Hafta 2 PDF

06.03.
2013
T.C.
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ
1 Doç. Dr. Serdar KÜÇÜK
ELEKTRONİK DEVRELER
Kaynak
• Electronic Devices And Circuit Theory,

Robert BOYLESTAD, Louis NASHELSKY
• Electronic Devices And Circuits,

Jr. Theodore F. BOGART
1
06.03.2013
DİYOTLARLA YAPILAN DOĞRULTMA

DEVRELERİ
İçerik (1)
• Yarım Dalga Doğrultucu
• Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultucu
• Orta Uçlu Transformatör Kullanılarak

Gerçekleştirilen Tam Dalga Doğrultucu
FİLTRELER
İçerik (2)
• Kondansatörün Filtre Elemanı

Olarak Kullanılması
2
06.03.2013
KENETLEYİCİLER
İçerik (3)
• Tanımı
DİYOTLARLA YAPILAN DOĞRULTMA

DEVRELERİ (GİRİŞ 1)
Yarım Dalga Doğrultucu Git
Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultucu Git
Orta Uçlu Transformatör Kullanılarak Git

Gerçekleştirilen Tam Dalga Doğrultucu
3
06.03.2013
FİLTRELER (GİRİŞ 2)
Kondansatörün Filtre Elemanı Olarak Git

Kullanılması
KENETLEYİCİLER (GİRİŞ 3)
Tanımı Git
4
06.03.2013
YARIM DALGA DOĞRULTUCU
Doğrultma Devreleri:
 Doğrultma devreleri alternatif akımı doğru akıma çeviren
devrelerdir. Diyotlarla yapılan doğrultma devreleri genel
olarak yarım ve tam dalga olmak üzere iki şekilde
gerçekleştirilirler.
9 Giriş
YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)
 Bu doğrultma devreleri tasarlanırken dikkat edilmesi
gereken en önemli nokta diyotun PIV-PRV(Peak Inverse
Voltage/ Peak Reverse Voltage) değeri yani dayanabileceği
maksimum ters gerilim değeridir. Eğer diyot üzerine bu PIV
değerinden daha fazla ters gerilim uygulanırsa diyot bozulur.
10 Giriş
5
06.03.2013
 Yarım dalga doğrultma devresi bir adet diyot ile
gerçekleştirilir.
11 Giriş
 Şekilde yarım dalga doğrultma devresi ve bu devreye
uygulanan giriş sinyali görülmektedir. Burada Em sinyalin tepe
değeri, T ise peryotu ifade etmektedir.
vin
D
Vm
0
t vin(t)=Vmsinω t R vo
-
-Vm
T
Yarım dalga doğrultma devresi.
a) 12 b) Giriş
6
06.03.2013
 Giriş işaretinin pozitif alternansında diyot(ideal) Şekil a’da
görüldüğü gibi iletime geçerek kısa devre olur. Dolayısıyla
pozitif alternans tamamen yük üzerinde görülür. Bu durum
Şekil b’deki dalga şeklinde gösterilmiştir. v o
Vm
+
vin(t)=Vmsinω t
i(t) R vo
- t
0
T
2
a) b)
Yarım dalga doğrultma devresinde diyotun iletimde olduğu durum.
13 Giriş
 Giriş işaretinin negatif alternansında ise ideal diyot Şekil
a’da görüldüğü gibi kesime giderek açık devre olur. Bundan
dolayı bu alternansta devreden akım geçmeyeceğinden yük
üzerinde herhangi bir gerilim düşümü olmaz. Şekildeki T/2-T
peryotu arası çıkış geriliminin sıfır olduğu bu durumu
göstermektedir. v in
+ Vm
vin(t)=Vmsinω t R vo=0
- t
0 T T
2
Yarım dalga doğrultma
a) b)
14 devresinde diyotun Giriş
kesimde olduğu durum.
7
06.03.2013
 Şekilde yarım dalga doğrultucu vin Yarım dalga doğrultma
devresine uygulanan giriş sinyali ile devresinde çıkış dalga şekli.
çıkıştan alınan doğrultulmuş sinyal Vm
birlikte gösterilmiştir. Bu devrede çıkıştan
alınan DC gerilimin ortalama değeri; t
0
Vm
Vavr VDC(ort) 0,318 Vm
etkin değeri de; vo
Vm Vm
Vrms 0.707 Vm
2
t
15 0
T
 Doğrultma devresindeki diyot üzerine düşen VT (eşik gerilimi)
gerilimi dikkate alınacak olursa, çıkış gerilimi eşik gerilim değeri kadar
azalarak Vm-VT olur. Şekilde diyotun eşik gerilimi göz önünde
bulundurulan eş değer yarım dalga doğrultma devresi, giriş ve çıkış
dalga şekilleri birlikte verilmiştir. Diyotun eşik geriliminin yarım
vin
VT
+ - dalga doğrultma devresine etkisi.
Vm vo
+
Vm-VT
t Vin(t)=Vmsinω R vo
0
t
-
t
0
-Vm
T
T 16
a) b) c)
8
06.03.2013
 Yarım dalga doğrulma devresinde pozitif alternans doğrudan çıkışa
aktarılır. Fakat negatif alternansta diyot kesimde olacağından yük
direnci üzerinde herhangi bir gerilim düşümü olmaz. Negatif
alternansın tamamı açık devre olan diyot üzerine görülür.
- VPIV +
Yarım dalga doğrultma
devresinde PIV değerinin
+
hesaplanması.
vin(t)=Vmsinω t R vo=0
17 Giriş
Örnek Soru:
 Şekil a’da giriş sinyali, b’de devresi verilen yarım dalga
doğrultucunun Vo çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz.
vin
Dsi
18
+
t 4,7K vo
0 vin(t)=18sinω t
-
-18
T
a) b)
Örnek için kullanılacak devre.
18 Giriş
9
06.03.2013
Çözüm:
 Şekil 2.39b’deki devreye dikkat edilirse diyot giriş geriliminin
negatif alternansında iletime geçer ve dolayısıyla çıkışta negatif DC
gerilim elde edilir. v o
VT
+ T
2 T
vin(t)=18sinω i(t) 4,7K vo t
0
t
-
-17,3V
a) b)
a)Şekil 2.39’daki devrede diyotun iletimde olduğu durum b) devrenin çıkış dalga şekli
19 Giriş
KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU
 Yarım dalga doğrultma devresinde çıkış geriliminin
ortalama değeri tepe değerinin 0,318 katına eşittir. Bu
devrelerde giriş alternansının yarısı kullanılmadığından
ortalama çıkış gerilim değerleri küçüktür.
20 Giriş
10
06.03.2013

(DEVAM)
 Bu dezavantajı ortadan kaldırmak için her iki alternansında
doğrultularak çıkışa aktarıldığı köprü tipi tam dalga doğrultma
devresi kullanılır. Böylece çıkıştaki DC gerilimin ortalama
değeri iki katına çıkarak Vo=2x0,318=0,636V olur. Şekilde
köprü tipi tam dalga doğrultma devresi görülmektedir.
vin
Vm D1 D2
- vo +
t vin(t)=Vmsinω
0
t
-Vm D3 D4
T
21 Giriş
a) b)
Köprü tipi doğrultma devresi.

(DEVAM)
 Köprü tipi doğrultma devresinde, giriş sinyalinin pozitif
alternansında D2 ve D3 diyotları iletimde iken D1 ve D4
diyotları kesimdedir. Bu durumda akım, Şekilde görüldüğü
gibi D2, R ve D3 elemanları üzerinden geçerek devresini
tamamlar.
22
11
06.03.2013

(DEVAM)
 Negatif alternansında ise D1 ve D4 diyotları iletimde iken D2
ve D3 diyotları kesimdedir. Bu durumda akım, Şekilde
görüldüğü gibi D4, R ve D1 elemanları üzerinden geçerek
devresini tamamlar. Her iki alternansta da yük üzerinden (R)
geçen akımın yönü aynıdır.
23

(DEVAM)
 Şekil b’deki tam dalga doğrultulmuş çıkış sinyalinin
ortalama değeri yarım dalga doğrultma devresine göre 2 kat
artar. Dolayısıyla çıkış gerilimi doğrultma devresindeki
diyotlar ideal kabul edildiğinde aşağıdaki gibi olur.
vin
VDC 2 (0,318Vm) vo
Vm
Vm
t
0 T T
2 t
0 T T
2
-Vm
24
a) b)
12
06.03.2013

(DEVAM)
 Diyotların eşik gerilimleri göz önünde bulundurulursa bu
durumda köprü tipi doğrultma devresinin çıkış gerilimi Vm >>
VT için;
VDC 2 0,318(Vm 2VT ) 0,636(Vm 2VT )
25

(DEVAM)
PIV Değerinin Bulunması:

 Her bir diyot için aynı olan bu PIV gerilim değeri;
VPIV Vm 2VT VT
VPIV Vm VT
buradan diyotun PIV değeri;
PIV Vm VT
26
13
06.03.2013
ORTA UÇLU TRANSFORMATÖR KULLANILARAK

GERÇEKLEŞTİRİLEN TAM DALGA DOĞRULTUCU
 Orta uçlu transformatörle gerçekleştirilen tam dalga doğrultma
devresinde iki adet diyot kullanılır.
D1
1:2
vin
RL
Vm
vin
t
0
-Vm D2
27
a) b)

(DEVAM)
 Giriş geriliminin pozitif alternansında Şekilde görüldüğü gibi D1 diyotu
iletime geçerek kısa devre olurken D2 diyotu ise kesime giderek açık
devre olur. Bu durumda akım D1 diyotu ve R direnci üzerinden geçerek
devresini tamamlar.
28
14
06.03.2013

(DEVAM)
 Giriş geriliminin negatif alternansında ise Şekilde görüldüğü gibi D2
diyotu iletime geçerek kısa devre olurken D1 diyotu ise kesime giderek
açık devre olur. Bu durumda ise akım D2 diyotu ve R direnci üzerinden
geçerek çıkışta Şekil c’de görüldüğü gibi bir dalga şekli elde edilir.
29

(DEVAM)
 Bu devrede her bir alternansta sadece bir diyot iletimde olduğundan
doğrultulmuş sinyalin ortalama Vm>>VT için;
VDC 2 0,318(Vm VT ) 0,636(Vm VT )
Her bir diyot için aynı olan bu PIV gerilim değeri;
VPIV Vm Vm ise VPIV 2Vm
PIV 2Vm
30
15
06.03.2013
KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

OLARAK KULLANILMASI
Filtre Devreleri:
 Bir kondansatörü filtre elemanı olarak kullanmak için
kondansatörün şarj ve deşarj özelliğinden faydalanılır.
Kondansatöre gerilim uygulandığında kondansatör şarj olur.
Kondansatör şarj olmaya başladığında üzerinden maksimum
akım geçer. Doldukça üzerinden geçen akım azalır, her
dolduğunda ise çok küçük bir sızıntı akımı dışında bir akım
olmaz. Dolu kondansatörün uçları bir dirence bağlandığında
ise bu direnç üzerinden boşalır.
31 Giriş

OLARAK KULLANILMASI (DEVAM)
vin
Vm
+
t Doğrultma
0 C RL vo
Devresi
-
-Vm
Doğrultma devresine eklenmiş kondansatörlü filtre devresi

32 Giriş
16
06.03.2013

Devredeki RL yük direnci diyodun ileri yön direncinden çok büyük

olmalıdır ki pozitif alternansta akım çok küçük ileri yön direnci bulunan
diyot üzerinden kondansatörü giriş geriliminin tepe değerine hızlı bir
şekilde şarj etsin.
vin
Dsi
Vm
+
t C RL vo
0
-
-Vm
33 Giriş

Negatif alternansta diyot açık devre olacağından Kondansatör üzerindeki

gerilim RL yük direnci üzerinden deşarj olur. Kondansatörde biriken
gerilimin diğer pozitif alternans gelene kadar deşarj olmaması için
5 ?=5RLC büyük seçilir.
Dsi
vin
+
Vm +
Şarj akımı I C RL vo
-
-
t
0
34 Giriş
17
06.03.2013

vin Deşarj akımı
+
+ I
t C RL vo
0 -
-
-Vm
Negatif alternansta kondansatörün RL yük direnci üzerinden deşarj olması.

35 Giriş

vin
Şekilde 1 ve 2 nolu noktalarda Vm

kondansatör gerilimi ile kaynak gerilimi
aynı iken 3 nolu noktada kondansatör
t
gerilimi kaynak geriliminden daha 0
büyüktür. 4 nolu noktada diyot
yalıtımdadır ve kondansatör RL direnci vo
üzerinden deşarj olmaktadır. 5 nolu Vm
noktada ise diyot iletimdir ve
kondansatör diyotun ileri yön direnci
1 t
üzerinden şarj olmaktadır. 4 0
36
2 5
3
18
06.03.2013

Kondansatörde biriken gerilimin daha geç boşalması ve dolayısıyla

daha düzgün bir DC gerilim elde edebilmek için RLC zaman sabiti daha
büyük seçilir. Şekilde iki farklı zaman sabiti seçilmesiyle elde edilen
dalgalı ve daha az dalgalı iki çıkış gerilimi görülmektedir.
vo vo
Vm Vm
t t
0 0
a)Küçük zaman sabiti ile elde edilmiş b) Büyük zaman sabiti ile elde edilmiş
büyük dalgalı gerilim 37 küçük dalgalı gerilim

Şekilde görüldüğü gibi devrenin çıkışından elde edilen sinyal oldukça

dalgalıdır. Bu dalganın genliğine ripple denir ve düzgün bir DC gerilimde
ripple genliği son derece küçük olmalıdır.
D1 D2
vin(t)=Vmsinωt
+
+
D3 D4 C RL vo
-
-
38 Giriş
19
06.03.2013

Bunun için şekilde görüldüğü gibi tam dalga doğrultma devreleri

kullanılabileceği gibi doğrultucu çıkışında birden fazla filtre devresi de
kullanılabilir. D1
1:2
vin
+
D2 +
C RL vo
-
-
39 Giriş

Tam dalga doğrultma devrelerin çıkışı yarım dalga doğrultma

devresinin çıkışından daha düzgün bir dc gerilim(VDC) üretir. Şekilde VPPRip
tepeden tepeye ripple geriliminin genliğini göstermektedir. T doğrultma
devresinin çıkışında meydana gelen doğrultulmuş sinyalin periyodunu
göstermektedir. vo=vc VPPRip/2
Vm
VPPRip
VDC
t
0
40
Tam dalga doğrultma devresinin çıkışı.
T
20
06.03.2013
KENETLEYİCİLER
Kenetleyici Devreleri:
 İçerisinde diyot, direnç ve kondansatör içeren kenetleyici
devreler giriş sinyalini gerilim ekseninde DC seviye kadar
aşağı veya yukarıya kaydırır. Kenetleyici devreleri ek bir DC
kaynak eklenerek kaydırma işlemi daha aşağı veya yukarı
çekilebilir.
 Kenetleme devrelerinde prensip olarak şarj süresi çok kısa
tutularak kondansatörün çok hızlı bir şekilde kaynak
gerilimine şarj olması istenir.
41 Giriş
ÖRNEKLER
Örnek Soru:
 Şekil a’ daki giriş gerilimi Şekil b’deki devreye uygulanıyor.
Buna göre çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz.
42 Giriş
21
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Kare dalga sinyalin pozitif kısmında diyot iletime geçer ve Şekil b’de
görüldüğü gibi C kondansatörü çok küçük bir dirence sahip olan diyot
üzerinden hızla kaynak gerilimine şarj olur. Diyot üzerinde 0,7 V
düşeceğinden kondansatörün şarj gerilimi 10-0,7=9,3V olur.
Vo VDSi VR 0,7V
43
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Kare dalga sinyalin negatif kısmında ise Şekilde görüldüğü gibi DSi
diyotu kesime giderek açık devre olur. Daha önce 9,3 V değerine şarj
olmuş kondansatör üzerindeki gerilim ile kare dalga sinyalin negatif
kısmı seri olduğundan çıkış gerilim;
Vo VC Vin 9,3 10 19,3V
44
22
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Giriş ve çıkış gerilim
dalga şekilleri Şekilde
görülmektedir.
45 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Örnek Soru:
 Şekil a’daki giriş gerilimi Şekil b’deki devreye uygulanıyor.
Buna göre çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz.
46 Giriş
23
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Giriş geriliminin 0-T/2 aralığı devreye uygulandığında Şekil de
görüldüğü gibi Dsi diyotu ters yönde kutuplanır.
Şekil b’deki devrede Vin giriş gerilimi ve E1 kaynağı diyotu doğru yönde
47
kutupladığından diyot iletimdedir.
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Bu durumda devreden geçen I akımı çok küçük direnç gösteren diyot
üzerinden geçerek kondansatörü
Vc Vin E1 VDSi 10 5 0,7 14,3V
gerilimine şarj eder. Bu arada ise çıkış gerilimi ise
Vo E1 VDSi 5 0,7 4,3V
48 Giriş
24
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
Kaynak geriliminin negatif kısmı için eşdeğer devre.

49 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
Şekilde görüldüğü gibi giriş geriliminin T-3T/2 aralığında
kondansatör şarj gerilim ile giriş gerilimi diyotu ters yönde
kutupladığından diyot açık devre olur. Bu durumda çıkış, seri bağlı
bu iki gerilimin toplamına eşit olur.
Vo VR 15 14,3 29,3V
50
25
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
Giriş ve çıkış gerilim dalga
şekilleri Şekil 2.8’de
görülmektedir.
51 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Örnek Soru:
 Şekildeki devreye Vin=20V değerinde bir sinyal
uygulanıyor. Buna göre çıkış işaretinin dalga şeklini çiziniz.
52 Giriş
26
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Şekilde görüldüğü gibi giriş işaretinin pozitif kısmı devreye
uygulandığında DSi diyotu iletime geçer ve C kondansatörü;
Vc Vin E1 VDSi 20V 10V 0,7V 9.3V

değerine şarj olur. Bu arada çıkış ise
Vo E1 VDSi 10 0,7V 10,7V
53 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Şekilde görüldüğü gibi giriş işaretinin negatif kısmı devreye
uygulandığında VC+Vin=9,3+20=29,3V seviyesindeki gerilim diyotu ters
yönde kutupladığından diyot açık devre olur.
54
27
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Bu durumda çıkışta;
Vo Vin VC 20 9,3 29,3V
Çıkış sinyalinin tepeden tepeye ölçülen genliği 10,7V-(-29,3V)=40V olur.
55 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Örnek için kullanılacak giriş dalga şekli ve devre.
56
28
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Giriş ve çıkış gerilim dalga
şekilleri Şekilde görülmektedir.
57 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Örnek Soru:
 Şekildeki devreye Vin=20V değerinde bir sinyal uygulanıyor.
Buna göre çıkış işaretinin dalga şeklini çiziniz.
58 Giriş
29
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Giriş işaretinin pozitif kısmı ve E1 kaynak gerilimi diyotu doğru yönde
kutupladığından kondansatör;
Vc Vin E1 VDSi 20V 10V 0,7V 29.3V
gerilim değerine şarj eder. Bu arada diyot iletimde olduğundan çıkış
Vo E1 VDsi 10 0,7 9,3V
59 Giriş
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Şekildeki devrede kaynak geriliminin pozitif kısmı için eşdeğer devre.
60
30
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Giriş işaretinin negatif kısmında ise şekilde görüldüğü gibi Vc
kondansatör gerilimi diyotu ters yönde kutuplar. Bu durumda diyot açık
devre olur.
Vo VC Vin 29,3 20 49,3V
61
ÖRNEKLER (DEVAM)
Çözüm:
 Örnekte verilen devre için
giriş ve çıkış dalga şekilleri.
62 Giriş
31
06.03.2013
ÖRNEKLER (DEVAM)
Örnek Soru:
 Şekildeki devreye Vin=20 Sin t değerinde bir sinyal
uygulanıyor. Buna göre çıkış işaretinin dalga şeklini çiziniz.
63 Giriş
KIRPICI DEVRELER
Tanımı:
 Giriş sinyalinin bir kısmını kesip geri kalan kısmını düzgün
bir şekilde çıkışa aktaran devrelere kırpıcı devreler denir.
Kırpıcı devrelere verilebilecek en tipik örnek yarım dalga
doğrultma devreleridir. Kırpıcı devreleri seri ve paralel olarak
iki kısımda incelenebilir.
64 Giriş
32
06.03.2013
SERİ KIRPICI DEVRELER
Kırpıcı Devreler:
 Seri kırpıcı devrelerde diyot yüke seri olarak bağlanır ve çıkış gerilimi
yük direnci üzerinden alınır. Girişe uygulanan kare dalganın pozitif
kısmında diyot iletimde olduğundan bu kısım çıkışa aynen aktarılır. Kare
vi dalganın negatif kısmında diyot kesime girer ve çıkışta herhangi bir
gerilim seviyesi gözlenmez. Dsi
0
t vi R vo
-
-V
65
a) b)
SERİ KIRPICI DEVRELER

vin
vo
V
+
V
t
vin R vo
0 T
2 -
t
-V 0 T
2
a)
vin
D
vo
V
+ V
t vi R vo
0
- t
0 T T
2
-V 66
b)
33
06.03.2013
SERİ KIRPICI DEVRELER (DEVAM)
Örnek Soru:
 Şekil 2.53’deki devreye
sırasıyla E1=10V Dsi
• Vin=0V +
• Vin=-10V +
• Vin=15sin t +
gibi üç farklı gerilim Vin R vo
uygulanıyor. Buna her bir
-
durum için çıkış gerilimlerini
bulunuz -

67 Giriş
Çözüm:
i- Şekilde Vin kaynak gerilimi 0V olduğundan devrede sadece gerilim
kaynağı olarak diyotu doğru yönde kutuplayan E1=10 voltluk bir DC
gerilim kalır. Bu gerilim diyotu iletime geçirir ve çıkışta Şekil b’de
görüldüğü gibi V0=E1-VDSi=10V-0.7V=9.3V görülür.
E1=10V Dsi VDsi=0,7V
+ +
+ +
+
R vo Vin=10V I R vo=9,3V
-
- -
68
a) b)
34
06.03.2013
Çözüm:
ii- Şekil a’da hem AC hem de DC kaynak gerilimi bulunmaktadır. Devrede
bu iki kaynak geriliminin oluşturduğu toplam dalga şekli Şekil b’deki gibi
olur. Bu durumda AC sinyal DC sinyalin üzerine biner.
E1=10V Dsi
+
V(t)
+
E1+Vm=25V
Vin=15Sin t V(t) R vo
-
E1=10V
0,7V
t
a) 69 E1-Vin=-5V
V(t) vo
E1+Vm=25V 24,3V
E1=10V 9,3V
0,7V t
t
E1-Vin=-5V
E1=10V b) Dsi c)
+
V(t)
+
Çözüm: E +V =25V
1 m
Vin=15Sin t V(t) R vo
ii- Şekil b’deki toplam giriş gerilimi diyota uygulandığında diyot hemen
-
iletime geçer. Diyotun iletim durumu toplam gerilim
E =10V 0.7V’un altına
1
düşene kadar devam eder. Bu noktadan itibaren giriş gerilimi tekrar

0,7V
0,7V’un üzerine çıkana kadar diyot kesimde kalır. Diyota uygulanan giriş t
a)
E -V =-5V
1 in
ve çıkış gerilimleri Şekil c’de gösterilmiştir. v
V(t) o
E1+Vm=25V 24,3V
E1=10V 9,3V
0,7V t
t
E1-Vin=-5V
70
b) c)
35
06.03.2013
Örnek Soru:
Dsi
 Şekildeki devrede çıkış
geriliminin dalga şeklini çiziniz.
+
Vin=15Sin t
R vo
+
E1=10V -
-

71 Giriş
vt
Çözüm: Vm+E1=25V
Diyota uygulanan toplam
gerilimin dalga şekli Şekildeki
gibidir. Diyot bu dalga şeklinin E1=10V
sadece gerilim ekseninin negatif
kısmında iletime geçer. Bu
-0,7V
t
durumda çıkış gerilimi;
-Vm+E2=-5V
V0=-5V+0.7V=-4.3V olur.
vo
t
72
-4,3V
36
06.03.2013
Örnek Soru:
Dsi
 Şekildeki devrede çıkış
+
Vin=15Sin t
R vo
-
E1=10V -
+

73 Giriş

Vt
E1+Vm=5V
0,7V
t
Çözüm:
E1=-10V
Devredeki diyot gerilim
ekseninin pozitif kısmına ters
-E1-Vm=-25V kutuplandığından dolayı
vo kesimdedir. Gerilim ekseninin
negatif kısmında ise 0.7 volta
kadar yalıtımda bu gerilim
t
değeri aşılınca da iletime geçer.
E1=-9,3V
74 Giriş
-24,3V
37
06.03.2013
PARALEL KIRPICI DEVRELER
 Paralel kırpıcı devrelerinde diyot yüke paralel olarak bağlanır.
a) Kare dalga giriş sinyali b) Paralel kırpıcı devre

vi R
V
+
vi Dsi vo
t
0 -
-V
75 b) Giriş
a)
PARALEL KIRPICI DEVRELER (DEVAM)
 Paralel kırpıcı devresine kare dalga sinyalin pozitif kısmı
uygulandığında diyot iletime geçer ve üzerinde VT eşik gerilimi oluşur
(Şekil a). Çıkış, diyot üzerinden alındığından Şekil b’de görüldüğü gibi
VT seviyesinde olur.
R
vi
+
vi VT vo
-
VT
t
0
76
a) b)
38
06.03.2013
 Kırpıcı devresine kare dalga sinyalin negatif kısmı uygulandığında
diyot kesime giderek açık devre olur (Şekil a). Bu durumda girişe
uygulanan sinyalin tamamı Şekil b’de görüldüğü gibi çıkıştan alınır.
vi
R
+
vi Dsi vo VT
t
0
-
-V
77
a) b)
Örnek Soru:
 Şekil b’deki devrede Vo çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz.
Vin(V)
20 R
+
t Dsi
0 Vin=20Sin t vo
+
E1=10V
-
-20
-
T 78
a) b)
39
06.03.2013
Çözüm:
 Devrede pozitif alternans diyotu doğru yönde kutuplarken E1
kaynak gerilimi diyotu ters yönde kutuplar. Dolayısıyla diyotun
iletime geçebilmesi için giriş sinyali;
VDsi+E1=0,7V+10V =10,7V
Bu gerilim değeri aşılıncaya kadar diyot kesimde olduğundan
açık devredir. Bu yüzden giriş gerilimi aynen çıkışta görülür. 10,7V
gerilim değeri aşılınca diyot iletime geçer ve çıkışta diyot ve
kaynak üzerindeki sabit gerilimlerin toplamı olan 10,7V görülür.
79 Giriş
Çözüm:
a)Giriş sinyalinin pozitif kısmı b)Giriş sinyalinin pozitif kısmı için eşdeğer
Vin(V) devre
20 R
+ +
+
t VDsi=0,7V
0 Vin vo
+
E1=10V
a)
-20 - -
T 80
a) b)
40
06.03.2013
Çözüm:
 Şekilde görüldüğü gibi birbirlerine seri bağlanmış giriş sinyalinin
negatif alternansı ve E1 kaynak gerilimi diyotu ters yönde kutuplar. Bu
durumda diyot açık devre olur ve giriş sinyali doğrudan çıkışta görülür.
vin
R
20
+
Dsi
t Vin=20Sin t vo
0 T T
2
+ E1=10V
-
-20 -
81
a) b)
Vin(V)
20
10,7
t
0
Çözüm:
Vo(V) Örnekte kullanılan devre için
10,7
t
0
82 Giriş
-20
41
06.03.2013
Örnek Soru:
 Şekil deki devrede çıkış geriliminin dalga şeklini çiziniz.
Vin(V)
20 R
+
t Dsi
0 Vin=20Sin t vo
-
E1=10V
+
-20
-
T 83
a) b)
Çözüm:
 Devrede E1 kaynak gerilimi ve giriş sinyalinin pozitif alternansı
diyotu doğru yönde kutupladığından diyot iletime geçer ve çıkış
Vin(V) gerilimi Vo=0,7-10=-9,3V olur.
20 R
+ +
+
t VDsi=0,7V
0 Vin - vo
-
E1=10V
+
a)
-20 - -
T 84
a) b)
42
06.03.2013
Çözüm:
 Giriş geriliminin negatif alternansı diyotu ters yönde kutuplar. E1
kaynağı ise diyotu doğru yönde kutupladığından, diyotun iletim durumu,
negatif alternansın E1+VDsi= -10+0,7=-9,3V gerilim değerini aşıncaya kadar
vin devam eder. Negatif alternans -9,3V değerini aşınca diyot kesime gider ve
giriş sinyali aynen çıkışta görülür. R
Vm
- +
+
VDsi=0,7V
t Vin - vo
0 T T
2 -
E =10V
+ 1
-Vm + -
85
a) b)
Vin(V)
20
t
0
-9,3 Çözüm:
Örnekte kullanılan devrenin
Vo(V)
t
0
-9,3
86 Giriş
-20
43
06.03.2013
Örnek Soru:
 Şekildeki devreye Vin=20Sin t sinyali uygulanıyor. Buna göre çıkış
Vin(V)
20 R
+
t Dsi Dsi
0 Vin=20Sin t vo
+ -
E1=10V E2=7V
- +
-20
-
T 87
a) b)
Çözüm:
 Diyotlar E1 ve E2 kaynaklarına ters yönde kutuplanmıştır.
Dolayısıyla giriş sinyali uygulanmadığı zaman a-b arasındaki Dsi1 ve c-
d arasındaki Dsi2 diyotları her durumda kesimdedir.
Vin(V)
20 R a c
+
t Dsi Dsi
0 Vin=20Sin t vo
+ -
E1=10V E2=7V
- +
-20
-
T 88 b d
a) b)
44
06.03.2013
Çözüm:
 Devreye giriş sinyalinin pozitif alternansı uygulandığında a-b
arasındaki Dsi1 diyotu doğru yönde kutuplanırken, c-d arasındaki Dsi2
diyotu ters yönde kutuplanır. Pozitif alternansın tamamında c-d arası
açık devre olurken a-b arası ise E1+VDsi1=10V+0,7V=10,7V değerine
Vin(V) kadar açık devre olur ve giriş gerilimi doğrudan çıkışta görülür.
R a c
20
+ +
+ Dsi
VDsi=0,7
t Vin vo
0 +
E1=10V - E1=10V
+
-20 - -
b d
T 89
a) b)
Çözüm:
 Bu değer aşıldıktan sonra çıkışta sabit 10,7V görülür.
Vin(V)
R a c
20
+ +
+ Dsi
VDsi=0,7
t Vin vo
0 +
E1=10V - E1=10V
+
-20 - -
b d
T 90
a) b)
45
06.03.2013
Çözüm:
 Devrede c-d arsındaki Dsi2 diyotu negatif alternansta doğru yönde
kutuplanmasına rağmen a-b arasındaki Dsi1 diyotu ters yönde
kutuplanır. Dolayısıyla negatif alternansın tamamında a-b arası açık
devre oluken c-d arası E2+VDsi2=-0,7V-7V=-7,7V değerine kadar
vin kesimde kalarak giriş işareti doğrudan çıkışa aktarılır.
R
Vm
- +
Dsi VDsi=0,7
t Vin + Vo
0 T T
2 + E1=10V E2=7V
+
-
+ -
-Vm
91
a) b)
Vin(V)
20
10,7
t
0
-7,7 Çözüm:
 Giriş işareti -7,7V değerini
Vo(V)
aştıktan sonra çıkış sabit -7,7V
olur.
10,7
t
0
-7,7 92 Giriş
46
06.03.2013
Tesekkür Ederim..
93
47

Hafta 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hafta 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

06.03.

1 Doç. Dr. Serdar KÜÇÜK

• Electronic Devices And Circuit Theory,

• Electronic Devices And Circuits,

DİYOTLARLA YAPILAN DOĞRULTMA

• Yarım Dalga Doğrultucu

• Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultucu

• Orta Uçlu Transformatör Kullanılarak

• Kondansatörün Filtre Elemanı

DİYOTLARLA YAPILAN DOĞRULTMA

Yarım Dalga Doğrultucu Git

Köprü Tipi Tam Dalga Doğrultucu Git

Orta Uçlu Transformatör Kullanılarak Git

Kondansatörün Filtre Elemanı Olarak Git

YARIM DALGA DOĞRULTUCU

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

YARIM DALGA DOĞRULTUCU (DEVAM)

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

KÖPRÜ TİPİ TAM DALGA DOĞRULTUCU

PIV Değerinin Bulunması:

ORTA UÇLU TRANSFORMATÖR KULLANILARAK

ORTA UÇLU TRANSFORMATÖR KULLANILARAK

ORTA UÇLU TRANSFORMATÖR KULLANILARAK

ORTA UÇLU TRANSFORMATÖR KULLANILARAK

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Doğrultma devresine eklenmiş kondansatörlü filtre devresi

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Devredeki RL yük direnci diyodun ileri yön direncinden çok büyük

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Negatif alternansta diyot açık devre olacağından Kondansatör üzerindeki

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

vin Deşarj akımı

Negatif alternansta kondansatörün RL yük direnci üzerinden deşarj olması.

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Şekilde 1 ve 2 nolu noktalarda Vm

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Kondansatörde biriken gerilimin daha geç boşalması ve dolayısıyla

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Şekilde görüldüğü gibi devrenin çıkışından elde edilen sinyal oldukça

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Bunun için şekilde görüldüğü gibi tam dalga doğrultma devreleri

KONDANSATÖRÜN FİLTRE ELEMANI

Tam dalga doğrultma devrelerin çıkışı yarım dalga doğrultma

Kaynak geriliminin negatif kısmı için eşdeğer devre.

Vc Vin E1 VDSi 20V 10V 0,7V 9.3V

Çıkış sinyalinin tepeden tepeye ölçülen genliği 10,7V-(-29,3V)=40V olur.

SERİ KIRPICI DEVRELER

SERİ KIRPICI DEVRELER

SERİ KIRPICI DEVRELER (DEVAM)