭӧFOLên kӃW PӝW- mӝWYӟLGӳOLӋXNK{QJJLDQFiFGӳOLӋXNK{QJJLDQ
lҥLÿѭӧFWәFKӭFYà quҧQOêWURQJPӝWKӋOѭӟLFKLӃXWKӕQJQKҩWÿѭӧFWәFKӭF
theo các lӟSWK{QJWLQÿѭӧFKLӇQWKӏÿӗQJWKӡLWUên các thiӃWEӏQKѭPjQKình
máy tính, …) tùy theo nhu cҫXFӫDQJѭӡLVӱGөQJ«TҩWFҧQKӳQJÿLӅXÿyVӁ
ÿѭD OҥLFKRFiF QKà khai thác hӋ*,6 PӝWWҫP QKìn tәQJTXDQ YӅÿӕLWѭӧQJ
nghiên cӭXNK{QJEӏKҥQFKӃYӅNK{QJJLDQSKҥPYLFyWKӇWӟLWRàn cҫXKRһF
[DKѫQF{QJFөGӉVӱGөQJEҵQJFiFSKҫQ PӅP*,6FKX\ên dөQJ, lҥLKӛ
trӧFKӗQJ[ӃSÿDWKӡLJLDQÿӇVRViQKWUӵFTXDQQJD\WUên màn hình hoһFVӱ
dөQJFiFF{QJFөWKӕQJNê cӫDFiFSKҫQPӅP
2.2.3. Liên k͇WJLͷa dͷOL͏XNK{QJJLDQYà dͷOL͏XWKX͡FWtQK
DӳOLӋXNK{QJJLDQYà dӳOLӋXthuӝFWtQKFӫD cùng mӝWthӵFWKӇ (entity)
ÿѭӧFOLên kӃWYӟLQKDX thông qua mӝWWUѭӡQJGӳOLӋXFyFùng kiӇXGӳOLӋX (sӕ
nguyên, sӕWKӵFNêWӵ«, có trong cҧFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQYjFѫVӣGӳ
liӋXWKXӝFWtQKChúng ta gӑLQKӳQJWUѭӡQJGӳOLӋXQj\OjWUѭӡQJNKyD
7UѭӡQJNKyDWURQJWLQKӑFFòn phân biӋWUDNKyDFKtQKNKyDQJRҥLOà
mӝWWUѭӡQJKD\WәKӧSFiFWUѭӡQJWURQJPӝWEҧQJYӕQQKұQGҥQJGX\QKҩWFKR
mӛLKàng trong bҧQJ (mӛLWKӇKLӋQFӫDWKӵFWKӇ.
&iFWUѭӡQJNKyDFyWKӇÿѭӧFWҥRUDWӵÿӝQJVӱGөQJFiFSKҫQPӅPví
dө $UF,QIR KRһFWҥRWKӫF{QJEӣLFKtQK QJѭӡLVӱGөQJ NӃXWKӵF KLӋQWKӫ
công, chúng ta cҫQ WҥR UD PӝW WUѭӡQJ Gӳ OLӋX SKù hӧS Oàm khóa chính, mà
WUѭӡQJ Qày có mһWWURQJFѫVӣGӳ OLӋX OѭXWURQJ SKҫQ PӅPTXҧQWUӏGӳ OLӋX
GIS cǊQJÿӗQJWKӡLFyPһWWURQJFѫVӣGӳOLӋXOѭXWURQJSKҫQPӅPTXҧQWUӏ
dӳOLӋXWKXӝFWtQK.KLÿyFiFGӳOLӋXWKXӝc tính không thuӝFWUѭӡQJNKyDVӁ
ÿѭӧFFұSQKұWKRһFWKDPFKLӃXYjRFѫVӣGӳOLӋX*,6
DӳOLӋXNK{QJJian BҧQJWKXӝFWtQKFӫD*,6 DӳOLӋXWKXӝFWtQK
(BҧQÿӗVӕ 7UѭӡQJ 7UѭӡQJ 7UѭӡQJ
ID 7UѭӡQJ$ ID 1 2 3
18
18
18
Hình 2.8. Liên k͇WGͷOL͏XNK{QJJLDQYà dͷOL͏XWKX͡FWtQK

7UrQFѫVӣGӳOLӋX*,6ÿã ÿѭӧFWKLӃWOұSPӕLTXDQKӋYӟLGӳOLӋXWKXӝF
tính, chúng ta có thӇ[HP[pW hoһFOLӋWNê: toàn bӝWKXӝFWtQKKRһFWұSFRQFiF
thuӝFWtQKFӫD PӝW tұSFRQFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQPà chúng ta quan tâm
(sӱGөQJFiFFkXWUX\ YҩQFѫVӣGӳ OLӋXWKXӝFWtQK1JѭӧF OҥLNKLFҫQWìm
kiӃPQKӳQJÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQFyPӝWKRһFPӝWVӕWKXӝFWtQKPà chúng ta
ÿDQJQJKLrQFӭXWKì các phҫQ PӅP*,6ÿã hӛWUӧWìm kiӃPUҩWQKDQKFKyQJ
KjQJWUăPKjQJQJKìn lҫQQKDQKKѫQNKLFK~QJWDSKҧLWӵWìm kiӃPWKӫF{QJ
trên các bҧQÿӗWѭѫQJWӵĈyFKtQKOjlӧLWKӃFӫDchӭFQăQJWUX\YҩQGӳOLӋX
rҩWKӳXKLӋXFӫDFiFSKҫQPӅP*,6
2.3 CÁC MÔ HÌNH CѪ6Ӣ'Ӳ/,ӊ8

ӢSKҫQFK~QJWDÿã ÿѭӧFOàm quen vӟLNKiLQLӋPYӅFѫVӣGӳOLӋX
và hӋTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXQKѭQJÿӇKLӇXUõ hѫQYӅFѫVӣGӳOLӋXFK~QJWD
sӁOàm quen vӟLPӝWVӕWKXұWQJӳQӳD
/˱ͫFÿ͛NKiLQL͏P: là sӵELӇXGLӉQWKӃ JLӟLWKӵFEҵQJ PӝW ORҥW QJ{Q
ngӳ SKù hӧS 1y Oà “bӝ NKXQJ´ FӫD Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX NKiL QLӋP WURQJ ÿy EDR
gӗPPӝWVӕGDQKPөFKRһFFKӍWLêu, hoһFPӝWVӕNLӇXFӫDFiFWKӵFWKӇWURQJ
FѫVӣGӳOLӋX*LӳDFiFWKӵFWKӇFyPӝWPӕLTXDQKӋQjRÿyYӟLQKDX
HӋTXҧQWUӏFѫVӣGӳOLӋXFXQJFҩSQJ{QQJӳÿӏQKQJKƭDGӳOiӋX'DWD
'HILQLWLRQ/DQJXDJHÿӇ[k\GӵQJOѭӧFÿӗNKiLQLӋPĈk\Oà mӝWQJ{QQJӳ
bұFFDRFyNKҧQăQJP{WҧOѭӧFÿӗNKiLQLӋPEҵQJFiFKELӇXGLӉQ P{Kình
dӳOLӋX0ӛLP{Kình cӫDFѫVӣGӳOLӋXVӁOà nӅQWҧQJFKRFҩXWU~FFӫDPӝWFѫ
sӣGӳOLӋXQJKƭDOà lirQTXDQÿӃQSKѭѫQJSKiSWәFKӭFGӳOLӋX
Có nhiӅXORҥLP{Kình dӳOLӋXNKiFQKDX&K~QJWDVӁOàm quen vӟL
loҥLP{Kình dӳOLӋXVDXP{Kình phân cҩSP{Kình mҥQJP{Kình quan hӋ
mô hình hѭӟQJ ÿӕL WѭӧQJ Yà mô hình quan hӋ - ÿӕL WѭӧQJ &KR ÿӃQ QD\
(2006), dù 5 kiӇXP{Kình trên ÿӅXÿã ÿѭӧFVӱGөQJQKѭQJP{Kình quan hӋ
vүQOà mô hình phәELӃQYà thành công nhҩWWURQJ*,6
2.3.2.1. Mô hình phân c̭S+LHUDUFKLFDO0RGHO
Ĉk\OjP{Kình có kiӇXFҩXWU~FFk\QKѭKình 2.1
ĈӕLWѭӧQJ
MӭF ĈӕLWѭӧQJ
A B C MӭF1 A B C
A1 A2 B1 B2 C1 C2 MӭF2 1 2 3
Hình 2.9. Mô hình phân c̭S Hình 2.10. Mô hình m̩QJ
&iFQ~WWURQJFk\ÿѭӧFSKkQFҩp theo các mӭF7UӯPӭFPӭFJӕF
các mӭFFòn lҥLFyWKӇOà tұSKӧSFiFWKӵFWKӇFǊQJFyWKӇFKӍFyPӝWWKӵF
thӇJLӳDFiFQ~WFRQYjQ~WFKDÿѭӧFOLên hӋWKHRPӝWPӕLTXDQKӋ[iFÿӏQK
biӇXGLӉQEҵQJWұSFiFPӕLOLên kӃWNӃWQӕLWҩWFҧFiFNLӇXEҧQJhi trong cҩX
trúc cây.
Mô hình phân cҩSFyѭXÿLӇP
- Có tӕFÿӝWUX\FұSFDRGFѫVӣGӳOLӋXOӟQPӕLTXDQKӋWӯJӕFÿӃQ
lá rõ ràng,
- DӉGàng trong cұSQKұWGӳOLӋX
1KѭӧF ÿLӇP Fѫ EҧQ FӫD P{ Kình này là các kӃW QӕL FKӍ Fy WKӇ WKHR
chiӅX GӑF Pà không có theo chiӅX QJDQJ KD\ WKHR ÿѭӡQJ FKpR ĈLӅX ÿy Fy
nghƭDOà không có mӕLOLên hӋQào giӳDFiFFk\NKiFQKDXWҥLFùng mӝWPӭF
trӯSKLFK~QJFyFùng nút cha. MһWNKiFFiFPӕLOLên kӃWFKӍKҥQFKӃWURQJ
tұSOLên kӃWÿã có.
2.3.2.2. Mô hình m̩QJ1HWZRUN0RGHO
Mô hình mҥQJFyWKӇÿѭӧFELӇXGLӉQEӣLÿӗWKӏFyKѭӟQJQKѭKình 2.2.
ѬXÿLӇPFӫD P{ Kình này là: các kӃW QӕL OLQK KRҥW KѫQFyWKӇFyNӃW
nӕLWKHRÿѭӡQJFKpR
1KѭӧFÿLӇPFӫD P{Kình mҥQJOà: mӕLTXDQKӋJLӳDFiFPӭFGӳOLӋX
phӭFWҥSNKyNKăQWURQJELӇXGLӉQtrӵFTXDQ
NhұQ [pW Trong mô hình phân cҩS Yà mô hình mҥQJ YLӋF WUX\ FұS
tuyӃQGӳOLӋXPӝWFiFKFҭQWKұQOà rҩWFҫQWKLӃW0ӝWNKLÿã ÿѭӧF[iFÿӏQKWKì
tuyӃQGӳOLӋXNK{QJWKD\ÿәLÿѭӧF7URQJWKӵFWӃPӕLTXDQKӋJLӳDFiFWKӵF
thӇOҥLSKӭFWҥSÿDQ[HQnhau. Do vұ\KDLP{Kình này nhiӅXNKLNK{QJELӇX
diӉQÿѭӧFQKӳQJPӕLTXDQKӋSKӭFWҥSÿy
2.3.2.3. Mô hình quan h͏5HODWLRQDO0RGHO
Mô hình cѫVӣGӳOLӋXTXDQKӋOà mô hình phәELӃQQKҩWWURQJ*,6Mô
Mã T. tính A1 T. tính A2 Mã T. tính B1 T. tính B2
36
36 B2_1
Mã T. tính A1 T. tính B2 T. tính C1

36
Mã1 T. tính C1 T. tính C2
B2_1
Hình 2.11. Mô hình quan h͏

hình này dӵDWUrQFѫVӣNKiLQLӋPOê thuyӃWWұSKӧS cӫDFiFTXDQKӋVӱGөQJ
ÿӇ NӃW QӕL FiF TXDQ KӋ NK{QJ JLDQ SKӭF WҥS JLӳD FiF ÿӕL WѭӧQJ 7K{QJ
WKѭӡQJ QJѭӡL WD Vӱ GөQJ FiF EҧQJ Fùng nhӳQJ PӕL TXDQ KӋ JLӳD FiF EҧQJ
Qj\ÿӇGLӉQÿҥWP{Kình quan hӋ
MӝWEҧQJGӳOLӋXÿѭӧFWәFKӭFWӯFiFKàng và các cӝWGӳliӋX0ӛLFӝW
dӳ OLӋXFòn gӑL OjWUѭӡQJGӳ OLӋX - ILHOG WѭѫQJӭQJ YӟL PӝWWKXӝFWtQKFӫD
mӝWÿӕLWѭӧQJTXҧQOê0ӛLKàng dӳOLӋXFòn gӑLOà bҧQJKL-UHFRUGWѭѫQJ
ӭQJYӟLPӝWÿӕLWѭӧQJTXҧQOê
Trong mô hình quan hӋYLӋFWәFKӭFGӳOLӋXWKành các bҧQJ dӳOLӋXYà
viӋF[iFÿӏQKFiFNKyDTXDQKӋJLӳDFiFEҧQJFҫQÿѭӧFOѭXêÿһFELӋWFKXҭQ
hóa dӳOLӋXÿӇWUiQKGѭWKӯDGӳOLӋXPà viӋFNKDLWKiFGӳOLӋXOҥLKLӋXTXҧ
&ѫVӣGӳOLӋXTXDQKӋFyQKLӅXѭXÿLӇPQKѭFҩXWU~FGҥQJEҧQJWѭѫQJ
ÿӕL ÿѫQ JLҧQ JLDR GLӋQ QJѭӡL GQJ ÿѫQ JLҧQ Fy QKLӅX F{QJ Fө FKR QJѭӡL
dùng cuӕLFiFWKDRWiFGӉGàng, truy cұSWUӵFWLӃSYà nhanh chóng tӟLFiFQKà
cung cҩSGӳ OLӋXGӳ OLӋXNK{QJEӏSKө WKXӝF Yào các phҫQ PӅP ӭQJGөQJ
thuұQWLӋQFKRYLӋFWUX\YҩQYà phân tích hӋWK{QJWLQÿӏDOêFKRSKpSFyWKӇ
tҥRUDQKӳQJFѫVӣGӳOLӋX*,6UҩWOӟQGXQJQҥSUӝQJUãi các nhà phát triӇQFy
kinh nghiӋPFiFF{QJFөFKRFiF QKà phát triӇQViFKWKDPNKҧR Yà các cӕ
vҩQNKRDKӑF«
MһF Gù có nhiӅX ѭX ÿLӇP Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX TXDQ KӋ YүQ WӗQ WҥL QKӳQJ
nhѭӧF ÿLӇP QKѭ: hҥQ FKӃ WURQJ YLӋF ELӇX GLӉQ WKӃ JLӟL WKӵF WtQK PӅP GҿR
trong truy vҩQYà quҧQWUӏGӳOLӋXEӏKҥQFKӃWUX\FұSWXҫQWӵFKұPFKҥSÿ{L
khi rҩWNKyÿӇP{Kình hóa, các mӕLTXDQKӋSKӭFWҥSSKҧLÿѭӧFGLӉQÿҥWEҵQJ
các thӫWөFWURQJ PӛLFhѭѫng trình truy cұSYjRFѫVӣGӳOLӋXSKLӅQWRiLGR
cҫQSKҧLUiSOҥLFҩXWU~FGӳOLӋXPӛLOҫQGӳOLӋXÿѭӧFWUX\FұS
2.3.2.4. Mô hình h˱ͣQJÿ͙LW˱ͫQJ2EMHFW2ULHQWHG0RGHO
Các mô hình dӳOLӋXÿã nói ӣWUrQFyNKX\QKKѭӟQJSKkQWtFKFiFÿӕL
WѭӧQJWKành các cҩXWU~FSKLWӵ QKLên. NhӳQJFҩXWU~F Qj\ÿѭӧFWKӵFWKLGӉ
GjQJKѫQWUrQFҩXKình máy tính còn nhiӅXKҥQFKӃKLӋQQD\0{Kình cѫVӣ
dӳOLӋXKѭӟQJÿӕLWѭӧQJOѭXWUӳFùng 1 thӇKLӋQWKHRFҩSÿӝFDRFӫDFiFӭQJ
dөQJFҧYӅSKѭѫQJGLӋQSKkQWtFKKD\SKѭѫQJ diӋQWKӵFWKL6ӵWLӃSFұQQày
FKRSKpSQJѭӡLVӱGөQJFRLFѫVӣGӳOLӋXQKѭOjPӝWWұSKӧSFiFÿӕLWѭӧQJ
phӭFKӧSFyTXDQKӋYӟLQKDX&iFÿӕLWѭӧQJÿyFyWKӇÿѭӧF[HP[pWӣEҩW
cӭPӭFÿӝFKLWLӃWQào. SӵWLӃSFұQQKѭYұ\Oà cҫQWKLӃWÿӕLYӟLFiFӭQJGөQJ
cӫDQJѭӡLVӱGөQJWKHRÿyP{Kình hѭӟQJÿӕLWѭӧQJÿѭDUDVӵELӇXGLӉQWKӃ
giӟLWKӵFJҫQYӟLWӵQKLrQKѫQ
7URQJ Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX KѭӟQJ ÿӕL WѭӧQJ PӛL ÿӕL WѭӧQJ Oà mӝW WKӇ KLӋQ
(instance) cӫDOӟS&iFÿӕLWѭӧQJWKXӝFYӅOӟSQào sӁFyQKӳQJWKXӝFWtQKP{
tҧWheo nhӳQJÿӏQKQJKƭDFӫDOӟSÿyĈLӅXQày có nghƭDOà thay vì mô tҧFiF
ÿӕLWѭӧQJPӝWFiFKULêng lҿFiFKWLӃSFұQKѭӟQJÿӕLWѭӧQJWұSFKXQJYào hai
yӃXWӕFѫEҧQÿӇSKkQELӋWÿӕLWѭӧQJQày vӟLÿӕLWѭӧQJNKiFĈyOà kiӇXWUҥQJ
thái và kiӇXKành vi. TrҥQJWhái cӫDPӝWÿӕLWѭӧQJÿѭӧF[iFÿӏQKWK{QJTXD
FiFÿһFWUѭQJKD\WKXӝFWtQKQKѭQJFiFWKXӝFWtQKQày, khác vӟLFѫVӣGӳOLӋX
quan hӋNK{QJEӏJLӟLKҥQYào kiӇXGӳOLӋX+ành vi cӫDPӝWÿӕLWѭӧQJÿѭӧF
thӵFWKLQKѭOjPӝWWұSFiFTXiWUình (ÿ{LNKLFòn gӑLOjSKѭѫQJWKӭFYjÿѭӧF
ÿyQJJyLFQJYӟLFiFWKXӝFWtQK0ӝWVӕOѭӧQJWùy ý các thӇKLӋQLQVWDQFH
có thӇ Fùng tӗQ WҥL Fy FiF ÿӏQK GDQK LGHQWLHV NKiF QKDX QKѭQJ ӭQJ YӟL
cùng mӝWNLӇXFҩXWU~FYà kiӇXKRҥWÿӝQJOà nhӳQJÿӕLWѭӧQJWKXӝFFùng mӝW
lӟS&ҩXWU~FSKkQOӟSQày chӭDÿӵQJFҧWKXӝFWtQKYà hành vi, là mӝWÿѫQYӏ
tӵQKLên cӫDVӵWUӯXWѭӧQJKyDWURQJKӋWKӕQJKѭӟQJÿӕLWѭӧQJ
Ví dө&RQQJѭӡLQKұQWKӭFWKӃJLӟLWKӵFQKѭOjPӝWWәQJKòa các ÿӕL
WѭӧQJFyPӕLTXDQKӋWѭѫQJTXDQYӟLQKDX&K~QJWDFy thӇ[HP[pWFiFÿӕL
WѭӧQJYӟLFiFPӭFÿӝFKLWLӃWNKiFQKDXQKѭKình 2.5 sau ÿk\
RӯQJFk\ ThuӝFWtQK
Hành vi
ThuӝFWtQK
Cây Hành vi
ThuӝFWtQK
RӉ Thân Cành Lá Hành vi
ThuӝFWtQK
Màu sҳF CҩXWҥR Hình dҥQJ Hành vi
ThuӝFWtQK
Phân tӱ Hành vi
Hình 2.12. Các mͱFÿ͡FKLWL͇WNKLQJKLên cͱXÿ͙LW˱ͫQJ

Mô hình hѭӟQJÿӕLWѭӧQJFKRSKpSP{WҧWKӃJLӟLWKӵFSKӭFWҥSYjÿD
dҥQJ ÿѭD UD NKҧ QăQJ WKLӃW OұS ÿѭӧF FҩX WU~F Gӳ OLӋX GӉ KLӇX KѫQ ÿӕL YӟL
ngѭӡLVӱGөQJ
&iFÿһFWUѭQJFӫDFѫVӣGӳOLӋXKѭӟQJÿӕLWѭӧQJOjÿӕLWѭӧQJREMHFW
thuӝFWtQKDWWULEXWHKành vi (behavior) (trong lұSWUình hѭӟQJÿӕLWѭӧQJFy
thӇ KLӇX Oj SKѭѫQJ WKӭF - PHWKRG WK{QJ ÿLӋS PHVVDJH OӟS FODVV PӕL
quan hӋUHODWLRQVhip).
6DXÿk\OjPӝWVӕKình vӁPLQKKӑD
ĈҩW
ĈҧR %iQÿҧR LөF
Hình 2.13. Ĉ̫R%iQÿ̫R/ͭFÿ͓DOà nhͷQJN͇WKͳDWͳVLêu lͣSĈ̭W
QuӕF
Là mӝWSKҫQ
cӫD
Trong
TӍQK Khu vӵF
Có
Thành
Hình 2.14. Các m͙LTXDQK͏NK{QJJLDQFKRÿ͙LW˱ͫQJ7͑QK
Siêu lӟSÿӕLWѭӧng
ThuӝFYӅ
LӟSÿӕLWѭӧQJ
ThuӝFYӅ
Có Là mӝWSKҫQ
Các thuӝFWtQK ĈӕLWѭӧQJ ĈӕLWѭӧQJSKӭFKӧS
cӫD
ThuӝFYӅ
Có
Các thuӝFWtQK MӝWSKҫQÿӕLWѭӧQJ
Hình 2.15. Mô hình h˱ͣQJÿ͙LW˱ͫQJ

MӝW Fѫ Vӣ Gӳ OLӋX KѭӟQJ ÿӕL WѭӧQJ GӵD WUên mô hình ngӳ QJKƭD
(semantic model) QKѭWURQJKình 2.14PjWKѭӡQJÿѭӧFÿLӅXNKLӇQEӣLQJ{Q
ngӳÿһFGөQJPһFGù ngôn ngӳQày vүQFòn chѭDKRjQWKLӋQ1J{QQJӳQày
có nhӳQg thành ngӳQKѭ³OjPӝW´³Oà mӝWSKҫQFӫD´³Fy´³WKXӝFYӅ´«
Mô hình hѭӟQJ ÿӕL WѭӧQJ Fy QKӳQJ ѭX ÿLӇP Fѫ EҧQ QKѭ VDX NK{QJ
nhҩWWKLӃWSKҧLELӃWUõ sӵKRҥWÿӝQJQӝLWҥLFӫDPӛLÿӕLWѭӧQJFKRSKpSELӇX
diӉQSKӭFKӧSWKӃJLӟLWKӵFKӛWUӧÿѭDYjRWURQJFѫVӣGӳOLӋXQKӳQJVӵSKiW
sinh mӟLWKXQҥSWKêm hay kӃWKӧSFiFÿӕLWѭӧQJOѭXWUӳlӏFKVӱFӫDGӳOLӋX
tích hӧSÿѭӧFYӟLF{QJQJKӋP{Kình mô phӓQJFұSQKұWGӳOLӋXÿӗQJWKӡL
YjÿDGҥQJFҧPQKұQWUӵFTXDQYӅÿӕLWѭӧQJSKù hӧSÿѭӧFYӟLQKӳQJTXDQ
hӋGӳOLӋXSKӭFWҥSYӟL*,6P{Kình này làm cho giá thành lѭXWUӳGӳOLӋX
giҧP[XӕQJFǊQJQKѭOjPJLҧPWKLӇXFiFUҳFUӕLÿҧPEҧRӣPӭFÿӝFDRYӅ
tính toàn vҽQGӳOLӋX
Tuy có nhiӅXѭXÿLӇPP{Kình này vүQWӗQWҥLQKӳQJQKѭӧFÿLӇPQKѭ
mô hình phӭFWҥSWKLӃWNӃNKyNKăQKѫQUҩWQKLӅXQKұSGӳOLӋXYà chuyӇQÿәL
dӳ OLӋX NKy NKăQ PӝW Vӕ ӭQJ GөQJ NK{QJ WKӇ Oàm viӋF ÿѭӧF YӟL P{ Kình
KѭӟQJÿӕLWѭӧQJWKӵFWKLFKұP\êu cҫXFyQJ{QQJӳÿһFELӋWFKRFѫVӣGӳ
liӋXKѭӟQJÿӕLWѭӧQJ
2.3.2.5. Mô hình quan h͏ÿ͙LW˱ͫQg (Object Relational Model)
Là mô hình dӳOLӋXORJLFÿѭӧFSKiWWULӇQQKҩWJҫQÿk\
&ѫVӣGӳOLӋXTXDQKӋÿӕLWѭӧQJÿѭӧFPӣUӝQJEӣLFiFSKҫQPӅPPà
chúng kӃWKӧSFKһWFKӁYӟLFiFKjQKYLKѭӟQJÿӕLWѭӧQJQKѭQJGӳOLӋXNK{QJ
bӏWyPOѭӧF&iFWK{QJWLQFӫDFѫ sӣGӳOLӋXYүQÿѭӧFWәFKӭFWURQJFiFEҧQJ
biӇXQKѭQJPӝWVӕFӝWWURQJEҧQJFyWKӇFKӭDÿӵQJQKӳQJFҩXWU~FGӳOLӋXÿD
dҥQJ1KӳQJFҩXWU~FGӳOLӋXQj\ÿѭӧFJӑLOà kiӇXGӳOLӋXWUӯXWѭӧQJKyD
ѬXÿLӇPFӫDFѫVӣGӳOLӋXKѭӟQJÿӕLWѭӧQJ7KӵFKLӋQQKDQKFKyng, là
kho chӭD QKҩWTXiQFKRGӳ OLӋXÿӗ KӑDWLӃSFұQ Yà chӍQKVӱDGӳ OLӋXFKtQK
[iFKѫQWtQKWRjQYҽQGӳOLӋXFDRFyWKӇOàm viӋFYӟLFiFÿӕLWѭӧQJGӳOLӋX
trӵFTXDQKѫQFKӍQKVӱDGӳOLӋXÿӗQJWKӡL\êu cҫXNK{QJQKLӅXYӟLFiFӭQJ
dөQJOұSWUình ÿӇP{ hình hóa các mӕLTXDQKӋSKӭFWҥS
1KѭӧFÿLӇPFӫDP{Kình này: là sӵWKӓDKLӋSJLӳDP{Kình hѭӟQJÿӕL
WѭӧQJYà mô hình cѫVӣGӳOLӋXTXDQKӋNK{QJWyPOѭӧFGӳOLӋXKӛWUӧKҥQ
chӃFKRFiFTXDQKӋÿӕLWѭӧQJYjNKyNKăQWURQJYLӋFP{Kình hóa các mӕL
quan hӋSKӭFWҥS
&KѭѫQJ
CÁC CHӬ&1Ă1*&Ӫ$+ӊ7+Ӕ1*7+Ð1*7,1Ĉӎ$/é-GIS
3.1 KHÁI QUÁT Vӄ NHӲNG CHӬ& 1Ă1* &ӪA Hӊ THӔNG

GIS
Trong nhӳQJ FKѭѫQJ WUѭӟF FK~QJ W{L ÿã nêu khái quát thӃ nào là hӋ
thӕQJ WK{QJWLQÿӏa lý và ÿã có mӝt sӕ khái niӋm vӅ các loҥi dӳ liӋu không
gian, phi không gian, và sӵWѭѫQJWiFOүn nhau giӳa các loҥi dӳ liӋXÿy7URQJ
FKѭѫQJQj\FK~QJW{LWLӃp tөc trình bày vӅ nhӳQJÿһFÿLӇm mà hӋ thӕng thông
WLQÿӏa lý có thӇOjPÿѭӧc. Phҫn lӟn các phҫn mӅm vӅ*,6ÿӅu có các chӭc
QăQJPjFyWKӇ phân UDWKjQKÿһFWUѭQJVDX
- Nhұp dӳ liӋu
- Xӱ lý dӳ liӋXVѫEӝ
- /ѭXWUӳ và biên tұp dӳ liӋu
- Tìm kiӃm và phân tích không gian
- HiӇn thӏYjWѭѫQJWiF
Mӛi phҫn mӅm khác nhau sӁ có nhӳng khҧQăQJNKiFQKDXWURQJ Pӛi
chӭFQăQJQrXӣ trên. Có nhӳng chӭFQăQJPҥnh, có chӭFQăQJ\Ӄu và chúng
cǊQJVӱ dөng nhӳng thuұWWRiQYjFiFKjPNKiFQKDXÿӇ thӵc hiӋn các chӭc
QăQJ WUrQ +ình 3.1 biӇu diӉn mӕi quan hӋ giӳa nhӳng chӭF QăQJ Fӫa hӋ
thӕQJWK{QJWLQÿӏa lý
HiӋQWѭӧQJ BҧQÿӗYà tài
quan sát liӋXOLên quan
NhұSGӳOLӋX
&ѫVӣGӳ DӳOLӋXWK{
liӋX
/ѭXWUӳYà biên Xӱ lý dӳ liӋu HiӇn thӏ và Màn hình

tұSGӳOLӋX WѭѫQJWiF
Dӳ liӋXÿã
xӱOê
Tìm kiӃPYà phân Hình 3.1 Khái quát vӅ

tich không gian 5 loҥi chӭF QăQJ Fӫa
GIS và sӵ khác nhau
giӳa các chӭFQăQJÿy
GiҧLÿRiQ
ÿѭӧc thӇ hiӋn ӣ trong
nhӳng ô chӳ nhұt
(nguӗn Christopher
Jones, 1997)
3.1. NHҰP DӲ LIӊU

Nhұp dӳ liӋu là viӋc thu nhұn dӳ liӋu thӵc hoһc tӯ nhӳQJYăQEҧn hoһc
bҧQÿӗ sҹQFyÿӇÿѭDYjRKӋ thӕng phҫn mӅm GIS. Nhұp dӳ liӋu là mӝt quá
trình ÿӑc dӳ liӋXGѭӟi khuôn dҥng mà hӋ phҫn mӅm có thӇ xӱOêÿѭӧc. Có rҩt
nhiӅu loҥi khuôn dҥQJIRUPDWÿӇ nhұp vào và mӛi loҥi dӳ liӋu lҥi có mӝt sӕ
loҥi format khác nhau. Ví dө QKѭ Gӳ liӋu không gian có thӇ ÿӑc các loҥi
IRUPDWQKѭ'/*'*1';)Yj17)6+3*,6FyWKӇ nhұp các loҥi format
ҧQK QKѭ Oj FiF ҧQK KjQJ NK{QJ TXpW Pj Qy WKѭӡQJ ÿѭӧF OѭX WUӳ Gѭӟi dҥng
TIFF hay GIF. HiӋn nay có rҩt nhiӅu loҥi dӳ liӋu không gian và có thӇ thu
thұp theo nhiӅXFiFKNKiFQKDXQKѭOjGӳ liӋu khҧo sát trӵc tiӃp ngoài thӵc
ÿӏDÿѭӧc nhұSYjRGѭӟi dҥng sәÿRGӳ liӋu ҧQKKjQJNK{QJGѭӟi dҥQJWѭѫQJ
tӵVDXÿyÿѭӧc quét và chuyӇn sang dҥng sӕ, ҧnh vӋ tinh sӕ, bҧQÿӗ giҩy ӣ các
tӹ lӋ khác nhau rӗLÿѭӧc quét hoһc vector hóa trӵc tiӃp bҵng bàn sӕ hóa. Dӳ
liӋu phi không gian cǊQJ Fy WKӇ ÿѭӧc nhұp trӵc tiӃp tӯ các tài liӋu có liên
TXDQ QKѭFiFWjL OLӋu thӕng kê, các bҧQÿӗ, và các sӕ liӋXÿLӅu tra thu thұp.
Hình 3.2 mô tҧ quá trình nhұp dӳ liӋu
Quá trình DӳOLӋXWK{

SӕKyD DӳOLӋXYHFWRU
Mã hóa DӳOLӋXUDVWHU
Quét ҦQKTXpW
NhұSWH[W File text
Dӳ OLӋX WKXӝF
Hình 3.2 Nhұp dӳ liӋu (nguӗn Christopher Jones, 1997)
3.2. XӰ LÝ DӲ LIӊU
NhӳQJF{QJYLӋFFKtQKFӫD[ӱOêGӳOLӋXEDRJӗP
- TҥR7RSRORJ\FKRFiFGӳOLӋXYHFWRU
- Phân loҥLFiFÿӕLWѭӧQJFKRFác loҥLҧQKYLӉQWKiP
- ChuyӇQÿәLGӳOLӋXWӯUDVWHUVDQJYHFWRUYjQJѭӧFOҥL
- NӝLVX\P{Kình sӕÿӏDKình
- ChuyӇQÿәLKӋTX\FKLӃX
3.2.1 T̩RF̭XWU~F7RSRORJ\
CҩXWU~FGӳOLӋXTopologyGQJWURQJWK{QJWLQÿӏDOêOà mӝWSKҫQNK{QJWKӇ
thiӃXÿѭӧFFӫD*,6QyJiúp cho viӋFSKkQWtFKGӳOLӋXVDXQj\1Kѭÿã nói ӣ
FKѭѫQJ WUѭӟF YӅ FiF ORҥL FҩX WU~F Kình hӑF WURQJ ÿy Fy Topology. Ӣ ÿk\
chúng tôi chӍQKҳFOҥLPӝWFK~WÿӇFiFEҥQVLQKYLên có thӇKLӇXKѫQYӅORҥL
thuӝFWtQKKình hӑFQày.
VӅ PһWWәQJTXiW PӕLTXDQ KӋ Topology ÿҥLGLӋQFKRFiFÿӕLWѭӧQJNK{QJ
JLDQ ÿLӇP ÿѭӡQJ Yùng) và mӕL TXDQ KӋ FӫD FiF ÿӕL WѭӧQJ NK{QJ JLDQ ÿy
vӟLQKӳQJÿӕLWѭӧQJOLӅQNӅ0ӛLÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQVӁFyPӕLTXDQKӋYӟL
các yӃXWӕJӕFQ~WQRGHFҥQKKD\Oà cung (edge), bӅPһWIDFH). Mô hình
liên kӃW PӝW KRһF QKLӅX \ӃX Wӕ JӕF Kình hӑF YӟL FiF ÿӕL WѭӧQJ NK{QJ JLDQ
(points, lines hay polygons). Ví dө QKѭ PӝW ÿӕL WѭӧQJ Kình hӑF GҥQJ ÿLӇP
(point) sӁOLên kӃWYӟLPӝWÿLӇPQ~WÿѫQPӝWÿӕLWѭӧQJKình hӑFGҥQJÿѭӡQJ
(line) sӁ OLên kӃW YӟL mӝW KRһF QKLӅX \ӃX Wӕ FҥQK PӝW ÿӕL WѭӧQJ Kình hӑF
dҥQJYùng (polygon) sӁOLên kӃWYӟLPӝWKRһFQKLӅX\ӃXWӕEӅ PһWKình vӁ
3.3).
Hình vӁ3.3 Mô hình topology
(nguӗQBuilding a Robust
Relational Implementation of
Topology, Erik. H, Sudhakar.M,
Scott M)
MӝWQ~WWKì có thӇOLên kӃWKRһFNK{QJOLên kӃWYӟLFiF\ӃXWӕFҥQK0ӝW
yӃX Wӕ EӅ PһW WKì có thӇ OLên kӃW YӟL PӝW KRһF QKLӅX \ӃX Wӕ FҥQK 9à cuӕL
cùng, mӝW\ӃXWӕFҥQKWKì liên kӃWYӟLKDL\ӃXWӕQ~WYà hai yӃXWӕEӅPһWÿy
là bӅPһWEên trái và bӅPһWEên phҧL
Chú ý: Mu͙QOLên k͇WGͷOL͏XYHFWRUYà thu͡FWtQKWKì dͷOL͏XYHFWRUE̷WEX͡F
ph̫LFK̩\WRSRORJ\
3.2.2 Phân lo̩Lÿ͙LW˱ͫQJFKRFiFOR̩L̫QKYL͍QWKiP

Phân loҥLOà viӋFVӱGөQJFiFWKXұWWyDQWKtFKKӧSÿӇ[ӃSOӑDLFiFSL[HO
cӫDҧQKWKHRFiFOӟSSKӫPһWÿҩWNKiFQKDXJӑLOà các lӟS- class); viӋFSKkQ
lӟSGӵDWUrQWK{QJWLQÿã biӃWvӅPӝWVӕFiFPүXVDPSOHV Hình vӁ3.4.
ViӋFSKkQORҥLWKѭӡQJGӵDYào giá trӏFӫDWӯQJSL[FHOVӁÿѭӧF[ӃSYào
loҥLÿӕLWѭӧQJQào, ví dөQKѭQӃXWDOӵDFKӑQPӝWPүXYӟLJLiWUӏÿӝ[iPOà
trong khoҧQJWӯÿӃQVӁOjQѭӟFWKì lúc ÿyPi\WtQKVӁWìm tҩWcҧFiFÿӕL
WѭӧQJFyFùng giá trӏÿӝ[iPYӟLPүXÿã chӑQÿӇJiQFKROӟSQѭӟF6ӕOӟS
ÿѭӧFOӵDFKӑQVӁSKҧLWùy thuӝFYjRQJѭӡLOjPO~FÿyNLQKQJKLӋPYà kiӃQ
thӭFYӅFiFÿӕLWѭӧQJWUên ҧQKVӁJL~SFKRQJѭӡLOàm biӃWÿѭӧFVӁSKҧLSKkQ
ra bao nhiêu lӟSÿӕLWѭӧQJ
Hình vӁ4 Phân lӟSFiFÿӕLWѭӧQJWUên dӳOLӋXҧQKQJXӗQ&&56
3.2.3 Chuy͋Qÿ͝LF˯VͧGͷOL͏XG̩QJYHFWRUYà raster
ViӋFFKӑQFӫDFҩXWU~FGӳ liӋXGѭӟLGҥQJYHFWRUKRһFraster tuǤWKXӝF
vào yêu cҫXFӫDQJѭӡLVӱGөQJÿӕLYӟLKӋWKӕQJYHFWRUWKì dӳOLӋXÿѭӧFOѭX
trӳVӁFKLӃPGLӋn tích nhӓKѫQUҩWQKLӅXVRYӟLKӋWKӕQJUDVWHUÿӗQJWKӡLFiF
ÿѭӡQJFRQWRXUVӁ chính xác KѫQKӋWKӕQJUDVWHU1JRài ra cǊQJWXǤYào phҫQ
mӅP Pi\WtQKÿDQJVӱGөQJ Pj QyFKRSKpS QrQ OѭXWUӳGӳ OLӋXGѭӟLGҥQJ
YHFWRU KD\UDVWHU 7X\ QKLrQ ÿӕL YӟL YLӋF VӱGөQJҧQK YӋWLQKWURQJ*,6WKì
nhҩWWKLӃWSKҧLVӱGөQJGѭӟLGҥQJUDVWHU
MӝWVӕF{QJFөSKkQWtFKFӫD*,6SKөWKXӝFFKһWFKӁYào mô hình dӳ
liӋXUDster, do vұ\Qyÿòi hӓLTXiWUình biӃQÿәL P{Kình dӳOLӋXYHFWRUVDQJ
dӳ OLӋX UDVWHU KD\ Fòn gӑL Oà raster hoá. BiӃQ ÿәL Wӯ UDVWHU VDQJ P{ Kình
vector, hay còn gӑL Oj YHFWRU KRi ÿһF ELӋW FҫQ WKLӃW NKL Wӵ ÿӝQJ TXpW ҧQK
Raster hoá là tiӃQ WUình chia ÿѭӡQg hay vùng thành các ô vuông (pixcel).
1JѭӧFOҥLYHFWRUKRiOà tұSKӧSFiFSL[FHOÿӇWҥRWKjQKÿѭӡQJKD\Yùng. NӃu
dӳOLӋXUDVWHUNK{QJFyFҩXWU~FWӕWWKtGөҧQKYӋWLQKWKì viӋFQKұQGҥQJÿӕL
WѭӧQJVӁUҩWSKӭFWҥS
NhiӋP Yө ELӃQ ÿәL YHFWRU VDQJ UDVWHU là tìm tұS KӧS FiF SL[HO WURQJ
không gian raster trùng khӟSYӟLYӏWUtFӫDÿLӇPÿѭӡQJÿѭӡQJFRQJKD\ÿD
giác trong biӇXGLӉQYHFWRU7әQJTXiWWLӃQWUình biӃQÿәLOà tiӃQWUình xҩS[Ӎ
vì vӟLYQJNK{QJJLDQFKRWUѭӟFWKì mô hình raster sӁFKӍFyNKҧQăQJÿӏDFKӍ
hoá các vӏ WUt WRҥ ÿӝ QJX\ên. Trong mô hình vector, ÿӝ FKtQK [iF FӫD ÿLӇP
cuӕLYHFWRUÿѭӧFJLӟLKҥQEӣLPұWÿӝKӋWKӕQJWRҥÿӝEҧQÿӗFòn vӏWUtNKiF
cӫDÿRҥQWKҷQJÿѭӧF[iFÿӏQKEӣLKàm toán hӑF
Hình vӁ3.5 ChuyӇQÿәLWӯYHFWRUVDQJUDVWHU
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1 1 2 2 2
1 1 1 1 1 1 2 2 2 2
1 1 1 1 1 2 2 2 2 2
1 1 1 2 2 2 2 2 2 2
1 1 1 2 2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
1 1 1 2 2 2 2 2 2 2
Hình vӁ3.6 ChuyӇQÿәLWӯUDVWHU sang vector
3.2.4 N͡LVX\P{Kình s͙ÿ͓DKình
Là viӋFVӱGөQJQKӳQJP{Kình toán hӑFÿӇQӝLVX\QrQÿӝFDRFӫDEӅ
mһW ÿӏD Kình. MӝW WURQJ QKӳQJ SKѭѫQJ SKiS ÿy Fy WrQ Oj ³ OѭӟL WDP JLiF
NK{QJÿӅX´7ULDQJXODWHG,UUHJXODU1HWZRUN- TIN). Và mӝWORҥLNKiFOjOѭӟL
{Yѭ{QJJULG3KҫQQӝLVX\'(0VӁÿѭӧFWUình bҫ\NӻӣFKѭѫQJVDX
3./Ѭ875Ӳ VÀ BIÊN TҰP DӲ LIӊU

3./˱XWUͷGͷOL͏X
ChӭFQăQJ cӫDOѭXWUӳ dӳOLӋXOLrQTXDQÿӃQYLӋFWҥRUDFѫVӣGӳOLӋX
không gian. Trong thӵFWӃQӝLGXQJFӫDFѫVӣGӳOLӋXQày có thӇEDRJӗPYLӋF
kӃWQӕLGӳOLӋXNK{QJJLDQYHFWRUYà (hoһFGӳOLӋXNK{QJJLDQUDVWHUYjFѫVӣ
dӳOLӋXWKXӝFWtQK Pà thuӝFWtQKQày chính là dӳOiӋXWKDPNKҧRFӫDFiFÿӕL
WѭӧQJNK{QJJLDQÿѭӧFOLên kӃWYӟLFK~QJ
1Kѭ ÿã nói ӣ WUên thì dӳ OLӋX WKXӝF WtQK WKѭӡQJ ÿѭӧF OѭX GѭӟL GҥQJ
bҧQJ Yj OѭX JLӳ QKӳQJ WK{QJ WLQ OLrQ TXDQ ÿӃQ FiF ÿӕL WѭӧQJ NK{QJ JLDQ
QKѭQJÿ{LNKLFiFGӳ OLӋXWURQJ EҧQJWKXӝFWtQK bao gӗPFiFJLiWUӏFӫDGӳ
liӋX NK{QJ JLDQ Yt Gө QKѭ GLӋQ WtFK FKLӅX Gài cӫD ÿӕL WѭӧQJ Pà nó có thӇ
nhұQÿѭӧFWӯGӳOLӋXNK{QJJLDQÿã ÿѭӧF[ӱOêÿӇWDӑOLên kӃWWRSRORJ\
ĈӕLYӟLGӳOLӋXUDVWHUFiFILOHWKXӝFWtQKWKѭӡQJFyOLrQTXDQÿӃQFiF
lӟSÿӕLWѭӧQJYtGөQKѭÿҩWKRһFWKӵFYұWPà không giӕQJQKѭÿӕLYӟLGӳOLӋX
vector là có liên kӃWYӟLWӯQJÿӕLWѭӧQJULêng biӋW
Sӵ OӵD FKӑQ Gӳ OLӋX NK{QJ JLDQ ÿѭӧF Wә FKӭF SKù hӧS YӟL P{ Kình
vector hay raster thì ÿѭӧFOàm ӣNKkXWKXQKұQGӳOLӋXGRÿyPӛLP{Kình dӳ
liӋXVӁFyQKӳQJFiFKWLӃSFұQWK{QJWLQNKiFQKDX7X\QKLrQQKѭÿã ÿӅFұS
ӣWUên, rҩWQKLӅXFѫVӣGӳOLӋX*,6FyWKӇGX\WUì cҧKDLP{Kình dӳOLӋXNK{QJ
gian. Khi xây dӵQJGӳOLӋXNK{QJJLDQQyFyWKӇFҫQWKLӃWNӃWQӕLYӟLQKDX
nhӳQJEҧQJFӫDGӳ liӋX Pj QyOLrQTXDQÿӃQFùng mӝW KLӋQWѭӧQJQyÿѭӧF
mô tҧQKѭPӝWWRiQWӱNӃWQӕL
soils_id samp_date pH O.M. parcel_id
A 7/26/95 4.0 0.50 003
B 7/26/95 6.5 0.25 004
C 7/27/95 5.0 0.33 005
D 7/27/95 5.0 0.45 006
Hình vӁ 3.7/ѭXWUӳGӳOLӋX
3.3.2 Biên t̵SGͷOL͏X
&K~QJWDÿã hoàn thành viӋFFKXҭQEӏFKRNKDLWKiFGӳOLӋXVӕYӟLFiF
dӳ OLӋXÿã ÿѭӧFVӕ KyD Yj OѭXWUӳ 7UѭӟFNKLEҳWÿҫXWKì tӕW KѫQ KӃW Oà phҧL
xem xét lҥL Vӵ FKXҭQ Eӏ QKѭ WKӃ Qào rӗL &K~QJ WD Fy FRQ TXên gì nӳD KD\
không? Có còn sӵFKXҭQEӏQào có lӛLKD\NK{QJ"&K~QJWDÿã tӯQJWUX\FұS
vào dӳ OLӋX QKұS Yào lҫQ QjR FKѭD" 7ҩW FiF FiF SKkQ WtFK NK{QJ JLDQ SKҧL
ÿѭӧFGӵDWUên dӳ OLӋXFyFKҩW OѭӧQJWӕWÿã ÿѭӧFELên tұS YjÿDQJÿѭӧF OѭX
trӳ YӟL PӝW IRUPDW WKtFK KӧS &K~QJ WD FҫQ SKҧL FKҳF FKҳQ UҵQJ PӛL PӝW
ÿLӇPÿѭӡQJYùng phҧLÿѭӧFQKұSYào mӝWFiFKFKtQK[iFNK{QJWKì khi tìm
kiӇPÿѭӡQJÿLVӁNK{QJÿLÿѭӧFÿӃQÿtFKKRһFWìm mӝWYQJQjRÿyPjOҥL
không thҩ\«ĈӕLYӟLFiFGӳOLӋXWKXӝFWtQKWKì phҧLÿҧPEҧRUҵQg thuӝFWtQK
phҧLÿѭӧFJҳQNӃWYӟLWKӵFWKӇPӝWFiFKFKtQK[iFÿӇWLӃWNLӋPWKӡLJLDQFKR
QJѭӡLWìm kiӃPNK{QJWìm phҧLQKӳQJFiLVDLKRһFQKӳQJÿӕLWѭӧQJNK{QJWҫQ
tҥL«9ӟLWӯQJ OӟSÿӕLWѭӧQJ Pà chúng ta tҥRUDQyÿӅXFyNKҧ QăQJWӗQWҥL
lӛL9jÿӕLYӟLFѫVӣGӳOLӋXVӁJӗPUҩWQKLӅXOӟSYì vұ\VӁWăQJNKҧQăQJUӫL
ro nӃXJһSSKҧLOӛL
ViӋF OѭX WUӳ Yà biên tұS FӫD KӋ WKӕQJ *,6 WKì thѭӡQJ WӗQ WҥL PӝW Vӕ
công cө1KӳQJF{QJFө Qày thì có thӇNLӇPWUDWӯQJ OӟSÿӕLWѭӧQJÿӇSKiW
hiӋQOӛLPà nó còn sót lҥLVDu khi chúng ta sӕKyD7UѭӟFNKLFK~QJWDFyWKӇ
sӱGөQJQKӳQJF{QJFөQày chúng ta cҫQSKҧLELӃWQKӳQJOӛLQào có thӇ[ҧ\UD
và làm thӃQjRÿӇSKDWKLӋQUDQyUӗLVDXÿyVӱDFKӳDQy1ӃXFK~QJWDQKұS
dӳOLӋXPӝWFiFKFҭQWKұQWKì sӁFòn lҥLtWOӛL7X\Qhiên kӇFҧYLӋFOàm rҩWFҭQ
thұQFǊQJYүQFyOӛLYà rҩWQKLӅXORҥLOӛLVӁNK{QJ[XҩWKLӋQFKRÿӃQNKL*,6
kӃWWK~FF{QJYLӋFFӫDFK~QJWURQJYLӋFWәFKӭFFiFOӟSGӳOLӋX7URQJUDVWHU
vì dөFK~QJWDFҫQSKҧLKLӇQWKӏWӯQJOӟSÿӇWiFKUDQKӳQJ{OѭӟLSKLOý hoһF
sai lӋFKYӏWUtEҵQJFiFKVRViQKFK~QJYӟLQKӳQJWài liӋXOLên quan. Trong hӋ
thӕQJ YHFWRUFK~QJWDFҫQSKҧL [k\ GӵQJWRSRORJ\VDXNKL QKұSGӳ OLӋXÿҫX
YjRÿӇJL~SFKRFK~QJWD[iFÿӏQKQKӳQJYQJQjRÿyPjFKѭDNӃWQӕLKRàn
toàn hoһFFiFÿѭӡQJEҳW vào sai vӏWUtKRһFOjFiFÿLӇPӣQKӳQJYӏWUtVDLOӋFK
thӵFWӃ7URQJWUѭӡQJKӧSPà các thuӝFWtQKWKӵFWKӇÿã әQÿӏQKFK~QJWDFy
thӇ[XҩWUDPӝWSKҫQPүXFӫDEҧQÿӗÿӇVRViQKOҥLYӟLEҧQÿӗJӕFÿã nhұS
1KѭFiFEҥQÿã biӃWFyUҩWQKLӅXORҥLOӛLÿѭӧFtìm thҩ\YjÿѭӧFVӱDFKӳD
Tìm ki͇PYà biên t̵SO͟LFͯDFiFOR̩LGͷOL͏XNKiFQKDX
ĈӕLYӟLGӳOLӋXYHFWRUFyKDLFiFKQKұSYjRÿã ÿѭӧFQyLӣWUrQÿyOj
sӕ KyD WUӵF WLӃS EҵQJ Eàn sӕ KyD KRһF YHFWRU KyD Wӯ ILOH ҧQK TXpW &ҧ KDL
SKѭѫQJSKiSQj\ÿӅXÿӇOҥLOӛLYjFK~QJWKѭӡQJWӗQWҥLӣFiFGҥQJVDXÿk\
- ĈѭӡQJ Oѫ OӱQJ FKѭD WӟL ÿtFK Yj YѭӧW TXi ÿtFK XQGHUVKRRW
overshoot)
- &iFÿLӇPQ~WJLҧYà thiӃXQ~WWҥLFKӛFҳWQKDX
- Polygon không có nhãn
- ;XQJÿӝWFiFQKãn trong mӝWSRO\JRQ
- &iFÿѭӡQJVӕKyDEӏWUùng nhau tҥRQên các polygon vөQ
Trong mӝW PҥQJ OѭӟL FiF ÿRҥQ WKҷQJ KRһF FiF ÿѭӡQJ WKҷQJ WҥR nên
các polygon, thì các chuӛL ÿѭӡQJ WKҷQJ FҫQ SKҧL EҳW YjR FiF ÿLӇP Q~W PӝW
FiFKFKtQK [iF PjFiFÿLӇP Q~W Qày sӁFKLDVҿ YӟL PӝWVӕFiFFKXӛLÿѭӡQJ
khác. Khi sӕKyDÿӃQÿLӇPJһSQKDXWKtOӛLKD\[ҧ\UDӣÿk\OjÿѭӡQJEӏQJҳQ
KѫQFKѭDEҳWWӟLÿtFKKRһFGjLKѫQEҳWYѭӧWTXDÿtFKGRÿyFiFÿѭӡQJQày
cҫQ SKҧL VӱD FKӳD Kình vӁ 8). NhӳQJ OӛL ORҥL Qj\ WKѭӡQJ ÿѭӧF JӑL Oà lӛL
ÿѭӡQJOѫOӱQJQKӳQJOӛLQày có thӇSKiWKLӋQEҵQJPҳWWKѭӡQJWUên màn hình
hoһF Oà sӱ GөQJ QKӳQJ F{QJ Fө ÿiQK GҩX QKӳQJ ÿѭӡQJ Oѫ lӱQJ ÿӇ VӱD WUӵF
tiӃS1JѭӡL ELên tұSFyWKӇ Gùng con trӓ ÿӇGLFKX\ӇQ Q~W EL YѭӧWTXi KRһF
FKѭDEҳWWӟLYjRÿ~QJYӏWUtQ~WFҫQSKҧLEҳWYào bҵQJFiFKEұWFKӭFQăQJEҳW
ÿLӇPVQDSÿӇGӉGàng bҳWÿ~QJYào vӏWUt3KѭѫQJSKiSQj\WKì rҩWWӕWQKѭQJ
tӕFÿӝ[ӱOêNKiWӕQWKӡLJLDQ&yPӝWFiFKQKDQKKѫQPjQJѭӡLWDWKѭӡQJ
sӱGөQJWUѭӟFWLrQÿӇFKRQKӳQJÿѭӡQJOѫOӱQJWӵÿӝQJEҳWYào nhӳQJÿѭӡQJ
gҫQViWYӟLQy3KѭѫQJSKiSQj\ÿòi hӓLQJѭӡLELên tұSSKҧLÿѭDUDPӝWJLӟL
hҥQ GXQJ VDL QKӓ QKҩW Kình vӁ 3.9ÿӇ QKӳQJ ÿѭӡQJ Oѫ OӱQJ Fy WKӇ EҳW Yào
ÿѭӡQJÿӕLGLӋQKRһFQKӳQJÿѭӡQJTXiGài se bӓEӟWÿLĈӕLYӟLSKѭѫQJSKiS
tӵÿӝQJQj\QJѭӡLELên tұSSKҧLUҩWFҭQWUӑQJEӣLQӅXGXQJVDLÿѭDUDNK{QJ
hӧSOêVӁOàm sai lӋFKGӳOLӋXOҩ\YtGөQKѭÿӕLYӟLFiFFRQV{QJYà suӕi, có
nhiӃXÿRҥQVXӕLFyÿLӇPFXӕLFùng không bҳWYjRÿkXFҧQӃXGXQJVDLFK~QJ
WDÿѭDUDTXiOӟQÿLӇPFXӕLFXDFRQVXӕLÿyFyWKӇEҳWYào mӝWFRQVXӕLJҫQ
kӅO~FÿyFK~QJWDVӁNKyNLӇPWUDÿѭӧFOӛLVDLNLӇXQày.
Hình vӁ3.8 LӛLEҳWFKѭDWӟLÿtFKYà bҳWYѭӧWTXiÿtFK
Dung sai
D
B C
A
Hình vӁ3.9 BӕQÿRҥQWKҷQJ$%&'FyWKӇFKӍEҳWYào nhau theo cһSQKѭӣ

hình b, hoһFEҳWFҧYjRQKDXQKѭӣKình c, tùy thuӝFYào dung sai cӫDQJѭӡL
biên tұS
ThiӃXQ~WӣÿLӇP
giao nhau
ĈLӇPQ~WJLҧOàm cho
KDLÿѭӡQJFҳWQKDX
(a) (b)
Hình vӁ3.10 Mô tҧQ~WJLҧWUên mӝWÿѭӡQJYà thiӃXQ~WӣFKӛFҳWQKDX
Không có nhãn
Hai nhãn cùng nҵP

trong mӝWSRO\JRQ
Hình vӁ3.11 Nhãn bӏWKLӃXYà nhãn thӯDÿӕLYӟLFiFSRO\JRQ
1Kѭÿã phân tích ӣWUrQFiFQ~WOjFiFÿLӇPÿһFELӋWPà nó chӍUDVӵNӃW

nӕL JiӳD FiF ÿѭӡQJ YӟL QKDX FiF ÿѭӡQJ ÿӝF OұS QKDX KRһF FiF ÿRҥQ WKҷQJ
Nút có thӇ Oà chӛFҳW QKDXFӫDFiFÿѭӡQJJLDRWK{QJ KRһFFҳW QKDXFӫDFiF
con sông, suӕLKRһFÿӇQӕLFiFSRO\JRQOҥLQKѭQJNK{QJSKҧLFKӛQào cǊQJ
QrQÿһWQ~WYtGөQKѭKình vӁ3.10 (a), biӇXGLӉQQKӳQJQ~WӣVDLYӏWUtÿѭӧF
gӑLOà nút giҧSVHXGRQRGHPà nó nҵPӣWUên mӝWÿѭӡQJYà kӃWQӕLYӟLFKtQK
ÿѭӡQJÿy6ӱGөQJKӋWKӕQJ*,6FyWKӇÿiQKGҩXQKӳQJQ~WJLҧQj\ÿӇVӱD
chӳDQyÿ{LNKLYì nó ÿã ÿѭӧFQӕLOҥLYӟLQKDXQên mӝWVӕKӋ*,6NKông thӇ
phát hiӋQ UD ÿѭӧF +LӋQ WѭӧQJ Q~W JLҧ WKѭӡQJ NK{QJ JD\ VDL OӋFK YӅ NK{QJ
gian hay thuӝFWtQKQKѭQJQyVӁOàm sai lӋFKWURQJYLӋFSKkQWtFKNK{QJJLDQ
nó có thӇOjPWKD\ÿәLJLӟLKҥQWӕFÿӝWUrQFRQÿѭӡQJFyQ~WJLҧ
MӝW KLӋQ WѭӧQJ QӳD FǊQJ OLên qXDQ ÿӃQ Q~W ÿy Oà tҥL FKӛ FҳW FӫD KDL
ÿѭӡQJWҥRWKành hai polygon thiӃXQ~WKình 3.10b), nӃXQKѭFK~QJWDNK{QJ
cho thêm nút vào vӏWUt Qày thì hai polygon sӁEӏ OӛL Yà không thӇWҥRWKành
ÿѭӧF
Khi mà bҥQ Vӕ KyD FiF SRO\JRQ EҥQ FҫQ SKҧL FKӍ UD FiF ÿLӇP ӣ Eên
trong tӯQJSRO\JRQPà nó sӁÿyQJYDLWUò nhѭÿLӇPÿӏQKYӏFKRQKãn, nѫLPj
bҥQVӁKLӇQWKӏWK{QJWLQWH[WYӅSRO\JRQ0ӛLSRO\JRQFKӍFҫQQKãn. Hai lӛL
WKѭӡQJJһSOLrQTXDQÿӃQQKãn ÿyOjWKLӃXQKãn hoһFOà quá nhiӅXQKãn trong
mӝWSRO\JRQKình vӁ3.11), vì vұ\QKӳQJOӛLQày cҫQSKҧLÿѭӧFVӱDFKӳD
MӝWORҥLOӛLNKiFNKLVӕKyDÿyOà khi chúng ta sӱGөQJF{QJFөVӕKyD
vector. Khi sӕKyDQKӳQJÿѭӡQJNӅQKDXJLӳDKDLSRO\JRQFyWKӇFK~QJWDVӁ
sӕKyDQKLӅXKѫQOҫQJk\UDKLӋQWѭӧQJFKӗQJFKұSÿѭӡQJYà tҥRUDQKӳQJ
vùng vөQVOLYHUSRO\JRQKình vӁ
Polygon vөQ
Hình vӁ2 : Polygon vөQ

L͟LWKX͡FWtQK
ĈӕLYӟLOӛLWKXӝFWtQKWKì thѭӡQJ[ҧ\UDWUѭӡQJKӧSPҩWWKXӝFWtQK/ӛL
này có thӇ Wìm thҩ\ Pà không cҫQ SKҧL VR ViQK YӟL dӳ OLӋX QKұS Yào bҵQJ
cách tìm kiӃP QKӳQJ ÿӕL WѭӧQJ FKѭD Fy WKXӝF WtQK ÿӇ Wӯ ÿy WD Fy WKӇ QKұS
thêm vào. HoһF PӝW ORҥL OӛL QӳDFǊQJFy WKӇ [ҧ\ UDÿy Oà lӛLGR QJѭӡLELên
tұSOӛLQày là nhұSGӳOLӋXWKXӝFWtQKEӏVDLFyWKӇOjÿiQKPi\VDLKRһFOà
ÿӑFVai rӗLGүQÿӃQQKұSVDLGӳOLӋX/ӛLQày khó phát hiӋQKѫQYjKҫXQKѭFKӍ
phát hiӋQÿѭӧFNKLQJѭӡLVӱGөQJOàm các phép phân tích không gian.
3.4 TÌM KIӂ09À PHÂN TÍCH KHÔNG GIAN

LұSEҧQÿӗYjSKkQWtFKFiFÿӕLWѭӧQJFyWKDPFKLӃXvӏWUtÿӏDOê không
phҧL là kӻWKXұWPӟLQKѭQJ*,6WKӵFWKLFiFF{QJYLӋFQày tӕWKѫQYjQKDQK
KѫQFiFSKѭѫQJSKiSWKӫF{QJWUѭӟFÿk\7UѭӟFkhi có công nghӋ*,6FKӍFy
mӝWVӕtWQJѭӡLFyQKӳQJNӻQăQJFҫQWKLӃWÿӇVӱGөQJWK{QJWLQÿӏDOêJL~S
ích cho viӋF JLҧL TX\ӃW YҩQ ÿӅ Yà ÿѭD UD FiF TX\ӃW ÿӏQK *,6 vӯD cung cҩS
SKѭѫQJ WKӭF hӓL ÿiS ÿѫQ JLҧQ vӯD Kӛ WUӧ các công cө SKkQ WtFK WLQK YL ÿӇ
cung cҩSNӏSWKӡLWK{QJWLQFKRQKӳQJQJѭӡLTXҧQOêYà các nhà nghiên cӭX.
Các hӋ *,6 KLӋQ ÿҥL Fy QKLӅX F{QJ Fө SKkQ WtFK KLӋX TXҧ WURQJ ÿy Fó hai
công cө TXDQ WUӑQJ ÿһF ELӋW Oà phân tích liӅQ NӅ Yà phân tích chӗQJ [ӃS -
chӗQJFKұS. Nhóm này tҥRQên ӭQJGөQJTXDQWUӑQJÿӕLYӟLQKLӅXӭQJGөQJ
mang tính phân tích. Chúng ta xem xét mӝWVӕYtGөVDXÿk\
Giҧ Vӱ FK~QJ WD ÿã có mӝW KӋ *,6 OѭX JLӳ FiF WK{QJ WLQ ÿӏD Oê YӅ ÿҩW ÿDL
chúng ta có thӇWìm ra nhӳQJFkXWUҧOӡLFKRFiFFkXKӓL
- Ai là chӫPҧQKÿҩWӣÿҫX phӕ"
- Hai vӏWUtFiFKQKDXEDR[D"
- TәQJGLӋQWtFKÿҩWQ{QJQJKLӋSFӫD7ӍQKOà?
- 9QJÿҩWGành cho hoҥWÿӝQJF{QJQJKLӋSӣÿkX"
- TҩWFҧFiFYӏWUí thích hӧSFKR[k\GӵQJFiFWRà nhà mӟLQҵPӣÿkX"
- KiӇXÿҩWѭXWKӃFKRUӯQJWK{QJOà gì?
- NӃX[k\GӵQJPӝWÿѭӡQJTXӕFOӝPӟLӣÿk\JLDRWK{QJVӁFKӏXҧQK
KѭӣQJQKѭWKӃQào?
- …
.KLÿã có dӳOLӋX*,6YӅP{LWUѭӡQJFK~QJWDFyWKӇbiӃWÿѭӧF:
- NhӳQJÿӏDÿLӇP nào trong khu vӵFFyPӭFÿӝ{QKLӉPNK{QJNKt{
nhiӉPQJXӗQQѭӟFFDR"&iFQJXӗQJk\{QKLӉPOà?
- PhҥP YL ҧQK KѭӣQJ FӫD QJXӗQ Jk\ QKLӉP FKҩW WKҧL F{QJ QJKLӋS"
PhҥPYLҧQKKѭӣQJFӫD{QKLӉPQJXӗQQѭӟFGRKRҥWÿӝQJNKDLWKiF
vàng trái phép gây ra?
- KhҧQăQJphҧLJiQKFKӏXFiFWKҧPKӑDP{LWUѭӡQJGRKRҥWÿӝQJNKDL
thác rӯQJÿҫXQJXӗQWUiLSKpSOǊOөWKҥQKiQ«"
- 1ăP nay có khҧ QăQJVҧ\ UD KҥQ KiQ NhӳQJNKX YӵFFyNKҧ QăQJ
thiӃX QѭӟFVLQK KRҥWGR nguӗQ QѭӟFEӏ QKLӉP PһQ" .Kҧ QăQJFXQJ
cҩSQѭӟFFKRVҧQ[XҩWnông nghiӋS"
- …
NӃXÿã có dӳOLӋXYӅÿӏDFKҩWYà khoáng sҧQFK~QJWDFyWKӇtìm hiӇX:
- TrӳOѭӧQJFiFFҩSFӫDPӓ;Oà?&iFÿLӅXNLӋQÿӏDFKҩW-P{LWUѭӡQJ
ҧQKKѭӣQJWӟLWKành tҥRNKRiQJVҧQFӫDPӓ;"
- NhӳQJNKXYӵFQào có tiӅPQăQJYӅNLPORҥLTXê"9ӅNLPORҥi màu?
- NhӳQJNKRiQJVҧQNKRiQJFKҩWF{QJQJKLӋSFyWLӅPQăQJWURQJNKX
vӵFPà TӍQKQrQÿҫXWѭYjRNKDLWKiFOj"
- ...
ViӋFWìm kiӃPYjOѭXWUӳGӳOLӋX*,6WK{QJWKѭӡQJlàGRÿӇJLҧLTX\ӃWPӝWVӕ
vҩQÿӅKRһFÿӇÿѭDUDQKӳQJTX\ӃWÿӏQKFyOLrQTXDQÿӃQQKӳQJӭQJGөQJÿһF
biӋWĈӇcó câu trҧOӡL vӅWKӃJLӟLWKӵFEҵQJYLӋFVӱGөQJFiFQJ{QQJӳKӓL
ÿiSvàÿyFKtQKOjYLӋFSKkQWtFKNK{QJJLDQ3KpSSKkQWtFKNK{QJJLDQVӱ
dөQJWӯQKӳQJSKpSVӕKӑFÿѫQJLҧQÿӃQQKӳQJSKpSORJLFKRһFQKӳQJSKkQ
tích mô hình phӭFWҥp.
PhҫQOӟQFiFKӋWKӕQJSKҫQPӅP*,6ÿӅXFyÿӫFiFFKӭFQăQJÿӇSKkQWtFK
NK{QJJLDQFK~QJÿѭӧFNKiLTXiWEҵQJmӝWVӕ chӭFQăQJVDXÿk\
- Tìm kiӃP6HDUFKLQJ, truy vҩQ4XHU\
- Phân tích chӗQJxӃSFKӗQJFKұS (Overlay)
- Phân tích liӅQNӅ- vQJÿӋPBuffer zone)
- NӝLVX\không gian (Spatial Interpolation)
- ThӵFKLӋQFiFSKpSWRiQYӟLGӳOLӋXUDVWHU
3.4.1 Tìm ki͇P6HDUFKLQJ

NӃXGӳOLӋXÿѭӧFPã hoá trong hӋYHFWRUVӱGөQJFҩXWU~FOӟSKRһFOӟS
phӫ WKì dӳ OLӋX ÿѭӧF QKyP OҥL YӟL QKDX VDX FKR Fy WKӇ tìm kiӃP PӝW OӟS
1cách dӉGàng.
7URQJ *,6 SKѭѫQJ SKiS Qj\ NKy NKăQ NKL PӛL PӝW WKành phҫQ Fy
nhiӅX WKXӝFWtQK0ӝW KӋ OӟSÿѫQ JLҧQ \êu cҫXGӳ OLӋXÿӕL YӟL PӛL OӟSSKҧL
ÿѭӧFSKkQOӟSWUѭӟFNKLÿѭDYjR
Trong searching thì phép phân tích thѭӡQJGùng nhҩW Oà tìm ÿѭӡQJÿL
tӕLѭXVӱGөQJFiFOXұWTX\ӃWÿӏQK/XұWTX\ӃWÿӏQKWKì giӕQJQKѭOjGӵDWUên
thӡLJLDQQJҳQQKҩWKRһFNKRҧQJFiFKQJҳQQKҩWVӵNLӋQWѭѫQJTXDQOӟQQKҩW
hoһFNKҧQăQJOӟQQKҩW Vd: Tìm ÿѭӡQJÿLngҳQQKҩWKình vӁ3.16
20 10 B 4 2 B
15 25 4 6
15 5
15 20 4 4
15 6
9 9 2 2
15 22 5 8
12 4
10 2
18 8
A 10 12 A 2 3
a. Theo khoҧQJFiFKQJҳQQKҩW b. Theo thӡLJLDQÿLQJҳQQKҩW

Hình 3.13. Tìm ÿ˱ͥQJÿLW͙L˱XWURQJSKkQWtFK m̩ng
H͗LÿiS4XHU\
ĈӇJӑLUDGӳOLӋXWKXӝFWtQKPà không cҫQSKҧLFKӑQYào dӳOLӋXÿDQJFyFKӍ
cҫQ ÿѭD UD QKӳQJ WRiQ Wӱ 1KӳQJ FkX KӓL Qj\ WKѭӡQJ Vӱ GөQJ QJ{Q QJӳ
Standard Query Language (SQL).
Ví dө
SELECT:attribute name(s)
FROM: table
WHERE: condition statement (or expression)
(ORDER BY ......)
Trong GIS khi lӵDFKӑQGӳOLӋXNK{QJJLDQWKì bҧQJGӳOLӋXWKXӝFWtQKFǊQJ
ÿѭӧFOӵDFKӑQOX{QFùng. Các câu trҧOӡLWKì thѭӡQJOà trҧOӡLFKRFkXKӓL³ӣ
ÿkX´
Các câu lӋQKÿLӅXNLӋQWKì thѭӡQJÿѭӧFNӃWQӕLbӣLFiFELӃQYӟLEDORҥLWRiQ
tӱVDX
¾ Các toán tӱTXDQKӋ>, <, =,
¾ Các phép toán sӕKӑF-,× , :
¾ Các phép toán logic: AND, OR, NOT, XOR
Phép logic: Các thӫWөFWìm kiӃPGӳOLӋXVӱGөQJFiFWKXұWWRiQORJLF%RROHan

ÿӇ WKDR WiF WUên các thuӝF WtQK Yj ÿһF WtQK NK{QJ JLDQ ĈҥL Vӕ %RROHan sӱ
dөQJFiFWRiQWӱ$1'25127WXǤWӯQJÿLӅXNLӋQFөWKӇFKRJLiWUӏÿ~QJ
sai. DѭӟLÿk\Oà minh hӑDYӅFiFSKpSWoán logic và vì dөPLQKKӑDKình vӁ
3.14, 3.15)
A B NOT A A AND B A OR B A XOR B

1 1 0 1 1 0
1 0 0 0 1 1
0 1 1 0 1 1
0 0 1 0 0 0
A AND B A NOT B
(AxB) (A-B)
A OR B A XOR B (A OR B but not

(A+B) both)
(A+B) (A B)
Hình vӁ 3.14: Minh hӑDEҵQJKình vӁYà bҧQJFӫDFiFSKpSWRiQORJLF
Hình vӁ3.15: Ví dөYӅSKkQWtFKGӳOLӋXVӱGөQJÿҩW
GiҧVӱUҵQJFK~QJWDPXӕQWìm khu vӵFWUӗQJO~DFyORҥLÿҩWOà phù sa,

chúng ta sӁSKҧLVӫGөQJSKpSSKkQWtFK$1'FyQJKƭDOà loҥLÿҩWÿѭӧFWìm
sӁSKҧLYӯDOà loҥLÿҩWSKù sa mà lҥLYӯDÿѭӧFWUӗQJO~D
3.4.2. Ch͛QJFK̵SRYHUOD\
ViӋFChӗQJFKұScác bҧQÿӗ trong GIS là mӝWNKҧQăQJѭX viӋWFӫD*,6
trong viӋF SKkQ WtFK FiF Vӕ OLӋX WKXӝF YӅ NK{QJ JLDQ ÿӇ Fy WKӇ [k\ GӵQJ
thành mӝW EҧQ ÿӗ PӟL PDQJ FiF ÿһF WtQK KRàn toàn khác vӟL EҧQ ÿӗ WUѭӟF
ÿk\'ӵDYào kӻWKXұWChӗQJFKұScác bҧQÿӗPjWDFyFiFSKѭѫQJSKiSVDX
-3KѭѫQJSKiSFӝQJVXP
-3KѭѫQJSKiSQKkQPXOWLSO\
-3KѭѫQJSKiSWUӯVXEVWUDFW
-3KѭѫQJSKiSFKLDGLYLGH
-3KѭѫQJSKiSWtQKWUXQJEình (average)
-3KѭѫQJSKiSKjPVӕPǊH[SRQHQW
-3KѭѫQJSKiSFKHFRYHU
-3KѭѫQJSKiSWәKӧSFURVVWDEXODWLRQ
a. Ch͛QJFK̵Scác dͷOL͏Xraster
Hai lӟSFyJLiWUӏOà P1 và P2 muӕQFKӗQJFKұSYӟLQKDXYà chúng có trӑQJVӕ
là w1 và w2, thì sau khi ChӗQJFKұSWDVӁÿѭӧFPӝWOӟSPӟLYӟLJLiWUӏ3
P = w1 P1 + w2 P2
7URQJÿy w1 + w2 = 1.0
3KѭѫQJSKiSÿLӇPWUӑQJVӕWKì chӍVҹQFyNKLFiFWKXӝFWính ӣGҥQJVӕ
mà nó có thӇVӱGөQJFiFSKpSWRiQVӕKӑF
b. Ch͛QJFK̵SFiFGͷOL͏XYHFWRU
ĈӇ FKӗQJ FKұS FiF Gӳ OLӋX YHFWRU WKì trѭӟF WLên các dӳ OLӋX Qày phҧL
ÿѭӧF FKҥ\ WRSRORJ\ .ӃW TXҧ FKӗQJ FKұS VӁ WҥR UD QKӳQJ ÿѭӡQJ PӟL KRһF
nhӳQJ Yùng polygon mӟL YӟL viӋF WKêm nhӳQJ Q~W QKӳQJ ÿLӇP JLDR QKDX
mӟL Yà sӁ SKҧL FҫQ XSGDWH WRSRORJ\ PӟL &y ORҥL ChӗQJ FKұSvӟL Gӳ OLӋX
vector:
ch͛QJ FK̵S ÿL͋P Yào polygon: Có nghƭD Oj FiF ÿLӇP VӁ ÿѭӧF FKӗQJ
chұSYào polygon. Point topology sӁOҩ\WKXӝFWtQKPӟLFӫDSRO\JRQcho tӯQJ
ÿLӇP
Hình vӁ3.16: Ví dөYӅÿLӇPYà vùng chӗQJFKұS
Ch͛QJFK̵Sÿ˱ͥQJYào polygon
ĈѭӡQJÿѭӧFFKӗQJFKұSYào polygon vӟLFiFÿӕLWѭӧQJÿѭӡQJÿѭӧFEҿ
gãy. ThuӝFWtQKOLQHWRSRORJ\EDRJӗPWKXӝFWtQKFǊFӫDÿѭӡQJYà thuӝFWtQK
mӟLFӫDYùng
Ch͛QJFK̵Svùng vͣLYùng
Hai lӟS ÿӕL WѭӧQJ Yùng chӗQJ FKұS YӟL QKDX VӁ WҥR UD PӝW OӟS ÿӕL
WѭӧQJYùng mӟLYӟLQKLӅXYQJKѫQOӟSJӕFYà sӁWҥRUDWKêm nhӳQJFKӛJLDR
nhau mӟLWKXӝFWtQKSRO\JRQWRSRORJ\VӁEDRJӗPFҧKDLWKXӝFWtQKgӝSOҥL
Hình vӁ3.17 Ví dөYӅÿѭӡQJYà vùng chӗQJFKұS
Hình vӁ3.18 Ví dөYӅYùng và vùng chӗQJFKұS

3.9QJÿӋP%XIIHU
9QJÿӋPOà tҥRUDPӝWYùng mà lҩ\Oõi là mӝWÿLӇPPӝWÿѭӡQJKoһF
mӝWYQJÿѭӡQJELrQErQQJRjLWKѭӡQJFyNKRҧQJFiFKQKҩWÿӏQKVRYӟLOõi.
9QJÿ͏PQ͡LVX\WͳÿL͋Pÿ˱ͥQJYà vùng
N͡LVX\NK͗DQJFiFKYQJÿ͏Pÿ͇QGòng sông (Ngu͛Q86*6)
Hình vӁ3.19 BiӇXGLӉQFiFORҥLYQJÿӋm làm tӯÿLӇPÿѭӡQJYà vùng và ví
dөPLQKKӑD
3.4.4 N͡LVX\6SDWLDO,QWHUSRODWLRQ
Trong tình huӕQJ WK{QJ WLQ Fy tW ÿLӇP ÿѭӡQJ KD\ Yùng lӵD FKӑQ WKì
phép nӝLÿѭӧFWKӵF KLӋQÿӇFy QKLӅX WK{QJWLQ KѫQ1JKƭD Oà phҧL JLҧLÿRiQ
giá trӏKD\WұSJLiWUӏPӟLphҫQQày mô tҧQӝLVX\KѭӟQJÿLӇPFyQJKƭDKD\
nhiӅXÿLӇPWURQJNK{QJJLDQÿѭӧFVӱGөQJÿӇSKiWVLQKJLiWUӏPӟLFKRYӏWUt
NKiFQѫLNK{QJÿRGӳOLӋXÿѭӧFWUӵFWLӃS
Hình vӁ3.203KѭѫQJWKӭFYà kӃWTXҧQӝLVX\ÿLӇP
Hình 3.21: Nӝi suy giá trӏS+ÿҩt tҥLFiFÿLӇm khҧo sát (Ngu͛n : USGS, 2005)
Trong thӵFWӃQӝLVX\ÿѭӧFiSGөQJFKRP{Kình hoá bӅPһWNKLFҫQ
phҧLJLҧL
3.4.5 Th͹FKL͏QFiFSKpSWRiQYͣLGͷOL͏XUDVWHU
MӝWFKӭFQăQJUҩWPӅPGҿRWURQJYLӋF[ӱOêFiF lӟSGӳOLӋXUDVWHUPà
phҫQ OӟQ FiF KӋ WKӕQJ WK{QJ WLQ ÿӏD Oê ÿӅX Fy WKӇ WKӵF KLӋQ ÿѭӧF ÿy Oà sӱ
dөQJFiFSKpSWRiQÿҥLVӕÿӕLYӟLGӳOLӋXUDVWHU'ӳOLӋXUDVWHUOà tұSKӧSFiF
{OѭӟLFHOO Yì vұ\YLӋF[ӱ OêUDVWHUFòn ÿѭӧFJӑL Oà (grid processing). MӝW
QKyPFiF{OѭӟLFyFùng giá trӏÿѭӧFP{WҧQKѭOjPӝWYùng. MӝWWұSKӧSFiF
toán tӱYà hàm có thӇiSGөQJÿӇWtQKWRiQÿӇWҥRUDPӝWOӟSUDVWHUPӟLWӯPӝW
hoһFQKLӅXOӟSUDVWHUJӕF
Các toán tӱGQJÿӇ[ӱOêUDVWHUEDRJӗPFiFSKpSWRiQVӕKӑF-,×,/),
các phép toán quan hӋ! ! FiFSKpSWRiQORJLFDQGRUQRW[RU
'ѭӟLÿk\Oà ví dөYӅVӱGөQJSKpSWRiQWURQJUDVWHUKình vӁ
120 3 2 4 170 3 2 4
140 145 30 30 190 195 30 30
3 2 30 30 3 2 30 30
3 3 30 30 3 3 30 30
A A1
A1=If(A<100, A, A+50)
Hình vӁ3.22 Ví dөYӅYLӋFVӱGөQJSKpSWRiQWURQJILOHUDVWHU
ӢKình vӁWUên biӇXGLӉQYtGөVӱGөQJSKҫQPӅP*5$66*,6ILOH$
ÿѭӧFWҥRUDEҵQJYLӋFVӱGөQJKjPLIYjÿѭӧFGLӉQJLҧLQKѭVDX1ӃXPDWUұQ
có cell nào < 100 thì sӁÿѭӧFJLӳQJX\ên, còn nӃXFHOOQào lӟQKѫQVӁ
ÿѭӧFFӝQJWKêm 50
3.5 HIӆN THӎ9¬7ѬѪ1*7È&

6DXNKLÿã xӱOý dӳOLӋXSKkQWtFKGӳOLӋXYjOѭXWUӳFK~QJWURQJPӝW
thiӃWEӏOѭXWUӳGӳOLӋXQKѭәFӭQJÿƭD&'520KRһF'9'520FK~QJWD
có thӇKLӇQWKӏFiFWKành quҧFӫD*,6Oên màn hình, hoһFÿѭDFK~QJUDPi\LQ
bҵQJQKӳQJKӋWKӕQJSKҫQPӅPFӫD*,6ĈӕLYӟLYLӋFKiӇQWKӏEҧQÿӗWUên
màn hình, các hӋWKӕQJSKҫQPӅP*,6UҩWOLQKKRҥWFK~QJFyWKӇELӇXGLӉQ
nhiӅXEҧQÿӗNKiFQKDXEҵQJYLӋFOӵDFKӑQFiFOӟSEҧQÿӗKLӇQWKӏ9tGөQKѭ
ÿӇKLӇQWKӏEҧQÿӗKLӋQWUҥQJVӱGөQJÿҩWFK~QJWDFyWKӇPӣOӟSFKX\rQÿӅYӅ
sӱGөQJÿҩWNӃWKӧSYӟLPӝWVӕOӟSNKiFQKѭÿѭӡQJJLDRWK{QJÿLӇPÿӝFDR
ÿѭӡQJEình ÿӝ«+ình vӁ3.23 minh hӑDYLӋFKLӇQWKӏWUên màn hình sѫÿӗYӏ
trí các giӃQJNKRDQQѭӟFFӫDWKӫÿ{+à nӝL
Hình vӁ3.23 LӟSV{QJKӗYà lӟSYӏWUtÿLӇPJLӃQJNKRDQNKDLWKiFQѭӟF

ngҫP
Khi hiӇQWKӏFiFOӟSEҧQÿӗWUên màn hình chúng ta có thӇKLӇQWKӏWKêm
các thông tin thuӝFWtQKFӫDWӯQJOӟSEҧQÿӗEҵQJF{QJFө,QIRKRһFFK~QJWD
có thӇKLӇQWKӏQKãn cӫDFiFÿӕLWѭӧQJOên màn hình (hình vӁ3.26)
Chúng ta cǊQJFyWKӇKLӇQWhӏFiFP{Kình sӕÿӏDKình dѭӟLGҥQJNK{QJ
gian 3 chiӅXWKD\ÿәLEҧQJPҫXW{QJPҫXÿӝViQJ«KRһFWҥRUDFiFKLӇQWKӏ
GѭӟLGҥQJKình ÿӝQJDQLPDWLRQ+ình 3.24 biӇXGLӉQYLӋFKLӇQWKӏP{Kình
sӕÿӏDKình cӫDYùng Kagoshima – NhұWEҧQ
Hình vӁ3.24: Mô hình sӕÿӏDKình cӫD.DJRVKLPD1KұWEҧQVӱGөQJ

GRASS GIS 6.0).
&KѭѫQJ4
MÔ HÌNH SӔĈӜ&$2
4.1. Mô hình sӕÿӝFDR
4.1.1. Khái ni͏PY͉P{Kình s͙ÿ͡FDR
%DQÿҫXQJѭӡLWDVӱGөQJFiFÿѭӡQJÿҷQJWUӏFRQWRXUÿӇELӇXGLӉQQKӳQg
dӳOLӋXFyWtQKELӃQWKLên liên tөF'RWtQKOLên tөFÿyWDFyWKӇ[HPFiF
ÿѭӡQJÿҷQJWUӏQKѭOjQKӳQJÿѭӡQJFRQJNKpSNtQNKLFRLPһWSKҷQJELӇX
diӉQFyWKӇPӣUDY{WұQ%ӅPһWÿӏDKình ÿѭӧFFRLOà 1 bӅPһWELӃQWKLên liên
tөFYà do vұ\FyWKӇVӱdөQJFiFÿѭӡQJÿҷQJWUӏWURQJWUѭӡQJKӧSQày còn
gӑLOjÿѭӡQJÿӗQJPӭFÿӇELӇXGLӉQ7X\QKLên, mô hình ÿѭӡQJÿҷQJWUӏ
không thuұQOӧLÿӕLYӟLFiFEài toán phân tích không gian, do vұ\P{Kình sӕ
ÿӝFDRUDÿӡL
Mô hình sӕÿӝFDR'LJLWDO(OHYDWLRQ0RGHO- DEM) là sӵELӇXGLӉQEҵQJVӕ
cӫDEӅPһWÿӏDKình hoһFNKRҧQJFKênh cao cӫDPһWÿҩWVRYӟLPӝWEӅPһW
mӕFWUҳFÿӏDQjRÿyEӅPһW*HRLG
VӅEҧQFKҩW'(0Oà mô hình sӕNKiLTXiWYà mô tҧEӅPһWÿӏDKình trong
không gian 3 chiӅXWKHRFiFJLiWUӏWӑDÿӝ[\YjÿӝFDRKWKHRÿyWҥLPӝWYӏ
trí bҩWNǤWURQJP{Kình ÿyÿӝFDRWҥLYӏWUtÿyFyWKӇQӝLVX\ÿѭӧF
Hình 4.1. M͡WV͙G̩QJP{Kình s͙ÿ͡FDR

Trong quá trình nghiên cӭXYà phát triӇQQJѭӡLWDÿã ÿѭDUDPӝWVӕORҥLP{
hình sӕNKiFQKDXYà giӳDFK~Qg ít nhiӅXFyVӵNKiFELӋW
Mô hình sӕÿӏDKình (Digital Terrain Model - DTM) là sӵELӇXGLӉQEҵQJVӕ
FiFÿһFWUѭQJFӫDÿӏDKình, bao gӗPÿӝFDRÿӝGӕFKình dáng ÿӏDKình,
mҥQJV{QJVXӕLYjFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình khác. Thông thѭӡQJ'70FyWKӇ
nhұQÿѭӧF tӯ'(0NKLEәVXQJWKrPFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình. Các ÿһFWURQJÿy
có thӇOjÿӝGӕFYà hình dáng ÿӏDKình, mҥQJV{QJVXӕLWKӫ\KӋOѭXYӵF
V{QJEyQJÿӏDKình, tính әQÿӏQKFӫDÿӝGӕF«
DEM DSM
DSM
Hình 4.2. Minh h͕DFKR'(0Yà DSM
Mô hình sӕEӅPһW'LJLWDl Surface Model -'60ÿѭӧFVӱGөQJUӝQJUãi bӣL
nhӳQJNӻWKXұWWLӋQtFKFӫDFiFÿҫXTXpWOD]HUKàng không. DSM biӇXGLӉQEӅ
mһWÿӏDKình bao gӗPFҧQKӳQJYұWWKӇWUrQÿyQKѭFiFF{QJWUình xây dӵQJ
thҧPWKӵFYұWÿѭӡQJ[iFùng vӟLFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình tӵQKLên khác.
&K~QJÿѭӧFWKành lұSWӯQKLӅXORҥLҧQKYLӉQWKiPYjQJj\QD\ÿѭӧFVӱGөQJ
phәELӃQӣFiFTXӕFJLDSKiWWULӇQ
Mô hình sӕÿӝFDR'(0ÿѭӧFVӱGөQJWURQJQKLӅXOƭQKYӵFQKѭEҧQÿӗTX\
hoҥFK[k\GӵQJÿӏDFKҩWNKDLWKiFPӓNLӃQWU~FFҧQKTXan, quân sӵ«
4.1.2. ͰQJGͭQJFͯD'(0
DEM có thӇÿѭӧFVӱGөQJWURQJQKLӅXOƭQKYӵFNKiFQKDXQKѭ
/ѭXWUӳGӳOLrXÿӝFDRWURQJFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQTXӕFJLD
2. NҳQҧQKWUӵFJLDRWURQJF{QJQJKӋ[ӱOêҧQKVӕ
4. NӝLVX\FiFÿѭӡQJEình ÿӝKD\FiFÿѭӡQJÿҷQJWUӏ
4. TҥRFiFEҧQÿӗFKX\rQÿӅWӯ'(0QKѭELӇXÿӗNKӕLPһWFҳWÿӏDKình, bҧQ
ÿӗÿӝGӕFÿӝOӗLÿӝOõm và hѭӟQJÿӏDKình, bҧQÿӗÿӏDKình nәLPҥQJOѭӟL
thӫ\YăQ«
Các bҧQÿӗQày trӧJL~SWӕWFKRQJKLên cӭXÿӏDPҥRWtQKWRiQÿӝVyLOӣ[km thӵF
«GRÿyKӛWUӧQJKLên cӭXGӵEiRWUѭӧWOӣÿҩWGӵEiR[yLPòn, lǊOөW«
5. Mô phӓQJÿӏDKình, phөFYөFKRFiFPөFÿtFKTXkQVӵKӋWKӕQJGүQ
ÿѭӡQJWtQKWRiQWҫPQKìn, tҫPEҳQYùng quét cӫDUDGDUÿӏDKình ҧRWұSOiL
máy bay, tұSOiL[HWăQJ«, các mөFÿtFKGkQVӵTX\KRҥFKYà thiӃWNӃFҧQK
quan, hӋWKӕQJWKRiWQѭӟFFKRÿ{WKӏ«
'(0ÿѭӧFVӱGөQJQKѭPӝWSKѭѫQJWLӋQSKөFYөFKRFiFF{QJWiFNKҧR
sát, thiӃWNӃWtQKWRiQNKӕLOѭӧQJÿjRÿҳSWURQJWKLӃWNӃFiFF{QJWUình, thiӃW
kӃÿѭӡQJ[i quy hoҥFKWKӫ\OӧLTX\KRҥFKFiFNKXF{QJQJKLӋS«
7. SӱGөQJ'(0ÿӇP{Kình hóa các ÿӕLWѭӧQJNK{QJJLDQWURQJFiFQJành
khoa hӑFYӅWUiLÿҩWQKѭWURQJÿӏDFKҩWÿӏDFKҩWWKӫ\YăQWURQJNKDLWKiF
mӓWURQJQJKLên cӭXÿҥLGѭѫQJ«
8. DEM có thӇÿѭӧc ӭQJGөQJUӝQJUãi trong các ngành du lӏFKTX\KRҥFK
kiӃQWU~FWKӫ\ÿLӋQWKӫ\OӧLQ{QJQJKLӋSF{QJQJKӋJLҧLWUt«
Các ӭQJGөQJÿDGҥQJWӯ'(0NKҷQJÿӏQKYDLWUò cӫDFK~QJQKѭOjPӝWFѫVӣ
cӫDFiFGӳOLӋXNK{QJJLDQ
&iFSKѭѫQJSKiSELӇXGLӉQDEM
4.2.1. 3K˱˯QJSKiSE͉P̿WWRiQK͕F
&K~QJWDÿã biӃWEӅPһWÿӏDKình cӫDWUiLÿҩWOà mӝWEӅPһWSKӭFWҥSFyÿӝFDR
biӃQWKLên không theo mӝWTX\OXұWWRiQKӑFQào, và do vұ\NK{QJFyPӝWEӅ
mһWWRiQKӑFQào có thӇOàm trùng khít vӟLPӑLÿLӇPWUên bӅPһWÿӏDKình.
ViӋFP{SKӓQJEӅPһWÿӏDKình bҵQJEӅPһWWRiQKӑFFyWKӇWKӵFKLӋQÿѭӧF
khi ta chia nhӓEӅPһWÿӏDKình thành nhӳQJNKXYӵFQKӓKѫQPjQKӳQJNKX
vӵFQKӓKѫQQj\FyWKӇGùng hàm toán hӑFÿӇP{SKӓQJ
ViӋFiSPӝWEӅPһWWRiQKӑFQjRÿyOrQEӅmһWÿӏDKình phҧLWKӓDPãn ÿLӅX
kiӋQVDLVӕWUXQJSKѭѫQJFӫDFiFÿLӇPWUên bӅPһWWRiQKӑFVRYӟLFiFÿLӇP
WѭѫQJӭQJWUên bӅPһWÿӏDKình là nhӓQKҩW
n
6[Mo(x,y,z)i - M(x,y,z)i]2 = min (4.1)

i=1
7URQJÿy Mo(x,y,z)i: FiFÿLӇPÿRWѭѫQJӭQJWUên bӅPһWtoán hӑF,
M(x,y,z)i: FiFÿLӇPÿRWѭѫQJӭQJWUên bӅPһWÿӏDKình
MӛLEӅPһWWRiQKӑFÿӅXFyFiFWK{QJVӕÿһFWUѭQJULrQJ9LӋF[iFÿӏQKFiF
thông sӕÿһFWUѭQJQj\FKtQKOjÿӇ[iFÿӏQKEӅPһWWRiQKӑFĈӇFKREӅPһW
toán hӑFP{SKӓQJÿѭӧFEӅPһWÿӏDKình, cҫQWKLӃWSKҧLVӱGөQJPӝWVӕOѭӧQJ
FiFÿLӇPÿRWUӵFWLӃSWUên bӅPһWÿӏDKình. SӕOѭӧQJFiFÿLӇPQày phөWKXӝF
vào sӕOѭӧQJFiFWK{QJVӕFҫQ[iFÿӏQKFKREӅPһWWRiQKӑF
Trong trҳFÿӏDEҧQÿӗWUên các bӅPһWP{SKӓQJÿӏDKình cҫQSKҧLWKӇKLӋQ
ÿѭӧFFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình (các ÿӍQKQәLFDRFiFKӕUãnh sөWFiFVӕQJJӡ
núi; các hӋWKӕQJV{QJPѭѫQJ[yLFiFGҥQJÿӏDKình ÿһFELӋW«&iFÿһF
WUѭQJÿӏDKình càng chi tiӃWWKì bӅPһWWRiQKӑFFàng gҫQYӟLÿӏDKình thӵF6ӕ
OѭӧQJFiFÿLӇPÿRWUӵFWLӃSFàng nhiӅXWKì ÿӝWLQFұ\YӅNKҧQăQJ[ҩS[ӍFӫD
bӅPһWWRiQKӑFYӟLEӅPһWÿӏDKình càng lӟQ
VӟLNӻWKXұWKLӋQQD\YLӋFÿRFiFJLiWUӏEӅPһWWKӵFÿӏDÿѭӧFWKӵFKLӋQWӵ
ÿӝQJYӟLÿӝFKtQK[iFFDREӝQKӟPi\WtQKÿӇOѭXWUӳYà xӱOêFiFVӕOLӋXÿR
cǊQJNK{QJ còn là trӣQJҥLQên viӋFKҥQFKӃVӕOѭӧQJFiFÿLӇPÿROà không
cҫQWKLӃW
Các hàm toán hӑFVӱGөQJEài toán gҫQÿ~QJtWWKXұQOӧLNKLGQJÿӇYӁEҧQ
ÿӗQKѭQJFK~QJWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJÿӇWUӧJL~SP{Kình hóa các bӅPһW
phӭFWҥSWURQJKӋWKӕQJPi\WtQK
TrRQJSKѭѫQJSKiSEӅPһWWRiQKӑFQJѭӡLWDWKѭӡQJVӱGөQJFiFSKѭѫQJ
pháp nӝLVX\FKXӛL)RXULHUYà nӝLVX\ÿDWKӭF
4.2.2. 3K˱˯QJSKiSÿ˱ͥQJÿ̻QJWU͓
3KѭѫQJSKiSQj\VӱGөQJFiFÿѭӡQJÿӗQJPӭFFRQWRXUOLQHÿӇELӇXGLӉQ
ÿӏDKình.
TӯFiFWӋSGӳOLӋXFKӭDFiFÿѭӡQJÿӗQJPӭFÿã ÿѭӧFJiQÿӝFDRQJѭӡLWDVӱ
dөQJFiFSKҫQPӅPÿӇELӇXGLӉQÿӏDKình (hình vӁ0ӝWÿLӅXÿiQJQyLOà
FiFÿѭӡQJEình ÿӝQày không thӵFVӵSKù hӧSFKRFiFSKpSWRiQSKkQWtFK
NK{QJJLDQQrQFK~QJWKѭӡQJÿѭӧFELӃQÿәLVDQJP{Kình lѭӟLÿLӇP*ULG
hoһFP{Kình lѭӟLWDPJLiFNK{QJÿӅXVӁÿѭӧFJLӟLWKLӋXVDXÿk\
Hình 4.3. Mô hình s͵GͭQJFiFÿ˱ͥQJÿ͛QJPͱF

4.2.3. 3K˱˯QJSKiSP{Kình l˱ͣLÿL͋P- Grid
Ĉk\OjSKѭѫQJSKiSSKәELӃQQKҩWÿӇELӇXGLӉQ'(0
CҩXWU~F'(0FyGҥQJOѭӟL{YX{QJÿӅX quy chuҭQFòn ÿѭӧFJӑLOà ma trұQ
ÿӝFDRDOWLWXGHPDWUL[0{Kình GridOѭXWUӳFiFJLiWUӏÿӝFDRWҥLFiFQ~WFӫD
{OѭӟL{YX{QJFyNKLOjOѭӟLFKӳQKұWWURQJÿyWӑDÿӝ[i,yj) cӫDPӝWÿLӇP
bӅPһWEҩWNǤFyÿӝFDR]ÿѭӧF[iFÿӏQKWKHRWӑDÿӝ{OѭӟLQKѭVDX
xi = xo + i.'x; i = 1÷n
yj = yo + j.'y j = 1÷m (3.2)
7URQJÿy xo, yo là tӑDÿӝÿLӇPJӕFOѭӟL{YX{QJ
'x, 'y là khoҧQJFiFKFiFPҳWOѭӟLWKHRFiFKѭӟQJ[\
P[QOjNtFKWKѭӟFFӫDOѭӟL
CҩXWU~FGӳOLӋXQày khá giӕQJYӟLFҩXWU~FGӳOLӋXҧQKsӕWURQJÿyVӕWKӭWӵ
cӫDÿLӇPLMFyWKӇOLên hӋWӟLWӑDÿӝKàng và cӝWFӫDSL[HOWURQJҧQKVӕYjÿӝ
cao z có thӇÿѭӧFOLên hӋYӟLJLiWUӏÿӝ[iPFӫDSL[HO7KHRÿyWKì, thay vì phҧL
biӇXGLӉQWUӵFWLӃSJLiWUӏWӑDÿӝWDFyWKӇVӱGөQJJLiWUӏLMÿӇELӇXGLӉQWӑD
ÿӝFKRFiFÿLӇPPҳWOѭӟL
Trong mô hình Grid, các mҳWOѭӟLFyWKӇÿѭӧFELӇXGLӉQWKHRKình thӭFKRһF
OjFiFÿLӇPFyÿӝFDRKRһFOjWKHRFiF{OѭӟLYӟLNtFKWKѭӟFOà khoҧQJFiFK
các mҳWOѭӟL7URQJWUѭӡQJKӧSWKӭFҩXWU~F'(0KRàn WRjQWѭѫQJWӵYӟL
cҩXWU~F5DVWHUFӫDFiFWӋSҧQKVӕ
Mô hình Grid có thӇÿѭӧFWҥRUDEҵQJFiFKQӝLVX\WӯGӳOLӋXFiFÿѭӡQJÿҷQJ
trӏÿã ÿѭӧFVӕKyDĈӇOjPÿѭӧFÿLӅXÿyWDSKӫPӝWOѭӟLFiF{FyNtFKWKѭӟF
ÿӅXQKDXOên hình ҧQKFӫDFiFÿѭӡQJÿӗQJPӭF7ҩW cҧFiF{QҵPWUên hay
ngay gҫQViWÿѭӡQJÿӗQJPӭFQKұQÿѭӧFJLiWUӏÿӝFDRFӫDÿѭӡQJÿӗQJPӭF
ÿy&iF{NKiFQKұQJLiWUӏOà 1. Các ô này sӁQKұQJLiWUӏÿӝFDRWURQJFiF
EѭӟFQӝLVX\VDXÿyYà tҥRUDPDWUұQÿӝFDR
Hình 4.4. DEM ͧG̩QJO˱ͣL{YX{QJÿ͉X- Grid
Hình 4.5. 7ăQJGj\NtFKWK˱ͣFYͣLQKͷQJNKXY͹FFyÿ͓DKình phͱFW̩S

(nguӗQ6KXQML0XUDL-Ĉ+7RN\R
Ma trұQÿӝFDRÿѭӧFVӱGөQJUӝQJUãi trong các bài toán có liên quan ÿӃQÿӏD
hình, ví dөQӝLVX\FiFÿѭӡQJÿӗQJPӭFWtQKWRiQÿӝGӕFÿӝOӗLOõm cӫDÿӏD
hình, mô phӓQJFiFOѭXYӵFV{QJQJòi, … Tuy nhiên, chúng vүQWӗQWҥLPӝW
sӕQKѭӧFÿLӇPVDX
- ThӯDGӳOLӋXӣFiFYQJFyÿӏDKình bҵQJSKҷQJ
- Không có khҧQăQJWKtFKQJKLNKLELӇXGLӉQFiFNKXYӵFFyÿӏDKình
phӭFWҥSQӃXNK{QJWKD\ÿәLNtFKWKѭӟFFӫD{OѭӟLKình vӁ
- Có sӵVDLOӋFKGӑFWKHRFiFWUөFFӫDOѭӟL{YX{QJNKLWKӵFKLӋQPӝW
sӕWtQKWRiQFөWKӇ
- VӟLFҩXWU~FGӳOLӋX{OѭӟLPDWUұQÿӝFDRFòn khá thô ÿӇWKӇKLӋQ
ÿѭӧFPӑLÿһFWUѭQJWӟLKҥQFӫDÿӏDKình nhѭÿӍQKhӕÿèo, gӡGòng
chҧ\«GRÿyJk\NKyNKăQWURQJSKkQWtFKÿӏQKKѭӟQJFKRKình thái
ÿӏDKình.
17
4.2.4. 3K˱˯QJSKiSP{Kình l˱ͣLWDPJLiFNK{QJÿ͉X- TIN
TIN là viӃWWҳWFӫDFөPWӯWLӃQJ$QK7ULDQJXODU,UUHJXODU1HWZRUN
Mô hình TIN là DEM ÿѭӧFtҥRWKành tӯPӝWPҥQJOѭӟLFiFWDPJLiFOLên
thông vӟLQKDXNK{QJFҳWQKDXNK{QJFKӭDQKDXFyOѭXWUӳÿӝFDRWҥLFiF
ÿӍQKFӫDFiFWDPJLiF
Khác vӟL*ULG7,1FKRSKpSWKXWKұSWKêm các thông tin bәVXQJFKRQKӳQJ
khu vӵFFyÿӏDKình phӭFWҥSYà giҧPEӟWOѭӧQJOӟQFiFGӳOLӋXӣYQJFyÿӏD
hình ÿѫQJLҧQ9LӋFOҩ\GӳOLӋXÿӇOàm chính xác hóa mô hình TIN có thӇWKӵF
hiӋQÿѭӧFEҵQJYLӋFVӕKyDYӟLÿӝFKtQK[iF\êu cҫXFKRFiFÿӍQKFiFJӡ
FiFÿѭӡQJEUHDNOLQHFiFGòng chҧ\«YjFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình quan trӑQJ
khác.
ĈѭӡQJEUHDNOLQHOjÿѭӡQJQӕLFiFÿLӇPPà tҥLÿyFyÿӝGӕFFӫDÿӏDKình thay
ÿәLÿӝWQJӝW'ӑFWKHRÿѭӡQJEUHDNOLQHÿӝGӕFFӫDÿӏDKình thay ÿәLOLên tөF
+DLErQÿѭӡQJEUHDNOLQHWKHRKѭӟQJYX{QJJyFYӟLÿѭӡQJEUHDNOLQHÿӝGӕF
ÿӏDKình tha\ÿәLÿӝWELӃQ1KѭYұ\EӅPһWÿӏDKình bӏJãy khúc tҥLÿѭӡQJ
breakline.
Mô hình lѭӟLWDPJLiFOà mӝWFҩXWU~FNK{QJJLDQGҥQJYHFWRU&iFÿӍQKFӫD
WDPJLiFOjFiFÿLӇPEӅPһWÿѭӧFÿӏQKYӏQJүXQKLrQWKHRFiFÿһFWUѭQJFӫD
ÿӏDKình). Các ÿӍQKQj\ÿѭӧFQӕL vӟLQKDXEӣLFiFÿRҥQWKҷQJWҥRWKành các
tam giác theo chuҭQ'HQRXOD\WӭFOà vӁÿѭӡQJWUòn qua 3 ÿLӇPWҥRQên
WDPJLiFÿѭӡQJWUòn ngoҥLWLӃSWDPJLiFVDRFKRNK{QJFòn có 1 ÿLӇPQào
khác nҵPWURQJWDPJLiF&iFWDPJLiFQKѭYұ\ÿѭӧFJӑLOà tam giác
Denoulay.
Hình 4.6. DEM ͧG̩QJO˱ͣLWDPJLiFNK{QJÿ͉X- TIN

a. CҩXWU~FFѫVӣWDPJLiF
ID TӑDÿӝFiFÿLӇPWҥRWDPJLiF TGiác lân cұQ
Ř (x1, y1, z1), (x2, y2, z2), (x8, y8, z8) Ŝ,ŝ,Š ȕ
(x1, y1, z1), (x3, y3, z3), (x4, y4, z4), 4
ř ȕ, Ś, Ŝ 3 6
Ƒ Ƒ Ƒ 5 5
7 2 ř 3
Ś
2 Ŝ
b. CҩXWU~FFѫVӣÿLӇP 4
ID TӑDÿӝÿLӇP &iFÿLӇP lân cұQ 8 1
(x1, y1, z1) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 9 Ř 1
1 ŝ 10
9 ś
2 (x2, y2, z2) 3, 1, 8, 9 13
Ş 8 Š 12
Ƒ Ƒ Ƒ 18 11
17 ş 15 š
c. CҩXWU~FFѫVӣFҥQK 10 16 14
6
7
'/ÿLӇP,'[\]
'/WDPJLiF,'Ĉ1Ĉ2Ĉ3)
ID ID cһSÿLӇP31, P2) TG trái, phҧL
1 (1, 2) Ŝ,Ř
2 (2, 3) ř,Ŝ
Ƒ Ƒ Ƒ
Hình 3.7. C̭XWU~FGͷOL͏XFͯDP{Kình TIN
Các tam giác Denoulay có thӇÿѭӧFWҥREӣLFiFÿDJLiF7KLHVHQWKHRFiFK
ÿӍQKÿѭӧFQӕLYӟLQKDXÿӇWҥRWDPJLiF'HQRXOD\QӃXFiFÿDJLiF7KLHVHQ
chia sҿFùng mӝW cҥQK
Có 3 loҥLFҩXWU~FGӳOLӋXWURQJOѭXWUӳP{Kình TIN. ĈyOjFҩXWU~FFѫVӣ
tam giác, cҩXWU~FFѫVӣÿLӇPFҩXWU~FFѫVӣFҥQK&ҩXWU~FFѫVӣWDPJLiF
OѭXWUӳFiFWK{QJWLQÿӏQKGDQKFӫDWDPJLiFÿӏQKGDQKFӫDÿӍQKWҥRQên
tam giác cùng vӟLWӑDÿӝFiFWDPJLiFOkQFұQFӫDWDPJLiFPӛLWDPJLiFFy
3 tam giác lân cұQKình vӁD&ҩXWU~FFѫVӣÿLӇPJӗPÿӏQKGDQKFӫD
ÿLӇPWӑDÿӝFӫDFiFÿLӇPFiFÿLӇPOkQFұQFӫDÿLӇPKình vӁE&ҩX
trúc dӳOLӋXFѫVӣFҥQKJӗPFyWӋSGӳOLӋXWӋSFiFÿLӇPJӗPÿӏQKGDQK
ÿLӇPYà tӑDÿӝFiFÿLӇPWӋSWDPJLiFYӟLÿӏQKGDQKWDPJLiFWӑDÿӝFiF
ÿLӇPWҥRWDPJLiFYjÿӏQKGDQKFӫDWDPJLiFOkQFұQYà tӋSFҥQKYӟLÿӏQK
danh cҥQKÿӏQKGDQKFӫDÿLӇPWҥRQên cҥQKYjÿӏQKGDQKFӫDWDPJLiFSKtD
bên phҧLYà bên trái cӫDPӛLFҥQKKình vӁF
Mô hình TIN có ѭXÿLӇPOà thӇKLӋQÿѭӧFFKtQK[iFÿӏDKình trong không
gian 3 chiӅXYì mӛLFҥQKFӫDWDPJLiFFKӍFyJLiWUӏÿӝGӕF0{Kình này
ÿѭӧFVӱGөQJWURQJOұSEҧQÿӗÿӝGӕFEҧQÿӗSKkQWҫQJÿӝFDREҧQÿӗ
ÿѭӡQJÿҷQJJLiWUӏFiFPһWFҳWFiFEҧQÿӗSKӕLFҧQK«
4.3. So sánh 2 mô hình Grid và TIN
Hai dҥQJP{Kình Grid và TIN là hai mô hình thông dөQJÿѭӧFVӱGөQJ
nhiӅXWURQJELӇXGLӉQ'(0&iFGӳOLӋXFӫD'(0ÿѭӧFVӱGөQJFKRFiFSKpS
toán phân tích không gian và biӇXGLӉQGӳOLӋXÿӏDKình. MӝWVӕÿLӇPVRViQK
VDXÿk\JLӳDP{Kình này là căQFӭÿӇOӵDFKӑQP{Kình trong nghiên cӭX
(bҧQJ
BҧQJSo sánh 2 mô hình Grid và TIN
Grid TIN
- CҩXWU~FGӳOLӋXÿѫQJLҧQFyWKӇOѭX - CҩXWU~FGӳOLӋXSKӭFWҥSFҫQQKLӅX
trӳGѭӟLGҥQJPDWUұQ bӝQKӟÿӇOѭXWUӳ
-ĈӝFKtQK[iFFӫD'(0SKөWKXӝF -ĈӝFKtQK[iFSKөWKXӝFYào viӋFEә
vào khoҧQJFiFKPҳWOѭӟL sung nhiӅXKD\tWFiFÿLӇPFiF
ÿѭӡQJÿһFWUѭQJFӫDÿӏDKình. ViӋF
này hoàn toàn thӵFKLӋQÿѭӧF
- CáFÿӕLWѭӧQJÿһFWUѭQJFӫDÿӏD -&iFÿӕLWѭӧQJÿһFWUѭQJÿѭӧFOѭX
hình (các ÿӍQKÿѭӡQJSKkQWKӫ\« trӳFKtQK[iFFùng vӟLÿӝFDRFӫD
không thӇÿѭӧFP{WҧFKtQK[iFKѫQ chúng.
ÿӝUӝQJFӫD{OѭӟL
&iFSKѭѫQJSKiSWKjQKOұS'(0
HiӋQQD\FyPӝWVӕSKѭѫQJSKiSÿѭӧFVӱGөQJÿӇ[k\GӵQJ'(0QKѭVDX
3K˱˯QJSKiSÿRÿ̩FWK͹Fÿ͓D
TӯFiFVӕOLӋXÿRÿҥFWKӵFÿӏDYӅEӅPһWÿӏDKình ÿѭӧFOѭXWUӳWURQJVәViFK
KD\OѭXWUӳWURQJFiFWӋSVӕOLӋXYtGөVӕOLӋXÿRFKLӅXGài, góc ngang, góc
ÿӭQJVӕOLӋXÿRWӑDÿӝÿӝFDRFӫDFiFÿLӇPÿRFK~QJWDFyVӕOLӋXWӑDÿӝ
cӫDFiFÿLӇPÿR[\]NӃWKӧSVӱGөQJFiFSKҫQPӅPFKX\ên dөQJFK~QJ
ta sӁ[k\GӵQJÿѭӧFFiF'(0
Các sӕOLӋXWӑDÿӝÿѭӧFWKXWKұSEҵQJFiFPi\PyFWKLӃWEӏFyÿӝFKtQK[iF
ÿҧPEҧR\êu cҫXYí dөPi\WRjQÿҥFÿLӋQWӱPi\WKӫ\FKXҭQÿLӋQWӱPi\
ÿRVkXKӗLkPFiFWKLӃWEӏÿӏQKYӏYӋWLQKQrQFyÿӝFKtQK[iFFDR7X\
QKLrQFKLSKtÿӇÿRÿҥFOà lӟQQrQSKѭѫQJSKiSQj\FKӍWKtFKKӧSiSGөQJ
cho nhӳQJNKXYӵFQKӓSKөFYөFKRFiFGӵiQNKҧWKL và tiӅQNKҧWKLPà
thôi.
3K˱˯QJpháp s͙KyDFiFE̫Qÿ͛Fòn giá tr͓V͵GͭQJ
Ĉk\OjSKѭѫQJSKiSFyFKLSKtWKҩSYà nhanh chóng.
3KѭѫQJSKiSQj\FyFiFEѭӟFFKtQKQKѭVDX
- Sӕ KyD FiF ÿѭӡQJ Eình ÿӝ FiF ÿLӇP ÿӝ FDR FiF ÿѭӡQJ ÿLӇP ÿһF
WUѭQJWUrQEҧQÿӗ;
- Gán giá trӏÿӝFDRFKRFiFÿӕLWѭӧQJÿã sӕKyD
- Dùng các thuұWWRiQÿӇQӝLVX\[k\GӵQJ'(0
- HiӇQWKӏ'(0
ĈӇVӕKyDEҧQÿӗFK~QJWDFyWKӇWKӵFKLӋQWKHRPӝWWURQJKDLSKѭѫQJSKiS
sau:
a. S͵GͭQJEàn s͙KyD
3KѭѫQJSKiSQj\FyFiFEѭӟFFKtQKQKѭKình vӁ 4.8.
3KѭѫQJSKiSQj\WKѭӡQJFyÿӝFKtQK[iFNK{QJFDRGӉPҳFOӛLYà khó kiӇP
WUDWtQKÿҫ\ÿӫFӫDGӳOLӋX
CӕÿӏQKEҧQÿӗWѭѫQJWӵOên mһWEàn sӕKyD
;iFÿӏQKSKҥPYLEҧQÿӗNKDLEiRWӑDÿӝ
SӕKyDFiFÿѭӡQJEình ÿӝFiFÿLӇPÿӝFDR
FiFÿѭӡQJÿLӇPÿһFWUѭQJWUrQEҧQÿӗ
ChuҭQKyDELên tұSJiQJLiWUӏÿӝFDR
Hình 4.8. &iFE˱ͣFV͙KyDE̫Qÿ͛V͵GͭQJEàn s͙KyD
b. S͵GͭQJcác t͏S̫QKTXpW
Chúng ta sӱGөQJFiFWӋSҧQKTXpWFӫDFiFEҧQÿӗÿӏDKình còn giá trӏVӱGөQJ
làm dӳOLӋXÿҫXYào, sӕKyDbҵQJFiFSKҫQPӅPFӫD,QWHUJUDSK
BҧQÿӗJӕF
Quét ҧQKWҥRGӳOLӋX5DVWHU WLI UOH

TҥROѭӟLEҧQÿӗ GJQ
NҳQҧQK
SӕKyDÿӗQJWKӡLJiQJLiWUӏÿӝFDR
choFiFÿѭӡQJEình ÿӝFiFÿLӇPÿӝFDR
FiFÿѭӡQJÿLӇPÿһFWUѭQJWUrQEҧQÿӗ
ChuҭQKyDELên tұS
Hình 4.9. &iFE˱ͣFV͙KyDE̫Qÿ͛V͵GͭQJW͏S̫QKTXpW
ѬXÿLӇPFKtQKFӫDSKѭѫQJSKiSQj\OjFyWӕFÿӝOàm viӋFQKDQKGRFy
mudul bán tӵÿӝQJVӕKyDFiFÿѭӡQJEình ÿӝSKҫQPӅP*HRYHFFyÿӝ
chính xác cao do chúng ta có thӇFDQWKLӋSNKӕng chӃÿѭӧFFiFVDLVӕNKLQҳQ
ҧQKVDRFKRSKù hӧSYӟLWӹOӋEҧQÿӗFҫQVӕKyDGӉGjQJÿLӅXNKLӇQNLӇPWUD
và chӍQKVӱDFiFVDLVyWWURQJTXiWUình sӕKyD
Các phҫQPӅPWKѭӡQJÿѭӧFVӱGөQJFKRSKѭѫQJSKiSVӕKyDQKѭVDX
- NӃXVӕKyD bҵQJEàn sӕKyDFK~QJ ta có thӇVӱGөQJFiFSKҫQPӅP
FKRSKpSFjLÿһWEàn sӕKyDYtGө$XWR&$'0DS,QIR$UF,QIR«
- NӃXVӕKyDVӱGөQJFiFWӋSҧQKTXpWWK{QJGөQJQKҩWOà sӱGөQJFiF
modul cӫD Kãng Intergraph (Microstation, IrasB, IrasC, Geovec,
MFSC, …), MapInfo, Envi, …
- ĈӇ thành lұS'(0FK~QJWDFyWKӇVӱGөQJFiFSKҫQ PӅP6XUIHU
ArcView, MGE, Softdesk, ILWIS, …
3K˱˯QJpháp ÿRY̫ͅQKV͙
&iFSKѭѫQJSKiSWKѭӡQJVӱGөQJQKѭÿRYӁҧQKOұSWKӇWUrQFiFPi\ÿRYӁ
ҧQKWRjQQăQJTXDQJFѫÿRYӁҧQKJLҧLWtFKWUên các má\ÿRWӑDÿӝOұSWKӇÿR
vӁJLҧLWtFKYjÿRҧQKVӕWUên trҥP[ӱOêҧQKVӕ&iFVӕOLӋXÿRÿѭӧFFKX\ӇQ
trӵFWLӃSYjRPi\WtQKÿӇ[ӱOêYjOѭXWUӳ1Jày nay, cùng vӟLVӵSKiWWULӇQ
cӫDF{QJQJKӋWK{QJWLQF{QJWiF[k\GӵQJ'(0FKӫ\ӃXÿѭӧFWKӵFKLӋQWUên
các trҥPÿRҧQKVӕ7Uên các trҥPÿRҧQKVӕ'(0FyWKӇÿѭӧF[k\GӵQJWӵ
ÿӝQJWKHRFKѭѫQJWUình MATCH-T cӫDKãng INPHO Stuttgart.
Khi áp dөQJF{QJQJKӋÿRҧQKÿӇ[k\GӵQJ'(0P{Kình thѭӡQJÿѭӧF[k\
dӵQJFKRNKXYӵFUӝQJ&K~QJWDWKѭӡQJSKҧLSKkQFKLDNKXYӵFUDWKành
tӯQJÿѫQYӏWtQKWRiQOLên tөFNKLQӝLVX\GRYұ\FҫQOѭXêÿӃQVӵFKӗQJSKӫ
giӳDFiFÿѫQYӏSKkQFKLDÿӇÿҧPEҧRP{Kình DEM là liên tөFWURQJWRàn
vùng.
ViӋFSKkQFKLDFiFÿѫQYӏWtQKWRiQGӵDWUrQFiFÿһFWUѭQJÿӏDKình, các
ÿѭӡQJEUHDNOLQH (tҥLÿѭӡQJEUHDNOLQHEӅPһWÿӏDKình bӏJãy khúc).
3K˱˯QJpháp /DVHUYj5DGDUÿ͡PͧW͝QJKͫSJLDRWKRD
Ĉk\OjKDLF{QJQJKӋPӟLWKành lұSÿѭӧF'(0PӝWFiFKQKDQKFKyQJYà có
ÿӝFKtQK[iFWLQFұ\PӭFÿӝWӵÿӝQJKyDFDRPӭFÿӝFKLWLӃWFӫDÿӏDKình
cao.
Công nghӋ Laser (LIDAR - Light Detection And Ranging) là công nghӋÿѭӧF
áp dөQJWUên máy bay. Các thành phҫQFѫEҧQFӫDKӋWKӕQJ/,'$5Oà bӝTXpW
Laser (sӱGөQJWLDFұQKӗQJQJRҥLFyEѭӟFVyQJWӯ-1550 nm vӟLWҫQVӕOӟQ
tӯ-100KHz), GPS (hӋWKӕQJÿӏQKYӏWRàn cҫXYà hӋWKӕQJGүQÿѭӡQJTXiQ
tính INS/IMU. Áp dөQJSKѭѫQJSKiSQj\ÿӇ[iFÿӏQKYӏWUtYjÿӏQKKѭӟQJ'R
sӱGөQJWLDFұQKӗQJQJRҥLQên không có khҧQăQJ[X\rQTXDÿѭӧFPk\Pù và
bӏKҩSWKөPҥQKWURQJP{LWUѭӡQJQѭӟFYjKѫLQѭӟF
Công nghӋ,)6$5,QWHU)HURPHWULF6\QWKHWLF$SHUWXUH5DGDUOà công nghӋ
có thӇiSGөQJWUên máy bay, tàu vǊWUөKD\FiFYӋWLQK7KHRF{QJQJKӋQày,
ÿӝFDRFӫDEӅPһWÿѭӧFWtQKWRiQWK{QJTXDVӵOӋFKSKDJLӳDFiFWtQKLӋX
radar phҧQ[ҥWӯFùng mӝWYӏWUtWUên mһWÿҩWQKѭQJÿѭӧFWKXWҥLKDLYӏWUtNKiF
nhau trên máy bay (tҫXYǊWUөKRһFYӋWLQKKRһFWҥLKDLWKӡLÿLӇPNKiFQKDX
7URQJSKѭѫQJSKiSQj\QJѭӡLWDWKѭӡQJVӱGөQJVyQJFyEѭӟFVyQJȜaFP
hoһFȜaFP&iFEѭӟFVyQJQày có thӇ[X\rQTXDÿѭӧFPk\Pù.
4.6. Ghép nӕLYà chuyӇQÿәLFҩXWU~FFӫD'(0
4.6.1. Ghép n͙L'(0
Ghép nӕLFiF'(0OLrQTXDQÿӃQFiFWKXұWWRiQÿӇNӃWKӧSGӳOLӋXWҥLFiF
vùng kӅFұQKD\Yùng phӫFӫDFiF'(0NӅQKDX
ĈӕLYӟLP{Kình Grid, quá trình ghép nӕLVӁÿѫQJLҧQKѫQUҩWQKLӅXVRYӟL mô
hình TIN. NӃXFiFP{Kình kӅFұQFyFùng khoҧQJFiFKPҳWOѭӟLYà cùng
ÿӏQKKѭӟQJFK~QJWDFKӍFҫQWLӃQKành khӟSELên. NӃXFK~QJFyNKRҧQJFiFK
mҳWOѭӟLNKiFQKDXFK~QJWDSKҧLWLӃQKành lҩ\PүXOҥLYtGөOjPWKѭDWăQJ
Gj\ÿӏQKKѭӟQJOҥLQKҵPWKiӃWOұSWtQKOLên tөFÿӇJKpSQӕLFiF'(0
ĈӕLYӟLP{Kình TIN, cҫQWKLӃWSKҧLWìm ÿѭӧFÿѭӡQJUDQKJLӟLJLӳDP{Kình
cҫQJKpSELên, lҩ\OҥLPүX[XQJTXDQKÿѭӡQJELên và thành lұSOҥLOѭӟLWDP
giác dӑFWKHRÿѭӡQJELên.
4.6.2. Chuy͋Qÿ͝L'(0
Có nhiӅXWKXұWWRiQNKiFQKDXÿѭӧFVӱGөQJÿӇFKX\ӇQÿәLWӯP{Kình TIN
sang mô hình Grid và ngѭӧFOҥL7URQJSKҥPYLQӝLGXQJFXӕQViFKQày,
chúng tôi chӍJLӟLWKLӋXPӝWVӕWKXұWWRiQWK{QJGөQJ
Trong mөFFK~QJWDÿã biӃWP{Kình TIN cho phép thu thұSYjOѭXWUӳ
FiFÿLӇPKD\ÿһFWUѭQJÿӏDKình trên ÿy0{Kình Grid không cho phép làm
ÿѭӧFÿLӅXQj\'RÿyNKLFKX\ӇQÿәLWӯ7,1VDQJ*ULGFKӑQNKRҧQJFiFK
mҳWOѭӟLWKtFKKӧSWKì vӅFѫEҧQFK~QJWDYүQFyÿѭӧFP{Kình Grid không
sai lӋFKQKLӅXVRYӟLWKӵFWӃ9LӋc chuyӇQÿәLWӯP{Kình TIN sang Grid ÿѭӧF
thӵFKLӋQEҵQJFiFKFKӗQJPӝWOѭӟLÿӅXFyNKRҧQJFiFKPҳWOѭӟLYjÿӏQKYӏ
FKRWUѭӟFOên mô hình TIN. ĈӝFDRFӫDFiFÿLӇPWҥLJLDRÿLӇPOѭӟL*ULGÿѭӧF
nӝLVX\WӯFiFÿӝFDRFӫDFiFÿLӇPÿӍQKWDPJLiF
Quá trình chuyӇQÿәLWӯP{Kình Grid sang mô hình TIN cҫQSKҧLFkQQKҳF
KѫQ&K~QJWDFǊQJÿã biӃWOà cҩXWU~FGӳOLӋXFӫDP{Kình TIN phӭFWҥSYà
cҫQQKLӅXEӝQKӟÿӇOѭXWUӳGRÿyYLӋFOӑFGӳOLӋXÿLӇPOѭӟL*ULGÿӇJLӳOҥL
ÿѭӧFQKӳQJÿLӇPViWYӟLÿһFWUѭQJFӫDÿӏDKình là vҩQÿӅFҫQFK~ê&iF
ÿLӇPWURQJ{OѭӟL*ULGÿѭӧFFKӑQJLӳOҥLOjPÿӍQKFӫDWDPJLiFWURQJP{Kình
7,1WKѭӡQJSKҧLOà nhӳQJÿLӇPFyYDLWUò quan trӑQJWURQJYLӋFP{WҧFiFÿһF
WUѭQJFӫDÿӏDKình (các ÿӍQKFDRÿi\WKXQJOǊQJFiFÿLӇPQҵPWUrQÿѭӡQJ
phân thӫ\WөWKӫ\FiFÿѭӡQJEUHDNOLQH«
T = 45o T = 135o
Hình 4.10. PhânFKLDFiF{O˱ͣLWKành các tam giác
z3 z4 z3 z4
z1 z2 z1 z2
¨z1-z4¨<¨z2-z3¨ ¨z1-z4¨>¨z2-z3¨
Hình 4.11. ChiӃQOѭӧFFKLDFiF{O˱ͣLWKành các tam giác
&iFKNKiFÿӇFKX\ӇQWӯP{Kình Grid sang mô hình TIN ÿѫQJLҧQKѫQQKѭQJ
cҫQSKҧLFyPi\WtQKFyWӕFÿӝ[ӱOêFǊQJQKѭFyEӝQKӟWӕW7LӃQKành chia
mӛL{OѭӟLWKѭӡQJOà hình vuông) ra làm 2 tam giác (hình vӁ+ình vӁ
4.11 mô tҧFKLӃQOѭӧFFKLDVDRFKRFiFWDPJLiFÿѭӧFWҥRWKành có quan hӋ
vӟLÿӝGӕFFӫDÿӏDKình và do ÿyFiFÿѭӡQJEình ÿӝÿѭӧFQӝLVX\WUên mô
hình TIN mӟLVӁWUѫQWUXKѫQtWJãy khúc hѫQ
&KѭѫQJ5
CÁC Ӭ1*'Ө1*&Ӫ$+ӊ7+Ӕ1*7+Ð1*7,1Ĉӎ$/é
NhӡQKӳQJNKҧQăQJSKkQWtFKYà xӱOêÿDGҥQJNӻWKXұW*,6KLӋQQD\ÿѭӧF
ӭQJGөQJSKәELӃQWURQJQKLӅXOƭQKYӵFÿѭӧF[HPOà "công cөKӛWUӧTX\ӃW
ÿӏQK GHFLVLRQ - making support tool). MӝW Vӕ OƭQK YӵF ÿѭӧF ӭQJ GөQJ FKӫ
yӃXӣQKLӅXQѫLWUrQWKӃJLӟLOà:
5.1. NGHIÊN CӬ848Ҧ1/é7ÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ

0Ð,75ѬӠ1*
- QuҧQWUӏUӯQJWKHRGõi sӵWKD\ÿәLSKkQORҥL
- QuҧQWUӏÿѭӡQJGLFѭYjÿӡLVӕQJÿӝQJYұWKRDQJGã,
- QuҧQOêYà quy hoҥFKÿӗQJEҵQJQJұSOǊOѭXYӵFV{ng,
- BҧRWӗQÿҩWѭӟW
- Phân tích các biӃQÿӝQJNKtKұXWKXӹYăQ
-3KkQWtFKFiFWiFÿӝQJP{LWUѭӡQJ(,$
- Nghiên cӭXWình trҥQJ[yLPòn ÿҩW
- QuҧQWUӏVӣKӳXUXӝQJÿҩW
- QuҧQOêFKҩWOѭӧQJQѭӟF
- QuҧQOêÿiQKJLiYà theo dõi dӏFKEӋQK
- Xây dӵQg bҧQÿәYà thӕQJNê chҩWOѭӧQJWKәQKѭӡQJ
- Quy hoҥFKYjÿiQKJLiVӱGөQJÿҩWÿDL
5.2. NGHIÊN CӬ8Ĉ,ӄ8.,ӊ1.,1+7ӂ- XÃ HӜ,

- QuҧQOêGkQVӕ
- QuҧQWUӏPҥQJOѭӟLJLDRWK{QJWKXӹ- bӝ
- QuҧQOêPҥQJOѭӟL\WӃJLiRGөF
-ĈLӅXWUDYà quҧQOêKӋWKӕQJFѫVӣKҥWҫQJ
5.3. NGHIÊN CӬ8 +Ӛ 75Ӧ &È& &+ѬѪ1* 75ÌNH QUY

HOҤ&+3+È775,ӆ1
-ĈiQKJLiNKҧQăQJWKtFKQJKLFk\WUӗQJYұWQX{LYjÿӝQJYұWKRDQJGã,
- ĈӏQK KѭӟQJ Yj [iF ÿӏQK FiF Yùng phát triӇQ WӕL ѭX WURQJ VҧQ [XҩW Q{QJ
nghiӋS
- HӛWUӧTX\KRҥFKYà quҧQOêFiFYùng bҧRWӗQWKLên nhiên,
-ĈiQKJLiNKҧQăQJYjÿӏQKKѭӟQJTX\KRҥFKFiFYQJÿ{WKӏF{QJQJKLӋS
lӟQ
- HӛWUӧEӕWUtPҥQJOѭӟL\WӃJLiRGөF
Trong nghiên cӭXVҧQ[XҩWQ{QJQJKLӋSYà phát triӇQQ{QJWK{QFiFOƭQKYӵF
ӭQJGөQJFӫDNӻWKXұW*IS rҩWUӝQJUãi. Do vұ\*,6WUӣWKành công cө ÿҳF
dөQJFKRYLӋFTXҧQOêYà tәFKӭFVҧQ[XҩWQ{QJQJKLӋS- nông thôn trên các
vùng lãnh thә
5.4. CÁC LƬ1+9Ӵ&Ӭ1*'Ө1*&Ӫ$*,67521*6Ҧ1;8Ҩ7

NÔNG NGHIӊ39À PHÁT TRIӆ11Ð1*7+Ð1
5.4.1. Th͝QK˱ͥQJ
- Xây dӵQJ các bҧQÿӗÿҩWYjÿѫQWtQKÿҩW
-ĈһFWUѭQJKRiFiFOӟSSKӫWKәQKѭӡQJ
5.4.2. Tr͛QJWU͕W
- KhҧQăQJWKtFKQJKLFiFORҥLFk\WUӗQJ
- SӵWKD\ÿәLFӫDYLӋFVӱGөQJÿҩW
- Xây dӵQJFiFÿӅ[XҩWYӅVӱGөQJÿҩW
- KhҧQăQJEӅQYӳQJFӫDVҧQ[XҩWQ{QJQJKLӋS1{QJ- Lâm kӃWKӧS
- Theo dõi mҥQJOѭӟLNKX\ӃQQ{QJ
- KhҧRViWQJKLên cӭXGӏFK- bӋQKFk\WUӗQJF{QWUùng và cӓGҥL
-6X\ÿRiQKD\QӝLVX\FiFӭQJGөQJNӻWKXұW
5.4.3. Quy ho̩FKWKXͽYăQYjW˱ͣLWLêu
-;iFÿӏQKKӋWKӕQJWѭӟLWLêu
- LұSWKӡLELӇXWѭӟLQѭӟF
- Tính toán sӵ[yLPòn/ bӗLOҳQJWURQJKӗFKӭDQѭӟF
- Nghiên cӭXÿiQKJLiQJұSOǊ
5.4.4. Kinh t͇Q{QJQJKL͏S
-ĈLӅXWUDGkQVӕQ{QJKӝ
- ThӕQJNê
- KhҧRViWNӻWKXұWFDQKWiF
- Xu thӃWKӏWUѭӡQJFӫDFk\WUӗQJ
- NguӗQQ{QJVҧQKàng hoá
5.4.5. Phân tích khí h̵X
- HҥQKiQ
- Các yӃXWӕWKӡLWLӃW
- ThӕQJNê
5.4.6. Mô hình hoá nông nghi͏S
-ѬӟFOѭӧQJWLrQÿRiQQăQJVXҩWFk\WUӗQJ
5.&KăQQX{LJLDV~FJLDF̯P
- ThӕQJNê
- Phân bӕ
- KhҧRViWYà theo dõi diӉQELӃQGӵEiRGӏFKEӋQK
MӝWӭQJGөQJTXDQWUӑQJFӫD*IS là mô hình hoá các cҩXWU~FFăQEҧQWKӵF
cӫD WKӃ JLӟL WUên dӳ OLӋX FRQ Vӕ 1JKӋ WKXұW Oàm mô hình có thӇ SKkQ WtFK
nhӳQJNKX\QKKѭӟQJÿӏQKQJKƭDQKӳQJQKkQWӕJk\UDFK~QJWUình bày các
khҧ QăQJFKRSKpSFKӑQ OӵDFiFJLҧLSKiSÿӇJLҧLTX\ӃWQKӳQJ YҩQ ÿӅÿѭӧF
ÿһW UD KRһF FKӍ UD FiF PӕL TXDQ KӋ PұW WKLӃW Yà các kӃW TXҧ FӫD PӝW TX\ӃW
ÿӏQK7KtGө*,6FyWKӇFKӍUDFiFQJXӗQWài nguyên thiên nhiên có khҧQăQJ
bӏҧQKKѭӣQJGRFiFTX\ӃWÿӏQKQjRÿyWUrQFѫVӣFiFGӳOLӋXFӫDҧQKYӋWLQK
NhӳQJYùng chӏXWәn thҩWWӯYùng khai hoang có thӇÿѭӧFÿӏQKQJKƭDYà phân
WtFKWUrQFѫVӣGӳOLӋXFKӗQJOҳSFӫDFiF\êu cҫXYӅORҥLÿҩWVӵJLDWăQJQăQJ
suҩWWKӡLJLDQORҥLWӹOӋYà khҧQăQJTXҧQOêQKXFҫXWKӵFWӃFyWKӇÿѭӧF
chӍUDYjÿӏQKUõ kӃWTXҧ
Trong nông nghiӋSVӵWKLӋWKҥLYӅWLӅPQăQJWài nguyên thiên nhiên do viӋF
mӣUӝQJGLӋQWtFKWUӗQJO~DFyWKӇÿѭӧFÿiQKJLiYӅPһWVӕOѭӧQJYLӋFÿiQK
JLiWUrQFѫVӣYӅPһWNLQKWӃFӫDQѫLFyVӵWKD\ÿәLYӅPһWNӻWKXұW*,6Fy
thӇFKӍUDVӵWKD\ÿәLӣPһWJLӟLKҥQYӅ sӕOѭӧQJWURQJYLӋFSKiWWULӇQGLӋQ
tích cӫDPӝWYùng mӟL*,6FǊQJÿѭӧFVӱGөQJÿӇFKӍUDQKӳQJWX\ӃQÿѭӡQJ
tӕWQKҩWFKRJLDRWK{QJÿѭӡQJEӝYà thuӹOӧL
MӝW KѭӟQJ Vӱ GөQJ TXDQ WUӑQJ NKiF FӫD *,6 Oà trong phân tích thӕQJ Nê
nhӳQJ ÿһF ÿLӇP QKѭ GLӋQ WtFh cӫD NKX UӯQJ KD\ FKLӅX Gài cӫD FRQ V{QJ
NrQKÿѭӡQJYùng) qua viӋF[iFÿӏQKFiFYQJÿӋP9tGөÿҩW[XQJTXDQK
mӝW NKX UӯQJ ÿѭӧF JLӟL KҥQ Fy WKӇ ÿѭӧF QJKLên cӭX ÿӇ TX\ӃW ÿӏQK FiFK Vӱ
dөQJ ÿҩW WKtFK KӧS QKҩW YQJ ÿӋP [XQJ TXDQK Fy WKӇ ÿѭӧF FKӗQJ OҩS YӟL
hiӋQWUҥQJÿҩWFyNKҧQăQJWLӅPWàng lý tѭӣQJÿӇFKӑQUDFiFKVӱGөQJFyKLӋX
quҧQKҩW
MӝWSKѭѫQJ SKiSNKiFFyWKӇÿѭӧFVӱGөQJ ÿӇÿiQK JLiWKtFK QJKLÿҩWFKR
viӋFFDQKWiFFiFYөULêng biӋW3KѭѫQJSKiSEDRJӗPVӱGөQJPӝWYài bҧQÿә
có chӫ ÿӅ Wӯ Gӳ OiӋX FӫD YӋ WLQK FǊQJ QKѭ Gӳ OLӋX NK{QJ ҧQK 7Kt Gө Wài
QJX\rQÿҩWFyWKӇÿѭӧFGQJÿӇÿiQKJLiFKRVӵSKiWWULӇQUXӝQJO~D&iFGӳ
liӋXYӅÿLӅXNLӋQÿҩWVӭFVҧQ[XҩWFӫDÿҩWYà yêu cҫXÿLӅXNLӋQҭPÿӝÿҩWFҫQ
phҧLÿѭӧFWKXWKұSYjÿiQKJLiNKҧQăQJWKtFK nghi cho các vùng trӗQJO~D
Có thӇQyL*,6Oà mӝWKӋWKӕQJGѭӟLGҥQJVӕGùng cho viӋFSKkQWtFK
và quҧQOêFiFVӕOLӋXWKXӝFYӅÿӏDOêÿѭӧFNӃWKӧSYӟLFiFKӋWKӕQJSKөGùng
cho viӋFQKұSFiFGӳOLӋXYà quyӃWÿӏQKPӝWNӃKRҥFKSKiWWULӇQQjRÿy7Kt
dөQKѭFiFEҧQÿӗÿҩWPѭDÿӏDKình, mұWÿӝGkQVӕVӱGөQJÿҩWFyWKӇ
ÿѭӧFNӃWKӧSÿӇSKiWWULӇQWKành mӝWEҧQÿӗPӟLVӁFKӍUDÿѭӧFQKӳQJYùng
có khҧQăQJÿҩWEӏ[yLPòn hoһFQKӳQJYQJÿҩWWKtFKQJKLFKRVӵSKiWWULӇQ
cӫDFiFORҥLFk\ăQWUiLKRһFO~a 2, 3 vөYӟLFiFPӭFÿӝNKiFQKDXWXǤYào
các yêu cҫXPjWDÿã ÿһWUDWUѭӟFÿy
5.5. CÁC BÀI TOÁN Ӭ1*'Ө1*&Ӫ$&Ð1*1*+ӊ*,6

5.5.1. GiͣLWKL͏X
Công nghӋ*,6FҩXWU~FGӳOLӋXYà kӻWKXұWSKkQWtFKÿѭӧFӭQJGөQJ
rӝQJUãi trong quҧQOêYà trӧJL~STX\ӃWÿӏQK
Các lƭQKYӵFӭQJGөQJFӫDF{QJQJKӋ*,6FyWKӇÿѭӧFSKkQORҥLWKHR
chӭFQăQJ
a. D͹DYjRÿ̿FÿL͋PFͯDGͷOL͏XQK˱
• DҥQJGӳOLӋXFҫQOѭXWUӳ
ĈӝFKtQK[iFÿòi hӓL
• Mô hình dӳOLӋX
b. Theo các chͱFQăQJPà h͏WK͙QJ*,6FXQJF̭S
NhӳQJFKӭFQăQJQào mà hӋWKӕQJFXQJFҩSJҳQÿӏDFKӍFKӗQJ[ӃS
c. Theo s̫QSḴPÿ̯XUD
Phép phân loҥLWKHRQKӳQJÿһFÿLӇPQày trӣQên không rõ ràng khi các
hӋWKӕQJ*,6WUӣWKành các công cөPӅPGҿRYӟLQKLӅXFKӭFQăQJÿӇ[ӱOêYà
tҥRVҧQSKҭPUD
G&RL*,6QK˱OjP͡WFông cͭWUͫJL~STX\͇Wÿ͓QK
TӯÿyFK~QJWDFyWKӇSKkQORҥLFiFEài toán ӭQJGөQJ*,6Oà theo kiӇX
quyӃWÿӏQKPà GIS trӧJL~S
GIS là mӝWF{QJFөÿѭӧFVӱGөQJEӣLQKLӅXORҥLQJѭӡLGùng khác nhau:
FiFQJѭӡLGùng cuӕLFiFQKà quҧQOêFiFJLiRVѭFiFQKjQJhiên cӭXPà làm
viӋFYӟLWK{QJWLQNK{QJJLDQ
5.5.2. Phân lo̩LFiFEài toán ͱQJGͭQJFͯDF{QJQJK͏*,6
Công nghӋ*,6ÿѭӧFiSGөQJWURQJFiFOƭQKYӵFVDX
a. Các lƭQKY͹FGùng chung và chia s̓NͿWKX̵WYà cung c̭SGͷOL͏XFKR
GIS là:
• TrҳFÿӏD
• BҧQÿӗ
• ViӉQWKiP
b. Các lƭQKY͹FiSGͭQJF{QJQJK͏*,6QK˱OjP͡WF{QJFͭÿ͋TX̫QOê
phân tích dͷOL͏XYà trͫJL~SW̩RTX\͇Wÿ͓QK
• QuҧQOêYjÿLӅXWUDWài nguyên
• QuҧQOêYà qui hoҥFKÿ{WKӏ8UEDQ,QIRUPDWLRQ6\VWHPV
• QuҧQOêÿҩWYà giҧLWKӱDWKXӃ/DQG,Qformation Systems)
• QuҧQOêFѫVӣKҥWҫng
• Nghiên cӭXÿiQKJLiWKӏWUѭӡQJ
• Phân phӕLJLDRWK{QJYұQWҧL
c. Ho̩Wÿ͡QJY͉QJKLên cͱXNKRDK͕FWURQJFiFWU˱ͥQJÿ̩LK͕FYà các
vi͏QQJKLên cͱX
5.5.3. Các bài toán ͱQJGͭQJFͯDF{QJQJK͏*,6
5.5.3.1. B̫Qÿ͛
a. Có 2 lƭQKY͹FFKtQKͱQJGͭQJYào GIS trong b̫Qÿ͛
• TӵÿӝQJKRiTXiWUình xây dӵQJEҧQÿӗ
• SҧQ[XҩWQKӳQJEҧQÿӗPӟLTXDSKkQWtFK[ӱOêGӳOLӋX
b. ͰQJGͭQJPi\WtQKWURQJE̫Qÿ͛
ѬXÿLӇPFKtQKWURQJWӵÿӝQJKRiOà sӱDFKӳDGӉGàng
&iFÿӕLWѭӧQg có thӇWKD\ÿәLWURQJEҧQÿӗVӕPà không cҫQYӁOҥL
• TӹOӋYà phép chiӃXWKD\ÿәLGӉGàng
c. S͹NKiFEL͏WJLͷDW͹ÿ͡QJKRiE̫Qÿ͛Yj*,6QK˱VDX
• TҥREҧQÿӗÿòi hӓLKLӇXELӃWYӅYӏWUtFӫDÿӕLWѭӧQJJLӟLKҥQWKXӝF
tính
*,6 ÿòi hӓL KLӇX ELӃW YӅ Yӏ trí cӫD ÿӕL WѭӧQJ Yà quan hӋ JLӳD ÿӕL
WѭӧQJYà thuӝFWtQK
Ӣÿk\Oà sӵNKiFELӋWJLӳDFѫVӣGӳOLӋXEҧQÿӗYjFѫVӣGӳOLӋXWKѭӡQJ
là nó có tính topology. Các phép toán phân tích bҧQÿӗÿѭӧFVӱGөQJÿӇSKkQ
tích dӳOLӋXEҧQÿӗVӕ%ҧQÿӗÿyQJYDLWUò sӕQJcòn cӫDVӵWKành công trong
GIS.
HiӋQ QD\F{QJ QJKӋVӕGùng trong phҫQ OӟQF{QJÿRҥQFӫDTXiWUình
xây dӵQJEҧQÿӗ&өPWӯ³EҧQÿӗÿӇEàn-desktop mapping” nhҩQPҥQKNKҧ
QăQJ WUX\ QKұS WUrQ FiF QJѭӡL Gùng sӕ Fy Vӵ NKiF ELӋW YӟL ³GHVNWRS
publishing”
5.5.3.2. Tr̷Fÿ͓D
TrҳFÿӏDOà khoa hӑFYӅÿRÿҥFYj[iFÿӏQKYӏWUtFӫDFiFÿӕLWѭӧQJWUên
mһWWUiLÿҩW7URQJWKLӃWNӃÿѭӡQJP{Kình DEM ÿѭӧFVӱGөQJUҩWQKLӅXWtQK
khӕLOѭӧQJKLӇQWKӏFKLӅX
Các phát triӇQPӟLWURQJF{QJQJKӋ
• ThiӃWEӏÿRÿҥFPi\ÿRÿLӋQ tӱ³WRWDOVWDWLRQ³
• HӋWKӕQJÿӏQKYӏWRàn cҫX*36*OREDO3RVLWLRQLQJ6\VWHP
• Liên kӃWWUӵFWLӃSJLӳDWKLӃWEӏWUҳFÿӏDYjFѫVӣGӳOLӋXNK{QJJLDQ
ĈһFÿLӇPWURQJOƭQKYӵFQày:
• Tӹ OӋ OӟQ ÿR ÿҥF YӟL Vӵ FKtQK [iF ÿӃQ PP ÿӝ SKkQ JLҧL WURQJ P{
hình DEM cao
• Mô hình dӳOLӋXGùng loҥLYHFWRU
5.5.3.3. Vi͍QWKiP
Ĉk\OjOƭQKYӵFFXQJFҩSGӳOLӋXFKR*,69LӉQWKiPFKRSKpSWKXWKұS
thông tin vӅWUiLÿҩWWӯYӋWLQKKD\Pi\ED\
Hai nguyên tҳFFKtQKFӫDYLӉQWKiPGùng vӟL*,6
• ChҩWOѭӧQJYà giá trӏGӳOiӋXÿѭӧFFҧLWKLӋQTXDÿӝFKtQK[iFFӫDSKpS
phân loҥL
ĈӇFy ÿҫ\ÿӫWK{QJWLQFKR WҥRTX\ӃWÿӏQKFҫQNӃW KӧS YӟLFiF OӟS
WK{QJ WLQ NKiF NK{QJ JLDQ TXDQ ViW ÿѭӧF Wӯ QJRài không gian. Ví dө UDQK
giӟLKành chính.
ĈһFÿLӇPӭQJGөQJWURQJOƭQKYӵFQày:
• TӹOӋEDRWUùm nhiӅXWӹOӋSKөWKXӝFYjRÿӝFDRED\FKөSYà khҧQăQJ
thiӃWEӏ
• Mô hình dӳOLӋXWKXWKұSFKӫ\ӃXӣGҥQJUDVWHU
• ҦQKVDXNKLSKkQORҥLFyWKӇFKX\ӇQVDQJGҥQJYHFWRUKRһFLQSXWYào
GIS
ViӉQ WKiP JLDR WLӃS YӟL *,6 QKѭ Oj PӝW KѭӟQJ ÿDQJ ÿѭӧF phát triӇQ
hiӋQQD\&ҧKDLOƭQKYӵFÿӅXÿDQJÿѭӧFSKiWWULӇQ
Trong viӉQWKiPFiFKӋWKӕQJEDRJӗPFiFFKӭFQăQJ[ӱOêҧQK*LDR
tiӃSOjNK{QJNKyNKăQYӅPһWNӻWKXұWWX\QKLên vүQFòn có sӵNK{QJWѭѫQJ
thích vӅP{Kình dӳOLӋXIRUPDWFKXҭQYjÿӝSKkQ giҧLNK{QJJLDQ
NhiӅXSKҫQPӅP*,6FyFKӭFQăQJFKX\ӇQÿәLGӳOLӋXWӯFiFKӋWKӕQJ
viӉQWKiPYà hiӇQWKӏGӳOLӋXYHFWRUWUên nӅQҧQKYLӉQWKiP
BҧQÿӗҧQKҧQKÿã ÿѭӧFQҳQFKӍQKÿѭDFiF\ӃXWӕWRiQKӑFYӅEҧQÿӗ
lên: phép chiӃXWRҥÿӝÿLӇPNKӕQJFKӃNKXQJOѭӟLYY
5.5.3.4. Trong các ngành khoa hӑFYà công tác nghiên cӭX
• ӬQJGөQJ*,6WURQJQJKLên cӭXNKRDKӑFÿDQJÿѭӧFSKiWWULӇQ
• TrӧJL~SQJKLên cӭXP{LWUѭӡQJWRàn cҫX- global science
• Tìm kiӃPFiF\ӃXWӕWҥRQên các dӏFKEӋQK- VӋVLQKGӏFKWӉ
• Tìm hiӇXVӵWKD\ÿәLWURQJGLFѭSKkQEӕGkQVӕNLQKWӃ[ã hӝL
• Tìm hiӇXPӕLTXDQKӋJLӳDSKkQEӕORjLYjP{LWUѭӡQJVӕQJVLQKWKiL
hӑF
*,6ÿѭӧFJӑLOà công nghӋÿѭӧFGùng trong nghiên cӭXQKѭPӝWF{QJ
cө
• Trong khoa hӑFWKӕQJNê
ĈһFÿLӇP
• TӹOӋUҩWOӟQÿӃQUҩWQKӓ
• ChӭF QăQJ FKӗQJ [ӃS ÿӇ NӃW KӧS VR ViQK FiF OӟS WK{QJ WLQ NKiF
QKDXQKѭ
- NӝLVX\
- HiӇQWKӏGӳOLӋX
- Phân tích 3D, các ӭQJGөQJSKөWKXӝFWKӡLJLDQ
5.5.3.5. Các ͱQJGͭQJWURQJP{LWU˱ͥQJWài nguyên
ĈLӅXWUD Yà quҧQ Oê P{LWUѭӡQJWài nguyên là mӝWWURQJ QKӳQJ ӭQJ
dөQJVӟPQKҩWFӫD*,6
• NhӳQJӭQJGөQJÿã ÿѭӧFWKѭѫQJPҥLKRiWӯ
• NhӳQJKӋWKӕQJÿã ÿѭӧFWKLӃWOұSWURQJFiFEӝQJjQKQKѭ4XҧQOêWài
nguyên, rӯQJNKtÿӕWYY
• Các ӭQJGөQJÿHPOҥLWKành công nhҩWOà:
- RӯQJ ÿLӅX WUD KӋ WKӕQJ UӯQJ TXҧQ Oê OѭX YӵF V{QJ SKiW WULӇQ KӋ
thӕQJFѫVӣKҥWҫQJWURQJÿLӅXNLӋQFyUӯQJ
- Nông nghiӋSQJKLên cӭXVӵPҩWPDÿLӅXWUDNKҧQăQJÿҩW
- SӱGөQJÿҩW - qui hoҥFKYLӋFVӱGөQJÿҩWTXLKRҥFKYQJÿiQKJLi
FiFWiFÿӝQJ
- TӵQKLên hoang dã - quҧQOêP{LWUѭӡQJWӵQKLrQÿiQKJLiFiF\ӃXWӕ
WiFÿӝQJÿӃQP{LWUѭӡQJWӵQKLên
5. Ĉ̿F ÿL͋P FͯD FiF ͱQJ GͭQJ FKR TX̫Q Oê P{L WU˱ͥQJ Wài
nguyên
• Có nhiӅXOӟSWK{QJWLQWK{QJWKѭӡQJÿòi hӓLQKLӅXOӟSWK{QJWLQWUên
mӝW Yùng diӋn tích - các tài nguyên và các yӃX Wӕ TXҧQ Oê OLrQ TXDQ Yj ÿD
chiӅX
• TrӝQOүQFiFP{Kình dӳOLӋX- Raster và vector
• VӟLP{Kình vector, thiên vӅVӱGөQJFiFÿӕLWѭӧQJSRO\JRQÿӇSKҧQ
ánh các vùng thuҫQQKҩW
• TӹOӋEҧQÿӗYӟLQKLӅXWӹOӋQKѭQJWK{QJWKѭӡQJWUên 1/10.000
• ChҩWOѭӧQJGӳOLӋXQKLӅXOӟSWK{QJWLQOà kӃWTXҧFӫDSKpSQӝLVX\
phân loҥL&KҩWOѭӧQJFyWtQKELӃQWKLrQWKѭӡQJNK{QJÿiQKJLiÿѭӧF
• ChӭFQăQJ
- Phân tích bҧQÿӗÿѫQJLҧQ
- ChӗQJ[ӃSWtQKWRiQÿRÿҥFYùng, tҥRYQJÿӋm
• Mô hình sӱGөQJWKêm nhiӅXFiFP{Kình ngoҥLODLGӵDWUên các biӃQ
ÿѭӧFOѭXӣFiFOӟSWK{QJWLQNKiFQKDX
PHӨ/Ө&
&Ѫ6ӢĈӎ$/é+Ӑ&
P.1. KHÁI NIӊ0&+81*9ӄ%Ҧ1ĈӖĈӎ$/é
P.ĈӏQKQJKƭD
BҧQÿӗÿӏDOêOà sӵELӇXWKӏWKXQKӓTXLѭӟFFӫDEӅPһWWUiLÿҩWOên
mһWSKҷQJ[k\GӵQJWUrQFѫVӣWRiQKӑFYӟLVӵWUӧJL~SYà sӱGөQJFiFNê
hiӋX TXL ѭӟF ÿӇ SKҧQ iQK Vӵ SKkQ Eӕ WUҥQJ WKiL Yà mӕL TXDQ KӋ WѭѫQJ
quan cӫDFiFKLӋQWѭӧQJWKLên nhiên và xã hӝLÿѭӧFOӵDFKӑQYà khái quát
KRiÿӇSKù hӧSYӟLPөFÿtFKVӱGөQJFӫDEҧQÿӗYjÿһFWUѭQJFKRNKXYӵF
nghiên cӭX
Hình P.1: BiӇXWKӏFӫDEӅPһWWUiLÿҩWOên mһWSKҷQJ1JXӗQ.HLWK

Clarke, 1995)
a. B̫Qÿ͛QK˱P{Kình toán h͕F
Chúng ta biӃWWUiLÿҩWFyGҥQJ*HRLGQKѭQJWURQJWKӵFWӃÿѭӧFFRLOà hình

Elipsoid có kích WKѭӟFYà hình dҥQJJҫQÿ~QJQKѭKình Geoid.
elipsoid tәQJWKӇSKù hӧSQKҩWYӟLJHRLG
vùng phù hӧS elipsoid ÿӏD

nhҩWYӟLJHRLG SKѭѫQJphù hӧS
nhҩWYӟLJHRLG
geoid
Hình P.2: DҥQJ*HRLGYà hình Elipsoid
Khi biӇX WKӏ Oên mһW SKҷQJ PӝW SKҫQ QKӓ EӅ PһW WUiL ÿҩW WURQJ
phҥP YL [NP WKì ÿӝ FRQJ WUiL ÿҩW Fy WKӇ Eӓ TXD 7URQJ WUѭӡQJ hӧS
Qj\FiFÿѭӡQJWKҷQJÿã ÿRWUrQWKӵFÿӏDÿѭӧFWKXQKӓWKHRWӹOӋTXLÿӏQK
và biӇXWKӏWUên giҩ\NK{QJFҫQKLӋXFKӍQKÿӝFRQJFӫDWUiLÿҩW1KӳQJEҧQ
vӁQKѭWKӃJӑLOà bình ÿӗ
Trên bình ÿӗWӹOӋӣPӑLQѫLYjPӑLKѭӟQJÿӅXQKѭQKDX7UrQEҧQ
ÿӗELӇXWhӏWRàn bӝWUiLÿҩWKRһFPӝWGLӋQWtFKOӟQWKì ÿӝFRQJFӫDWUiLÿҩW
là không thӇEӓTXD
ViӋF FKX\ӇQ Wӯ PһW (OLSVRLG Oên mһW SKҷQJ ÿѭӧF WKӵF KLӋQ QKӡ
phép chiӃXEҧQÿӗ&iFSKpSFKLӃXELӇXKLӋQTXDQKӋJLӳDWRҥÿӝFiFÿLӇP
trên mһWÿҩWYà toҥÿӝFiFÿLӇPÿyWUrQPһWSKҷQJEҵQJFiFSKѭѫQJSKiS
toán hӑF7URQJWUѭӡQJKӧSQày, các phҫQWӱQӝLGXQJEҧQÿӗJLӳÿ~QJYӏ
WUtÿӏDOêQKѭQJVӁFyVDLVӕYӅKình dҥQJKRһFGLӋQWtFK%ӅPһWWUiLÿҩW
ÿѭӧFELӇXWKӏ WUên bҧQ ÿӗ YӟL PӭFÿӝWKXQKӓ NKiF QKDXWҥL QKӳQJSKҫQ
khác nhau cӫDQyFyQJKƭDOà tӹOӋӣQKӳQJÿLӇPNKiFQKDXWUên bҧQÿӗ
cǊQJNKiFQKDX&yWKӇELӇXWKӏPһWFҫXWUiLÿҩWWUên mһWSKҷQJWKHRQKLӅX
cách khác nhau. NӃXGùng các phép chiӃXNKiFQKDXYjWXkQWKHRFiFÿLӅX
kiӋQWRiQKӑFQKҩWÿӏQKÿһWUDFKRVӵ biӇXWKӏÿy
Ví dөQJѭӡLWDFҫQQKӳQJSKpSFKLӃXÿӗQJJyFKRһFÿӗQJGLӋQWtFK0XӕQ
vұ\ WKHR QKӳQJ ÿLӅX NLӋQ QKҩW ÿӏQK WtQK WRҥ ÿӝ FiF JLDR ÿLӇP FӫD NLQK
tuyӃQ Yà vƭWX\ӃQ 'ӵD WKHR QKӳQJÿLӇP Qày dӵQJ KӋ OѭӟLNLQK YƭWX\ӃQ
gӑLOjOѭӟLEҧQÿӗ/ѭӟLEҧQÿӗGQJOjPFѫVӣÿӇFKX\ӇQYӁWRàn bӝQӝL
dung còn lҥLFӫDEҧQÿӗ
b. Mô hình th͹FWL͍Q
Trên bҧQÿӗQJѭӡLWDWKӇKLӋQFiFÿӕLWѭӧQJYà hiӋQWѭӧQJFyWUên mһWÿҩW
trong thiên nhiên, xã hӝLYà các lƭQKYӵFKRҥWÿӝQJFӫDFRQQJѭӡL
Các yӃXWӕQӝLGXQJFӫD bҧQÿӗOà:
- ThuӹKӋ
-ĈӏDKình bӅPһW
-'kQFѭ
-ĈѭӡQJJLDRWK{QJ
- Ranh giӟLKành chính - chính trӏ
- LӟSSKӫWKәQKѭӡQJ- thӵFYұW
-&iFÿӕLWѭӧQJNLQKWӃ[ã hӝL
Các yӃX Wӕ NӇ WUrQ ÿѭӧF WKӇ KLӋQ WUên bҧQ ÿӗ ÿӏD Oê FKXQJ Yà trên
mӝWVӕFiFEҧQÿӗFKX\rQÿӅ
BҧQ ÿӗ FKX\rQ ÿӅ Fy FiF \ӃX Wӕ QӝL GXQJ ULrQJ ÿһF WUѭQJ FKR WӯQJ
loҥLQKѭWKәQKѭӡQJÿӏDFKҩW7Uên các bҧQÿӗFKX\rQÿӅFiF\ӃXWӕÿӏDOê
FKXQJÿѭӧFWKӇKLӋQYӟLFiFPӭFÿӝNKiFQKDXSKөWKXӝFYào giá trӏFӫD
chúng trong viӋFQêu bұWFiF\ӃXWӕFKtQKFӫDEҧQÿӗFKX\rQÿӅ&K~QJWD
sӁWUӣOҥLYӟLQӝLGXQJFӫDEҧQÿӗFKX\rQÿӅӣSKҫQVDX
c. B̫Qÿ͛WKHRP{Kình qui ˱ͣF

Các yӃX Wӕ QӝL GXQJ FӫD EҧQ ÿӗ ÿѭӧF WKӇ KLӋQ EҵQJ QKӳQJ Nê KLӋX
TXLѭӟF&iFNê KLӋX WKӇ KLӋQ YӏWUt Kình dáng kích thѭӟF cӫDÿӕL WѭӧQJ
trong thӵFWӃQJRài ra còn thӇKLӋQPӝWVӕÿһFWUѭQJYӅVӕOѭӧQJYà chҩW
OѭӧQJ
Phân ra 3 loҥLNêKLӋX
• Ký hiӋXWKHRWӹOӋ- vùng
• Ký hiӋXWKHRWӹOӋ-ÿѭӡQJ
• Ký hiӋXSKLWӹOӋ-ÿLӇP
ViӋFWKӇ KLӋQNtFKWKѭӟF YjFiFÿһFWUѭQJNKiFÿӕLWѭӧQJWUên bҧQ

ÿӗÿҥWÿѭӧFEҵQJFiFKVӱGөQJPàu sҳFFҩXWU~FFӫDNêKLӋXYà các ghi
chú kèm theo.
ViӋFVӱGөQJKӋWKӕQJNêKLӋXTXLѭӟFFKRSKpSFK~QJWD
- BiӇXWKӏWRàn bӝEӅPһWWUiLÿҩWKRһFQKӳQJNKXYӵFOӟQWURQJPӝWEҧQÿӗ
giúp chúng ta nҳPEҳWQKӳQJÿLӇPTXDQWUӑQJNK{QJWKӇWKӇKLӋQYӟLWӹ
lӋ QKӓĈLӅXÿy Oà không thӇ QӃXVӱGөQJQKӳQJ P{ Kình không gian
kiӇXҧQKKàng không.
- ThӇKLӋQEӅPһWOӗLOõm cӫDWUiLÿҩWOên mһWSKҷQJ
- PhҧQiQKFiFWtQKFKҩWEên trong cӫDVӵYұWKLӋQWѭӧQJ
- ThӇKLӋQVӵSKkQEӕFiFTXDQKӋFӫDVӵYұWKLӋQWѭӧQJ PӝWFiFKWUӵF
quan
- LoҥL Eӓ QKӳQJ PһW tW JLiWUӏFiFFKLWLӃWYөQ YһWNK{QJÿһFWUѭQJ KRһF

ÿһFWUѭQJFKRFiFÿӕLWѭӧQJULêng lҿPһWNKiFQêu bұWFiFWtQKFKҩWFăQ
bҧQFiFWtQKFKҩWFKXQJ.ý hiӋXJLӳQKӳQJQpWÿһFWUѭQJWUrQWUrQFiF
bҧQÿӗNKiFQKDXYӅWӹOӋYà thӇORҥL1KѭYұ\WҥRÿLӅXNLӋQWKXұQOӧL
cho viӋFVӱGөQJFiFEҧQÿӗNKiFQKDX
d. L͹DFK͕QYà t͝QJTXiWKRi74+
Các bҧQÿӗYӟLWӹOӋÿӅWài vӟLPөFÿtFKVӱGөQJNKiFQKDXFyQhӳQJ\êu
cҫX NKiF QKDX YӅ FiF \ӃX Wӕ QӝL GXQJ 7әQJ TXiW KRi EҧQ ÿӗ Oj SKѭѫQJ
pháp thӇKLӋQYà phát hiӋQQKӳQJQpWFKӫ\ӃXYjÿLӇQKình ÿһFWUѭQJFKR
các hiӋQWѭӧQJÿѭӧFSKҧQiQK7әQJTXiWKRiOà bҳWEXӝFNKLWD[k\GӵQJ
nhӳQJP{Kình thu nhӓ7әQJTXiWKoá bҧQÿӗÿѭӧFWKӵFKLӋQEҵQJFiFK
- ChӑQOӑFFiFÿӕLWѭӧQJYà hiӋQWѭӧQJÿѭӧFELӇXWKӏ
-.KiLTXiWFiFÿһFWUѭQJYӅVӕOѭӧQJYà chҩWOѭӧQJ
- Thay thӃFiFÿӕLWѭӧQJULêng lҿEҵQJQKӳQJÿӕLWѭӧQJEDRTXiW
- Khái quát hình vӁELӇXWKӏFiFÿӕLWѭӧQJYà hiӋQWѭӧQJ
TәQJTXiWKRiGүQÿӃQPkXWKXүQ[XQJNKҳFJLӳDQKӳQJ\êu cҫXYӅ

ÿӝFKtQK[iFKình hӑFYà phù hӧSÿӏDOêFӫDEҧQÿӗVRQJWәQJTXiWKRiOà
bҳWEXӝFYӟLNKL[k\GӵQJEҩWNǤPRGHOWKXQKӓQào. TәQJTXiWKRiӣPӝW
mӭFÿӝQjRÿyÿѭӧFGQJQKѭSKѭѫng tiӋQWUӯXWѭӧQJKRiYà nhұQWKӭF
.TәQJTXiWKRiÿHPOҥLFKREҧQÿӗQKӳQJJLiWUӏPӟL1KѭYұ\FѫVӣWRiQ
hӑFVӵWәQJTXiWKRiFiF\ӃXWӕQӝLGXQJYà sӵWKӇKLӋQFiFÿӕLWѭӧQJYà
hiӋQWѭӧQJEҵQJFiFNê KLӋX TXL ѭӟF Oj ÿһFWtQKFѫEҧQSKkQ ELӋW JLӳD
bҧQÿӗYà các hình thӭFELӇXWKӏEӅPһWWUiLÿҩWNKiF
P.1.2. Các tính chҩWFӫDEҧQÿӗ
- Tính tr͹FTXDQ: bҧQÿӗFKRWDNKҧQăQJEDRTXiWYà tiӃSWKXQKDQKFKyQJ

nhӳQJ \ӃXWӕFKӫ \ӃX Yà quan trӑQJ QKҩW FӫD QӝLGXQJEҧQÿӗ1ySKҧQ
ánh các tri thӭFYӅFiFÿӕLWѭӧQJKLӋQWѭӧQJÿѭӧFELӇXWKӏEҵQJEҧQÿӗ
QJѭӡLVӱGөQJFyWKӇWìm ra nhӳQJTXLOXұWFӫDVӵSKkQEӕFiFÿӕLWѭӧQJ
và hiӋQWѭӧQJ
-7tQKÿRÿ˱ͫFcó liên quan chһWFKӁYӟLFѫVӣWRiQKӑFFӫDEҧQÿӗ&ăQ
cӭYào tӹOӋSKpSFKLêu, vào thang bұFFӫDFiF dҩXKLӋXTXLѭӟFQJѭӡLVӱ
dөQJ Fy NKҧ QăQJ [iF ÿӏQK FiF WUӏ Vӕ NKiF QKDX QKѭ WRҥ ÿӝ ELrQ ÿӝ
khoҧQJFiFKGLӋQ WtFKWKӇWtFK JyFSKѭѫQJ KѭӟQJ&KtQK QKӡ WtQKFKҩW
này mà bҧQÿӗÿѭӧFGQJ OjPFѫVӣÿӇ [k\ GӵQJFiF P{ Kình toán hӑF
cӫDFiFKLӋQWѭӧQJÿӏDOêJLҧLTX\ӃWFiFEài toán khoa hӑFYà thӵFWLӉQ
- Tính thông tin: khҧQăQJOѭXWUӳYà truyӅQÿҥWFKRQJѭӡLVӱGөQJ
P.1.3. Các yӃXWӕQӝLGXQJFӫDEҧQÿӗÿӏDOê
a. ThuͽK͏
GӗPFiFÿӕLWѭӧQJWKXӹYăQELӇQV{QJNênh, hӗFiFKӗFKӭDQѭӟFQKkQ
tҥo, mҥFK QѭӟF JLӃQJ PѭѫQJ PiQJ FiF F{QJ WUình thuӹ OӧL NKiF Yà
giao thông thuӹ EӃQ FҧQJ FҫX FӕQJ WKXӹ ÿLӋQ ÿұS 7KHR JLi WUӏ JLDR
WK{QJ FKLD V{QJ WKjQK WjX Eq ÿL OҥL ÿѭӧF KD\ NK{QJ WKHR WtQK FKҩW Gòng
chҧ\FyGòng chҧ\KRһFNK{FҥQPӝWPùa,... nguӗQQѭӟFWӵQKLên nhân
tҥR FiF NLӇX ÿѭӡQJ Eӡ .KL WKӇ KLӋQ WKXӹ KӋ QJѭӡL WD Gùng các ký hiӋX
khác nhau ho phép phҧQiQKÿҫ\ÿӫQKҩWFiFÿһFWtQK%ҵQJQKӳQJNêKLӋX
bәVXQJJLҧLWKtFKFRQVӕWKӇKLӋQFiFÿһFWtQKQKѭFKLӅXUӝQJVkXWӕF
ÿӝKѭӟQJGòng chҧ\FKҩWÿi\ÿLӇPÿѭӡQJEӡFKҩWOѭӧQJQѭӟFÿӕLYӟL
nhӳQJÿӕLWѭӧQJTXDQWUӑQJWDJKLFK~Wên gӑLÿӏDOêFӫDFK~QJ7Uên bҧQ
ÿӗV{QJÿѭӧFWKӇKLӋQEҵQJPӝWKRһFKDLQpWSKөWKXӝFYjRÿӝUӝQJWUên
thӵFÿӏDPӭFÿӝTXDQWUӑQJYà tӹOӋEҧQÿӗ
EĈL͋PGkQF˱
Là mӝW WURQJ FiF \ӃX Wӕ TXDQ WUӑQJ QKҩW FӫD EҧQ ÿӗ ÿӏD Kình ÿѭӧF ÿһF
WUѭQJEӣLNLӇXFѭWU~7771GkQVӕêQJKƭDKành chính chính trӏĈһF
ÿLӇPFӫDGkQFѭÿѭӧFELӇXWKӏEҵQJÿӝOӟQPàu sҳFNLӇXGiQJFӫDNêKLӋX
và ghi chú tên gӑL
Ví dөWUên bҧQÿӗÿӏDKình tӹOӋELӇXWKӏWҩWFҧFiFF{QJWUình xây
dӵQJWKHRWӹOӋÿһFWUѭQJFӫDYұWOLӋX[k\GӵQJ
Trên bҧQÿӗÿӃQELӇXWKӏFiFÿLӇPGkQFѭWұSWUXQJEҵQJ
các ô phӕYjNKiLTXiWÿһFWUѭQJFKҩWOѭӧQJ&iFF{QJWUình xây dӵQJÿӝF
lұSELӇXWKӏEҵQJNêKLӋXSKLWӹOӋFӕJҳQJJLӳVӵSKkQEӕ
FĈ˱ͥQJJLDRWK{QJ
GӗPÿѭӡQJVҳWÿѭӡQJEӝÿѭӡQJWKXӹÿѭӡQJKjQJNK{QJĈһFWtQKFӫD
FiFÿѭӡQJ JLDRWK{QJÿѭӧFWKӇ KLӋQNKiÿҫ\ÿӫWӍ PӍ YӅNKiL QLӋP JLDR
thông và trҥQJ WKiL FҩS TuҧQ Oê ÿѭӡQJ 0ҥQJ OѭӟL ÿѭӡQJ JLDR WK{QJ WKӇ
hiӋQFKLWLӃWKD\NKiLOѭӧFSKөWKXӝFYào tӹOӋEҧQÿӗFҫQWKLӃWSKҧLSKҧQ
ánh mұW ÿӝ KѭӟQJ Yà vӏ WUt FӫD ÿѭӡQJ JLDR WK{QJ ĈѭӡQJ VҳW SKkQ WKHR
chiӅXUӝQJVӕÿѭӡQJUҫ\KLӋQWUҥQJYà sӕGҥQJVӭFNpR7UrQÿѭӡng sҳW
biӇXWKӏQKà ga, các vұWNLӃQWU~FWKLӃWEӏÿѭӡQJVҳWFҫXFӕQJWKiSQѭӟF
trҥPFDQKÿѭӡQJWjXÿLӋQĈѭӡQJEӝSKkQUDWKHRWình trҥQJNӻWKXұW
chiӅXUӝQJFҩSTXҧQOêJLiWUӏJLDRWK{QJ
ĈӇ Qêu bұW FiF ÿһF WUѭQJ WUrQ EҧQ ÿӗ Vӱ GөQJ FiF Nê hiӋX YӟL Pàu sҳF
kiӇXGiQNKiFQKDXYà các ghi chú giҧLWKtFK.KLOӵDFKӑQELӇXWKӏÿѭӡQJ
giao thông phҧL[pWÿӃQêQJKƭDFӫDÿѭӡQJViѭXWLrQELӇXWKӏQKӳQJFRQ
ÿѭӡQJ ÿҧP EҧR PӕL TXDQ KӋ JLӳD FiF ÿLӇP GkQ Fѭ Yj FiF ÿҫX Q~W JLDR
WK{QJFiFWUXQJWkPYăQ hoá – kinh tӃ
G&iFÿ͙LW˱ͫQJNLQKW͇[ã h͡L
ĈѭӡQJ Gk\ WK{QJ WLQ GүQ ÿLӋQ GҫX NKt ÿӕW FiF ÿӕL WѭӧQJ NLQK WӃ YăQ
hoá, lӏFKVӱVkQED\FҧQJ
H'iQJÿ̭W
Trên bҧQ ÿӗ ÿӏD Oê ÿѭӧF WKӇ KLӋQ EҵQJ FiF ÿѭӡQJ Eình ÿӗ 0ӝW Vӕ GҥQJ
riêng biӋWWKӇKLӋQ bҵQJNêKLӋXYӵFNKH[yLÿiWҧQJÿiYөQ
-ĈӝFDRVRYӟLPһWELӇQFӫDPӝWVӕÿLӇPÿһFWUѭQJ
-&iFÿӕLWѭӧQJVѫQEăQJGãy núi, ÿӗQJ EҵQJWKXQJ OǊQJ \ên ngӵDÿӏD
hình caster, ÿѭӡQJSKkQWKXӹWөWKXӹ
KhoҧQJ FDR ÿӅX JLӳD FiF ÿѭӡQJ Eình ÿӝ Wrên bҧQ ÿӗ ÿӏD Kình ÿѭӧF TXL
ÿӏQKWURQJFiFTXLSKҥPWKHRWӹOӋEҧQÿӗYjÿһFÿLӇPNKXYӵFÿӗQJEҵQJ
hoһF Q~L 9t Gө EҧQ ÿӗ NKRҧQJ FDR ÿӅX EҵQJ -20 m;
1/100.000 khoҧQJFDRÿӅX-PĈӇWKӇKLӋQÿҫ\ÿӫFiFWtQKFKҩWÿһF
WUѭQJFӫDÿӏDKình, ÿһFELӋWOjFiFYQJÿӗQJEҵQJQJѭӡLWDYӁWKêm các
ÿѭӡQJEình ÿӝQӱDNKRҧQJFDRÿӅXYjÿѭӡQJEình ÿӝSKө&iFÿѭӡQJEình
ÿӝFiLÿѭӧFÿiQKVӕFiFÿѭӡQJEình ÿӝӣ\ên núi bәVXQJYҥFKFKӍGӕF
'iQJÿҩW ÿӏD Kình) có khi ÿѭӧFWKӇ KLӋQ EҵQJSKѭѫQJ SKiSW{EyQJÿӏD
hình, hoһFSKkQWҫQJPjXWKHRÿӝFDRKRһFNӃWKӧSJLӳDFiFSKѭѫQJSKiS
f. Ranh giͣLKành chính - chính tr͓
Bao gӗm ranh giӟi quӕc gia và ranh giӟi cҩp hành chính tuǤ thuӝc vào vào tӹ
lӋ và mөFÿtFKVӱ dөng cӫa bҧQÿӗ.
J&˯VͧWKLrQYăQ- tr̷Fÿ͓DYjÿL͋Pÿ͓QKK˱ͣQJE̫Qÿ͛ÿ͓DKình)

ĈӏDYұWÿӏQKKѭӟQJOà nhӳQJÿӕLWѭӧQJFKRSKpSWD[iFÿӏQKYӏWUtQKDQK
chóng và chính xác trên bҧQ ÿӗ WKѭӡQJ ÿѭӧF ELӇX WѭӧQJ EҵQJ FiF ÿӕL
WѭӧQJSKLWӹOӋWUên thӵFWӃOà nhӳQJÿӏDYұWGӉQKұQELӃWQJã ba, ngã tѭ
ÿѭӡQJViJLӃQJӣ[DNKXGkQFѭKRһFQK{FDRVRYӟLPһWÿҩW
&iFÿLӇPWKXӝFOѭӟLNKӕQJFKӃFѫVӣÿѭӧFELӇXWKӏYӟLPӭFÿӝFKLWLӃWYà
ÿӝFKtQK[iFSKөWKXӝFYào tӹOӋFǊQJQKѭPӭFÿӝVӱGөQJFӫDEҧQÿӗ
h. Ghi chú trên b̫Qÿ͛
Ghi chú trên bҧQÿӗOà các chӳYLӃWQKҵPJLҧLWKtFKWKHRNêKLӋXFiFÿӏD

GDQK WrQ FiF ÿӕL WѭӧQJ &K~QJ NӃW KӧS YӟL Nê KLӋX WUên bҧQ ÿӗ Yà làm
phong phú nӝLGXQJFӫDEҧQÿӗ*KLFK~EҧQÿӗJL~SFK~QJWDNKiLTXiW
nӝLGXQJFӫDEҧQÿӗFǊQJQKѭSKkQELӋWFiFÿӕLWѭӧQJ
* Phân lo̩LJKLFK~WUên b̫Qÿ͛
Có nhiӅXORҥLJKLFK~NKiFQKDX
- Tên riêng cӫDFiFÿӕLWѭӧQJWên thành phӕWên tӍQK

- Ghi chú chӍGүQ
- Ghi chú giҧLWKtFK WtQKFKҩWFӫDFiFÿӕLWѭӧQJWKXұW QJӳÿӏD OêFiF
ÿһFWUѭQJYӅVӕOѭӧQJFKҩWOѭӧQJ
- Ghi chú có khҧQăQJFKX\ӇQWҧLWK{QJWLQEҵQJIRQWFKӳNtFKWKѭӟF
màu sҳFÿӏQKKѭӟQJ*KLFK~WKѭӡQJÿѭӧFEӕWUtJҫQYӟLFiFÿӕL
WѭӧQJOLên quan
i. LͣSSKͯWK͹FY̵W- th͝QK˱ͥQJ
Trên bҧQÿӗELӇXWKӏFiFORҥLUӯQJFk\EөLYѭӡQFk\ÿӗQÿLӅQUXӝQJ
muӕLÿҩWPһQÿҫPOҫ\5DQKJLӟLFiFNKXYӵFÿѭӧFELӇXWKӏFKtQK[iFYӅ
SKѭѫQJGLӋQÿӗKRҥFiFORҥLWKӵFYұWYà thәQKѭӡQJNKiFQKDXÿѭӧFWKӇ
hiӋQEҵQJNêKLӋXTXLѭӟFÿһFWUѭQJ
Ví dөĈҫPOҫ\SKkQUDWKjQKÿҫPOҫ\TXDÿѭӧFÿҫPOҫ\NK{QJTXDÿѭӧF
và khó qua. RӯQJ UӯQJ JLà, rӯQJ WKѭDUӯQJ QRQUӯQJ PӟLWUӗQJ&iF
loҥLWKӵFYұWWӵQKLrQYjQJѭӡLWUӗQJ
Trên bҧQ ÿӗ FKX\rQ ÿӅ OӟS SKӫ WKӵF YұW Yà thә QKѭӡQJ WKѭӡQJ NK{QJ
ÿѭӧFWKӇKLӋQKRһFWKӇKLӋQVѫOѭӧFSKөWKXӝFYào nӝLGXQJWӹOӋYà mөF
ÿtFKVӱGөQJFӫDEҧQÿӗ
Hình .P.3: Mô hình các lͣSGͷOL͏XWURQJ*,6
P.&ѫVӣWRiQKӑFFӫDEҧQÿӗÿӏDOê
Bao gӗP
- TӹOӋ
-&ѫVӣWUҳFÿӏDYjWKLrQYăQ
-/ѭӟLNLQK- vƭWX\ӃQYjFiFOѭӟLWRҥÿӝNKiF
- BӕFөFEҧQÿӗYà khung bҧQÿӗ
- HӋWKӕQJFKLD mҧQK
- SӕOLӋX
a. T͑ l͏ b̫Qÿ͛ (map scale)
Tӹ lӋ bҧQÿӗWKѭӡQJÿѭӧc hiӇu là tӹ lӋÿӝ dài cӫa mӝWÿѭӡng trên bҧQÿӗ và
ÿӝ dài thӵc cӫa nó trên thӵFÿӏa. Trên bình ÿӗ biӇu thӏ mӝt khu vӵc nhӓ cӫa
bӅ mһWWUiLÿҩt, ҧQKKѭӣng cӫDÿӝFRQJWUiLÿҩt trên bҧn ÿӗOjNK{QJÿiQJNӇ
nên tӹ lӋ trên toàn bҧQÿӗOjQKѭQKDX7UrQEҧQÿӗ nhӳng khu vӵc lӟQKѫQ
ÿӝ cong cӫDWUiLÿҩt gây nên sӵ biӃn dҥng trong biӇu thӏFiFFiFÿӕLWѭӧng nên
tӹ lӋ bҧQÿӗOjÿҥLOѭӧQJWKD\ÿәi tӯÿLӇPQj\VDQJÿLӇm khác hay thұm chí
trên cùng mӝWÿLӇm cǊQJWKD\ÿәLWKHRFiFKѭӟng khác nhau. Tӹ lӋ chính cӫa
bҧQÿӗÿѭӧc ghi trên bҧQÿӗÿѭӧc bҧo toàn ӣ mӝt sӕÿLӇm và mӝt sӕKѭӟng
tuǤ thuӝc vào phép chiӃu. Ta hiӇu tӹ lӋ cӫa bҧQÿӗ là mӭFÿӝ thu nhӓ cӫa bӅ
mһWWUiLÿҩt khi biӇu diӉn lên bҧQÿӗ.
TӍ lӋ bҧQÿӗ nói lên mӭFÿӝ chi tiӃt các thành phҫn có thӇ biӇu hiӋQÿѭӧc trên
bҧQÿӗYjNtFKWKѭӟc các chi tiӃt có thӇÿRÿҥFÿѭӧFWѭѫQJӭng vӟLÿLӅu kiӋn
ngoài thӵc tӃ.
TӍ lӋ bҧQÿӗ có thӇÿѭӧc biӇu hiӋQQKѭOjPӝWÿѫQYӏÿRÿҥc và chuyӇQÿәi, thí
dө QKѭӣ tӍ lӋ 1/24.000, 1 cm trên bҧQÿӗWѭѫQJӭng vӟi 24.000 cm ngoài thӵc
tӃ hoһc 24 m.
Mӝt bҧQÿӗ có tӍ lӋ là 1/10.000 sӁ bao phӫ mӝt vùng rӝng lӟQKѫQEҧQÿӗ ӣ tӍ
lӋ 1/24.000, tuy nhiên bҧQÿӗ có tӍ lӋ lӟn sӁ chӭDFiFÿһFÿLӇm chi tiӃW KѫQ
bҧQÿӗ có tӍ lӋ nhӓ.
D&˯VͧWU̷Fÿ͓D-WKLrQYăQFͯDE̫Qÿ͛
ĈѭӧFÿһFWUѭQJEӣLKình Elipxoit và hӋWKӕQJWRҥÿӝWUҳFÿӏDNKӣLÿLӇPÿã
sӱGөQJÿӇWKành lұSEҧQÿӗ&ѫVӣWUҳFÿӏD-WKLrQYăQÿѭӧFWKӇKLӋQEҵQJ
FiFÿLӇPNKӕQJFKӃFiFÿLӇPNKӕQJFKӃOà nhӳQJÿLӇPÿã ÿѭӧFFӕÿӏQK
trên thӵFÿӏDYjÿѭӧF[iFÿӏQKWRҥÿӝ1KӳQJÿLӇPNKӕQJFKӃQj\ÿѭӧFVӱ
dөQJNKLWKành lұSEҧQÿӗWӹOӋOӟQÿӇ[iFÿӏQKÿ~QJYӏWUtFiF\ӃXWӕQӝL
dung cӫDEҧQÿӗ
* Geoid là gì?
BӅPһWWӵQKLên cӫDWUiLÿҩWUҩWSKӭFWҥSYӅPһWKình hӑFNK{QJ thӇELӇX
thӏQyEӣL PӝWTXLOXұWQKҩWÿӏQKQào. Trong trҳFÿӏDEӅ PһWWӵQKLên trái
ÿҩWÿѭӧFWKD\WKӃEҵQJPһW*HRLG0һW*HRLGOà mһWQѭӟFELӇQWUXQJEình
yên tƭQKWUҧLUӝQJ[X\ên qua lөFÿӏDYà luôn vuông góc vӟLFiFKѭӟQJGk\
dӑL 7X\ ÿѭӧF ÿӏQK QJKƭD ÿѫQ JLҧQ QKѭ Yұ\ VRQJ GR Vӵ SKkQ Eӕ NK{QJ
ÿӗQJÿӅXFӫDFiFNKӕLYұWFKҩWWURQJYӓTXҧÿҩWOàm biӃQÿәLKѭӟQJWUӑQJ
lӵFQên bӅPһW*HRLGFyGҥQJSKӭFWҥSYӅPһWKình hӑF
* B͉P̿W(OLSVRLGTXD\FͯDWUiLÿ̭W
Trong thӵF WLӉQ WUҳF ÿӏD EҧQ ÿӗ QJѭӡL WD Oҩ\ Pһt Elipsoid quay có hình
dҥQJ NtFK WKѭӟF JҫQ JLӕQJ *HRLG Oàm bӅ PһW WRiQ KӑF WKD\ FKR *HRLG
Elipsoid có khӕL OѭӧQJ EҵQJ NKӕL OѭӧQJ *HRLG WkP WUùng vӟL WUӑQJ WkP
cӫDWUiLÿҩWPһWSKҷQJ[tFKÿҥRWUùng vӟLPһWSKҷQJ[tFKÿҥRWUiLÿҩW
.tFKWKѭӟFFӫD(OLSVRLGTXD\ÿѭӧF[iFÿӏQKEҵQJ
a. Bán trөFOӟQ
b. Bán trөFQKӓ
ĈӝGҽWĮ a-b)/a
FĈӝOӋFKWkP
.tFKWKѭӟFFӫD(OLSVRLGWUiLÿҩWÿѭӧFWtQKWKHRWài liӋXÿRÿҥFWUҳF
ÿӏD WKLrQ YăQ Yj WUӑQJ OӵF 1JRài viӋF [iF ÿӏQK NtFK WKѭӟF FӫD (OLSVRLG
thay cho Geoid, cҫQSKҧLÿһWÿ~QJ(OLSVRLGӣWKӇWUiLÿҩWJӑLOjÿӏQKKѭӟQJ
(OLSVRLGĈӏQKKѭӟQJ(OLSVRLGNKiFQKDXGүQÿӃQVӵNKiFQKDXYӅWRҥÿӝ
cӫDPӝWÿLӇPNKLWtQKWRҥÿӝWӯQKӳQJJyFNKiFQKDX
.tFKWKѭӟFYjÿӏQKKѭӟQJHOLSVRLGÿѭӧF[iFÿӏQKNKiFQKDXWUên thӃgiӟL
gây nên sӵSKӭFWҥSWURQJVӱGөQJWài liӋXWUҳFÿӏD- bҧQÿӗ
* Các ngu͛QWài li͏XWU̷Fÿ͓D- b̫Qÿ͛ͧ9L͏W1DP
- BҧQ ÿӗ GR 3KiS WKành lұS WUѭӟF QăP FKӫ \ӃX Vӱ GөQJ (OLSVRLG
Everest 1930
- BҧQ ÿӗ VDX QăP Vӱ GөQJ (OLSVRLG .UDVVREVN\ Oѭӟi chiӃX *DXVV
Kruger
- BҧQ ÿӗ GR QJѭӡL 0ӻ WKành lұS WUѭӟF QăP OѭӟL FKLӃX 870
Elipsoid: Everest, 1930
BҧQÿӗ870Oà nguӗQWài liӋXSKRQJSK~ÿһFELӋWÿӕLYӟLFiFYùng núi
và cao nguyên hiӇPWUӣ7KѭӡQJÿѭӧFWKành lұSEҵQJSKѭѫQJSKiSFKөS
ҧQK Pi\bay. ViӋFVӱDÿәLKLӋXFKӍQKÿӇÿѭDYjRVӱGөQJFiFQJXӗQWài
liӋXQj\ÿDQJÿѭӧFWKӵFKLӋQ
b. H͏ to̩ÿ͡
7Uѭӟc khi các sӕ liӋu vӅÿӏDOêÿѭӧc sӱ dөng trong GIS, chúng phҧLÿѭӧc
tham khҧo vӟi mӝt hӋ thӕng toҥÿӝWK{QJWKѭӡQJ&iF NKyNKăQ Yӟi các sӕ
liӋu toҥÿӝÿӏa lý là mӝt sӕ hӋ thӕng toҥÿӝÿӏa lý tham khҧo mà nó diӉn tҧ thӃ
giӟi thұt bҵng nhiӅu cách và vӟLÿӝ chính xác khác nhau.
Các toҥÿӝ trên bӅ mһWWUiLÿҩt là VƭÿӝODWLWXGHÿѭӧFÿRWKHRÿѫQYӏÿӝ

Bҳc hoһc Nam cӫD [tFK ÿҥR .LQK ÿӝ (longtituGH ÿѭӧF ÿR WKHR ÿѫQ Yӏ ÿӝ
Tây hoһF Ĉ{QJ FӫD NLQK ÿӝ Greenweek ӣ Anh. Vӏ trí cӫD NLQK ÿӝ và vƭ ÿӝ
thӵc tӃ chӍFyWtQKFiFKWѭѫQJ ÿӕi, khoҧng cách và diӋn tích phҧLÿѭӧc tính
toán bҵng viӋFGQJSKѭѫQJSKiSWtQKWRiQÿӏa lý không gian và bán kính cӫa
trái ÿҩWÿӃQFiFÿLӇm cҫn tính.
VӅ mһt ӭng dөng, vƭÿӝYjNLQKÿӝWKѭӡQJÿѭӧc sӱ dөng trong viӋc mô tҧ các
YQJÿҩt chính
-H͏WR̩ÿ͡ÿ͓DOê
&iFJLDRÿLӇm cӫa bán trөc nhӓ vӟi mһW(OLSVRLGWUiLÿҩWÿѭӧc gӑi là các cӵc
Bҳc và Nam. Các vòng tròn tҥo ra do các mһt phҷng thҷng góc vӟi trөc nhӓ và
cҳt Elipsoid gӑi là các vƭWX\Ӄn. VƭWX\Ӄn lӟn nhҩt nҵm trên mһt phҷQJÿLTXD
tâm Elipsoid gӑLOjÿѭӡQJ[tFKÿҥR%iQNtQKÿѭӡQJ[tFKÿҥo = a
Hình P.4: HӋ tӑDÿӝÿӏa lý (NguӗQ/kP4XDQJĈӕc)

Các giao tuyӃQFӫDFiFPһW phҷQJ(OLSVRLGYӟLFiFPһWSKҷQJÿLTXDWUөF
quay (trөFQKӓOà nhӳQJ(OLSVRLGEҵQJQKDXYà còn gӑLOà các kinh tuyӃQ
Vi trí cӫDFiFÿLӇPWUên mһW(OLSVRLGWUiLÿҩWKRһFPһWFҫX[iFÿӏQKEҵQJ
toҥÿӝÿӏDOêOà vƭÿӝ˻YjNLQKÿӝȜ
Qua bҩW NǤ PӝW ÿLӇP QjR ÿy WUrQ EӅ PһW (OLSVRLG Nҿ PӝW ÿѭӡQJ WKҷQJ
ÿӭQJSKiSWX\ӃQKѭӟQJYào trong Elipsoid khi cҳWPһWSKҷQJ[tFKÿҥR
ÿѭӡQJSKiSWX\ӃQWҥRYӟLQyPӝWJyFÿyFKtQKOà vƭÿӝÿӏDOêÿѭӧFWtQKWӯ
[tFKÿҥRQKұQJLiWUӏWӯÿӃQ o lên BҳFNêKLӋXOà v.B hoһc N; v.N hoһF
S
Góc giӳD FiF PһW SKҷQJ NLQK WX\ӃQ ÿL TXD PӝW ÿLӇP FKR WUѭӟF Yà mһW
phҷQJFӫDNLQKWX\ӃQJӕFJӑLOjNLQKÿӝÿӏDOêNêKLӋXȜ.LQKÿӝWtQKWӯ
kinh tuyӃQJӕFNLQKWX\ӃQ*UHHQZLFKVDQJÿ{QJÿӃQ oOjGѭѫQJNÿ
E); kinh tuyӃQJӕFVDQJWk\ÿӃQ o (k.t.W).
- H͏ t͕Dÿ͡ vuông góc
VӏWUtÿӏa lý cӫa mӝWÿӕLWѭӧQJÿѭӧF [iF ÿӏnh trong hӋ toҥÿӝ vuông

góc phҷng gӑi là toҥÿӝ vuông góc cӫDÿLӇPÿyÿѭӧc ký hiӋu là A(x,y). Giá
trӏ x là giá trӏWKHRKѭӟng BҳF1DPYjWKѭӡQJÿһWOrQWUѭӟc; giá trӏ y là giá trӏ
WKHRKѭӟQJĈ{QJ7k\
Hình P.5: HӋ tӑDÿӝĈӅ Các (NguӗQ/kP4XDQJĈӕc)
Ĉӕi vӟi hӋ toҥÿӝĈӅ Các, các giá trӏGѭѫQJÿӗng thӡi cӫa x và y chӍ có
ÿѭӧc ӣ góc mӝt phҫQWѭbên phҧi phía trên cӫa hӋ toҥÿӝ. Tҥi các góc phҫQWѭ
còn lҥi, hoһc x, hoһc y, hoһc cҧ x và y phҧi nhұn giá trӏ âm.
ĈӇ tránh các giá trӏkPNKL[iFÿӏnh toҥÿӝ ô vuông cӫDFiFÿӕLWѭӧng trong
hӋ toҥÿӝYX{QJJyFQJѭӡi ta dӏch gӕc toҥÿӝ sang phái Tây và xuӕng phía
Nam mӝt sӕNPQjRÿyÿӇ các giá trӏ nhұQÿѭӧFÿӅu là giá trӏGѭѫQJ
- HӋ toҥÿӝYX{QJJyFWKѭӡng chӍÿӵoc xây dӵng ӣ nhӳng bҧQÿӗ tӹ lӋ lӟn.
- Ví dө, trong HӋ VN 2000, sӱ dөng phép chiӃu UTM, múi chiӃu 6°. Mӛi múi
chiӃu có mӝt hӋ toҥÿӝ vuông góc. Gӕc toҥÿӝOjJLDRÿLӇm cӫa kinh tuyӃn
giӳa cӫa múi chiӃXÿyYӟL[tFKÿҥo. Trөc tung là kinh tuyӃn giӳa cӫa múi
chiӃu mang giá trӏ x (trong bҧQÿӗ sӱ dөng trөFWXQJOjKѭӟng Bҳc Nam); trөc
KRjQKOj[tFKÿҥo mang giá trӏ\ĈӇ tránh có giá trӏ âm, gӕc toҥÿӝÿѭӧc dӏch
chuyӇn sang phía Tây 500km (gӕc toҥÿӝ thұt cách rìa múi mӝt khoҧng xҩp xӍ
333km). Vì ViӋt Nam nҵm ӣ Bҳc Bán Cҫu nên các giá trӏ[ÿӅu mang giá trӏ
GѭѫQJYì vұy không cҫn dӏch chuyӇn gӕc toҥÿӝ xuӕng phía Nam.
Hình P.6: TӑDÿӝ vuông góc
Toҥÿӝ vuông góc cӫDÿLӇP3[ P\ Pÿѭӧc hiӇu
OjÿLӇP3FiFK[tFKÿҥo 2150000m và cách kinh tuyӃQĈ{QJNLQKWX\Ӄn
giӳa cӫa múi 48) vӅSKtDĈ{QJ000m.
P.2. CÁC Hӊ48,&+,ӂ8%Ҧ1ĈӖ0$3352-(&7,216
P./ѭӟLFKLӃXEҧQÿӗOѭӟLNLQKYƭWX\ӃQ
/ѭӟLNLQKYƭWX\ӃQFKtQKOà sӵWKӇKLӋQWUӵFTXDQFӫDSKpSFKLӃXEҧQÿӗ
a. Phép chi͇XE̫Qÿ͛Oà gì?
BӅPһWKình cҫXFӫDWUiLÿҩWFKӍFyWKӇÿѭӧFELӇXthӏÿӗQJGҥQJWUên
quҧÿӏDFҫXÿӇQJKLên cӭXEӅ PһWWUiLÿҩW PӝWFiFKFKLWLӃWFK~QJ WDEҳW
buӝFSKҧLVӱ GөQJ EҧQÿӗNKL [k\GӵQJEҧQ ÿӗ YҩQ ÿӅFҫQ WKLӃW Oà phҧL
biӇXWKӏEӅPһWKình cҫXFӫDWUiLÿҩWOên mһWSKҷQJ
KhoҧQJFiFKJLӳDFiFÿLӇPGLӋQWtFKhình dҥQJFiFNKXYӵFWUên trái
ÿҩWNKLELӇXWKӏOên mһWSKҷQJNK{QJWUiQKNKӓLVӵELӃQGҥQJKD\QyLFiFK
khác có sai sӕ6ӵSKkQEӕÿӝOӟQFӫDFiFVDLVӕQày rҩWOà khác nhau, phө
thuӝF YjRÿӝ OӟQFӫD Oãnh thәÿѭӧFELӇXWKӏ Yà vӏ WUtFӫDFK~QJ WURQJ KӋ
toҥÿӝÿѭӧFVӱGөQJFKLDQKӓEӅPһWQJKLên cӭXVӁJLҧPSKҫQQào các sai
sӕWUên, song mҩWVӵOLên tөFFҫQWKLӃWFKRQJKLên cӭXNKiLTXiWFǊQJWKӵF
hiӋQF{QJWiFÿRÿҥFӣFiFYQJJLiSUDQKĈӇELӇXWKӏEӅPһW(OLSVRLGOên
mһW SKҷQJ QJѭӡL WD Vӱ GөQJ SKpS FKiӃX EҧQ ÿӗ 3KpS FKLӃX EҧQ ÿӗ [iF
ÿӏQK Vӵ WѭѫQJ ӭQJ JLӳD EӅ PһW (OLSVRLG Yà mһW SKҷQJ Fy QJKƭD Oà mӛL
ÿLӇP WUên bӅ PһW (OLSVRLG TXD\ Fy WRҥ ÿӝ ˻ Ȝ WѭѫQJ ӭQJ YӟL PӝW ÿLӇP
duy nhҩWWUên mһWSKҷQJYӟLWRҥÿӝYX{QJJyF;<
/ѭӟLNLQKYƭÿӝKRһFFiFÿѭӡQJWRҥÿӝNKiF[k\GӵQJWURQJQKӳQJ
phép chiӃXQKҩWÿӏQKJӑLOjOѭӟLFKLӃXEҧQÿӗOѭӟLFKLӃXEҧQÿӗÿyOjFѫ
sӣWRiQKӑFÿӇSKkQEӕFKtQK[iFFiF\ӃXWӕQӝLGXQJEҧQÿӗ4XDQKӋSKө
thuӝFJLӳDWRҥÿӝPӝWÿLӇPWUên mһWÿҩWYà toҥÿӝYX{QJJyFFӫDÿLӇPÿy
trên bҧQÿӗÿѭӧFELӇXWKӏEҵQJF{QJWKӭF
x= f1(˻Ȝ
y = f2 (˻Ȝ
Hình P.7: Phép chiӃXEҧQÿӗ

b. Các phép chi͇u hình và l˱ͣi chi͇u hình
Các phép chiӃXEҧQÿӗÿѭӧFSKkQORҥLQKѭVDX
Phân loҥLWKHRWtQKFKҩWELӇXGLӉQWKHRÿһFÿLӇPVDLVӕYà hình dҥQJOѭӟL
kinh vƭWX\ӃQ
- Phép chiӃXÿӗQJJyFOà phép chiӃXWURQJÿyJyFÿѭӧFELӇXGLӉQNK{QJ

có sai sӕ
- Phép chiӃXÿӗQJGLӋQWtFK
- Phép chiӃXJLӳÿӝGài theo mӝWKѭӟQJQKҩWÿӏQK
- Phép chiӃXWӵGR
Phân loҥLWKHRPһWSKҷQJSKөWUӧÿѭӧFVӱGөQJ
- Hình nón
- Hình trө
- Hình trөJLҧ
- Hình nón giҧ
- NhiӅXKình nón
-3KѭѫQJYӏ
/ѭӟi chiӃu bҧQÿӗ OjFѫVӣ toán hӑFÿӇ phân bӕ chính xác các yӃu tӕ
nӝi dung bҧQ ÿӗ. ViӋc trҧi mһt cҫu lên mһt phҷng bҵQJ FiF SKѭѫQJ SKiS
chiӃu hình bҧQÿӗFѫEҧn là
Hình P.8: Các phép chiӃu bҧQÿӗ
Trong các phép chiӃu này mһt hình trө, mһt hình nón và mһt phҷng là
nhӳng bӅ mһt hӛ trӧ. NӃu nguӗn sáng ӣWkPWUiLÿҩt chiӃu hҳt mҥQJOѭӟi kinh
vƭWX\Ӄn lên các bӅ mһt phө này, thì ta nhұn ra các dҩu hiӋu riêng cӫa mӛi loҥi
chiӃu hình nhѭVDX
Phép chiӃu hình trө (Cylindrical projection)
Kinh tuyӃn là nhӳQJÿѭӡng song song thҷQJÿӭng, vƭWX\Ӄn là nhӳng
ÿѭӡng song song nҵm ngang và vuông góc vӟi kinh tuyӃn. DӑF WKHRÿѭӡng
[tFK ÿҥo tiӃp xúc vӟi mһt phҷng hình ӕng không có biӃn dҥng trên bҧQ ÿӗ,
FjQJ[Dÿѭӡng tiӃp xúc vӅ phía hai cӵc, sai sӕ càng lӟn.
Phép chiӃXKình nón (Conic family)
Kinh tuyӃQ Oj FKP ÿѭӡQJ WKҷQJ JLDR QKDX WҥL ÿӍQK Kình quҥW Yƭ WX\ӃQ Oà
nhӳQJFXQJWUòn ÿӗQJWkPWҥLÿӍQKKình quҥW'ӑc theo vƭWX\ӃQWLӃS[~FYӟL
mһW QyQNK{QJFy ELӃQGҥQJWUên bҧQÿӗ &àng ra xa vƭWX\ӃQWLӃS [~FWKHR
chiӅXNLQKWX\ӃQVDLVӕFàng lӟQ
Phép chiӃXKình phѭѫQJYӏ3ODQDUSURMHFWLRQ
NӃu mһt phҷng tiӃp xúc vӟi mһt cҫu tҥi cӵc, thì kinh tuyӃn là chùm
ÿѭӡng thҷng giao nhau tҥLÿLӇm cӵc, vƭWX\Ӄn là nhӳQJÿѭӡng tròn lҩ\ÿLӇm
cӵc làm tâm. TҥL ÿLӇm cӵc không có sai sӕ chiӃu hình, càng xa cӵc sai sӕ
càng lӟn.
7UrQÿk\OjORҥLOѭӟi chiӃu hình cѫEҧQSKkQWKHRSKѭѫQJSKiSFKLӃu
hìQK Yj QrXÿһFÿLӇm cӫa chúng ӣ dҥng tiêu chuҭn. Muӕn xây dӵng bҧQÿӗ
mӝt khu vӵc hoһc thӃ giӟL QJѭӡLWDFăQFӭ vào vӏWUt ÿӏD OêÿһFÿLӇm hình
hӑFYjNtFKWKѭӟc to nhӓ cӫa khu vӵc thiӃt kӃ bҧQÿӗFăQFӭ vào bӕ cөc bҧn
ÿӗ, khuôn khә xuҩt bҧn và tiӋn lӧi cho sҧn xuҩt, mà chӑn mӝt trong nhӳng
SKѭѫQJSKiSFKLӃXÿӗQJJyFÿӗng diӋQWtFKÿӗng chiӅu dài .. Các bҧQÿӗ
xuҩt bҧQ WK{QJ WKѭӡQJ FK~QJ WD GQJ Oѭӟi chiӃu giӳ hình dҥQJ ÿӕi vӟi các
mөFÿtFKQJKLrQFӭXWKѭӡQJGQJOѭӟi chiӃXÿӗng diӋn tích .
ViӋFSKân loҥLFKӍ OjWѭѫQJÿӕL QKҩW Oà hiӋQ QD\ QJѭӡLWDiSGөQJ
rӝQJ Uãi các phѭѫQJ SKiS JLҧL WtFK WRiQ KӑF ÿӇ WtQK WRiQ FiF SKpS FKLӃX
mӟLFyGҥQJOѭӟLFKXҭQNK{QJWKӇOLӋWYào nhӳQJORҥLSKpSFKLӃXNӇWUên.
TuǤWKXӝFYjRÿӝOӟQKình dҥQJYӏWUtFӫDOãnh thәWӹOӋEҧQÿӗYà mөF
ÿtFKVӱGөQJQJѭӡLWDFKRSKpSQKӳQJSKpSFKLӃXNKiFQKDX.KLVӱGөQJ
tài liӋXEҧQÿӗSKҧLELӃWUõ vӅSKpSFKLӃXÿѭӧFGQJÿӇWKành lұSEҧQÿӗ
Khi dùng bҧQÿӗÿӇWKLӃWNӃÿRÿҥFWDSKҧLELӃWUõ vӅWtQKFKҩWFiFVDLVӕ
ÿһF WUѭQJ cӫD SKpS FKLӃX Yj ÿһF ÿLӇP SKkQ Eӕ ÿӇ Fy WKӇ WtQK WRiQ KLӋX
chӍQKNӃWTXҧÿRÿҥF[iFÿӏQKYӏWUtFiFÿӕLWѭӧQJWURQJWKӵFWӃ0XӕQYұ\
QJѭӡLWDQJKLên cӭXGҥQJOѭӟLEҧQÿӗVӵÿӏQKKѭӟQJVӵELӇXWKӏFӵF[tFK
ÿҥRYjOѭӟLNLQKYƭWX\ӃQ[iFÿӏQKEҵQJSKѭѫQg pháp gҫQÿ~QJVDLVӕELӇX
thӏJyFGLӋQWtFKYà khoҧQJFiFK
Khi dùng bҧQÿӗÿӇ làm tài liӋu thành lұp bҧQÿӗ khác cҫn phҧi biӃWÿtFK[iF
vӅ phép chiӃu bҧQÿӗÿӇ có thӇ thӵc hiӋn các phép chuyӇQÿәLFiFÿӕLWѭӧng
sang hӋ toҥÿӝ cӫa bҧQÿӗ thành lұp. Ngoài ra có các phép chiӃXQKѭVDX
Phép chi͇X*DXVV- Kruger và h͏WR̩ÿ͡*DXVV- Kruger
Phép chiӃX*DXVV- Kruger là phép chiӃXKình trөQJDQJJLӳDJyFGQJÿӇ

tính toҥÿӝFӫDPҥQJOѭӟLWUҳFÿӏDFǊQJQKѭWtQKWRiQOѭӟLWRҥÿӝEҧQÿӗ
dùng cho bҧQ ÿӗ ÿӏD Kình tӹ OӋ OӟQ %Ӆ PһW WUiL ÿҩW ÿѭӧF ELӇX GLӉQ WKHR
tӯQJP~LNLQKWX\ӃQWKHRYƭÿӝP~LOҩ\WӯFӵFQày tӟLFӵFNLDFòn theo
NLQKÿӝWKѭӡQJOҩ\NpRGài tӯÿӃQ.LQKYƭWX\ӃQÿѭӧFELӇXWKӏEҵQJ
nhӳQJÿѭӡQJFRQJWUӯ[tFKÿҥRYà kinh tuyӃQWUөF0ӛLP~LFó gӕFWRҥÿӝ
riêng, cho phép ta thu nhӓVDLVӕWUrQOѭӟLFKLӃX
Ӣ 9LӋW 1DP OѭӟL FKLӃX *DXVV- .UXJHU ÿѭӧF Vӱ GөQJ UӝQJ Uãi áp dөQJ
phép chiӃXYӟLP~L0 cho các bҧQÿӗWӯÿӃQ
0
Áp dөQJ YӟL P~LFKLӃX cho các bҧQÿӗ Yà lӟQ KѫQ /ãnh thә
0
ViӋW1DPQҵPWURQJFiFP~L thӭWtQKWӯNLQKWX\ӃQ*UHHQZLFK
gӕFWRҥÿӝFӫDPӛLP~LOjÿLӇPJLDRQKDXFӫD[tFKÿҥRYà kinh tuyӃQWUөF
kinh tuyӃQWUөFOà trөF;[tFKÿҥROà trөF<ĈӇWUiQKWXQJÿӝ<Oà âm (-
QJѭӡLWDFӝQJWKêm YjRWXQJÿӝJLiWUӏP
NhiӅXNKLQJѭӡLWDJKLVӕFKӍWrQP~LYjRÿҫXJLiWUӏ\
Ví dͭ\
Y = 19 237 000
HӋ WRҥ ÿӝ *DXVV- Kruger là hӋ WRҥ ÿӝ YX{QJ JyF SKҷQJ Vӱ GөQJ SKpS
chiӃX*DXVV-.UXJHUÿӇWtQKWRiQPҥQJOѭӟLFѫVӣWUҳFÿӏDWKHo toҥÿӝÿӏD
lý tính trong Elipsoid Krassobski
Phép chi͇X870Yà h͏WR̩ÿ͡870ͧ9L͏W1DP

/ѭӟi chiӃu UTM là cùng mӝt dҥng công thӭFOѭӟi chiӃXÿӗng góc Gauss
.UXJHU ѬX ÿLӇm cӫD Oѭӟi chiӃu là chӍ cҫn mӝt bài toán cho mӝW P~L Oѭӟi
chiӃu là có thӇ giҧi quyӃt viӋc biên chӃ bҧQÿӗÿӏa hình cho phҥm vi toàn cҫu.
1KѭӧF ÿLӇm là không thӇ chia múi nhӓ theo hӋ SKkQ ÿӕL P~L Oѭӟi chiӃu
Gauss.
Nói tóm lҥLNKLGQJSKѭѫQJSKiSFKLӃXÿӗ chuyӇQFiFÿӕLWѭӧQJÿӏa lý
tӯ bӅ mһt cҫu cӫa quҧÿҩt lên mһt phҷng sӁ có nhӳQJÿiӇPÿѭӡng, diӋn tích,
góc không có sai sӕ hoһc rҩt nhӓNK{QJÿiQJNӇQKѭQJFǊQJFyFKӛ bӏ co lҥi
hoһc giãn ra, hình dáng chúng bӏ PpRPyÿL PjQJѭӡLWDWKѭӡng gӑi là biӃn
dҥng bҧQÿӗĈyOjVӵ phá vӥ các tính chҩt hình hӑc - chiӅXGjLÿѭӡng thҷng,
góc, hình dҥng và diӋQWtFKFiFÿӕLWѭӧng trên bӅ mһWÿҩt - trong biӃn dҥng
cӫa chúng trên mһt phҷng.
Phép chiӃX870Oà phép chiӃXKình trөQJDQJÿӗQJJyFWKRҧPãn ÿLӅX
kiӋQNLQKWX\ӃQJLӳDOjÿѭӡQJWKҷQJYà trөFÿӕL[ӭQJ
- TӹOӋÿӝGài m0 trên kinh tuyӃQWrөFOà m0 = const = 0.9996.

Trong phép chiӃX870Fyÿѭӡng chuҭn, giá trӏ m +DLÿѭӡng
0
chuҭQ Qj\ÿӕi xӭng vӟi nhau qua kinh tuyӃn trөc và cҳW [tFKÿҥo tҥi nhӳng
0
ÿLӇm cách kinh tuyӃn giӳa mӝt khoҧQJȜ§ 'RÿyFiFWUӏ sӕ biӃn dҥng
trong phép chiӃu UTM nhӓKѫQWURQJSKpSFKLӃu Gauss.
NӃX GQJ (OLSVRLG Fy NtFK WKѭӟF Yj ÿӏQK WkP JLӕQJ QKDX WKì sӵ
chuyӇQ ÿәL JLӳD KDL SKpS FKLӃX *DXVV- Krugervà UTM sӁ UҩW ÿѫQ JLҧQ
0
/ѭӟLFKLӃX870ӣ9LӋW1DP P~L ÿѭӧFiSGөQJWKành lұSEҧQÿӗÿӏD
hình thӡLNǤWUѭӟFQăPEҵQJSKѭѫQJSKiSFKөSҧQKKàng không. Do
sӱGөQJ(OLSVRLG(YHUHVWYLӋFFKX\ӇQÿәLJLӳDKDLSKpSFKLӃXWUӣQên
phӭF WҥS Yà làm hҥQ FKӃ NKiL QLӋP Vӱ GөQJ Wài liӋX EҧQ ÿӗ YӟL WRҥ ÿӝ
UTM.
P.2.2. Khung bҧQÿӗ
Khung bҧQÿӗFyUҩWQKLӅXGҥQJ7Uên phҫQOӟQFiFEҧQÿӗNKXQJOà

mӝWÿѭӡQJJLӟLKҥQOãnh thәÿѭӧFWKӇKLӋQJӑLOà khung trong song song
vӟLNKXQJWURQJQJѭӡLWDYӁNKXQJQJRài có tính chҩWWUDQJWUtJLӳDNKXQJ
trong và khung ngoài là trӏVӕFiFÿѭӡQJNLQKYƭWX\ӃQÿӏDGDQKFiFÿѭӡQJ
phөcұQQ~WJLDRWK{QJJҫQQKҩW
P.2.3. BӕFөFEҧQÿӗ
Là sӵ Eӕ WUt NKX YӵF ÿѭӧF WKành lұS EҧQ ÿӗ WUên bҧQ ÿӗ [iF ÿӏQK
khung cӫD Qy VҳS [ӃS QKӳQJ \ӃX Wӕ WUình bày ngoài khung và nhӳQJ Wѭ
liӋX Eә VXQJ &iF EҧQ ÿӗ ÿӏD Kình bao giӡ FǊQJ ÿӏQK KѭӟQJ NLQK WX\ӃQ
giӳDWKHR %-N. Trong khung biӇX WKӏNKX YӵFÿѭӧFWKành lұS OLên tөF Yà
không lұSOҥLWUên nhӳQJPҧQKSKөFұQ%ӕWUtWên bҧQÿӗVӕKLӋXPҧQKWӹ
lӋFiFWài liӋXWUDFӭXYà giҧLWKtFKGӵDWKHRPүXTXLÿӏQK
ĈӕL YӟLFiFEҧQÿӗFKX\rQÿӅWURQJNKXQJEҧQÿӗFyWKӇEӕ WUtEҧQFK~
thích, tài liӋXWUDFӭXÿӗWKӏEҧQÿӗSKө7ên bҧQÿӗWӹOӋFǊQJFyWKӇ
ÿһWӣWURQJNKXQJ
TÀI LIӊ87+$0.+Ҧ2
1. ĈһQJ 9ăQ ĈӭF HӋ WKӕQJ WK{QJ WLQ ÿӏD Oê NXB Khoa h͕F .Ϳ
Thu̵W+à n͡L
2. PhҥP7UӑQJ0ҥQK3KҥP7UӑQJ Thành, 1999.&ѫVӣKӋWKӕQJWK{QJ
WLQÿӏDOêWURQJTX\KRҥFKYà quҧQOêÿ{WKӏNXB Xây D͹QJ+à n͡L
3. PhҥP9ӑQJ7Kành, 2000. Bài giҧQJFѫVӣKӋWKӕQJWK{QJWLQ ÿӏD Oê
Ĉ̩LK͕F0͗-Ĉ͓DFK̭W+à N͡L
4. NguyӉQ7UѭӡQJ;XkQ Giáo trình hӋWK{QJWLQÿӏD Oê. Ĉ̩LK͕F
M͗-Ĉ͓DFK̭W+à N͡L
5. NguyӉQ %ình Minh, 1999. HӋ WKӕQJ WK{QJ WLQ ÿӏD Oê Ĉ̩L K͕F .KRD
h͕F7͹QKLên. Hà N͡L
6. NguyӉQ7Kӏ<ên Giang, 2002. ӬQJGөQJWLQKӑFÿiQKJLiWài nguyên
trӳ OѭӧQJÿiFDUERQDWYùng Kim BҧQJ- Thanh Liêm - Nam Hà. Lu̵Q
YăQWK̩c sͿNͿWKX̵W+à N͡L
7. PhҥP9ăQ&ӵ ӬQJGөQJ+ӋWK{QJWLQÿӏDOêYà ViӉQWKiPWURQJTXҧQ
lý môi trѭӡQJYà tài nguyên ӣ9LӋW1DPWKӵFWUҥQJWKXұQOӧLYà thách
thӭF%ài báo). Hà N͡L.
8. Produced by Japan Society of Photogrammetry and Remote
Sensing (JSPRS), Sponsored by Japan International Cooperation
Agency (JICA), Copyright ©JICA2003, 2004. GIS Course-Distance
Education. Japan.
9. Prof. Shunji Murai, 1999. GIS Work Book Volume 1 (Fundamental
Course) and Volume 2 (Technical Course). The CD-ROM of Text books
on Remote Sensing and GIS.

Bài Giảng Gis

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bài Giảng Gis

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÀI GIҦNG

NgѭӡLELên soҥQTS. TrҫQ9kQ$QK– BӝP{QĈRҧQKYà ViӉQWKiP

1.1.2.3. Các ngu͛Q thông tin

Hình 1.1: 6ѫÿӗKӋWKӕQJSKҫQFӭQJFӫDKӋ*,6

Hình 1.2: HӋWKӕQJSKҫQFӭQJKӋ*,6FKX\ên dөQJ

ĈӅ[XҩWNӃKRҥFK Nghiên cӭXWtQKNKҧWKL ThiӃWNӃFѫVӣGӳOLӋX

Cân nhҳFNӃKRҥFK ThӵFWKLGӵiQWKtÿLӇP

Phê chuҭQNӃKRҥFK Xem xét dӵiQWKtÿLӇP

TәFKӭFÿӝLWKӵFKLӋQ Thanh toán tiӅQPXDKӋWKӕQJ

Hình 1.3: LұSNӃKRҥFKFjLÿһW*,6

(i,j) = (6,1), (3,2), (5,4)

(i,j) = (1,3), (2,2), (3,2), (4,3),

(4A,4B), (4A,4B), (3A,2C,3B),

a. BiӇXGLӉQKình hӑF b. Topology

{(x1,y1), …, (xn,yn), (x1,y1)} {Polygon_ID, danh sách chain ID theo

Hình 2.4. So sánh giͷDquan h͏ hình h͕c và quan h͏ topology

Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJÿL͋P

Chain_ID Tӯ ĈӃQ Polygon Trái Polygon PhҧL

Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJÿ˱ͥQJ

Polygon_ID Ds các chain

Hình 2.5. DͷOL͏XWRSRORJ\FͯDÿ͙LW˱ͫQJYùng

N̹PWURQJ LVwithin) G̯QQK̭W vͣL(nearest to)

N̹PWUên (on line) G̯QQK̭W vͣL (nearest to)

N̹Ptrong (in area) N̹PWUên (on area)

Giao c̷W (intersect) %ăQJTXD (cross) Ch̫\ÿ͇Q (flow into)

Giao c̷W (intersect) Ĉ˱ͥQJELên (border)

Ch͛QJ[͇S(overlap) N̹PWURQJ (inside) Li͉QN͉ (adjacent to)

Hình 2.7. T͝FKͱFFiFOͣSGͷOL͏XWURQJE̫Qÿ͛V͙

Hình 2.8. Liên k͇WGͷOL͏XNK{QJJLDQYà dͷOL͏XWKX͡FWtQK

2.3 CÁC MÔ HÌNH CѪ6Ӣ'Ӳ/,ӊ8

Hình 2.9. Mô hình phân c̭S Hình 2.10. Mô hình m̩QJ

Mã T. tính A1 T. tính A2 Mã T. tính B1 T. tính B2

Mã T. tính A1 T. tính B2 T. tính C1

Mã1 T. tính C1 T. tính C2

Hình 2.11. Mô hình quan h͏

Hình 2.12. Các mͱFÿ͡FKLWL͇WNKLQJKLên cͱXÿ͙LW˱ͫQJ

ĈҧR %iQÿҧR LөF

Hình 2.13. Ĉ̫R%iQÿ̫R/ͭFÿ͓DOà nhͷQJN͇WKͳDWͳVLêu lͣSĈ̭W

Hình 2.14. Các m͙LTXDQK͏NK{QJJLDQFKRÿ͙LW˱ͫQJ7͑QK

Hình 2.15. Mô hình h˱ͣQJÿ͙LW˱ͫQJ

3.1 KHÁI QUÁT Vӄ NHӲNG CHӬ& 1Ă1* &ӪA Hӊ THӔNG

/ѭXWUӳYà biên Xӱ lý dӳ liӋu HiӇn thӏ và Màn hình

Tìm kiӃPYà phân Hình 3.1 Khái quát vӅ

3.1. NHҰP DӲ LIӊU

Quá trình DӳOLӋXWK{

3.2.2 Phân lo̩Lÿ͙LW˱ͫQJFKRFiFOR̩L̫QKYL͍QWKiP

Hình vӁ4 Phân lӟSFiFÿӕLWѭӧQJWUên dӳOLӋXҧQK QJXӗQ&&56

3.2.3 Chuy͋Qÿ͝LF˯VͧGͷOL͏XG̩QJYHFWRUYà raster

Hình vӁ3.5 ChuyӇQÿәLWӯYHFWRUVDQJUDVWHU

Hình vӁ3.6 ChuyӇQÿәLWӯUDVWHU sang vector

3./Ѭ875Ӳ VÀ BIÊN TҰP DӲ LIӊU

Hình vӁ3.9 BӕQÿRҥQWKҷQJ$%&'FyWKӇFKӍEҳWYào nhau theo cһSQKѭӣ

Hình vӁ3.10 Mô tҧQ~WJLҧWUên mӝWÿѭӡQJYà thiӃXQ~WӣFKӛFҳWQKDX

Hai nhãn cùng nҵP

Hình vӁ3.11 Nhãn bӏWKLӃXYà nhãn thӯDÿӕLYӟLFiFSRO\JRQ

1Kѭÿã phân tích ӣWUrQFiFQ~WOjFiFÿLӇPÿһFELӋWPà nó chӍUDVӵNӃW

Hình vӁ2 : Polygon vөQ

3.4 TÌM KIӂ09À PHÂN TÍCH KHÔNG GIAN

3.4.1 Tìm ki͇P 6HDUFKLQJ

a. Theo khoҧQJFiFKQJҳQQKҩW b. Theo thӡLJLDQÿLQJҳQQKҩW

Phép logic: Các thӫWөFWìm kiӃPGӳOLӋXVӱGөQJFiFWKXұWWRiQORJLF%RROHan

A B NOT A A AND B A OR B A XOR B

A OR B A XOR B (A OR B but not

Hình vӁ 3.14: Minh hӑDEҵQJKình vӁYà bҧQJFӫDFiFSKpSWRiQORJLF

NgѭӡLELên soҥQTS. TrҫQ9kQ$QK– BӝP{QĈRҧQKYà ViӉQWKiP

N̹PWURQJLVwithin) G̯QQK̭W vͣL(nearest to)

Hình 2.13. Ĉ̫R%iQÿ̫R/ͭFÿ͓DOà nhͷQJN͇WKͳDWͳVLêu lͣSĈ̭W

Hình vӁ4 Phân lӟSFiFÿӕLWѭӧQJWUên dӳOLӋXҧQKQJXӗQ&&56

3./Ѭ875Ӳ VÀ BIÊN TҰP DӲ LIӊU

Hình vӁ3.9 BӕQÿRҥQWKҷQJ$%&'FyWKӇFKӍEҳWYào nhau theo cһSQKѭӣ

Hình vӁ2 : Polygon vөQ

3.4.1 Tìm ki͇P6HDUFKLQJ

Hình vӁ3.23 LӟSV{QJKӗYà lӟSYӏWUtÿLӇPJLӃQJNKRDQNKDLWKiFQѭӟF

Hình vӁ3.24: Mô hình sӕÿӏDKình cӫD.DJRVKLPD1KұWEҧQVӱGөQJ

Quét ҧQKWҥRGӳOLӋX5DVWHU WLI UOH

5.4. CÁC LƬ1+9Ӵ&Ӭ1'Ө1&Ӫ$,675216Ҧ1;8Ҩ7

5.5. CÁC BÀI TOÁN Ӭ1'Ө1&Ӫ$&Ð11+ӊ*,6

Hình P.1: BiӇXWKӏFӫDEӅPһWWUiLÿҩWOên mһWSKҷQJ1JXӗQ.HLWK

Chúng ta biӃWWUiLÿҩWFyGҥQJ*HRLGQKѭQJWURQJWKӵFWӃÿѭӧFFRLOà hình

- PhҧQiQKFiFWtQKFKҩWEên trong cӫDVӵYұWKLӋQWѭӧQJ

- LoҥL Eӓ QKӳQJ PһW tW JLiWUӏFiFFKLWLӃWYөQ YһWNK{QJÿһFWUѭQJ KRһF

TәQJTXiWKRiGүQÿӃQPkXWKXүQ[XQJNKҳFJLӳDQKӳQJ\êu cҫXYӅ

J&˯VͧWKLrQYăQ- tr̷Fÿ͓DYjÿL͋Pÿ͓QKK˱ͣQJE̫Qÿ͛ÿ͓DKình)

Ghi chú trên bҧQÿӗOà các chӳYLӃWQKҵPJLҧLWKtFKWKHRNêKLӋXFiFÿӏD

- Tên riêng cӫDFiFÿӕLWѭӧQJWên thành phӕWên tӍQK

Các toҥÿӝ trên bӅ mһWWUiLÿҩt là VƭÿӝODWLWXGHÿѭӧFÿRWKHRÿѫQYӏÿӝ

P.2. CÁC Hӊ48,&+,ӂ8%Ҧ1ĈӖ0$3352-(&7,216

Phép chi͇XDXVV- Kruger và h͏WR̩ÿ͡DXVV- Kruger

Phép chiӃX*DXVV- Kruger là phép chiӃXKình trөQJDQJJLӳDJyFGQJÿӇ

Khung bҧQÿӗFyUҩWQKLӅXGҥQJ7Uên phҫQOӟQFiFEҧQÿӗNKXQJOà