យយើងផតល់ជូនឯកសារយនេះយោយឥតគិតលុយ។ យបើមានបំណង,

យោកអ្នកអាចយ្វើអ្ំយោយទាន យ ើយជួយយយើងឲ្យបនតកិចចការយនេះតយៅយ ៀត។

សូមឲ្យយោកអ្នកបានសុខសបាយ។

យ ើមបីយ្ើវអ្ំយោយទាន សូមចូលយៅកុនង ំព័រ ៖

www.pariyatti.org

PARIYATTI
867 Larmon Road Onalaska,
Washington 98570 USA
360.978.4998
www.pariyatti.org

Pariyatti ជសមគមមិន របថន រកចំេណញមួយ

មនេគលបំណង ផតល់ ពត៌មនជូន ពិភព េលកេដយ ៖

-ផសពវ ផសយពុ ទធវចនៈ

-ជួ យគំ រទអន កែសវ ងរកមគ

-បំ ភឺលផូលវអន កបដិ បតិត ធម៌

សិលបៈននការរស់នៅ

Vipassana Research Institute (V.R.I)

Dhamma Giri, Igatpuri,
Maharastra, India

ប្របសរមួលជាភាសាប្ខមរនោយ ៖
គណៈកម្មមធិការបកប្របភាសាប្ខមររបស់វ ិបសសនាអនតរជាតិ
នបាោះពុមពនលើកទី១, ភនំនពញ ប្ខមករា ឆ្នំ២០១៤
1st Edition, Phnom Penh, Cambodia, January 2014

កំណត់អតថបទនយាង៖

ពាកយដកស្សង់ទំងអស់ននោះ នចញមកពីសុតតនតបិដក ប្ដលជាការរបមូលផតំុននធមមនទសនា នន

គមពីរបាឡី។ អតថបទជាភាសាបាឡីនៅកនុងទីននោះនគនបាោះពុមភជាអកសរ នទវនាគរ ី (Devanagari)
នោយសាកលវ ិទាល័យ នាលនាទ រដឌបីហារ របនទសឥណ្ឌ
ឍ ។ ការបកប្របជាភាសាអង់នគលស
បានពិភាកាជាមួយនឹង Pali Text Society of London និងការនបាោះពុមភនោយ Buddhist
Publication Society of Sri lanka។ ខញំុបាននឃើញគាថាដ៏ម្មនតនមលពិនសស និពនធនោយ រពោះនថរ
ញាណតិនោក, ញាណនម្មលី និង បិយទសសី ។ ចំនពាោះនោកទំងអស់ននាោះ ន ើយនឹងចំនពាោះ
អនកបកប្របសម័យថមីឯនទៀតននគមពរី បាឡី ខញំុជំពាក់គុណអស់នោកទំងននាោះដ៏រជាលនរៅ ។

ចំនួនននរពោះសូរតទំងឡាយ ប្ដលម្មននៅកនុងកំណត់ នគនរបើបកប្របជាភាសាអង់នគលសនន Pali

Text Socity។ ជាទួនៅ របធានបទននរពោះសូរត មិនបានបកប្របនទ។ នគបាននរបើពាកយបំរពួញដូច
តនៅ ៖
A : Aªguttara Nik±ya - អ - អងគុតតរនិកាយ
D : D²gha Nik±ya - ទិ - ទីឃនិកាយ
M : Majjhima Nik±ya- ម - មជឈិមនិកាយ
S : Sa½yutta Nik±ya - សំ - សំយុតត និកាយ
Satip : Satipaµµh±na Sutta -សតិប - សតិបបោឌនសូរត (D.22, M.10)

-2-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ម្មតិកា ទំព័រ
3
បុពវកលោក ស.ន.នហា
គ ឥនកា ........................................................
7
អារមភកថា.............................................................................................
13
បុ ពវកថា...............................................................................................
20
នររឿងនិ ទន : វ ិជា
ជ ប ឹក......................................
្
សា ្ត
23
ជំ ពូកទី១. ការស ....................................................................
32
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
37
នររឿងនិ ទន : ការនដ
ដើរតាមផូលវ ……….....................................
41
ជំ ពូកទី២. ចំណុ ចនផឋឋើម .......................................................................
48
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
នររឿងនិ ទន 52
: រពពោពុទធនិងអនកវ ិទាសាស រសសត.............................
55
ជំ ពូកទី៣. មូលន តុភាល មៗ ..............................................................
61
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
65
នររឿងនិ ទន : ពូជនិ ងប .........................................................
67
ជំ ពូកទី៤ ឫសគល់ននបញ ...............................................................
79
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
83
នររឿងនិ ទន : ដុំនរគាោ ិ ង នទឹកនោោ នគា ់..........................
ាប
86
ជំ ពូកទី៥. ការ ឹ វក ឺ វនចរ ិយាសមបតត...............................................
ិ
96
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
នររឿងនិ ទន 103
: សំបុរតនពទយបញ ទិញ ំាន..............................
105
ជំ ពូកទី៦. ការ ឹ វក ឺ វននធវវើចិតត ូល ..............................................
117
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................
នររឿងនិ ទន : ទឺកនោោ នគា ់នកាងក ាប ុងក .............................. 123
125
ជំ ពូកទី៧. ការ ាត ់ ឹ វក ឺ វនបញ ...............................................
145
សំណួ រ-ចនមលើយ .....................................................................

-3-
សិលបៈននការរស់នៅ

នររឿងនិ ទន : ចិ្
នច ៀនពីរវង់ .................................................. 150

ជំពូកទី៨. សតិដឹងនិ ងឧនបកាា............................................................. 152

សំណួ រ-ចនមលើយ ..................................................................... 162

នររឿងនិ ទន : កុនងការនឃ
ឃើញ ម្
មនប្តការនឃ
ឃើញ..................... 168

ជំពូកទី៩. ទីនៅ .................................................................................. 172

សំណួ រ-ចនមលើយ ..................................................................... 186

នររឿងនិ ទន : បំ នពញដបនរបង............................................. 191

ជំពូកទី១០. សិលបៈននការរស់នៅ........................................................ 193

សំណួ រ-ចនមលើយ ..................................................................... 202

នររឿងនិ ទន : ដំនណើ រនននាឡិកា…………............................. 206

នសចកតីបប្នថម ៖
ក : ការសំខាន់នននវទនាកុនងធមមនទសនារបស់រពពុទធ 214

ខ : អតថបទនននវទនាពីរពសូរតទំងឡយ.................
ា 224

អការនុា រកមននពាកយបឡី
ា ..................................................................... 228

-4-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បុពក
វ ថា
(Foreword)

ខញំុសូមសប្មឋងអំណរគុណដ៏រជាលនរៅ ចំនពាោះសម្មធិ វិបស្សនា ប្ដលបានបតូរជីវ ិត

ខញំុ ។ នៅនពលប្ដលខញំុនរៀនបនចចកនទសននោះ មុនដំបូងខញំុហាក់ដូចជាអនកវនងវង
នដើរកនុងផលូវងងឺត ន ើយនៅចុងបំផុត ខញំុបាននឃើញផលូវរតូវវ ិញ ។ តាំងពីបាននដើរ
នលើផូលវននោះជានរចើនឆ្នំមក រគប់ជំហានកាន់ប្តចាស់នឡើង នូវការរ ំនោោះ នចញ
ពីទុកានសាករគប់យា៉ាង គឺការរតាស់ដឹង ។ ខញុំមិនអាចទមទរថាបានដល់ទី
នៅចុងបំផុតនទ ប៉ាុប្នតឥតម្មនសងស័យនទថា ផលូវ ននោះនឹងនាំនយើង ឲ្យនៅដល់ទី
ននាោះ ។

1
ខញំុជំពាក់គុណនោកសាយាគយី អូ បាឃិន( ) ជានិចច ប្ដលបានបង្ហាញផលូវននោះ
ដល់ខំុញ ន ើយខញំុជំពាក់គុណ ប្ខសស្សឡាយរគូ ប្ដលបានរកាបនចចកនទសននោះ
ទុកឲ្យរស់នៅរាប់ពាន់ឆ្នំ តាំ ងពីសម័យរពោះពុទធមកផងប្ដរ ។ កនុងនាមនន
បុគគលទំងននាោះ ខញំុសូមអន្ជើញអនកដនទនទៀតឲ្យនដើរតាមផលូវននោះ នដើមបីឲ្យនគ
បានរួចផុតពីទុកានសាក ។ ថវីនបើមនុសសនរចើនពាន់នាក់ ពីរបនទសខាងលិច
បាននរៀនវ ិបសសនាននោះ រ ូតមកដល់ឥឡូវននោះ ក៏នោយ ក៏គាមននសៀវនៅណ្ឌ
មួយ អធិបាយនោយរតឹមរតូវ អំពីវ ិបសសនានទ ។ នៅនពលចុងនរកាយននោះ ខញុំ
សបាយចិតតណ្ឌស់ នោយអនកបដិបតតិវ ិបសសនាដ៏ ត
ម ់ ចត់ម្មនក់ បានបំនពញ
ចននាលោះននោះ ។

សូមឲ្យនសៀវនៅននោះ ជួយអនកនរៀនសម្មធិវ ិបសសនា ឲ្យយល់បាននរៅរជោះ

ន ើយសូមឲ្យនសៀវនៅននោះ នលើកទឹកចិតតអនកដនទនទៀត ឲ្យសាកលបងបនចចក-
នទសននោះ នដើមបីឲ្យនគអាចពិនសាធនឃើញនូវនសចកតីសុខសបាយ ននការរួច
រនោោះផងប្ដរ ។ សូមឲ្យអនកអានរគប់រប
ូ នរៀនសិលបៈននការរស់នៅ នដើមបីនឹង

1
Saya gyi U Ba Khin

-5-
សិលបៈននការរស់នៅ

ឲ្យបានជួបនូវនសចកតីសុខ និងនសចកតីរង
ុ នរឿងនៅកនុងខលួន និងបនងកើតនូវសនតិ
ភាព ន ើយនឹងនសចកតីរង
ុ នរឿងសរម្មប់អនកដនទ ។

សូមឲ្យសពវសតវបានសុខសបាយ!

បុមនប ប្ខនមសាឆ្នំ១៩៨៦
ស.ន. នហាគឥនកា

-6-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អារមភកថា
(Preface)

ត វិបស្សនា រគប់ប្បបកនុងនោកននោះ
បណ្ឌ ម្មនប្តការបនរងៀនរបស់នោក

ស.ន.នហាគឥនកានទ ប្ដលជាការបនរងៀនលអឯក ។ បនចចកនទសននោះង្ហយយល់

របកបនោយន តុផល នដើមបីនឹងឲ្យម្មនភាពសងប់សាងត់កុងចិ
ន តត ន ើយនឹងនាំ
នៅរកនសចកតីសុខសបាយ និងម្មនរបនយាជន៍សរម្មប់ជីវ ិត ។ បនចចកនទស
វ ិបសសនាននោះ បានរស់នៅយូរអប្ងវងមកន ើយ នៅកនុងសងគមអនកកាន់ពុទធ
សាសនានៅកនុងរបនទសភូម្ម ន ើយគាមននិកាយតាមធមមជាតិនទ មនុសសរគប់
ប្បបអាចទទួល និងអនុវតតបាន ។

នោកស.ន.នហាគឥនកា បានចូលនិវតត ន៍ពីឧសា កមម ន ើយជាអតីតមគគុ-

នទសក៍ ននសងគមឥណ្ឌ
ឍ កនុងរបនទសភូម្ម។ នកើតនៅកនុងរគួសារ ិណូឍ របកាន់
របនពណីបូរាណ ។ នោកម្មនជមងឺឈឺកាលយា៉ា ងខាលំងតាំងពីនកមងមក ។ ការ
ប្សវងរកការពាបាលជមងឺននោះ នាំនោកឲ្យជួប នោកសាយាគយី អូ បាឃិន នៅ
កនុងឆ្នំ១៩៥៥ ប្ដលម្មនដំប្ណងជាអនករដឌការចាស់ទុំម្មនក់ ន ើយក៏ជារគូ
បនរងៀនសម្មធិឯកជនម្មនក់ ប្ដរ ។ កនុងការនរៀនវ ិបសសនា ពី នោកអូ បាឃិន
នោកនហាគឥនកា បានរកនឃើញវ ិន័យមួយ ប្ដលនៅ ួសផុតពីការពាបាល
ជមងឺផូវកាយ
ល រពមទំង ួស ផុតពីឧបសគគននវបបធម៌ និងសាសនាផងប្ដរ ។
ការបដិបតតិវ ិបសសនានរចើនឆ្នំ បានប្របជីវ ិតនោក នហាគឥនកា បនតិចមឋងៗ នៅ
នរកាមការប្ណនាំរបស់រគូនោក ។

នៅកនុងឆ្នំ១៩៦៩ នោក អូ បាឃិន បានប្តងតាំងនោកនហាគឥនកា ជារគូ

បនរងៀនវ ិបសសនាកមមោឌនម្មនក់ ។ នៅកនុងឆ្នំននាោះ នោកបាននធវើដំនណើរនៅ
របនទសឥណ្ឌ
ឍ ន ើយចាប់នផតើមបនរងៀនវ ិបសសនានៅទីននាោះ បនងកើតនឡើងវ ិញ
នូវបនចចកនទសវ ិបសសនានៅនលើទឹកដីកំនណើតនដើម ។ នៅកនុងរបនទសមួយ

-7-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលកំពុងប្តប្បកបាក់គានយា៉ា ងខាលំងនោយវណណ ៈ និងសាស នា ការបនរងៀន

របស់នោកនហាគឥនកា បានទក់ទញមនុសសនរចើនពាន់នាក់ រគប់ជាន់ថានក់។
នោយសារវ ិបសសនា ជាបនចចកនទសធមមជាតិ ម្មនជនជាតិ នោកខាងលិចរាប់
ពាន់នាក់ក៏បានចូលមកសិកា ។ នោកនហាគឥនកា ផ្ទទល់ ម្មនគុណសមបតតិ
ននវ ិបសសនាជាគរមូ ។ នោកជាមនុសសម្មនន តុផល រស់នៅជាមួយនឹងការ
ពិតននជីវ ិត ន ើយក៏អាចនោោះស្សាយបញ្ហ
ា នោយ ត
ម ់ ចត់ប្ដរ ។ នៅរគប់កា
លៈនទសៈ នោករកាទុកនូវភាពសងប់សាងត់ដ៏ពិនសសននចិតត។ ជាមួយគាននឹង
នសចកតីសប
ង ់សាងត់ ប្ដលជាករុណ្ឌធម៌ដ៏រជាលនរៅ សរម្មប់អនកដនទ,
នោកក៏ម្មនសមតថភាពនោោះស្សាយបញ្ហ
ា ជាមួយនឹងមនុសសរគប់ ជាន់ថានក់
ប្ដរ ។ នទោះបីជាយា៉ា ងននោះក៏នោយ ក៏ គាមនអវីសំខាន់ចំនពាោះនោកនទ ។ នោក
អនុវតតនូវអារមមណ៍លអកុនងការបនរងៀនរបស់នោក ។ អនកប្ដលសិកាជាមួយ
នោកយូរឆ្នំមកន ើយ នឹកនឃើញជានិចចនូវ សានមញញឹម សានមនសើចកំប្បលង

ន ូ ថា « ភវត្យុ
ើយនឹងពុទធពរ ប្ដលនោកប្តងប្តសំប្ដងចំនពាោះជនរគប់រប

រព្វ មង្ោលំ ប្របមកថា ៖ សូមឲ្យសពវសតវបានសុខសបាយ » ។ វ ិបសសនា

បាននាំមកជូននោកនូវនសចកតីរ ីករាយ ន ើយនោកម្មនចិតតចង់ប្ចករ ំប្លក

នសចកតីរ ីករាយននោះយា៉ា ងខាលំង ជាមួយនឹងអនកដនទ នូវបនចចកនទសប្ដលម្មន
របនយាជន៍ដល់ខួននោកយ៉ា
ល ងនរចើនននោះ ។

នទោះបី ជាកំពុងប្តបនរងៀនក៏នោយ ក៏ នោកនហាគឥនកា គាមនបំណងនឹងនធវើជា

រគូ ប្ដលបប្ងវរសិសសរបស់នោក ឲ្យនៅជាម្មនភាពសវ័យរបវតតិនទ ។ ផទុយ
នៅវ ិញ នោកបនរងៀនសិសសឲ្យទទួលការខុសរតូវខលួនឯង ។ នោកម្មន
របសាសន៍ថា ៖ «នសចកតីពិតននវ ិបសសនា គឺ ការអនុវតតន៍វាកនុងជីវ ិត» ។ នោក
នលើកទឹកចិតតអនកចនរមើនកមមោឌនមិនឲ្យអងគុយរ ូតនទ ប៉ាុប្នតឲ្យនចញនៅនរៅ
រស់នៅនោយសបាយកនុងពិភពនោក ។ នោកមិនយកចិតតទុកោក់ ចំនពាោះ

-8-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ខលួននោកនទ ផទុយនៅវ ិញ នោកពនយល់ សិសសឲ្យយកចិតតទុកោក់ នៅនលើ

បនចចកនទស នៅនលើការពិតប្ដលនគពិនសាធនឃើញនៅកនុងខលួន ។

តាមរបនពណីនៅរបនទសភូម្ម ភិកុាសងឃម្មនសិទិប
ធ នរងៀនសម្មធិ ។ ប៉ាុប្នត ដូច
ជារគូរបស់នោកប្ដរ នោកនហាគឥនកា ជាមនុសសសាម្ដ និងជាអនកដឹកនាំ
រគួសារធំមួយ។ នទោះបីយា៉ាងដូនចនោះក៏នោយ ក៏ភាព នកាោះកាយននការបនរងៀន
របស់នោក និង លទធផលលអននបនចចកនទសននោះ រតូវ បានទទួលសាគល់ពី
សំណ្ឌក់រពោះសងឃចាស់ទុំកុងរបនទសភូ
ន ម្ម, ឥណ្ឌ
ឍ និងរបនទសសិរ ីលង្ហក ។
មនុសសជានរចើនបានចូលនរៀននរកាមការប្ណនាំរបស់នោក ។ នដើមបីរកាទុក
នូវនសចកតីបរ ិសុទធ នោកនហាគឥនកា បានោក់កំរ ិតថា ការនធវើសម្មធិ មិនរតូវ
នធវើឲ្យនៅជាជំនួញនទ។ ការបនរងៀន និងការបដិបតតិននមជឈមណឍល សថិតនៅ
នរកាមចំណ្ឌត់ការរបស់នោកទំង ស្សុង ន ើយ របរពឹតតនៅនោយឥតយក
កនរម ។ ខលួននោកផ្ទទល់ឥតបានទទួលរង្ហវន់ ឬរបនយាជន៍នោយរបការណ្ឌ
មួយនទ ។ រគូជំនួយប្ដលនោកបានប្តងតាំងឲ្យបនរងៀនជំនួស ក៏ឥតបានអវី
ប្ដរ ។ នោកចាត់ទុកបនចចកនទសវ ិបសសនាដ៏បរ ិសុទធននោះ ជាការបំនរ ើមនុសស
ធម៌ នដើមបីជួយមនុ សសទំងឡាយណ្ឌ ប្ដលរតូវការជំនួយននោះ ។

នោកស.ន.នហាគឥនកា ជាអនកដឹកនាំម្មនក់កុនងចំនណ្ឌមអនកដឹកនាំឥណ្ឌ
ឍ ប្ដល
នគនគារពយា៉ា ងខាលំងនៅកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ និងនៅរបនទសខាងលិច ។ នទោះបី
យា៉ា ងននាោះក៏នោយ ក៏នោកមិនប្ដលនបាោះពុមភផាយនទ នោកនជឿនៅនលើ
ពាកយផាយពីម្មត់មួយ នៅម្មត់មួយ អំ ពីវ ិបសសនា ន ើយនោកប ញ្ហ
ជ ក់ជានិចច
នូវសារៈសំខាន់ននការចនរមើនកមមោឌនពិតរបាកដ ជាជាងការរគាន់ប្តសរនសរ
អំពីសម្មធិ ។ នរពាោះន តុននោះន ើយ បានជានោកមិនសូវ ម្មនន្មោះលបី
លាញតាមទំនងដូចប្ដលនោករតូវលបីនទ ។ នសៀវនៅននោះ ជាការសិកា
យា៉ា ងប្វងទីមួយននការបនរងៀន ប្ដលនរៀបចំនឡើងនរកាមការប្ណនាំ និងការ
អនុញ្ហដតិទទួលសាគល់ពីនោក ។ របភពសំខាន់កុនងការសរនសរនសៀវនៅននោះ

-9-
សិលបៈននការរស់នៅ

គឺសុនទរកថាវ ិបសសនាវគគ១០នថង របស់នោកនហាគឥនកា ប្ដលនោកបនរងៀន

ន ើយប្ដលតិចជាងការសរនសរជាភាសាអង់នគលសរបស់នោក ។ ខញុំបាននរបើ
សម្មភរៈននោះនោយនសរ ី មិនរគាន់ប្តយកពាកយប្វកប្ញក និងការនរៀបចំនន
ចំណុចសំខាន់នទ ប៉ាុប្នតខំុញយកឧទ រណ៍នៅកនុងសនទរកថា ន ើយជាញឹក
ញយ យកពាកយទំងអស់ប្ដលនោកបាននិយាយ ។ ចំនពាោះអនកប្ដលបាន
ចូលនរៀនសម្មធិវ ិបសសនា ប្ដលនោកបនរងៀន នគរបប្ លជាដឹងភាគនរចើន
នៅកនុងនសៀវនៅននោះ ន ើយនគក៏អាចដឹងនូវសុនទរកថា ឬអតថបទណ្ឌមួយ
ប្ដលបាននរបើនៅកនុងចំណុចណ្ឌមួយកនុងឯកសារប្ដរ ។

នៅកនុងរយៈធមមសិកា ការពនយល់របស់រគូ របរពឹតត ូរប្ នៅតាមការ

ពិនសាធន៍ននអនកចូលនធវើវ ិបសសនា ។ នៅទីននោះ អតថបទបាននរៀបចំសារជាថមី
នដើមបីជាកនរមដល់សិសសរគប់ជាន់ថានក់ ប្ដលរគាន់ប្តអានអំពីសម្មធិ ប៉ាុប្នត
មិនបានបដិបតតិ ។ ចំនពាោះអនកអានននាោះ ខញំុបានពាយាមបង្ហាញនូវការបនរងៀន
នៅតាមការពិនសាធន៍ពិ ត គឺការលូតោស់ស មន តុសមផលមិនឈប់ឈរ
ពីជំហានទីមួយ រ ូតដល់ចុងចប់ ។ ចំនពាោះអនកចនរមើនកមមោឌន នគអាចយល់
ទំងអស់ននោះនោយង្ហយ ។ ប៉ាុប្នតនសៀវនៅននោះ នឹងផតល់ឲ្យអនកប្ដលមិនបាន
នធវើសម្មធិ ឲ្យម្មនគំនិត ពី ការបនរងៀន ដូចប្ដលនគោត រតោងបង្ហាញឲ្យ
អនកប្ដលបានរបរពឹតតប្ដរ ។

នៅកនុងភាគខលោះ នគរកាទុកនដើមបីឲ្យនោកនហាគឥនកាបនរងៀនផ្ទទល់ ។ នៅកនុង

ភាគទំងននោះ គឺជា រពឹតិតការណ៍ នកើតនឡើងរវាងសំ ណួរ និងចនមលើយ ប្ដលម្មន
នៅកនុងរគប់ជំពូកសនទនា ដកស្សង់នចញពីការពិភាកាពិតរបាកដជាមួយ
សិសស កនុងនពលបនរងៀន ឬនពលសនទនាផ្ទទល់ ។ នរឿងទំងឡាយខលោះ បានដក
នចញពីពុទធរបវតតិ ។ នរឿងនផសងៗនទៀត ដកនចញពីនករដំប្ណលនរឿងនរពង
របស់ឥណ្ឌ
ឍ ន ើយនរឿងដនទនទៀត ជានរឿងផ្ទទល់ខួលនរបស់នោកនហាគឥនកា។
ទំងអស់អធិបាយនោយពាកយរបស់នោក នោយឥតម្មននចតនានឹងប្ក

-10-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នរឿងនដើម ប៉ាុប្នតរគាន់ប្តបង្ហាញនរឿងកនុងផលូវថមី ប ញ្ហ

ជ ក់នៅនលើការបដិបតតិនន
សម្មធិ ។ នរឿងទំងឡាយននោះ សរមួលនូវភាពតឹងប្តងនូវការនរៀនវ ិបសសនា
ន ើយផតល់ឲ្យនូវគំនិត នោយនិទននូវចំណុចសំខាន់ននការបនរងៀន នដើមបី
នឹងចងចាំ ។ បណ្ឌ
ត នរឿងដ៏នរចើនកនុងការបនរងៀនដប់នថង ម្មនប្តនរឿងបនតិចនទ
ប្ដលម្មននៅកនុងទីននោះ ។

គាថាចាស់បំផុត ន ើយប្ដលនគទទួលសាគល់ថាជារពោះពុទធដីកា គឺជាការ

របមូលផតំុនូវសុនទរកថា ប្ដលនៅថា ស្ុត្រនរបិដក ប្ដលនគរកាទុកកនុង
ភាសាបាឡីបូរាណ កនុងរបនទសពុទធសាសនានថរវាទ ។ នដើមបីរកានូវឯកភាព
នៅកនុងនសៀវនៅននោះ ខញំុពាយាមបកប្របជាថមីទំងអស់ នូវអតថបទប្ដលបាន
ចមលងនចញមកទុកកនុងទីននោះ។ កនុងការសរនសរននោះ ខញំុបាននធវើនរកាមការប្ណនាំ
របស់អនកប្ដលបកប្របលបីលាញទំននើប ។ ប៉ាុប្នតនោយននោះមិនប្មនជាកិចចការ
របស់អនករបាជញ ខញំុមិនបានបកប្របពាកយតាមបាឡីសុទធនទ។ ខញំុពាយាមពនយល់
អតថន័យនីមួយៗ នៅតាមភាសាធមមតា ចំនពាោះអនកនធវើសម្មធិវ ិបសសនា ប្ដល
ម្មនការពិនសាធន៍ កនុងការចនរមើនកមមោឌនរបស់នគ ។ ការបកប្របពាកយ ឬអតថ
បទខលោះ របប្ លជាមិនយកនៅតាមបូរាណទំងអស់នទ ប៉ាុប្នតខំុញសងឈឹមថាការ
សរនសរជាអង់នគលសននោះ យកនៅតាមអតថន័យននអតថបទនដើម ។ នរពាោះប្តការ
ពិតរបាកដរតឹមរតូវ ពាកយរបស់រពោះពុទធប្ដលនរបើនៅកនុងគមពី រ សរនសរជា
ភាសាបាឡី ន ើយកនុងករណីខលោះ សរនសរជាភាសាសំស្រសកឹត ប្ដលរបប្ លជា
អនកអានជាភាសាអង់នគលសធាលប់នឃើញញឹកញយន ើយ ។ ជាឧទ រណ៍ នគ
នរបើជាបាឡី ធម្មជំនួសធម៌ កម្មជំនួសកម៍ និព្វានជំនួសនិរវាន ស្ង្ខារជំនួស
សងារ ។

នដើមបីនឹងនធវើអតថបទឲ្យង្ហយយល់ នគនធវើពាកយបាឡីឲ្យនៅជាព ុវចន កនុង

ភាសាអង់នគលស នោយបប្នថមអកសរ «S» ។ ជាទូនៅ នគមិនសូវនរបើពាកយ
បាឡីនៅកនុងអតថបទនទ នដើមបីនឹងនចៀសវាងនូវការធុញរទន់ ។ ប៉ាុប្នតជាញឹ

-11-
សិលបៈននការរស់នៅ

កញយ នគផតល់ឲ្យនូវនសចកតីសនងាប នៅនលើទសសនៈសំខាន់ ប្ដល នោកខាង

លិចមិនធាលប់គិត ប្ដលមិនអាចអធិបាយនោយង្ហយកនុងពាកយមួយម្ម៉ា ត់ កនុង
ភាសាអង់នគលស ។ ន តុននោះ កនុងចំណុចជានរចើន នគហាក់ដូចជានពញចិតតនឹង
នរបើបាឡី ជាជាងឃ្លលភាសាអង់នគលសដ៏ប្វង ។ ពាកយ បាឡី ទំងអស់ បាន
នបាោះពុមពជារាង អកសរធំ ។ បនចចកនទសននវ ិបសសនា ផតល់ឲ្យនូវកនរមនសមើគាន
ចំនពាោះអនកបដិបតតិរគប់រប
ូ នោយគាមនការនមើលង្ហយតាម ពូជ ថានក់ ឬនភទ នទ
( 2) ។

សូមសំប្ដងអំណរគុណចំនពាោះមនុសសភាគនរចើន ប្ដលបានជួយប្ផនការណ៍
ននោះ ។ ជាពិនសស សូមសប្មតងអំណរគុណដ៏រជាលនរៅ ចំនពាោះនោក ស.ន.
នហាគឥនកា ប្ដលយកនពលដ៏មម្មញឹករបស់នោក មក ពិនិតយនមើលកិចចការ
ននោះ ន ើយ ប្ដលបានប្ណនាំខំុញ ឲ្យចាប់នផតើមនដើរពីរ បីជំហានជាដំបូង នៅនលើ
ផលូវ ប្ដលបានអធិបាយនៅកនុងទំព័រខាងនរកាមននោះ ។

នៅកនុងន័យកាន់ប្តនរៅ អនកនិពនធពិតនៅកនុងនសៀវនៅននោះគឺ នោក ស.ន.

នហាគឥនកា ពីនរពាោះបំណងរបស់ខំុញ គឺរគាន់ប្តបង្ហាញនូវការបនរងៀនរបស់រពោះ
ពុទធប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ កុសលកមមននោះ គឺជាបុណយរបស់នោក ។ កំ ុសរគប់ប្បប
យា៉ា ង នបើនកើតនឡើងនៅកនុងទីននោះ គឺខំុញ (វ ីលលីយុ៉ាំ-ហារត៍ )ជាអនកទទួលខុសរតូវ ។

2
without any discrimination on the basis of race, class or sex

-12-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បុពវកថា
(Introduction)

ឧបម្មថា អនកម្មនឱកាសរ ំនោោះខលួនពីការទទួលខុសរតូវកនុងផលូវនោកទំ ងអស់

ចំនួនដប់នថង នៅកប្នលងដ៏សប
ង ់សាងត់ប្តម្មនក់ឯង នោយគាមនអវីមួយមករ ំខាន ។
នៅកប្នលងននាោះ នគផតល់បនទប់ មួយ និងអាហារដល់អនក ន ើយម្មនអនកជួយផគត់
ផគង់ នដើមបីឲ្យម្មនផ្ទសុខភាពសមរមយ ។ ចំប្ណកខាងអនក អនករតូវប្តនចៀស
វាងទក់ទងជាមួយនឹងអនកដនទ និងកុំឲ្យម្មនសកមមភាពសំខាន់ណ្ឌមួយ
នដើមបីនឹងចំណ្ឌយនពលទំងអស់ ជាមួយនឹងការបិទប្ភនក រកាចិតតរបស់
អនក ភាជប់នៅនលើវតថុប្ដលអនកនពញចិតតមួយ នតើអនកសុខចិតតទទួលឬនទ ?

ឧបម្មថា អនករគាន់ប្តបានឮថាម្មនឱកាសប្បបននោះនកើតនឡើង ន ើយមនុសស

ដូចជារូបអនកមិនរគាន់ប្តចង់នៅប៉ាុណឹ ណ ងនទ ប៉ាុប្នតម្មនចំណង់យា៉ាងខាលំង នដើមបី
នឹងចំណ្ឌយនពលទំននរកនុងផលូវននោះ ។ នតើអនកអធិបាយយា៉ា ងដូចនមតច នូវ
សកមមភាពរបស់ជនននាោះ ? អនកអាចនិយាយថា នមើលមិនោក់ប្ភនក ឬអងគុយ
នឹករតិោះរ ិោះនមើលការនគចនចញ ឬការដកចិតតនចញ ការនធវើខួលនឯងឲ្យស្សវ ឹង ឬ
ការស្សាវរជាវខលួនឯង ការគិតប្តពីខួលនឯង ឬការពិចារណ្ឌនោយខលួនឯង ។
នទោះបីអធិបាយអំពីអីវក៏នោយ ជាវ ិជជម្មនកតី អវ ិជជម្មនកតី ក៏ការចាប់អារមមណ៍
ទួនៅ ននការចនរមើនកមមោឌន ជាការដកថយនចញពីពិភពនោក ។ របាកដ
ណ្ឌស់ថា ម្មនបនចចកនទសប្ដលបដិបតតិរនបៀបននោះ ។ ប៉ាុប្នតការនធវើសម្មធិ មិន
ប្មនជាការនគចនវសនទ ។ វាអាចជាមនធាបាយមួយ នដើមបីនឹងឲ្យសាកល
នោកយល់វ ិបសសនា និងយល់ខួលននយើង ។

មនុសសរគប់រប
ូ សនមតថា ពិភពនោកពិតរបាកដ សថិត នៅខាងនរៅ ន ើយការ
រស់នៅ ជាទំនាក់ ទំនងជាមួយនឹងការពិតខាងនរៅ ប្ដលប្ូច លអារមមណ៍ពី
នរៅ តាមរយៈកាយនិងចិតត ។ ភាគនរចើន នយើង មិនប្ដលបានគិត អំពីអីវប្ដល
នកើតនឡើងនៅខាងកនុងនទ គឺគិតប្តអំពីអីវប្ដលនៅខាងនរៅ ។ គំនិតរនបៀប

-13-
សិលបៈននការរស់នៅ

ននោះ គឺដូចជានរបើ នពលនរចើននម្ម៉ា ង សមលក់សមលឹងនៅនលើក្ចក់ទូរទសសន៍ឥត

ឈប់ឈរ ។ នយើងចូលចិតតស្សាវរជាវឆ្ងយនៅនលើរពោះចន្ទនទ ឬក៏បាតសមុរទ
ជាជាងនៅនលើជនរៅដ៏ អាថ៌កំបាំងកនុងខលួននយើង ។

ប៉ាុប្នតតាមពិត ពិភពនោកនកើតនឡើងសរម្មប់នយើងរគប់រប
ូ នៅនពលណ្ឌប្ដល
នយើងពិនសាធជាមួយនឹងវា នៅនលើកាយនិងចិតតរបស់នយើង ។ វាឥតម្មននៅ
កប្នលងណ្ឌនផសងនទៀតនទ វាសថិតនៅទីននោះ និងកនុងនពលឥឡូវននោះជានិចច កា
ល។ នោយការពិនសាធន៍ខួលនឯងនៅទីននោះ និងកនុងនពលឥឡូវននោះ នយើង អាច
យល់ពិភពនោក ។ នបើនយើងមិនបានសិកាកនុងខលួ ន នយើងមិនអាចដឹង ការពិត
នទ នយើងរគាន់ប្តម្មនជំននឿ ឬក៏គំនិតដឹងនៅនលើវាប្តប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ប៉ាុប្នត នោយ
ការពិនិតយនមើលខលួនឯង នយើងអាចដឹងការពិតផ្ទទល់ ន ើយអាចនរៀន នោោះ
ស្សាយជាមួយនឹងវា នោយមនធាបាយរតឹមរតូវ ។

រនបៀបមួយននការរុករកនោកខាងកនុងគឺ វ ិបសសនាកមមោឌន បនរងៀននោយ

នោក ស្.ន. នគោឥនកា ។ ននោះជាផលូវបដិបតតិមួយ នដើមបីពិនិ តយនមើលការពិត
ននកាយនិងចិតតរបស់ខួលនឯង នដើមបីនឹងរកឲ្យនឃើញ ន ើយនឹងនោោះស្សាយ
បញ្ហ
ា ណ្ឌ ប្ដលបិទបាំងនៅទីននាោះ នដើមបីនឹងបនងកើតនូវសមតថភាព ប្ដលមិន
ទន់បាននរបើ និងអនុវតតវា នដើមបីរបនយាជន៍ផ្ទទល់ខួលនឯង និងរបនយាជន៍អនក
ដនទ ។

ឍ វ ិបសសនាម្មនន័យថា «ការយល់
នៅកនុងភាសាបាឡីបូរាណននរបនទសឥណ្ឌ
3
ធលុោះនរៅ( ) » ។ វាជាសារៈសំខាន់ននការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ការពិនសាធន៍
ផ្ទទល់នននសចកតីពិត នូវអវីប្ដលរពោះពុទធម្មនពុទធដីកា ។ រពោះអងគផ្ទទល់បាននៅ
ដល់ការពិនសាធន៍ននាោះនោយបដិបតតិនូវសម្មធិ នរពាោះន តុននោះន ើយបាន
ជារទង់បនរងៀនសម្មធិ ។ នគបានកត់រតាទុកនូវការពិនសាធន៍ ននការចនរមើន
កមមោឌនរបស់រពោះអងគ និងការបនរងៀនដ៏ពិសាតរ ពីរនបៀបបដិបតតិនដើមបីនឹងឲ្យ

3
Insight

-14-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នៅដល់ទីនៅ ប្ដល រពោះអងគបាននៅដល់ន ើយ គឺការពិនសាធន៍នននសចកតី

ពិត ។

ទំងអស់ននោះ នគបានទទួលសាគល់ន ើយ ប៉ាុប្នតបញ្ហ

ា សថិតនៅនលើការយល់ និង
ការអនុវតតន៍ ការបនរងៀនរបស់រពោះ អងគ ។ នទោះបីនគបានរកាទុកនូវឱវាទរបស់
រពោះពុទធដ៏រតឹមរតូវក៏នោយ ក៏ការបកប្របននការបនរងៀនជាការពិបាក នោយ
មកពីគាមនការបដិបតតិផ្ទទល់ ។ ប៉ាុប្នតនបើបនចចកនទសននោះនកើត ម្មនមកយូរន ើយ
ន ើយប្ដលនគបានរកាទុកតាំងពីបូរាណកាលមកន ើយ ប្ដលបានផតល់ឲ្យ
នូវផលលអ ន ើយនបើបនចចកនទសននការបនរងៀនននោះ រតឹមរតូវចាស់ោស់
ប្ដលបានបាត់យូរមកន ើយននាោះនគគួរប្តសិកាបនចចកនទសននោះតនៅនទៀត។
វ ិបសសនាគឺជាវ ិធីននាោះ ។ គឺ ជាបនចចកនទសពិនសសមួយ ប្ដលម្មនភាពយល់
ឥតម្មនជំននឿនៅនលើសាសនា ន ើយជាពិនសស វាផតល់ លទធផលឲ្យអនក
បដិបតតិ ។

ការនរៀនវ ិបសសនាកមមោឌនដប់នថង នបើកបនរងៀនចំនពាោះអនកប្ដលចង់នរៀន

បនចចកនទសននោះ ន ើយប្ដលម្មនសុខភាពលអទំងផលូវកាយទំងផលូវចិតត ។ នៅ
កនុងរវាងដប់នថង សិសសរស់នៅកនុងមណឍលសិកា មិនរតូវទក់ទងនឹងកិចចការ
កនុងនោកខាងនរៅនទ ។ នគហាមមិនឲ្យអាន ឬសរនសរ ន ើយប្ឈប់នូវការ
អនុវតតន៍តាមសាសនា ឬជំននឿណ្ឌមួយ ប៉ាុប្នតអនុវតឋ ោច់ខាត ប្តតាមការ
បនរងៀនរបស់រគូនៅទីននាោះ ។ រគប់នពលននធមមសិកា នគរតូវរកាសីល មូល
ោឌន ប្ដលរួមប្ូច លទំងភាពលីវ និងការមិននរបើរបាស់នរគឿងស្សវ ឹង និង
នរគឿងនញៀនរគប់ប្បបយា៉ា ង ។ នគក៏រតូវរកាភាពសងប់សាងត់ចំនួនរបាំបួន នថង
ដំបូងននធមមសិកាប្ដរ នទោះបី នគម្មននសរ ីភាព នឹងពិភា កានូវបញ្ហ
ា ជាមួយ
រគូ និងបញ្ហ
ា សម្មភរៈជាមួយអនករគប់រគងក៏នោយ ។

នៅកនុងរយៈនពលបីនថងកនលោះជាដំបូង សិសសចនរមើនសម្មធិ (ការនរៀននធវើចិតតឲ្យ

-15-
សិលបៈននការរស់នៅ

(4)
មូល ។ ននោះជាការនរៀបចំនដើមបីនឹងចូលនៅកនុងបនចចកនទសននវ ិបសសនាប្ដល
របរពឹតតនៅនៅកនុងប្ថងទីបួនននធមមសិកា ។ ជំហានតនៅ នៅកនុងការអនុវតត ន៍
នឹងបនរងៀនរាល់នថង ។ នធវើដូនចនោះ នទើបបនចចកនទសអាចបនរងៀនរគប់ សពវរ ូត
ដល់នថងប្ចប់ននធមមសិកា ។ នៅកនុងនថងទីដប់ នគអាចនិយាយគានបាន ន ើយ
អនកចនរមើនកមមោឌន អាចរតឡប់នៅរកភាពនដើមរបស់នគវ ិញ ។ ការសិកា
បានប្ចប់នៅនពលរពឹកនថងទីដប់មួយ ។

កនុងការពិនសាធន៍ដប់នថង ការភាញក់នផអើលមួយចំនួនអាច នកើតនឡើងចំនពាោះអនក

ចនរមើនកមមោឌន ជាដំបូង ការនធវើសម្មធិជា កិចចការលំបាក ។ គំនិតរបជារបិយ
ជានរចើនប្ដលយល់ថា គាម នសកមមភាព ឬ ជាការសរម្មកននាោះ មិនយូរប៉ាុនាមន
នគនឹងនឃើញថាវាជាគំនិតខុស ។ នគរតូវបដិបតតិតនៅនទៀត នដើមបីដឹកនាំចិតត
ឲ្យម្មនសតិដឹងតាមផលូវពិនសសមួយ ។ ការបនរងៀន រតូវនធវើជាមួយនឹងនសចកតី
ពាយាមយា៉ា ងនពញទំ ឹង នោយគាមនភាពតានតឹងកប្នលងណ្ឌមួយ ប៉ាុប្នតអនក
រតូវប្តនរៀនរនបៀបបដិបតតិននោះ នបើមិនដូនចានោះនទ ការអនុវតតន៍នឹងម្មនភាពរសាប់
រសល់ ឬក៏អស់កម្មលំង ។ ន តុមួយនទៀតនកើតនឡើង គឺជាមួយនឹងការពិនិតយ
នមើលខលួនឯងខាងកនុង វា មិនប្មនសុទធប្តម្មនការរ ីករាយ និងសបាយទំង
អស់នទ ។ ជាធមមតានយើងនរ ើសយកប្តរូបលអរបស់ខួលនឯង ។ នៅនពលណ្ឌ
ប្ដលនយើងឆលុោះក្ចក់ នយើងនមើលប្តកប្នលងណ្ឌប្ដលលអបំផុត ប្ដលចាប់
អារមមណ៍បំផុត ។ ដូចខាងនលើននោះប្ដរ នយើងរគប់រប
ូ ម្មនគំនិតពីខួលនឯងនៅ
នលើគុណសមបតតិប្ដលនគសរនសើរ ោក់មិនឲ្យនគដឹងនូវការមិនលអ ន ើយ
បំបាត់នចាលនូវភាគខលោះននចរ ិតមិនលអរបស់ខួលន ។ នយើងចង់នឃើញ តតរូបភាព
ប្ដលនយើងចង់នឃើញ មិនចង់នឃើញការពិតនទ។ ប៉ាុប្នតវ ិបសសនាជាបនចចកនទស
សរម្មប់ពិនិតយនមើលការពិតលៅរគប់រជុង នរជាយ ។ ផទុយពីការនមើលខលួនឯងដ៏
ផចិតផចង់ អនកចនរមើនកមមោឌនជួបរបទោះជាមួយនឹងការពិតនោយមិនរ ិោះគន់ ។ ទ
សសនៈខលោះម្មនការពិបាកនជឿ ។

4
exercise of mental concentration

-16-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជួនកាល នៅនពលនគចនរមើនកមមោឌន វាហាក់ដូចជាជំនួសការជួបរបទោះនឹង

នសចកតីសប
ង ់ខាងកនុង នគឥតនឃើញអវីនទ ម្មនប្តភាពរសាប់រសល់ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។
វតថុរគប់យា៉ាងអំពីធមមសិកា ហាក់ ដូចជាមិនបានការ ដូចជានរបើនពលនរចើន
នពក ទីកប្នលង វ ិន័យ កមមវ ិធីបនរងៀន និងឱវាទរបស់រគូ គឺបនចចកនទសទំង
មូល មិនអាចទទួលបាន !

ប៉ាុប្នតការភាញក់នផអើល មួយនទៀតគឺ ការពិបាកទំងឡាយរោយអស់ ។ នៅនពល

ខលោះ អនកចនរមើនកមមោឌនមិនសូវខំរបឹងនពកនទ ។ នដើមបីនឹងរកាទុកឲ្យម្មនសតិ
ដឹង នគរតូវប្តផ្ទឋច់ខួលននគនចញពីកិចចការទំងឡាយ ។ នគខំរបឹងបដិបតតិ ។
ឥឡូវននោះ ការខវោះទីកប្នលងហាក់ដូចជាមិនសំខាន់ វ ិន័យនៅជាជួយគាំរទ
ន ើយនពលកនលងនៅយា៉ា ងនលឿន ។ ចិតតនៅជាសងប់សាងត់ដូចជាទឹកបឹងនៅ
នលើភំននពលរពលឹម ដូចជាក្ចក់នៅជុំវ ិញ ន ើយនៅនពលជាមួយគានននាោះ
បង្ហាញនូវជនរៅចំនពាោះអនកប្ដលពិនិតយកាន់ប្តជិត ។ នៅនពលប្ដលការ
ចាស់ោស់ននោះនកើតនឡើងគឺ រគប់នពលនពារនពញនៅនោយនសចកតីលអ និង
ភាពសងប់សាងត់ ។

ដូនចនោះ អនកចនរមើនកមមោឌនដឹងថា បនចចកនទសននោះរបាកដជាម្មនរបនយាជន៍ ។

ជំហាននីមួយៗ ហាក់ដូចជានោតប្វងៗ ។ នទោះបីជាដូនចានោះក៏ លោយ ក៏នគដឹង
ថានគអាចនធវើបាន ។ នៅចុងចប់នននថងទីដប់ ការសិកាចាប់តាំងពីនថងដំបូងមក
នឃើញកាន់ប្តចាស់ោស់ ។ អនកសិកាបានចូលនធវើការវោះកាត់ នដើមបីនឹងយក
ខទុោះនចញពីដំនៅ ។ វោះកាត់មុខរបួស ន ើយរចបាច់មុខវាយកខទុោះនចញ គឺឈឺ
ចាប់ខាលំងណ្ឌស់ ។ ប៉ាុប្នតនបើមិននធវើដូនចានោះនទ ដំនៅមិនអាចជាបាននទ ។ នៅ
នពលប្ដលនគយកខទុោះនចញ ជមងឺនឹងជាសោះនសបើយ ផុតពីការឈឺចាប់ ។ យា៉ា ង
ណ្ឌមិញ នរកាយពីការសិកាដប់នថងរច
ួ មក សិសសចនរមើនកមមោឌន បាននចញ
ផុតពីភាពតានតឹងកនុងចិតត ន ើយម្មនចិតតរ ីករាយយា៉ា ងខាលំង ។ ការអនុវតតន៍នន
វ ិបសសនា បាននធវើការផ្ទលស់បូតរយា៉ា ងនរៅ នៅខាងកនុង ។ ការផ្ទលស់បូតរននោះនឹង

-17-
សិលបៈននការរស់នៅ

នកើតនឡើងនរកាយការសិកា ។ អនកចនរមើនកមមោឌនដឹងថា កម្មលំងចិតតអីក

វ ៏
នោយ នកើតនឡើងកនុងនពលសិកា អវីប្ដលបាននរៀនន ើយ អាចអនុវតតបាននៅ
កនុងជីវភាពរបចាំនថង នដើមបីជារបនយាជន៍ផ្ទទល់ខួលន និងដល់អនកដនទ ។ ជីវភាព
នៅជារុងនរឿង ម្មននផលផ្ទក និងបានសុខសបាយ ។

បនចចកនទសបនរងៀននោយលោក ស្.ន. នគោឥនកា ទទួលមកពីរគូ សាយា

គយី អូបាឃិន ននរបនទសភូម្ម ។ នោកអូបាឃិន ទទួលបនចចកនទសពីរគូសា
(5)
យាអូនថត ប្ដលជារគូបនរងៀនសម្មធិ លបីន្មោះម្មនក់កុនងរបនទសភូម្ម កនុង
កនលោះសតវតសនដើមននសតវតសទីនមភ ។ សាយាអូនថត ជាសិសសរបស់រពោះនតជ
( 6 )
គុណនឡឌី សាយាោវ ប្ដលជាអនករបាជញភិកុាជាតិភូម្មលបីន្មោះមួយ
អងគ នៅចុងសតវតសទីដប់របាំបួន នដើមសតវតសទីនមភ ។ មុនននោះនទៀត ឥត
ម្មនឯកសារន្មោះប្ខសស្សឡាយរគូទំងឡាយននបនចចកនទសននោះនទ ប៉ាុប្នត
អនកប្ដលបានបដិបតតិវ ិបសសនា នជឿថារពោះនតជគុណនឡឌី សាយាោវ បាន
នរៀនសម្មធិវ ិបសសនា ពីរគូទំងឡាយតាមរបនពណី ប្ដលនគបានរកាទុក
នរចើនតំណមកន ើយ តាំងពីសម័យបូរាណកាលគឺ តាំងពីនលើកដំបូង ប្ដល
នគបនរងៀនរទឹសីរត បស់រពោះពុទធនៅកនុងរបនទសភូម្ម ។ វារបាកដណ្ឌស់ថា
បនចចកនទសននោះ ស្សបនឹងការបនរងៀនសម្មធិរបស់រពោះពុទធប្ដលង្ហយយល់
ន ើយម្មនន័យពិតរបាកដតាមពុទធដីកា ។ ន ើយសំខាន់បំផុតគឺវាផតល់ឲ្យនូវ
លទធផលលអផ្ទទល់ខួលនជាក់ចាស់ន ើយភាលមៗ។ នសៀវនៅននោះមិនប្មនសរម្មប់
នរៀនបដិបតតិវ ិបសសនាខលួនឯងនទ ។ អនកប្ដលនរៀនរនបៀបននោះនោយខលួនឯង នឹង
ទទួលការខុសរតូវ ផ្ទទល់ខួន
ល ។ បនចចកនទស គបបីនរៀននៅកនុងមជឈមណឍល
ប្ដលម្មនកមមវ ិធី និងរគូម្មនបទពិនសាធន៍ រតឹមរតូវ ។

ការចនរមើនកមមោឌនសំខាន់ណ្ឌស់ ជាពិនសសគឺបនចចកនទសវ ិបសសនា ប្ដល

ទក់ទងជាមួយនឹងជនរៅននចិតត ។ មិនរតូវនរៀនតិចតួច ឬមតងម្មកលនទ ។ នបើ

5
Saya U Thet
6
Ledy Sayadaw

-18-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អនកអាននសៀវនៅននោះ នពញចិតតនឹងនរៀនវ ិបសសនា អនកននាោះអាចទក់ទងនៅ

នឹងអាសយោឌន នៅទំព័រចុងនរកាយនននសៀវនៅននោះ នដើមបីឲ្យដឹង ពីនពល និង
ទីកប្នលងប្ដលនគបនរងៀន ។

បំណងនៅកនុងទីននោះ គឺរគាន់ប្តផតល់ឲ្យនូវនសចកតីសនងាប ននរនបៀបបនរងៀន

វ ិបសសនារបស់នោក ស្.ន. នគោឥនកា នោយសងឃឹមថា ននោះនឹងពរងីកឲ្យ
យល់នូវការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ និងបនចចកនទសវ ិបសសនា ប្ដលជាសារៈ
សំខាន់ ។

----------------

-19-
សិលបៈននការរស់នៅ

វ ិជាជប្ លទឹកសាស្រសត
(Swimology)

នពលមួយននាោះ ម្មនសាស្រសាតចារយវ ័យនកមងម្មនក់នធវើដំនណើរតាមសមុរទ។ នោក

ជាអនកម្មនចំនណោះវ ិជាជខពស់ ម្មនន្មោះលបី ប៉ាុប្នតម្មនការពិនសាធន៍តិចតួច
ណ្ឌស់កុងជី
ន វ ិត ។ នៅកនុងរកុមអនកនធវើការកនុងសំនៅ ម្មនបុរសវ ័យចាស់ ម្នាក់
មិននចោះអកសរ នធវើការនៅទីននាោះ។ រាល់ោងច បុរសចាស់ ចូលនៅបនទប់សាស្រសាត
ចារយវ ័យនកមង នដើមបីសាតប់នរឿងប្បលកៗជានរចើន ។ គាត់ចាប់អារមមណ៍នឹង ចំនណោះ
ដឹងរបស់អនករបាជញនកមងននោះណ្ឌស់ ។ នាោងចមួយននាោះ នៅនពលប្ដលតា
ចាស់ នរៀបនឹងនចញពីបនទប់ នរកាយនពលសនទនានរចើននម្ម៉ា ងមក សាស្រសាតចារយ
បានសួរគាត់ថា ៖
- នតើតាបាននរៀនវ ិជាជភូ គពភសាស្រសតនទ ?
- នតើអីវនៅនោក ?
- គឺវ ិជាជននប្ផនដី
- នទនោក ខញុំមិនប្ដលបានចូលនរៀនសាោ ឬវ ិទាល័យណ្ឌមួយ
នទ ។ ខញំុមិនប្ដលនរៀនអវីទំងអស់ ។
- ឱ ! លោកតា លោកតាខាតអាយុអស់មួយភាគបួនន ើយ ។

នោយមុខសងួត តាចាស់ក៏នដើរនចញនៅ ។ គាត់គិតថា នបើអនកម្មនចំនណោះវ ិជាជ

និយាយប្បបននោះ វារបាកដជាពិតណ្ឌស់ ន ើយថា ខញំុ ខាតអាយុអស់មួយភាគ
បួនន ើយ ។

ោងចបនាទប់មក នៅនពលប្ដលតាចាស់នរៀបនចញពីបនទប់ សាស្រសាតចារយសួរ

គាត់ថា ៖
- លតើលោកតាធាលប់បាននរៀនសាគរសាស្រសតឬនទ ?
- នតើអីវនៅនោក ?

-20-
 សិលបៈននការរស់នៅ

- គឺវ ិទាសាស្រសតននមហាសមុរទ មហាសាគរ

- អត់នទនោក ខញុំមិនប្ដលបាននរៀនអវីនទ
- ឱ ! លោកតា លោកតាខាតអាយុអស់ ពាក់ កណ្ត
ា លន ើយ ។
នោយមុខសងួត តាចាស់ក៏នដើរនចញនៅ ន ើយគិតថា នបើអនកម្មន ចំនណោះ
និយាយថាដូនចនោះ នុ៎ោះវាពិតជារតូវន ើយ ថា ខញំុបានខាតអាយុអស់ពាក់កណ្ឌ
ត ល
ន ើយ ។

ោងចបនាទប់ សាស្រសាតចារយនកមង សួរតាចាស់មតងនទៀតថា ៖

- នតើនោកតាធាលប់បាននរៀន ឧតុនិយមសាស្រសតឬនទ ?
- នតើជាអវីនៅនោក ? ខញំុមិនប្ដលឮពាកយននោះលេ ។
- នម៉ាចក៏អ្ចឹង ? ននោះជាវ ិទាសាស្រសតននធាតុអាកាស ននខយល់ ននប្ផន
ដី ។
- អត់នទនោក ។ ដូចខញំុបានជំរាបន ើយថា ខញំុមិនប្ដលបាននៅនរៀន
លៅសាោណ្ឌនទ ខញំុមិនប្ដលបាននរៀនអវីនទ ។
- តាមិនប្ដលបាននរៀនវ ិទាសាស្រសតប្ផនដីប្ដលតារស់នៅ នលើ ។ តា
មិនប្ដលបាននរៀនវ ិទាសាស្រសតសមុរទ ប្ដលតារស់នៅរកសុីសពវនថង ។ តាមិន
ប្ដលបាននរៀនវ ិទាសាស្រសតននអាកាសធាតុ ប្ដលតាដកដនងាើមរាល់នថង ។ ឱ !
លោកតា លោកតាខាតអាយុអស់បីភាគបួនន ើយ ។ តាចាស់មិនសបាយ
ចិតតនសាោះ ន ើយគិតថា ឱ ! អនកម្មនចំនណោះវ ិជាជខពង់ខពស់ប្បបននោះនិយាយថា
ខញុំខាតអាយុអស់បីភាគបួន ដូនចនោះវារបាកដណ្ឌស់ថា ខញុំបានខាតអាយុអស់បី
ភាគបួនន ើយ ។

នថងបនាទប់មកគឺដល់នវនរបស់តាចាស់វ ិញមតង ។ គាត់រត់មកបនទប់របស់សស្រសាត

ចារយនកមង យា៉ា ងរតន បរត ប ន ើយយំបនណើត រផងថា ៖
- នោកសាស្រសាតចារយៗ នតើនោកធាលប់បាននរៀនវ ិជាជប្ លទឹកសាស្រសត
នទ ?

-21-
សិលបៈននការរស់នៅ

- វ ិជាជប្ លទឹកសាស្ត្ា ? នតើវាជាអវីនៅនោកតា ?

- នតើនោកនចោះប្ លទឹកនទ ?
- នទ ! ខញំុមិននចោះប្ លទឹកនទ លោកតា ។
- ឱ ! នោកសាស្រសាតចារយ នោកខាតអាយុអស់មួយជីវ ិតន ើយ !
សំនៅបាននៅបុកទងគិចនឹងផ្ទទំងថម ន ើយកំពុងប្តលិច។ អនកប្ដលនចោះប្ ល
ទឹក អាចនៅដល់រចាំង បាន ប៉ាុប្នតអនកប្ដលមិននចោះប្ លនឹងលង់ទឹកន ើយ ។
ខញំុអាណិតនោកសាស្រសាតចារយណ្ឌស់ នោករបាកដជាបាត់បង់ជីវ ិតន ើយ !

អនកអាចនរៀន «វ ិទាសាស្រសត» ទំងឡាយនៅកនុងនោក ប៉ាុប្នតនបើអនកមិនបាន

នរៀនវ ិជាជប្ លទឹកសាស្រសតនទ នុុ៎ះការសិកាទំងអស់របស់អនក នឹ ងគាមនរប-
នយាជន៍អីវនទ ។ អនកអាចអាន និងសរនសរនសៀវនៅពីការប្ លទឹក អនកអាច
ពិភាកាអំពីរទឹសីនត នោះ ប៉ាុប្នតនតើនធវើដូចនមតចវានឹងអាចជួយអនកបាន នបើអនកមិន
ប្ដលចុោះទឹកនសាោះ ? ដូនចនោះ អនករតូវប្តនរៀនប្ លទឹក ។

----------------

-22-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី១

ការស្សាវរជាវ
(The Search)

នយើងទំងអស់គានប្សវងរកសុខនិងនសចកតីរង
ុ នរឿង។ នយើងទំងអស់គានច ង់ បាន
នសចកតីសុខ ប្ដលនយើងសនមតថាជាសិទិធរបស់នយើង ។ នទោះបីដូនចានោះនសចកតី
សុខជានគាលនៅ ប្ដលនយើងប្សវងរកនរចើនជាង ប្ដលនយើងបានទទួល។ ជា
ញឹកញយនយើងទំ ងអស់គាន ប្តងប្តជួបការមិននពញចិតតកុនងជីវ ិត ការរសាប់
រសល់ ការអាក់អន់ចិតត នសចកតីមិនសបាយ ការនកើតទុកា ។

សូមបីប្តនៅនពលននោះ នយើងរួចផុតពីការមិននពញចិតតទំងននាោះក៏នោយ ក៏
នយើងអាចចាំបានទំងអស់នូវអារមមណ៍ននាោះ ន ើយនយើងដឹងប្ដរថា វានឹងនកើត
នឡើងនទៀត ។ នៅទីបំផុតនយើងទំងអស់គាននឹងជួបរបទោះនូវមរណទុកា។ នយើង
មិនរគាន់ប្តម្មនទុកា នោយសារមិននពញចិតតចំនពាោះខលួ ននយើងនទ ប្តនយើង
រ ំប្លកទុកាននោះនៅឲ្យអនកដនទនទៀតផងប្ដរ ។ បរ ិយាកាសរសាប់រសល់របស់
អនកម្មនទុកា ផាយនចញនៅចំនពាោះអនកប្ដលចូលរួម ឲ្យម្មនចិតតរសាប់រសល់
និងមិនសបាយផងប្ដរ ។ រនបៀបននោះ ភាពតានតឹងរបស់បុគគល នឹងបនងកើតឲ្យ
ម្មនភាពតានតឹងរបស់សងគម ។

ា ននជីវ ិត ប្ដលម្មនការមិននពញចិតតជាធមមជាតិ ។
ននោះជាមូលោឌនបញ្ហ វតថុ
ប្ដលនយើងមិនចង់បាននកើតនឡើង វតថុប្ដលនយើងចង់បានមិននកើតនឡើងនទ ។
នយើងទំងអស់គានមិនដឹងថាន តុអីវបានជារនបៀបននោះនកើតនឡើង នទ ។ ដូចគាន
ននោះប្ដរ នយើងក៏មិនដឹងនូវការនកើត និងការសាលប់នៅវ ិញប្ដរ ។

នមភរបាំសតវតសកនលងនៅន ើយ នៅកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ភាគខាងនជើង បុគគល
ម្មនក់សនរមចចិតតថា នឹងស្សាវរជាវរកបញ្ហ
ា ននោះ គឺបញ្ហ
ា ននទុការបស់មនុសស ។

-23-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរកាយពីបានស្សាវរជាវជានរចើនឆ្នំមក ន ើយនោយបានសាកលបងប្បបបទ
នរចើនយា៉ា ង នោកបានរកនឃើញផលូវមួ យ នដើមបីឲ្យយល់ការពិតធមមជាតិរបស់
នោក និងនដើមបីពិនសាធនូវការរ ំនោោះទុកា ។ នោកបាននៅដល់ទីនៅខពស់
បំផុតននការរួចរនោោះ គឺផុតពីទុកានសាក ។ នោកបានបូជាជីវ ិតរបស់នោក
ទំងអស់ នដើមបីជួយអនកដនទឲ្យអនុវតតនូវអវីប្ដលនោកបាននធវើ ន ើយបង្ហាញ
នគទំងអស់ គាន នូវផលូវនដើមបីរ ំនោោះខលួន ។

បុគគលននាោះគឺរពោះ ស្ិទ្ធត្ថនោត្ម្ ប្ដលនគនៅថារពោះពុទធ ៖ អនករតាស់ដឹង

មួយអងគ ។ រពោះអងគមិនប្ដលទមទរថារទង់ជាអវីនរៅពីមនុសសនទ ។ ដូចជា
រគប់រគូសំខាន់ប្ដរ រពោះអងគបាននៅជាតួអងគមួយនននរឿងនរពង ប៉ាុប្នតមិនជាអវី
នទ ចំនពាោះនរឿងនិទនដ៏អសាចរយកនុងអតីតកាល ឬក៏អំណ្ឌចដ៏ម សាចរយរបស់
រពោះអងគ ។ នទោះបីដូនចានោះក៏នោយ ក៏រទង់មិនប្ដលទមទរថា រពោះអងគជាអាទិ
នទពនទ ។ គុណភាពដ៏ពិនសសរបស់រពោះអងគទំងអស់ ប្ដលជាគុណភាព
របស់អនកលបីន្មោះពីមុនមកននាោះ គឺជាគុណភាពដ៏រតឹមរតូវឥតនខាចោះ ។ នរពាោះ
ន តុននោះន ើយបានជាអវីៗ ប្ដលរពោះអងគបានសនរមច គឺមនុសសអាចបាននៅ
ដល់ ដូចជារពោះអងគបាននធវើរច
ួ មកន ើយប្ដរ ។

រពោះពុទធមិនបានបនរងៀនសាសនា ទសសនវ ិជាជ ឬរបព័នធននជំននឿណ្ឌមួយនទ ។

រទង់របទនន្មោះការបនរងៀនរបស់រទង់ថា ៖ ធម៌ គឺចាប់, ចាប់ធមមជាតិ ។
រពោះអងគមិនចាប់អារមមណ៍នៅនលើសាសនា ឬការផាយដំណឹងអវីនទ ។ ផទុយ
នៅវ ិញ រទង់ផតល់ជូនសាកលនោក នូវ ដំនណ្ឌោះស្សាយបញ្ហ
ា ពិភពនោក ។
ឥឡូវននោះក៏ដូចជាពីមុនប្ដរ រទង់ម្មនពុទធដីកាថា ៖ «តថាគតបនរងៀនពីទុកា
(7)
និងការបំបាត់ទុកា »។ រទង់មិនពិភាកាអវីនរៅពីការប្ណនាំឲ្យរ ំនោោះទុកានទ ។

រទង់បានបញ្ហ
ច ក់ថា កនុងការបនរងៀនននោះ រពោះអងគមិនប្មនជាអនករបឌិត ឬក៏

- S.XLIV. x. 2,Anur±dha Sutta , សំ .អនុ រាធសូរត

7

-24-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អាទិនទពណ្ឌមួយផតល់ឲ្យរទង់នទ ។ វារគាន់ប្តជាការពិតចាស់ោស់ ប្ដល

រពោះអងគបានរកនឃើញនោយអងគឯង ដូចជាមនុសសនរចើននាក់ពីមុនបានអនុវតត
ន ើយប្ដរ និងដូចជាមនុសសនរចើនអនកនរកាយនឹងអនុវតតដូចរទង់ប្ដរ ។ រពោះ
អងគមិនទមទរការដឹងនននសចកតីពិតប្តមួយអងគឯងនទ ។

រពោះអងគក៏ឥតបានប្ូច លឥទធិពលពិនសសណ្ឌមួយ នៅកនុងការបនរងៀនរបស់

រទង់នទ នទោះបីមនុសសទំងឡាយម្មនជំននឿនៅនលើរពោះអងគ ឬនៅនលើ ការ
បនរងៀនរបស់រពោះអងគ ប្ដលជាការពិតតាមធមមជាតិក៏នោយ ។ ផទុយនៅវ ិញ
រទង់ម្មនពុទធដីកាថា វារតូវប្តម្មនការនងឿងឆងល់ និងរតូវប្តម្មនការពិនសាធន៍
ខលួនឯងប្ដរ ៖
ចូរកុំរគាន់ប្តនជឿអវីក៏នោយប្ដលនគរបាប់អនក ឬអវីក៏នោយប្ដលនគបាន
និយាយតពីបូរាណកាលមក ឬអវីប្ដលជានយាបល់របស់មនុសសទួនៅ
ឬអវីប្ដលនគសរនសរទុកមក ។ ចូរកុំទទួលនូវអវីមួយថា ជាការពិត,
នោយរគាន់ប្តបា៉ា ន់សាមន ឬនោយការពិចារណ្ឌ តាមអាការៈខាងនរៅ
ឬនោយការនមើលនឃើញខលោះ ឬក៏ហាក់ដូចជារតឹមរតូវ ឬក៏រគាន់ប្តឮរគូ
និយាយរបាប់ថាដូនចានោះ។ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលអនកដឹងខលួនឯងផ្ទទល់ថា ៖
នគាលគំនិតននោះជាអកុសលកមម ជាការសតីបននាទស ជាការតិោះនដៀល
នោយអនករបាជញ នៅនពលប្ដលនគអនុវតត ន ើយកាលយនៅជាម្មននរគាោះ
ថានក់ ន ើយម្មនទុកា លៅនពលននាោះអនករតូវប្តលោះបង់វានចញ ។ ន ើយ
នៅនពលណ្ឌប្ដលអនកដឹងផ្ទទល់ថា ៖ នគាលគំនិតទំងននោះជាកុសល
កមម ជាការមិនសតីបននាទស ប្ដលអនករបាជញសរនសើរ នៅនពលប្ដលនគ
អនុវតត ន ើយ ប្របនៅជាម្មនសុភមងគល និងនសចកតីសុខសបាយ
(8)
ដូនចនោះអនកគបបីទទួលយក ន ើយអនុវតតតាម ។

A. III. Vii. 65,Kesamutti Sutta (Kal±ma Sutta)iii,ix, អ.នកសមុ តិ តសូរត (កាោមសូរត), iii,ix.
8

-25-
សិលបៈននការរស់នៅ

ឥទធិពលខពស់បំផុត គឺការពិនសាធន៍នសចកតីពិតខលួនឯង ។ គាមនអវីមួយប្ដលរតូវ

ប្តទទួលតាមជំននឿប្តម៉ាាងនទ ។ យ ើងរតូវប្តពិនិតយនមើលថា នតើវាម្មនន តុ
ផលសមរមយ ម្មនរបនយាជន៍ ឬនទ ។ នយើងក៏រតូវប្តពិនិតយនមើលនូវការ
បនរងៀន ពីការសមន តុសមផលថា នតើនយើងអាចទទួលយកតាមរបាជាញពិត
បានឬនទ ។ នបើនយើងបានរបនយាជន៍ពីនសចកតីពិត នយើងរតូវប្តម្មនការ
ពិនសាធន៍ខួលនឯងផ្ទទល់ ។ នៅនពលននាោះឯងនទើបនយើងអាចដឹងថា វាជាការ
ពិតប្មនប្ទន ។ រពោះពុទធប្តងប្តបញ្ហ
ច ក់ថា រទង់បនរងៀនប្តអវី ប្ដលរទង់បាន
ពិនសាធដឹងផ្ទទល់រពោះអងគឯង ន ើយរពោះអងគបនរងៀនអនកដនទ ឲ្យម្មនការ
ពិនសាធន៍នូវវ ិជាជទំងននាោះនោយខលួនឯងផ្ទទល់ នដើមបីនឹងឲ្យនៅជាម្មចស់ខួលន
ឯង ៖
អនករាល់គានរតូវនធវើខួលនឲ្យនៅជានកាោះ រតូវនធវើខួលនឲ្យនៅជាទីជរមក គាមន
ជរមកណ្ឌនផសងនទៀតនទ ។ ចូរនធវើនកាោះអនក ឲ្យនៅជានកាោះពិតរបាកដ
នធវើជរមកអនក ឲ្យនៅជាជរមកពិតរបាកដ ឥតម្មនជរមកណ្ឌនផសង
(9)
នទៀតនទ ។

ជរមកកនុងជីវ ិតពិតរបាកដប្តម៉ាាង ការម្មំមួនប្តម៉ាាង ប្ដលអាចរបឈមមុខ

បាន ឥទធិពលប្តម៉ាាងប្ដលអាចផតល់ការដឹកនាំ និងការការពារដ៏រតឹមរតូវ គឺ
ជានសចកតីពិត រពោះធម៌ ចាប់ធមមជាតិ ប្ដលម្មនការពិនសាធន៍ និងពិនិតយ
នោយខលួនឯង ។ ន តុននោះ កនុងការបនរងៀនរបស់រពោះអងគ រពោះពុទធបានផតល់ឲ្យ
នូវការសំខាន់ខពស់បំផុតជានិចច ចំនពាោះការពិនសាធន៍ផ្ទទល់នននសចកតីពិត ។ អវី
ប្ដលរពោះអងគបានពិនសាធរួចន ើយ រទង់ពនយល់យា៉ាងចាស់ោស់ នដើមបីនឹង
ឲ្យអនកប្ដលបានទទួលនសចកតីប្ណនាំននោះ យកមកអនុវតតនោយខលូនឯង នឆ្ពោះ
នៅរកនសចកតីពិត ។ រពោះអងគម្មនពុទធដីកាថា ៖

D.16,Mah±-Parinibb±na Suttanta, ទិ .16 មហាបរ ិនិ ពាវនសុតតនត

9

-26-
 សិលបៈននការរស់នៅ

«ការបនរងៀន ប្ដលតថាគតបានផតល់ឲ្យ ឥតម្មនអវីកុនងនរៅនធវើឲ្យនផសង

(10)
គាននទ ។ គាមនអវីោក់ទុកនៅកនុងកណ្ឌ
ត ប់នដតថាគតនទ »។

រពោះអងគឥតម្មនរទឹសីស
ត រម្មប់ប្តមនុសសភាគតិចនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ រពោះអងគ
ម្មនបំណងនឹងផាយនូវចាប់ធមមជាតិឲ្យង្ហយយល់ និងដឹងឮរគប់កប្នលង
នដើមបីនឹងឲ្យមនុសសជានរចើនបានទទួលរបនយាជន៍ននាោះ ។ រពោះអងគឥតម្មន
បំណងនឹងបនងកើតនិកាយ ឬសាសនាផ្ទទល់ រពោះអងគ ប្ដលយករពោះអងគឯងជា
មជឈោឌននទ ។ រទង់ម្មនពុទធដីកាថា លកាណៈរបស់អនកបនរងៀន មិនសំខាន់
ដូចជាការបនរងៀននទ ។ បំណងរបស់រពោះអងគ គឺចង់បង្ហាញអនកទំងអស់ពីការ
រ ំនោោះខលួនឯង មិនឲ្យនជឿនោយខវោះការពិចារណ្ឌ ។ ចំនពាោះអនកប្ដលនជឿសប់
នៅនលើរពោះអងគ រទង់ម្មនពុទធដីកាថា ៖
«នតើបានរបនយាជន៍អីវពីការនមើលនឃើញរូបននោះ ប្ដលវានឹងរោយបាត់
នៅវ ិញននាោះ ? អនកប្ដលបាននឃើញធម៌ គឺបាននឃើញតថាគត, អនក
(11)
ប្ដលបាននឃើញតថាគត គឺបាននឃើញធម៌ »។

ជំននឿនៅនលើបុគគលមួយរូប នទោះ បីអាកល ុ៎ះជាអនកបួសក៏នោយ ក៏មិនរគប់

រគាន់នឹងរ ំនោោះនរណ្ឌបាននទ ទល់ប្តម្មនការពិនសាធន៍នននសចកតីពិត នទើប
អាចម្មនការរ ំនោោះបាន ។ ដូនចនោះ នសចកតីពិតសំខាន់ណ្ឌស់ ។ នគនគារពអនក
ប្ដលបានបនរងៀននសចកតីពិតទំងអស់ ។ ប៉ាុប្នតរនបៀបបង្ហាញប្ដលលអបំផុត គឺ
ការបដិបតតិនដើមបីឲ្យដឹងនូវនសចកតីពិតខលួនឯង ។ នៅនពលប្ដលនគថាវយ
កិតិតយសខពស់បំផុតចំនពាោះរពោះអងគ នៅមុននពលយាងចូលមហាបរ ិនិពាវន រទង់
ម្មនពុទធដីកាថា ៖
ននោះមិនប្មនជារនបៀបថាវយកិតិតយស រនបៀបសប្មតងនសចកតីនគារព
រនបៀបឱនលំនទននគារពដ៏រជាលនរៅ ឬនគារពដ៏ខពង់ខពស់ចំនពាោះអនក
ប្ដលបានរតាស់ដឹងនទ ។ ប៉ាុប្នតការថាវយកិតិតយស នគារព ឱនលំនទន

Ibidem- កប្នលងដប្ដល (ដូ ចនលខ៩)

10

S.XXII.87(5),Vakkali Sutta, សំ. 87(5) វកកលិសូរត

11

-27-
សិលបៈននការរស់នៅ

នគារពដ៏រជាលនរៅ និងនគារពដ៏ខពង់ខពស់ ចំនពាោះអនកប្ដលបានរតាស់

ដឹងន ើយ គឺកិចច បដិបតតិធម៌រតឹមរតូវ របស់រពោះសងឃ ដូនជី ឧបាសក
ឧបាសិកា ប្ដលជាអនកនដើរតាមផលូវធម៌ ចាប់តាំងពីជំហានទីមួយ រ ូត
(12)
ដល់ចុងចប់ ។

អវីប្ដលរពោះពុទធបានបនរងៀន ជាផលូវប្ដលបុគគលម្មនក់ៗអាចបដិបតតិបាន ។ រពោះ

អងគរតាស់នៅម្មគា៌ននោះថា អរយអដ្ឋ
ិ ង្ិ ោកមគ្ោ ម្មនន័យថា ការបដិបតតិ ដ៏

ខពង់ខពស់របកបនោយអងគរបាំបី ។ របនសើរខពង់ខពស់កុនងន័យថា នរណ្ឌម្មនក់

ប្ដលនដើរនលើផូលវននោះ នឹងនៅជាអនកម្មនចិតតដ៏របនសើរខពង់ខពស់ ជាបុគគលសងប់
សាងត់ ចាកផុតពីទុកានសាក ។ ជាផលូវខាងកនុងធមមជាតិននការពិត ប្ដលជាផលូវនន
ការភាញក់រឭកពិត ។ នដើមបីនោោះស្សាយបញ្ហ
ា របស់នយើង នយើងរតូវពិនិតយនមើល
ការពិតប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងខលួន ។ នយើងរតូវនរៀនទទួលសាគល់ការពិតប្ដល
នយើងនមើលនឃើញខាងនរៅ ន ើយរតូវរជាបចូលនៅខាងកនុង នដើមបីនឹងពិនិតយ
នមើលនូវភាពលអិតលអន់ននការពិត គឺការពិតតាមធមមជាតិ ន ើយនៅចុងប្ចប់
គឺនដើមបីឲ្យម្មនការពិនសាធន៍ នូវនសចកតីពិតននការនចញផុតពីទុកានសាក ។
នទោះបីន្មោះអវីក៏នោយ ប្ដលនយើងនរជើសនរ ើសឲ្យនសចកតីពិតននការរ ំនោោះននោះ
នទោះបីន្មោះ និ ពាវន សាថនសួគ៌ ឬន្មោះអវីក៏នោយ គឺមិនសំខាន់នទ ។ នរឿង
សំខាន់ននាោះ គឺរតូវម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ ។

ផលូវប្តមួយគត់ នដើមបីពិនសាធន៍នសចកតីពិតនោយផ្ទទល់ គឺការពិនិតយនមើលកនុង

ខលួន ។ កនុងជីវ ិតនយើងទំងអស់គាន នយើងម្មនទម្មលប់នមើលប្តខាងនរៅ ។ នយើង
ចាប់អារមមណ៍ប្តនៅនលើ អីវប្ដលនកើតនឡើងនៅខាងនរៅ អវីប្ដលអនកដនទកំពុង
នធវើ ។ នយើងករមនឹងពិនិតយនមើលខលួនឯងនូវកាយ ឬចិតតខួលនឯង ពីខួលនឯងនិង
ការពិតខលួនឯងណ្ឌស់ ។ ន តុននោះនយើងនៅប្តមិនដឹង មិនសាគល់ខួនឯង
ល ។

Mah±-Parinibb±na Suttanta, មហាបរ ិនិ ពាវនសុតតនត

12

-28-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នយើងមិនបានគិតថា នសចកតីលង
ង ់ននោះជានរគាោះថានក់ដ៏ធំ នយើងក៏មិនបានដឹងប្ដរ
ថា នយើងជាខញុំបំនរ ើខលួននយើងនទ ។

នសចកតីងងឹតខាងកនុងរតូវប្តបំបាត់នចញ នដើមបីឲ្យយល់នូវការពិត ។ នយើងរតូវ

ប្តចូលនៅកនុងខលួននយើង នដើមបីឲ្យយល់ធមមជាតិននការរស់នៅ ។ ន តុននោះ ផលូវ
ប្ដលរពោះពុទធបង្ហាញគឺផូលវននការពិចារណ្ឌ ននការពិនិតយនោយខលួនឯង ។ រពោះ
អងគម្មនពុទធដីកាថា ៖
នៅកនុងដងខលួនដ៏នរៅប្វងននោះ ម្មនចិតតនិងគំនិត ប្ដលតថាគតបាន
ផាយនពញសាកលនោក នូវ ការនកើតនឡើង និង ការរលត់នៅវ ិញ និង
(13)
ផលូវប្ដលនឆ្ពោះនៅរកការរលត់ទុកា ។

ការពិនសាធន៏ខួលនឯងរតូវប្តម្មន នដើមបីឲ្យដឹងនូវសាកលនោក និងចាប់ធមម

ជាតិ ។ ទំងអស់ននោះ លុោះរតាប្តពិនសាធខលួនឯងនទើបដឹង ។

ម្មគា៌ននោះជាផលូវនននសចកតីបរ ិសុទធប្ដរ ។ នយើងស្សាវរជាវរកនសចកតីពិតពីខួលន

នយើង មិនប្មនរគាន់ប្តចង់ដឹងនោយរបាជាញនទ ប៉ាុប្នតនោយបំណងពិតរបាកដ
ណ្ឌមួយ ។ នោយពិនិតយនមើលខលួន នយើងបានដឹងជានលើកដំបូងនូវលកាណៈ
ននរបតិកមម នូវអវីប្ដលមកបិទបាំងគំនិតរបស់នយើង ប្ដលបិទបាំងការពិតពី
នយើង ន ើយប្ដលបនងកើតទុកា ។ នយើងដឹងនូវភាពតានតឹងខាងកនុង ប្ដលនចោះ
ប្តបប្នថមមក ន ើយប្ដលនធវើឲ្យនយើងម្មនភាពរសាប់រសល់ ម្មនទុកា ។ ន ើយ
នយើងក៏ដឹងប្ដរថា នយើងអាចបំបាត់វាបាន ។ តាមលំោប់លំនោយ នយើងនរៀន
រនបៀបបំបាត់វា ន ើយចិតតនយើងនឹងនៅជាបរ ិសុទធ សងប់សាងត់ និងសុខ
សបាយ ។

ការបនតបដិបតតិ គឺជាវ ិធីចាំបាច់មួយនៅកនុងផលូវននោះ ។ អវីមួយនឹងអាចនកើតនឡើង

ភាលម ប៉ាុប្នតទំងអស់ននោះ គឺជាលទធផលននការរបឹងប្របងមិនឈប់ ។ វាសំខាន់

A.IV.v. 5(45), Rohitassa Sutta. Also found in S.II. iii 6, អ, រូ ិតសសសូរត។ ម្មននៅកនុង សំ.II. iii 6 ផងប្ដរ
13

-29-
សិលបៈននការរស់នៅ

ណ្ឌស់នឹងអនុវតតមួយជំហានមតងៗ រគប់ជំហាន ប៉ាុប្នតលទធផលនឺងនកើតនឡើង

ភាលមៗ ។ នយើងមិននដើរតាមម្មគា៌នៅកនុងការរង់ចាំថា លទធផលននោះផតល់ឲ្យនស
ចកតីសុខនៅអនាគត និងនៅសាថនសួគ៌ ប្ដលនគសនមតនរកាយពីនសចកតីសាលប់
ប្តម៉ាាងននាោះនទ។ លទធផលរតូវប្តម្មំទំ ចាស់ោស់ ផ្ទទល់ខួន
ល ន ើយ
ម្មនការពិនសាធន៍ភាលមៗ នៅទីននោះ ។

ការបនរងៀនសរម្មប់បដិបតតិសំខាន់បំផុត។ រគាន់ប្តនជឿរពោះពុទធ នជឿធម៌របស់

រពោះអងគ នឹងមិនជួយអនកឲ្យរួចពីទុកានទ ន ើយការនជឿនោយរបាជាញ ្លសនវ ក៏
មិនជួយប្ដរ។ ទំងពីរខាងនលើននោះម្មនតនមល លុោះរតាប្តនយើងអនុវតតវា ។ ទល់
ប្តការបដិបតតិដ៏រតឹមរតូវ នូវអវីប្ដលរពោះពុទធបានបនរងៀនន ើយ នទើបវាផតល់ឲ្យ
ផលលអ ន ើយបតូរជីវភាពនយើងឲ្យបានរគាន់នបើ ។ ននោះជារពោះពុទធដីកា ៖
នរណ្ឌម្មនក់ប្ដលនចោះសូរតធម៌ជានរចើន ប៉ាុប្នតនបើមិនអនុវតតធម៌ននាោះនទ
គឺដូចជាអនកគង្ហវលនគា ប្ដលរគាន់ប្តរាប់នគាអនកដនទប៉ាុនណ្ឌណោះ គាត់
មិនបានដឹងការពិតននជីវ ិតនទ ។ អនកខលោះនចោះសូរតធម៌បានបនតិចបនតួច
ប៉ាុប្នត នបើនគរស់នៅកនុងរពោះធម៌ចាប់តាំងពីនដើមរ ូតដល់ចុងចប់ អនក
(14)
ននាោះនឹងបានទទួលការពិតននជីវ ិត ។
ម្មគា៌រតូវប្តនដើរតាមការបនរងៀន រតូវប្តអនុវតត នបើមិនដូនចានោះនទ វាឥតបានការ
នទ ។

វាមិនចាំបាច់នឹងនៅខលួនឯងថា ជាពុទធបរ ិស័ទ នដើមបីអនុវតតការបនរងៀនននោះ

នទ ។ សាលកមិនសំខាន់នទ ។ នសចកតីនកើតទុកាឥតខុសគាននទ វានកើតម្មននៅកនុង
មនុសសរគប់រប
ូ ។ន តុននោះ ការពាបាលប្ដលម្មនរបនយាជន៍ រតូវប្តអនុវតត
នសមើគានទំងអស់ ។ នទោះបីជាអនកបួស ប្ដលចាកនចញពីជីវភាពធមមតា ក៏នោយ
ក៏មិនអាចនចញផុតប្ដរ ។ របាកដណ្ឌស់ ថា នពលរតូវប្តផតល់ឲ្យដល់អនក
ប្ដលបូជាខលួននដើមបីនឹងនរៀនបដិបតតិ ប៉ាុប្នតនគរតូវប្តបដិបតតិរាល់នថង ។ អនកប្ដល

14
Dhammapada, I, 19&20

-30-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ចាកនចញពីផទោះ និងពីការទទួលខុសរតូវកនុងជីវ ិត នដើមបីនឹងនដើរតាមម្មគា៌ននោះ

ម្មនឱកាសនឹងបដិបតតិនរចើន និងដឹងចាស់ោស់នូវការបនរងៀនកាន់ប្តនរៅ
នៅ ។ នរពាោះន តុននោះ ការនជឿននលឿនកាន់ប្តចនរមើនឆ្ប់ ។ ម៉ាាងនទៀត អនក
ប្ដលម្មនការទទួលខុសរតូវនរចើនកនុងជីវ ិត ម្មននពលតិចណ្ឌស់នឹងបដិបតតិ។
ប៉ាុប្នត នទោះបីជាបពវជិតកតី រគ សថកីត ក៏រតូវប្តអនុវតតរពោះធម៌ប្ដរ ។

ម្មនប្តធម៌បដិបតតិនទនទើបឲ្យលទធផល។ នបើននោះជាផលូវប្ដលនចញពីទុកា នៅរក

នសចកតីសុខសបាយនោយពិតរបាកដននាោះ ដូនចនោះនៅនពលប្ដលការបដិបតតិ
ននោះបាននជឿននលឿននៅមុខ នយើងនឹងម្មននសចកតីសុខសបាយ នៅកនុង
ជីវភាពរបចាំនថងរបស់នយើង នឹងម្មនភាពរុងនរឿង និងនសចកតីសុខសងប់នៅកនុង
ខលួន ។ ជាមួយគានននោះ ទំនាក់ទំន ងជាមួយអនកដនទ នឹងម្មននសចកតីសុខ
សបាយ និងរុងនរឿង ។ ជំនួសការបប្នថមនូវភាពតានតឹងននសងគម នយើងអាច
ផតល់ឲ្យនូវអំនពើលអ ប្ដលបនងកើតនសចកតីសុខសបាយ និងនសចកតីសុខចនរមើន
ដល់នគរគប់គាន ។ នដើមបីនដើរនលើម្មគា៌ននោះ នយើងរតូវរស់នៅកនុងធម៌ គឺការពិត
និងនសចកតីបរ ិសុទធ។ ននោះជាផលូវដ៏រតឹមរតូវចំនពាោះការអនុវតតន៍នូវការបនរងៀន ។
នបើនគបដិបតតិ នោយរតឹមរតូវ រពោះធម៌ជាសិលបៈននការរស់នៅ ។

----------------

-31-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នោករគូប្តងប្តសំអាងនៅនលើរពោះពុទធ ។ នតើនោកបនរងៀន ពុទធ

សាសនា ឬយា៉ា ងណ្ឌ ?

ចនមលើយ ៖ ខញុំមិនទក់ទងនៅនឹងលទធិណ្ឌមួយនទ ។ ខញុំបនរងៀនធម៌ គឺជាអវី

ប្ដលរពោះពុទធបានបនរងៀនន ើយ ។ រពោះអងគមិនប្ដលបនរងៀនលទធិ ឬរទឹសីត
សាសនាណ្ឌមួយនទ។ រទង់បនរងៀនអវីប្ដលមនុសសរគប់ជំពូកអាចបាន ទទួល
របនយាជន៍ គឺសិលបៈននការរស់នៅ ។ ភាពលងិតលងង់ជានរគាោះថានក់ដល់មនុសស
រគប់រប
ូ ដូនចនោះមនុសសរគប់រប
ូ អាចអនុវតតបនចចកនទសននោះ ន ើយបានលទធផល
លអ ។ អនកកាន់សាសនារគិសត នឹងនៅជាអនកកាន់សាសនារគិសដ
ត ៏លម្ម
អ ន ក់ អនក
(15)
កាន់សាសនាយូវ ីស នឹងនៅជាអនកកាន់សាសនាយូ វ ីសដ៏លម្ម
អ ន ក់ អនកកាន់
សាសនាមូសីម
ល នឹងនៅជាអនកកាន់សាសនាមូសីម
ល ដ៏លម្ម
អ ន ក់ អនកកាន់សាស-
នា ិណូឍ នឹងនៅជាអនកកាន់សាសនា ិណូឍ ដ៏លម្ម
អ ន ក់ អនកកាន់ពុទធសាសនា
នឹងនៅជាអនកកាន់ពុទធសាសនាដ៏លម្ម
អ ន ក់ ។ នគរតូវប្តនៅជាមនុសសលអ នបើមិន
ត ៏លអ សាសនាយូវ ីសដ៏លអ
ដូនចានោះនទ នគមិនអាចនៅជាអនកកាន់សាសនារគិសដ
មូសីម
ល ដ៏លអ ិណូឍ ដ៏លអ ពុទធសាសនិកដ៏លនអ ទ ។ នធវើខួនឲ្យនៅជាមនុ
ល សសលអ ជា
ការសំខាន់ណ្ឌស់ ។

សំណួរ ៖ នោករគូនិយាយអំពីការជាប់ ល័កាខ័ណឍចិ តា ។ នតើការបដិបតតិប្ដល

នយើងកំពុងប្តនរៀនននោះ មិនប្មន ការជាប់ ល័កាខ័ណឍចិ តានទឬអវី ? ថវីតបិតប្តវា
ម្មនលកាណៈលអក៏នោយ ?

ចនមលើយ ៖ កនុងសាថនភាពផទុយ វាជារនបៀបប្ដលឥតម្មនល័កា ខ័ណឍនទ ។ ជំនួស

ការម្មនអវីមួយនៅកនុងចិតត វានឹងដកនចញនូវអកុសលកមមនោយសវ័យរបវតតិ ,

15
jew-juif

-32-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ន ើយវានៅសល់ប្តកុសលកមមម៉ាាងប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ នោយបំបាត់នូវភាពមិនលអ
វាបង្ហាញនូវនសចកតីលប្អ ដលជាធមមជាតិនដើម ននចិតតបរ ិសុទធ ។

សំណួរបនត ៖ បុន្នតយៅយពលន្ែលអង្គុ ជាមួ នឹង្ឥរ ិយាបថណាមួ យ ើ

ផចង្់សាារតីយៅយលើអីវមួ ក្នុង្មួ រ ៈយពលយ ោះ គឺជាទម្លាប់ន្មនយទ ?

ចនមលើយ ៖ វារបាកដន ើយ នបើអនកអនុវតតវាជាប្លបង ឬក៏ដូចជាពិធីប្ដលនធវើឲ្យ

ដូចជាល្គឿងយនតននាោះ អនកនធវើចិតតអនកឲ្យម្មនទម្មលប់ ។ ននោះជារនបៀបប្ដលនរបើ
្រ្់វ ិបសសនាខុសទំនង ។ កាលណ្ឌនគអនុវតតរតឹមរតូវ វាអាចផតល់ឲ្យអនក
នូវការពិនសាធន៍ នូវនសចកតីពិតនោយរតឹមរតូវ នោយខលួនឯង ។ ន ើយ
នោយសារប្តការពិនសាធន៍ននោះ ការយល់តាមធមមជាតិនកើតនឡើង ន ើយ
បំបាត់នូវទម្មលប់ចាស់ទំងអស់ពីមុនមក ។

សំណួរ ៖ នតើវាជាការប្ដលគិតប្តពី របនយាជន៍ផ្ទទល់ខួលនឬលេ លបើ លគបំនភលច

របនយាជន៍ពិភពនោក ន ើយគិតប្តពីអងគុយនធវើសម្មធិរគប់នពល ?

ចនមលើយ ៖ វារតូវន ើយ របសិននបើ លគគិតប្តរបនយាជន៍ផ្ទទល់ខួលនននាោះ ។ ប៉ាុប្នត

វាជាមនធាបាយ ប្ដលបំបាត់នចញនូវរបនយាជន៍ផ្ទទល់ខួលន គឺចិតតរបកបនោយ
ធម៌ ។ កាលណ្ឌកាយអនកឈឺ អនកនៅមនទីរនពទយ នដើមបីពាបាលឲ្យជាជមងឺ ។
អនកមិននៅនពទយនពញមួយជីវ ិតនទ ប៉ាុប្នតរគាន់ប្តនៅឲ្យជានរាគប៉ាុនណ្ឌណោះ ន ើយ
បនាទប់មកអនកនឹងរស់នៅតាមធមមតា ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ អនកមកនរៀនចនរមើន
ធម៌ នដើមបីនឹងនធវើចិតតឲ្យម្មនសុខភាពលអ សរម្មប់រស់នៅកនុងជីវភាពធមមតា
នដើមបីជារបនយាជន៍ដ៏លដ
អ ល់ខួលនឯង និងដល់អនកដនទ ។

សំណួរ ៖ នដើមបីនឹងរកាទុកនូវនសចកតីសុខ និងនសចកតីសប

ង ់ នទោះបីនគបានជួប
នឹងទុកានសាករបស់អនកដនទក៏នោយ នតើលនុ៎ះមិនតមនជាការ្ពលងើ យ កននតើយនទ
ឬអវី ?

-33-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ ការចាប់អារមមណ៍ចំនពាោះទុកានសាករបស់អនកដនទ មិនប្មនម្មនន័យ

ថា អនករតូវប្តម្មនទុកាខួលនឯងនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ អនករតូវរកាទុកនូវនសចកតី
សងប់នសងៀម និងនធវើចិតតឲ្យនឹងនរ នដើមបីនឹងជួយរ ំប្លកទុកាអនកដនទ ។ នបើអនក
នកើតទុកាប្ដរ អនកបនងកើនទុកានៅជុំវ ិញខលួន អនកមិនអាចជួយអនកដនទ និងមិន
អាចជួយខលួនឯងបាននទ ។

សំណួរ ៖ ន តុដូចនមតចបានជានយើងមិនរស់នៅកនុងភាពសងប់សាងត់ ?

ចនមលើយ ៖ ន តុប្តឥតរបាជាញ ។ ជីវ ិតឥតរបាជាញ គឺជីវ ិតរនវ ើរវាយ ប្ដលម្មនភាព

រសាប់រសល់នកើតទុកា ។ ការទទួលខុសរតូវជាបឋមរបស់នយើង គឺនដើមបីរស់
នៅកនុងជីវភាពរបកបនោយសុខភាពរុងនរឿង និងលអសរម្មប់ខួលននយើង និង
សរម្មប់អនកដនទ ។ នដើមបីនឹងនធវើដូនចានោះ នយើងរតូវនរៀននរបើរនបៀបពិនិតយនមើល
ខលួនឯង ពិនិតយនូវនសចកតីពិត ។

សំណួរ ៖ ន តុដូចនមតច បានជាការសិកាបនចចកនទសចំនួនដប់នថងសំខាន់

នម៉ាលោះ ?

ចនមលើយ ៖ របសិននបើអនកបានមកសិកាអស់នពលប្វងជាងននោះ នុ៎ោះវារបនសើរ

ណ្ឌស់ ! ប៉ាុប្នតចំនួនដប់នថងជារយៈនពលតិចបំផុត ប្ដលអាចឲ្យអនកដឹងនូវ
គនរម្មងននបនចចកនទសននោះ ។

សំណួរ ៖ ន តុអីបា
វ នជានយើងសថិតនៅកនុងមជឈមណឍលធមមសិកាចំនួនដប់
នថង ?

ចនមលើយ ៖ ពី នរពាោះអនកនៅទីននោះ នដើមបីនឹងនធវើការវោះកាត់ចិតត ។ ការវោះកាត់រតូវ

ប្តនធវើនៅកនុងមនទីរនពទយ នៅកនុងបនទប់វោះកាត់ នដើមបីនឹងការពារកុំឲ្យម្មនការឆលង
នរាគ ។ ទីននោះ នៅកនុងរពំប្ដនធមមសិកា អនកអាចនធវើការវោះកាត់ ចិតត នោយឥត
ម្មនការរ ំខានពីខាងនរៅណ្ឌមួយ ។ នៅនពល ចប់ធមមសិកា ការវោះកាត់ក៏

-34-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បានចប់ប្ដរ ន ើយមតងនទៀត អនកអាចនចញនៅរស់នៅកនុងពិភពនោកវ ិញ ។

សំណួរ ៖ នតើបនចចកនទសននោះ ពារលជមងឺផូលវកាយឬអវី ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ វាអាចម្មនពីរយា៉ា ង ។ កាលណ្ឌភាពតានតឹងកនុងចិតត

បាត់បង់នៅ ជមងឺផូលវចិតតជានរចើនរតូវបានជាសោះនសបើយតាមធមមជាតិ ។ នបើចិតត
រសាប់រសល់ ជមងឺផូវកាយនឹ
ល ងនកើតនឡើង ។ កាលណ្ឌចិតតបានសងប់សាងត់ និង
បរ ិសុទធ ជមងឺននោះនឹងជាសោះនសបើយនោយសវ័យរបវតតិ ។ ប៉ាុប្នតនបើអនករបកាន់ថា
ការសោះជាននជមងឺកាយ ជាទីនៅរបស់អនកជំនួសការនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធ នុ៎ោះអនក
ឥតបានទទួលផលអវីនទ ។ ខញំុបាននឃើញអនកមកនរៀនម្មនបំណងនឹងពាបាល
ជមងឺផូលវកាយ លគបានោក់ចិតតភាជប់នៅនលើជមងឺរបស់នគប្តម៉ាាង កនុងរយៈនពល
សិកា ៖ នថងននោះវារគាន់នបើនទ ? នទឥតរគាន់នបើនទ....នថងននោះនតើវាធូរស្សាលនទ?
នទឥតធូរស្សាលនទ ! កនុងរយៈនពលដប់នថង នគបានបំផ្ទលញនពលរបស់នគរនបៀប
ននោះ ។ ប៉ាុប្នត នបើនគម្មនបំណងង្ហយនដើមបីនឹងជរមោះចិតតឲ្យសាអតបរ ិសុទធ នុ៎ោះជមងឺ
ទំងឡាយនឹងបាត់បង់នៅនោយសវ័យរបវតតិ ប្ដលជាផលននការចនរមើនកមម
ោឌន ។

សំណួរ ៖ នតើនោករគូពនយល់យា៉ាងដូចនមតច ចំនពាោះបំណងននជីវ ិត ?

ចនមលើយ ៖ បំណងននជីវ ិត គឺនដើមបីនឹងឲ្យនចញផុតពីទុកា ។ មនុសសម្មនសមតថ

ភាពអសាចរយ នដើមបីនឹងចូលនៅខាងកនុងនរៅពិនិតយការពិត ន ើយនចញឲ្យផុត
ពីទុកា ។ អនកប្ដលមិនបាននរបើសមតថភាពននោះ គឺបំផ្ទលញនពលរបស់នគន ើយ
។ ការនរបើសមតថភាពននោះ គឺនដើមបីនឹងឲ្យម្មនសុខភាពពិត និងនសចកតីសុខកនុង
ជីវ ិត ។

សំណួរ ៖ នោកម្មនរប សា្ន៍ ពីនរគឿងនៅ ង

ម រគបសងកត់មនុសសជាតិ នតើ
យា៉ា ងដូចនមតចនៅវ ិញ ចំនពាោះភាពលអរតឹមរតូវរគបសងកត់មនុសសជាតិ ដូចជា
នសចកតីនសនហាជានដើម ?

-35-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ អវីប្ដលអនកនៅថាលអរតឹមរតូវតាមការពិត គឺធមមជាតិពិតរបស់ចិតត។

កាលណ្ឌចិតតនចញផុតពីល័កា ខ័ណឍន ើយ វានពារនពញនៅនោយការស្ស-
ឡាញ់បរ ិសុទធជានិចច ន ើយអនកម្មនចិតតសប
ង ់និងសបាយ ។ នៅនពលប្ដល
អនកដកនចញនូវការមិនរតឹមរតូវ នពលននាោះការពិតនឹងនកើតនឡើង នសចកតី
បរ ិសុទធក៏នកើតនឡើងប្ដរ ។

សូមឲ្យពិភពនោកទំងមូល រតូវបានរគបដណតប់នោយសារភាពលអរតឹមរតូវ
ប្បបននោះ ។

-36-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ការនដើរតាមផលូវ
(To Walk on the Path)

នៅកនុងទីរកុងសាវតថី កនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ភាគខាងនជើង រពោះពុទធម្មនមជឈ-
មណឍលដ៏ធំមួយ ប្ដលមនុសសមកចនរមើនកមមោឌន និងសាតប់ធមមនទសនា ។
រាល់ោងច ម្មនបុរសនកមងមួយរូប ប្តងប្តមកសាតប់ធមមនទសនា លៅេីល ុ៎ះ ។
អស់រយៈនពលនរចើនឆ្នំ បុរសននោះបានមកសាតប់ធមមនទសនារបស់រពោះអងគ,
ប៉ាុប្នតមិនប្ដលបដិបតតិតាមការបនរងៀនននោះនទ ។

ពីរ-បីឆ្នំនរកាយមក នៅោងចមួយននាោះ បុរសននោះបានមកមុននគបនតិច ន ើយ

បានជួបរពោះពុទធគង់នៅប្តមួយអងគឯង ។ គាត់បានចូលនៅជិត រទង់ ន ើយ
រកាបបងគំទូលថា ៖
- បពិរតរពោះគុណម្មចស់ ខញំុរពោះករុណ្ឌម្មនសំណួរមួយ នធវើឲ្យម្មនការ
សងស័យនៅកនុងចិតត ។
-ឱ! មិនគបបីម្មនការសងស័យចំនពាោះផលូវធម៌នទ អនករតូវប្តជរមោះវា
នចញ ។ នតើអីវនៅជាសំណួររបស់អនក ?
- បពិរតរពោះករុណ្ឌនថលវ ិនសស អស់នពលជានរចើនឆ្នំន ើយ មកទល់
នពលននោះ ទូលបងគំបានមកមជឈមណឍលរបស់រពោះអងគ ន ើយបានកត់សំគាល់
ា ជានរចើន ប្ដលមកនៅទីននោះជុំវ ិញរពោះអងគ ប្ថមទំងម្មន
ថា ម្មនភិកុា ភិកុនី
ឧបាសក ឧបាសិកាផងប្ដរ ។ អស់នពលនរចើនឆ្នំមកន ើយ ទូលបងគំបាន
នឃើញអនកខលោះ ប្ដលចូលមកគាល់រពោះអងគបានសនរមចធម៌ ។ ទូលបងគំក៏បាន
នឃើញអនកខលោះ បានផ្ទលស់បូតរខលោះកនុងជីវភាពរបស់នគប្ដរ ។ នគរស់នៅរគាន់នបើ
ជាងមុន ថវីនបើទូលបងគំមិនអាចនិយាយថា នគបានរ ំនោោះខលួននគនចញផុតន ើយ
ក៏នោយ ។ ប៉ាុប្នត បពិរតរពោះករុណ្ឌនថលវ ិនសស ទូលបងគំក៏បានកត់សំគាល់ថា
ម្មនមនុសសជានរចើនរួមទំងទូលបងគំផងប្ដរ សថិតនៅដប្ដល ឬជួនកាលអន់
ជាងមុននទៀតផង ។ នគឥតម្មន ការផ្ទលស់បូរអវ
ត ី នដើមបីឲ្យបានជីវភាពរគាន់នបើ

-37-
សិលបៈននការរស់នៅ

នទ ។ លតើលេតុដូចនមតចបានជាយា៉ា ងដូនចនោះរពោះអងគ ? មនុសសមកជួបរពោះអងគ

ប្ដលជាបុរសសំខាន់ បានរតាស់ដឹងនពញបរ ិបូណ៌ ប្ដលម្មនឫទធនុភាព
យា៉ា ងអសាចរយ ជាបុគគលម្មនករុណ្ឌធម៌ ។ នមតចក៏រពោះអងគមិននរបើឫទធនុភាព
និងករុណ្ឌធម៌របស់រពោះអងគ នដើមបីនឹងរ ំនោោះនគទំងអស់គាន ននាោះផង ?

រពោះពុទធញញឹម ន ើយរតាស់ តបជាសំណួរនៅវ ិញថា ៖

- ម្មនលម្មណព ! លតើអនករស់នៅទីណ្ឌ ? នតើស្សុកកំនណើតរបស់អនក
នៅឯណ្ឌ ?
(16)
- បពិរតរពោះគុណម្មចស់ ទូលបងគំរស់នៅកនុងទីរកុងសាវតថី ប្ដលជា
(17)
ទីរកុង របស់រដឌនកាសល ។
- ប៉ាុប្នតរងវង់មុខរបស់អនក បង្ហាញថា អនកមិនប្មនជាអនកស្សុក ល ុ៎ះនទ
នតើអនកម្មននដើមកំនណើតនៅឯណ្ឌ ?
(18)
- បពិរតរពោះអងគទូលបងគំម្មននដើមកំនណើតនៅទីរកុងរាជរគិោះ ប្ដល
(19)
ជារាជធានីរបស់មគធៈ ។ ទូលបងគំបានមករស់នៅទីននោះ គឺកុនងទីរកុងសាវតថី
ចំនួនពីរ-បីឆ្នំន ើយ ។
- នតើអនកម្មនបងបអូននៅកនុងទីរកុងសាវតថីននោះតដរឬនទ ?
- អត់នទរពោះអងគ ទូលបងគំម្មនញាតិសនាតននៅឯស្សុកកំនណើត ទូល
បងគំម្មនមិតតភ័កិត ម្មនរបររកសុីនៅទីននាោះ ។
- ដូនចនោះអនករបាកដជារតូវនធវើដំនណើរពីសាវតថី នៅរាជរគិោះជាញឹកញយ
ណ្ឌស់លេើយប្មននទ ?
- ប្មនន ើយរពោះអងគ ទូលបងគំបាននៅរាជរគិោះជានរចើនដងកនុងមួយឆ្នំ
ន ើយរតូវរតឡប់មកសាវតថីវ ិញ ។

16
S±vatth²
17
Kosala
R±jagaha : រាជគ , ប្ខមរនរបើ តាមលំនាំភាសាសំស្រសកិតជា រាជរគិ ោះ
18
19
Magadha
-38-
 សិលបៈននការរស់នៅ

- លោយបាននធវើដំនណើរនៅមកនរចើនដងតាមផលូវ ពីទីននោះនៅរាជរគិោះ,
អនករបាកដជាសាគល់ផូលវននាោះចាស់ណ្ឌស់ ន ើយ ប្មននទ ?
- ឱ រតូវន ើយរពោះអងគ ទូលបងគំសាគល់ផូលវននាោះចាស់ោស់ណ្ឌស់។
ទូលបងគំនសទើរប្តអាចនិយាយថា សូមបីបិទប្ភនក ក៏ទូលបងគំអាចរកនឃើញផលូវនៅ
រាជរគិោះ ប្ដលទូលបងគំបាននដើរនៅមកជានរចើនដងមកន ើយ ប្ដរ ។
- នតើមិតតភកតិប្ដលសាគល់អនកចាស់ របាកដជាដឹងថាអនកមកពីរាជរគិោះ
ន ើយរស់នៅទីននោះន ើយប្មននទ ? នតើនគដឹងថា អនកបាននៅមករាជរគិោះជា
ញឹកញយ ន ើយដឹងថា អនកសាគល់ផូលវននាោះចាស់ោស់ណ្ឌស់ ប្មននទ ?
- រតូវន ើយរពោះអងគ ។ អនកប្ដលបានសាគល់ទូលបងគំជិតសនិ ទធ ដឹងថា
ទូលបងគំនៅមករាជរគិោះជាញឹកញយ ន ើយក៏ដឹងថា ទូលបងគំសាគល់ផូលវចាស់
ណ្ឌស់ប្ដរ ។
- របាកដជាម្មនអនកខលោះ សុំឲ្យអនកពនយល់ផូលវនៅរាជរគិោះ ន ើយ ។ នតើ
អនកោក់បាំងមិនរបាប់ផូលវននាោះ ឬមួយអនករបាប់ផូវននាោះយា៉ា
ល ងចាស់ោស់
ដល់នគ ?
- ម្មនអវីនឹងរតូវោក់រពោះអងគ ! ទូលបងគំពនយល់ ផលូវនគយា៉ា ងចាស់
ោស់ តាមប្ដលទូលបងគំអាច ៖ អនក ឯងចាប់នផតើមនដើរនឆ្ពោះនៅទិសខាងនកើត,
(20)
ន ើយប្បរមុខនឆ្ពោះនៅរកពារាណសី ន ើយបនតនដើរនៅមុខទល់ប្តនៅដល់
( 21 )
គយា ន ើយបនាទប់មកដល់រាជរគិោះ។ ទូលបងគំពនយល់នគចាស់ោស់
ណ្ឌស់ ។
- នតើជនប្ដលបានសាតប់អនកពនយល់ចាស់ន ើយននាោះ បាននៅដល់
រាជរគិោះទំងអស់ គាានទ ?
- មិនបានទំងអស់នទរពោះអងគ អនកប្ដលបាននដើរតាមផលូវរ ូតដល់
ចុងចប់ នទើបបាននៅដល់រាជរគិោះ ។
- ម្មនលម្មណព ! ននោះន ើយ ប្ដលតថាគតចង់ពនយល់ អនក ។ មនុសស

V±r±nasi ្ពវថ្ងៃលនុ៎ះល្មុ៎ះ Benares

20
21
Gay±
-39-
សិលបៈននការរស់នៅ

ជានរចើនបានមកជួប នោយដឹងថា តថាគតបាននដើរតាមផលូវននោះនៅដល់រពោះ

និពាវន ន ើយដឹងផលូវននោះចាស់ោស់ណ្ឌស់ ។ នគមកជួបតថាគត ន ើយសួរ
ថា ៖
- នតើផូវណ្ឌនៅនិ
ល ពាវន នដើមបីនឹងឲ្យបានរួចរនោោះ ? នតើម្មនអវីនឹង
ោក់បាំង ? តថាគតពនយល់ផូលវននោះដល់អនកទំងននាោះចាស់ោស់ ថា៖ «ននោះ
ជាម្មគា៌ »។ នបើអនកណ្ឌម្មនក់ រគាន់ប្តឱនកាលន ើយនិយាយថា៖ «របាកដ
ណ្ឌស់ របាកដណ្ឌស់ ផលូវននោះលអណ្ឌស់ ! ប៉ាុប្នតខំុញមិននដើរតាមផលូវដ៏អសាចរយននោះ
នទ ខញំុមិនរវល់នឹងនដើរតាមននោះនទ ! »។ នតើនធវើដូចនមតចនទើបអនកននាោះនៅដល់ទី
នៅបាន ? តថាគតមិនអាចលីនរណ្ឌម្មនក់នលើសាម នដើមបីនឹងយកឲ្យដល់ទី
នៅនទ។ គាមននរណ្ឌអាចលីនរណ្ឌម្មនក់នលើសាមយកនៅទីនៅបាននទ។ យា៉ា ង
នរចើនបំផុតជាមួយនមតាត និងករុណ្ឌ នគអាចនិយាយថា ននោះជាផលូវ ន ើយននោះ
(22)
ជារនបៀបប្ដលនគបាននដើរនៅដល់ន ើយ ។

អនកក៏រតូវប្តបដិបតតិ រតូវប្តនដើរប្ដរ ន ើយអនកនឹងនៅដល់ទីនៅ។ ប៉ាុប្នត បុគគល

ម្មនក់ៗ រតូវប្តនដើរខលួនឯង រតូវប្ត្នរគប់ ជំហានខលួនឯង ។ អនកប្ដល្ន
មួយជំហានតាមផលូវ បានខិតមួយជំហានជិតនៅដល់ទីនៅ ។ អនកប្ដល្ន
មួយរយជំហាន គឺបានខិតជិតនៅទីនៅមួយរយជំហាន ។ អនកប្ដលបាន
្នជំហានទំងអស់ បាននៅដល់ទីនៅ ។ អនករតូវប្តនដើរតា មផលូវនោយខលួន
ឯង ។

-------------

Base on M.107 Ganaka-Mogall±na Sutta, នចញមកពី ម. 107, គនកៈ នម្មគោលនសូរត

22

-40-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី២

ចំណុចនផតើម
(The Starting Point)

របភពននទុកា សមងំនៅកនុងរូបនយើងរគប់គាន។ កាលណ្ឌនយើងដឹងនសចកតីពិត

របស់នយើង នយើងនឹងដឹងការនោោះស្សាយចំនពាោះបញ្ហ
ា ននទុកាននាោះ ។ អនករបាជញ
ទំងអស់ឲ្យដំបូនាមនថា «រតូវសាគល់ខួនឯង»។
ល នយើ ងរតូវប្តចាប់នផតើមដឹងធមម
ជាតិរបស់នយើង ។ នបើមិនដូនចានោះនទ នយើងមិនអាចនោោះស្សាយបញ្ហ
ា ខលួនឯង ឬ
បញ្ហ
ា ពិភពនោកបាននទ ។

ប៉ាុប្នតតាមការពិត នតើនយើងដឹងអវីខលោះចំនពាោះខលួននយើង ? នយើងរគប់រប

ូ នជឿថា ខលួន
នយើងសំខាន់បំផុត ប៉ាុប្នតវ ិជាជននការដឹងរបស់នយើង គឺរគាន់ប្តបនតិចបនតួចនទ ។
នៅទី នរៅជាងននោះ នយើងឥតសាគល់ខួលននយើងនទ ។

រពោះពុទធបានពិនិតយកាយរបស់មនុសស នោយការពិនិតយធមមជាតិរបស់រពោះអងគ
ឯង។ រទង់ដឹងនូវធម៌ទំងអស់ រទង់ប្សវងរកការពិតខាងកនុង ន ើយបានដឹង
ថា សតវទំងអស់ គឺជាការ ផសំផុំនគ នខ័នធរបាំ៖ ខ័នធបួននៅកនុងចិតត បូ កនឹ ងខ័នធ
កាយមួយនទៀត ។

កាយ
នយើងចាប់នផតើមនិយាយអំពីកាយ ។ កាយ គឺជាវតថុប្ដលនមើលនឃើញចាស់,
នមើលនឃើញជាក់ប្សតងពីខួលនឯង ន ើយម្មនការដឹងនោយវ ិញ្ហដណទំងអស់ ។
នទោះបីដូនចានោះក៏នោយ ក៏នយើងដឹងប្តបនតិចបនតួចពីវានទ។ នគអាចរតួតរតាកាយ
បានខលោះ វាកនរមើក និងនធវើការតាមបញ្ហ
ជ របស់ចិតត ។ ប៉ាុប្នតនៅកនុងស្សទប់មួយ
នទៀត មុខង្ហរននអវយវៈខាងកនុង នៅ ួសផុតពី ការរតួតរតា និង ួស ពី ការ
ដឹងរបស់នយើង។ នៅកនុងស្សទប់ខាងកនុង នយើងឥតម្មនការពិនសាធន៍ ពីការ

-41-
សិលបៈននការរស់នៅ

រត់មិនឈប់ នូវនកាសិកានីមួយៗននកាយនទ ។ ប៉ាុប្នតននោះ មិនប្មនជាការពិត

តាមធមមជាតិននកាយនទ។ តាមការពិត ធមមជាតិ កាយប្ដលម្មំមួន ជា ការផសំ
ននភាគតូចៗទំងឡាយននអាតូម និងបរ ិយាកាសទនទម៉ាាងនទៀត ។ សូមបីប្ត
ភាគទំងឡាយតូចៗ ននអាតូមននោះ ក៏ គាមនភាពរ ឹងម្មំប្ដរ ។ ជីវ ិតរបស់វា
(23)
នីមួយៗ តិចជាងមួយោនោនននវ ិនាទី ។ ភាគតូចៗននោះ នកើតន ើយ
រលត់នៅវ ិញ នកើតនឡើងន ើយ រលត់នៅវ ិញ ដូចជាការ ូរមិនឈប់ននភាព
ញ័រៗ។ ននោះជាការពិតននធមមជាតិ កាយ ប្ដលរពោះពុទធបានរកនឃើញតាំងពីជាង
២៥០០ឆ្នំកនលងមកន ើយ ។ តាមការសិការបស់នគផ្ទទល់ អនកវ ិទាសាស្រសត
ទំននើបទំងឡាយ បានទទួលសាគល់ ន ើយទទួលយកនូវការពិតតាមធមមជាតិ
ននសាកលនោក ។ ប៉ាុប្នតអនកវ ិទាសាស្រសតទំងអស់ននាោះ មិនទន់បានរួចរនោោះ
បានរតាស់ដឹងខលួនឯងនទ ។ នោយការចង់ដឹង នគបានស្សាវរជាវធមមជាតិនន
ពិភពនោក នោយនរបើរបាជាញ ្លសនវ និងពឹងពាក់នៅនលើវតថុជាស ម្មភរៈ
ជ ក់រទឹសីរត បស់នគ។ ផទុយនៅវ ិញ រពោះពុទធមិនរគាន់ប្តចង់ដឹងនទ រពោះ
នដើមបីបញ្ហ
អងគចង់រកឲ្យនឃើញផលូវប្ដលបំបាត់ទុកា ។ រទង់ មិននរបើវតថុជាឧបករណ៍សរម្មប់
ស្សាវរជាវ នរៅពីកម្មលំងចិតតរបស់រពោះអងគនទ ។ ការពិតប្ដល រទង់ រកនឃើញ
មិនប្មនជាផលននរបាជាញ្លសនវនទ ប៉ាុប្នតជា ផលននការពិនសាធន៍ផ្ទទល់របស់
រទង់ ន តុននោះន ើយ បានជារពោះអងគអាចរួចរនោោះ ។

រទង់បានរកនឃើញថា កាយទំងអស់នៅកនុងសាកលនោកននោះ ជាចំប្ណកផសំ

ននភាគទំងឡាយ ប្ដលរទង់រតាស់ នៅជាភាសាបាឡីថា កលាបៈ ឬក៏ «

ភាគមិនអាចបំប្បកបាន»។ ភាគទំងននោះបង្ហាញនូវគុណភាពននវតថុប្ដលម្មន
ធាតុនផសងៗរាប់មិនអស់គឺ ៖ ដី ទឹក នភលើង និងខយល់ ។ ទំងអស់ននោះផសំគាន
បនងកើតជារូបរាង ប្ដលហាក់ដូចជានៅម្មនជាប់រ ូត ។ ប៉ាុប្នតតាមការពិត ទំង
អស់ននោះគឺជាការផសំនូវកោបៈតូចៗ ប្ដលម្មនភាពនកើតនឡើង និងរលត់នៅ

less than a trillionth of a second . 1 trillion = 1018 or 1012

23

-42-
 សិលបៈននការរស់នៅ

វ ិញជាប់រ ូត។ ននោះជាការពិតតាមធមមជាតិននកាយ គឺជាការ ូរមិនឈប់នូវ

រលកតូចៗននោះ។ ននោះន ើយជាកាយប្ដលនយើងនៅថា ៖ « របស់អញ»។

ចិតត
ជាមួយនឹងការអនុវតត ន៍តាមកាយ ម្មនការអនុវតត ន៍ តាមផលូវចិតតផងប្ដរ ។ ថវីនបើ
នគមិនអាចប៉ាោះពាល់ បាន ឬនមើលនឃើញក៏នោយ ក៏វាហាក់ដូចជាម្មនទំនាក់
ទំនងជាមួយនឹងនយើងនរចើនជាងរូបនយើងនៅនទៀត ។ នយើងអាចនមើលនឃើញ
នៅអនាគត នោយឥតម្មនរូបបាន ។ ប៉ាុប្នតនយើងមិនអាចនមើលនឃើញអវី ប្ដល
នកើតនឡើងនោយឥតម្មនចិតតនទ ។ នទោះបីយា៉ាងដូនចានោះក៏នោយ ក៏នយើងសាគល់
ចិតតននោះតិចតួចណ្ឌស់ ន ើយនយើង ក៏ អាចរតួតរតាវាបានតិចតួចណ្ឌស់ ប្ដរ ។

ជាញឹកញយ វាមិននធវើអីវ តាមបំណងប្ដលនយើងចង់បាននទ ន ើយ វានធវើអីវប្ដល

នយើងឥតចង់បាន ។ ការរតួត រតាចិតតដឹងខលួន ម្មនបនតិចបនតួចនទ ប៉ាុប្នតចិតតមិន
ដឹង ហាក់ដូចជាផុតឥទធិពល ឬការយល់របស់នយើងទំងអស់ ប្ដលនពារនពញ
នៅនោយកម្មលំង ប្ដលនយើងមិនទទួលសាគល់ ឬមិនអាចដឹងបាន ។

ខណៈប្ដលពិនិតយនមើលរូប រពោះពុទធពិនិតយចិតតផងប្ដរ ន ើយបាននឃើញយា៉ា ង

ទូលំទូោយថាចិតតម្មនបួន ប្ផនកគឺ៖ វញ្ញ

ិ ា ណ រញ្ញា ហ្វទនា និងរង្ខារ
(24)
។

ទីមួយ ៖ វ ិញ្ហដណ គឺភាគទទួល សាគល់ននចិតត ប្ដលជាអំនពើននការដឹង និង ការ

ទទួលសាគល់ចាស់។ វារគាន់ប្តបង្ហាញនូវអវីប្ដលនកើតនឡើងនលើកាយ ទទួល
ដឹងនូវអវីប្ដលចូលមកកនុងកាយ និងចិតត ។ វាកត់សំគាល់នូវភ័សុតាងននការ
ត
ពិនសាធន៍ នោយឥតម្មនកំណត់ ឬក៏ឲ្យតនមលអីវ នឡើយ ។

រង្ខារ គឺ ជាគំ និតសំខាន់ បំផុតមួ យនៅកនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុ ទធ ន ើយជាការពិ បាកបំ ផុត នឹ ងសំប្ដង

24

ជាភាសាអង់ នគលស។ ពាកយក៏ ម្មនន័ យនរចើ នយា៉ា ង ន ើយន័ យរបស់ពាកយរបប្ លជាបង្ហាញមិ នចាស់ោស់
កនុងអតថបទពិ នសសណ្ឌមួ យ។ នៅទី ននោះសង្ហារ ម្មនន័ យដូ ចជា នចតនា/សន្ចតនា, ម្មនន័ យថា របាថាន ឆនទៈ
បំ ណង ។ កនុងការបកប្របននោះ សូមនមើ ល A.IV. xviii. I (171), នចតនាសុតត, S. XXII. 57(5), សតតតាថន សុតត ,
S.XII. iv. 38(8), នចតនាសុតត។

-43-
សិលបៈននការរស់នៅ

ទីពីរគឺ ៖ សញ្ហដ ជាអំនពើននការទទួលសាគល់។ ភាគននចិតត ននោះ កត់សំគាល់នូវ

អវីប្ដលកំណត់ដឹងនោយ រត្យិ ។ វាប្ញកនចញជាន្មោះ និងប្ចកនចញជា

រកុមៗ នូវន តុការណ៏ថមីប្ដលចូលមក ន ើយឲ្យតនមលជាលអ ឬមិនលអ ។

ភាគបនាទប់មកននចិតតគឺ ៖ នវទនា។ តាមការពិត ភាលមននាោះ នៅនពលប្ដលអវី

មួយបានចូលមក នវទនាក៏នកើតនឡើង។ គឺ សញ្ហដ ប្ដលរបាប់ថាអវីមួយកំពុងប្ត
នកើតនឡើងន ើយ ។ នបើនគមិនឲ្យតនមលនូវអវីប្ដលចូលមកនទ នវទនាសថិតនៅភាព
ជាកណ្ឌ
ត ល។ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលនគឲ្យតនមល ភាលមននាោះនវទនា នឹងនៅជានពញ
ចិតត ឬមិននពញចិតត អាស្ស័យនៅនលើតនមលប្ដលនគឲ្យ ។

នបើសិននវទនាជាទីរ ីករាយ នគចង់ឲ្យវានៅរ ូត ន ើយនឹងចង់ឲ្យម្មនការ

ពិនសាធន៍នៅបានយូរ។ នបើសិននវទនា ជាទីមិនរ ីករាយ នគចង់ប្ឈប់ ន ើយ
រុញវានចញ ។ ចិតត នធវើរបតិកមម ជាមួយនឹងការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ។
ឧទ រណ៍ ៖ នៅនពលប្ដលរតនចៀកធមមតា ឮសនមលងណ្ឌមួយ វ ិញ្ហដណ
ទទួលដឹង។ កាលណ្ឌវ ិញ្ហដណដឹងថា សនមលងននោះជាពាកយលអ ឬមិនលអ សញ្ហដ
ចាប់នផតើមអនុវតត។ បនាទប់មក នវទនានឹងនកើតនឡើង ។ នបើសិនជាពាកយសរនសើរ
នវទនាជាទីរ ីករាយនកើតនឡើង។ នបើសិនជាពាកយសតីបននាទស នវទនាជា ទីមិនរ ីក
រាយនកើតនឡើង។ មួយរ ំនពចននាោះ របតិកមមនកើតនឡើងភាលម នបើនវទនាជា ទីរ ីក
រាយ នគចូលចិតតវា ចង់បានការសរនសើរនទៀត ។ នបើសិននវទនាជា ទីមិនរ ីក
រាយ នគមិនចូលចិតតវានទ នគចង់ប្ឈប់ពាកយតិោះនដៀលននាោះ ។

នៅនពលប្ដលអវីមួយនកើតនឡើងនលើអារមមណ៍ណ្ឌមួយ ជំហាន ូរប្ រនបៀប

ននោះនកើតនឡើងគឺ ៖ វ ិញ្ហដណ សញ្ហដ នវទនា សង្ហារ ។ មុខង្ហរទំងបួនរបស់ចិតត
ម្មនរយៈនពលខលីជាងការនកើត រលត់ៗ ននកាោបៈប្ដលផសំគាននៅកនុងកាយ ។
រគប់ខណៈប្ដលអារមមណ៍នៅប៉ាោះនឹងវតថុអវីមួយ ជំហានទំងបួនននចិតតនកើត
នឡើងភាលមដូចជារនទោះ ន ើយនឹងនកើតមតងនទៀតបនតបនាទប់គានឥតឈប់ឈរ ។
រនបៀបននោះនកើតនលឿនរ ័ស ប្ដលនយើងមិនចាប់ភឹលកថាវានកើតនឡើង នទ ។
-44-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នយើងដឹងប្តនៅនពលណ្ឌប្ដលរបតិកមមពិនសសបាននកើតន ើយ នកើតនទៀត
អស់រយៈនពលយា៉ា ងប្វង ន ើយប្ដលម្មនភាពចាស់ជានរចើនដង នទើបនយើង
ដឹងនូវការលូតោស់ នៅនលើកំពស់ននវ ិញ្ហដណ ។

ការចាប់អារមមណ៍យា៉ា ងខាលំង ននការអធិបាយរបស់មនុសស មិនសំខាន់ដូចអវី

ប្ដលនគអាចបំបាត់នចញបាននទ ។ នទោះ បីនយើងជាអនករស់នៅកនុងនោកខាង
លិច ឬខាងនកើត ជាអនកកាន់សាសនារគិោះ យូវ ីស មូសីម
ល ិណូឍ ពុទធសាសនា
ឥតសាសនា ឬអវីក៏នោយ ក៏ នយើងរគប់គានម្មនលកាណៈរបហាក់របប្ លគាន។
នយើងបដិបតតិចំនពាោះការសាមនថា មនុសសប្ដលបាននកើតដប់ឆ្នំកនលងមកន ើយ,
នៅប្តសំខាន់ដូចជាមនុសសប្ដលរស់នៅសពវនថង ដូចជាមនុសសប្ដលរស់នៅ
ដប់ឆ្នំនៅមុខនទៀត ចាប់តាំងពីនពលននោះនៅ ន ើយនគរបប្ លជានឹងរស់នៅ
កនុងជីវ ិតអនាគត នរកាយពីសាលប់នៅនទៀតផង ។ នទោះ បីវាជារទឹសីតកីត ទសសនៈ
វ ិជាជកតី ជំននឿអវី កតី ប្ដលនយើងគិតថាវាជាការពិត តាមការពិត នយើងរាល់
គាន រស់នៅជាមួយនឹងការរបកាន់ ខាជប់យា៉ាងនរៅថា ៖ «ខញំុធាលប់ជា, ខញំុជា, ខញំុ
(25)
នឹងនៅជា »។

រពោះពុទធជំទស់នឹងការរបកាន់ខួលន ។ រទង់មិនបានពនយល់ទសសនៈ នដើមបី

របឆ្ំងនឹងរទឹសីរត បស់អនកដនទនទ ។ រពោះអងគ បញ្ហ
ជ ក់ន ើយបញ្ហ
ជ ក់នទៀតថា
រទង់ឥតម្មនការសាមននទ រគាន់ប្តអធិបាយនូវការពិត ប្ដលរទង់ បានជួប
របទោះ ន ើយប្ដលបុគគលធមមតាណ្ឌមួយនឹងអាចជួបរបទោះប្ដរ ។ រពោះអងគ
ម្មនពុទធដីកាថា ៖ «អនកប្ដលបានរតាស់ដឹងន ើយ បាននបាោះបង់នចាលនូវ
រទឹសីទ
ត ំងអស់ នោយរពោះអងគបាននឃើញនូវការពិតនន កាយ នវទនា សញ្ហដ
(26)
សង្ហារ និងវ ិញ្ហដណ និងការនកើតន ើយរលត់នៅវ ិញរបស់សង្ហារទំងននាោះ »
នទោះបីរនបៀបននោះនកើតនឡើងក៏នោយ ក៏រទង់ បានរកនឃើញថា មនុសសម្មនក់ៗ ជា
ភាពនផសងៗប្ដលផតំុ ូរប្ ជាប់គាន ប៉ាុប្នតវាទក់ទងគានទំងអស់។ ន តុការណ៏

25
I was, I am, I will be.
M.72, អគគិ វចឆនគាតតសុតត
26

-45-
សិលបៈននការរស់នៅ

នីមួយៗ គឺជាលទធផលពីមុនមក ន ើយតនៅនទៀតនោយគាមនអវីមកកាត់ ។

ការនជឿននលឿនប្ដល ូរមិនោច់ននន តុការណ៍ននោះ ផតល់ឲ្យនូវការបនតភាព
របកាន់ ប៉ាុប្នតននោះជាការពិតជាក់ប្សតង មិនប្មនជាការពិ តតាមធមមជាតិនទ ។

នយើងអាចឲ្យន្មោះថា«ទននល» ប៉ាុប្នតតាមការពិត វាជាការ ូរ មិនឈប់ននទឹក។

នយើងអាចគិតថាពនលឺ នទៀន គឺជាពនលឺប្ដលនឆោះរ ូត ប៉ាុប្នតនបើនយើងពិនិតយនមើល
យា៉ា ងដិតដល់ នយើងនឃើញអណ្ឌ
ត តនភលើង ប្ដលនកើតនចញពីរបនឆោះ វានឆោះប្តមួយ
ខណៈ ន ើយអណ្ឌ
ត តនភលើងថមី នឆោះជំនួសតនៅនទៀត ពីខណៈមួយ នៅខណៈ
មួយ ។ នយើងនិយាយពីនភលើងអគគិសនីប្ដល មិនរលត់ ន ើយគិតនូវការពិត ដូច
ជាទននលប្ដល ូរមិនឈប់ ។ កនុងករណីននោះ ការ ូរននឋាមពលនកើតនឡើង
នោយការប្របរបួលយា៉ា ងខាលំងននប្ខសលួសឆ្មរៗ។ រគប់ខណៈ អវីថីមមួយនកើត
នឡើង ប្ដលជាផលននអតីតកាល នដើមបីជំនួសនូវអវីថីម
ម ួយនៅកនុងខណៈបនតម
ក ។ ការនកើតបនតននន តុការណ៍ននោះនលឿនណ្ឌស់ ន ើយបនតគានរ ូត ប្ដល
ពិបាកកត់សំគាល់។ នៅចំណុចខលោះ អវីប្ដលនកើតនឡើងនៅទីននោះ មិនដូចគាន
ជាមួយនឹងអវីប្ដលនកើតនឡើងពីមុននទ ។ នគក៏មិនអាចថាវាមិនដូចគានប្ដរ ។
នទោះបីដូចនមតចក៏នោយ ន តុការណ៍ននោះនចោះប្តនកើតនឡើងរ ូត ។

រពោះពុទធបានរជាបថា ដូចគានននោះប្ដរ បុគគលមិនសូនយនទ មិនបតូរអតថភាពនទ,

ប៉ាុប្នត គឺជាការ ូរនៅ ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ ។ ឥតម្មន «សតវ»ពិត
របាកដនទ រគាន់ប្តជាការ ូរ ប្ដលជាការវ ិវតតន៍ននជីវ ិត ។ របាកដន ើយ នៅ
កនុងជីវ ិតសពវនថង នយើងរតូវប្តទក់ទងគានជាមួយនឹងមនុសសប្ដលម្មនធមមជាតិ
មិនផ្ទលស់បូតរ ។ នយើងរតូវប្តទទួល សាគល់ការពិតប្ដលនឃើញជាក់ប្សតង ។ នបើ
មិនដូនចានោះនទ នយើងមិនអាចរស់នៅបាននឡើយ ។ ការពិតខាងនរៅគឺជាការ
ពិត ប៉ាុប្នតវាមិននរៅនទ ។ នៅកនុងទីជនរៅកាន់ប្តនរៅនៅនទៀត ការពិតគឺពិភព
នោកទំងមូលប្ដលម្មនជីវ ិត និងឥតជីវ ិត សថិតនៅកនុងភាពនកើតនឡើង
ន ើយរលត់នៅវ ិញ ។ តាមការពិត នយើងរគប់គានគឺជាការផ្ទលស់បូតរ ប្ដល ូរ

-46-
 សិលបៈននការរស់នៅ

មិនឈប់ននភាគតូចៗទំងឡាយននអាតូម ជាមួយគាននឹងការ ូរននវ ិញ្ហដណ

សញ្ហដ នវទនា និងសង្ហារ ប្ដលផ្ទលស់បូតរយា៉ា ងនលឿន ជាងការផ្ទលស់បូតរននកាយ
នៅនទៀត ។

ននោះន ើយជាការពិតននធមមជាតិរបស់កាយ ប្ដលនយើងរាល់គានជាប់ជំពាក់ ។

ននោះជានមនរៀនប្ដលនយើងរតូវរបឡូកជាមួយ ។ របសិនជានយើងអាចយល់វា
យា៉ា ងចាស់ោស់ តាមការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ នយើងនឹងរកនឃើញនូវផលូវនចញ
ផុតពីទុកា ។

--------------------

-47-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ កាលណ្ឌនោករគូនិយាយថា«ចិតត» ខញំុមិនរបាកដថា អវីប្ដល

នោកចង់និយាយនទ ។ ខញំុមិនអាចរកចិតតនឃើញនទ ។

ចនមលើយ ៖ វានៅរគប់ទីកប្នលងជាមួយនឹងរគប់អាតូម ។ នៅកប្នលងណ្ឌប្ដល

អនកដឹងថាម្មនអវីមួយ ចិតតម្មននៅទីននាោះ ។ ចិតតជាអនកដឹង ។

សំណួរបនត ៖ នោករគូមិនប្មនឲ្យន័យចិតត ថាជាខួរកាលនទឬ ?

ចនមលើយ ៖ ឱ ! មិនប្មននទៗ។ នៅភពខាងលិច អនកនឹកថាចិតតនៅប្តកនុ ងកាល

នទ ។ ការកត់សំគាល់ននោះខុសន ើយ ។

សំណួរ ៖ នតើចិតតនៅកនុងកាយទំងអស់ឬ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ កាយទំងមូលម្មនចិតត។

សំណួរ ៖ នោកនិយាយពីការពិនសាធន៍នន«ខញំុ » ចំនពាោះប្តភាពអវ ិជជម្មន។

នតើភាពវ ិជជម្មន ម្មនប្ដរឬនទ ? នតើម្មនការពិនសាធន៍នន«ខញំុ» ប្ដលនធវើឲ្យ
បុគគលម្មនក់នពារនពញនៅនោយភាពសបាយ សងប់សាងត់ និងរ ីករាយខាលំង ប្ដរ
ឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ នោយការចនរមើនកមមោឌន អនកនឹងនឃើញថា ការសបាយតាម

អារមមណ៍ទំងអស់មិននទៀងទត់នទ ។ វានកើតនឡើងន ើយ រលត់នៅវ ិញ ។ នបើ
សិនណ្ឌ«ខញំុ »ននោះ សបាយជាមួយនឹងនគ នបើសិន ណ្ឌវាជាការសបាយ «
របស់ខំុញ» នបើដូនចានោះ«ខញំុ » រតូវជាម្មចស់នលើវាខលោះ។ ប៉ាុប្នតវារគាន់ប្តនកើតនឡើង
ន ើយរលត់នៅវ ិញ នោយឥតម្មនការរតួតរតារបស់ខុំញ។ នតើ «ខញុំ» ម្មននៅទី
ននាោះនទ ? ខញំុមិនប្មននិយាយពីនសចកតីរបាថានអវីនទ ប៉ាុប្នតខំុញនិយាយពីជនរៅ
យា៉ា ងនរៅ ។ នៅកនុងជនរៅននាោះ «ខញំុ »មិនសំខាន់នទ ។ កាលណ្ឌអនកនៅដល់

-48-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជនរៅននាោះ នសចកតីរបកាន់ខួលននឹងរោយបាត់អស់ ។ នៅសល់ប្តនសចកតី

សបាយ ។ សំណួរនន «ខញុំ» ឥតម្មននកើតនទៀតនទនពលននាោះ ។ ឥឡូវននោះ
ជំនួសពាកយថា«ខញំុ » ចូរនយើងនិយាយថា ជាការពិនសាធន៍របស់បុគគលម្មនក់វ ិញ,
នវទនាជាការដឹង គាមននរណ្ឌម្មនក់ដឹងវានទ ។ វារគាន់ប្តនកើតនឡើងប៉ាុនណ្ឌណោះ ។
ឥឡូវអនកហាក់ដូចជានឃើញថាម្មន«ខញំុ » ប្ដលរតូវដឹង ប៉ាុប្នតនបើអនកបដិបតតិ អនក
នឹងនៅដល់ថានក់ ប្ដលការរបកាន់ខួលនរោយបាត់នៅ។ ន ើយសំណួររបស់
អនកនឹងរោយបាត់ប្ដរ។ ខញំុមកទីននោះនោយសារខញំុចង់ «ខញំុ »រតូវការមកទីននោះ។
បាទរតូវន ើយ ។ ចំនពាោះបំណងធមមតា នយើងមិនអាចនគចនចញពី «ខញំុ » ឬ
«របស់ខំុញ »នទ ។ ប៉ាុប្នត នបើ ជាប់ជំពាក់នៅនលើវា របកាន់វាថាពិតរបាកដ នៅទី
បំផុតវា នឹងនាំទុកាមកឲ្យនយើង ។

សំណួរ ៖ ខញំុឆងល់ថា នតើម្មនមនុសសប្ដលបនងកើតទុកាឲ្យនយើង ឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ គាមននរណ្ឌបនងកើតទុកាឲ្យអនកនទ ។ អនកបនងកើតទុកាឲ្យខលួនឯង នោយ

បនងកើតភាពតានតឹងកនុងចិតត ។ នបើអនកដឹងរនបៀបមិនឲ្យនកើតទុកា វានឹងនៅជា
ស្សួល សថិតនៅសងប់សាងត់ និងសបាយរគប់នពល ។

សំណួរ ៖ នតើនធវើដូចនមតចចំនពាោះអនកប្ដលរបរពឹតតខុសមកនលើនយើង ?

ចនមលើយ ៖ អនកមិនរតូវអនុញ្ហដតឲ្យអនកដនទ របរពឹតតអំនពើអារកក់ណ្ឌមួយមក

នលើអនកនទ ។ នបើ ជនណ្ឌម្មនក់នធវើអីវមួយខុស គាត់នធវើអនកដនទឲ្យម្មននរគាោះថានក់
ន ើយជាមួយគានននាោះ គាត់ នធវើខួនឯងឲ្យម្មននរគាោះថា
ល ន ក់ប្ដរ ។ នបើអនកអនុញ្ហដត
ឲ្យនគនធវើអំនពើអារកក់ នុ៎ោះអនកជរមុញនគឲ្យនធវើអារកក់ ។ អនករតូវប្តនរបើកម្មលំង
ចិតតទំងអស់នដើមបីប្ឈប់នគ ។ ប៉ាុប្នតជាមួយនឹង កម្មលំងចិតតននោះ អនករតូវម្មនប្ត
( 27 )
មា៉ា ងនូវបំណងលអ ករុណ្ឌ(នសចកតីអាណិតអាសូរ ) និងបាសាទចិតត( 28 )
ចំនពាោះបុគគលននាោះ ។ នបើអនក របរពឹតតជាមួយនឹងការសអប់ ខឹង អនកនធវើឲ្យសាថន

27
Good will
28
Sympathy
-49-
សិលបៈននការរស់នៅ

ភាពយា៉ា ប់យុឺនជាងមុន ។ អនកមិនអាចម្មនចិតតលច

អ ំនពាោះបុគគលននោះនទ នលើក
ប្លងប្តចិតតអនកនឹងនរ និងសងប់សាងត់ ។ ដូនចនោះអនករតូវប្តហាត់ចិតតនដើមបីបនងកើត
នសចកតីសប
ង ់កុនងខលួន បនាទប់មកនទើបអនកអាចនោោះស្សាយបញ្ហ
ា បាន ។

សំណួរ ៖ នតើរកនសចកតីសប
ង ់សាងត់ខាងកនុងបានការអវី នបើនសចកតីសប
ង ់សាងត់ នៅ
កនុងនោកននោះឥតម្មនផង ?

ចនមលើយ ៖ ពិភពនោកនឹងម្មននសចកតីសប
ង ់សាងត់ នៅបាន លុោះ រតាប្តមនុសស
ននពិភពនោកម្មននសចកតីសុខសងប់ និងនសចកតីសបាយ ។ ការផ្ទលស់បូតររតូវ
ប្តចាប់នផតើមជាមួយនឹងបុគគលម្មនក់ៗ ។ នបើរក
ុ ាជាតិនរកៀមសងួត ន ើយអនកចង់
ឲ្យវាដុោះរស់នឡើងវ ិញ អនករតូវប្តនស្សាចទឹករគប់ ៗនដើមកនុងនរពននាោះ ។ នបើសិន
ជាអនកចង់បាននសចកតីសុខសងប់កុនងនោក អនករតូវប្តនរៀនរនបៀបសងប់សាងត់ខួលន
ឯង។ នធវើដូនចនោះប្តម៉ាាង នទើបអនកអាចបនងកើតនសចកតីសុខកនុងនោកបាន ។

(29)
សំណួរ ៖ ខញំុយល់ន ើយថា សម្មធិនឹងជួយអនកប្ដលចូលនគមិនចុោះ អនក
ប្ដលម្មនទុកា ។ ប៉ាុប្នតនតើដូចនមតចនៅវ ិញ ចំនពាោះអនកប្ដលម្មននសចកតីសុខ
សបាយកនុងជីវ ិតនគស្សាប់ន ើយ ?

ចនមលើយ ៖ អនកប្ដលម្មនការនពញចិតត ជាមួយនឹងនសចកតីសបាយបនតិចបនតួច

កនុងជីវ ិត គាត់ មិនដឹងភាពរសាប់រសល់កុនងទីជនរៅននចិតតនទ ។ នគនៅនរកាម
ការស្សនមនឃើញថា នគជាមនុសសសបាយ ។ ប៉ាុប្នតនសចកតីរ ីករាយរបស់ គាត់
មិននៅយូរនទ ភាព តានតឹងកនុងចិតតដ៏នរៅ ប្ដលមិនដឹងខលួនបាននកើតនឡើង
ន ើយមិនយូរមិនឆ្ប់ វានឹងបង្ហាញខលួននលើនផទននសតិដឹងរបស់ចិតត ។ នៅ
នពលប្ដលវានកើតនឡើង មនុសសប្ដលសនមតថាសបាយននាោះ នឹងនៅជាម្មន
ទុកា ។ ដូនចនោះ នមតចក៏មិនចាប់នផតើមបដិបតតិនៅទីននោះ និងឥឡូវននោះនៅ នដើមបីនឹង
បប្ងវរសាថនភាពននោះ ?

29
Maladjusted person

-50-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ ៖ នតើការបនរងៀនរបស់នោករគូជាមហាយាន ឬក៏ ីនយាន ?

ចនមលើយ ៖ អត់ទំងពីរ ។ ពាកយថា«យាន» តាមពិតម្មនន័យថា «រនទោះប្ដល

ដឹកនាំអនកនៅដល់ទីនៅចុងបំផុត » ។ ប៉ាុប្នតនាបចចុបបននននោះ នគឲ្យន័យនោយ
(30)
រចឡំថាវាជានិកាយ នៅវ ិញ ។ រពោះពុទធមិនប្ដលបនរងៀនអវីជានិកាយនទ ។
( 31 )
រពោះអងគបនរងៀនរពោះធម៌ប្ដលជាវ ិជាជទូនៅ។ សាកលភាព ននោះ បានទក់
(32)
ទញចិតតខំុញឲ្យបនរងៀន«អវីប្ដលរពោះពុទធបានបនរងៀន » ប្ដលម្មនរបនយាជន៍
ដល់ខំុញ។ នរពាោះន តុននោះន ើយ បានជាខញំុបនរងៀនរពោះធម៌ដល់អនកទំងអស់
គាន នោយនមតាត និងករុណ្ឌ ។ ចំនពាោះខញំុ រពោះធម៌មិនប្មនជាមហាយាន ឬក៏
ីនយាននទ មិនប្មនជានិកាយណ្ឌមួយនទ ។

----------------

30
Sectarian connotation
31
Universality
ភាសាបាឡីយៅថា ៖ ពុ ទធសា្ ។ ពុ ទធ (បុ គគលត្រា្់ែឹង្ ) + សា្
32

(ការបយត្រង្ៀន)គឺ ការបយត្រង្ៀនរប្់បុគគលអនក្ត្រា្់ែឹង្ ។

-51-
សិលបៈននការរស់នៅ

រពោះពុទធ និងអនកវ ិទាសាស្រសត

(The Buddha and the Scientist)

ការពិតរបស់កាយ ផ្ទលស់បូរមិ
ត នឈប់ ឈររគប់ខណៈ ។ ននោះន ើយប្ដលរពោះ
ពុទធនឈវងយល់ នោយការពិនិតយនមើលរពោះអងគឯង ។ ជាមួយនឹង ការផចង់ចិតត
យា៉ា ងខាលំង រពោះអងគរជាបចូលនៅនរៅកនុងខលួន ន ើយបាននឃើញកាយទំង
មូល គឺជាការផសំននភាគលអិតតូចៗ របស់អាតូម ប្ដលនកើត និងរលត់បនត ។
កនុងនពលផ្ទទត់រម្មមនដមតង ឬមួយពរពិចប្ភនក រពោះអងគម្មនបនទូលថា ភាគនី- មួ
យៗ ននភាគតូចៗទំងឡាយននោះ នកើតន ើយរលត់នៅវ ិញ នរចើនោន ោន
(33)
ដង ។

«មិនគួរនជឿនទ» នរណ្ឌម្មនក់ប្ដលពិនិតយនមើលប្តកាយខាងនរៅ ប្ដលហាក់

ដូចជាម្មំមួន មិនផ្ទលស់បូតរននាោះ ។ ខញំុធាលប់សាមនថាឃ្លល «នរចើនោនោនដង»
របប្ លជាពាកយអធិបាយ មិនប្មនជាការពិតនទ ។ ប៉ាុប្នតពួកវ ិទាសាស្រសត
សម័យឥឡូវ បានបញ្ហ
ជ ក់នូវនសចកតីអធិបាយននោះ ។

ជានរចើនឆ្នំណ្ឌស់កនលងមកន ើយ ម្មនអនកវ ិទាសាស្រសតអានមរ ិកាំងមួយរូប

បានទទួលរង្ហវន់ ណូប្បលកនុងរូបវ ិទា(34) ។ ជារយៈនពលយូរមកន ើយ នោក
បានសិកា ន ើយបាននធវើការពិនសាធន៍ នដើមបីនរៀនពីភាគលអិតៗ ននអាតូម
ប្ដលផសំនកើតនៅជាកាយនៅកនុងនោកននោះ ។ នគបានដឹងរួចន ើយថា ភាគ
លអិតតូចៗននោះនកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញយា៉ា ងឆ្ប់រ ័សបំផុត មតងន ើយ
មតងនទៀត ឥតឈប់ឈរ ។ ឥឡូវននោះ អនកវ ិទាសាស្រសតននោះសនរមចចិតតថា នឹង
បនងកើតសម្មភរៈប្ដលអាចរាប់ចំនួនននភាគលអិតតូចៗប្ដលនកើតនឡើង ន ើយ

Trillions of time = 1018 or 1012 ។ ចំ នួន trillion ននោះជាសំនណររបស់អនកនិ ពនធ គឺ ចំនួន១ោនមួ យោនដង
33

(1018 ) ។ តាមភាសាបាឡីប្ដលរពោះពុ ទធបាននរបើ គឺ រត្យរហរសហ្កាដ្ិ ៖ សត(100) ស សស(1000) នកាដិ

(10ោន ឬ10 000 000) គិ តនៅរតូវជានលខ 1 សូនយ 12 (1012 )
34
Noble Prize in physics

-52-
 សិលបៈននការរស់នៅ

រលត់នៅវ ិញកនុងមួយវ ិនាទី ។ គាត់ នៅសម្មភរៈប្ដលគាត់បនងកើតថា «បនទប់នន

ពពុោះទឹក( 35 )» ន ើយរកនឃើញថា នៅកនុងមួយវ ិនាទី ភាគលអិតតូចៗននោះនកើត
នឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញម្មនចំនួន១០នសវគុណនមភពីរ (1022) ។

នសចកតីពិត ប្ដលអនកវ ិទាសាស្រសតននោះស្សាវរជាវរកនឃើញ ក៏ដូចជា ការប្ដល

រពោះពុទធបាននឃើញន ើយប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតទំងពីរនាក់ននោះខុសគានខាលំងណ្ឌស់ !
( 36 )
សិសសអានមរ ិកាំងរបស់ខំុញ ខលោះ បាននៅជួបអនកវ ិទាសាស្រសតននោះ ។ នគរាយ
ការណ៍មកថា ថវីនបើ គាត់រកនឃើញការពិត គាត់នៅប្តជាមនុសសធមមតា ប្ដល
ម្មនគំនរទុកាដូចជាមនុសសធមមតាទំងអស់ប្ដរ ! គាត់មិនបានរួចរនោោះផុត ពី
ទុកាទំងអស់នទ ។

នទ ! អនកវ ិទាសាស្រសតននោះ មិនទន់នៅជាបុគគលអនករតាស់ដឹង មិនទន់រច

ួ ផុត
ពីទុកាទំងអស់ នរពាោះនគមិនទន់ម្មនការពិនសាធន៍ ជាមួយនឹងនសចកតីពិត
នោយផ្ទទល់នទ ។ អវីប្ដល គាត់ បាននរៀនន ើយ គឺរគាន់ប្តតាមរបាជាញ្លសនវ
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ គាត់ នជឿនៅនលើការរកនឃើញរបស់ គាត់ នោយពឹង ប្ផអកនៅនលើ
ឧបករណ៍ ប្ដល គាត់ បានបនងកើតនឡើង ប៉ាុប្នត គាត់មិនទន់ម្មនការពិនសាធន៍
នូវនសចកតីពិតខលួនឯងនទ ។

ខញំុគាមនអវីនឹងជំទស់ គាត់ ឬជំទស់វ ិទាសាស្រសតទំននើបនទ ។ នទោះ បីជាយា៉ា ង

ណ្ឌក៏នោយ ក៏ នគមិនរតូវនៅជាអនកវ ិទាសាស្រសតប្តខាងនរៅម៉ាាងននាោះនទ ។
នគរតូវប្តជាអនកវ ិទាសាស្រសតខាងកនុង ដូចរពោះពុទធប្ដរ នដើមបីនឹងឲ្យម្មនការ
ពិនសាធន៍នូវការពិតផ្ទទល់ ។ ការយល់ដឹងខលួនឯងនូវនសចកតីពិត នឹងដូចគរមូ
ជាទម្មលប់ននចិតតនោយសវ័យរបវតតិ ន ើយនគនផតើមរស់នៅតាមការពិត។ រគប់
សកមមភាពនៅជាលអសរម្មប់ខួលននគ ន ើយលអសរម្មប់អនកដនទ ។ នបើឥតម្មន
ការពិនសាធន៍ខាងកនុងនទ វ ិទាសាស្រសតនឹងទទួលការខុសរតូវនូវការអនុវតត ន៍

35
bubble chamber
36
នហាគឥនកា

-53-
សិលបៈននការរស់នៅ

ខុស ។ ប៉ាុប្នតរបសិននបើនយើងនៅជាអនកវ ិទាសាស្រសតពិតរបាកដខាងកនុង នយើង

នឹងអនុវតតនូវវ ិទាសាស្រសតននាោះ នដើមបីនសចកតីសុខសបាយទំងអស់គាន ។

-----------------------

-54-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី៣

មូលន តុភាល មៗ
(The Immediate Cause)

ពិភពនោកសពវនថង មិនដូចជាពិភពនោកនៅកនុងនរឿងនរពង ប្ដលនគទំង

អស់គានរស់នៅសបាយរ ូតននាោះនទ ។ នយើងមិនអាចនចៀសវាងនូវការពិត
ប្ដលជាជីវ ិតមិនរតឹមរតូវ មិននពញនលញ មិននពញចិតត គឺការពិតននការ ប្ដល
ទុកានកើតនឡើង ។

ការពិត អវីប្ដលសំខាន់សរម្មប់នយើង នដើមបីនឹងដឹងថានតើទុកាម្មនន តុណ្ឌ

មួយននាោះ ន ើយនបើម្មនប្មន នតើនយើងអាចដកន តុននាោះនចញបាននទ នដើមបី
ឲ្យផុតទុកា ។ របសិននបើន តុ ននទុការបស់នយើងនកើតនឡើង ន ើយនយើងគាមន
អំណ្ឌចនឹងរតួតវា នយើងក៏មិនចង់រកមនធាបាយនដើមបីនឹងបំបាត់ទុកាប្ដរ ឬ
នបើសិនជាអនកម្មនអំណ្ឌចណ្ឌម្មនក់ បង្ហគប់នយើងឲ្យម្មនទុកា ន ើយប្ដល
នយើងមិនអាចដឹងនកើត នយើងរតូវប្តរកមនធាបាយ នដើមបីនឹងនធវើឲ្យមនុសសននោះ
សងប់ចិតត នដើមបីកុំឲ្យគាត់ននាោះបនងកើតទុកាដល់នយើងនទៀត ។

រពោះពុទធរជាបថា ទុការបស់នយើង មិនប្មនរគាន់ប្តនកើតនឡើងនោយឯងៗនទ។

វានកើតនឡើងនោយន តុ ដូចជាន តុប្ដលម្មននៅកនុងកាយទំងអស់។ ចាប់

ននន តុ និងផលគឺ កមម ប្ដលជាចាប់ទូនៅ ន ើយនឹងជា ឫសគល់នន

កំនណើត ។ មិនប្មនន តុទំងឡាយផុតការរតួតរតារបស់នយើងនទ ។

កមម
ពាកយថាកមម(ឬកម៌ជាភាសាសំស្រសកិត ) ជាទូនៅម្មនន័យថា«នជាគវាសនា(37)»។
ន័យរបស់ពាកយននោះ ផទុយពីអីប្វ ដលរពោះពុទធចង់ពនយល់ពីកមម ។ វាសនា គឺអីវ

37
fate

-55-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលនយើងមិនអាចរតួតបាន ប្ដលនកើតនឡើងសរម្មប់នយើងរគប់គាន ។ ប៉ាុប្នត

កមម ម្មនន័យថា «អំនពើ »។ អំនពើរបស់នយើងជាន តុទំងឡាយននអវី ៗ ប្ដល
នយើងបានពិនសាធរួចន ើយ ។ «សតវទំងឡាយជាម្មចស់ននកមមរបស់នគ ម្មន
កមមជានករមរតក នកើតមកពីកមម ចងភាជប់ជាមួយនឹងកមមរបស់នគ កមម ជាជរមក
របស់នគ ។ នបើកមមរបស់នគជាកមមទប ឬខពស់ ជីវ ិតរបស់នគក៏នៅតាមននាោះ
(38)
ប្ដរ »។

អវីប្ដលនកើតនឡើងកនុងជីវ ិតនយើង គឺជាផលននកមមរបស់នយើង ។ នៅទីបំផុត

នយើងម្មនក់ៗ ជានៅហាវយននវាសនារបស់នយើង ប្ដលនៅជាម្មចស់ននអំនពើ
របស់នយើង ។ នយើងរគប់រប
ូ ទទួលការខុសរតូវចំនពាោះអំនពើ ប្ដលនធវើឲ្យទុកា
របស់នយើងនកើតនឡើង ។ នយើងរគប់រប
ូ ម្មនមនធាបាយនឹងបំបាត់ទុកា នៅកនុង
កមមរបស់នយើង ។ រពោះអងគម្មនពុទធដីកាថា ៖
- អនកជាម្មចស់ខួលនឯង
(39)
- អនកកសាងអនាគតខលួនឯង

នយើងរគប់គាន ដូចជាមនុសស មិនប្ដលនរៀនបរឡាន រតូវ នគបិទប្ភនក ន ើយ

អងគុយនៅនរកាយចងកូតឡានមួយ ប្ដលកំពុងប្តបរយា៉ា ងនលឿន នៅនលើផូលវ
មម្មញឹកមួយ មនុសសននោះមិនអាចនៅដល់ទីនៅនោយមិនប៉ាោះនគនទ ។ គាត់
សាមនថាគាត់ បរឡាន ប៉ាុប្នតតាមការពិត គឺ ឡានបរគាត់ វ ិញនទ ។ នបើចង់នចៀស
វាងនរគាោះថានក់ គាត់រតូវមកទីនៅខលួនឯង នោយដករបាំងប្ភនកនចញ ន ើយ
នរៀននបើកឡាន កាច់ចងកូតនចញពីកប្នលងម្មននរគាោះថានក់យា៉ាងរបញាប់ ។ យា៉ា ង
ណ្ឌមិញ នយើងក៏រតូវប្តដឹងនូវអវីប្ដលនយើងនធវើប្ដរ ន ើយនរៀនរនបៀបអនុវតត
ប្ដលនឹងនាំនយើងនៅកប្នលងប្ដលនយើងចង់នៅ ។

38
M.135,C³la Kamma Vibhaªga Sutta, ម ចូ ឡ កមម វ ិភងគសូរត
39
Dhammapada,XXV,21(380) , ធមមបទ

-56-
 សិលបៈននការរស់នៅ

កមមបីយា៉ាង
(40) (41) (42)
កមមម្មនបីយា៉ាងគឺ ៖ កាយកមម វចីកមម និងមននាកមម ។ ជាធមមតា នយើង
ម្មនចិតតជាប់ជំពាក់យា៉ាងខាលំងនៅនលើកាយកមម បនាទប់មកវចីកមម ន ើយចុង
នរកាយបំផុតមននាកមម ។ វាយមនុសសមួយរូប ហាក់ដូចជាអំនពើខាលំងជាងសតី
បននាទស ។ ទំងពីរននោះហាក់ដូចជាខាលំងជាងការប្ដលសអប់ ប្ដលនគមិន
និយាយជាមួយមនុសសននាោះ ។ របាកដណ្ឌស់ ននោះជាទសសនៈននចាប់ ប្ដល
មនុសសបនងកើតនឡើងនៅកនុងរបនទសនីមួយៗ។ ប៉ាុប្នតតាមរពោះធម៌ តាមចាប់ធមម
ជាតិ មននាកមមសំខាន់បំផុត ។ កាយកមម ឬវចីកមម ទទួលនធវើនៅតាមបំណង
របស់ចិតត ។

នពទយវោះកាត់ នរបើសម្មភរៈនដើមបីនឹងវោះកាត់ ជួយជីវ ិត អនកជមងឺ ។ ប៉ាុប្នតមិនបាន

នជាគជ័យ នធវើឲ្យអនកជមងឺសាលប់ ។ ឃ្លតករនរបើអាវុធនដើមបីចាក់សម្មលប់នគ ។
តាមកាយវ ិការ អំនពើរបស់នគម្មនផលស្សនដៀងគាន ប៉ាុប្នតតាមផលូវចិតត វាខុសគាន
ស្សឡោះ។ នពទយវោះកាត់ របរពឹតតនៅនោយចិតតអាណិតអាសូរ ឃ្លតកររបរពឹតត
នៅនោយការសអប់ ។ ផលមួយៗ ប្ដលនគទទួល នឹងខុសគានស្សឡោះ នៅតាម
មននាកមមរបស់នគ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នៅកនុងវចីកមម បំណងសំខាន់ខាលំងណ្ឌស់។
បុរសម្មនក់ទស់ជាមួយនឹងមិតតភកតិ៍ សតីបននាទសនគ ន ើយ នជរនគថា “អាចំកួត”។
គាត់និយាយនចញនោយកំ ឹង ។ បុរសដប្ដលនឃើញកូនកំពុងប្តនលងដី ,
ន ើយនជរកូនយា៉ា ងទន់ភលន់ថា “អាកូនចំកួត” ។ គាត់ និយាយនចញមកនោយកតី
ស្សឡាញ់ ។ កនុងករណីទំងពីរននោះ គាត់និយាយពាកយដូចគាននចញមក ។
ប៉ាុប្នតលកាណៈននចិតត សប្មតងនចញមកផទុយគានស្សឡោះ ។ ននោះជាបំណងននការ
និយាយរបស់នយើង ប្ដលបញ្ហ
ជ ក់នូវផល ។

វចីកមម និងកាយកមម ឬផលខាងនរៅរបស់នគ រគាន់ប្តជាលទធផលននមននា-

40
អំ នពើ នោយកាយ
41
អំ នពើ នោយវាចា
42
អំ នពើ នោយចិ តត

-57-
សិលបៈននការរស់នៅ

កមមនទ ។ នគឲ្យតនមលនៅតាមធមមជាតិននបំណង ប្ដលនគសប្មតងនចញមក ។

មននាកមមប្ដលជាកមមពិតរបាកដ គឺជាន តុប្ដលនឹងឲ្យផលកនុងអនាគត ។
នោយយល់នូវការពិតននោះ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖
ចិតតរតួតនលើកាយទំងអស់ , ចិតតសំខាន់បំផុត, អវីទំងអស់នកើតមកពី
ចិតត ។ នបើអនករបរពឹតតអំនពើផូលវកាយ ឬផលូវវាចា នោយម្មនចិតតមិន
បរ ិសុទធជាមូលោឌន នុ៎ោះទុកន
ា ឹងនកើតនឡើងដល់អនក ដូចជាកង់រនទោះ
ប្ដលវ ិលតាមោននជើងសតវ ប្ដលអូសរនទោះននាោះ ។

នបើអនករបរពឹតតអំនពើផូលវកាយ ឬផលូវចិតត នោយម្មនចិតតបរ ិសុទធ ជា

មូលោឌន នុ៎ោះនសចកតីសុខសបាយ នឹងនកើតនឡើងដល់អនក ដូចជា
(43)
ស្សនម្មល ប្ដលអននាទលតាមកាយអនក ដូនចានោះប្ដរ ។

ន តុននទុកា
(44)
នតើមននាកមមណ្ឌមួយប្ដលកំណត់ វាសនារបស់នយើង ? កនុងចំនណ្ឌមចិតត
ប្ដលម្មនវ ិញ្ហដណ សញ្ហដ នវទនា និងសង្ហារ នតើចិតតណ្ឌមួយបនងកើតទុកា ?

ទំងបួនននោះបនងកើតទុកា ។ ប៉ាុប្នតបីខាងនដើមនកើតនឡើងមុននគ ។ វ ិញ្ហដណរគាន់

ប្តទទួលដឹង នូវដំណឹងប្ដលនកើតនឡើងនចញពីការពិនសាធន៍ ។ សញ្ហដ ទុក
ោក់ន តុការណ៍នៅតាមរបនភទ។ នវទនា ឲ្យសញ្ហដនៅនលើអីវប្ដលនកើតនឡើង
ពីមុនមក។ មុខង្ហរទំងបីននោះ គឺរគាន់ប្តនធវើឲ្យយល់នូវពត៌ម្មនប្ដលចូលមក
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលចិតតចាប់នផតើម នធវើរបតិកមម វានបើកផលូវឲ្យនសចកតី
ចាប់អារមមណ៍ចូលមក ឬក៏រចាននចញនៅវ ិញ ឲ្យចូលចិតត ឬក៏មិនចូលចិតត ។
របតិកមមននោះ បនងកើតប្ខសចលនាននន តុការណ៍មួយ ។ នៅខាងនដើមននប្ខសននោះ

គឺជារបតិកមមប្ដលជា រង្ខារ។ ដូនចនោះន ើយបានជារពោះអងគម្មនពុទធដីកាថា ៖

- ទុកាណ្ឌក៏នោយ ប្ដលនកើតនឡើង ម្មនរបតិកមមជាន តុ ។

43
Dhammapada I, 1&2 ធមមបទ I, 1&2
44
determine

-58-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នបើសិនណ្ឌរបតិកមមទំងឡាយរោយអស់ នុ៎ោះវាគាមនទុកានទៀតនទ ។
(45)

កមមពិតរបាកដ ន តុពិតរបាកដននទុកា គឺជារបតិកមមននចិតត ។ របតិកមមយា៉ាង

រ ័សនូវការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត មិនអាចសថិតនៅម្មំបាននទ ន ើយក៏មិន
អាចឲ្យផលនរចើនប្ដរ ប៉ាុប្នតវាអាចឲ្យផលប្ថមគរនលើគាន ។ របតិកមមនកើតនឡើង
ឥតឈប់ឈរ ពីខណៈមួយនៅខណៈមួយ ជាមួយនឹងភាពដប្ដលៗននោះ វា
នកើតកាន់ប្តនរចើននឡើង ប្ដលបនងកើតនៅជានោភៈ និងនទសៈ ។ ននោះន ើយ

ប្ដលកនុងបឋមនទសនា រពោះអងគ រតាស់នៅថា ត្យណ្ហ

ា ម្មនន័យថា «ការ

នស្សក» គឺទម្មលប់របស់ចិតតប្ដលចង់បានខាលំងនូវអវីប្ដលឥតម្មន ន ើយដូចគាន

ប្ដរ មិននពញចិតតនូវអវីប្ដលម្មនន ើយ ។ កាលណ្ឌការចង់បាន និងមិននពញ
ចិតតនកើតនឡើងខាលំង ឥទធិពលសងកត់នៅនលើ គំនិតរបស់នយើង នលើសំដីរបស់
នយើង ន ើយ និងអំនពើរបស់នយើងកាន់ប្តនរៅនៅ ន ើយនសចកតីនកើតទុកា ក៏
ម្មនកាន់ប្តនរចើននឡើងនទៀត ។

រទង់ម្មនពុទធដីកាថា របតិកមមខលោះ ដូចជាការ គូសបនាទត់នលើនផទទឹក ៖ ភាលមននាោះ

បនាទត់ប្ដលគូ សន ើយ នឹងរោយនចញអស់ ។ បនាទត់ខលោះនទៀត ដូចជាបនាទត់
ប្ដលនគគូ សនៅនលើ នឆនរខាច់ ម្មត់សមុរទ នបើសិនជាគូ សពីរពឹក វានឹងរោយ
នចញអស់នៅនពលយប់ រលប់នោយរលក ឬនោយខយល់ ។ បនាទត់ខលោះនទៀត
ដូចជាចម្មលក់ ប្ដលនគឆ្លក់ នរៅកនុងថមនោយពនាលក និងញញួរ។ វានឹងរតូវរលប់
នចញប្ដរ នៅនពលណ្ឌប្ដលថមបាក់ប្បក ប៉ាុប្នត រតូវនរបើនពលយូរឆ្នំណ្ឌស់
នទើបរលប់ បាត់ ។

រាល់នថងននជីវ ិតនយើង ចិតតបនងកើតរបតិកមមជានិចច ។ ប៉ាុប្នតនបើនៅចុងចប់នននថង

នយើងពាយាមចងចាំវា នយើងនឹងអាចនឹកនឃើញរតឹមប្តមួយឬពីរ ប្ដលនយើង
ចាប់អារមមណ៍យា៉ា ងខាលំងកនុងនថងននាោះ ។ មតងនទៀតនៅចុងប្ខ នយើងពាយាម ចង

45
Sutta Nip±ta,III,12Dvayat±nupassan± Sutta, សុតត និ បាតIII,12, ទវយតានុ បសសនា សូរត

-59-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចាំនូវរបតិកមមរបស់នយើងទំងអស់ នយើងនឹងអាចនឹកនឃើញនូវមួយ ឬពីរ

ប្ដលនយើងចាប់អារមមណ៍នរៅបំផុតកនុងប្ខននាោះ ។ មតងនទៀត នៅចុងឆ្នំ នយើង
នឹងអាចនឹកនឃើញប្តមួយ ឬពីរ ប្ដលនយើងចាប់អារមមណ៍នរៅបំផុតកនុងឆ្នំ
ននាោះ ។ របតិកមមយា៉ាងនរៅននោះ ម្មននរគាោះថានក់ខាលំងណ្ឌស់ ន ើយនាំឲ្យម្មន
ទុកាយា៉ាងខាលំង ។

ជំហានទីមួយ នដើមបីនឹងនចញផុតពីទុកា គឺរតូវប្តទទួល សាគល់នូវការពិតរបស់

វា ។ មិនប្មនជាការទទួលនូវទសសនវ ិជាជ ឬក៏ជំននឿណ្ឌមួយនទ ប៉ាុប្នតទទួលនូវ
ការពិតននជីវភាពរស់នៅ ប្ដលឲ្យផលដល់នយើងរគប់គាន ។ ជាមួយនឹងការ
ទទួលសាគល់ននោះ និងការយល់នូវអវីប្ដលជាទុកា និងន តុអីវបានជានយើងម្មន
ទុកា នយើងអាចប្ឈប់វា មិនឲ្យវា ដឹកនាំ ន ើយនយើងរតូវចាប់នផតើមដឹកនាំវា
វ ិញ ។ នោយសិកា ឲ្យដឹងផ្ទទល់ពីធមមជាតិរបស់នយើង នយើងអាចនរៀបចំខួលន
ឲ្យនដើរតាមផលូវប្ដលនាំនយើងឲ្យផុតទុកា ។

---------------------------

-60-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នតើទុកា មិនប្មនជាភាគធមមជាតិមួយននជីវ ិតនទឬ ? ន តុអីវបានជា

នយើងនគចនចញពីវា ?

ចនមលើយ ៖ នយើងជាមនុសសម្មនទុកា ន ើយរ ំនោោះខលួននចញពីទុកា វាហាក់ដូច ជា

ខុសពីធមមជាតិ ។ ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌអនកម្មនការពិនសាធន៍ នូវនសចកតីសបាយ
ពិតរបស់ចិតតបរ ិសុទធ នៅនពលននាោះ អនកនឹងដឹងថា នសចកតីសបាយរ ីករាយ
ននោះ ជាលកាណៈធមមជាតិ ពិតរបស់ចិតត ។

សំណួរ ៖ នតើឥតការពិនសាធន៍ មិននធវើឲ្យមនុសសនៅជារបនសើរនទឬអវី ? ន ើយ

នតើវាអាចជួយអនកននាោះ ឲ្យម្មនចរ ិយាសមបតតិឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ! បនចចកនទសននោះនរបើទុកាជាការអនុវតត ន៍ នដើមបីរ ំនោោះខលួន

នគឲ្យនៅជាមនុសសរបនសើរម្មនក់ ។ ប៉ាុប្នតវានឹងនៅរួច លុោះ រតាប្តអនកនរៀន
រនបៀបពិនិតយទុកានោយរបុងរបយ័តន ។ របសិននបើអនកជាប់ជំពាក់នលើទុការបស់
អនក ការពិនសាធន៍នឹងមិននធវើឲ្យអនករបនសើរបាននទ អនកនឹងនៅកនុងភាពនកើត
ទុការ ូត ។

សំណួរ ៖ នតើការរតួតរតាអំនពើរបស់នយើង ជាការបន្ទង្ហកបសកមមភាពឬ ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ ។ អនករគាន់ប្តពិនិតយនមើលយា៉ា ងរបុងរបយ័តន នូវអវីប្ដល

នកើតនឡើង ។ នបើនរណ្ឌម្មនក់ខឹង ន ើយពាយាមោក់កំ ឹងនោយ ទប់បំបាត់
វា នុ៎ោះ វារតូវន ើយ វាជាការបន្ទង្ហកបសកមមភាពននាោះ ។ ប៉ាុប្នតនោយការពិនិតយនូវ
កំ ឹង អនកនឹងនឃើញថាវារលត់នៅនោយសវ័យរបវតតិ ។ អនកនចញផុតពី
កំ ឹង នបើអនកនរៀនរនបៀបពិនិតយវានោយរបុងរបយ័តន ។

សំណួរ ៖ នបើនយើងពាយាមពិនិតយនមើលខលួននយើង នតើនយើងរស់នៅរនបៀបដូច

-61-
សិលបៈននការរស់នៅ

នមតចតាមធមមជាតិ ? នយើងនឹងរវល់ប្តពិនិតយនមើលខលួននយើង ប្ដលនយើងមិន

អាចនធវើអីវបាននោយនសរ ី ឬក៏ដឹងនូវអវីប្ដលវានកើតនឡើងមក ។

ចនមលើយ ៖ ននោះមិនប្មនជាអវីប្ដលនគនឃើញ នរកាយពីការសិកាវ ិបសសនាន ើយ

នទ ។ នៅកប្នលងននោះ អនកអប់រ ំចិតត នដើមបីឲ្យម្មនសមតថភាពពិនិតយខលួនឯង កនុង
ជីវភាពរបចាំនថង នៅនពលណ្ឌប្ដលនគចង់នធវើ ។ អនកមិនអងគុយបិទប្ភនកនពញ
មួយនថងអស់មួយជីវ ិតនទ ។ ប៉ាុប្នតកម្មលំងប្ដលអនកបានមកនោយការហាត់
របាណ នឹងជួយអនកកនុងជីវ ភាពរបចាំនថងរបស់អនក ។ ដូនចនោះការហាត់ចិតតនឹង
ពរងឹងអនកផងប្ដរ ។ អវីប្ដលអនកនៅថា «អំនពើប្ដលនកើតនឡើងឯង» គឺជា
របតិកមមនោយលងឹតលងង់ ប្ដលម្មននរគាោះថានក់ជានិចច ។ នោយនរៀនពិនិតយខលួន
ឯង អនកនឹងនឃើញថា នៅនពលណ្ឌប្ដលសាថនភាពដ៏លំបាក នកើតនឡើងកនុង
ជីវ ិត អនកអាចរកាទុកនូវតុលយភាពននោះ អនកអាចនរ ើសរនបៀបនធវើនោយនសរ ី ។
អនកនឹងអនុវតតនូវអំនពើពិតរបាកដប្ដលលអជានិចច ប្ដលបានផលលអដល់អនក
និងដល់អនកដនទជានិចច ។

សំណួរ ៖ នតើម្មនឱកាសណ្ឌមួយនកើតនឡើងនោយខលួនឯង នោយឥតន តុ

នទ ?

ចនមលើយ ៖ គាមនអវីនកើតនឡើងនោយឥតន តុនទ ។ វាមិនអាចនៅនកើតនទ ។

ជួនកាលការដឹងរបស់នយើងម្មនរពំប្ដនកំណត់ ន ើយការដឹងនោយរបាជាញ
មិនអាចរកនឃើញចាស់នទ ប៉ាុប្នតវាមិនប្មនម្មនន័យថា ឥតម្មនន តុនទ ។

សំណួរ ៖ នតើនោករគូនិយាយថា អវីទំងអស់កុនងជីវ ិត គឺនយើងដឹងមុនឬ ?

ចនមលើយ ៖ របាកដន ើយ អំនពើពីអតីតកាល នឹងឲ្យប្ផលផ្ទកលអ ឬអារកក់។ វានឹងផត

ល់ឲ្យនូវប្បបននជីវ ិត ប្ដលនយើងកំពុងប្តរស់នៅតាមសាថនភាពទូនៅ ប្ដល
នយើងនឃើញខលួននយើងស្សាប់ ។ ប៉ាុប្នតននោះ មិនប្មនម្មនន័យថា អវីប្ដលនកើត
នឡើងដល់នយើង ជានគាលនៅ ជាកមមពីអតីតរបស់នយើងប្តម៉ាាងនទ វាម្មនអវី

-62-
 សិលបៈននការរស់នៅ

មួយនទៀតនឹងនកើតនឡើងប្ដរ ។ ននោះមិនប្មនជាន តុនទ ។ អំនពើអតីតកាល

របស់នយើង តរមង់ផូលវជីវ ិតរបស់នយើង នឆ្ពោះនៅរកការពិនសាធន៍ជាសុខ ឬជា
ទុកា ។ ប៉ាុប្នតអំនពើបចចុបបនន ម្មនសារៈសំខាន់ដូចគានប្ដរ ។ ធមមជាតិបានផតល់ឲ្យ
នយើង នូវសមតថភាពជាម្មចស់ ននកមមនាបចចុបបននរបស់នយើង ។ ជាមួយនឹង
ភាពជាម្មចស់ននោះ នយើងអាចបតូរអនាគតរបស់នយើង ។

សំណួរបនត ៖ ប៉ាុប្នតកមមរបស់អនកដនទ របាកដជាប៉ាោះពាល់ដល់នយើងប្ដរប្មន

នទ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ! អនកនៅជុំវ ិញនយើងម្មនឥទធិពលមកនលើនយើង ន ើយ

នយើងក៏ម្មនឥទធិពលនៅនលើនគប្ដរ ។ ឧទ រណ៍ នបើមនុសសភាគនរចើននពញ
ចិតតនឹងអំនពើនឃ្លរនៅ នុ៎ោះ សន្ទង្ហគម និងជនម្មលោះនឹងនកើតនឡើង ។ ឫសគល់នន
បញ្ហ
ា សថិតនៅកនុងចិតតននបុគគលម្មនក់ៗ ពីនរពាោះសងគមនកើតនឡើងនោយការផសំ
ននបុគគលទំងឡាយ ។ នបើបុគគលម្មនក់ៗ ចាប់នផតើមផ្ទលស់បូតរ នុ៎ោះសន្ទង្ហគមនឹងការ
បាក់ប្បក ក៏មិនសូវនកើតនឡើងប្ដរ ។

សំណួរ ៖ នតើនយើងជួយគានដូ ចនមតចបាន នបើបុគគលម្មនក់ៗ រតូវរបឈមមុខ

ជាមួយនឹងផលននកមមរបស់នគ ?

ចនមលើយ ៖ អំនពើននចិតតរបស់នយើង ម្មនឥទធិពលនៅនលើអនកដនទ នបើនយើងបនងកើត

ប្តនសចកតីមិនលអកុនងចិតតប្តម៉ាាង ប្ដលនធវើឲ្យអនកប្ដលមកជិតនយើងម្មននរគាោះ
ថានក់ ។ នបើចិតតនយើងនពារនពញនៅនោយនសចកតីលច
អ ំនពាោះអនកដនទ នយើងនឹង
ផតល់ផលលអដល់អនកនៅជុំវ ិញខលួននយើង។ អនកមិនអាចរតួតរតាអំនពើទំងឡាយ
ប្ដលជាកមមរបស់អនកដនទបាននទ ប៉ាុប្នតអនកអាចនៅជាម្មចស់ខួលនអនក នដើមបីនឹង
ឲ្យម្មនឥទធិពលលអ ដល់មនុសសប្ដលនៅជុំវ ិញអនក ។

សំណួរ ៖ នមតចបានជាមនុសសប្ដលម្មនកមមលអ ម្មនរទពយសមបតតិ ? នបើដូនចានោះ

ប្មន នតើម្មនន័យថា មនុសសភាគនរចើននៅ នោកខាងលិច ម្មនកមមលអ ជាង

-63-
សិលបៈននការរស់នៅ

មនុសសភាគនរចើននៅ តតិយនោក(46) ឬ ?

ចនមលើយ ៖ រទពយសមបតតិប្តម៉ាាង មិនប្មនជាកមមលនអ ទ ។ នបើអនកម្មនរទពយ

សមបតតិ ប៉ាុប្នតនៅប្តម្មនទុកា នតើយករទពយសមបតតិននាោះមកនធវើអីវ ? ម្មនរទពយ
សមបតតិជាមួយនឹងនសចកតីសុខសបាយ ជានសចកតីសុខសបាយពិត គឺជាកមម
លអ ។ សំខាន់បំផុតគឺនសចកតីសុខសបាយ នទោះបីម្មនរទពយ ឬអត់ក៏នោយ ។

សំណួរ ៖ នតើវារបាកដជាមិនធមម តានទឬអវី នបើមិននធវើរបតិកមមនសាោះ ?

ចនមលើយ ៖ វាហាក់ដូចជារតូវន ើយ នបើអនកជួបរបទោះប្តនឹងគរមូ ជាទម្មលប់ខុស

ននចិតតមិនបរ ិសុទធ ។ ប៉ាុប្នតវាជាធមមជាតិសរម្មប់ចិតតបរ ិសុទធ នដើមបីនឹងផ្ទតច់
នចញពីនសចកតីជាប់ជំពាក់ ប្ដលនពារនពញនៅនោយ នមតាត ករុណ្ឌ មុទិតា
ឧនបកាា និងនសចកតីសុខ ។ អនករតូវប្តនរៀនឲ្យម្មនការពិនសាធន៍ននោះ ។

សំណួរ ៖ នតើនយើងអាចចូលរបឡូកកនុងជីវ ិតប្បបណ្ឌ នបើនយើងឥតម្មន

របតិកមម ?

47
ចនមលើយ ៖ ជំនួសរបតិកមម អនកនរៀនរនបៀបអនុវតតជាមួយនឹងចិតត នឹងនរ( )។ អនក
បដិបតតិវ ិបសសនា មិនប្មនគាមនសកមមភាពដូចជាដំណ្ឌំបប្នលនទ នគនរៀនរនបៀប
អនុវតតតាមរតឹមរតូវ ។ នបើអនកអាចបតូរគរមូជីវ ិតពីរបតិកមម នៅជាសកមម អនក
នឹងបានអវីមួយដ៏ម្មនតនមល ។ អនកអាចបតូរវា នោយបដិបតតិវ ិបសសនា ។

------------

46
តតិ យនោក គឺ នោកនៅកនុងរកុមទី ៣។ នគប្ចករបនទសកនុងនោកជាបី រកុម។ រកុមទី ១ ៖ នោកមូ លធន
និ យម(capitalist), រកុមទី ២ ៖ នោកសងគមនិ យម(socialist), រកុមទី ៣ ៖ ពួ ករបនទសកំ ពុងលូតោស់
(developing and least developed countries)
47
ចិ តតម្មនតុ លយភាព

-64-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ពូជ និងប្ផល
(Seed and Fruit)

នបើន តុរនបៀបណ្ឌ ផលក៏រនបៀបននាោះប្ដរ ។ នបើរគាប់ពូជរនបៀបណ្ឌ ប្ផលនឈើ

ក៏ប្បបននាោះប្ដរ ។ អំនពើប្បបណ្ឌ ផលក៏ប្បបននាោះប្ដរ ។

កនុងដីជាមួយគាន អនកចំការម្មនក់ោំពូជពីររគាប់ មួយរគាប់ជានដើមអំនៅ មួយ

រគាប់នទៀតជារគាប់ពូជនៅត ប្ដលម្មនជាតិលីង
វ ។ រគាប់ទំងពីរនៅកនុងដីដូច
គាន ទទួលទឹកដូចគាន ទទួលកំនៅរពោះអាទិតយដូចគាន ទទួលខយល់អាកាសដូច
គាន ធមមជាតិបានឲ្យអាហារដូចគាន ។ កូននឈើ ទំងពីរននោះដុោះនឡើងដូចគាន ។ នតើ
ម្មនអវីនកើតនឡើងចំនពាោះនដើមនៅត ? វាដុោះនឡើងជាមួយនឹង រសជាតិលីង
វ នៅ
រគប់ប្មក ធាង សលឹក ។ ឯនដើមអំនៅ ដុោះនចញមកជាមួយរសជាតិ ប្ផអម រគប់ ៗ
នដើម។ ន តុដូចនមតចបានជាធមមជាតិ (ឬនបើអនកចូលចិតតនិយាយថានមតចក៏រពោះ)
ម្មនចិតតលច
អ ំនពាោះប្តនដើម នឈើ មួយនដើម ន ើយម្មនចិតតអារកក់ចំនពាោះនឈើ
មួយនដើមនទៀត ?

នទ ! នទ ធមមជាតិមិនលអ ន ើយក៏មិនអារកក់ប្ដរ ។ វានកើតនឡើងតាមប្តចាប់កំ

រ ិតឲ្យ ។ ធមមជាតិជួយគុណភាពននពូជឲ្យលូតោស់ប្តម៉ាាង ។ ការប្ថទំឲ្យ
លូតោស់ទំងអស់ រគាន់ប្តជួយរគាប់ឲ្យដុោះ នដើមបីនឹងឲ្យម្មនគុណភាពលអ
ដុោះនចញមកខលួនឯង ។ ពូជនននដើមអំនៅ ម្មនគុណសមបតតិប្ផអមខលួនឯង ។
ន តុននោះ អំនៅ គាមនអវីនរៅពីប្ផអមនទ ។ ពូជនននដើមនៅត ម្មនគុណភាពលវីង
នដើមវាគាមនអវីនរៅពីលីង
វ នទ ។ កាលណ្ឌរគាប់វាយា៉ា ងណ្ឌ ប្ផលវាក៏យា៉ាងននាោះ
ប្ដរ ។

អនកចំការនដើរនៅនដើមនៅត ថាវយបងគំបីដង នដើរជុំវ ិញនដើម១០៨ជុំ ន ើយ អុជ

នទៀនធូប ថាវយផ្ទក ប្ផលនឈើ និងបប្ងអម ។ គាត់ ចាប់នផតើមបន់ស្សន់ថា «ឱ ! នទវ
តានដើមនៅតនអើយ ! សូមឲ្យខញំុបានប្ផលសាវយប្ផអម មក ។ ខញំុចង់បានសាវយប្ផអម »

-65-
សិលបៈននការរស់នៅ

។ គួរឲ្យអាណិតនទវតានដើមនៅតណ្ឌស់ នោកមិនអាចនធវើអីវបាននទ,នោក
គាមនឥទធិពលនឹងបំនពញបំណងនគនទ ។ នបើនរណ្ឌម្មនក់ចង់បានសាវយប្ផអម
នគរតូវប្តោំរគាប់នដើមសាវយប្ផអម ។ រនបៀបននោះ នគមិនបាច់ប្ស្សកសុំជំនួយពី
អនកណ្ឌម្មនក់នទ ប្ផលប្ដលនគនឹងបាន គាមនអវីនរៅពីប្ផលសាវយប្ផអមនទ។ កាល
ណ្ឌពូជជាអវី ប្ផលក៏ដូចននាោះប្ដរ ។

ការលំបាករបស់នយើង នសចកតីលង
ង ់របស់នយើង គឺនយើងមិនបានរបុងរបយ័តន
នៅនពលប្ដលនយើងោំរគាប់ពូជ ។ នយើងោំពូជនៅត ប៉ាុប្នតនៅនពលវាឲ្យប្ផល ,
រ ំនពចននាោះនយើងភាញក់នផអើល នយើងចង់បានសាវយប្ផអមនៅវ ិញ ។ នយើងប្ស្សកយំ
នយើងបន់ស្សន់ ន ើយសងឃឹមថានឹងបានប្ផលសាវយននាោះ តាមរនបៀបននោះ មិន
បានការនទ ។

-----------------

-66-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ៤

ឫសគល់ននបញ្ហ
ា
(The Root of the Problem)

រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា៖ «នសចកតីពិតននទុកា រតូវប្តស្សាវរជាវឲ្យដល់ទីប្ចប់

របស់វា(48)»។ នៅរារតីប្ដលបានរតាស់ដឹង រពោះអងគ គង់របថាប់ជាមួយនឹងនស
ចកតីសនរមចចិតតថា នឹងមិននរកាកនទ លុោះរតាប្តរពោះអងគបានយល់ន តុនន
ទុកា និងរនបៀបប្ដលអាចបំបាត់ទុកាបាន ។

អតថន័យននទុកា
រពោះអងគបាននឃើញយា៉ា ងចាស់នូវទុកា ប្ដលនកើតនឡើង ។ ននោះជាការពិតប្ដល
នគចមិនបាន នទោះបីមិនចូលចិតតក៏នោយ ។ ទុកានកើតមកជាមួយនឹងការចាប់
កំនណើត ។ នយើង ឥតចងចាំនូវការចាប់កំនណើតកនុងនពាោះម្មតានទ ប៉ាុប្នតជាធមម
តា នយើងយំនៅនពលប្ដលនយើងនកើតនចញមក ។ កំនណើត គឺជានសចកតី
តក់សុតយា៉ា
ល ងខាលំង(49)។

នោយបានចាប់នផតើមជីវ ិត នយើងជួបទុកាទំងឡាយ ននការឈឺចាប់ និងចាស់ជ

រា។ នទោះបីឈឺយា៉ាងណ្ឌក៏នោយ នទោះបីរគាំរគា ឬចាស់យា៉ាងណ្ឌក៏នោយ
ក៏នយើងទំងអស់គានមិនចង់សាលប់នទ នរពាោះនសចកតីសាលប់ជាទុកាធំណ្ឌស់ ។

រគប់សតវម្មនជីវ ិត រតូវជួប របទោះនឹងទុកាទំងអស់ននោះ ។ ន ើយនៅនពលរស់

នៅ នយើងនឹងជួបទុកានរចើននទៀត ដូចជាទុកាយា៉ាងនរចើនប្ដលនកើតនឡើងកនុង
កាយ ឬកនុងចិតត ។ នយើងជួបរបទោះនឹងនសចកតីមិននពញចិតត ន ើយបាត់បង់នូវ
អវីប្ដលនយើងនពញចិតត ។ នយើងមិនបានអវីប្ដលនយើងចង់បាននទ ផទុយនៅវ ិញ
នយើងបានអវីប្ដលនយើងមិនចង់បាន ។ សាថនភាពទំងអស់ននោះជាទុកា ។

48
S. LVI (XII). ii. 1, ធមមចកកបបវតតន សុតត
49
Great trauma

-67-
សិលបៈននការរស់នៅ

ទុកាខាងនលើននោះបង្ហាញយា៉ា ងចាស់ ចំនពាោះអនកប្ដលបានគិត យា៉ា ងរជាលនរៅ

ពីទុកា។ ប៉ាុប្នតរពោះ លពាធិ្តវ ( 50 )
មិននពញរពោះទ័យជាមួយនឹងការពនយល់ដ៏
ចនងអៀតននអនករបាជញននោះនទ ។ រពោះអងគបនតការពិនិតយនៅកនុងរពោះ កាយ នដើមបីឲ្យ
ដឹងធមមជាតិពិតននទុកា ន ើយរទង់បាននឃើញថា «ការជាប់ជំពាក់ជាមួយនឹងខ័
(51)
នធរបាំគឺជាទុកា »។ នៅកនុងជនរៅយា៉ា ងនរៅ ការនកើតទុកា គឺជានសចកតីជាប់
ជំពាក់ប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងកាយ និងចិតតរបស់នយើងរគប់គាន ជាមួយនឹង
វ ិញ្ហដណ សញ្ហដ នវទនា និង សង្ហារ ។ នគជាប់ជំពាក់យា៉ាងខាលំង នៅនលើការ
របកាន់ខួលនប្ដលជាចិតត និងកាយរបស់នគ ប្ដលតាមការពិត គឺរគាន់ប្ត ជាការ
នកើតនិងរលត់ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ការជាប់ជំពាក់ចំនពាោះគំនិតមិនរបាកដននខលួននគ នៅ
នលើអីប្វ ដលតាមការពិតផ្ទលស់បូតរមិ នឈប់ គឺ ទុកា ។

ការជាប់ជំពាក់
(52)
ការជាប់ជំពាក់ ម្មននរចើនយា៉ា ង ៖ ទីមួយគឺការជាប់ជំពាក់នៅនលើទម្មលប់នន
(53)
ការប្សវងរកនសចកតីរ ីករាយ ។ អនកនញៀននរបើ នរគឿងនញៀន នរពាោះចង់បាន
អារមមណ៍ជាទីនពញចិតត ប្ដលថានំននាោះបនងកើតនៅកនុងខលួន គាត់ នទោះបីដឹងថាថានំ
នធវើឲ្យគាត់នញៀនក៏នោយ ។ ដូចគាន ននោះប្ដរ នយើងនញៀននៅនលើការចង់បាន
មិនឈប់ឈរ ។ ភាលមននាោះ នៅនពលប្ដលនយើងបានរបស់ននាោះន ើយ នយើង
ចង់បានមួយនទៀត ។ វតថុប្ដលចង់បានននាោះ វាបនាទប់បនសំនទ ប្ត តាមការពិ ត
នយើងពាយាមរកានូវភាពនោភលន់បនតនៅនទៀត ពីនរពាោះការនោភលន់
ននោះ បនងកើតអារមមណ៍ជាទីរ ីករាយកនុងខលួននយើង ប្ដលនយើងចង់ប្តបនតនៅនទៀ
ត។ ការនោភលន់បាននៅជាទម្មលប់ ប្ដលនយើងមិនអាចបំបាត់វាបាន វានៅ
ជានញៀនជាប់ ។ នៅនពលប្ដលការនញៀន នកើតកាន់ប្តនរចើននឡើងចំនពាោះថានំ

50
រពោះពុ ទធកុនងអនាគត គឺ រពោះនពាធិ សតវ អនាគតរពោះពុ ទធនគាតម ។
51
Ibid ធមមចកកបបវតតន សុតត
52
មនុ សសជាប់ ជំពាក់ នៅនលើរបស់ ៤យា៉ា ង ៖ ១-ទម្មលប់ ននការប្សវងរកនសចកតីសបាយ, ២-អញ,របស់អញ,
៣- ជំ ននឿ ទសសនៈរបស់ខួលន, ៤-ពិ ធីបុណយ,ពិ ធីសាសនា ។
53
drug

-68-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលនគនរបើ នគរតូវការចំនួនកាន់ប្តនរចើននឡើងនទៀត នដើមបីនឹងនធវើឲ្យស្សវ ឹង

ការនញៀនរបស់នយើង នៅជាខាលំងនឡើង ។ នយើងរកនសចកតីបំនពញកាន់ប្ត
នរចើននឡើង ។ រនបៀបននោះ នយើងមិនអាចប្ចប់នោភៈបាននទ។ ន ើយនៅ
នពលណ្ឌប្ដលនយើងម្មនការនោភលន់ នយើងគាមនការសបាយនទ។ ការ
ជាប់ជំពាក់មួយនទៀតគឺការរបកាន់ថា « អញ » ប្ដលជានិមិតតរប
ូ របស់នយើង ។
សរម្មប់នយើងម្មនក់ៗ «អញ» ជាបុគគលសំខាន់ណ្ឌស់កុងនោកននោះ
ន ។ នយើង
ម្មនឫកពារដូចជានមប្ដក ប្ដលម្មនប្ដកនៅជុំវ ិញ៖ វានឹង រុ ំព័ទធជុំវ ិញកណ្ឌ
ត ល
នោយសវ័យរបវតតិ ន ើយជាមួយនឹងការដឹងបនតិចបនតួច នយើងពាយាមនរៀប
ពិភពនោក នៅតាមនសចកតីចូលចិតតរបស់នយើង នៅតាមការសបាយ ន ើយ
បំបាត់នូវការមិនសបាយនចញ ។ ប៉ាុប្នត មិនប្មនម្មនប្តនយើងម្មនក់ឯងនទកនុង
នោកននោះ ។ «អញ» ម្មនក់នឹងប៉ាោះជាមួយនឹង «អញ»ម្មនក់នទៀត ។ ទម្មលប់របស់
ម្មនក់ៗ ប្ដលបនងកើតមក នឹងនៅជាបញ្ហ
ា ដល់អនកឯនទៀត ន ើយនយើងរាល់គាន
នឹងនៅជាវតថុប្ដលទញអារមមណ៍ឲ្យចូលមក ឬក៏នចញនៅវ ិញ ។ លទធផលប្ត
មា៉ា ង គឺមិនសុខសបាយ គឺម្មនទុកា ។

នយើងមិនរគាន់ប្តជាប់ជំពាក់រតឹមប្ត«អញ»នទ នយើងពរងីកវានៅជា «រប្់

អញ»នទៀត នូវអវីប្ដលជាកមមសិទិធរបស់នយើង ។ នយើងម្មនក់ៗ បនងកើតការជាប់
ជំពាក់ចំនពាោះអវីប្ដលនយើងម្មន ពីនរពាោះវាទក់ទងជាមួយនឹងនយើង វាគាំរទនូវ
រូប «អញ» ។ ការជាប់ជំពាក់ននោះ មិនបនងកើតបញ្ហ
ា នទ របសិននបើអីវប្ដលនគនៅ
ថា«របស់ អញ» នៅ ជាប់ រ ូត ន ើយ «អញ» នៅសបាយរ ូត ។ ប៉ាុប្នតតាម
ការពិត មិនយូរមិនឆ្ប់ «អញ» ក៏ប្បកនចញពី «រប្់អញ»។ នពលប្បកគាន
នឹងមកដល់ ។ នៅនពលប្ដលវាមកដល់ នបើនយើងរបកាន់ «រប្់អញ» ខាលំង
នយើងក៏ នកើតទុកាខាលំងប្ដរ ។

ការជាប់ជំពាក់ ពរងីកតនៅនទៀត ចំនពាោះទសសនៈរបស់នយើង និងជំននឿរបស់

-69-
សិលបៈននការរស់នៅ

នយើង ។ មិនជាអវីនទ អវីប្ដលនគម្មនន ើយ មិនជាអវីនទ អវីប្ដលរតូវឬខុស នបើ

នយើងរបកាន់ ខាជប់នឹងវា វានឹង មិននធវើនយើងឲ្យបានសុខនទ ។ នយើងម្មនក់ៗ
របកាន់ថាទសសនៈ និងទម្មលប់របស់នយើងលអបំផុត ន ើយ មិនសបាយចិតតនទ
កាលណ្ឌឮនគរ ិោះគន់ ។ កាលណ្ឌនយើងពាយាមពនយល់ទសសនៈរបស់នយើង
ន ើយអនកដនទមិនទទួលនូវការពនយល់ននាោះ នយើង មិនសបាយចិតតនឹង នគមតង
នទៀត ។ នយើងនភលចថាបុគគលម្មនក់ៗ ម្មនជំននឿរបស់នគ ។ វាឥតរបនយាជន៍នឹង
ជប្ជកគានពីទសសនៈណ្ឌប្ដលរតូវនទ ។ នបើនយើងនបាោះបង់នចាលនូវអវីប្ដល
នយើងដឹងពីមុនមក ន ើយពាយាមឲ្យនឃើញការពិត ននាោះវារគាន់នបើជាង ។
ប៉ាុប្នតការជាប់ជំពាក់នៅនលើទសសនៈ ឃ្ល ត់ឃ្លំងនយើងមិនឲ្យនធវើបាន វាឃុំនយើង
ទុកកនុងភាពមិនសបាយរ ីករាយ ។

ចុងនរកាយបំផុត គឺការជាប់ជំពាក់នៅនលើ ប្បបបទ និងពិធីសាសនា ។ នយើង

ឲ្យតនមលនៅនលើការសប្មតងនចញននសាសនា នរចើនជាងអតថន័យប្ដលម្មនមក
ន ើយ ន ើយនយើងម្មនអារមមណ៍ថា នរណ្ឌម្មនក់ប្ដលមិនអនុវតតពិធីននាោះ មិន
ប្មនជាអនកសាសនាពិតនទ ។ នយើងនភលចន ើយថា នបើគាមនសារៈសំខាន់របស់
សាសនា នុ៎ោះទសសនៈផលូវការរបស់សាសនាក៏ឥតន័យប្ដរ។ នទោះ បី អនកអងគុយ
សូរតធម៌ ឬក៏នធវើពិធីបុណយក៏នោយ ក៏ឥតតនមលនទ របសិននបើចិតតនពារនពញនៅ
នោយកំ ឹង នោភលន់ ចិតតអារកក់ ។ នដើមបីនឹងនៅជាអនកសាសនាពិត
របាកដ នយើងរតូវអប់រ ំឥរ ិយាបថននសាសនា គឺ ភាពបរ ិសុទធននចិតតនមតាតនិង
ករុណ្ឌចំនពាោះសតវទូនៅ ។ ប៉ាុប្នតការជាប់ជំពាក់របស់នយើងនៅនលើ សមបកនរៅ
ននសាសនា នធវើឲ្យនយើងផតល់នូវ ភាពសំខាន់នៅនលើ សម្មភរៈ ជាជាងនៅនលើ ចិតត
។ នយើងបាត់បង់សារៈសំខាន់ននសាសនា ន តុននោះ នយើងនៅប្តម្មនទុកា
នសាកដប្ដល ។

ទុការបស់នយើងទំងអស់ នទោះបីអីវក៏នោយ គឺជាការជាប់ជំពាក់ទំងអស់ ពី

មួយនៅមួយ ។ ការជាប់ជំពាក់ និងទុកា សថិតនៅជាមួយគាន ។

-70-
 សិលបៈននការរស់នៅ

លកាណៈននការនកើត
ប្ខសរចវាក់ននន តុ និងផល ប្ដលនធវើឲ្យទុកានកើតនឡើង

អវីបនងកើតការជាប់ជំពាក់ ? នតើវានកើតនឡើង តាមរនបៀបណ្ឌ ? នោយប្វកប្ញក

(54)
ធមមជាតិរបស់រពោះអងគ រពោះលពាធិ្តវ បានរកនឃើញថា វានកើតនឡើង នរពាោះ
ប្តរបតិកមមរបស់ចិតត មួយប្ភលត ននការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ។ របតិកមមរបស់
ចិតតនកើតនឡើងខលីៗ ឥតឈប់ឈរ ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ នកើតនៅជាការ
ចាប់អារមមណ៍ ឬមិនចាប់អារមមណ៍យា៉ា ងខាលំង នៅនលើការជាប់ជំពាក់របស់
នយើងទំងអស់ ។ ការជាប់ជំពាក់ គឺរគាន់ប្តជារូបរាងប្ដលនកើតនឡើងនន
របតិកមមយា៉ាងរ ័សប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ននោះជាន តុភាលមៗននទុកា។

នតើន តុអីវប្ដលបនងកើតរបតិកមម ជាការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ? នមើលកាន់ប្ត

នរៅនៅរពោះអងគ បាននឃើញថា វានកើតនឡើងនោយ សារ ហ្វទនា ។ នយើងចាប់

អារមមណ៍នៅនលើការនពញចិតត ន ើយក៏ចាប់នផតើមចូលចិតតនៅនលើវា នយើងចាប់

អារមមណ៍នៅនលើការមិននពញចិតត ន ើយក៏នផតើមមិនចូលចិតតវា ។

ឥឡូវនមតចបានជានវទនាននោះនកើតនឡើង ? ន តុអីវបានជាវានកើតនឡើង ? នោយ

ពិនិតយតនៅនទៀតកនុងរពោះអងគឯង រពោះពុទធបាននឃើញថា វានកើតនឡើងនោយ
សារការប៉ាោះ ។ គឺការប៉ាោះននប្ភនក ជាមួយនឹងរូប ភាព ការប៉ាោះននរតនចៀក ជាមួយ
នឹងសនមលង ការប៉ាោះននរចមុោះ ជាមួយនឹងកលិន ការប៉ាោះននអណ្ឌ
ត ត ជាមួយនឹងរស
ជាតិ ការប៉ាោះននកាយ ជាមួយនឹងវតថុ ប៉ាោះពាល់បាន ការប៉ាោះននចិតត ជាមួយនឹង
គំនិត អារមមណ៍ ឧតតមគតិ មននាគតិ ឬការចងចាំ ។ តាមរូបារមមណ៍ទំង
របាំ និងចិតត នយើងរស់នៅកនុងពិភពនោក ។ នៅនពលប្ដល ម្មនការប៉ាោះនៅ
នលើអីវមួយ ឬក៏កាយននអាយតនៈទំងរបាំមួយ នវទនាជាទី នពញចិតត ឬមិន

54
អនាគតរពោះពុ ទធ ៖ គឺ រពោះនពាធិ សតវ បុ គគលប្ដលម្មនរគាប់ ពូជបរមុងនឹ ងរតាស់ដឹង។ កនុងទី ននោះអនកនិ ពនធចង់
សំនៅនៅនលើរពោះសិទធតថអនាគតរពោះពុ ទធនគាតម ។

-71-
សិលបៈននការរស់នៅ

នពញចិតត នកើតនឡើង ។

ន តុដូចនមតចបានជាការប៉ាោះនកើតនឡើងជាដំបូង ? រពោះលពាធិ្តវបាននឃើញថា
នរពាោះប្តការនកើតនឡើងននអាយតនៈទំងរបាំមួយ គឺរបា
ូ រមមណ៍របាំ និងចិតតមួយ
ការប៉ាោះនកើតនឡើង។ ពិភពនោកនពារនពញនៅនោយវតថុប្ដលនកើតនឡើងរាប់មិន
អស់ ដូចជា រូប សនមលង កលិន រ ស ការប៉ាោះពាល់ គំនិត និងបំណងនផសងៗ ។
ដរាបណ្ឌអាយតនៈទំងរបាំមួយខាងនលើនៅប្តទទួល ដរាបននាោះ ការប៉ាោះ មិន
អាចនចៀសផុតបាននទ ។

ន តុដូចនមតច បានជាអាយតនៈទំងរបាំមួយនកើតនឡើង ? នរពាោះវាជារទង់

រទយដ៏សំខាន់ ននការនកើតនឡើងរបស់ ចិតត និងកាយ ។ ន តុដូចនមតចក៏ម្មន
ការនកើតនឡើងននចិតត និង កាយ ? ន តុដូចនមតចបានជាវានកើតនឡើង ? រពោះ

លពាធិ្តវ បានយល់នឃើញថា វានកើតនឡើងនរពាោះប្ត វញ្ញ

ិ ា ណ គឺជាអំនពើនន
ការទទួលដឹង ប្ដលប្ចកពិភពនោកនៅជាអនកដឹង និងអនកប្ដលបានដឹង
ន ើយ គឺការរបកាន់ និងបំណង គឺ «អញ» និង«អនកឯនទៀត»។ ការបំប្បកននោះ
ឲ្យផលនៅជាការរបកាន់ខួលន គឺ «ការចាប់កំនណើត»។ រគប់ខណៈ ប្ដល
វ ិញ្ហដណនកើតនឡើង ចិតតនិងកាយនកើតនឡើង។ មតងនទៀត នៅខណៈបនាទប់មក
វ ិញ្ហដណម្មនភាពខុសគានពីមុនបនតិច ។ កនុងការរស់នៅរបស់នគ វ ិញ្ហដណនកើត
នឡើង ន ើយផ្ទលស់បូតរ ។ ទីបំផុត មរណភាពមកដល់ ប៉ាុប្នតវ ិញ្ហដណមិនឈប់
រតឹម ឹង
ន នទ នោយគាមន ការសរម្មក កនុងខណៈបនាទប់មក វានកើតជារូបថមីមួយ
នទៀត ។ ពីកំនណើតមួយ នៅកំនណើតមួយ ពីជីវ ិតមួយ នៅជីវ ិតមួយ ការនកើត
ននវ ិញ្ហដណបនតនៅនទៀត ។

នតើអីប្វ ដលជាន តុ ប្ដលនធវើឲ្យវ ិញ្ហដណនកើតនឡើង ? រពោះអងគបាននឃើញការ

នកើតនឡើងននាោះ នោយសារប្តរបតិកមម ។ ចិតតនធវើរបតិកមមជានិចច ន ើយរគប់
របតិកមម នធវើឲ្យវ ិញ្ហដណកាន់ប្តខាលំងនឡើង នដើមបីនឹងឲ្យវាបនតនៅខណៈនរកាយ
នទៀត ។ កាលណ្ឌរបតិកមមកាន់ប្តខាលំងនឡើង វាឲ្យកម្មលំងនៅវ ិញ្ហដណក៏កាន់
-72-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្តខាលំងប្ដរ ។ របតិកមមស្សាលកនុងមួយខណៈ បនងកើតវ ិញ្ហដណប្តមួយខណៈ

ប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតនបើរបតិកមមកុនងខណៈននាោះ ជាការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ជរមុញ
ឲ្យម្មននោភៈ ឬក៏នទសៈ វាបនងកើតកម្មលំង ន ើយបនតបនងកើតវ ិញ្ហដណនរចើនខ
ណៈ នរចើននាទី នរចើននម្ម៉ា ង ។ ន ើយរបសិននបើរបតិកមមនននោភៈ កាន់ប្ត
ខាលំងនឡើងតនៅនទៀត វ ិញ្ហដណនឹងនកើតនឡើងនរចើននថង នរចើនប្ខ របប្ លជា
នរចើនឆ្នំនទៀត ។ន ើយនបើនពញមួយជីវ ិត នគនៅប្តនធវើរបតិកមមយា៉ាងខាលំង
ដប្ដល នគនឹងបនងកើតកម្មលំងននការ ូររបស់វ ិញ្ហដណ មិនរគាន់ប្តពី មួយខណៈ
នៅមួយខណៈ ពីមួយនថងនៅមួយនថង ពីមួយឆ្នំនៅមួយឆ្នំ ប៉ាុនណ្ឌណោះនទ ប៉ាុប្នតពី
មួយជីវ ិត នៅមួយជីវ ិតនទៀត ។

នតើអីវនធវើឲ្យរបតិកមមននោះនកើតនឡើង ? នោយការពិនិតយនូវនសចកតីពិតដ៏នរៅ

បំផុត រពោះអងគបាននឈវងយល់ថា របតិកមមនកើតនឡើងនរពាោះប្ត អវជ្ជ

ិ ា ។ នយើង
មិនបានដឹងការពិតថានយើងនធវើរបតិកមម ន ើយមិនបានដឹងធមមជាតិពិត នូវអវី
ប្ដលនយើងនធវើរបតិកមមចំនពាោះននាោះនទ ។ នយើងមិនដឹងនូវការមិននទៀងទត់នន
ធមមជាតិប្ដលនកើតនឡើង ប្ដលនយើងម្មនការជាប់ជំពាក់នឹងវា ន ើយប្ដលនាំ
មកឲ្យនយើង គាមនអវីនរៅពីទុកា នឡើយ ។ នោយមិនដឹងធមមជាតិពិតរបស់នយើង
នយើងនធវើរបតិកមមនោយលងិតលងង់ ។ នយើងក៏មិនដឹងថា នយើងនធវើរបតិកមមប្ដរ
នយើងនៅប្តនធវើរបតិកមមយា៉ាងលងិតលងង់ ន ើយអនុញ្ហដតឲ្យវានកើតកាន់ប្តខាលំង
នឡើងៗ ។ រនបៀបននោះ នយើងនៅជាម្មននទសកនុងទម្មលប់ននរបតិកមម នរពាោះប្ត
ង ់ នលល ។ ខាងនរកាមននោះជារនបៀបននកង់ទុកា ប្ដលចាប់នផតើមវ ិល ៖
នសចកតីលង

នបើអវ ិជាជនកើតនឡើង សង្ហារនកើតនឡើង

នបើសង្ហារនកើតនឡើង វ ិញ្ហដណនកើតនឡើង
នបើវ ិញ្ហដណនកើតនឡើង ចិតត និងកាយនកើតនឡើង
នបើចិតតនិងកាយនកើតនឡើង អាយតនៈទំងរបាំមួយនកើតនឡើង
នបើអាយតនៈទំងរបាំមួយនកើតនឡើង ការប៉ាោះនកើតនឡើង

-73-
សិលបៈននការរស់នៅ

នបើការប៉ាោះនកើតនឡើង នវទនានកើតនឡើង
នបើនវទនានកើតនឡើង នោភៈ និងនទសៈនកើតនឡើង
នបើនោភៈនិងនទសៈនកើតនឡើង ការជាប់ជំពាក់នកើតនឡើង
(55)
នបើការជាប់ជំពាក់នកើតនឡើង ភព នកើតនឡើង
នបើភពនកើតនឡើង កំនណើតក៏នកើតនឡើង
នបើកំនណើតនកើតនឡើង ជរា និងមរណៈនកើតនឡើង ជាមួយនឹង
(56) (57) (58)
ការរពួយចិតត ការសាតយស្សនណ្ឌោះ ទុកានទមនសស
(59)
និងការចនងអៀតចងអល់ចិតត ។
ននោះន ើយជាការនកើតនឡើងននទុកាទំងអស់ ។

នោយសារប្តប្ខសននន តុ និងផលននោះ នទើបបណ្ឌ

ត លឲ្យម្មនកំនណើតនឡើង
ប្ដលនាំនយើងឲ្យម្មនជីវ ិតរស់នៅសពវនថង ន ើយប្ដលនធវើឲ្យនយើងជួបនឹងអនា-
គតននទុកា ។

នៅទីប្ចប់ រពោះអងគបាននឃើញនសចកតីពិត គឺនសចកតីនកើតទុកា នកើតនឡើងជា

មួយនឹងអវ ិជាជ ពីនសចកតីពិតននធមមជាតិរបស់នយើង ពីការរបកាន់ថា «អញ» ។

ន តុបនាទប់នននសចកតីពិតគឺ រង្ខារ ប្ដលជាទម្មលប់ចិតតននរបតិកមម ។ បិទបាំង

នោយអវ ិជាជ នយើងបនងកើតរបតិកមមនននោភៈ និងនទសៈ ប្ដលបនងកើតនៅជា

ការជាប់ជំពាក់ ប្ដលនាំនៅរកទុការគប់ប្បប។ ទម្មលប់ននរបតិកមមគឺ កមម ប្ដល

ជាអនកបនងកើតអនាគតរបស់នយើង ។ ន ើយរបតិកមមនកើតនឡើង នរពាោះប្តអវ ិជាជពី

ធមមជាតិពិតរបស់នយើង ។ អវ ិជាជ នោភៈ និងនទសៈ ជាឫសគល់ទំងបី
ប្ដល បណុត ោះទុការគប់យា៉ាងកនុងជីវ ិត ។

55
Process of becoming
56
Sorrow
57
lamentation
58
Physical suffering (ទុ កា ៖ នសចកតីលំបាកផលូវកាយ) mental suffering (នទមនសស ៖ នសចកតីលំបាកផលូវចិ តត )
59
Tribulations (ឧបាយាសៈ)

-74-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ការនចញផុតពីទុកា

បានយល់នូវទុកា និងន តុរបស់វា រពោះលពាធិ្តវ បានជួបនឹងសំណួរដូច

តនៅ ៖ នតើនគអាចប្ឈប់ទុកា តាមរនបៀបណ្ឌ ? នោយការចងចាំនូវចាប់នន

កមម របស់ន តុ និងផល «នបើននោះនកើតនឡើង ននាោះក៏នកើតនឡើងប្ដរ , ការនកើត

នឡើងននាោះ នោយសារប្តការនកើតនឡើងននោះ។ នបើននាោះមិននកើតនឡើង ននោះក៏មិន
នកើតនឡើងនទ វតថុននាោះឈប់ វតថុននោះក៏ឈប់ប្ដរ។ គាមនអវីប្ដលនកើតនឡើង នោយ
ឥតន តុនទ ។ នបើសិនជាន តុបាត់បង់អស់នៅ ផលក៏ឥតនកើតប្ដរ »។
( 60 )

ខាងនរកាមននោះ ជារនបៀបដំនណើរននការនកើតនឡើងននទុកា ប្ដលនដើរថយនរកាយ

វ ិញ(61) ៖
-នបើអវ ិជាជរតូវបំបាត់បានទំងអស់ របតិកមមក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើរបតិកមមរតូវបំបាត់បាន វ ិញ្ហដណក៏រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើវ ិញ្ហដណរតូវបំបាត់បាន ចិតតនិងកាយក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើចិតតនិងកាយរតូវបំបាត់បាន អាយតនៈទំង ៦ក៏រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើអាយតនៈទំង ៦រតូវបំបាត់បាន ការប៉ាោះក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើការប៉ាោះរតូវបំបាត់បាន នវទនាក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើនវទនារតូវបំបាត់បាន នោភៈនទសៈក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើនោភៈនទសៈរតូវបំបាត់បាន ការជាប់ជំពាក់ក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើការជាប់ជំពាក់ រតូវបំបាត់បានដំនណើរននការនកើតក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើដំនណើរននការនកើត រតូវបំបាត់បាន កំនណើតក៏រតូវបំបាត់បានប្ដរ,
-នបើកំនណើតរតូវបំបាត់បាន ជរានិងមរណៈក៏ រតូវបំបាត់បានប្ដរជាមួយ
នឹងការរពួយចិតត, ការសាតយស្សនណ្ឌោះ, ទុកា, នទមនសស និងការចនងអៀត
ចងអល់ចិតត ទុកានសាក ទួញយំ ទុកាកុនងកាយ និងចិតត និងនសចកតី

60
M. 38, មហា តណ្ឌ
ា សង្ហាយ សុតត
61
ដំ នណើរអនុ នោម

-75-
សិលបៈននការរស់នៅ

នវទនា ននោះន ើយជាការបំបាត់ ននទុកាទំងអស់ (62)។

របសិននបើនយើងប្ឈប់អវ ិជាជ នុ៎ោះរបតិកមមដ៏លិត

ង លងង់ប្ដលនាំមកនូវទុ កខទំង
អស់ ក៏ឥតនកើតនឡើងប្ដរ ។ ន ើយរបសិននបើគាមនទុកានទៀតនទ នយើងនឹងជួប
របទោះនឹងសុខសនតិភាពពិត ។ កង់ននទុកា អាចបតូរនៅជាកង់ននការរ ំនោោះ ។
ននោះន ើយ ប្ដលរពោះសិទវតថនគាតមបានអនុវតត នដើមបីឲ្យបានរតាស់ដឹង ។ ននោះ
ន ើយជាអវី ប្ដលរពោះអងគបានបនរងៀនអនកឯនទៀត ។ រពោះអងគម្មនពុទធដីកាថា ៖

នោយរបរពឹតតខុសខលួនឯង អនកនធវើខួលនឯងឲ្យនៅ ង
ម
នោយមិនរបរពឹតតខុសខលួនឯង អនកនធវើខួលនឯងឲ្យបរ ិសុទធ (63)។

នយើងរគប់គានទទួលការខុសរតូវចំនពាោះរបតិកមម ប្ដលជាន តុននការនកើតទុកា

របស់នយើង ។ នោយការទទួលខុសរតូវខលួននយើង នយើងអាចនរៀនរនបៀបបំបាត់
ទុកា ។

ដំនណើរននកំនណើតតៗគាន
នោយសារប្តកង់ន តុការណ៍ននការនកើតនឡើង រពោះពុទធបានពនយល់នូវដំនណើរ

ននការនកើតនឡើងឥតឈប់ឈរ ឬដំនណើរនន វដ្តរង្ារ ។ នៅកនុងរបនទស

ឥណ្ឌ
ឍ នាពុទធសម័យ នគបានទទួល សាគល់ជាទួនៅនូវគំនិតននោះថាជាការពិត។
សរម្មប់មនុសសជានរចើនសពវនថងននោះ វាហាក់ដូចជា ចប្មលក ប្ដលនគនជឿថា ម្មន
អតាថធិបាយប្តនៅកនុងនសៀវនៅប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ប៉ាុប្នតមុននឹងទទួលសាគល់ ឬមិន
ទទួលសាគល់ នគរតូវប្តយល់ថាវាជាអវីសិន ។

រង្ារ ជាការវ ិលននការនកើតនឡើងឥតឈប់ឈរ គឺការបនតននអតីត និងអនា-

គតជីវ ិត ។ អំនពើរបស់នយើង គឺជាកម្មលំងប្ដលរុញរចាននយើង ឲ្យនកើតពីជិវ ិត

62
M. 38, មហា តណ្ឌ
ា សង្ហាយ សុតត
63
ធមមបទ XII,9(165)

-76-
 សិលបៈននការរស់នៅ

មួយ នៅជីវ ិតមួយនទៀត ។ ជីវ ិតនីមួយៗ ទបឬខពស់ នឹងនៅតាមអំនពើប្ដល

នយើងបាននធវើន ើយ ។ នៅកនុងករណីននោះ គំនិតសាសនានីមួយៗ មិនខុសគាន
ប៉ាុនាមននទ ពីនសចកតីបនរងៀននូវការនកើតកនុងអនាគត ប្ដលនយើងនឹងទទួលផល
អារកក់ឬលអ នៅតាមកមមប្ដលនយើងនធវើកុនងជីវ ិតននោះ។ ប៉ាុប្នតរពោះពុទធរជាបថា
នទោះបីនៅកនុងជីវភាពខពង់ខពស់យា៉ាងណ្ឌក៏នោយ ទុកាក៏អាចនឃើញម្មននៅទី
ននាោះប្ដរ។ នរពាោះន តុននោះ នយើងមិនរតូវពាយាមរកកំនណើតថមីនទៀតនទ នរពាោះ
ការគាមនកំនណើតនទៀតជាការរបនសើរបំផុត ។ បំណងរបស់នយើង គឺនឆ្ពោះនៅ
រកការរួចរនោោះនចញពី ទុកាទំងអស់ ។ កាលណ្ឌនយើងរ ំនោោះខលួននយើង នចញពី
កមមននទុកា នយើង នឹងជួបនសចកតីសុខសបាយពិត ប្ដលខាលំងជាងនសចកតីរ ីក
រាយកនុងនោកទំងអស់ ។ រពោះពុទធបានបនរងៀនផលូវឲ្យជួបនឹងនសចកតីសបាយ
រនបៀបននោះកនុងជីវ ិតននោះ ។

រង្ារ មិនដូចជាគំនិតទូនៅប្ដលនជឿថា ជាការវ ិលអននាទលសាលប់នកើត នន

រពលឹងមួយ និងខលួនមួយ ពីជាតិមួយនៅជាតិមួយឥតឈប់ឈរនទ ។ រពោះពុទធ

ម្មនពុទធដីកាថា វារបាកដជាមិនប្មនរនបៀបននោះនទ ។ រពោះអងគបញ្ហ
ជ ក់ថា គាមន
ការផ្ទលស់បូតរននការរបកាន់ខួលន ប្ដលឆលងពីជីវ ិតមួយនៅជីវ ិតមួយនទ ។ ននោះ
រគាន់ប្តជា «ពីនមនគា នៅទឹកនោោះនគា, ពីទឹកនោោះនគា នៅជាទឹកនោោះនគា
ខាប់, ពីទឹកនោោះនគាខាប់ នៅជានបើ ស្សស់, ពីនបើស្សស់ នៅជារគីម
(64) (65)
» ប្ត
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ កាលណ្ឌម្មនទឹកនោោះនគា នគមិនគិតថា វាជាទឹកនោោះនគាខាប់ឬ
នបើស្សស់ ឬនបើរគីមនទ ។ ដូចគានននោះប្ដរ នៅរគប់នពល ម្មនប្តភាពបចចុបបនននទ
ប្ដលនគសនមតថាពិតរបាកដននាោះ មិនប្មនអតីតកាល ឬអនាគតកាលនទ។
រពោះពុទធមិននជឿពីការនកើតនឡើងវ ិញឥតឈប់ឈរ នោយសារប្តការរបកាន់ខួលន
ខាជប់ ន ើយក៏មិននជឿផងប្ដរថា ឥតម្មនអតីតកាល ឬអនាគតកាលននការ
នកើតនឡើងវ ិញននាោះនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ រពោះអងគបាននឃើញ ន ើយបានបនរងៀន

64
Beurre (french word, butter in english)
65
Creame

-77-
សិលបៈននការរស់នៅ

ថា វារគាន់ប្តជាដំនណើរប្នការនកើតបនត ពីជីវ ិតមួយ នៅជីវ ិតមួយនទៀត

ប៉ាុនណ្ឌណោះ នៅនពលណ្ឌ ប្ដលកមមរបស់នយើង នៅប្តរុញរចានដំនណើរននោះ ។

នទោះបីនគនជឿថា គាមនការនកើតនឡើងវ ិញ នរៅពីបចចុបបននក៏នោយ ក៏ កង់នន

ន តុការណ៍ននការនកើតនឡើងនៅប្តម្មន។ រគប់ខណៈប្ដលនយើងមិនដឹងរប -
តិកមមដ៏លិត
ង លងង់របស់នយើង នយើងបនងកើតទុកាប្ដលនយើងកំពុងប្តជួប។ របសិន
នបើនយើងបំបាត់អវ ិជាជ ន ើយប្ឈប់របតិកមមដ៏លិត
ង លងង់ននោះ នយើងនឹងជួបនូវ
ផលនននសចកតីសុខកនុងទីននោះ និងកនុងនពលឥឡូវននោះ ។ សាថនសួគ៌ និងសាថន
នរក នកើតនឡើងនៅទីននោះ កនុងនពលឥឡូវននោះ ។ នគអាចជួបនៅកនុងជីវ ិតននោះ
កនុងកាយននោះ ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖

- នទោះបី នគនជឿថាគាមននោកដនទនទៀតកតី គាមនផលកនុងអនាគតចំនពាោះ

អំនពើលអកីត គាមនការោក់នទសចំនពាោះអនកប្ដលនធវើអារកក់ កតី នគក៏អាច
រស់នៅកនុងជីវ ិតននោះនោយសបាយផងប្ដរ នោយរកាខលួននគមិនឲ្យ
ម្មនការសអប់ មិនឲ្យម្មនចិតតអារកក់ និងមិនឲ្យម្មនកងវល់នផសងៗ
នទៀត(66) ។

នទោះនជឿ ឬមិននជឿ នៅនលើការនកើតនឡើងកនុងអតីត កាល ឬអនាគតកាលក៏

ា ននជីវ ិតកនុងបចចុបបនន និងបញ្ហ
នោយ ក៏នគនៅប្តជួបនឹងបញ្ហ ា ប្ដលនកើតនឡើង
នោយរបតិកមមដ៏លិត
ង លងង់របស់នគ ។ ការសំខាន់សរម្មប់នយើងឥឡូវននោះ គឺ
ការនោោះស្សាយបញ្ហ
ា ននោះ កនុងនពលឥឡូវននោះ នដើមបីនឹង្ននឆ្ពោះនៅរកការ
ប្ចប់នូវនសកតីទុការបស់នយើង នោយប្ចប់នូវទម្មលប់ នធវើរបតិកមម ន ើយនដើមបី
នឹងឲ្យបានជួបនូវនសចកតីសុខសបាយ ននការរនោោះ ។

66
A. III. vii, 65, នកសមុ តិ ត សុតត (កាោម សុតត)

-78-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នតើអាចម្មនកុសលកមមជានោភៈ ឬនទសៈនទ ឧទ រណ៍ ដូចជា

មិនចូលចិតតអយុតិតធម៌ ចង់បាននសរ ីភាព ខាលចម្មននរគាោះថានក់ដល់កាយ ?

ចនមលើយ ស.ន.នហាគឥនកា ៖ នោភៈ និងនទសៈ មិនអាចនៅជាកុសលកមម

បាននទ ។ វានឹងនធវើឲ្យអនកលំបាកចិតត ន ើយមិនសបាយចិតតជានិចច ។ នបើអនក
របរពឹតតជាមួយនឹង នោភៈ នទសៈ កនុងចិតត អនកអាចនៅដល់ទីនៅដ៏ម្មន
របនយាជន៍បាន ប៉ាុប្នតអនកនរបើរនបៀបមិនរតឹមរតូវ នដើមបីនឹងនៅដល់ទីននាោះ ។
របាកដណ្ឌស់ អនករតូវប្តអនុវតតនដើមបីនឹងការពារខលួនឯងពីនរគាោះថានក់ ។ អនក
អាចអនុវតតនៅទំងខាលច ប៉ាុប្នតរនបៀបននោះ អនកបនងកើតនូវការខាលចយា៉ា ងសមុ រគ
សាមញ ប្ដលវាអាចនឹងនធវើឲ្យអនកម្មននរគាោះថានក់នៅអនាគត ។ ឬជាមួយនឹង
ការសអប់នខពើម អនករបប្ លជាបាននជាគជ័យកនុងចមាំងអយុតិធ
ត ម៌ ប៉ាុប្នតការ
សអប់ននោះ នឹងនៅជាម្មននរគាោះថានក់យា៉ាងសមុ រគសាមញកនុងចិតត ។ អនករតូវប្ត
របឆ្ំងនឹងអយុតិធ
ត ម៌ អនករតូវប្តការពារខលួនពីនរគាោះថានក់ ប៉ាុប្នតអនកនធវើជាមួយ
នឹងចិតតនឹងនរ នោយគាមន ភាពតានតឹង ។ នោយ ម្មនចិតតនឹងនរ អនកអាចអនុ
វតតនដើមបីឲ្យបានសនរមចនូវអវីមួយដ៏លអ នោយចិតតនមតាតនៅនលើអនកឯនទៀត,
ចិតតនឹងនរ ប្តងប្តជួយជានិចច ន ើយផតល់ឲ្យផលលអបំផុត ។

សំណួរ ៖ នតើ ម្មនអវីទស់ខុស ជាមួយនឹងការចង់បានសម្មភរៈ នដើមបីនធវើជីវ ិត

រស់នៅឲ្យបានរគាន់ នបើ ?

ចនមលើយ ៖ នបើសិនជានសចកតីរតូវការរប្មន នបើសិនជាអនកឥតម្មន ការជាប់

ជំពាក់នៅនលើវា វាឥតម្មនអវីទស់ខុសនទ។ ឧទ រណ៍ អនកនស្សកទឹក ន ើយ
អនកចង់បានទឹក ននោះវាគាមនអវីមិនរតឹមរតូវនទ ។ អនករតូវការទឹក អនកនៅរកទឹក

-79-
សិលបៈននការរស់នៅ

អនកបានទឹកន ើយ វា បំបាត់ការនស្សករបស់អនក ។ ប៉ាុប្នតនបើវានៅជាការជាប់

ចិតត វាមិនជួយអនកនទ វានធវើឲ្យអនកម្មននរគាោះថានក់ ។ អវីប្ដលចាំបាច់សរម្មប់
អនក អនករតូវប្តប្សវងរករបស់ននាោះ ។ របសិននបើអនករកវតថុននាោះមិនបាន អនកញ
ញឹម ន ើយពាយាមរកមតងនទៀត តាមរនបៀបនផសងនទៀត ។ របសិននបើអនករក
បានដូចចិតត អនកសបាយនឹងវតថុននាោះ ប៉ាុប្នតចូរកុំជាប់ជំពាក់នឹងវា ។

សំណួរ ៖ នតើ ប្ផនការណ៍សរម្មប់អនាគត វាយា៉ា ងដូចនមតចនៅវ ិញ ? នតើនោក

រគូនៅវាថាជានោភៈប្ដរឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ ដូចខាងនលើប្ដរ គឺថានតើ វាទក់ទងនឹងការជាប់ជំពាក់នៅនលើប្ផន

ការណ៍របស់ អនកឬនទ ។ អនកទំងអស់គានរតូវប្តម្មនប្ផនការណ៍នៅអនាគត
នបើប្ផនការណ៍របស់អនកមិន បានសនរមច ន ើយអនកចាប់នផតើមយំប្ស្សក រនបៀប
ននោះអនករតូវដឹងថា អនកជាប់ជំពាក់នឹងវាន ើយ ។ ប៉ាុប្នតនបើអនកមិនបានសនរមច
អនកនៅប្តញញឹម ន ើយគិតថា មិនអីនទ ខញំុរបឹងអស់ចិតតន ើយ ។ នៅប្តមិន
បានសនរមច ? ខញុំ នឹងពាយាមមតងនទៀត ! រនបៀបននោះ អនករបរពឹតតនៅនោយ
គាមនចិតតជាប់ជំពាក់ ន ើយនៅប្តម្មនចិតតរ ីករាយ ។

សំណួរ ៖ ប្ឈប់កង់ន តុការណ៍ននការនកើតនឡើង ដូចជាសម្មលប់ខួលនឯង នធវើ

ឲ្យសាបសូនយខលួនឯង ។ នមតចក៏នយើងចង់បានវា ?

ចនមលើយ ៖ ការប្សវងរកការសាបសូនយននជីវ ិតរបស់ខួលន គឺរបាកដជាម្មននរគាោះ

ថានក់ ដូចគាននឹងការនោភចង់រស់នៅរ ូត ប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតផុទយនៅវ ិញ នគនរៀន
រនបៀបរស់នៅតាមធមមជាតិ នោយគាមននោភៈនៅនលើអីវមួយ នទោះបីការរ ំនោោះ
ក៏នោយ ។

សំណួរបនត ៖ ប៉ាុប្នតនោករគូបាននិយាយថា នៅនពលប្ដលប្ខសសង្ហារឈប់

ភាលម ននាោះការនកើតនទៀតក៏ឈប់ប្ដរ ។

-80-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ប៉ាុប្នតវាជានរឿងប្វងឆ្ងយណ្ឌស់ ។ សូមគិតប្តខលួនឯង

ជាមួយនឹងជីវ ិតបចចុបបននបានន ើយ កុំអាលគិតពីអនាគត ។ របរពឹតតលនអ ៅ
បចចុបបនន ន ើយអនាគតនឹងលអនោយសវ័យរបវតតិ ។ របាកដណ្ឌស់ នៅនពល
សង្ហារទំងឡាយប្ដលផតល់ ឬទទួលកំនណើតថមី បានរោយបាត់នៅ ននាោះ
ដំនណើរននការនកើត និងសាលប់ ក៏រលត់បាត់នៅប្ដរ ។

សំណួរបនត ៖ នបើអ្ចឹង ការសាបសូនយននាោះក៏អស់ប្ដរ ប្មននទ ?

ចនមលើយ ៖ ការសាបសូនយនន«អញ» គឺការរលត់នូវទុកា ។ ននោះន ើយជាន័យ

របស់ពាកយនិ ពាវន គឺការរលត់នូវការនឆោះ, ការនឆោះមិនឈប់នូវនោភៈ នទសៈ
និងនម្ម ៈ ។ កាលណ្ឌការនឆោះននោះឈប់ ការនកើតទុកាក៏ឈប់ប្ដរ ។ បនាទប់
មក អវីប្ដលនៅសល់គឺជាវ ិជជម្មន ។ ប៉ាុប្នតអធិបាយវាជាពាកយ មិនអាចនៅ
បាននទ នរពាោះវាជាវតថុមួយប្ដល ួសពីការដឹង ។ ទល់ប្តម្មនការពិនសាធន៍
កនុងជីវ ិតននោះ នទើបដឹងថាវាជាអវី ។ បនាទប់មក ការខាលចនូវការសាបសូនយនឹង
រោយបាត់ ។

សំណួរ ៖ នតើវ ិញ្ហដណ យា៉ា ងដូចនមតចប្ដរ ?

ចនមលើយ ៖ នមតចក៏ខវល់ពីនរឿងននោះ ? វាមិនជួយអនកឲ្យដឹងនូវអវីប្ដលរគាន់ប្ត

អធិបាយននាោះនទ អនករតូវប្តម្មនការពិនសាធន៍ខួលនឯង ។ ននោះនឹង រ ំខានមិនឲ្យ
អនកនៅដល់បំណងពិត ប្ដលអនក រតូវអនុវតតឲ្យនៅដល់ននាោះនទ។ កាលណ្ឌ
អនកនៅដល់ទីននាោះ អនកនឹងនពញចិតតនឹងវា ន ើយសំណួរទំងអស់នឹងរោយ
បាត់អស់ ។ អនកឥតម្មនសំណួរនទៀតនទ ! ចូរអនុវតតឲ្យនៅដល់ទីននាោះនៅ ។

សំណួរ ៖ នតើពិភពនោកនដើររនបៀបណ្ឌ នបើគាមនការជាប់ជំពាក់ ?

ចនមលើយ ៖ របសិននបើម្មតាបិតាមិនជាប់ជំពាក់ នគមិនប្ថទំកូន នទ ។ នតើ

ស្សឡាញ់ ឬរស់នៅជាមួយគានដូចនមតចបាន នបើគាមនការជាប់ជំពាក់ ? ប៉ាុប្នត ការ

-81-
សិលបៈននការរស់នៅ

ជាប់ជំពាក់ មិនប្មនម្មនន័យថារពនងើយកននតើយនទ ។ នគនៅនោយរតឹមរតូវ

ថា « ការរពនងើយកននតើយនោយនមតាត »។ កនុងឋានៈជាម្មតាបិតា អនករតូវប្ត
ទទួលខុសរតូវ និងប្ថទំកូនរបស់អនកនោយនមតាតធម៌ ន ើយនោយគាមនការ
ជាប់ជំពាក់ ។ នោយនមតាត អនកបំនពញកាតពវកិចចរបស់អនក ។ ឧបម្មថា អនក
នមើលប្ថទំអនកជមងឺម្មនក់មិនជា អនកមិនរតូវយំនទ ននោះឥតបានរបនយាជន៍អីវ
នទ ។ ជាមួយនឹងចិតតនឹងនរ អនករករនបៀបនផសងនទៀតនដើមបីនឹងជួយ អនកជមងឺ ។
ននោះជាការរពនងើយកននតើយនោយនមតាត អនកមិននធវើអីវ ន ើយអនកក៏មិន នធវើ
របតិកមមប្ដរ ប៉ាុប្នតអនុវតតនៅនោយរតឹមរតូវ ជាមួយនឹងចិតតនឹងនរ ។

សំណួរបនត ៖ ពិបាកណ្ឌស់ !

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ប៉ាុប្នត ននោះន ើយ ជាអវីប្ដលអនករតូវប្តសិកា !

---------------------

-82-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ដុំរកួស និងទឹកនោោះនគាខាប់
(The Pebbles and the Ghee)

នថងមួយ ម្មនបុរសនកមង ម្មនក់ ចូលមកជួបរពោះពុទធនោយយំប្ស្សកមិនឈប់ ។

រពោះពុទធសួរបុរសននាោះថា ៖ « ន តុដូចនមតចបានជាអនកយំ ? »
- បពិរតរពោះអងគ មសិលមិញឳពុកជរារបស់ទូលបងគំ បានប្ចកសាថន
នៅន ើយ
- នអើនធវើនម៉ាច នបើ គាត់សាលប់នៅន ើយ នទោះបីយំនសាក ក៏ គាត់មិនរស់
មកវ ិញប្ដរ ។
- រតូវន ើយរពោះអងគ ទូលបងគំយល់ន ើយថាការយំប្ស្សក មិនអាចឲ្យ
ឪពុកទូលបងគំរតឡប់មកវ ិញបាននទ ។ ប៉ាុប្នតទូលបងគំមកជួបរពោះអងគននោះ
នោយម្មនសំណូមពរពិនសស គឺសូមឲ្យរពោះអងគ នធវើអីវមួយសរម្មប់ឪពុកទូល
បងគំប្ដលសាលប់ន ើយ ននោះ ។
- នតើឲ្យតថាគតនធវើអីវឲ្យឪពុក អនក ប្ដលសាលប់ នៅន ើយននាោះ ?
- សូមជួយទូលបងគំផង រទង់ ម្មនឫទធនុភាពខាលំងណ្ឌស់ រពោះអងគ
របាកដជានធវើបាន សូមទតនមើល ចុោះ អនកបួស អនកមិនរបកាន់នទស និងអនក
បិណឍបារត របជុំគាន នធវើពិធីរគប់ប្បបយា៉ា ង នដើមបីនឹងជួយអនកសាលប់ ។ នៅនពល
ប្ដលនគកំពុងប្តនធវើបុណយនៅទីននោះ ទវរននសាថនសួគ៌ នឹងរនបើកនឡើង ន ើយ
បុគគលប្ដលសាលប់ននាោះ នឹងបានចូលនៅកនុងទីននាោះ ។ រពោះអងគម្មនឫទធនុភាព
ខាលំងណ្ឌស់ នបើរពោះអងគនធវើពិធីឲ្យឪពុកទូលបងគំ គាត់មិនរគាន់ប្តរតូវបាននគ
ទទួលឲ្យចូលនៅនទ នគនឹងឲ្យ គាត់រស់ នៅជាអចិនន្ទនត យ៍នទៀត ! សូមរពោះអងគ
ជួយគាត់ផង ។

-83-
សិលបៈននការរស់នៅ

បុរសកំសត់ពិបាកចិតត ជាខាលំង គាត់មិនអាចនធវើអីវតាមសមន តុសមផលបាន

នទ ។ រពោះពុទធរតូវនរបើមនធាបាយមួយនទៀត នដើមបីជួយ គាត់ ឲ្យយល់ ។ រពោះ
អងគម្មនពុទធដីកាថា ៖ ចូរអនកនៅផារទិញឆ្នំងដីពីរមក ។ បុរសនកមងសបាយ
ចិតត នោយគិតថារពោះពុទធនឹងជួយឪពុករបស់ខួលនន ើយ ។ នគរត់នៅផារ ទិញ
បានឆ្នំងដី ពីរមក ។ រទង់ ម្មនពុទធដីការបប្នថម ៖
- ចូរអនកបំនពញឆ្នំង ននោះ ជាមួយនឹងទឹកនោោះនគាខាប់់ ។
បុរសនកមងក៏នធវើតាម ។
- ចូរបំនពញឆ្នំងមួយ ននោះជាមួយនឹងដុំរកួស ។ បុរសក៏នធវើតាម ។
- ឥឡូវ ចូររគបបិទម្មត់ ឆ្នំង ន ើយចងវាឲ្យជិត ។ បុរសក៏នធវើតាម ។
- ឥឡូវចូរអនកទម្មលក់ឆ្នំងទំងពីរនៅកនុងស្សោះននាោះនៅ ។ បុរសនកមងក៏
នធវើតាម ។ ឆ្នំងទំងពីរក៏លិចចុោះនៅបាតនរកាម ។
- ឥឡូវចូរអនក យកដំបងធំមួយមកបុកបំប្បកឆ្នំងទំងពីរននាោះនៅ ។
បុរសនកមងសបាយចិតតណ្ឌស់នោយគិតថា រពោះពុទធកំពុងប្តនធវើពិធីនដើមបីនឹង
ជួយឳពុកខលួនន ើយ ។

តាមរបនពណីឥណ្ឌ
ឍ បូរាណ កាលណ្ឌបុគគលម្មនក់សាលប់ កូនរបុសគាត់ យក
សពនៅកប្នលងបូជា ោក់សពនៅនលើគំនរដុត ។ កាលណ្ឌ សពនឆោះបានពាក់
កណ្ឌ
ត លន ើយ កូនយកដំបងធំ នៅបុកបំប្បកលោដ៍កាល ។ ន ើយតាម
ជំននឿបូរាណ នៅនពលប្ដល លោដ៍ កាលប្បក នុ៎ោះទវរសាថនសួគ៌នឹងរនបើក
ន ើយ ។ អ ្ចឹងន ើយបានជាបុរសនកមងននាោះគិតថា « សពឪពុកខញុំ បានរតូវ
បូជានៅជានផោះពីមសិលមិញនៅន ើយ នដើមបីជានិមិតតរប
ូ ឥឡូវរពោះពុទធចង់ឲ្យខញំុ
បុកបំប្បកឆ្នំងទំងពីរននោះ! »។ គាត់សបាយជាមួយនឹងពិធីននោះណ្ឌស់ ។

បុរសនកមងនធវើតាមបញ្ហ
ជ រពោះពុទធ ក៏យកដំបងបុកបំប្បកឆ្នំងទំងពីរ ។ ភាលម
ននាោះ ទឹកនោោះនគាខាប់នៅកនុងឆ្នំងមួយ ូរនចញ អប្ណតតនឡើង នៅនលើនផទទឹ។
ដុំរកួសនៅកនុងឆ្នំងមួយនទៀតធាលយនចញមក ន ើយ នទើ នៅបាតទឹក ។

-84-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បនាទប់មករពោះពុទធ ម្មនពុទធដីកាថា ៖
- តថាគតនធវើបានប្តប៉ាុណឹណងនទ ។ ឥឡូវ ចូរអន្ជើញអនកបួស និងអនក
ជាទីនគារពទំងននាោះឲ្យមកសូរតធម៌ នៅ ៖ « ឱ សូមឲ្យដុំរកួសអប្ណតតមកនលើ
ន ើយសូមឲ្យទឹកនោោះនគាខាប់ធាលក់ចុោះនៅនរកាមវ ិញ » ។ តថាគតចាំនមើល នមើ
ល៍ នតើវានៅជាយា៉ា ងណ្ឌ ។
- ឱ រពោះអងគនិយាយកំប្បលងន ើយ ! នធវើដូ ចនមតចនឹងនកើតនៅរពោះអងគ ?
ដុំរកួសធងន់ជាងទឹក វារតូវប្តចុោះនៅបាតនរកាម ។ វាមិនអាចអប្ណតតនឡើង
បាននទរពោះអងគ ននោះជាចាប់ធមមជាតិ ។ ទឹកនោោះនគាខាប់ស្សាលជាងទឹក វា
រតូវប្តអប្ណតតនៅនលើនផទទឹក។ វាមិនអាចចុោះនៅនរកាមបាននទរពោះអងគ ននោះជា
ចាប់ធមមជាតិ !
- ម្មនលម្មណព អនកដឹងចាប់ធមមជាតិ នរចើនណ្ឌស់ ប៉ាុប្នតអនកមិនយល់
ចាប់ធមមជាតិននោះនទ ៖ នបើកុងមួ
ន យជីវ ិត ឪពុកអនកនធវើអំនពើដ៏ធងន់ដូចដុំរកួស នុ៎ោះ
គាត់នឹងចុោះនៅនរកាមន ើយ នតើម្មននរណ្ឌអាច ទញគាត់ មកនលើវ ិញបាន?
ន ើយរបសិននបើអំនពើរបស់ គាត់ ស្សាលដូចទឹកនោោះនគាខាប់ នុ៎ោះគាត់នឹងអ
ប្ណតតមកនលើន ើយ នតើម្មននរណ្ឌអាចរុញគាត់ចុោះនរកាមវ ិញបាន ?

នបើនយើងឆ្ប់យល់ចាប់ធមមជាតិ ន ើយចាប់នផតើមរស់នៅតាមចាប់ធមមជាតិ
67)
នយើងក៏ឆ្ប់នចញផុតពីទុការបស់នយើងប្ដរ ( ។

----------------------

67
ប្ផអកនៅ S.XLII. viii, 6, អសិពនវកបុ តត សុតត

-85-
សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ៥

ការ ឹក
វ ឺន
វ ចរ ិយាសមបតតិ
(The Training of Moral Conduct)

កិចចការរបស់នយើង គឺការបំបាត់ទុកា នោយបំបាត់ន តុទំងឡាយរបស់វាគឺ

អវ ិជាជ នោភៈ និងនទសៈ ។ នដើមបីនឹងឲ្យបានសនរមចបំណងននោះ រពោះពុទធ
បានរកនឃើញ បានបដិបតតិ ន ើយបានបនរងៀនរនបៀបអនុវតត នដើមបីឲ្យបាន

សនរមច ។ រពោះអងគ របទនន្មោះម្មគា៌ននោះថា អដ្ឋង្ិ កមគ្ោ

ោ ៖ ម្មគា៌ដ៏

របនសើររបកបនោយអងគ៨ ។

នៅនពលមួ យ ប្ដលនគសូមឲ្យរពោះអងគពនយល់ពីម្មគា៌ ជាពាកយង្ហយយល់ រពោះ

ពុទធ ម្មនពុទធដីកាថា ៖

ចូរកុំនធវើអំនពើបាប, ចូរនធវើប្តបុណយ , ចូរនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធផូរផង់ ។

ននោះន ើយជាការបនរងៀនរបស់អនករតាស់ដឹងទំងឡាយ (68) ! ននោះជាការពនយល់

យា៉ា ងចាស់ោស់ ប្ដលនគទំងអស់គានទទួលសាគល់ ។ នគទំងអស់គានយល់
ស្សបថា នយើងរតូវប្តនចៀសវាងអំនពើប្ដលនធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ ន ើយរបរពឹតត
នូវអំនពើម្មនរបនយាជន៍ ។ ប៉ាុប្នតនតើនគអធិបាយរនបៀបណ្ឌ ពីអីវប្ដលម្មន
របនយាជន៍ ឬម្មននរគាោះថានក់ អវីប្ដលជាអកុសលកមម ឬកុសលកមម ? នៅ
នពលប្ដលនយើងឲ្យន័យននោះ នយើងនជឿនៅនលើទសសនៈរបស់នយើង ជំននឿតាម
របនពណីរបស់នយើង សំអាងនៅនលើគំនិតរបស់នយើង ន ើយក៏នយើងបនងកើតនៅ

68
ធមមបទ, XIV. 4 (183).

-86-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជាផលប្ដលនធវើឲ្យចនងអៀត ឲ្យម្មនបកសពួក ប្ដលអនកខលោះទទួលសាគល់ ន ើយ

អនកខលោះនទៀតមិនទទួលសាគល់ ។ ជំនួសការបកប្របដ៏ចនងអៀតននោះ រពោះពុទធបាន
របទនអតថន័យដ៏ទូលំទូោយ ពីកុសលកមម និងអកុសលកមម គឺបុណយ និង
បាប ៖
- កមមណ្ឌមួយប្ដលនាំឲ្យម្មននរគាោះថានក់ដល់អនកឯនទៀត ប្ដលមិននធវើ
ឲ្យម្មនសនតិសុខ គឺជា អំនពើ បាប គឺជាអកុសលកមម ។
- កមមណ្ឌមួយប្ដលជួយអនកដនទ ប្ដលនធវើឲ្យបានសុខសនតិភាព គឺជា
អំនពើបុណយ គឺជាកុសលកមម ។
- តនៅនទៀត ចិតតនៅជាបរ ិសុទធ នោយមិនប្មនបដិបតតិនៅតាម
សាសនា ឬតាមរបាជាញ្លសនវនទ ប៉ាុប្នតនៅតាមការពិនសាធន៍នោយផ្ទទល់នូវ
ការពិតរបស់នគ និងការអនុវតត ន៍ នដើមបីនឹងដកនចញនូវន តុការណ៍ប្ដលនធវើឲ្យ

នកើតទុកា។ អដឌងិគកមគគ អាចប្ចកនចញជាបីប្ផនកគឺ រីល រមាធិ និងបញ្ញា។

សីល គឺជាចរ ិយាសមបតតិ គឺការហាមឃ្លត់មិនឲ្យនធវើអកុសលកមមទំងឡាយ

នោយកាយ និងវាចា។ សម្មធិ គឺការនធវើចិតតឲ្យមូល គឺការបនងកើតសមតថភាព
នដើមបីឲ្យដឹងផ្ទទល់ និងរតួតដំនណើរចិតតរបស់នគ ។ បញ្ហដ គឺជាការវាងនវ គឺជា
ការបនងកើតនូវភាពបរ ិសុទធខាងកនុង នៅតាមធមមជាតិរបស់នគ ។

តនមលននការអនុវតតន៍សីល ៖
នរណ្ឌម្មនក់ប្ដលចង់បដិបតតិធម៌ រតូវចាប់នផតើមរកាសីល ។ ននោះជាជំហានទី
មួយ នបើគាមនសីលនទ គឺមិនអាចនរៀនធម៌បាននទ ។ នយើងរតូវនវៀរចាក កាយ
កមម និងវចីកមម ប្ដល នាំឲ្យម្មននរគាោះថានក់ដល់អនកដនទ ។ ននោះជាការង្ហយ
យល់ណ្ឌស់ ។ សងគមរតូវការមនុសសរនបៀបននោះ នដើមបីនឹងនចៀសវាងកុំឲ្យម្មន
ការរ ំខាន ។ ប៉ាុប្នតតាមការពិត នយើងនវៀរចាកអំនពើទំងននាោះ មិនរគាន់ប្តនរពាោះ
វាម្មននរគាោះថានក់ដល់អនកឯនទៀតនទ ប៉ាុប្នតប្ថមទំងម្មននរគាោះថានក់ ដល់នយើង
ផងប្ដរ ។ វាមិនអាចនធវើអកុសលកមមដូចជានមើលង្ហយ សម្មលប់ លួច ឬរ ំនោភ

-87-
សិលបៈននការរស់នៅ

នោយគាមនការបនងកើត ការនៅ ង
ម កនុងចិតត គាមននោភៈ និងនទសៈយា៉ា ងខាលំង
ននាោះនទ។ ខណៈនននោភៈ និងនទសៈននោះ បនងកើតការមិនសបាយឥឡូវននោះ
ន ើយកាន់ប្តនរចើននឡើងនទៀតកនុងអនាគត ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកា
ថា ៖
ការនឆោះឥឡូវននោះ ការនឆោះបនាទប់មក អនករបរពឹតតខុស នកើតទុកាពីរដង …..
សបាយឥឡូវ សបាយបនាទប់មកនទៀត អនកប្ដលរបកបនោយគុណ
សមបតតិ សបាយពីរដង (69) ។

នយើងមិនបាច់ចាំរ ូតដល់នរកាយសាលប់ នដើមបីនឹងជួបសាថនសួគ៌ និងសាថន

នរកនទ នយើងអាចជួបវាកនុងជីវ ិតននោះនៅកនុងខលួននយើង។ នៅនពលប្ដលនយើង
របរពឹតតអកុសលកមម នយើងជួបនឹងនភលើងនរក នននោភៈ និងនទសៈ។ នៅ
នពលប្ដលនយើងរបរពឹតតកុសលកមម នយើងជួបនឹងសាថនសួគ៌ នននសចកតីសុខ
ខាងកនុង។ ដូនចនោះ នដើមបីនចៀសវាងនរគាោះថានក់ដល់នយើង វាមិនរគាន់ប្តម្មន
របនយាជន៍ដល់អនកឯនទៀតនទ វាប្ថមទំងម្មនរបនយាជន៍ដល់នយើងផងប្ដរ
កនុងការប្ដលនយើងនវៀរចាកមិនរបរពឹតតអកុសលកមម តាមផលូវកាយ និង ផលូវវាចា។

ម្មនន តុមួយនទៀតសរម្មប់ការរកាសីល ។ នយើងចង់ពិនិតយខលួននយើង នដើមបី

នឹងចូលនៅជនរៅខាងកនុងននការពិត ។ នដើមបីនឹងអនុវតតរនបៀបននោះ នគរតូវការ
ចិតតយា៉ាងសាងប់សាងត់ ។ វាមិនអាចនឃើញនៅកនុងជនរៅទឹកបាននទ កាលណ្ឌ
វាម្មនរលក ។ ការសនងកតពិនិតយ រតូវការចិតតសប
ង ់សាងត់ មិនម្មនការ
រសាប់រសល់ ។ នៅនពលប្ដលនគនធវើអកុសលកមម ចិតតនពារនពញនៅនោយ
ភាពរសាប់រសល់។ នៅនពលណ្ឌប្ដលនគមិនរបរពឹតតអកុសលកមមតាមកាយ
ឬវាចា នពលននាោះម្មនប្តចិតតនទ ប្ដលអាចម្មនឱកាសនៅសងប់នសងៀម នដើមបី
នឹងបនតការពិនិតយសនងកតតនៅនទៀត ។

69
ធមមបទ, I. 17 & 18

-88-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នៅម្មនន តុមួយនទៀតថា យា៉ា ងដូចនមតចបានជាសីលសំខាន់ណ្ឌស់ ។ អនក

បដិបតតិធម៌ របរពឹតតនឆ្ពោះនៅរកទីនៅននការរនោោះពីទុការគប់យា៉ាង ។ កនុងនពល
ប្ដលបដិបតតិធម៌ននោះ នគមិនអាចរបរពឹតតអំនពើ ប្ដលនគរតូវបំបាត់នៅកនុងចិតត
ឲ្យពរងឹងនឡើងវ ិញបាននទ ។ អំនពើអីវប្ដលនធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ដល់អនកឯនទៀត
នកើតនឡើងនោយនោភៈ នទសៈ និងនម្ម ៈ ។ របរពឹតតអំនពើរនបៀបននោះ គឺនដើរ
ថយនរកាយពីរជំហាន ។ ជំហាននីមួយៗ ប្ដលនដើរនៅមុខតាមផលូវ នធវើឲ្យខូច
ខាតនូវការនជឿននលឿនណ្ឌមួយ ប្ដលនឆ្ពោះនៅរកទីនៅ ។

បនាទប់មកសីល មិនរគាន់ប្តសរម្មប់នធវើឲ្យសងគមលអនទ ប្ថមទំងនធវើឲ្យសម្ម-

ជិកននសងគមម្មនក់ៗ បានលអផងប្ដរ ន ើយមិនប្មនរគាន់ប្តនធវើឲ្យបុគគលលអ
នៅកនុងសាកលនោកនទ ប្ថមទំងម្មនការនជឿននលឿនតាមផលូវននរពោះធម៌ផង
ប្ដរ ។

កនុងការអប់រ ំ សីលននអដឌងិគកមគគម្មនបីប្ផនកគឺ ៖ សំដីរតូវ អំនពើរតូវ និងការ

ចិ្ចឹមជីវ ិតរតូវ ។

សំដីរតូវ (សម្មមវាចា)

សំដី រតូវប្តបរ ិសុទធ និងរតឹមរតូវ ។ ការបរ ិសុទធសនរមច បាន នោយការបំបាត់

នូវនសចកតីមិនបរ ិសុទធ ។ ដូនចនោះ នយើងរតូវប្តយល់នូវអវីប្ដលបនងកើតនូវសំដីមិន
បរ ិសុទធ ។ អំនពើទំងននាោះ រួមទំងការនិយាយកុ ក គឺការនិយាយនរចើនជាង
ឬតិចជាងនសចកតីពិត ុ បំប្បកបំបាក់ ប្ដលនធវើឲ្យមិតតភ័កិ៍ត
ការនិយាយចាក់រក
ម្មនទុកា និយាយអារកក់ មួលបង្ហកច់នគ និយាយពាកយគំ ក រទនគាោះនបាោះ
នបាកប្ដលរ ំខានអនកឯនទៀត ន ើយប្ដលគាមនបានផលរបនយាជន៍អីវ និយាយ
នដើមនគ និយាយពាកយឥតរបនយាជន៍ ប្ដលនធវើឲ្យខាតនពលខលួនឯង និងខាត
នពលអនកឯនទៀត ។ មិននិយាយនូវពាកយមិនបរ ិសុទធទំងននោះ គឺនៅសល់ប្ត
ពាកយរតឹមរតូវប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

-89-
សិលបៈននការរស់នៅ

វាមិនប្មនជាគំនិតមិនរតឹមរតូវប្តមា៉ា ងនទ។ អនកប្ដលបដិបតតិសំដីរតូវ រពោះពុទធ

ម្មនពុទធដីកាថា ៖
និយាយពាកយពិត ប្ដលមិនប្របរបួលកនុងភាពនទៀងរតង់ ភាពឲ្យទុកចិតត
អាចពឹងពាក់ បាន នសាមោះរតង់ជាមួយនឹងអនកដនទ ។ នគផសោះផារឲ្យជា
ជនម្មលោះ និងនធវើឲ្យម្មនការរួបរួមគាន ។ នគនពញចិតតជាមួយនឹងការរុងនរឿង
ប្សវងរកនសចកតីរង
ុ នរឿង សបាយជាមួយនឹងនសចកតីរង
ុ នរឿង ន ើយបនងកើត
នសចកតីរង
ុ នរឿង នោយសារពាកយរបស់នគ សំដីរបស់នគទន់ភលន់ ពិនរាោះ
ដល់រតនចៀក នោយសបបុរសនចញពីនបោះដូង សុភាព ស្សបតាម ន ើយ
មនុសសភាគនរចើននពញចិតត ។ នគនិយាយនៅនពលសមរមយ តាមការពិត
តាមនសចកតីរតូវការ តាមធម៌ និងវ ិន័យ ។ ពាកយរបស់នគគួរចងចាំរគប់
នពល សមន តុផល និយាយរតូវ ន ើយប្ដលម្មនរបនយាជន៍ (70) ។

អំនពើរតូវ (សម្មមកមមន)ត

កាយកមម ក៏រតូវប្តបរ ិសុទធដូចជាវចីកមមប្ដរ ។ នយើងរតូវយល់ថា អវី ប្ដលបនងកើត

អំនពើមិនបរ ិសុទធនដើមបីនយើង នយើងរតូវនចៀសវាងវា ។ អំនពើននាោះគឺ ការ សម្មលប់
សតវប្ដលម្មនជីវ ិត ការលួចរទពយនគ ការរបរពឹតតខុសកនុងកាម ដូចជា ការ
រ ំនោភ ឬផិតកបត់បីតរបពនធ និងការស្សវ ឹង ប្ដលនធវើឲ្យឥតដឹងន តុផលចំនពាោះ
អវីប្ដលនគនិយាយ ឬនធវើ ។ នចៀសវាងនូវការមិនបរ ិសុទធទំងបួនននោះ គឺជាអំនពើ
រតូវ ជាកុសលកមម ។

ជាថមីនទៀត វាមិនប្មនជាគំនិតមិនរតឹមរតូវប្តមា៉ា ងនទ ។ រពោះពុទធអធិបាយពី

បុគគលប្ដលបដិបតតិអំនពើរតូវ តាមកាយថា ៖

70
M. 27, ចូ ឡ តថិបនទបម សុតត

-90-
 សិលបៈននការរស់នៅ

« នបើនគនបាោះនចាលនូវដំបង និងោវ នគមិននធវើឲ្យអនកណ្ឌម្មនក់ម្មនរបួស

នទ នគម្មនចិតតសបបុរស នគប្សវងរកនសចកតីលឲ្
អ យសតវទូនៅ ។ លោះបង់
នូវការលួចបលន់ នគរស់នៅជាមនុសសបរ ិសុទធ (71) »។

ការរកាសីល ៖

សរម្មប់មនុសសធមមតាប្ដលរស់នៅកនុងនោក រនបៀបប្ដលនគរតូវបដិបតតិឲ្យ
រតឹមរតូវតាមកាយ និងវាចា គឺរតូវរកាសីលរបាំដូចជា ៖
១) - នចៀសវាងការសម្មលប់សតវម្មនជីវ ិត
២) - នចៀសវាងការលួចរទពយនគ
៣) - នចៀសវាងការរបរពឹតតខុសកនុងកាម
៤) - នចៀសវាងការ និយាយកុ ក, រទនគាោះនបាោះនបាក, ចាក់រក
ុ បំប្បក
បំបាក់ និងនរាយរាយឥតរបនយាជន៍
៥) - នចៀសវាងការនសពនសាយនរគឿងស្សវ ឹង និងនរគឿងនញៀនរគប់
ប្បបយា៉ា ង ។

សីលទំងរបាំននោះ ជាមូលោឌនសំខាន់សរម្មប់ចរ ិយាសមបតតិ ។ អនកប្ដលចង់

បដិបតតិធម៌ រតូវប្តរកាសីលននោះ ។ កនុងជីវភាពរបស់នគ ជួនកាលនគម្មន
ឱកាសនចញពី ការរស់នៅនោយបនណ្ឌ
ត ោះអាសនន របប្ លជាពីរបីនថង ឬរតឹម
ប្តមួយនថង នដើមបីនឹងជ រមោះចិតតឲ្យបរ ិសុទធ នដើមបីនឹងបដិបតតិនឆ្ពោះនៅរកការ
រនោោះ ។ នពលននាោះ គឺជានពលប្ដលនគបដិបតតិធម៌នោយ ត
ម ់ ចត់ ។ ដូនចនោះ
ចរ ិយាសមបតតិរបស់នគ រតូវប្តរតឹមរតូវជាងធមមតា ។ វាសំខាន់ណ្ឌស់ នដើមបី
នឹងនចៀសវាងនូវអំនពើប្ដលអាចរ ំខានដល់ការបដិបតិត នដើមបីនឹងនធវើចិតតឲ្យ
បរ ិសុទធ ។ ដូនចានោះកនុងនពលននាោះ នគបដិបតតិសីលរបាំបី ប្ដលប្ូច លសីលរបាំ
ជាមួយនឹងការប្កប្រប ដូចជាជំនួសការនចៀសវាងរបរពឹតតខុសកនុងកាម នគរតូវ
នចៀសវាងមិនរបរពឹតតកាមទំងអស់ ។ ប្ថមទំងនចៀសវាងបរ ិនភាគអាហារ

71
M. 27, ចូ ឡ តថិបនទបម សុតត

-91-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរកាយនពលនថងរតង់ នចៀសវាងការរាំនរចៀង របគុំនភលង និងតាក់ប្តងលំអខលួន

ន ើយនចៀសវាងមិនឲ្យនរបើប្រគរបណីត ។ ការចាំបាច់នូវការ រកាសីល និង
ការបប្នថមសីលននោះ នធវើចិតតឲ្យសងប់សាងត់ ន ើយដឹងនូវអវីប្ដលសំខាន់ នដើមបីពិ
និតយនមើលនៅខាងកនុង ន ើយរនោោះចិតតនចញពី ភាពកងវល់ខាងនរៅ ។ អនក
រកាសីលរបាំបី រតូវប្តបដិបតតិធម៌យា៉ាងរតឹមរតូវ តាមនពលប្ដលអនុញ្ហដត
ឲ្យ ។ កាលណ្ឌនពលសីលរបាំបីននោះផុតនៅ បុគគលអាច រកាសីលរបាំតាម
ធមមតាវ ិញ ។

នៅចុងបំផុតម្មន សីលដប់ សរម្មប់អនកបួសនភទរបុស ឬស្សី ។ សីលដប់ននោះ

ប្ូច លសីលរបាំបីខាងនដើម ជាមួយនឹងសីលទីរបាំពី រ ប្ដលប្ចកនចញជាពីរ
និងបប្នថមមួយនទៀត គឺនចៀសវាងមិនទទួលលុយ ។ អនកកាន់សីលដប់ រតូវប្ត
ចិ្ចឹមខលួនឯងទំងស្សុង នោយសារអំនណ្ឌយទន នដើមបីនឹងបូជាខលួននគ
សរម្មប់ ជរមោះចិតត នដើមបីនឹងឲ្យបានកនរមដល់ខួលនឯង និងដល់អនក ដនទ។

សិកាាបទទំងននាោះ នទោះបី សីលរបាំ កីត សីលរបាំបី កតី សីលដប់ កីត មិនប្មនរគាន់

ប្តជាការបនងកើតនឡើងទនទៗ របស់របនពណី នទ។ វាជាដំនណើរននការអប់រ ំ ជា
ផលូវប្ដលនគធានាថា ជាអំនពើ នោយកាយ ឬនោយវាចា ប្ដលមិននាំនរគាោះ
ថានក់ដល់អនកដនទ ឬដល់ខួលនឯង ។

ការចិ្ចឹមជីវ ិតរតូវ (សម្មមអាជីវ )

បុគគលម្មនក់ៗ រតូវប្តម្មន មនធាបាយសមរមយសរម្មប់គាំរទខលួនឯង ។ ម្មន

រនបៀបពីរយា៉ា ង នដើមបីនឹងរស់នៅឲ្យបានរតឹមរតូវ ។ ទីមួយ មិនរតូវឲ្យោច់
សីលរបាំចំនពាោះការរស់នៅនទ នបើមិនដូនចានោះនទ នគនឹងនធវើឲ្យអនកឯនទៀតម្មន
នរគាោះថានក់ ។ ប៉ាុប្នតនគក៏មិនរតូវជំរញ
ុ អនកឯនទៀតឲ្យោច់សីលប្ដរ ប្ដលវាអាច
នធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ ។ នទោះបីផ្ទទល់ កីត មិនផ្ទទល់ កីត ការរស់នៅរបស់នយើង មិន
រតូវនធវើឲ្យអនកដនទម្មនរបួសនទ ។ ដូនចនោះការរស់នៅប្ដលរតូវសម្មលប់មនុសស ឫ

-92-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សតវណ្ឌមួយ មិនប្មនជាការរស់នៅរតឹមរតូវនទ ។ ប៉ាុប្នត សូមបីប្តអនក ឯនទៀត

ជាអនកសម្មលប់ ក៏នោយ ប៉ាុប្នតនបើ អនកនរបើរបាស់សាច់ ប្សបក ឆអឹង ននសតវននាោះ
នុ៎ោះការរស់នៅននោះក៏មិនរតឹមរតូវប្ដរ ពីនរពាោះនគពឹងពាក់នៅនលើអំនពើខុសរបស់
អនកដនទនទៀត ។ ការលក់ទឹកស្សវ ឹង នរគឿងស្សវ ឹង ឬនរគឿងនញៀននផសងៗនទៀត
របប្ លជាបានចំនណញនរចើន ។ នទោះបីអនកននាោះមិន នរបើវាខលួនឯងក៏នោយ ក៏
ការលក់ននោះជរមុញនគឲ្យនរបើរបាស់នរគឿងស្សវ ឹង ន ើយប្ដលអាចនធវើឲ្យអនកឯ
នទៀតម្មននរគាោះថានក់ ។ នបើកហាងនលងប្លបងភានល់ របប្ លជាចំនណញ
នរចើន ប៉ាុប្នតអនកប្ដលមកនលងននាោះ ប្តងប្តម្មននរគាោះថានក់ខួលនឯង ។ លក់
នរគឿងពុល ឬលក់អាវុធ ដូចជាកាំនភលើង រគាប់ប្បក រគាប់រ ំនសវ ជារបរ បាន
ចំនណញនរចើន ប៉ាុប្នតវានធវើឲ្យម្មនរបួសដល់នសចកតីសុខ និងនសចកតី ចនរមើន ។
ទំងអស់ននោះ មិនប្មនជាការចិ្ចឹមជីវ ិតរតូវនទ ។

នទោះបីកិចចការណ្ឌមួយ ប្ដលរបប្ លជាមិននធវើឲ្យអនកឯនទៀតម្មននរគាោះថានក់

ក៏នោយ ប៉ាុប្នតនបើរបរពឹតតនៅនោយម្មនបំណង ចង់ឲ្យអនកឯនទៀតម្មននរគាោះ
ថានក់ នុ៎ោះវាមិនប្មនជាការរស់នៅរតឹមរតូវនទ ។ នពទយប្ដលចង់ឲ្យនគឈឺនរចើន
( 72 )
និងអនកជំនួញប្ដលចង់ប្តឲ្យម្មនទុរកស
ិភ ក៏មិនប្មនជា គំនិតរកសុីរតឹមរតូវ
ប្ដរនទ ។

មនុសសម្មនក់ៗ ជាសម្មជិកននសងគម ។ នយើងម្មនកាតពធកិចចចំនពាោះសងគម

នោយមុខរបររបស់នយើង បំនរ ើសងគមតាមរនបៀបនផសងៗគាន ។ ជាមួយនឹងការផត
ល់ឲ្យមកវ ិញ នយើងរស់នៅនោយស្សួល ។ នទោះបីអនកបួសប្ដលរបរពឹតតរតឹម
រតូវ ប្ដលនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធ នដើមបីនឹងបានផលរបនយាជន៍ដល់ខួលនឯងនិង
អនកដនទ ក៏បានទទួលអាហារបិណឍបារតប្ដរ។ នបើសិនជានគយកចំនណញពី
អនកឯនទៀត នោយនបាកបនញ្ហ
ឆ តនគ ឲ្យនធវើពិធីបុណយអវីមួយ ឬក៏បុណយ
សាសនាណ្ឌមួយ នុ៎ោះនគមិនរស់នៅនោយរតឹមរតូវនទ ។

ដំ នណើរអត់ ឃ្លលន
72

-93-
សិលបៈននការរស់នៅ

នយើងបង់របាក់ឲ្យនគនធវើកិចចការសរម្មប់ការរស់នៅរបស់នយើង និងរគួសារ ។
នបើរបាក់សល់ នៅ នុ៎ោះនគរតូវប្តរតឡប់ឲ្យនៅសងគមវ ិញ នដើមបីនឹងឲ្យនគនរបើ
សរម្មប់របនយាជន៍អនកដនទ ។ នបើបំណងជារបនយាជន៍ដល់សងគមនដើមបីគាំរទ
ខលួនឯង និងអនកឯនទៀត ដូនចនោះការង្ហរប្ដលនគនធវើ គឺជាការរស់នៅដ៏រតឹមរតូវ ។

ការបដិបតតិសីលកនុងវគគសិកាវ ិបសសនា

សំដីរតូវ អំនពើរតូវ និងការចិ្ចឹមជីវ ិតរតូវ រតូវប្តអនុវតត ។ នរពាោះវាម្មនន័យ

សរម្មប់ខួលនឯង និងអនកដនទ ។ ការសិកាកនុងវ ិបសសនា ឲ្យឱកាសនដើមបីនឹង
បដិបតតិសីលទំងឡាយ ។ ននោះគឺជានពលប្ដលអនុវតត ធម៌ ដ៏ខពង់ខពស់ ។ ដូនចនោះ
សីលរបាំបី រតូវប្តអនុវតតបនាទប់មក ។ នទោះបីយា៉ាងននោះក៏នោយ នោយសារ
ប្តការសិកានលើកដំបូង នគអនុញ្ហដតឲ្យអនកនរៀនថមី ឬអនកម្មនជមងឺ បរ ិនភាគ
អាហារស្សាលកនុងនពលោងច ។ ន តុននោះ អនកប្ដលម្មនបញ្ហ
ា រកាប្តសីល
របាំនទ ពុំននាោះនសាតនទ នគរកាសីលរបាំបី ។

បប្នថមនៅនលើការរកាសីល អនកចូលសិការតូវប្ត នគារពអរ ិយសាងត់ គឺ មិន

ទក់ទងគាននោយពាកយសំដី ឬកាយវ ិការណ្ឌមួយ រ ូតទល់ប្តដល់នថងចុង
នរកាយននការសិកា ។ នគអាចនិយាយជាមួយ នឹងរគូ ឬជាមួយនឹងអនកនមើល
ការខុសរតូវបាន ប៉ាុប្នតមិនប្មនជាមួយនឹងអនកនធវើសម្មធិ ផងគាននទ ។ រនបៀប
ននោះ ការរ ំខាននឹងម្មនតិចតួច នគអាចអនុវតតនៅកនុងបនទប់ប្ដលបិទជិត នោយ
គាមនការរ ំខានពីអនកឯនទៀត ។ នៅកនុងភាពសងប់សាងត់ នគអាចអនុវតត ការ
សនងកតនមើលនៅខាងកនុងខលួន ។ អនកចនរមើនកមមោឌន ទទួលមាូប និងទីលំនៅ
ប្ដលនគផតល់ឲ្យជាទន។ រនបៀបននោះ នគរស់នៅដូចជាអនកបួស ប្ដលពឹង ពាក់
នៅនលើអំនណ្ឌយទនរបស់អនកដនទ ។ នោយរបរពឹតតកិចចការរបស់នគដ៏រតឹម
រតូវ សរម្មប់របនយាជន៍ដល់ខួលននគ និងដល់អនកដនទ អនកចនរមើនកមមោឌន
បដិបតតិនោយរតឹមរតូវ កនុងនពលសិកាវ ិបសសនា ។

-94-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ការរបរពឹតតសីល ជាប្ផនកទំងអស់ននធម៌ ។ នបើគាមនសីលនទ វាមិនអាចនជឿន

នលឿនតាមផលូវបដិបតតិបាននទ នរពាោះចិតតនៅប្តរសាប់រសល់ កនុងការពិនិតយ
នមើលរកការពិតខាងកនុង ។ ម្មនអនកបនរងៀនផលូវចិតតខលោះ មិនបាច់ឲ្យម្មនសីល
នទ ។ នទោះបីអនកននាោះនធវើអីវក៏នោយ នគមិនអនុវតតតាមការបនរងៀនរបស់រពោះ
ពុទធនទ ។ នយើងអាចជួបការរ ីករាយនផសងៗ នោយឥតបដិបតតិសីល ប៉ាុប្នតវា មិន
ប្មនជាការនៅដល់ទីនៅននផលូវចិតតនទ ។ របាកដណ្ឌស់ នបើគាមនសីល នគ មិន
អាចរ ំនោោះចិតតនចញពីទុកា និងជួបនូវការពិតតាមធមមជាតិបាននទ ។

-----------------------------

-95-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នតើរបរពឹតតអំនពើរតឹមរតូវ ជាការជាប់ជំពាក់ឬ នទ ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ ។ ននោះគឺរគាន់ប្តអនុវតតឲ្យរតឹមរតូវប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ អនករតូវ

ប្តយល់ថា លទធផលគឺ ួស ពីការរតួតរតារបស់អនក ។ អនកនធវើកិចចការរបស់
អនក ន ើយទុកលទធផលឲ្យធមមជាតិ ឲ្យរពោះធម៌ ។ អនកបាននធវើកិចចការរបស់អនក
រួចន ើយ ។

សំណួរបនត ៖ នបើអ្ចឹង វាជាបំណងរបស់សតវនដើមបីនឹងនធវើឲ្យខុសឬ (73) ?

ចនមលើយ ៖ នបើ នធវើខុស អនកទទួលវា ន ើយពាយាមមិនឲ្យខុសនទៀតនៅនពល

នរកាយ ។ អនករបប្ លជានធវើឲ្យខុសមតងនទៀត មតងនទៀត អនកញញឹមន ើយ
អនុវតតតាមរនបៀបនផសងនទៀត ។ របសិននបើអនកអាចញញឹមកនុងនពលប្ដលនធវើ
ខុស នុ៎ោះអនកមិនជាប់ជំពាក់នទ ។ ប៉ាុប្នតនបើសិនជាការខុសននោះ នធវើឲ្យអនកនកើត
ទុកា ន ើយការនជាគជ័យនធវើឲ្យអនកសបាយចិតត នុ៎ោះអនករបាកដជាម្មនការ
ជាប់ជំពាក់ ន ើយ ។

សំណួរ ៖ ដូនចនោះ អំនពើរតឹមរតូវ គឺរគាន់ប្តជានសចកតីពាយាម ប្ដល នោករគូ

នធវើ ប្តវាមិនប្មនជាលទធផល នទឬអវី ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មនលទធផលនទ ។ នបើអំនពើប្ដលអនកនធវើននាោះលអ វានឹងនៅជាលអ

នោយសវ័យរបវតតិ ។ រពោះធម៌នឹងឲ្យតនមលននាោះ។ នយើងគាមនឥទធិពលនឹងនរជើស
នរ ើសលទធផលនទ ប៉ាុប្នតនយើងអាចនរជើសនរ ើសអំនពើរបស់នយើង។ រគាន់ប្តបដិបតតិ
នោយរតឹមរតូវ នៅបានន ើយ ។

សំណួរ ៖ នតើវាជាអំនពើខុសឬ ប្ដលនធវើឲ្យនគម្មននរគាោះថានក់នោយនចដនយ ?

73
Then it is being willing to make a mistake ?

-96-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ ។ វារតូវប្តម្មនបំណងនធវើឲ្យនគម្មននរគាោះថានក់ ន ើយ

អនកននាោះបាននជាគជ័យ នឹងបនងកើតន តុប្ដលឲ្យម្មននរគាោះថានក់ននាោះ ។ រនបៀប
ននោះគឺជាអំនពើខុសទំងស្សុង សីលមិនគបបីតឹងរ ឹងនពក ន ើយក៏មិនរតូវធូរនពក
ប្ដរ ។ ម៉ាាងនទៀត វាម្មននរគាោះថានក់ដូចគាននូវអំនពើប្ដលនយើងមិនរបុងរបយ័តន
ប្ដលនធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ដល់អនកឯនទៀត ន ើយសុំនគ ឲ្យអត់នទសឲ្យ នោយ
ថាខលួនឯងគាមនបំណងនឹងនធវើឲ្យនគម្មននរគាោះថានក់នទ ។ រពោះធម៌បនរងៀននយើង
ឲ្យយកចិតតទុកោក់ ។

សំណួរ ៖ នតើរបរពឹតតកាមគុណរតូវ និងខុស ខុសគានដូចនមតច ? នតើវាជានចតនា

ឬ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ ។ កាមគុណម្មនកប្នលងដ៏រតឹមរតូវកនុងជីវ ិតអនករគប់រគង

ផទោះ ។ នគមិនរតូវបន្ទង្ហកបវានទ នរពាោះការរស់នៅម្មនក់ឯង បនងកើតភាពតានតឹង
ប្ដលបនងកើតបញ្ហ
ា ជានរចើន ។ ប៉ាុប្នតនបើនយើងអនុញាតឲ្យម្មនកាមគុណតាមចិតត
ជាមួយនិងនរណ្ឌម្មនក់ នយើងមិនអាចរ ំនោោះនចញពីតណ្ឌ
ា បាននទ ។ ចូរនចៀស
វាងនូវការតឹងរ ឹងទំងពីរននោះ ។ រពោះធម៌ជាផលូវកណ្ឌ
ត ល នគអាចរបរពឹតតកាម
គុណរវាងបុរស និងស្រសតី ប្ដលនគនពញចិតតជាមួយគាន ន ើយនៅប្តអនុញ្ហដត
ឲ្យចនរមើនផលូវចិតតបាន ។ ន ើយនបើសិនជាគូរបស់អនក ជាអនកចនរមើនកមមោឌន
វ ិបសសនាប្ដរ នៅនពលណ្ឌប្ដល តនរមកតណ្ឌ
ា នកើតនឡើង អនកទំងពីរពិនិតយ
នមើលវា ។ ននោះមិនប្មនជាការបន្ទង្ហកប ឬក៏អនុញ្ហដតឲ្យនធវើតាមចិតតនទ ។ នោយ
ការពិនិតយ អនកអាចរ ំនោោះខលួននចញពីតណ្ឌ
ា ។ គូជីវ ិតនគម្មនកាមគុណ មតង
ម្មកល ន ើយវាថយចុោះបនតិចមតងៗ រ ូតនៅដល់នពលមួយ ប្ដលកាមគុណ
គាមនន័យអវីនសាោះ ។ ននោះជាសាថនភាពពិត ប្ដលរស់នៅប្តឯងតាមធមមជាតិ
នោយមិនគិតដល់តណ្ឌ
ា ។ ការនៅម្មនក់ឯងននោះ នធវើឲ្យសបាយជាងការ
សបាយកនុងកាមគុណណ្ឌមួយ ។ នគម្មននសចកតីសបាយរុងនរឿងជានិចច ។
នគរតូវប្តនរៀន នដើមបីនឹងឲ្យម្មនការពិនសាធន៍នូវនសចកតីសបាយពិត ។

-97-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ ៖ នៅនោកខាងលិច មនុសសភាគនរចើនគិតថា នគអនុញ្ហដតឲ្យម្មន

ការទក់ទងកនុងកាមគុណ រវាងមនុសសនពញវ ័យពីរអនក ប្ដលនពញចិតតជាមួយ
គាន ។

ចនមលើយ ៖ គំនិតននាោះនៅឆ្ងយពីធម៌ណ្ឌស់ ។ នរណ្ឌម្មនក់ប្ដលម្មន កាម

គុណជាមួយនឹងបុគគលម្មនក់ ន ើយជាមួយម្មនក់នទៀត ន ើយជាមួយនឹង អនក
នផសងនទៀត បនងកើតតណ្ឌ
ា និងនកើតទុកាកាន់ប្តខាលំងនឡើង ។ អនករតូវប្តម្មន គូ
ជីវ ិតប្តមួយ ឬក៏នៅម្មនក់ឯង ។

សំណួរ ៖ នតើការនរបើថានំជំនួយ ចំនពាោះការពិនសាធន៍ សតិដឹងប្បបនផសងនទៀត វា

ខុសគានដូចនមតចជាមួយនឹងការពិត ?

ចនមលើយ ៖ ម្មនសិសសខលោះបានរបាប់ខំុញថា ការនរបើថានំនធវើឲ្យនគម្មនការពិនសាធន៍

ដូចជាការនធវើសម្មធិប្ដរ ។ នទោះវាជាការពិត ឬក៏មិនពិត ការនរបើថានំនដើមបីនឹង
ឲ្យម្មនការពិនសាធន៍ គឺជាការពឹងពាក់នៅនលើរបស់ខាងនរៅ ។ ប៉ាុប្នតរពោះធម៌
បនរងៀនអនកឲ្យនៅជាម្មចស់ខួលនឯង នដើមបីនឹងឲ្យអនកម្មនការពិនសាធន៍ពិតតាម
បំណង នៅនពលប្ដលអនកចង់បាន ។ ការនផសងសំខាន់បំផុតមួយនទៀត គឺ ការ
នរបើថានំ ប្ដលនធវើឲ្យមនុសសជានរចើនឥតម្មនសាមរតីរតឹមរតូវ ន ើយប្ដល នធវើឲ្យ
ម្មននរគាោះថានក់ដល់ខួលនឯង ។ ប៉ាុប្នតការពិនសាធន៍នននសចកតីពិត នោយ ការ
បដិបតតិធម៌ នធវើឲ្យអនកចនរមើនកមមោឌនម្មនចិតតនឹងនរ រគាន់នបើនោយមិន ម្មន
នរគាោះថានក់ដល់ខួលនឯង ឬអនកដនទ ។

សំណួរ ៖ សីលទីរបាំ គឺនចៀសវាងការស្សវ ឹង ឬ នចៀសវាងមិនឲ្យនញៀននឹងការ

ស្សវ ឹង ។ ទីបំផុតការ នសពនសាយបនតិចបនតួចប្ដលមិនស្សវ ឹង ហាក់ដូចជា
គាមននរគាោះថានក់អីវនទ ។ ឬ មួយក៏នោករគូនិយាយថា ផឹកស្សាមួយប្កវោច់
សីល ?

ចនមលើយ ៖ នទោះបីផឹកបនតិចបនតួចក៏នោយ យូរៗនៅអនកនញៀននឹងវាន ើយ ។

-98-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អនកមិនបានគិតនទ ប៉ាុប្នតអនក្នជំហានទីមួយ នឆ្ពោះនៅរកការ នញៀន ប្ដល

វារបាកដជាម្មននរគាោះថានក់ដល់អនក និងអនកដនទ ។ រគប់ការនញៀ ន ចាប់នផតើម
នឡើងជាមួយនឹងការផឹករតឹមប្តមួយប្កវ ។ នម៉ាចបានជា្នជំ ហានទីមួយ
នឆ្ពោះនៅរកទុកា ? នបើអនកចនរមើនកមមោឌននោយ ត
ម ់ ចត់ ន ើយអនកផឹកស្សា
មួយប្កវនោយនភលច ខលួន នថងមួយ ឬកនុងពិធីបុណយអវីមួយ អនកនឹងដឹងថាការ
ចនរមើនកមមោឌនរបស់អនកនខាយកនុងនថងននាោះ ។ រពោះធម៌ មិនអាចនៅជាមួយ
នឹងការនរបើនរគឿងស្សវ ឹងនទ។ នបើអនកចង់រ ីកចនរមើ នកនុងធម៌ប្មនពិត អនករតូវប្ត
តមនរគឿងស្សវ ឹងរគប់ ប្បបយា៉ា ង ។ ននោះជាការពិនសាធន៍របស់អនកនធវើសម្មធិ
រាប់ពាន់អនក ។

ជាពិនសស ជនរស់នៅកនុងនោកខាងលិច រតូវយល់ពីសីលពីរ ប្ដលទក់ទង

ជាមួយនឹងការរបរពឹតតខុសកនុងកាម និងការនរបើនរគឿងស្សវ ឹង ។ មនុសសនៅ ទី
ននាោះនិយាយញយៗថា ៖ «នបើម្មនអារមមណ៍លអ គឺវារតូវន ើយ »។ នរពាោះ នគ
ឥតនឃើញការពិត ។ កាលណ្ឌអនកនធវើអំនពើអីវមួយនោយនទសៈ អនកដឹងនូវ
ភាពរសាប់រសល់កុនងចិតតនោយសវ័យរបវតតិ ។ ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌអនកនធវើអំនពើអីវ
មួយនោយនោភៈ វាហាក់ដូចជាម្មនការរ ីករាយនៅនផទ ខាងនលើននចិតត ប៉ាុប្នត
វាម្មនភាពរសាប់រសល់កុនងទី ជនរៅ ។ តាមអវ ិជាជ អនកម្មនអារមមណ៍លអ ។ នៅ
នពលប្ដលអនកដឹងថា អនកនធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ខួលនឯង ជាធមមតាអនកឈប់ នធវើ
អំនពើននាោះ ។

សំណួរ ៖ នតើបរ ិនភាគសាច់ ោច់សីលឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ នវៀរប្លងប្តអនកសម្មលប់សតវខួលនឯង ។ នបើសិនជានគ ផត

ល់សាច់ននាោះឲ្យអនក ន ើយអនកពិសារដូចជាមាូបឯនទៀតប្ដរ គឺអនកមិនោច់
សីលនទ ។ ប៉ាុប្នតនោយបរ ិនភាគសាច់ អនកជរមុញអនកឯនទៀតឲ្យសម្មលប់សតវ ឲ្យ
ោច់សីល ។ នោយបរ ិនភាគសាច់ អនកនធវើឲ្យខលួនឯងម្មននរគាោះថានក់ នៅ ថានក់

-99-
សិលបៈននការរស់នៅ

លអិតលអន់(74)។ រគប់ខណៈ សតវបនងកើតនូវនោភៈ និងនទសៈ វាមិនអាច ពិនិតយ

ខលួនវា មិនអាចនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធបាននទ ។ នោភៈ និងនទសៈ រជាប ចូលកនុង
រគប់សនសរបស់ខួលនវា ។ ននោះជាផលប្ដលអនកទទួល កាលណ្ឌអនក បរ ិនភាគ
សាច់ ។ អនកចនរមើនកមមោឌន ពាយាមបំបាត់នោភៈ និងនទសៈ ដូនចនោះការ
មិនបរ ិនភាគសាច់ នឹងជួយយា៉ា ងនរចើន ។

សំណួរ ៖ នតើន តុននោះឬ បានជានគបនរមើអាហារបប្នលសុទធនៅកប្នលងសិកា ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។ នរពាោះវាលអបំផុតសរម្មប់ការបដិបតតិវ ិបសសនា ។

សំណួរ ៖ នតើនោកចង់ឲ្យនគបរ ិនភាគបប្នលរាល់នថងឬ ?

ចនមលើយ ៖ នធវើយា៉ាងននោះ ក៏ជួយប្ដរ ។

សំណួរ ៖ នតើអនកបដិបតតិវ ិបសសនា អាចរករបាក់បាននទ ?

ចនមលើយ ៖ នបើបដិបតតិធម៌ អនកនឹងសបាយចិតត នទោះបី អនកមិនអាចរករបាក់

បានក៏នោយ ។ ប៉ាុប្នតនបើអនកអាចរករបាក់បាន ន ើយមិន បដិបតតិធម៌ នុ៎ោះអនក
នៅប្តមិនសបាយ ។ ដូនចនោះធម៌សំខាន់ជាង ។ អនកប្ដលរស់នៅកនុងនោក
រតូវប្តចិ្ចឹមខលួនឯង ។ គាមនអវីខុសនទកនុងនរឿងននោះ អនករតូវប្តរករបាក់នោយ
បរ ិសុទធ នោយខំរបឹងនធវើការ ។ ប៉ាុប្នតរបរពឹតតនៅជាមួយធម៌ ។

សំណួរ ៖ នបើ របរចិ្ចឹមជីវ ិតរបស់នយើង ត លឲ្យម្មនផលវ ិបាក

អាចបណ្ឌ
អារកក់, នបើសិនជាអវីប្ដលនយើងនធវើ អាចបណ្ឌ
ត លឲ្យម្មនលទធផលជា
អវ ិជជម្មន នតើននោះជាការចិ្ចឹមជីវ ិតខុសឬ ?

ចនមលើយ ៖ វាអាស្ស័យ នៅនលើ បំណងរបស់ នយើង ។ នបើអនកគិតប្តពី រករបាក់

ន ើយគិតថា ៖ «នទោះបីអនកឯនទៀតម្មននរគាោះថានក់ ក៏នោយ ក៏ ខញំុមិនរវល់នទ ឲ្យ

74
Subtler level

-100-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្តខញំុបានរបាក់ »។ ននោះជាការចិ្ចឹមជីវ ិតខុស ន ើយ ។ ប៉ាុប្នតនបើបំណងរបស់

អនក រគាន់ប្តបនរមើ ន ើយ នបើ អនកណ្ឌម្មនក់ម្មននរគាោះថានក់ នុ៎ោះនគមិនសតីបននាទស
អនកនទ ។

សំណួរ ៖ ស រគាសប្ដលខញំុនធវើការ ផលិតនរគឿងឧបករណ៍មួយ ប្ដលកនុង

ចំនណ្ឌមនរគឿងជានរចើននផសងនទៀត ម្មនការរបមូលទុកនូវវតថុកំណត់ នដើមបី
បនងកើតនរគឿងសរម្មប់នធវើរគាប់ប្បកអាតូមិក ។ នគចាត់តាំងឲ្យខញំុនធវើកិចចការទំង
ននាោះ ប្ដលនមើលនៅហាក់ដូចជាមិនរតូវ ចំនពាោះខញំុនទ ។

ចនមលើយ ៖ នបើសិនជានគនរបើអីវមួយ ប្ដលរគាន់ប្តនធវើឲ្យអនកឯនទៀតម្មននរគាោះ

ថានក់ ននាោះវារបាកដណ្ឌស់ ថា អនកមិនរតូវទក់ទងនឹងវានទ ។ ប៉ាុប្នតនបើនគនរបើ វា
កនុងបំណងជាវ ិជជម្មន និងអវ ិជជម្មន អនកមិនទទួលការខុសរតូវចំនពាោះរបស់
ប្ដលនគនធវើននាោះនទ ។ អនកនធវើកិចចការរបស់អនក ជាមួយនឹងបំណងចង់ឲ្យនគ
នរបើរបស់ននាោះបានជារបនយាជន៏ ។ តាមរនបៀបននោះឥតទស់ខុសអវីនទ ។

សំណួរ ៖ នតើនោករគូគិតដូចនមតចប្ដរ ចំនពាោះសនតិនិយម ?

ចនមលើយ ៖ នបើសិនជាអនកឲ្យន័យ “សនតិនិយម” ថាមិននធវើអីវនៅនពលប្ដលនគ

រ ំនោភមកននាោះវារបាកដជាខុសន ើយ ។ រពោះធម៌បនរងៀនអនកឲ្យរបរពឹតតផូលវ
រតូវប្ដលម្មនរបនយាជន៍ ។

(75)
សំណួរ ៖ នតើ យា៉ា ងដូចនមតចនៅវ ិញ ចំនពាោះការតសូ អ ិងា ប្ដលបនរងៀន
(76) (77)
នោយនោកមហាតមោះគនធី ឬនោកម្ម៉ា រទីន ឡូតធឺ ឃីង ?

ចនមលើយ ៖ វាអាស្ស័យនឹងសាថនភាព ។ នបើអនករ ំនោភមិនអាចយល់ភាសាអវី

75
Passive resistance
76
77
Mahatma Gandhi : preeminent leader of Indian nationalism in British-ruled India (2 Oct 1869- 30 Jan 1948).
Martin Luther King, Jr. : Afro american Paster , leader in the African-American Civil Rights (15 Jan 1929- 4
Avril 1968) នោកម្ម៉ា រទី ន ឡូតធឺ ឃីង (១៥ ប្ខមករា១៩២៩ -៤នមសា១៩៦៨) គឺ ជាអនកបួ ស កាតូ លិក
ជាតិ អានមរ ិកាំង , ជាអនកសកមមនិយម និ ងជាអនកដឹ កនាំដ៏ពូប្ក កនុងចលនាទមទរសិទិ៍ រឌ បជាពលរដធ ននជន
ជាតិ អាន្ទ ូវ-អានមរ ិកាំង។

-101-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរៅពីកម្មលំងបាយ នគរតូវប្តនរបើកម្មលំងបាយ ន ើយពាយាមរកានូវឧនបកាា

ជានិចច ។ នបើមិនដូនចានោះនទ នគរតូវប្តនរបើការតសូ អ ិងា ។ មិនប្មននោយ
ខាលចនទ ប៉ាុប្នតនោយអំនពើនននសចកតីកាលហានតាមសីលធម៌ ។ ននោះជាផលូវរពោះធម៌
ននោះជាអវីប្ដលនោកគនធី អប់រ ំរបជាជនឲ្យរបរពឹតត។ វារតូវការនសចកតីកាលហាន
នោយនដទនទ នដើមបីរបឆ្ំងនឹងសរតូវប្ដលម្មនអាវុធ ។ នធវើរនបៀបននោះ នគរតូវ
ប្តនរតៀមខលួននដើមបីសាលប់ ។ នសចកតីសាលប់នឹងមកដល់មុន ឬនរកាយ នគអាច
សាលប់នោយខាលច ឬនោយកាលហាន ។ ការសាលប់នោយរពោះធម៌ នគមិនខាលចនទ ។
នោកគនធី ប្តងប្តរបាប់អនកប្ដលនដើរតាម ប្ដលរបឆ្ំងនឹងសរតូវថា ៖ របួស
រតូវនៅនលើរទូង មិនប្មននៅនលើខនងអនកនទ ។ នោកបាននជាគជ័យ នោយ
នោកម្មនធម៌នៅកនុងខលួន ។

សំណួរ ៖ នោករគូខួនឯងបានម្មនរបសាសន៍
ល ថា នគអាចចនរមើនកមមោឌន
បានយា៉ា ងអសាចរយ នោយមិនបាច់ រកាសីលនទ ។ ដូនចនោះ នតើការឲ្យតនមលយា៉ាង
ខាលំងនៅនលើការរកាសីល មិនកាលយ នៅជានសចកតីម្មនោះ របកាន់ម្មំ ប្កប្រប
ប្លងនកើតនទឬអវី ?

ចនមលើយ ៖ ខញំុបាននឃើញសិសសជានរចើនប្ដលគាមនសីល ។ នគមិនអាចនជឿន

នលឿននៅមុខបាននទ ។ នគមកសិកានរចើនឆ្នំ ន ើយម្មនការពិនសាធន៍កុនង
ការចនរមើនធម៌ ផងប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតកុនងជីវភាពរបចាំនថងរបស់នគ ឥតម្មនការផ្ទលស់
បតូរនសាោះ ។ នគនៅប្តរសាប់រសល់ ន ើយម្មនទុកា ពីនរពាោះនគរគាន់ប្តនលង
ប្លបង ជាមួយនឹងវ ិបសសនាប៉ាុនណ្ឌណោះ ដូចជានគនលងប្លបងនរចើនយា៉ា ងនទៀត
ប្ដរ ។ អនកទំងននាោះមិនបានទទួលរបនយាជន៍នទ ។ អនកប្ដលចង់បដិបតតិធម៌
ពិត នដើមបីនឹងបតូរជីវ ភាពរបស់នគឲ្យបានរគាន់នបើ រតូវប្តរកាសីលឲ្យបាន
រតឹមរតូវ ។

-----------------
-102-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំបុរតនពទយបញ្ហ
ជ ទិញថានំ
(The Doctor’s Prescription)

បុរសម្មនជមងឺម្មនក់ នៅរករគូនពទយឲ្យពាបាល ។ រគូនពទយពិនិតយគាត់ ន ើយ

សរនសរសំបុរតឲ្យគាត់ យកនៅទិញថានំ ។ បុរសននាោះម្មនជំននឿនៅនលើនពទយ
របស់គាត់ ។ រតឡប់មកផទោះវ ិញ គាត់តាំងរូបថតរគូនពទយនៅកនុងបនទប់បន់
ស្សន់របស់ គាត់ រួចន ើយអងគុយចុោះ ថាវយបងគំ សំពោះបីដង ថាវយផ្ទក និងនទៀ ន
ធូប ។ ន ើយ គាត់ដកសំបុរតនពទយននាោះនចញមកសូរតថា ៖ ពីររគាប់នពល
រពឹក ពីររគាប់នពលនថងរតង់ ពីររគាប់នពលោងច ។ រាល់នថង គាត់ សូរតសំបុរត
ឲ្យទិញថានំជានិចច នរពាោះគាត់ នជឿនៅនលើរគូនពទយ ។ ប៉ាុប្នតសំបុរតនពទយននាោះឥត
ជួយគាត់ នសាោះ ។

នោយចង់ដឹងនរចើននទៀតពី របនយាជន៍ សំបុរតទិញថានំននាោះ គាត់ក៏នៅសួរនពទយ

មតងនទៀត ៖ ន តុដូច នមតចបានជានោករគូនពទយឲ្យខញំុទិញថានំននោះ នតើវានឹងជួយ
ខញំុដូចនមតច ? រគូ នពទយជាបញ្ហដវ ័ន ពនយល់បុរសននាោះថា ៖ ននោះជាជមងឺរបស់អនក
ន ើយននោះជានដើមន តុននជមងឺ របស់អនក ។ នបើអនកនលបថានំប្ដលខញំុឲ្យទិញននាោះ
នៅ វានឹងបំបាត់ន តុននជមងឺរបស់អនក ។ កាលណ្ឌន តុបានបាត់បង់នៅ នុ៎ោះ
ជមងឺនឹងជាបាត់នោយសវ័យរបវតតិ ។ បុរសននាោះគិតថា ៖ អសាចរយណ្ឌស់ នពទយ
របស់ខំុឆ្
ញ ល តណ្ឌស់ សំបុរតឲ្យទិញថានំរបស់ គាត់ជួយខាលំងណ្ឌស់ ! នពល រត
ឡប់នៅផទោះវ ិញ គាត់ចាប់នផតើមទស់ជាមួយនឹងអនកជិតខាង និងអនករាប់អានគាន
៖
- នពទយរបស់ខំុញរបនសើរណ្ឌស់ នពទយឯនទៀតឥតបានការនសាោះ ! នតើគាត់
ចំនណញអវីនៅ នោយសារការជប្ជកគានននោះ ? កនុងមួយជីវ ិត គាត់បនតជនម្មលោះ
រ ូត ប៉ាុប្នតទំងននោះ មិនជួយអវីដល់គាត់ នសាោះ ។ របសិននបើ គាត់នរបើថានំ គាត់
នឹងបានជាពីជមងឺ ។ នៅនពលននាោះ ថានំនឹងជួយគាត់ ។

-103-
សិលបៈននការរស់នៅ

រគប់អនករួចរនោោះ គឺដូចជានោករគូនពទយ ។ នោយនមតាត ករុណ្ឌ គាត់ឲ្យ

សំបុរតដល់មនុសស នូវរនបៀបរ ំនោោះខលួនឲ្យផុតពីទុកា ។ របសិននបើនគម្មនជំននឿ
ឥតន តុផលនៅនលើបុគគលននាោះ នគនឹងនធវើសំបុរតឲ្យទិញថានំ នៅជាសិោ
ចារ ិក ន ើយចាប់នផតើមចាំងជាមួយនឹងសាសនាឯនទៀតថា សាសនារបស់ខួលន
រគាន់នបើជាងសាសនាអនកឯនទៀត ។ ប៉ាុប្នតគាមននរណ្ឌម្មនក់យកចិតតទុកោក់
នឹងបដិបតតិតាមការបនរងៀនននាោះនទ នគមិននលបថានំ ប្ដលបង្ហគប់ឲ្យទិញនដើមបី
បំបាត់ជមងឺននាោះនទ ។

ម្មនជំននឿនៅនលើនោករគូនពទយ ម្មនរបនយាជន៍ណ្ឌស់ នបើវាជរមុញអនកជមងឺ

ឲ្យរបរពឹតតតាមដំបូនាមនរបស់ គាត់ ។ ការយល់រនបៀបនរបើថានំ ម្មនរបនយាជន៍
ណ្ឌស់ នបើវាជរមុញនគឲ្យនរបើថានំ ។ ប៉ាុប្នតនបើមិននលបថានំនោយរតឹមរតូវនទ នគ
មិនអាចជាជមងឺបាននទ ។ អនករតូវប្តនលបថានំខួលនឯង ។

-----------------

-104-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ៦

ការ ឹក
វ ឺន
វ នធវើចិតតឲ្យមូល
(The Training of Concentration)

នោយអនុវតត សីល នយើងពាយាមរតួត រតាអំនពើផូលវវាចា និងផលូវកាយរបស់

នយើង ។ ប៉ាុប្នតន តុននទុកានដកសមងំនៅកនុងអំនពើផូលវចិតតរបស់នយើង ។ រគាន់ប្ត
អប់រ ំសំដី និងអំនពើរបស់នយើង ឥតបានការនទ របសិននបើចិតតនៅប្តបនត នោភៈ
និងនទសៈ ប្ដលជាអកុសលកមមកុនងចិតត ។ ការប្ប ងប្ចករនបៀបននោះនៅកនុង
ខលួននយើង មិន បានសុខសបាយនទ ។ មិនយូរមិនឆ្ប់ នោភៈ នទសៈ នឹង
នកើតនឡើង ន ើយនយើងនឹងោច់ សីល ប្ដលនាំឲ្យម្មននរគាោះថានក់ដល់នគ និង
ខលួនឯង ។

នោយរបាជាញ ្លសនវ នគអាចយល់ថា ការរបរពឹតតអកុសលកមម ជាអំនពើ ខុស។

ជានរចើនពាន់ឆ្នំមកន ើយ រគប់សាសនាបនរងៀនសារៈសំខាន់ននសីលធម៌ ។
ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌនសចកតីចង់បានមកដល់ វារគបសងកត់ចិតត នធវើឲ្យនគោច់ សីល។
អនករបមឹក អាចដឹងចាស់ ណ្ឌស់ថា នគមិនរតូវផឹកស្សានទ នរពាោះស្សានធវើឲ្យ
ម្មននរគាោះថានក់ដល់ នគ ។ នទោះបីដូនចានោះក៏នោយ កាលណ្ឌចំណង់ (នោភៈ)
មកដល់ នគផឹកស្សាន ើយស្សវ ឹង ។ នគមិនអាចឃ្លត់ខួលនឯងបាន នរពាោះឥត
ម្មនការរតួតរតាចិតត ។ ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌនគ នរៀនប្ឈប់របរពឹតត មននាកមម ជា
អកុសល នគអាចនចៀសវាងរបរពឹតតវចីកមម និងកាយកមម បានយា៉ា ងស្សួល ។

នោយបញ្ហ
ា នកើតនឡើងកនុងចិតត នយើងរតូវរបឈមមុខតទល់ នឹងវា នៅថានក់ទី

ជនរៅននចិតត ។ នដើមបីនឹងនធវើដូនចានោះ នយើងរតូវប្តបដិបតតិ ភាវនា ប្ដលម្មន

-105-
សិលបៈននការរស់នៅ

(78) (79)
ន័យនដើមថា៖ ការពរងីកផលូវចិតត ឬកនុងភាសាធមមតាគឺការចនរមើនធម៌ ។

តាំងពីពុទធសម័យ រ ូតមកទល់នពលននោះ ពាកយ ភាវនា កាលយនៅជាម្មន

ន័យទូលំទូោយ នរពាោះប្តការបដិបតតិបានបាត់បង់ ។ នៅបចចុបបននកាលននោះ

នគនរបើ ពាកយភាវនា សំនៅនៅនលើការអប់រ ំចិតត តាមរនបៀបពិធីសាសនា ដូចជា
ការអាន ការនិយាយ ការសាតប់ ឬការពិចារណ្ឌគិត ពីធម៌ ។

ភាវនា បកប្របទូនៅភាគនរចើនជាភាសាអង់នគលសថា Meditation (ការចយត្រមើន

ធម៌) ប្ដលនគនរបើកុនងសកមមភាពជានរចើន ដូចជាការសរម្មកចិតត ការនធវើឲ្យ

រនវ ើរវាយ នឹងការនធវើឲ្យសណំត ចិតតខួលនឯង ។ ន័យទំងអស់ននោះ ខុសគានឆ្ងយ

ណ្ឌស់ពីអតថន័យនដើមននពាកយ ភាវនា ប្ដលរពោះពុទធ បានរបទន ។ រពោះអងគ

នរបើពាកយននោះ នដើមបី សំនៅនៅនលើការហាត់ចិតត គឺ ជាបនចចកនទសដ៏រតឹមរតូវ

សរម្មប់ផចង់សរមួចចិតត និងនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធ ។ ភាវនា រួមប្ូច លទំងការ

អប់រ ំពីរយា៉ា ងនន រមាធិ និង បញ្ញា ផងប្ដរ ។ ការបដិបតតិននការ នធវើចិតតឲ្យ

មូល នគនៅផងប្ដរថាការពរងីកចិតតឲ្យនឹងនរ ឬ រមថភាវនា ។ របាជាញ

របនភទននោះនគនៅថា ការចនរមើន ការយល់ធុលោះនរៅ (80) ឬ វបរសនាភាវនា

ិ ។

ការបដិបតតិភាវនា ចាប់នផតើមជាមួយនឹងការ នធវើចិតតឲ្យមូល (សម្មធិ ) ប្ដលជា

ប្ផនកទីពីរនន អដ្ឋង្ិ កមគ្ោ

ោ (81)
។ ននោះជាកុសលកមមននការសិកា នដើមបីរតួត រតា

ដំនណើរចិតត នដើមបីនឹង ឲ្យនៅជានៅហាវយននខលួនឯង ។ ការសិកាននោះម្មនបី

ប្ផនកគឺ ការ ពាយាមរតូវ(សម្មមវាយាម) ការ ម្មនសតិ ដឹងរតូវ(សម្មមសតិ ) និង
ការនធវើចិតតឲ្យមូលរតូវ(សម្មមសម្មធិ ) ។

78
Mental development
79
Meditation
80
Development of insight
81
អដឌងិ ក
គ មគគប្ចកនចញជាបី ប្ផនក ៖ ប្ផនកទី ១គឺ សីល, ទី ២សម្មធិ និ ងទី ៣ បញ្ហដ ។

-106-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ការពាយាមរតូវ (សម្មមវាយាម )

ការពាយាមរតូវ គឺជាជំហានទីមួយកនុងការអនុវតត ន៍ននភាវនា ។ ចិតតង្ហយ

រគបដណតប់នោយអវ ិជាជ ង្ហយបត់ប្បននោយនោភៈ និងនទសៈ ។ នទោះបី
យា៉ា ងណ្ឌក៏នោយ នយើងរតូវពរងឹងវា នដើមបីឲ្យវារ ឹងបុឹង ថិតនថរ ជាឧបករណ៍
ម្មនរបនយាជន៍ សរម្មប់ពិនិតយនមើលធមមជាតិរបស់នយើង នៅ ថានក់លិត
អ លអន់
នដើមបីនឹងឲ្យនឃើញ ន ើយដកនចញនូវលកាណៈមិនលអរបស់នយើង ។

រគូនពទយប្ដលម្មនបំណងចង់ នធវើនរាគវ ិនិច័យ

ឆ អនកជមងឺ នឹងយក្មអនកជមងឺ
ននាោះ នៅោក់នរកាមអតិសុខុមទសសន៍ (82) ។ មុននឹងពិនិតយនមើល្ម រគូ
នពទយរតូវប្តពិនិតយនមើលលទធផល កនុងអតិសុខុមទសសន៍នោយរតឹមរតូវ សិន ។
រនបៀបននោះ នទើបនគអាចពិនិតយនមើលគរមូ្មបាន រកនឃើញន តុននជមងឺ
ន ើយរកមនធាបាយរតឹមរតូវ នដើមបីនឹងពាបាលជមងឺននាោះ ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ
នយើងរតូវនរៀនផចង់ចិតត នដើមបីនឹងភាជប់ ន ើយរកាវា នៅនលើវតថុមួយននការផចង់
ចិតត ។ រនបៀបននោះ នយើងនធវើវាឲ្យនៅជាឧបករណ៍ សរម្មប់ពិនិតយការពិត លអិត
លអន់បំផុតរបស់នយើង ។

រពោះពុទធបានរតាស់ពនយល់ បនចចកនទសនរចើនយា៉ា ងនដើមបីផចង់ចិតត ។ បនចចកនទស

នីមួយៗ សមរមយចំនពាោះបុគគលម្មនក់ ៗ ប្ដលមកនរៀនជាមួយ រពោះអងគ។ បនចចក-
នទសប្ដលសមរមយបំផុត សរម្មប់ពិនសាធន៍ការពិតខាងកនុង ប្ដលរពោះអងគ

ឯងបានអនុវតតគឺ អានាបាណរសត្យិ (83) គឺការម្មនសតិ ដឹងពីដនងាើម ។

ដនងាើមជាវតថុអារមមណ៍ (84) ដ៏សំខាន់ប្ដលនយើងម្មនរគប់ គាន ។ នយើងរាល់គានដក

ដនងាើមតាំងពីនកើត រ ូតដល់សាលប់ ។ ដនងាើមជារបស់ប្ដលនគអាចនរបើបានជា
សាកល ជាឧបករណ៍សាកល ប្ដលទំងអស់គានអាចយល់ស្សបបានសរម្មប់

82
Microscope
83
Ānāpāna-sati
84
Object
-107-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចនរមើនកមមោឌន។ នដើមបីនឹងចាប់នផតើមបដិបតតិភាវនា អនកចនរមើនកមមោឌនអងគុយ

សមរមយ តរមង់ដងខលួន និងក្ចឹងក ន ើយបិទប្ភនក ។ នគរតូវអងគុយកនុងបនទប់
សាងត់ ប្ដលគាមនការរ ំខាន ឬម្មនបនតិចបនតួច ។ នោយបប្ងវ រសតិពីនោកខាង
នរៅ នៅនោកខាងកនុង ។ នគនឃើញថា សកមមភាពដ៏សំខាន់បំផុត គឺការដក
ដនងាើមផ្ទទល់ខួលនរបស់នគ ។ ដូនចនោះនគផចង់សាមរតីនៅនលើវតថុ អារមមណ៍ននោះ គឺការ
ដកដនងាើមចូល និងនចញតាមរនធរចមុោះ ។

ននោះមិនប្មនជាការហាត់ដកដនងាើមនទ វាជាការហាត់កុនង សតិដឹង( 85 ) ។ ការ

ពាយាម មិនប្មននដើមបីរតួត រតាការដកដនងាើមនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ គឺនដើមបីឲ្យ
ដឹងរគប់នពល នូវធមមជាតិ ពិតរបស់វាគឺ ប្វង ឬខលី ធងន់ ឬស្សាល នរគាតរគាត
ឬលអិតលអន់ ។ នគផចង់សាមរតីនៅនលើដនងាើមយា៉ា ងយូរបំផុត ប្ដលនគអាចនធវើនៅ
បាន នោយមិនអនុញ្ហដតឲ្យោច់រយៈនពល ននការម្មនសតិដឹង ។

ជាអនកចនរមើនកមមោឌន នយើងបាននឃើញរួចន ើយនូវការ លំបាកននោះ ។ នៅ

នពលប្ដលនយើងភាជប់ចិតតនៅនលើដនងាើម ភាលម នយើងចាប់នផតើមខវល់ ខាវយពីការ
ឈឺនជើង ។ កាលណ្ឌនយើងពាយាម បំបាត់គំនិតជាឧបសគគទំងអស់ ននាោះ,
អារមមណ៍ទំងពាន់ ៗ បានចូលមកកនុងចិតត ដូចជាការនឹកនឃើញប្ផនការ ណ៍
នសចកតីសងឃឹម ការខាលចជានដើម ។ បណ្ឌ
ត ន តុទំងននោះ ម្មនន តុមួយនធវើឲ្យ
នយើងចាប់ចិតត ន ើយនរកាយបនតិចមក នយើងដឹងថា នយើងនភលចដនងាើមរបស់
នយើងទំងស្សុង ។ នយើងចាប់នផតើមមតងនទៀត ជាមួយនឹងការនបតជាញចិតតជាថមី
ន ើយមតងនទៀត នរកាយនពលដ៏ខីល នយើងដឹងថា ចិតតបាន នដើរនចញនៅបាត់
នោយមិនដឹងខលួន ។

នតើនរណ្ឌជាអនករតួត រតានៅទីននោះ ? ភាលមននាោះ នៅនពលប្ដលនយើងចាប់នផតើ

មលំហាត់ននោះ វានៅជាចាស់ន ើយនលឿនណ្ឌស់ថា នយើងមិនអាចរតួត រតា

85
Awareness

-108-
 សិលបៈននការរស់នៅ

(86)
ចិតតបាននទ។ ដូចជានកមងទ នរមើស ម្មនក់ បាននលងប្លបងមួយ ន ើយ ធុញ
រទន់រកប្លបងមួយនទៀត ន ើយមួយនទៀត ចិតតនោតពីគំនិតមួយ ពី របស់
មួយ នៅរបស់មួយនទៀត រត់នចញពីការពិត ។

ននោះជាទម្មលប់ននចិតត នដើរនទស ននោះជាអវីប្ដលវារបរពឹតតនៅកនុងជីវ ិតរបស់នយើង,

ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលនយើងចាប់នផតើមសនងកតធមមជាតិរបស់នយើង ការ នដើរនទស
ននោះរតូវប្តឈប់ ។ នយើងរតូវបតូរគរមូទម្មលប់ចិតតននោះ ន ើយនរៀនសថិតនៅជាមួយ
នឹងការពិត ។ នយើងចាប់នផតើម ពាយាមភាជប់ចិតតនៅនឹងដនងាើម ។ កាលណ្ឌ
នយើងកត់សំគាល់ថា ចិតតបាននដើរ នទស នយើងទញវាមកវ ិញ មតងនទៀត
នោយអំណត់ និងសងប់សាងត់។ នយើងខកខាន ន ើយពាយាមមតងនទៀត ន ើយ
មតងនទៀត ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នោយគាមនភាពតានតឹង នោយគាមនការជំទស់
នយើងពាយាមនធវើឥតឈប់ឈរ ។ នទោះបីយា៉ាងណ្ឌក៏នោយ ទម្មលប់ននចិតតមិន
ផ្ទលស់បូរកន
ត ុងរវាងពីរ -បីនាទីនទ ។ កិចចការននោះ រតូវការនធវើឥតឈប់ឈរ បនត
បដិបតតិជាមួយនឹងនសចកតី អំណត់ និងនសចកតីសប
ង ់សាងត់ ។ ននោះជារនបៀបប្ដល
នយើងពរងីកការម្មនសតិដឹង នននសចកតីពិត ។ ននោះជាការពាយាមរតូវ ។

រពោះពុទធរតាស់ពនយល់ ថា ការពាយាមរតូវ ម្មនបួនយា៉ា ង ៖

- ហាមឃ្លត់អកុសលកមមមិនឲ្យនកើតនឡើង កនុងចិតត
- បំបាត់វានចញ នបើវាបាននកើតនឡើងន ើយ
- បនងកើតកុសលកមម ប្ដលមិនទន់នកើតនឡើង
- ពាយាមរកា និងពរងីកកុសលកមម ឲ្យលូតោស់ដុោះោលនពញ
ទំ ឹង(87)។

នោយបដិបតតិនូវការដឹងននការដកដនងាើម នយើងអនុវតតការពាយាមរតូវទំង
បួនននោះ ។ នយើងអងគុយ ន ើយភាជប់ចិតតនៅនឹងដនងាើម នោយមិន បនណ្ឌ
ត យឲ្យ

86
Spoiled child
87
A. IV. Ii. 3 (1), អ. បធនសុតត

-109-
សិលបៈននការរស់នៅ

គំនិតណ្ឌមួយចូលមករ ំខាន ។ នោយនធវើយា៉ាងននោះ នយើងចាប់នផតើមរកាទុក

នូវកុសលកមមននការម្មនសតិដឹង របស់នយើង ។ នយើងទប់ខួលននយើងមិនឲ្យនគ
រ ំខាន ឬមិនឲ្យបាត់ ការម្មនសតិដឹង មិនឲ្យបាត់នូវការពិត ។ នបើម្មនគំនិត
ណ្ឌមួយនកើតនឡើង នយើងមិនបនណ្ឌ
ត យតាមវានទ ប៉ាុប្នតនយើងបប្ងវរ ការម្មន
សតិដឹងរបស់នយើងនៅនលើដនងាើមមតងនទៀត ។ រនបៀបននោះ នយើងម្មនគុណភាព
សំខាន់ពីរយា៉ា ងននការផចង់ចិតត គឺនយើងបនងកើតសមតថភាពចិតតឲ្យផចង់នៅនលើវតថុ
មួយ និងមិនឲ្យម្មនអវីមករ ំខាននយើងបាន ។

ការម្មនសតិដឹងរតូវ (សម្មមសតិ)

ការពិនិតយនមើលដនងាើមម្មនន័យផងប្ដរថា ការបដិបតតិនូវការដឹងរតូវ ។ ទុកា

របស់នយើងនកើតនឡើងពីអវ ិជាជ។ នយើងនធវើរបតិកមម នរពាោះនយើងមិនដឹងនូវអវីប្ដល
នយើងកំពុងប្តនធវើ នរពាោះនយើងមិនដឹងនូវការពិតរបស់នយើង ។ ចិតតចំណ្ឌយ
នពលនរចើនបំផុតនៅនលើការរនវ ើរវាយ ន ើយនឹងការស្សនមើស្សនមប្ដលជាភាព
នពញចិតត ឬមិននពញចិតត ន ើយបនងកើតការចង់បាន ឬក៏ខាលចនៅអនាគត។ នៅ
នពលប្ដលនោភៈ និង នទសៈចូលមក នយើងឥតដឹងអវីប្ដលកំពុងប្តនកើត
នឡើង ប្ដលនយើងកំពុងប្តនធវើឥឡូវននោះនទ ។ នទោះបីដូនចានោះក៏នោយ ឥឡូវននោះ
វារបាកដជាសំខាន់បំផុតសរម្មប់នយើង។ នយើងមិនអាចរស់នៅកនុងអតីតកាល
នទ វាបាន កនលងផុតនៅន ើយ ។ នយើងក៏មិនអាចរស់នៅកនុងអនាគត កាល
បានប្ដរ វា ួសផុតពីការន្ងចាប់របស់នយើង ។ នយើងអាចរស់នៅប្តកនុង
បចចុបបននកាលនទ ។

នបើសិនជានយើងមិនដឹង នូវកមមបចចុបបននរបស់នយើងនទ នយើងនឹងនធវើកំ ុស ដ

ប្ដលៗ ដូចពីមុន ន ើយមិនអាចសនរមចនូវអវី ប្ដលនយើងចង់បានសរម្មប់
លៅអនាគតកាលនទ ។ ប៉ាុប្នតនបើនយើងអាចបនងកើត សមតថភាព នដើមបី ឲ្យដឹងនូវ
បចចុបបននកាល ។ នយើងអាចនរបើការពិនសាធន៍ពីអតីតកាលជាគរមូ សរម្មប់ឲ្យ

-110-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ដឹងនូវបចចុបបននកាល ។ រនបៀបននោះ នទើបនយើងអាចសនរមចនគាលនៅរបស់

នយើងបាន ។

រពោះធម៌ជាផលូវឥឡូវននោះ នៅទីននោះ ។ ន តុននោះ នយើងរតូវបនងកើតសមតថភាព

នដើមបីឲ្យដឹងនូវបចចុបបននកាល ។ នយើងរតូវការ វ ិធីសាស្រសតផចង់សតិដឹង ចំនពាោះ

នសចកតីពិតរបស់នយើងកនុងខណៈននោះ ។ អានាបាណរសត្យិ ជាបនចចកនទស

ននាោះ ។ ការបដិបតតិ អានាបាណសសតិ នឹង ពរងីកការដឹងរបស់ខួលនឯងកនុងទីននោះ

នឹងកនុងនពលឥឡូវននោះ ។ គឺការដកដនងាើមចូលកនុងខណៈននោះ ការដកដនងាើម
នចញកនុងខណៈននោះ ។ នោយការអនុវតត ន៍ននការដឹងដនងាើម នយើង នឹងដឹងនូវខ
ណៈបចចុបបននននោះ ។

ន តុមួយនទៀត សរម្មប់ចនរមើន សតិដឹងននដនងាើម គឺនយើងចង់ពិនសាធនសចកតី

ពិតតាមធមមជាតិ ។ ផចង់ សតិដឹងចំនពាោះដនងាើម អាចជួយនយើងឲ្យរកនឃើញនូវអវី
ប្ដលនយើងមិនដឹងពីខួលននយើង និងនាំចូលមកនូវការដឹងនូវអវីប្ដលនយើងមិន
បានដឹង ។ វាជាសាពនរវាងចិតតដឹង និងចិតតមិនដឹង ពីនរពាោះដនងាើមម្មនមុខង្ហរ
ជាអនកដឹង និងមិនដឹង ។ នយើងអាចអនុវតតដកដនងាើមតាមរនបៀបមួយ នដើមបី
នឹងរតួតរតាការដកដនងាើមននោះ ។ នយើងក៏អាចមិនដកដនងាើមកនុងមួយ រយៈនពល
ប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតនទោះបីនយើងពាយាមឈប់រតួត រតាដនងាើមក៏នោយ ក៏ វានៅប្តបនត
ដកនចញចូល នោយគាមនការរ ំខានប្ដរ ។

ឧទ រណ៍នយើងអាចនផតើមដកដនងាើមខាលំងបនតិច នដើមបីឲ្យង្ហយនឹងផចង់សាមរតី។
នៅនពលប្ដលការដឹងដនងាើមចាស់ ន ើយនទៀងទត់ នយើងអនុញ្ហដតឲ្យដនងាើម
របរពឹតតនៅតាមធមមជាតិ នទោះបីខាលំងឬនខាយ នរៅឬរាក់ ប្វងឬខលី ឆ្ប់ឬយឺត
ក៏នោយ ។ នយើងមិនពាយាមប្កតរមូវដនងាើមនទ ការពាយាម គឺការពាយាម
ឲ្យដឹងដនងាើមននាោះប្តប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ នោយការរកាទុកនូវការដឹងដនងាើមតាមធមម
ជាតិ នយើងបាននផតើមពិនិតយនមើលមុខង្ហរននកាយនោយសវ័យរបវតតិ ប្ដល ជា
សកមមភាព«មិនដឹង» តាមធមមតា។ នោយពិនិតយដនងាើមនរគាតរគាត ដនងាើម
-111-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលនយើងដកខាលំងបនតិច នយើងចាប់នផតើមនដើរ ួសនសចកតីពិតនសើរៗ នឆ្ពោះនៅ

រកការដឹងននភាពពិតលអិតលអ ន់ ។ ន តុមួយនទៀត នដើមបីនឹងបនងកើតនូវការដឹង
ដនងាើម នដើមបីនឹងឲ្យរួចនចញផុតពីនោភៈ នទសៈ និងអវ ិជាជ គឺមុនដំបូងនយើង
រតូវដឹងវា ។ កនុងករណីននោះ ដនងាើមអាចជួយ ពី នរពាោះអំនពើននការដកដនងាើម
ច ំងមកវ ិញនូវលកាណៈចិតតរបស់នគ ។ នៅនពលប្ដលចិតតសុខ សងប់សាងត់
បញ្ហ
ការដកដនងាើមម្មនភាពធមមតា ន ើយទន់ភលន់ ។ ប៉ាុប្នតនបើភាពមិននពញចិតតនកើត
នឡើង នទោះបីខឹង សអប់ ខាលច ឬក៏នោភៈ ដនងាើមនឹងនៅជានរគាតរគាតខាលំង ធងន់
និងញាប់ ។ រនបៀបននោះ ដនងាើមបង្ហគប់នៅចិតតឲ្យចាប់នផតើមទក់ទងនឹងវា ។

នៅម្មនន តុមួយនទៀត សរម្មប់បដិបតតិ សតិដឹងពីដនងាើម ។ នោយបំណង

របស់នយើង ចង់ឲ្យចិតត នចញផុតពីអវ ិជជម្មន នយើងរតូវរបុងរបយ័តនរគប់ជំហាន
ប្ដលនយើងនធវើដំនណើរនឆ្ពោះនៅរកទីនៅននាោះ ប្ដលជានសចកតីបរ ិសុទធ និងជា
កុសលកមម ។ សូមបីនៅកនុងការចាប់នផតើមចនរមើន សម្មធិ ក៏នោយ ក៏នយើង
រតូវនរបើវតថុ អារមមណ៍ ននការផចង់ចិតតប្ដលជាកុសលកមម ។ វតថុអារមមណ៍ននាោះគឺដ
នងាើម។ នយើងមិនអាចម្មននោភៈ ឬនទសៈចំនពាោះដនងាើមនទ ។ ន ើយវាជាការ
ពិតនយើងមិនរតូវភាន់រចឡំ និងយល់ខុសនទ។ ដូនចនោះដនងាើមជាវតថុអារមមណ៍ នន
ការផចង់ចិតតដ៏រតឹមរតូវ ។

កនុងខណៈមួយ នៅនពលប្ដលចិតតផចង់យា៉ាងខាលំងនៅនលើដនងាើម វាឥតម្មននោ

ភៈ ឥតម្មននទសៈ និងឥតម្មនអវ ិជាជ (នម្ម ៈ) នទ ។ នទោះបីខណៈនននសច
កតីបរ ិសុទធននាោះខលីក៏នោយ ក៏ វាម្មនឥទធិពលខាលំងណ្ឌស់ នរពាោះវាឈនោះទម្មលប់
អតីតកាលរបស់នគ ។ របតិកមមប្ដលនកើតផទួនៗនលើគានក នរមើ ក ន ើយចាប់នផតើម
នចញមកជាការលំបាកនផសងៗ នៅនលើកាយ និងចិតត ប្ដលរ ំខាននគមិនឲ្យ
ពាយាមចនរមើនសតិដឹងបាន ។ នយើងអាចជួបការលំបាកកនុងការនជឿននលឿន
ប្ដលជាការនោភលន់ ឬក៏នទសៈ ប្ដលអាចនកើតនឡើងពីកំ ឹង , ន ើយម្មន
ការអាក់អន់ចិតត នរពាោះការនជឿននលឿន ហាក់ដូចជាយឺត។ នៅនពលខលោះ នសច

-112-
 សិលបៈននការរស់នៅ

កតីរសាប់រសល់ រគបសងកត់នយើង ន ើយនយើងក៏ លង់ លក់មួយប្ភលត នៅនពល

ប្ដលនយើងអងគុយចនរមើនធម៌ ។ នៅនពល ខលោះនយើងរសាប់រសល់ ប្ដលនធវើឲ្យ
នយើងនៅមិនសុខ ន ើយរកមនធាបាយ នដើមបីនឹងនចៀសវាងរត់នចញពីការ
អងគុយចនរមើនធម៌ ។នៅនពលខលោះការសងស័យ ម្មនចំនពាោះការបដិបតតិ ប្ដលជា
កងវល់ ជាការសងស័យគាមនន តុផលចំនពាោះរគូ ឬចំនពាោះការបនរងៀន ឬចំនពាោះ
សមតថភាពផ្ទទល់ខួននគកន
ល ុងការចនរមើនកមមោឌន ។ ភាលមននាោះ កាលណ្ឌនគជួប
នឹងការពិបាកទំងអស់ ននោះ នគអាចចង់ឈប់ចនរមើនកមមោឌន ។

នៅកនុងខណៈននាោះ នយើងរតូវយល់ថា ឧបសគគទំងអស់ននោះនកើតនឡើង នោយ

សារប្តការចង់បានសនរមចនូវការបដិបតតិឲ្យដឹង ដនងាើមប្តប៉ាុនណ្ឌណោះ។ នបើនយើង
ពាយាមតាមវា វានឹងបាត់នៅបនតិចមតងៗ ។ កាលណ្ឌវាបាត់នៅ ការបដិបតតិ
នឹងង្ហយជាងមុន នរពាោះសូមបីប្តនគនទើបនឹងចាប់នផតើមបដិបតតិ ក៏នោយ ក៏
ស្សទប់ខលោះននទម្មលប់ បានបាត់បង់នចញពី ថ្ផៃននចិតតខាងនលើ ។ តាមរនបៀប
ននោះ នទោះបីនយើងបដិបតតិការដឹងដនងាើម ក៏នោយ ក៏ នយើងចាប់នផតើមជរមោះចិតត
ន ើយបនតនឆ្ពោះនៅរកការរនោោះន ើយ ។

ការផចង់ចិតឲ្
ត យមូលរតូវ (សម្មមសម្មធិ)

ផចង់សាមរតីនៅនលើដនងាើម បនងកើតការដឹងនៅកនុងខណៈឥឡូវននោះ ។ រកាទុកនូវ

សតិដឹង ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ អស់រយៈនពលប្វងតាមការប្ដលអាច
នធវើនៅបាន គឺជាការតាំងចិតតរតូវ ។

នៅកនុងការង្ហររបចាំនថងននជីវ ភាពធមមតា នគរតូវប្តម្មនការតាំងចិតតប្ដរ ។ ប៉ាុប្នត

វាមិនចាំបាច់ដូចជាការតាំងចិតតរតូវនទ ។ បុគគលម្មនក់អាចផចង់ចិតតចំនពាោះនសច
កតីរបាថានចង់បានរបស់នគ ឬក៏នគការពារទុកជាមុននូវការខាលច ។ ឆ្មមួយរង់ចាំ
នោយរបុងរបយ័តន នៅម្មត់រនធរបុងចាប់កណុត រ នៅនពលប្ដលវានចញមក ។
នចារម្មនបំណងចង់ឆក់កាបូបនគ ន ើយចាំប្តឱកាសនឹងឆក់ ។ កុម្មរម្មនក់

-113-
សិលបៈននការរស់នៅ

នដកយំនៅនលើប្រគ សមលឹងនោយខាលចនៅរជុងបនទប់ងងឹត ស្សនមនឃើញយកា

ពួននៅកនុងស្សនម្មល ។ ទំងអស់ននោះ មិនប្មនជាការតាំងចិតតរតូវនទ មិនប្មន
ការតាំងចិតត ប្ដលអាចនរបើសរម្មប់ការរនោោះនទ ។ សម្មធិ រតូវម្មនការផចង់
ចិតតនៅនលើវតថុមួយ ប្ដលឥតម្មននោភៈ នទសៈ និងនម្ម ៈទំងអស់ ។

កនុងការបដិបតតិសតិដឹងននដនងាើម នគនឃើញថាវាពិបាក នឹងរកានូវការដឹងមិន

ឲ្យោច់ ។ នយើងតាំងចិតតយា៉ាងខាលំង នដើមបីនឹងរកាទុកនូវការផចង់ចិតតនៅនលើ
ដនងាើម ។ ប៉ាុប្នតចិតតរបស់នយើងនៅប្តរត់ នចញនៅនោយមិនដឹងខលួន ។ នយើង
ហាក់ដូចជាអនកស្សវ ឹងស្សាម្មន ក់ របឹងនដើរឲ្យរតង់បនាទត់ ប៉ាុប្នតនគនៅប្តនដើរ
នរទតនរទតនៅនឆវងនៅសាតំ ។ តាមពិតនយើងស្សវ ឹងជាមួយនឹងអវ ិជាជ និងនម្ម
ៈរបស់នយើង ន ើយនយើងនៅប្តនដើរនៅកនុងអតីតកាល ឬក៏កុនងអនាគត
កាល កនុងនោភៈ ឬក៏នទសៈ ។ នយើងមិនអាចនៅនលើផូលវរតង់ នដើមបីរកាការ
ដឹងរ ូតនទ ។

កនុងឋានៈជាអនកចនរមើនកមមោឌន នយើងរតូវប្តវាងនវ មិនឲ្យម្មនទុកា ឬរួញរានៅ

នពលប្ដលនយើងជួបការលំបាកទំងអស់ននោះ ។ រតូវយល់ថា នយើងរតូវការ
នពលនរចើន នដើមបីបូតរទម្មលប់ ចាស់របស់ ចិតតប្ដលម្មននរចើនឆ្នំមកន ើយ ។ វា
អាចនធវើនៅបាន លុោះ រតាប្តនគបដិបតតិឥតឈប់ឈរ បនតគាននោយ អំណត់ និង
នោយតសូ។ មុខង្ហររបស់នយើង គឺរគាន់ប្ត ពរងីកសតិដឹង នៅនលើដនងាើមរបស់
នយើង កាលណ្ឌនយើងដឹងថាចិតតកំពុងប្តរនវ ើរវាយ នបើនយើងអាចនធវើដូនចានោះបាន.
នយើងនឹង្នជំហានដ៏សំខាន់ នឆ្ពោះនៅរកការបតូរផលូវចិតតប្ដលរនវ ើរវាយ ។
នោយបដិបតតិឥតឈប់ឈរ នយើងអាចទញចិតតមកវ ិញកាន់ប្តឆ្ប់។ ប នតិច
មតងៗ រយៈនពលននការនភលច ដនងាើមនឹងកាន់ប្តខលីនៅ ន ើយរយៈនពលននការ
ដឹងប្ដលជាសម្មធិ នឹងកាន់ប្តប្វងនឡើង ។

នោយការផចង់ចិតតកាន់ប្តម្មំនឡើង នយើងក៏ចាប់នផតើមម្មនអារមមណ៍សរម្មក

-114-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សបាយ នពារនពញនៅនោយ ឋាមពល ។ បនតិចមតងៗ ការដកដនងាើម ប្របជា

លអិតលអន់ ធមមតា ស្សាល រាក់។ ជួនកាលដនងាើមហាក់ដូចជាឈប់ នដើរ
ទំងស្សុង ។ តាមពិត នៅនពលប្ដលចិតតសប
ង ់ កាយក៏នៅជាសងប់ប្ដរ ន ើយ
ការចិ្ចឹមកាយ ប្ដលរតូវការអុកសុីប្ សនក៏តិចប្ដរ ។

នៅថានក់ននោះ អនកខលោះប្ដលបដិបតតិ សតិដឹងននដនងាើម អាចជួបនឹងអវីមិនធមមតា.

ដូចជានៅនពលប្ដលកំពុងប្តអងគុយបិទប្ភនក នគនឃើញ ពនលឺ ឬទិដឌភាព ឬក៏ឮ
សនមលងប្បលកណ្ឌមួយ ។ ការពិនសាធន៍សតិដឹង ដ៏អសាចរយទំងអស់ននោះ គឺរគាន់
ប្តបង្ហាញថា ចិតតបាននៅដល់នលើនផទខពស់មួយននការផចង់ចិតត ។ ការនឃើញ
ទំងអស់ននោះ មិនសំខាន់នទ ន ើយមិនរតូវយកចិតតទុកោក់នឹងវានទ ។ វតថុ
អារមមណ៍ននការដឹងគឺនៅប្តដនងាើម អវី ៗនផសងនទៀតជាឧបសគគ ។ នគមិនរតូវ
ចង់បានរបស់ននាោះនទ ។ អនកខលោះជួប អនកខលោះមិនបានជួប នទ ។ ការពិនសាធន៍ដ៏
អសាចរយទំងអស់ននោះគឺរគាន់ប្តជាជំហានននការនជឿននលឿនតាមផលូវប៉ាុនណ្ឌណោះ។
ជួនកាលជំហាននៅមុខ អាចមិនឲ្យនឃើញ នោយនយើងម្មនភាពតានតឹងខាលំង
តាមផលូវប្ដលនធវើឲ្យនយើង្ននៅមុខ នោយមិនចាប់ភឹលកនៅនលើវា ។ ប៉ាុប្នត នបើ
នយើងយកទីនៅននាោះជាចុងបំផុត ន ើយរបកាន់ ខាជប់នឹងវា នយើងនឹងឈប់
នជឿននលឿននៅមុខ ន ើយ ។ នៅ ទីបំផុត នគនឹងជួបរបទោះការម្មនសតិដឹងដ៏
អសាចរយប្បបននោះជានរចើន រាប់មិនអស់ ។ ការបដិបតតិធម៌ទំងអស់ មិនប្សវងរក
ការពិនសាធន៍ននោះនទ ប៉ាុប្នតប្សវងនឆ្ពោះនៅរកខាងកនុងននធមមជាតិផ្ទទល់របស់នគ
នដើមបីនឹងឲ្យបានរួចរនោោះពីទុកា ។

ន តុននោះ នយើងបនតផចង់ចិតតនៅនលើការដកដនងាើម ។ នោយចិតតកាន់ប្ត មូលនៅ

ដនងាើមក៏កាន់ប្តឆ្មរនៅ ន ើយពិបាកនឹងតាមវា ។ ដូនចនោះន ើយ នគនៅប្តរតូវ
ពាយាមផចង់ចិតតកាន់ប្តខាលំងនឡើង ។ រនបៀបននោះ នយើងបនត សនមលៀងចិតតឲ្យមុត.
នដើមបីនឹងនធវើវាឲ្យនៅជាឧបករណ៍ សរម្មប់ចូល ួសពីនសចកតីពិតប្ដលនមើល
នឃើញ នដើមបីនឹងពិនិតយនមើលភាពលអិតលអន់ពិតខាងកនុង ។

-115-
សិលបៈននការរស់នៅ

ម្មនបនចចកនទសដនទនរចើននទៀត នដើមបីចនរមើន កមមោឌន ។ នគអាចនរៀនផចង់ចិតឋ

នោយសូរតពាកយមួយម្មត់ដប្ដលៗ ឬក៏នៅនលើរប
ូ ភាពអវីមួយ ឬក៏អនុវតត ឥត
ឈប់ឈរ នៅនលើសកមមភាពននកាយណ្ឌមួយ ។ នោយនធវើរនបៀបននោះ នគ
ភាជប់ចិតតនៅនលើវតថុននការផចង់ចិតត ន ើយនគបាននៅដល់ភាពសបាយយា៉ា ង
ខាលំង ។ ដរាបណ្ឌការសបាយនៅម្មន ដរាបននាោះនយើងម្មនការនពញចិតត
នឹងវាខាលំងណ្ឌស់ ន ើយនៅនពលណ្ឌប្ដលវាបាត់នៅ នគដឹងថា ខលួននគរត-
ឡប់មកជីវ ិតធមមតាវ ិញជាមួយនឹងបញ្ហ
ា និង ភាពរ ីករាយនៅនលើនផទចិតត ប៉ាុប្នត
វាមិនប៉ាោះនៅដល់ជនរៅននទម្មលប់ចិតតនទ ។ វតថុប្ដលបនងកើតការផចង់ចិតតនៅកនុង
បនចចកនទសននោះ ឥតទក់ទងជាមួយនឹងការពិត ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ
ននខលួននគនទ ។ ការសបាយចិតតយា៉ាងខាលំងប្ដលនគបានជួប គឺជាបំណងប្ដល
នគបនងកើតនឡើង មិនប្មនជាការនកើតនឡើងតាម លំោប់ លំនោយ ពីជនរៅនន
ចិតតបរ ិសុទធនទ ។ ការនធវើ សម្មធិ រតូវ មិនប្មនជាការនធវើចិតតឲ្យពុលនទ ។ វារតូវ
ប្តរួចពីភាពប្ដលនគបនងកើតនឡើង និងការស្សនមើស្សនមទំងអស់ននាោះ ។

សូមបីប្តនៅកនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ក៏នោយ ក៏ម្មន្នជានរចើនប្ដល

អាចបានសនរមចប្ដរ ។ រពោះពុទធអងគឯង បាននរៀនការផចង់ចិតត្នរបាំបី មុន
នឹងបានរតាស់ដឹង ន ើយរពោះអងគបនតបដិបតតិរ ូតអស់មួយជីវ ិត។ ប៉ាុប្នត្ន
ទំងននាោះមិនអាចរ ំនោោះរពោះអងគបាននទ នៅនពលប្ដលរពោះអងគបនរងៀន្ន
ទំងអស់ននាោះ រពោះអងគសងកត់នៅនលើមុខង្ហររបស់វាទំងអស់ថា វារគាន់ប្តជា
្នន់ ្ននៅរកការចនរមើនខាងកនុងប៉ាុនណ្ឌណោះ។ អនកចនរមើនកមមោឌន បនងកើត
ការផចង់ចិតត មិនប្មនចង់បានការសបាយរ ីករាយខាលំង ឬក៏បីតិនទ ប៉ាុប្នតរតូវប្ត
តរមង់ចិតតនៅកនុងបនចចកនទស ជាមួយនឹងការពិនិតយនមើលនសចកតីពិតរបស់នគ.
ន ើយបំបាត់នូវទម្មលប់ចិតតប្ដលបណ្ឌ
ត លឲ្យនកើតទុកា ។ ននោះជាការផចង់ចិតតរតូវ.
ការចនរមើនកមមោឌនរតូវ ។

-----------------

-116-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ ន តុដូចនមតចបានជានោករគូបនរងៀនសិសសឲ្យបដិបតតិអានាបានៈ
ផចង់ចិតតនៅរតង់រនធរចមុោះ មិនប្មននៅនលើនពាោះ ?

ចនមលើយ ៖ ពីនរពាោះចំនពាោះនយើង បដិបតតិអានាបានៈ ជាការនរៀបចំសរម្មប់

បដិបតតិវ ិបសសនា ។ ន ើយកនុងរនបៀបវ ិបសសនាននោះ នគរតូវការតាំងចិតតពិនសស
យា៉ា ងម្មំ ។ នបើកប្នលងប្ដលផចង់ចិតតកាន់ប្តតូចនៅ ការផចង់ចិតតនឹងកាន់ប្តម្មំ
នឡើង ។ ការផចង់ចិតតដល់កំណត់ននោះ នបើផចង់នៅនលើនពាោះវាធំនពក ។ កប្នលង
ប្ដលរតឹមរតូវបំផុត គឺនៅនលើ តំបន់រនធរចមុោះ ។ ដូនចនោះន ើយបានជារពោះពុទធឲ្យ
អនុវតតនៅកប្នលងននាោះ ។

សំណួរ ៖ នៅនពលប្ដលនយើងកំពុងប្តបដិបតតិការដឹងដនងាើម នតើនគអនុញ្ហដត

ឲ្យរាប់ដនងាើម ឬឲ្យ ទននទញថា «ចូល » នៅនពលប្ដលនយើងដកដនងាើមចូល ,
ទននទញថា « នចញ» នៅនពលប្ដលនយើងដកដនងាើមនចញឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ នទ ! មិនចាំបាច់ទននទញអវីនទ ! នបើរគប់នពល អនកបប្នថមពាកយនៅនលើ

ការដឹងដនងាើម បនិតចមតងៗ ពាកយនឹងរគបសងកត់ ន ើយអនកនឹងនភលចដនងាើមអស់
។ បនាទប់មក នទោះបីអនកដកដនងាើមចូលឬនចញ អនកនិយាយថា «ចូល»។
ន ើយនទោះបីអនកដកដនងាើមចូលឬនចញ អនកនិយាយថា «នចញ»។ ពាកយ ននោះ
នឹងកាលយនៅជា «មន្ទនត» ។ រគាន់ប្តនៅជាមួយនឹងដនងាើម ដនងាើមសុទធ សាធ
បានន ើយ គាមនអវីនរៅពីដនងាើមនទ ។

សំណួរ ៖ នមតចបានជាការបដិបតតិរមាធិ មិនរគប់រគាន់នដើមបីនឹងរ ំនោោះ ?

ចនមលើយ ៖ ពីនរពាោះនសចកតីបរ ិសុទធននចិតត ប្ដលនកើតនឡើងតាមសម្មធិ បាន

សនរមចជាបឋមនោយសារការបន្ទង្ហកប មិនប្មនការបំបាត់ននទម្មលប់នទ ។ ដូច
ជានគោងអាងទឹករកខវក់ នោយបប្នថមសាច់ជូរ, សាច់ជូរនធវើឲ្យភក់ ធាលក់ចុោះ

-117-
សិលបៈននការរស់នៅ

នៅបាតធុងទឹក នៅសល់ប្តទឹកថាល ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ វានធវើចិតតស្សទប់នលើឲ្យ

ភលឺថាល ប៉ាុប្នតចិតតប្ដលមិនបរ ិសុទធ នៅប្តសថិតនៅនលើចិតតមិនដឹង ។ នសចកតីមិន
បរ ិសុទធទំងអស់ននោះ រតូវប្តដកនចញនដើមបីនឹងនៅ ឲ្យដល់ការរួចរនោោះ ។

នដើមបីបំបាត់នសចកតីមិនបរ ិសុទធពីជនរៅននចិតត នគរតូវបដិបតតិ វបរសនា

ិ ។

សំណួរ ៖ នតើវាគាមននរគាោះថានក់ នទឬអវី នបើនគបំនភលចអតីតកាល និងអនាគត

កាលទំងអស់ ន ើយផចង់ចិតតចំនពាោះប្តបចចុបបនន កាលប៉ាុនណ្ឌណោះ ? រួមនសចកតី
នៅ នតើសតវទំងអស់ មិនរស់នៅតាមរនបៀបននោះនទឬ ? របាកដណ្ឌស់ ន ើយ
ថា អនកប្ដលនភលចអតីតកាល នឹងរបរពឹតតខុសតាមរនបៀបដប្ដលនទៀត ។

ចនមលើយ ៖ បនចចកនទសននោះ មិនបនរងៀនឲ្យអនកនភលចអតីតកាលទំងអស់ ឬក៏

មិនឲ្យទក់ទងនៅនឹងអនាគតកាលនទ ។ ប៉ាុប្នតទម្មលប់ ចាស់របស់ ចិតតបចចុបបនន
នធវើឲ្យនគលិចលង់នៅកនុងការចងចាំពីអតីតកាល ឬក៏នោភលន់ប្ផនការណ៍
ឬក៏ខាលចកនុងអនាគតកាល ន ើយនគនៅប្តមិនដឹងបចចុបបននកាល ។ ទម្មលប់មិន
លអននោះនធវើជីវ ិតឲ្យម្មនទុកា ។ នោយចនរមើនកមមោឌន អនកនរៀនឈរឲ្យជាប់នៅ
នលើការពិតននបចចុបបនន ។ ជាមួយនឹងមូលោឌនរ ឹង បុឹង អនកអាចយកការប្ណនាំ
ពីអតីតកាល ន ើយនធវើវាឲ្យនៅជារតឹមរតូវសរម្មប់អនាគតកាល ។

សំណួរ ៖ ខញំុនឃើញថា នៅនពលចនរមើនកមមោឌន ចិតតខំុញរនវ ើរវាយ ។ នោភៈអាច

ចាប់នផតើមនឡើង ។ នពលននាោះខញុំគិតថាខញុំមិនរតូវម្មននោភៈនទ ន ើយខញុំចាប់នផតើ
មរសាប់រសល់ នរពាោះខញំុម្មននោភៈ ។ នតើឲ្យខញំុនធវើរនបៀបណ្ឌ ?

ចនមលើយ ៖ នមតចក៏រសាប់រសល់នរពាោះប្តនោភៈ ? រគាន់ប្តទទួលសាគល់ការពិត

ប៉ាុនណ្ឌណោះថា«នមើលចុោះ ! ម្មននោភៈនកើតនឡើង ន ើយ » អនកនឹងនចញផុតពីវា ។
នៅនពលប្ដលអនកនឃើញថាចិតតរនវ ើរវាយ អនកទទួលសាគល់វា «នមើលចុោះ ! ចិតតខំុញ
កំពុងប្តរនវ ើរវាយ ! » ន ើយវានឹងរតឡប់មករកដនងាើម វ ិញនោយសវ័យរបវតតិ ។
កុំបនងកើតភាពតានតឹងនរពាោះប្តម្មននោភៈ ឬនរពាោះប្តចិតតរនវ ើរវាយ នបើអនកនធវើ

-118-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ដូនចានោះ អនកនឹងបនងកើតនទសៈថមី ។ ចូររគាន់ប្តទទួលសាគល់វា ។ ការទទួល

សាគល់ននោះរតឹមរតូវន ើយ ។

សំណួរ ៖ នគបានសាគល់ បនចចកនទស ហ្ោគ្ៈ

( 88 )
រួចនស្សចន ើយ កនុង

ចំនណ្ឌមបនចចកនទសរបស់រពោះពុទធ នតើអីវនៅប្ដលថមី ពិតរបាកដកនុងការចនរមើន

កមមោឌន ប្ដលបនរងៀននោយរពោះពុទធ ?
ចនមលើយ ៖ អវីប្ដលនៅថា នយាគៈបចចុបបននននោះ គឺជាការពិតនូវការនជឿននលឿន

ទំននើប ។ បត្យញ្ា លី
(89)
រស់នៅ៥០០ឆ្នំ នរកាយសម័យរពោះពុទធ ន ើយនយាគ

សូរតរបស់ គាត់ បង្ហាញពីឥទធិពលននការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ។ របាកដ

ណ្ឌស់ នគបានដឹងថា ការបដិបតតិនយាគៈនៅកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ម្មនតាំងពី
មុនពុទធសម័យមកនម៉ាលោះ ន ើយរពោះ ពុទធអងគឯងក៏ម្មនការពិនសាធន៍ ជាមួយនឹង
ពួកទំងននាោះប្ដរមុននឹងបានរតាស់ដឹង ។ ប៉ាុប្នតការបដិបតតិទំងអស់ ននាោះបាន
កំណត់រតឹមប្ត សីល និងសម្មធិ ប៉ាុនណ្ឌណោះ គឺ ជាការផចង់ចិតតរ ូតនៅដល់
្នរបាំបី ប្ដលសថិតនៅកនុងវ ិស័យវ ិញ្ហដណនៅនឡើយ ។ រពោះពុទធបានរក

នឃើញ្នទីរបាំបួន គឺ វបរសនា
ិ ជាការលូតោស់ខាងកនុង ប្ដលនឹងនាំ

ការចនរមើនកមមោឌននឆ្ពោះនៅរកទីនៅចុងបំផុត ន ិ
ួសផុតពី ការពិនសាធន៍ កុងវ
ស័យវ ិញ្ហដណទំងអស់ ។

សំណួរ ៖ ខញំុនឃើញថាខញំុឆ្ប់នមើលង្ហយនគ ។ នតើរតូវនធវើរនបៀបណ្ឌ ជាមួយនឹង

បញ្ហ
ា ននោះ ?

ចនមលើយ ៖ ចូរអនក ចនរមើនកមមោឌនជាមួយនឹងវា ។ នបើការរបកាន់ខួលនខាលំង អនក

នឹងនមើលង្ហយអនកឯនទៀត បននាទសអនកឯនទៀត ន ើយនលើកកំពស់ខួលនឯង ។
ប៉ាុប្នតការចនរមើនកមមោឌន នឹងរ ំោយការរបកាន់ខួលនននោះ។ កាលណ្ឌវារោយ

88
Yoga
89
Patañjali 150 BC or 2nd century BC is one among the 18 siddhars in the Tamil siddha tradition. He is the
compiler of the Yoga Sūtras (excerpted from websiteWikipedia).
-119-
សិលបៈននការរស់នៅ

បាត់នៅ អនកមិនអាចនធវើអីវមួយឲ្យអនកដនទម្មននរគាោះថានក់នទ ។ ចូរចនរមើនកមម

ោឌននៅ នុ៎ោះបញ្ហ
ា នឹងនោោះស្សាយរួចនោយសវ័យរបវតតិ ។

សំណួរ ៖ នៅនពលខលោះ ខញំុដឹងថា ខញំុបាននធវើខុស ។

ចនមលើយ ៖ ការដឹងកំ ុសមិនជួយអនកនទ វារគាន់ប្តបនងកើតឲ្យម្មននរគាោះថានក់ ,

ការដឹងខលួនខុស គាមនកប្នលងនៅនលើផូលវធម៌នទ ។ កាលណ្ឌអនកដឹងថាអនកបាន
នធវើខុស ចូររគាន់ប្តទទួល សាគល់នោយមិនបាច់រកខុសរតូវ ឬបិទបាំងវានទ ។
អនកអាចចូលនៅរកអនកណ្ឌម្មនក់ប្ដលអនកនគារព ន ើយនិយាយថា ៖ «ខញំុបាន
នធវើខុសន ើយ នៅអនាគត ខញំុនឹងរបុងរបយ័តន មិននធវើកំ ុសដប្ដលននោះនទៀត
នទ»។ រួច ន ើយចូរចនរមើនកមមោឌននៅ ! អនកនឹងនឃើញថា អនកនឹងនចញផុតពី
ការលំបាកននោះ ។

សំណួរ ៖ នមតចបានជាខញំុនៅប្តរបកាន់ខួលននទៀត? នមតចបានជាខញំុនៅប្តរបកាន់

«អញ» ?

ចនមលើយ ៖ ននោះជាទម្មលប់ ចាស់របស់ ចិតត ប្ដលរបរពឹតតនៅតាមអវ ិជាជ ។ ប៉ាុប្នត

វ ិបសសនាអាចរ ំនោោះអនកនចញពីទម្មលប់ប្ដលម្មននរគាោះថានក់ននោះ ។ ជំនួសការ
គិតប្តខលួនឯង អនកនរៀនគិតដល់អនកដនទ ។

សំណួរបនត ៖ នតើវានកើតនឡើងយា៉ា ងដូ ចនមតច ?

ចនមលើយ ៖ ជំហានទីមួយគឺ ចូរទទួលសាគល់នូវការគិតប្តពីខួនឯង

ល ន ើយនឹង
ការរបកាន់ខួលន ។ លុោះរតាប្តនគដឹងការពិតននោះ ពុំននាោះនសាតនទ នគមិនអាច
នចញផុតពីការស្សវ ឹងននការស្សឡាញ់ខួលនឯងនទ ។ នោយការបដិបតតិនរចើនត
នៅនទៀត អនកនឹងដឹងថា តាមការពិត សូមបីប្តការស្សឡាញ់អនកឯនទៀត ក៏ ជា
ការស្សឡាញ់ខួលនឯងប្ដរ។ អនកនឹងយល់ថា ៖ «នតើខំុស្ញ សឡាញ់អនកណ្ឌ? ខញំុ
ស្សឡាញ់អនកណ្ឌម្មនក់ នរពាោះខញំុចង់បានអវីមួយពីអនកននាោះ ខញំុសងឃឹមថា គាត់

-120-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នឹងនធវើអីប្វ ដលខញំុចង់បាន ។ នៅនពលប្ដល គាត់ចាប់នផតើមនធវើអីវនផសងនទៀត ការ

ស្សឡាញ់របស់ខុំញរោយបាត់នៅ។ នតើខុំញស្សឡាញ់អនកននាោះពិត ឬក៏ស្សឡាញ់
ខលួនឯង?» ចនមលើយនឹងនៅជាចាស់ តាមការបដិបតតិវ ិបសសនារបស់អនក មិន
ប្មនតាមរបាជាញនទ ។ ភាលមននាោះ នៅនពលប្ដលអនកដឹងផ្ទទល់ អនកចាប់នផតើម
នចញពីការរបកាន់ខួលនន ើយ ។ ន ើយអនកនរៀនបនងកើតនសចកតីស្សឡាញ់ពិត
ចំនពាោះអនកដនទ ស្សឡាញ់ប្ដលមិនរបកាន់ខួលន ប្ដលជាផលូវប្តមួយទិសគឺ «ឲ្យ
នោយមិនចង់បានអវីរតឡប់មកវ ិញ» ។

សំណួរ ៖ ខញំុនធវើការនៅកប្នលងប្ដលម្មនអនកសុំទនជានរចើនរស់នៅនលើផូវល នតើ

ឲ្យខញំុនធវើដូចនមតច ?

ចនមលើយ ៖ នតើនៅរបនទសខាងលិចម្មនរនបៀបននោះប្ដរ ឬ ? ខញំុសាមនថា អនកសុំ

ទនម្មននៅប្តកនុងរបនទសរកីរកនទ !

សំណួរបនត ៖ ខញំុដឹងថា មនុសសភាគនរចើនទំងននោះនិយមនរបើនរគឿងស្សវ ឹង និង

នរគឿងនញៀន ខញំុនឹកថានបើឲ្យលុយនគ នយើងនឹងជរមុញនគឲ្យបនតនរបើ នរគឿង
នញៀន នរបើនរគឿងស្សវ ឹងតនៅនទៀត ។

ចនមលើយ ៖ ដូនចនោះន ើយ អនករតូវប្តរបុងរបយ័តនថា អំនណ្ឌយទនប្ដលអនកឲ្យ

រតូវប្តបាននៅអនក នរបើរតឹមរតូវ ។ មិនដូនចានោះនទ វានឹងមិនជួយអនកណ្ឌម្មនក់
នឡើយ ។ ជំនួសការឲ្យលុយនៅមនុសសនបៀបននាោះ នបើអនកអាចជួយនគឲ្យនចញ
ផុតពីការនញៀន អនករបាកដជាជួយនគ ប្មន ។ អំនពើអីវប្ដលអនករបរពឹតត រតូវ ប្ត
នធវើតាមបញ្ហដ ។

សំណួរ ៖ កាលណ្ឌនោករគូនិយាយថា ៖ «សូមឲ្យបានសុខសបាយ» នៅ

ប្ផនកម្មាងនទៀត ខញុំយល់ថា៖ «សូមឲ្យបានទុកា »។

ចនមលើយ ៖ នមតចក៏បានជានកើតទុកា ? ចូរនចញឲ្យផុតពីទុកា !

-121-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរបនត ៖ រតូវន ើយ ! ប៉ាុប្នតខំុញនឹកថា នយើងបដិបតតិនដើមបីនឹងនធវើចិតតឲ្យនឹង

នរ ។

ចនមលើយ ៖ ភាព នឹងនរនធវើឲ្យអនកសបាយ ។ នបើអនកគាមនចិតតនឹងនរនទ អនកនឹង

ម្មនទុកា ។ ចូរឲ្យម្មនភាពនឹងនរ សូមឲ្យបានសុខសបាយ !
សំណួរបនត ៖ ខញំុគិតថា ៖ «សូមឲ្យម្មនភាពនឹងនរ សូមកុំឲ្យម្មនអវី ! »។

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទៗ ! ភាពនឹងនរនធវើឲ្យអនកសបាយចិតត មិនប្មនឥតម្មនអវី

នទ ។ អនកនៅជាមនុសសរតឹមរតូវ កាលណ្ឌអនកម្មនចិតតនឹងនរ ។

--------------------

-122-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ទឹកនោោះនគាខាប់ នកាងកងុក
(The Crooked Pudding)

ម្មននកមងកំរពាពីរនាក់ រកខសត់រស់នៅនោយសារការសុំ ទននគ ពីផទោះមួយនៅ

ផទោះមួយ កនុងទីរកុង និងជាយរកុង ។ នកមងម្មនក់ងងឹតប្ភនកពីកំនណើត នដើរសុំទន
នគជាមួយនឹងនកមងម្មនក់ នទៀត ។

នថងមួយ នកមងងងឹតប្ភនកធាលក់ខួលនឈឺ ។ មិតតរបស់វានិយាយថា ៖ «ឯងសរម្មក

នៅទីននោះន ើយ ខញំុនៅសុំទននគសរម្មប់នយើងទំងពីរនាក់ ខញំុនឹងយកអាហារ
មកឲ្យឯង»។ ន ើយនកមងននាោះក៏នចញនៅសុំទននគនៅ ។

នថងននាោះ នកមងននាោះបានទទួលមាូបឆ្ងញ់អសាចរយគឺ នខៀរ(90) ប្ដលនធវើពីទឹកនោោះនគា

ខាប់របស់ឥណ្ឌ
ឍ ។ វាមិនប្ដលបានបរ ិនភាគបប្ងអមននោះពីមុននទ ន ើយវា
សបាយចិតតណ្ឌស់ ។ ប៉ាុប្នតនោយភ័ពវអារកក់ នកមងននាោះគាមន កំប៉ាុងោក់ នខៀរ
ននោះមកឲ្យមិតតវានទ ន ើយវាក៏បរ ិនភាគអស់នៅ ។

នពលរតឡប់មករកមិតត ងងឹតប្ភនកវ ិញ វានិយាយថា ៖

- ខញំុសុំនទស នថងននោះខញំុបានទទួលបប្ងអមនខៀរឆ្ងញ់ណ្ឌស់ ប៉ាុប្នតខំុញមិន
អាចយកវាមកនផញើឯងបាន នរពាោះគាមនកំប៉ាុងោក់ ។
នកមងងងឹតប្ភនកសួរថា ៖
- សអីនៅនខៀរននាោះ ?
- ឱ វាម្មនពណ៌ស ។ នធវើពីទឹកនោោះនគា វាម្មនពណ៌ស ។
នោយងងឹតប្ភនកពីកំនណើត វាមិនយល់ថាអវីជាពណ៌សនទ ។
- ដូចលមាចលៅ ពណ៌ស ?
- ឯងឥតដឹងពណ៌សយា៉ា ងដូចនមតចនទឬ ?
- ខញុំឥតដឹងនទ

90
Khir : indian recipe composed with milk, rice and different ingredient s.
-123-
សិលបៈននការរស់នៅ

- វាផទុយពីពណ៌នលម
- ចុោះនលម ឹង
ន វាយា៉ា ងនម៉ាចប្ដរ ? ( វាក៏មិនដឹងថានលមជាអវីប្ដរ )។
- ឱ ! ចូរឯងពាយាមយល់ពណ៌ស !

ប៉ាុប្នតនកមងងងឹតប្ភនកមិនអាចយល់បាននទ។ ដូនចនោះមិតតវានមើលជុំវ ិញខលួន ន ើយ

នឃើញកាងនសមួយ ។ វា ក៏ចាប់សតវននាោះយកមកឲ្យនកមងងងឹតប្ភនក ន ើយ
និយាយថា ៖
- ពណ៌ស គឺដូចជាសតវសាលបននោះឯង ។
នកមងងងឹតប្ភនក ក៏សាទបកាងនជាមួយនឹងរម្មមនដ ន ើយនិយាយថា ៖
- ឱ ! ឥឡូវខញំុយល់ពណ៌សន ើយ ! វាទន់នលមើយលអណ្ឌស់ ។
- នទ ! មិនប្មននទ! ពណ៌ស ជាពណ៌ស ! ឯងរតូវពាយាមយល់
- ប៉ាុប្នតឯងរបាប់ខំុញថា វាដូចជាសតវសាលបននោះ។ ខញំុសាទបនមើល ដឹងថាវាម្មន
ភាពទន់ ។ អ្ចឹងនខៀរននាោះវាទន់ ។ ពណ៌សម្មនន័យថាទន់ ។
- នទ ! ឯងឥតយល់អីនសាោះ ល មតងនទៀតនមើល !

នកមងងងឹតប្ភនក សាទបកាៃនននាោះមតងនទៀត ។ វា សាទបចាប់ពីចំពុោះនៅក នៅខលួន

នៅដល់ចុងកនទុយ ។ រួចន ើយវានិយាយថា ៖
- ឱ ! ឥឡូវខញំុយល់ន ើយ ! សគឺនកាងកងុក ។ នខៀរគឺ នកាងកងុក ។

នកមងននាោះមិនអាចយល់បាន នរពាោះវាគាមនឥន្ទនទិយ(91) ប្ដលឲ្យដឹងថាអវីជាពណ៌

ស ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នបើអនកគាមន ឥន្ទនទិយនឹងពិនសាធនូវការពិត នទ វានឹង នកាង
កងុករ ូតសរម្មប់អនក ។

-------------------

91
Faculty
-124-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ៧

ការហាត់ ឹក
វ ឺន
វ បញ្ហដ
(The Training of Wisdom)

មិនប្មនសីល ឬសម្មធិនទ ប្ដលជាកំពូលននការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ។ តាម

ការពិត សីល និងសម្មធិទំងពីរននោះ នគបានដឹងចាស់ ន ើយបដិបតតិមុន
នពលប្ដលរពោះអងគបានរតាស់ដឹង ។ ន ើយកនុងនពលប្សវងរកផលូវរនោោះ រពោះ
លពាធិ្តវ បាននរៀនសម្មធិពីរគូពីររូប ការ ឹក
វ ឺន
វ ទំងននោះរបស់រពោះពុទធមិន
ខុសពីរគូទំងឡាយននសាសនារបនពណីនទ ។ សាសនាទំងអស់ សងកត់ធងន់
នៅនលើចរ ិយាសមបតតិជាចាំបាច់ ន ើយនគអាចនៅដល់ ភាពបរមសុខ នទោះបី
នោយការសូរតធម៌ នោយការបន់ស្សន់ នោយការអត់ អាហារ នោយការ
បដិបតតិតឹងរ ឹងនផសងនទៀត ឬនោយការបដិបតតិសម្មធិរនបៀបនផសងនទៀតក៏
នោយ ។ ទីនៅននការបដិបតតិរនបៀបននោះ គឺរគាន់ប្តជាការតាំងចិតតយា៉ាងនឹងនរ
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ននោះជា «ភាពអប្ណតតអណូត ង» ប្ដលពិនសាធនឃើញជាអាថ៌កំបាំង
នោយអនកកាន់សាសនា (92) ។

ការតំកល់ចិតតឲ្យមូលននោះ ជួយណ្ឌស់ នទោះបីមិនបាននៅដល់កំពស់ននការ

តាំងចិតតម្មំមួនក៏នោយ ។ វានធវើចិតតឲ្យសងប់សាងត់ នោយបប្ងវរចិតតពីសាថនភាព
ប្ដលនគអាចរបឆ្ំងជាមួយនោភៈ និងនទសៈ ។ រទង់រទយជាន់ដំបូងនន
សម្មធិ គឺការចាប់នផតើមរាប់យា៉ាងយឺតពីមួយដល់ដប់ នដើមបីការពារកំ ឹងមិន
ឲ្យនកើតនឡើង ។ រនបៀបនផសងនទៀត ដូចជាការសូរតពាកយ ឬមន្ទនតដប្ដលៗ ឬក៏
ផចង់ចិតតនៅនលើវតថុប្ដលនមើលនឃើញណ្ឌមួយ ។ ទំងអស់ននាោះបានរបនយាជន៍
ដូចគាន គឺនៅនពលប្ដលចិតតភាជប់នៅនឹងវតថុនផសងៗ ចិតតនៅជាសុខសងប់ ។ ភាព

92
This is the “ecstasy » experienced by religious mystics.
-125-
សិលបៈននការរស់នៅ

សងប់សាងត់ប្ដលបានមករនបៀបននោះ មិនប្មនជាការរ ំនោោះពិត របាកដនទ ។

របាកដណ្ឌស់ ការបដិបតតិននសម្មធិចិតត បង្ហាញនូវលទធផលលអយា៉ាងនរចើន
ប៉ាុប្នតវានៅប្តថានក់ចិតតដឹងប៉ាុនណ្ឌណោះនទ ។ ជិតនមភរបាំសតវតស មុននឹងនកើតចិតត

វ ិជាជទំននើប រពោះពុទធបានរកនឃើញចិតតមិនដឹង ប្ដលរពោះអងគ រតាស់នៅថា អនុ

រយ ។ រពោះអងគបានរកនឃើញការបប្ងវរចិតត ប្ដលជាការនោោះស្សាយដ៏ឆុត

ឆ្ប់ ជាមួយនឹងនោភៈ និងនទសៈនៅនលើនផទចិតតដឹ ង ប៉ាុប្នតនគមិនអាចបំបាត់

វាបាននទ ។ ផទុយនៅវ ិញ វារុញនរៅចូលនៅកនុងចិតតមិនដឹង ប្ដលវានៅប្ត
ម្មននរគាោះថានក់ នទោះបីវានដកលក់ក៏នោយ ។ នៅនផទខាងនលើននចិតត របប្ ល
ជាម្មននសចកតីសុខ និងនសចកតីរង
ុ នរឿង ប៉ាុប្នតនៅ ថានក់ទីជនរៅ គឺជាភនំនភលើង
ប្ដលនដកសមងំ ន ើយមិនយូរមិនឆ្ប់ វានឹងផទុោះនចញយា៉ា ងខាលំង ។ រពោះពុទធ
ម្មនពុទធដីកាថា ៖

នបើសិនជានគមិនប៉ាោះពាល់ឫសគល់ ន ើយវាចាក់ជាប់នៅកនុងដី នឈើ ប្ដល

រលំ នៅប្តដុោះរតួយនចញមកជាថមី នបើសិនជាទម្មលប់ចាស់នននោភៈ និង
នទសៈ មិនរតូវបានដកឫសនចញនទ ទុកានឹងនកើតនឡើងជាថមីមតងនទៀតឥត
ឈប់ឈរ(93) ។

នពលណ្ឌទម្មលប់នៅប្តម្មនកនុងចិតតមិនដឹង វានឹងដុោះរតួយថមី នពលណ្ឌម្មន

ឱកាស ប្ដលជាន តុឲ្យម្មនទុកា ។ នោយន តុននោះ សូមបីប្តអនាគតរពោះពុទធ
ប្ដលបាននៅដល់ថានក់ខពស់បំផុត នោយសារប្តការបដិបតតិសម្មធិចិតតននាោះ ក៏
នោយ ក៏រពោះអងគមិននពញរពោះទ័យនឹងការរ ំនោោះននោះប្ដរ ។ រពោះអងគសនរមច
រពោះទ័យថា រតូវប្តបនតការស្សាវរជាវរកផលូវនចញពីទុកា និងផលូវនៅរកនសចកតី
សុខ ។

រពោះអងគបាននឃើញផលូវពីរ ។ ទីមួយ គឺជាផលូវប្ដលនធវើឲ្យខលួនឯងសបាយចិតត

93
ធមមបទ, XXIV 5 (338)

-126-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ខាលំង ប្ដលនធវើឲ្យខលួនឯងម្មននសរ ីភាព នឹងរកការសបាយចំនពាោះអវីប្ដលនគ

ចង់បាន ។ ននោះជាផលូវនោកប្ដលមនុសសភាគនរចើនរបរពឹតត នទោះបីនគដឹង ឬ
មិនដឹងក៏នោយ ។ ប៉ាុប្នតនគនឃើញយា៉ា ងចាស់ថា វាមិនអាចនាំនៅរកនសចកតី
សុខនទ ។ គាមននរណ្ឌម្មនក់នៅកនុងនោកននោះ ប្ដលអាចបំនពញបំណងរបស់
នគឲ្យនពញចិតតបាននឡើយ ។ នៅកនុងជីវ ិត អវីប្ដលនគរបាថានចង់បាន វាមិននកើត
នឡើងនទ ន ើយអវីប្ដលនគមិនរបាថាន វានកើតនឡើង ។ អនកប្ដលនដើរតាមផលូវននោះ
មិនអាចនចៀសវាងការនកើតទុកាបាននទ ។ កាលណ្ឌនគមិនបានសនរមចដូច
របាថាននទ នគរងទុកានោយសារការខកខាន ន ើយនឹងការមិននពញចិតត។ ប៉ាុប្នត
នគនកើតទុកាដូចគានប្ដរ នៅនពលប្ដលនគបាននៅដល់នសចកតីរបាថានរបស់នគ,
គឺនគនកើតទុកា ខាលចរបស់ននាោះបាត់នៅវ ិញ ប្ដលជាការសបាយប្តមួយខណៈ
ន ើយតាមការពិតគឺវាដូនចានោះឯង ។ កនុងការរកនដើមបីឲ្យបាន និងការបាត់បង់
នូវនសចកតីរបាថានរបស់នគ មនុសសរនបៀបននោះ ប្តងប្តម្មនការរសាប់រសល់ជា
និចច ។ អនាគតរពោះពុទធម្មនការពិនសាធន៍ តាមផលូវននោះរួចន ើយ មុននឹងនចញពី
ជីវភាពរគ សថនៅជាអនកបួស ។ ន តុននោះ រពោះអងគរជាបចាស់ថាវាមិនអាច
ជាផលូវនៅរកនសចកតីសុខបាននទ ។

ផលូវមួយនទៀត គឺជាផលូវននការហាមឃ្លត់ខួលនឯង ហាមឃ្លត់មិនឲ្យសបាយ

កនុងនសចកតីរបាថានរបស់នគ ។ នៅកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ កាលពី ២៥០០ឆ្នំមុន នគ
ហាមឃ្លត់ខួលនឯងខាលំងនពក នដើមបីនឹងនចៀសវាងនសចកតីរបាថានទំងអស់,
ន ើយនគនធវើទុកាខួលនឯង ។

នគគិតថា ការោក់នទសខលួនឯង និងពាបាលទម្មលប់នននោភៈ និងនទសៈ

ន ើយវានឹងជរមោះចិតតឲ្យបរ ិសុទធ ។ ការបដិបតតិរនបៀបននោះ គឺជាជីវ ិតអនក កាន់
សាសនានពញពិភពនោក។ រពោះលពាធិ្តវបានជួបផលូវននោះផងប្ដរ នៅកនុងឆ្នំ
បនាទប់ពីរពោះអងគនចញនៅបួស ។ រពោះអងគបានបដិបតតិ្ននផសងៗនទៀត ( 94 )

94
ទុ កករកិ រ ិយា

-127-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលកាយរពោះអងគនៅសល់ប្តឆអឹង និងប្សបក ។ ប៉ាុប្នតរទង់ នឃើញថា នៅប្តមិន

បានសនរមច ។ នធវើទុកាកាយ មិនប្មននធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធនទ ។

ការហាមឃ្លត់ខួលនឯង មិនចាំបាច់តឹងរ ឹងនពកនទ ប៉ាុប្នតនគអាចបដិបតតិវានោយ

សមរមយ នោយហាមឃ្លត់មិនឲ្យសបាយជាមួយនឹងនសចកតីរបាថានទំងននាោះ
ប្ដលបនងកើតអកុសលកមម ។ ការរតួតរតាខលួនឯងននោះ ហាក់ដូចជាឆ្ងយពីការ
នធវើឲ្យខលួនឯងសបាយ នរពាោះនៅនពលប្ដលនគបដិបតតិវា នគនចៀសវាងមិនឲ្យ
ម្មនអំនពើអារកក់ ។ ប៉ាុប្នតនបើហាមឃ្លត់ខួលនឯងបានសនរមច នោយសារប្តការ
សងកត់ខួលនឯង វានឹងបនងកើតភាពតានតឹងចិតត ប្ដលនធវើឲ្យម្មននរគាោះថានក់ ។ ការ
សងកត់នននសចកតីរបាថានទំងអស់ នឹងនកើតនរចើននឡើង ដូចជាទឹកជន់កុនងបឹង
ប្ដលម្មនទំនប់ ។ នថងមួយ ទំនប់នឹងបាក់ ន ើយទឹកនឹង ូរធាលយនចញនធវើឲ្យ
បាក់ប្បកអស់ ។

ដរាបណ្ឌទម្មលប់នៅប្តម្មនកនុងចិតត ដរាបននាោះ នយើងមិនអាចបានសុខសានត

នទ ។ នទោះបីបានលទធផលលអក៏នោយ សីល មិនអាចរកាទុកនូវកម្មលំងចិតត
ទំងអស់បាននទ ។ ការចនរមើនសម្មធិនឹងជួយ ប៉ាុប្នតវារគាន់ប្តជាការនោោះ
ស្សាយមួយភាគនទ វាមិនអាចនោោះស្សាយបាន នៅទី ជនរៅននចិតត ប្ដលជា
ឫសគល់ននបញ្ហ
ា ប្ដលជាឫសគល់នននសចកតីមិនបរ ិសុទធនទ ។ ដរាបណ្ឌ
ឫសទំងននាោះនៅកប់កុនងចិតតមិនដឹង ដរាបននាោះនសចកតីពិត នសចកតីសបាយ
ជានិចច និងការរ ំនោោះ ឥតនកើតនឡើង បាននទ ។

ប៉ាុប្នតនបើឫសគល់ននទម្មលប់ខួលនឯង អាចដកនចញពីចិតតបាន វានឹងឥតម្មន

នរគាោះថានក់ ប្ដលនយើងសបាយនចញពីអកុសលកមម វាឥតចាំបាច់នឹងបន្ទង្ហកប
ខលួនឯងនទ ពី នរពាោះការជរមុញចិតតឲ្យនធវើអកុសលកមមឥតម្មននទ ។ នោយ
នចញផុតពីភាពតានតឹងនៅនលើនសចកតីប្សវងរក ឬក៏នៅនលើការបដិនសធន៍ នគ
អាចរស់នៅជាសុខ ។

-128-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បនចចកនទសមួយប្ដលសរម្មប់ដកឫសគល់នចញ គឺនយើងអាចរជាបចូលនៅ
កនុងជនរៅននចិតត នដើមបីនឹងនោោះស្សាយជាមួយនឹង ភាពមិនបរ ិសុទធ នៅកប្នលង
ប្ដលវានកើតនឡើង ។ បនចចកនទសននោះ ប្ដលរពោះពុទធរកនឃើញ គឺការអប់រ ំនូវ

បញ្ញា ប្ដលបណ្ឌ
ត លឲ្យរពោះអងគបានរតាស់ដឹង ។ នគនៅវាផងប្ដរថា

វបរសនាភាវនា
ិ គឺជាការចនរមើនខាងកនុង នៅកនុងខលួនរបស់នគ។ ខាងកនុង

ម្មនន័យថា នគអាចទទួលសាគល់ និងបំបាត់នូវន តុទំងឡាយននទុកា ។ ននោះ

ជាការរកនឃើញរបស់រពោះពុទធ រទង់បដិបតតិនដើមបីរនោោះខលួន ន ើយបានបនរងៀន
អនកដនទរ ូតអស់រពោះជនម ។ ននោះជាធម៌សំខាន់កុនងការបនរងៀនរបស់រពោះអងគ
ប្ដលរទង់ឲ្យតនមលខពស់បំផុត ។ រពោះអងគម្មនបនទូលជាញយៗថា ៖ «នបើសិនជា
វាគាំរទនោយសីល នុ៎ោះសម្មធិនឹងឲ្យផលនរចើន ឲ្យកនរមយា៉ា ងនរចើន ។ នបើវា
គាំរទនោយសម្មធិ នុ៎ោះ បញ្ហដនឹងឲ្យផលនរចើន ឲ្យកនរមយា៉ា ងនរចើន ។ នបើវាគាំ
រទនោយ បញ្ហដ នុ៎ោះចិតតនឹងរួចផុតពីការនៅ ង
ម ទំងឡាយ (95) »។

នៅកនុងចំនណ្ឌមទំងននាោះ សីល និងសម្មធិ ម្មនតនមល ។ ប៉ាុប្នតបំណងពិត គឺ

នដើមបីបនងកើត បញ្ហដ ។ ម្មនប្តការបនងកើតបញ្ហដនទ ប្ដលនយើងអាចរកនឃើញផលូវ
កណ្ឌ
ត លពិត ប្ដលនៅចននាលោះននការនធវើខួលនឯងឲ្យសបាយខាលំងនពក និងការប
ន្ទង្ហកបខលួនឯង ។ នោយបដិបតតិសីលធម៌ នយើងនចៀសវាងអំនពើប្ដលបណ្ឌ
ត ល
ឲ្យម្មនភាពតានតឹងចិតតខាលំង ។ នោយចនរមើនកមមោឌនចិតត នយើងបនតការសងប់
នសងៀម ន ើយជាមួយគានននាោះ នយើងសរមួចចិតតឲ្យមុត នដើមបីនឹងពិនិតយនមើល
ខលួនឯង ។ ប៉ាុប្នត ម្មនប្តការចនរមើនបញ្ហដមា៉ា ងនទ ប្ដលនយើងអាចរជាបចូល
នៅរកការពិតខាងកនុង ន ើយរនោោះខលួននយើងឲ្យផុតពីអវ ិជាជ និងការជាប់
ជំពាក់ ។

ការ ឹក
វ ឺន
វ បញ្ហដ ននអដឌងិក
គ មគគម្មនពីរយា៉ា ង គឺគំនិតរតូវ និងការយល់រតូវ។

95
D. 16, ទិ .មហាបរ ិនិ ពាវន សុតតនត

-129-
សិលបៈននការរស់នៅ

គំនិតរតូវ (សម្មមសងកបប)

នៅកនុងការចនរមើនកមមោឌន មុននឹងចាប់នផតើមបដិបតតិ វ ិបសសនាភាវនា គំនិត

ទំងអស់មិនចាំបាច់ឈប់នទ ។ គំនិតអាចសថិតនៅ ប៉ាុប្នតនបើ សតិដឹងពីខណៈ
មួយ នៅខណៈមួយ វារគប់រគាន់នឹងចាប់នផតើមបដិបតតិន ើយ ។

គំនិតអាចសថិតនៅ ប៉ាុប្នតធមមជាតិននគរមូគំនិត ផ្ទលស់បូតរ ។ នោយការដឹងនូវការ

ដកដនងាើម នោភៈ និងនទសៈនៅជាសងប់នសងៀម ។ ចិតតនៅជាសងប់សាងត់ យា៉ា ង
នហាចណ្ឌស់ ក៏នៅនផទ ខាងនលើ ននចិតតដឹងប្ដរ ន ើយនគបានចាប់នផតើមគិតពី
ធម៌ ពីផូលវប្ដលនាំឲ្យផុតទុកា ។ ការលំបាកទំងឡាយប្ដលបាននកើតនឡើងកនុង
ការដឹងដនងាើម បានផុតនៅ ឬក៏បានបាត់ខលោះ ។ នគនរៀបចំនដើមបីនឹង្ននៅ
មុខ ប្ដលជាការយល់រតូវ ។

ការយល់រតូវ (សម្មមទិដិ)ឌ

ការយល់រតូវ ជាបញ្ហដពិត ។ ការគិតពីនសចកតីពិត មិនរគប់រគាន់នទ ។ នយើង

រតូវដឹងការពិតខលួននយើង នយើងរតូវនឃើញវតថុទំងឡាយតាមធមមជាតិពិត មិន
ប្មនតាមការនមើលនឃើញនទ ។ នសចកតីពិតប្ដលនមើលនឃើញ គឺការពិត ប៉ាុប្នត
ការពិតប្ដលនយើងរតូវប្តរជាបចូល គឺនដើមបីនឹងជួបនូវការពិតតាមធមមជាតិនន
ខលួននយើង ន ើយបំបាត់នចញនូវទុកា ។

បញ្ហដម្មនបីយា៉ាង គឺបញ្ហដនកើតនោយការសាតប់ រុ ត្យមយបញ្ញា(96) បញ្ហដនកើត

នោយការគិត ចនា
ិ ត មយបញ្ញា
( 97 )
និងបញ្ហដនកើតនោយភាវនា ភាវនា-ម

យបញ្ញា(98)។ ន័យរបស់សុតមយបបញ្ហដ គឺបញ្ហដនកើតនោយការសាតប់ ។ ជា

96
Suta-may± paññ± សរនសរតាមបាឡីប្ខមរ ៖ សុតមយបបញ្ហដ
97
Cinta-may± paññ± ចិ នាតមយបបញ្ហដ
98
Bh±van±-may± paññ± ភាវ ម បបញ្ញា

-130-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បញ្ហដប្ដលនរៀនពីអនកឯនទៀត នោយអាននសៀវនៅ ឬសាតប់នទសនា ឬសុនទរ

កថា ។ ននោះជាបញ្ហដរបស់បុគគលឯនទៀត ប្ដលនគសនរមចចិតតយកនធវើជារបស់
ខលួននគ ។ ការទទួលននោះរបប្ លជាមកពីនសចកតីលងង ់ នលល ។ ឧទ រណ៍
មនុសសប្ដលនកើតនឡើងកនុងសងគមជាមួយនឹងគំនិតណ្ឌមួយ ជាមួយនឹងជំននឿ
ណ្ឌមួយ ដូចជាសាសនា ឬអវីនផសងនទៀត អាចទទួលគំនិតនោយ ឥត
សាកសួរអនកជិតខាង ឬ មួយការទទួលននាោះអាចនចញមកពីនោភៈ, មគគុនទស
ក៍ននសងគមអាចរបកាសថា នគទទួលនូវគំនិតសរម្មប់កសាង ទទួលនូវជំននឿ
តាមរបនពណី និងទទួលនូវការធានាអនាគតដ៏អសាចរយមួយ ប្ដលរបប្ ល
ជានគទមទរថា អនកនជឿទំងអស់ននាោះ នឹងនៅនកើតកនុងសាថនសួគ៌ នរកាយ
នពលសាលប់ ។ តាមធមមជាតិ ការសបាយកនុងសាថនសួគ៌ ជាការចាប់អារមមណ៍
យា៉ា ងខាលំង ដូនចនោះនគចង់បានណ្ឌស់ ។ ឬមួយនគទទួលនោយការភ័យខាលច ។
មគគុនទសក៍ អាចនឃើញថា មនុសសម្មនការសងស័យ ន ើយម្មនសំណួរពីគំនិត
ននសងគម ន ើយនគរពម្មនអនកទំងននាោះឲ្យនដើរតាមជំននឿប្ដលម្មនន ើយ
សមលុតអនកទំងននាោះ ជាមួយនឹងទណឍកមមដ៏ធងន់កុនងអនាគត នបើនគមិនយល់
រពមតាម ។ របប្ លជានគទមទរថា អនកមិននជឿទំងអស់ នឹង ធាលក់នៅ
សាថននរកនរកាយពីការសាលប់។ តាមធមមជាតិ នគមិនចង់នៅសាថននរកនទ នគ
នលបការសងស័យរបស់នគ ន ើយ ក៏ នដើរតាមជំននឿរបស់សងគម នៅ ។

នទោះបីទទួលនោយជំននឿលងិតលងង់ កីត នោយនោភៈ កតី នោយការ ភ័យខាលចកតី

បញ្ហដប្ដលទទួល មិនប្មនជាបញ្ហដរបស់នគនទ មិនប្មនជាអវីមួយប្ដលបាន
មកពីការពិនសាធន៍ខួលនឯងនទ ។ គឺជាបញ្ហដខចីនគ ។

បញ្ហដទីពីរ គឺបញ្ហដនោយការគិត ។ នរកាយពីការអាន ឬសាតប់នូវការបនរងៀន

ណ្ឌមួយ នគពិចារណ្ឌន ើយពិនិតយថា នតើវាម្មនន តុផលពិតនទ ម្មន
របនយាជន៍នទ ន ើយអាចនដើរតាមបាននទ ។ ន ើយនបើនគនពញចិតតនៅនផទខាង
នលើននបញ្ហដ នុ៎ោះនគទទួលវាថាជាការពិត។ ប៉ាុប្នតវានៅប្តមិនប្មនជាបញ្ហដផ្ទទល់
ពីកុនងមកនទ វារគាន់ប្តជាការបនងកើតបញ្ហដ ប្ដលបានឮពីនគមកប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

-131-
សិលបៈននការរស់នៅ

បញ្ហដទីបី គឺនកើតនចញមកពីការពិនសាធន៍ខួលនឯង ពីការនចោះដឹង ការពិតនោយ

ខលួនឯង ។ ននោះជាបញ្ហដប្ដលនគរស់នៅ ជាបញ្ហដពិតប្ដលនឹងនាំមកនូវការ
ផ្ទលស់បូរកន
ត ុងជីវភាពរបស់នគ នោយការផ្ទលស់បូតររគប់ធមមជាតិននចិតត ។

កនុងនរឿងទំងឡាយននពិភពនោក បញ្ហដនកើតនោយសារការពិនសាធន៍ មិន

ចាំបាច់ឲ្យនគរបនៅជានិចច កាលនទ ។ ការទទួលនូវការរពម្មនរបស់អនកដនទ
ថា នភលើងជាវតថុម្មននរគាោះថានក់ ឬក៏បញ្ហ
ច ក់នូវការពិត នោយបនតការសមន តុ
ផល វារគប់រគាន់ន ើយ ។ វាជាការរពន ើន ប្ដលបងាំខួលនឯងឲ្យចូលនៅកនុង
នភលើង មុននឹងទទួលថាវារោក ។ ប៉ាុប្នតកុនងធម៌ បញ្ហដប្ដលនកើតនឡើងនចញពី
ការពិនសាធន៍ សំខាន់ណ្ឌស់ នរពាោះម្មនប្តរនបៀបននោះនទ ប្ដលអាចនធវើឲ្យ
នយើងរួចរនោោះពីទម្មលប់ ចាស់បាន ។

បញ្ហដនកើតនោយការសាតប់អនកដនទ និងបញ្ហដនកើតនោយការ រតិោះរ ិោះគិត ម្មន

របនយាជន៍ នបើវាជរមុញ ឬប្ណនាំនយើងឲ្យនជឿននលឿននៅរកបញ្ហដទីបី ប្ដល
ជាបញ្ហដនកើតមកពីការពិនសាធន៍ ។ ប៉ាុប្នតនបើនយើងនៅប្តនពញចិតតនឹងទទួល
នូវបញ្ហដពីអនកដនទ នោយមិនបាច់សាកសួរ វានឹងនៅជាម្មនការជាប់ជំពាក់ ,
នៅជាការឃ្លត់ឃ្លំងមិនឲ្យយល់ការពិនសាធន៍ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នបើនយើងនៅ
ប្តនពញចិតតជាមួយនឹងការរតិោះរ ិោះនមើលការពិត ជាមួយនឹងការនសុើបអនងកត និង
ជាមួយនឹងការយល់នោយបញ្ហដ ប៉ាុប្នតមិនពាយាមឲ្យម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់
នុ៎ោះការយល់តាមបញ្ហដរបស់នយើង នឹងនៅជាការជាប់ជំពាក់ ជំនួសជំនួយនន
ការរនោោះ ។

នយើងរគប់រប
ូ រតូវប្តរស់នៅតាមការពិត នោយការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ នោយ
បដិបតតិភាវនា ។ ម្មនប្តការពិនសាធន៍នទប្ដលរនោោះចិតតបាន ។ គាមនការដឹង
របស់អនកដនទណ្ឌមួយអាចរ ំនោោះនយើងបាននទ ។ សូមបីប្តការរតាស់ដឹងរបស់
រពោះពុទធក៏នោយ ក៏ អាចរ ំនោោះបានប្តបុគគល មួយអងគប៉ាុនណ្ឌណោះ គឺរពោះសិទធតថ
នគាតម ។ យា៉ា ងនរចើនបំផុត ការដឹងរបស់អនកដនទ អាចញា
ុ ំងចិតតអនកនផសង

-132-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នទៀត អាចផតល់គំនិតអនកដនទ ឲ្យនដើរតាម ។ ប៉ាុប្នតនៅចុងបំផុត នយើងរគប់គាន

រតូវប្តបដិបតតិខួលនឯង ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖
- អនករតូវប្តបដិបតតិខួលនឯង
- អនកប្ដលបាននៅដល់ទីនៅន ើយ រគាន់ប្តបង្ហាញផលូវនទ (99)។
នសចកតីពិតអាចរស់នៅ អាចម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់កុនងខលួននគប្តមា៉ា ង។ អវី
នៅខាងនរៅ នៅឆ្ងយពីនយើងជានិចច ។ ខាងកនុងប្តមា៉ា ងនទ ប្ដលនយើងរស់
នៅនោយផ្ទទល់ នោយការពិនសាធន៍ពិត ។

កនុងចំនណ្ឌមបញ្ហដទំងបី បញ្ហដពីរខាងនដើម មិនប្មនពិនសសកនុងការបនរងៀន

របស់រពោះពុទធនទ ។ ទំងពីរននោះ នកើតនឡើងកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ មុន ពុទធសម័យ
មកនម៉ាលោះ ។ ន ើយនៅកនុងពុទធសម័យ ក៏ម្មនអនកបនរងៀននូវអវីប្ដលរពោះពុទធបាន
បនរងៀនន ើយប្ដរ ។ វ ិភាគទនដ៏ពិនសសរបស់រពោះពុទធ ចំនពាោះពិភពនោក គឺ
ជាផលូវឲ្យដឹងនូវការពិតនោយខលួនឯង ន ើយបនងកើតបញ្ហដនោយការពិនសាធន៍

ផ្ទទល់គឺ ភាវនាមយបបញ្ញា ។ រនបៀបននោះ គឺនដើមបីសនរមចនូវការដឹងពិត

ផ្ទទល់ ប្ដលជាបនចចកនទសននវបរសនាភាវនា។
ិ

វ ិបសសនាភាវនា

នគនិយាយជាញយៗថា វ ិបសសនាគឺជាពនលឺខាងកនុង គឺជាការយល់នូវនសចកតី

ពិតភាលម ។ នសចកតីអធិបាយននោះរតូវណ្ឌស់ ប៉ាុប្នតតាមការពិត ម្មនវ ិធីសាស្រសត
មួយជំហានមតងៗ ប្ដលអនកចនរមើនកមមោឌន អាចចនរមើននជឿននលឿននៅដល់
ចំណុចប្ដលនគអាចយល់ចាស់។ វ ិធី សាស្រសតននោះគឺ វ ិបសសនាភាវនា ជាការ
ចនរមើនខាងកនុង ប្ដលនគនៅថា ៖ ការចនរមើនវ ិបសសនាកមមោឌន ។

ពាកយ «បសសនា» ម្មនន័យថា «នឃើញ » គឺការនឃើញមួយប្បបជាមួយនឹងការ

99
ធមមបទ, XX, 4 (276)

-133-
សិលបៈននការរស់នៅ

នបើកប្ភនក ។ «វ ិបសសនា» ម្មនន័យថា «ការនមើលនឃើញពិនសស» គឺការពិនិតយ

នូវការពិតខាងកនុងខលួនឯង ននោះបានមកនោយសារការផចង់ចិតត នៅនលើវតថុនន
នវទនាកនុងខលួនឯង ។ បនចចកនទសននោះ គឺជាការពិនិតយនមើល តាមរនបៀបមិន
លំនអៀងនៅនលើនវទនាខាងកនុងខលួនឯង ។ ការពិនិតយនមើលននោះ បង្ហាញនូវការ
ពិតននចិតត និងកាយទំងអស់ ។

ន តុដូចនមតចបានជាម្មននវទនា ? ទីមួយ ពីនរពាោះនោយសារប្តនវទនា នទើប

នយើងម្មនការពិនសាធន៍ជាមួយនឹងការពិតផ្ទទល់ ។ លុោះរតាប្តម្មនអវីមួយនកើត
នឡើង នៅនលើ ទវរវ ិញ្ហដណទំងរបាំ ឬទវរវ ិញ្ហដណចិតត នទើបវាម្មនអវីមួយនកើត
នឡើងសរម្មប់នយើង ។ ទំងអស់ននោះ ជាទវរប្ដលនយើងនដើរនៅរកពិភពនោក,
ប្ដលជាឫសគល់សរម្មប់ការពិនសាធន៍ទំងអស់ ។ ន ើយនៅនពលប្ដល
ម្មនអវីមួយនកើតនឡើង នៅកនុងទវរវ ិញ្ហដណទំងរបាំមួយ ( 100 )
នវទនានឹងនកើត
នឡើង ។ រពោះពុទធអធិបាយដូចតនៅ ៖
- នបើសិនជានគយកនឈើ ពីរដុំ រតដុសគាន កំនៅ ដុំនឈើ ប៉ាោះគានបនងកើតបានជានភលើ
ង។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នបើលទធផលប្ដលជួបកនុងការពិនសាធន៍ជាការនពញ
ចិតត នុ៎ោះនវទនាជាទីនពញចិតតនឹងនកើតនឡើង ។ នបើលទធផលប្ដលជួបកនុងការ
ពិនសាធន៍ជាការមិននពញចិតត នុ៎ោះ នវទនាជាទីមិននពញចិតតនឹងនកើតនឡើង ។
នបើលទធផលប្ដលជួបកនុងការពិនសាធន៍ជាអពារកិត នុ៎ោះនវទនាអពារកិត
នឹងនកើតនឡើង(101)។

ការជួបននវតថុមួយ ជាមួយនឹងចិតត ន ើយ នឹងកាយ បនងកើតបានជានភលើងនន

នវទនា ។ ដូនចនោះនវទនា គឺជាការភាជប់ននពិភពនោកជាមួយកាយ និងចិតតរបស់
នយើង ។ នដើមបីនឹងបនងកើតនូវបញ្ហដនោយការពិនសាធន៍ នយើងរតូវដឹងនូវអវីប្ដល
នយើងជួបនោយពិត គឺនយើងរតូវបនងកើត សតិដឹងនននវទនា ។

100
ទវរវ ិញ្ហដណឬអាយតនៈ៦ ម្មន ប្ភនក,រតនចៀក,រចមុ ោះ,អណ្ឌ ត ត,កាយនិ ងចិ តត
101
S. XII. Vii. 62 (2), សំ.ទុ តិយ អសសុតវា សុតត ; S.XXXVI (II). I, 10,សំ. ផសស មូ លកសុតត

-134-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បនាទប់មក រូបារមមណ៍ទក់ទងយា៉ា ងជិតសនិ ទធិ៍ជាមួយនឹងចិតត ដូចជាការដក

ដនងាើម ប្ដលនធវើឲ្យដឹងនូវលកាណៈចិតតបចចុបបនន ។ នៅនពលប្ដលវតថុ អារមមណ៍
ននចិតតដូចជា រទឹសីត គំនិត មននាគតិ តណ្ឌ
ា សាមរតី នសចកតីសងឃឹម និងការ
ភ័យខាលចមកជួបនឹងចិតត នវទនានកើតនឡើង ។ រាល់គំនិត រាល់តណ្ឌ
ា រាល់អំនពើ
ននចិតត បនងកើតបានជានវទនានីមួយៗកនុងកាយ ។ ដូនចនោះនោយពិនិតយនមើល
កាយនវទនា នយើងក៏ពិនិតយនមើលចិតតប្ដរ ។

នវទនាជាការចាំបាច់បំផុត នដើមបីនឹងជួបនូវការពិតកនុង ទីជនរៅ ។ អវីប្ដល

នយើងជួបនៅកនុងពិភពនោក នឹងបនងកើតនវទនានៅកនុងកាយ ។ នវទនាជាផលូវ
ប្ខវងប្ដលចិតត និងកាយជួបគាន ។ នទោះបីជា កាយតាមធមមជាតិ ក៏នោយ ក៏វាជា
ភាគមួយននបណ្ឌ
ត ភាគបួនននដំនណើរចិតតប្ដរ (សូមអានជំពូកទីពីរ )។ វានកើត
នឡើងកនុងកាយ ន ើយនយើងដឹងកនុងចិតត ។ នៅកនុងកាយសាលប់ ឬ កាយឥត
វ ិញ្ហដណ វា គាមននវទនានទ ពី នរពាោះចិតតមិននៅទីននាោះនទ ។ នបើនយើងមិនដឹងការ
ពិនសាធន៍ននោះនទ ការ នសុើបអនងកតនូវការពិតរបស់នយើងនៅប្តមិនចប់ ន ើយ
ដឹងនសើរៗប្តប៉ាុនណ្ឌណោះនទ ។ ដូចជាការដកនៅមកនុងសួន នគរតូវប្តដឹងឫសគល់
ន ើយនឹងមុខង្ហរដ៏សំខាន់របស់វា ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ នយើងរតូវដឹងនវទនា
ប្ដលភាគនរចើននយើងមិនដឹ ង ។ នបើនយើងចង់យល់ធមមជាតិរបស់នយើង នយើង
រតូវប្តដឹងវាឲ្យបានចាស់ ។

នវទនានកើតនឡើងនពញខលួនរគប់ ខណៈ ។ រគប់នពលប្ដលម្មនការប៉ាោះននចិតតនិង

កាយ វាបនងកើតនវទនា ។ រាល់របតិកមមននចិតត និងកាយបនងកើតនវទនា ។ កនុង
ជីវ ិតធមមតា ចិតតដឹង មិនដឹងទំងអស់នទ ប៉ាុប្នត វាដឹងនរចើន ។ នៅនពលប្ដល
នយើងសរមួចចិតតនោយបដិបតតិ អានាបានសសតិ នយើងបនងកើតការដឹង នយើង
អាចជួបជាមួយនឹងចិតតដឹង នូវការពិតរគប់នវទនាខាងកនុង ។

កនុងការបដិបតតិសតិដឹងអំពីដនងាើម នយើងរតូវប្តពិនិតយនមើលការដកដនងាើមតាម
ធមមជាតិ នោយមិនរតួតរតា ឬប្កសរមួលនទ ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ កនុងការបដិបតតិ

-135-
សិលបៈននការរស់នៅ

វ ិបសសនាភាវនា នយើងរគាន់ប្តពិនិតយនមើលនវទនាកនុងខលួននទ ។ នយើងបងាិត

សតិតាមប្បបបទពាសនពញកាយ ចាប់តាំងពីកាលចុោះនៅចុងនជើង និងពីចុង
នជើងនឡើងមកកាលវ ិញ ។ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលនយើងកំពុងប្តនធវើននាោះ នយើង
មិនរកនវទនាពិនសសណ្ឌមួយនទ ន ើយក៏មិនពាយាមនចៀសវាងនវទនានផសង
នទៀតប្ដរ ។ នសចកតីពាយាម គឺរគាន់ប្តជាការពិនិតយនោយរបុងរបយ័តន គឺ
រគាន់ប្តដឹងនវទនាណ្ឌមួយប្ដលនកើតនឡើងកនុងខលួន ។ វាអាចជាប្បបណ្ឌមួយ
ដូចជាកំនៅ រតជាក់ ភាពធងន់ធងរ ភាពស្សាល រម្មស់ ញ័រតិចៗ ក ្ឆក់ ភាពរ ីក
ភាពសងកត់ ឈឺ រសាប់រសល់ ភាពនោត ភាពរញាក់រញ័រ ឬក៏អីវនផសងនទៀត ។
អនកចនរមើនកមមោឌន មិនពាយាមរកអវីសំខាន់នទ ប៉ាុប្នតរគាន់ប្តពិនិតយនមើល
នវទនាននកាយតាមធមមតា ប្ដលនកើតនឡើងតាមធមមជាតិ ។

នគក៏មិនពយយាមរកន តុប្ដលបនងកើតនវទនាប្ដរ ។ វាអាចនកើតនឡើងពីបរ ិយា-

កាស នោយឥរ ិយាបថននការអងគុយរបស់នគ នោយន តុននជមងឺចាស់ ឬក៏
ភាពនខាយកនុងកាយ ឬក៏នរពាោះប្តមាូប ប្ដលនគបានបរ ិនភាគ ។ ន តុទំងននោះ
មិនសំខាន់នទ ន ើយវាផុតពីការទក់ទងរបស់នគ ។ ការសំខាន់ គឺរតូវដឹង
នវទនាប្ដលនកើតនឡើងកនុងខណៈននោះ កនុងភាគនន កាយ ប្ដលសតិកំពុងប្តផចង់
នៅនលើ ។

នៅនពលប្ដលនយើងកំពុងប្តចាប់នផតើមបដិបតតិ មុនដំបូងនយើងអាចជួបនវទនា
នៅកនុងភាគខលោះននកាយ មិនប្មនកប្នលងនផសងនទៀតនទ ។ សតិដឹងមិនទន់នកើត
នពញនលញនទ។ ដូនចនោះនយើងជួបប្តនវទនានរគាតរគាត មិនប្មនលអិត លអន់នទ ។
ប៉ាុប្នតនយើងបនតពាយាមផចង់ចិតតនៅនលើភាគននកាយ បងាិតសតិតាមប្បបបទ,
នោយមិនអនុញ្ហដតឲ្យអារមមណ៍ណ្ឌមួយ ទញចិតតប្ដលកំពុងប្តផចង់ននោះនទ ។
នោយបដិបតតិនូវការអប់រ ំសម្មធិចិតត នយើងបនងកើតសមតថភាពនដើមបីផចង់ចិតតនៅ
នលើវតថុមួយប្ដលនយើងនរជើសនរ ើស។ ឥឡូវនយើងនរបើសមតថភាពននោះ នដើមបីបងាិត
សតិនៅរគប់ភាគននកាយ តាមលំោប់លំនោយ មិននោតរ ំលងពីនវទនាមិន

-136-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ចាស់ នៅរកភាគប្ដលចាស់នទ មិនពាយាមនចៀសវាងនវទនានផសងនទៀត

នទ ។ រនបៀបននោះ បនិតចមតងៗ នយើងបាននៅដល់ចំណុច ប្ដលនយើងអាចជួប
នវទនារគប់ភាគននកាយ ។

កាលណ្ឌនគនផតើមបដិបតតិសតិដឹង ននការដកដនងាើមជាញយ ៗ ការដកដនងាើម

ម្មនភាពធងន់ន ើយ ប្បលកពីធមមតា រួចន ើយវាសងប់បនិតចមតងៗ ន ើយនៅជា
ស្សាលឆ្មរ ន ើយលអិតលអន់ ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ កាលណ្ឌនគចាប់នផតើមបដិបតតិ
វ ិបសសនាភាវនា ជាញយៗ នគជួបនឹង ភាពនរគាតរគាត ភាពតានតឹងនននវទនា
ប្ដលជាទីមិននពញចិតត ប្ដលហាក់ដូចជាម្មនយូរអប្ងវងមកន ើយ ។ ជាមួយ
គានននាោះ អារមមណ៍ប្ដលរ ំនភើបយា៉ា ងខាលំង ឬក៏គំនិតប្ដលនភលចយូរមកន ើយ ឬក៏
ការនឹកនឃើញ អាចនកើតនឡើង ប្ដល នាំមកជាមួយ នូវការមិនស្សួលកនុងចិតត
កនុងកាយ ឬ ការឈឺចាប់ ។ ឧបសគគនននោភៈ នទសៈ ការនង្ហកងុ យ ការ
រសាប់រសល់ និងការសងស័យ ប្ដល រារាំងនៅនលើការនជឿននលឿនរបស់នគ នៅ
នពលប្ដលនគកំពុងប្តបដិបតតិ សតិដឹងននដនងាើម អាចនងើបនចញមកមតងនទៀត ,
ន ើយម្មនកម្មលំងយា៉ា ងខាលំង ប្ដលនធវើឲ្យនយើងមិនអាចរកាសតិដឹងពី នវទនា
បាន ។ នគគាមនមនធាបាយនផសងនទៀត នឹងរបឈមមុខតទល់ជាមួយសាថន
ភាពននោះនទ នគរតូវ ប្តរតឡប់នៅរកការបដិបតតិ សតិដឹងននដនងាើម វ ិញ នដើមបីនធវើ
ចិតតឲ្យសងប់ ន ើយមុតមតងនទៀត ។

ជាអនកចនរមើនកមមោឌន នយើងអនុវតតនោយអំ ណត់ នោយឥតម្មនការចុោះចាញ់

នដើមបីនឹងផចង់ចិតតមកវ ិញ។ សូមយល់ថាការពិបាកទំងអស់ននោះ គឺជាលទធផល
ននការចាប់នផតើមនូវនជាគជ័យរបស់នយើង ន ើយ។ ទម្មលប់ខលោះប្ដលកប់នរៅ បាន
ផុសនចញមកនផទខាងនលើ ននចិតតដឹង ។ បនតិចមតងៗ ជាមួយនឹងការពាយាម
មិនឈប់ នោយឥតម្មនភាពតានតឹងណ្ឌមួយ ចិតត ប្របនៅសងប់ ន ើយម្មន
សតិដឹងមកវ ិញ។ គំនិតម្មំមួន ឬក៏រនវ ើរវាយ បានរសាត់បាត់នៅ ន ើយនគអាច
ប្បរមករកសតិដឹងនននវទនាវ ិញ ។ ជាមួយនឹងការបដិបតតិបនតឥតឈប់ឈរ

-137-
សិលបៈននការរស់នៅ

នវទនាប្ដលតានតឹងរោយនៅប្តមួយ នៅជាលអិតលអន់ ន ើយនៅចុងប្ចប់

នៅជាភាពញ័រៗ ប្ដលនកើតន ើយរលត់នៅវ ិញយា៉ា ងនលឿន ។

ប៉ាុប្នតនទោះបីនវទនាជាទីនពញចិតត កីត មិននពញចិតត កតី ម្មនភាពតានតឹង កតី ដូចៗ

គានទំងអស់កីត ដូចគានខលោះ មិនដូចខលោះកតី វាមិនទក់ទងជាមួយនឹងការចនរមើនកមម
ោឌននទ ។ កិចចការប្ដលរតូវនធវើ គឺរគាន់ប្តពិនិតយនមើលនោយរបុងរបយ័តន
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ នទោះបី ម្មនភាពមិនស្សួល នោយមកពីនវទនាជាទីមិននពញចិតតកីត
នទោះបីម្មនភាពសុខនកសមកានតទក់ទញអារមមណ៍ នោយមកពីនវទនាជាទី
រ ីករាយកតី នយើងមិន ឈប់បដិបតតិនទ នយើងមិនអនុញ្ហដតឲ្យខលួននយើងខកខាន ឬ
ក៏ឲ្យនវទនានផសងនទៀតមករ ំខានបាននទ។ មុខង្ហររបស់នយើង គឺរគាន់ប្តពិនិតយ
នមើលខលួនឯង ជាមួយនឹងការមិនជាប់ចិតត ដូចជាអនកវ ិទាសាស្រសតពិនិតយនមើល
កនុងបនទប់ពិនសាធ ។

អនិចាច អនតាត និងទុកាា (នរតលកាណ៍(102))

នោយសារការខំពាយាមចនរមើនកមមោឌន នយើង នឹងដឹងមូលោឌនពិតមួយ គឺ

នវទនារបស់នយើងផ្ទលស់បូតរមិនឈប់ ។ រាល់ខណៈ រាល់ភាគនន កាយ នវទនា
នកើតនឡើង ន ើយរាល់នវទនាបង្ហាញការផ្ទលស់បូតរ ។ ការផ្ទលស់បូតររាល់ខណៈ
នកើតនឡើងរគប់ភាគននកាយ ប្ដលជារបតិកមម នអឡិចរតូម្ម៉ានញ៉ាទិក ( 103 ) និងជី
វគីមី(104) ។ រាល់ខណៈចិតតផ្ទលស់បូតរនលឿនជាងមុន ប្ដលបនងកើតនៅជាការផ្ទលស់
បតូរកនុងកាយ ។

ននោះជានសចកតីពិតននចិតតនិង កាយ ។ វាផ្ទលស់បូតរ វាមិននទៀង វាជា អនិច្ចា(105)។

រាល់ខណៈ ភាគលអិតៗននអាតូមប្ដលបនងកើតជាកាយ វានកើត ន ើយរលត់នៅ

102
បាឡី ៖ តិ លកាណ ។ ប្ខមរនរបើ តាមលំនាំសំស្រសកិតថា នរតលកាណ៍ឬរពោះនរតលកាណ៍ ។
103
Electromagnetic
104
Biochemical
105
អនិ ច្ចច = អ(មិ ន)+និ ចច(យទៀង្)  អនិ ច្ចច ន្ត្របថា មិ នយទៀង្ ។

-138-
 សិលបៈននការរស់នៅ

វ ិញ។ រាល់ខណៈ មុខង្ហររបស់ចិតតនកើត ន ើយរលត់នៅវ ិញជាបនតបនាទប់គាន ។

កនុងកាយនិងចិតត អវីប្ដលនៅកនុងខលួន ក៏ដូចជានៅ កនុងនោកខាងនរៅប្ដរ វា
ផ្ទលស់បូររគប់
ត ខណៈ ។ កាលពីមុន នយើងអាចដឹងថាននោះជាការពិត នយើងអាច
យល់វានោយរបាជាញ្លសនវ។ ប៉ាុប្នតឥឡូវននោះ នោយបដិបតតិ វ ិបសសនាភាវនា
នយើងបានជួបនឹងការពិតននអនិចាចនោយផ្ទទល់នៅកនុងកាយ ។ ការពិនសាធន៍
ផ្ទទល់នននវទនា បង្ហាញឲ្យនយើងនឃើញនូវធមមជាតិននការរស់នៅយា៉ា ងខលី ។

រាល់ភាគលអិតៗ ននកាយ រាល់ដំនណើរននចិតត ម្មនភាព ូរជានិចច ។ គាមនបណូត

លរ ឹងប្ដលនគអាចនតាងបាននទ គាមនអវីប្ដលនគនៅថា «ខញំុ » ឬ «របស់ខំុ»ញ នទ ។
«ខញំុ »ននោះ គឺរគាន់ប្តជាការផសំននដំនណើរ ូរនៅ ប្ដលបតូរជាប់ ជានិចចកាល
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

ដូនចនោះអនកចនរមើនកមមោឌន យល់មូលោឌនពិតមួយនទៀតគឺ អនត្តត ប្ដលគាមន «

ខញំុ»ពិតរបាកដ គាមនខលួន ឬក៏អញរស់នៅរ ូតនទ ។ ការរបកាន់ខួលនប្ដលនគ

ស្សឡាញ់ខាលំង គឺជាការស្សនមើស្សនម ប្ដលបនងកើតនឡើងនោយការផសំនន
ដំនណើរចិតត និងកាយ ប្ដលជាដំនណើរ ូរមិនឈប់ ។ នោយម្មនការ
ពិនសាធន៍ននកាយ និងចិតត នៅនលើនផទដ៏នរៅបំផុត នគឥតម្មននឃើញអវីរ ឹង បុឹង
នទ។ ឥតម្មនអវីសំខាន់ប្ដលមិនផ្ទលស់បូតរ ឥតម្មនអវីប្ដលនចញផុតពីចាប់
អនិចាចនឡើយ ។ ម្មនប្តវតថុមិនប្មនរបស់ខួលននទ ប្ដលផ្ទលស់បូរផុ
ត តពីការ
រតួតរតារបស់ នយើង ។

បនាទប់មក ការពិតមួយនទៀតនចញមកយា៉ា ងចាស់ ។ នសចកតីពាយាមណ្ឌ

មួយប្ដលរបកាន់ថា ៖ «ននោះជាខញំុ ននោះសរម្មប់ខំុញ ននោះរបស់ខំុញ » នឹងនធវើមិនឲ្យនគ
សបាយចិតត នរពាោះមិនយូរមិនឆ្ប់ អវីមួយប្ដលនគជាប់ជំពាក់ នឹងបាត់បង់
នៅ ឬនបើមិនដូនចានោះនទ «ខញំុ » នឹងនៅនចាលវា ។ ការជាប់ជំពាក់ចំនពាោះអវីជាវតថុ
មិននទៀងទត់ ជាវតថុបនណ្ឌ
ត ោះអាសនន ជាការស្សនមើស្សនម ន ើយប្ដល ួសពី
ការរតួតរតារបស់នគ គឺជាទុកា ។ នយើងយល់ទំងអស់ននោះ មិនប្មនមកពី
-139-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរណ្ឌម្មនក់និយាយរបាប់ នទ ប៉ាុប្នតនោយសារប្តនយើងម្មនការពិនសាធន៍
ជាមួយនឹងវាខាងកនុងកាយ នោយការពិនិតយនមើលនវទនាកនុងកាយ ។

ឧនបកាា

នតើនធវើយា៉ាងដូចនមតចនដើមបី ឲ្យនគសបាយចិតត ? ន តុដូចនមតចបានជានគរស់នៅ

នោយឥតម្មនទុកា ? ចនមលើយគឺថា ៖ នោយរគាន់ប្តពិនិតយនមើលនោយគាមន
របតិកមម ។ ជាជាង ពាយាមរកាទុកការពិនសាធន៍មួយ ន ើយនចៀសវាងការ
ពិនសាធន៍មួយនទៀត, ជាជាងទញននោះមកជិត រុញននាោះនៅឆ្ងយ នគរគាន់ប្ត
ពិនិតយនមើលភាគននកាយនោយរបុងរបយ័តន ជាមួយនឹងឧនបកាា ជាមួយនឹង
ចិតតនឹងនរ ។

សាតប់នៅវាហាក់ដូចជាង្ហយរគាន់នបើ ប៉ាុប្នតនតើនធវើដូចនមតច នៅនពលប្ដលនយើង

អងគុយចនរមើនកមមោឌនមួយនម្ម៉ា ង ន ើយដប់នាទីនរកាយមក នយើងឈឺជងគង់ ?
ភាលមននាោះនយើងចាប់នផតើមសអប់ការឈឺ ននោះ នោយចង់ឲ្យវាបាត់នៅវ ិញ ។ ប៉ាុប្នត
វាមិនបាត់នទ ជំនួសនឹងការសអប់ វាកាន់ប្តឈឺខាលំងនឡើង ៗ ។ ការឈឺចាប់នន
កាយ នៅជាការឈឺកុនងចិតត ប្ដលបនងកើតនៅជាកំ ឹង ។

នបើនយើងអាចនរៀនពិនិតយនមើលការឈឺចាប់នន កាយ រតឹមប្តមួយខណៈ នបើសិន

ជានយើងអាចនចញផុត ពីការស្សនមើស្សនមននការឈឺ ចាប់របស់នយើង ប្ដល
នយើងដឹងថាឈឺបនណ្ឌ
ត ោះអាសនន នបើនយើងអាចពិនិតយនមើលនវទនានោយរបុង
របយ័តន ដូចជារគូនពទយពិនិតយនមើលការឈឺចាប់ របស់អនក ជមងឺណ្ឌម្មនក់ នុ៎ោះ
នយើងនឹងនឃើញថា ការឈឺចាប់កំពុងប្តផ្ទលស់បូតរ ។ វាមិននៅរ ូតនទ រាល់ខ
ណៈវាផ្ទលស់បូតរ វារលត់បាត់នៅ វាចាប់នផតើមមតងនទៀត វាផ្ទលស់បូតរមតងនទៀត។

កាលណ្ឌនយើងយល់វានោយការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ នយើងនឃើញថាការឈឺចាប់

-140-
 សិលបៈននការរស់នៅ

មិនជិោះជាន់រតួតរតានយើងនទៀតនទ ។ របប្ លជាវារលត់នៅយា៉ា ងនលឿន ឬ ក៏

របប្ លជាវាមិនបាត់នទ ប៉ាុប្នតវាមិនជាការអវីនទ ។ នយើងមិនឈឺចាប់នទៀត
នឡើយ ពីនរពាោះនយើងអាចពិនិតយវានោយឥតជាប់ជំពាក់ ។

ផលូវនឆ្ពោះនៅរកការរ ំនោោះ

នោយបនងកើតសតិដឹង និងឧនបកាា នគអាចរ ំនោោះខលួននគនចញពីទុកា ។ ទុកានកើត

នឡើង នោយសារប្តការមិនដឹងនូវការពិតរបស់ខួលន ។ នៅកនុងការងងឹតនននស
ចកតីលង
ង ់ននោះ ចិតត នធវើរបតិកមមចំនពាោះនវទនាជាមួយនឹងការចូលចិតត និងមិនចូល
ចិតត ជាមួយនោភៈ និងនទសៈ ។ រគប់របតិកមម រនបៀបននោះ បនងកើតទុកាឥឡូវ
ននោះ ប្ដលនឹងបនងកើតនៅជាប្ខសរបតិកមម ប្ដលនាំមកគាមនអវីនរៅពីទុកានៅ
អនាគតនឡើយ ។

នតើនធវើដូចនមតច នទើប ឲ្យប្ខសននន តុ និងផលអាចោច់បាន ? វានកើតនឡើងនរពាោះ

ប្តកមមចាស់ ប្ដល ត លមកពី អវ ិជាជ បនងកើតនៅជាការចាប់នផតើមននជីវ ិត
បណ្ឌ
ប្ដលជាការចាប់នផតើមននចិតតនិង កាយ ។ នតើនគរតូវសម្មលប់ខួលនឬនទ ? នទ,
រនបៀបននោះមិនអាចនោោះស្សាយបញ្ហ
ា អវីបាននឡើយ ។ នៅកនុងខណៈននការ
សម្មលប់ខួលនឯង ចិតតនពារនពញនៅនោយទុកា នពារនពញនៅនោយនទសៈ ។ អវី
ប្ដលនកើតបនាទប់មក គឺនពារនពញនៅនោយទុកា ។ អំនពើរនបៀបននោះ មិនអាចនាំ
នៅរកនសចកតីសុខបាននទ ។

ជីវ ិតបានចាប់នផតើមនឡើ ងន ើយ នគមិនអាចនគចនចញពីវាបាននទ ។ នតើនគ

រតូវបំផ្ទលញមូលោឌនទំងរបាំមួយននទវរវ ិញ្ហដណឬ? នគអាចនខវោះប្ភនក កាត់អ
ណ្ឌ
ត ត កាត់រចមុោះ និងរតនចៀកនចញ ។ ប៉ាុប្នតនតើនគបំបាត់ខួលននគយា៉ា ងដូចនមតច
? នតើនគបំបាត់ចិតតយា៉ាងដូចនមតច ? ជាថមីនទៀត ននោះជាការសម្មលប់ខួលនឯង ប្ដល
ឥតបានរបនយាជន៍ អីវនទ ។

-141-
សិលបៈននការរស់នៅ

នតើនគរតូវបំបាត់វតថុ អារមមណ៍ ជាមូលោឌននីមួយៗ ទំងរបាំមួយ ឬនទ ដូចជាការ

នមើលនឃើញ ការសាតប់ឮជានដើម ? ននោះមិនអាចនធវើនៅបាននទ ។ ពិភពនោក
នពារនពញនៅនោយវតថុរាប់មិនអស់ នគមិនអាចបំផ្ទលញវាទំងអស់បាន នឡើយ,
នៅនពលប្ដលអាយតនៈទំងរបាំមួយនកើតនឡើង នគមិនអាចឃ្លត់ឃ្លំងវា មិន
ឲ្យទក់ទងជាមួយនឹងវតថុ អារមមណ៍ ប្ដលជាគូនឹងវានទ ។ នៅនពលប្ដលការប៉ាោះ
គាននកើតនឡើង នវទនានឹងនកើតនឡើង ។

ប៉ាុប្នតននោះជាចំណុច ប្ដលនគអាចផ្ទតច់ប្ខសរចវាក់បាន ។ រាល់នវទនា បនងកើតការ

នពញចិតត ឬការមិននពញចិតត ។ នៅកនុងខណៈទំងអស់ននាោះ របតិកមមមិនដឹង
ននការចូលចិតត ឬការមិនចូលចិតតនកើតនឡើង ន ើយបនងកើ នឋាមពលនៅជា
នោភៈ និងនទសៈយា៉ា ងខាលំង ប្ដលនៅជាការជាប់ជំពាក់ ប្ដលបនងកើតទុកា
ឥឡូវននោះ និងកនុងអនាគត ។ ននោះនៅជាទម្មលប់ងងឹត ងងល់មួយ ប្ដលនគនធវើដ
ប្ដលៗ ដូចជានរគឿងយនត ។

នោយសារការបដិបតតិវ ិបសសនាភាវនា នយើងបនងកើតសតិដឹងរគប់នវទនា ។

នយើងបនងកើតឧនបកាា នយើងពិនិតយនមើលនវទនានោយអំណត់ នោយគាមនការ
ចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត នោយគាមននោភៈ នទសៈ ឬការជាប់ជំពាក់ ។
ជំនួសការបនងកើតរបតិកមមថីម រាល់នវទនាឥឡូវននោះ គាមនបនងកើតអវីនរៅពីបញ្ហដ
យល់ធុោះនរៅ
ល ( 106 )
នទ ។ «ននោះជាការមិននទៀងទត់ប្ដលនឹងផ្ទលស់បូតរ វានកើត
នឡើងន ើយ វារលត់នៅវ ិញ» ប្ខសរចវាក់បានោច់ ន ើយទុកាក៏អស់នៅប្ដរ។
ឥតម្មនរបតិកមមថីមនននោភៈ ឬនទសៈនទ ។ ដូនចនោះ វាគាមនន តុ បណ្ឌ
ត លឲ្យ

ទុកានកើតនឡើងនទៀតបាននឡើយ ។ ន តុននទុកាគឺ កមម ជាអំនពើននចិតតប្ដលជា

ង លងង់នននោភៈ និងនទសៈ ប្ដលជា រង្ខារ ។

របតិកមមដ៏លិត

កាលណ្ឌចិតតដឹងនវទនា ន ើយរកាឧនបកាា វាឥតម្មនរបតិកមមប្បបននាោះនទៀត

106
Insight
-142-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នទ ឥតម្មនន តុប្ដលនឹងបនងកើតទុកានទៀត នឡើយ ។ នយើងឈប់បនងកើតទុកា

សរម្មប់ខួលននយើង ន ើយ ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖
សង្ហារទំងឡាយមិននទៀងប្មនពិត
នបើអនកពិនិតយនមើលនោយបញ្ហដ
នពលននាោះអនកដកខលួននចញពីវា
ននោះន ើយជាម្មគា៌នធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធ (107) ។

ពាកយ រង្ខារ នៅទីននោះ ម្មនន័យទូលំទូោយណ្ឌស់ ។ របតិកមមលិត

ង លងង់

កនុងចិតត នគនៅថាសង្ហារ ។ ប៉ាុប្នតផលននអំនពើ ប្ផលរបស់វា ក៏នគនៅថាសង្ហារ

ប្ដរ ។ ដូនចនោះពូជក៏ដូចជាប្ផលប្ដរ ។ អវីប្ដលនយើងម្មននៅកនុងជីវ ិតននោះ គឺជា
ផលននមននាកមមរបស់នយើង ។ ន តុននោះ កនុងន័យដ៏ទូលំទូោយបំផុត សង្ហារ
ម្មនន័យថា អវីមួយប្ដលម្មននៅកនុងនោកននោះ គឺជាអវីមួយប្ដលនគបនងកើត
នឡើង ប្ដលបាននៅជារូបរាង ប្ដលនគចងរកង ។ ន តុននោះ «អវីប្ដលនកើត
នឡើងទំងអស់ជាវតថុមិននទៀងទត់ » នទោះបីកុនងចិតក កតី កនុងកាយកតី កនុងអវីទំង
អស់ប្ដលនៅកនុងពិភពនោកននោះកតី ។ កាលណ្ឌនគពិនិតយនមើលនសចកតីពិត
ននោះ ជាមួយនឹងបញ្ហដននការពិនសាធន៍ តាមការបដិបតតិនន វ ិបសសនាភាវនា
ទុកានឹងរលត់នៅ នរពាោះនគប្បរនចញពីន តុននទុកា គឺនគនបាោះបង់នចាលនូវ
ទម្មលប់នននោភៈ និងនទសៈ ។ ននោះន ើយជាផលូវននការរ ំនោោះ ។

នសចកតីពាយាមទំងអស់ គឺនរៀនរនបៀបមិន នធវើរបតិកមម រនបៀបមិនបនងកើត

សង្ហារថមី ។ នវទនាមួយនកើតនឡើង ការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ក៏ចាប់នផតើម
នកើតនឡើងប្ដរ ។ កនុងខណៈយា៉ា ងនលឿនននោះ នបើនយើងមិនដឹង វានកើតឥតឈប់
ឈរ ន ើយបនងកើតនៅជានោភៈ និងនទសៈ និងនៅជាម្មនអារមមណ៍រគប
សងកត់យា៉ាងខាលំងនៅនលើចិតតដឹង។ នយើងនៅជាជាប់ជំពាក់ជាមួយនឹងអារមមណ៍
ននាោះ ន ើយការពិចារណ្ឌដ៏រតឹមរតូវ ទំងអស់របស់នយើង មិនសថិតនៅកនុងខលួន

107
All saªkh±ras are impermanent. When you perceive this with true insight, then you become detached from
suffering; this is the path of purification. (Dhammapada XX,5,277)
-143-
សិលបៈននការរស់នៅ

នយើងនទ ។ លទធផល គឺនយើងរបរពឹតតតាមវចីកមម និងកាយកមម ប្ដលនធវើឲ្យម្មន

នរគាោះថានក់ដល់នយើង និងដល់អនកដនទនទៀត ។ នយើងបនងកើតទុកាឲ្យខលួននយើង
កនុងនពលឥឡូវ និងអនាគត នរពាោះប្តរបតិកមមដ៏លិត
ង លងង់កុនងមួយ ខណៈ
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

ប៉ាុប្នតនបើនយើងដឹងចំណុច ប្ដលដំនណើររបតិកមមចាប់នផតើម គឺថានបើនយើងដឹង

នវទនា នុ៎ោះនយើងអាចនរជើសនរ ើសមិនឲ្យរបតិកមមណ្ឌមួយនកើតនឡើង ឬក៏មិនឲ្យ
ម្មនភាពតានតឹង ។ នយើងពិនិតយនមើលនវទនានោយគាមនរបតិកមម នោយគាមន
ការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ។ វាគាមន ឱកាសនឹងបនងកើតនោភៈ ឬនទសៈ ឬក៏
នៅជាម្មនអារមមណ៍ខាលំងណ្ឌមួយ មករគបសងកត់នយើងបាននទ ។ វារគាន់ប្ត
នកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ចិតតសិត
ថ នៅនឹងនរសងប់សាងត់ ។
នយើងសបាយឥឡូវននោះ ន ើយអាចសបាយកនុងអនាគត នរពាោះនយើងមិននធវើ
របតិកមម ។

សមតថភាពមិននធវើរបតិកមមម្មនតនមលណ្ឌស់ ។ កាលណ្ឌនយើងដឹ ងនវទនាកនុង

ខលួន ន ើយជាមួយគានននាោះ នយើងរកាទុកនូវឧនបកាា កនុងខណៈននាោះចិតត បានរួច
រនោោះ ។ មុនដំបូង ទំងអស់ននោះ របប្ លជានកើតនឡើងប្តពីរបីខណៈ កនុងរយៈ
នពលចនរមើនកមមោឌន ន ើយនរៅពីនពលននាោះ ចិតតសិត
ថ នៅកនុងទម្មលប់ចាស់ នន
របតិកមមចំនពាោះនវទនា ប្ដលជានោភៈ នទសៈ និងទុកានសាក។ ប៉ាុប្នតជាមួយ
នឹងការបដិបតតិឥតឈប់ឈរ ពីរបីខណៈខលីទំងននាោះ នឹងនៅជាពីរបី វ ិនាទី នឹង
នៅជាពីរបី នាទី ។ រ ូតនៅដល់ចុងចប់ ទម្មលប់ចាស់ននរបតិកមម បានបាក់
ប្បក ន ើយចិតត នឹងសថិតនៅសុខសានតរ ូត តនៅ ។

តាមរនបៀបននោះ នគអាចប្ឈប់ទុកាបាន ។ រនបៀបននោះ នយើងអាចប្ឈប់ ការ

បនងកើតទុកាសរម្មប់នយើងនទៀត ។

-144-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ ន តុដូចនមតចបានជានយើងរតូវប្តបងាិតសតិរបស់នយើងនពញខលួន
តាមលំោប់លំនោយ ?

ចនមលើយ ៖ ពីនរពាោះអនកបដិបតតិនដើមបីប្សវងរកការពិតននចិតតនិងកាយ ទំងអស់ ។

នដើមបីនធវើរនបៀបននោះ អនករតូវ ប្តបនងកើតសមតថភាពឲ្យដឹងអវី ប្ដលកំពុងប្តនកើត
នឡើងរគប់ប្ផនកននកាយ នោយគាមនភាគចននាលោះកប្នលងណ្ឌមួយ ។ ន ើយអនកក៏
រតូវប្តបនងកើតសមតថភាព នដើមបីពិនិតយនមើលនវទនាទំងអស់ប្ដរ ។ ននោះជា
រនបៀបប្ដលរពោះពុទធអធិបាយពីការបដិបតតិ ៖ «រគប់កប្នលងកនុងរកបខ័ណឍកាយ
នគពិនសាធនឃើញ នវទនា នពលណ្ឌម្មនជីវ ិតនៅកនុងកាយ»។ នបើអនក បនណើត រ
សតិដឹងចុោះនឡើង ពីកប្នលងមួយនៅកប្នលងមួយនទៀត ពីនវទនាមួយ នៅនវទនា
មួយនទៀត តាមធមមជាតិ វានឹងជាប់ចិតតនៅកប្នលងប្ដលម្មននវទនាខាលំង ។ អនក
នឹងបំនភលចភាគខលោះននកាយ ន ើយអនកនឹងមិននរៀនរនបៀបពិនិតយនមើលនវទនា
លអិតលអន់នទ ។ ការពិនិតយនមើលរបស់អនកនឹងនៅប្តមួយភាគ មិននពញទំង
អស់ ន ើយនៅប្តនសើរៗ ខាងនលើ ។ ន តុននោះ វាជាការសំខាន់ជានិចច នដើមបី
នឹងបងាិតសតិ តាមលំោប់លំនោយ ។

សំណួរ ៖ នតើនធវើដូចនមតច នទើបដឹងថា នយើងមិនបនងកើតនវទនា ?

ចនមលើយ ៖ អនកអាចពិនសាធខលួនឯង ។ នបើអនកសងស័យថា នតើនវទនាប្ដលអនក

ដឹងជាការពិតននាោះ អនកអាចបង្ហគប់ខួលនឯងឲ្យដឹងពីរបីកប្នលង ។ នបើអនកនឃើញ
ថានវទនាផ្ទលស់បូតរនៅតាមការបង្ហគប់របស់អនក ដូនចានោះអនកដឹងថាវាមិនពិតនទ។
កនុងករណីននាោះ អនករតូវនបាោះ បង់នចាលនូវការពិនសាធន៍ទំងអស់ ន ើយចាប់
នផតើមពិនិតយនមើលដនងាើមមតងនទៀត ។ ប៉ាុប្នតនបើអនកនឃើញថា អនកមិនអាចរតួត រតា
នវទនាបាននទ វាមិនផ្ទលស់បូតរតាមបំណងរបស់អនក នទ ដូនចានោះអនករតូវនបាោះ
នចាលនូវគំនិតសងស័យ ន ើយទទួល សាគល់ថាការពិនសាធន៍ គឺជាការពិត ។

-145-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ ៖ នបើនវទនាទំងអស់ននាោះជាការពិត ន តុដូចនមតចបានជានយើងមិន

ដឹងពីវា នៅកនុងជីវភាពធមមតា ?

ចនមលើយ ៖ អនកដឹងនៅនផទខាងនលើននចិតតដឹង (108)។ ចិតតដឹង មិនដឹងនទ ប៉ាុប្នតរគប់

ខណៈ ចិតតមិនដឹង (109) វាដឹងជានិចចនូវនវទនាកនុងកាយ ន ើយ វានធវើរបតិកមមតប
នឹងនវទនាននាោះ ។ ដំនណើរននោះនកើតនឡើងនមភបួននម្ម៉ា ងកនុងមួយនថង ។ ប៉ាុប្នត
នោយការរបតិបតិតវ ិបសសនា អនកបំបា ក់រនាំងរវាងចិតតដឹង និងចិតតមិនដឹង ។
អនកនៅជាដឹងរគប់យា៉ាងពីអីវប្ដលនកើតនឡើងកនុងចិតត និងកាយ រគប់យា៉ាងប្ដល
អនកបានជួប ។

សំណួរ ៖ នបើ អនុញ្ហដតឲ្យខលួននយើងដឹងនូវការឈឺចាប់នលើកាយ នតើ ននោះជាការ

ទទួលការឈឺចាប់ នោយនចតនា ឬអវី ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ នបើសិនជានគឲ្យអនកម្មនការពិនសាធន៍នៅនលើប្តការឈឺ

ចាប់ ។ ប៉ាុប្នតផុទយនៅវ ិញ នគរគាន់ប្តឲ្យអនកពិនិតយនមើលនោយគាមនរបតិកមម
ន ើយចិតតនឹងចាប់នផតើមរជាបចូល ួសពីការពិតននការឈឺចាប់ នៅរកភាព
លអិតលអន់តាមធមមជាតិ ប្ដលគាមនអវីនរៅពីភាពញ័រៗ ប្ដលនកើតនឡើងន ើយ
រលត់នៅវ ិញរគប់ខណៈ នោយសវ័យរបវតតិននាោះនទ ។ ន ើយកាលណ្ឌអនក
បានជួបនឹងការពិតលអិតលអន់ននោះ ការឈឺចាប់មិនអាច រគបសងកត់នលើអនកបាន
នទ ។ អនកជាម្មចស់ខួលនឯង អនកបានរួចពីការឈឺចាប់ ។

សំណួរ ៖ ប៉ាុប្នតវារបាកដថា ការឈឺចាប់អាចបណ្ឌ

ត លឲ្យបាត់្មមួយភាគ
ប្ដលរតូវផតល់នៅឲ្យកាយ ។ នតើ ការមិនចាប់អារមមណ៍នៅនលើដំនណើរការណ៍
ននោះ ជារនបៀបនវឆ្លតឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ នយើងបាននឃើញថាការអនុវតត ន៍ននោះ មិនបនងកើតឲ្យម្មននរគាោះថានក់

108
Concious mind
109
Unconcious mind
-146-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នទ ។ របសិននបើវានកើតនរគាោះថានក់ នយើងមិនបង្ហគប់ឲ្យនធវើនទ ។ មនុសសរាប់ពាន់

នាក់បានបដិបតតិបនចចកនទសននោះ ។ ខញុំមិនប្ដលនឃើញករណីបដិបតតិរតឹមរតូវ
ណ្ឌមួយ ម្មននរគាោះថានក់ដល់ខួលនឯងនទ ។ ការពិនសាធន៍ទូនៅ គឺ កាយនៅជា
ទន់ភលន់បត់ប្បនបាន ។ ការឈឺចាប់នឹងបាត់នៅ នៅនពលប្ដលអនកនរៀន
របឈមមុខនឹងវា ជាមួយនឹងចិតតនឹងនរ ។

សំណួរ ៖ នតើបដិបតតិវ ិបសសនាបាននទ នោយការពិនិតយនមើលនៅទវរណ្ឌមួយ

ត ទវរវ ិញ្ហដណទំងរបាំមួយ ? ឧទ
បណ្ឌ រណ៍ នោយពិនិតយនមើលការប៉ាោះនន
ប្ភនក ជាមួយនិងរូប ភាព រតនចៀកជាមួយនឹងសនមលង ?

ចនមលើយ ៖ របាកដណ្ឌស់។ ប៉ាុប្នតការពិនិតយនមើលននាោះ រតូវប្តទក់ទងជាមួយ

នឹងសតិដឹងនននវទនា នៅនពលប្ដលការប៉ាោះគាននកើតនឡើង នៅនលើវ ិញ្ហដណ
ទំងរបាំមួយណ្ឌមួយ ដូចជាប្ភនក រតនចៀក រចមុោះ អណ្ឌ
ត ត កាយ និងចិតត
នវទនានកើតនឡើង ។ នបើអនកនៅប្តមិនដឹងវា អនកមិនបាននឃើញចំណុចប្ដល
របតិកមមចាប់នផតើមនទ ។ កនុងករណីននវ ិញ្ហដណភាគនរចើន ការប៉ាោះគឺរគាន់ប្ត
ឈប់បនណ្ឌ
ត ោះអាសនននទ ។ នៅនពលខលោះ រតនចៀករបស់អនកអាចឮសនមលង នៅ
នពលខលោះ ឥតបានឮនទ ។ ប៉ាុប្នតនៅនលើជនរៅដ៏នរៅបំផុត វាម្មនការប៉ាោះនន
ចិតត និងកាយរគប់ខណៈ ប្ដលនធវើឲ្យនវទនានកើតបនត រ ូត ។ នរពាោះន តុននោះ
បានជាការពិនិតយនមើលនវទនា គឺជារនបៀបប្ដលអាចនៅដល់ ន ើយនឃើញ
ចាស់ោស់នូវការពិតននភាពមិននទៀងទត់ ។ អនករតូវប្តដឹងនរឿងននោះពិត
របាកដ មុននឹងពាយាមពិនិតយនមើលទវរវ ិញ្ហដណដនទនទៀត ។

សំណួរ ៖ នបើសិនជានយើងរគាន់ប្តទទួល សាគល់ ន ើយពិនិតយនមើលវតថុរគប់

យា៉ា ង នពលប្ដលវានកើតនឡើង នតើការនជឿននលឿននកើតនឡើងរនបៀបណ្ឌ ?

ចនមលើយ ៖ ការចនរមើន នកើតនឡើងតាមការនជឿននលឿនននឧនបកាារបស់អនក។

អនកមិនអាចនរជើសនរ ើសអវីបាននទនរៅពីឧនបកាា ពី នរពាោះអនកមិនអាចបតូរនវទនា

-147-
សិលបៈននការរស់នៅ

បាននទ ។ អវីក៏នោយប្ដលនកើតនឡើង វាបាននកើតនឡើងន ើយ ។ វាអាចជាទី

នពញចិតត ឬមិននពញចិតត ជាប្បបននោះ ឬក៏ប្បបននាោះ ។ ប៉ាុប្នតនបើអនកអាចរកា
ទុកនូវឧនបកាា អនករបាកដជានជឿននលឿនតាមផលូវ ។ អនកបំប្បកនចញនូវទម្មលប់
ចិតតចាស់ននរបតិកមម ។

សំណួរ ៖ រនបៀបននាោះគឺនៅកនុងការចនរមើនកមមោឌន ប៉ាុប្នតនតើ នោករគូភាជប់វានៅ

កនុងជីវភាពរស់នៅរបចាំនថង ដូចនមតច ?

ចនមលើយ ៖ កាលណ្ឌបញ្ហ
ា មួយនកើតនឡើងកនុងជីវ ភាពរបចាំនថង ពិនិតយនមើល
នវទនាជាមួយនិងចិតតនឹងនរពីរបីខណៈ។ នៅនពលប្ដលចិតតសប
ង ់សាងត់ ន ើយ
នឹងនរ នសចកតីសនរមចចិតតប្ដលអនកនធវើនឹង បានរតឹមរតូវ ។ នៅនពលប្ដលចិតត
មិននឹងនរ នសចកតីសនរមចចិតតណ្ឌមួយប្ដលអនកនធវើ នៅជាបនងកើតរបតិកមម
មួយ ។ អនករតូវប្តនរៀនបតូរទម្មលប់ជីវ ិត ពីរបតិកមមអវ ិជជម្មន នៅជារបតិកមម
វ ិជជម្មនវ ិញ ។

សំណួរ ៖ ដូនចនោះ នបើនោករគូមិនខឹង ឬរ ិោះគន់នគ ប៉ាុប្នតនោករគូនឃើញថា នគ

អាចនធវើរនបៀបនផសងនទៀតកនុងផលូវរគាន់នបើជាង នតើនោករគូអាចនធវើ ន ើយ ស
ប្មតងខលួនឯងបាននទ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ។ អនករតូវប្តនធវើ។ ជីវ ិតសរម្មប់បនងកើតសកមមភាព អនកមិន

រតូវសងប់នសងៀមនទ ។ ប៉ាុប្នតសកមមភាពរតូវប្តរបរពឹតតជាមួយនឹងចិតតនឹងនរ ។

សំណួរ ៖ នថងននោះ ខញំុបានរបរពឹតតនដើមបីដឹងនវទនាកនុងភាគមួយនន កាយអាប់អួរ។

នៅនពលនវទនានកើតនឡើង ចិតតខំុញសុោះ
ទ ខញំុដូចជាបានឈនោះ ។ ខញំុឮចិតតខំុញប្ស្សកថា
«លអ» ។ ខញំុគិតថា «ឱ ! នទ ខញំុមិនចង់នធវើរបតិកមមប្បបននាោះនទ» ប៉ាុប្នតកុនងនោក
ននោះខញុំគិតថា នតើខុំនញ ៅនមើលបាល់ វាយនឹងដំបង (110) ឬបាល់ទត់ ន ើយមិននធវើ

110
Base ball : a bat-and-ball game played between two teams of nine players who take turns batting and
baserunning (source : website wikipedia).កី ឡាបាល់វាយនឹ ងដំ បង។

-148-
 សិលបៈននការរស់នៅ

របតិកមមយា៉ាងដូចនមតច ?

ចនមលើយ ៖ អនកនឹងរបឡូកនលង ! នទោះបីនៅកនុងកប្នលងទត់បាល់ ក៏នោយ ក៏

អនកចូលរបឡូកប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតអនកមិននធវើរបតិកមមនទ ន ើយអនកនឹងនឃើញថាអនក
នឹងសបាយជាមួយវា ។ ការរ ីករាយ ប្ដលប្ រ មនៅនោយភាពតានតឹង
ននរបតិកមម មិនប្មនជាការរ ីករាយពិតរបាកដនទ ។ កាលណ្ឌរបតិកមមឈប់
ភាពតានតឹងក៏បាត់នៅប្ដរ ន ើយអនកចាប់នផតើមសបាយជាមួយនឹងជីវ ិត ។

សំណួរ ៖ នបើដូនចានោះ ខញំុអាចនោតចុោះនឡើង ន ើយប្ស្សកថា ជនយា ?

ចនមលើយ ៖ អ្ចឹងន ើយ ជាមួយនឹងឧនបកាា។ អនកនោតជាមួយនឹងឧនបកាា។

សំណួរ ៖ នតើឲ្យខញំុនធវើរនបៀបណ្ឌ នបើពួកខញំុចាញ់ ?

ចនមលើយ ៖ អនកញញឹម ន ើយនិយាយថា «ចូ រសបាយ! » ។ ចូ រសបាយរគប់
សាថនភាព !

សំណួរ ៖ ចំនពាោះខញំុ វាហាក់ដូចជាចំណុចនផតើម ។

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។

-----------------------

-149-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចិន្ជៀនពីរវង់
(The Two Rings)

រពឹទធចារយអនកម្មនរទពយសមបតតិ ម្មនក់ បានប្ចកសាថននចាលកូនរបុសពីរនាក់

របស់គាត់នៅន ើយ ។ កូនទំងពីររស់នៅជាមួយគានតាមរបនពណីឥណ្ឌ
ឍ កនុង
ផទោះមួយជាមួយគាន ជារគួសារប្តមួយ ។ តមក នគទស់ ប្ទងគាន ន ើយសនរមច
ចិតតថាប្បកគាន ប្ចករទពយសមបតតិទំងអស់ជាពីរ ចំប្ណក ។ អវីទំងអស់ប្ចកជា
ពាក់កណ្ឌ
ត លនសមើគាន ។ ដូនចនោះនគសុខចិតតនរៀងខលួន ។ ប៉ាុ ប្នតនរកាយពីការស្សុោះ
ស្សួលគានមក នគរកនឃើញក្ចប់តូចមួយ ប្ដលឪពុកនគោក់ទុកនោយរបុង
របយ័តន ។ នគនបើកក្ចប់ ន ើយនឃើញចិន្ជៀនពីរ វង់ នៅខាងកនុង ។ ចិន្ជៀន
មួយ ជាចិន្ចៀននពរជដ៏ម្មនតនមល ន ើយមួយវង់នទៀត ជាចិន្ជៀនរបាក់ធមម
តា ម្មនតនមលរបប្ លជាពីរ -បី រូពី (111)
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

នោយនឃើញចិន្ជៀននពរជ បងរបុសក៏ម្មននោភៈនៅកនុងចិតត ន ើយពនយល់

បអូនរបុសថា ៖ «ចំនពាោះបង វាហាក់ដូចជាចិន្ជៀនននោះ មិនប្មនបានមកនោយ
សារការរកសុីរបស់ឪពុកនយើងនទ ប៉ាុប្នតវាជាមត៌កពីជីដូនជីតា នយើងមកន ើយ,
ដូនចានោះន ើយ បានជានោកទុកនោយប្ឡកពីរទពយសមបតតិឯនទៀត ។ ន ើយ
នោយសារប្តនគរកាវា ទុកនរចើន តំណមកន ើយកនុងរគួសារនយើង ដូនចនោះនយើង
រតូវប្តរកាវាទុកកនុងតំណរគួសារនយើងតនៅនទៀត ។ នរពាោះន តុននោះបង ជា
បងរបស់បូអន រតូវប្តរកាវាទុក ឯងរតូវយកចិន្ជៀនរបាក់ននោះនៅ »។

បអូនរបុសញញឹម ន ើយនិយាយថា៖ «សូមឲ្យបងសបាយជាមួយនឹងចិន្ជៀន

នពរជននោះចុោះ ខញំុនឹងសបាយជាមួយនឹងចិន្ជៀនរបាក់ននោះ »។ ទំងពីរនាក់
ពាក់ចិន្ជៀននរៀងខលួន ន ើយក៏ប្បកគាននៅ ។

បអូនរបុសគិតថា ៖ «វាង្ហយយល់ណ្ឌស់ ប្ដលឪពុកខញំុបានទុកចិន្ជៀននពរជ

111
Rupee រូពី ជារូបិយប័ ណណរបនទសឥណ្ឌ
ឍ សម័ យបចចុបបនន ។

-150-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលម្មនតនមលនរចើន ។ ប៉ាុប្នតន តុអីវបានជានោកទុកចិន្ជៀនរបាក់ធមមតា ននោះ

ប្ដរ ? » ។ នគពិនិតយនមើលចិន្ជៀនននាោះ ន ើយនឃើញចំណ្ឌរសរនសរថា «ននោះ
ក៏នឹងផ្ទលស់បូតរប្ដរ» ។ ឱ ! ននោះជាមន្ទនតឪពុកខញំុ នទនតើ ។ ននោះក៏នឹងផ្ទលស់បូតរប្ដរ !
ន ើយនគក៏ពាក់ចិន្ជៀនននោះនៅ ។

បងបអូនទំងពីរនាក់ ជួប របទោះនឹងការនឡើងចុោះននជីវ ិត ។ កាលណ្ឌរដូវ លំ

ន ើយមកដល់ បងរបុសម្មនភាពរ ីករាយយា៉ា ងខាលំងបាត់បង់ចិតតនឹងនរ ។
កាលណ្ឌរដូវសលឹកនឈើ រជុោះ ឬរដូវរង្ហមកដល់ គាត់នកើតទុកាយា៉ាងខាលំង ន ើយ
មតងនទៀតបាត់បង់ចិតតនឹងនរអស់ ។ គាត់ម្មនភាពតានតឹង រ ូត នៅជានឡើង
្ម នដកមិនលក់កុនងនពលយប់ ។ គាត់ ក៏ចាប់នផតើមនរបើថានំ នដកលក់ ថានំស
ណំត ចិតតខាលំងបំផុត ។ នៅទីបំផុត នគរតូវប្តពាបាលគាត់នោយោក់ ប្ខស
នភលើងឆក់ ។ ននោះជាបងរបុសប្ដលម្មនចិន្ជៀននពរជ !

ចំប្ណកឯបអូនរបុសប្ដលម្មនចិន្ជៀនរបាក់ កាលណ្ឌរដូវ លំន ើយមកដល់

នគសបាយរ ីករាយ មិននគចនចញពីវានទ ។ នគសបាយរ ីករាយ នមើលចិន្ជៀន
ន ើយចងចាំថា «ននោះក៏នឹងផ្ទលស់បូតរប្ដរ»។ ន ើយកាលណ្ឌវាបានផ្ទលស់បូរត
នគអាចញញឹមន ើយនិយាយថា «ខញំុដឹងន ើយថាវានឹងផ្ទលស់បូតរ ។ នតើ នធវើដូច
នមតចនកើត នបើវាផ្ទលស់បូតរ ! »។ កាលណ្ឌរដូវសលឹករជុោះ ឬរដូវរង្ហមកដល់ មតង
នទៀត គាត់នមើលចិន្ជៀន ន ើយចងចាំថា «ននោះក៏នឹងផ្ទលស់បូតរប្ដរ»។ នគមិនយំ
នទ នោយដឹងថាននោះក៏ផ្ទលស់បូតរប្ដរ ។ រតូវន ើយ វាបានផ្ទលស់បូតរ វាបានបាត់
នៅន ើយ ។

នគដឹងថា នៅកនុងភាពនឡើងចុោះ ការផ្ទលស់បូតរទំងអស់ននជីវ ិត គាមនអវី សថិតនៅ

ជាប់រ ូតនទ ។ នគដឹងថា អវីប្ដលនកើតនឡើងសរម្មប់ប្តបាត់នៅវ ិញប៉ាុនណ្ឌណោះ
នគមិនបាត់ចិតតនឹងនររបស់នគនទ ន ើយនគបានរស់នៅជាមួយនឹងជីវ ភាពសុខ
សបាយ ។ ននោះជាបអូនរបុសប្ដលម្មនចិន្ជៀនរបាក់ ។

-----------------------
-151-
សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ៨

សតិដឹង និងឧនបកាា
(Awareness and Equanimity)

សតិដឹង និងឧនបកាា ជាសម្មធិវ ិបសសនា ។ កាលណ្ឌបដិបតតិជាមួយគាន វា

នាំនៅរកនសចកតីរនោោះឲ្យរួចពីទុកា ។ នបើមួយណ្ឌនខាយ ឬក៏ឥតម្មន វាមិន
អាចនឹងនជឿននលឿននឆ្ពោះនៅរកផលូវននទីនៅបាននទ ។ ទំងពីរននោះសំខាន់
ណ្ឌស់ ដូចជាបកសីប្ដលរតូវការសាលបពីរ នដើមបីនឹងន ើរ ឬក៏ដូចជារនទោះប្ដល
រតូវការកង់ពីរ នដើមបីនឹងវ ឹលនៅមុខ ។ ន ើយទំងពីរននោះរតូវប្តខាលំងដូចគាន ។
របសិននបើសាលបមួយនខាយ ន ើយសាលបមួយនទៀតខាលំង វាមិនអាចន ើររតឹម
រតូវបាននទ ។ របសិននបើកង់មួយតូច ន ើយកង់មួយនទៀតធំ វា មិនអាចវ ិលនៅ
មុខបាននទ ។ អនកចនរមើនកមមោឌន រតូវប្តចនរមើនទំងពីរ គឺសតិដឹង និង
ឧនបកាាជាមួយគាន នដើមបីនឹងនជឿននលឿនតាមផលូវនៅមុខ ។

នយើងរតូវប្តម្មនសតិដឹងននចិតត និងកាយទំងអស់ កនុងភាពលអិតលអន់បំផុត

តាមធមមជាតិរបស់វា ។ ន តុននោះ ការរគាន់ប្តដឹងនសើរៗនៅនលើកាយ និងចិតត
ដូចជាចលនាននរូប ឬគំនិត វាមិនរគប់រគាន់ នទ ។

នយើងរតូវប្តបនងកើនសតិដឹង នននវទនាពាសនពញកាយទំងអស់ ន ើយរកា

ទុកនូវឧនបកាានៅនលើវា ។

នបើនយើងម្មនសតិដឹង ប៉ាុប្នតឥតម្មនឧនបកាា កាលណ្ឌនយើងដឹងនវទនាខាងកនុង

កាន់ប្តនរចើននឡើង នយើងឆ្ប់ដឹងវា ន ើយនយើងក៏នធវើរបតិកមមនលឿនប្ដរ ប្ដល
បនងកើននូវទុកានសាក ។ ម៉ាាងនទៀត នបើនយើងម្មនឧនបកាា ន ើយឥតដឹងអវីនសាោះ
ពីនវទនាខាងកនុង ដូនចនោះឧនបកាាននោះ គឺរគាន់ប្តនៅនសើរៗនទ របតិកមមសម្មងត់

-152-
 សិលបៈននការរស់នៅ

របរពឹតតនៅមិនឈប់ ប្ដលនយើងមិនបានដឹងនៅជនរៅននចិតត ។ ដូនចនោះនយើង

ប្សវងរក នដើមបីបនងកើតសតិ ដឹងនិងឧនបកាាទំងពីរ នៅនលើនផទដ៏នរៅបំផុត,
នយើងប្សវងរក នដើមបីឲ្យដឹងនូវអវីទំងអស់ប្ដលនកើតនឡើងនៅខាងកនុង ន ើយ
ជាមួយគានននាោះនយើងមិននធវើរបតិកមមនៅរកវានទ នោយយល់ថាវានឹងផ្ទលស់បូតរ។

ននោះជាបញ្ហដពិត ប្ដលយល់ធមមជាតិខួលនឯង ប្ដលយល់នោយបាននៅដល់

ការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ នននសចកតីពិតដ៏នរៅនៅខាងកនុងខលួនឯង ។ ននោះន ើយ

ប្ដលរពោះពុទធរតាស់នៅថា យថាភូត្យ ញាណទរសន (112) គឺបញ្ហដប្ដល

នកើតនឡើង ចំនពាោះការពិនិតយនសចកតីពិតតាមធមមជាតិ ។ ជាមួយនឹងបញ្ហដននោះ

នគអាចនចញផុតពីទុកា ។ រគប់នវទនាប្ដលនកើតនឡើង នឹងបនងកើតនូវការដឹង
ភាពមិននទៀងទត់ប្តម៉ាាង ។ របតិកមមទំងអស់ប្ដលជាសង្ហារ នននោភៈនិង
នទសៈនឹងឈប់ ។ នោយនរៀនរនបៀបពិនិតយកា រពិត នោយរបុងរបយ័តន នគ
ឈប់បនងកើតទុកាឲ្យខលួនឯង ។

គំនររបតិកមមចាស់ (The stock of past reactions)

ការពាយាមឲ្យដឹង និង ការនធវើចិតតឲ្យនឹងនរ ជាផលូវប្ដលឈប់បនងកើតរបតិកមមថីម

ប្ដលជាភពថមីននការនកើតទុកា ។ ប៉ាុប្នតម្មនផលូ វប្ដលនធវើឲ្យនយើងនកើតទុកាមួយ
នទៀត ប្ដលនយើងរតូវប្តរបឈមមុខ ។ នោយឈប់នធវើរបតិកមមពីខណៈននោះ
នៅ នយើង មិនអាចបនងកើតន តុននទុកានទៀតនទ ។ ប៉ាុប្នតនយើងរគប់គានម្មនកមម
ចាស់ ប្ដលជារបតិកមមពីមុនមក ។ នទោះបីនយើងមិនបប្នថមអវីថីមនៅនលើកមម
ចាស់ក៏នោយ ក៏គំនរននសង្ហារចាស់ នៅប្តបនងកើតទុកាដល់នយើង ។

ពាកយសង្ហារ អាចបកប្របថា «ការកនកើត-ការាក្់ន្តង្» ប្ដលជាសិលបៈននការ

នកើត និងបាននកើតន ើយ ។ រគប់របតិកមមជាជំហានចុងនរកាយបំផុត ប្ដលជា

112
Yath±-bh³ta-ñ±na-dassana
-153-
សិលបៈននការរស់នៅ

ផលតាមលំោប់លំនោយននដំនណើរចិតត ។ ប៉ាុប្នតវាក៏អាចជាជំហានទីមួយ,
ប្ដលជាន តុតាមលំោប់ លំនោយននចិតតថីប្ម ដរ ។ រគប់សង្ហារជាដំនណើរនឆ្ពោះ
នៅរកទម្មលប់ ន ើយក៏ជាទម្មលប់ននដំនណើរប្ដលនកើតបនតបនាទប់មកប្ដរ ។

ទម្មលប់ននការអនុវតតន៍ នោយអំណ្ឌចននមុខង្ហររបស់ចិតតទីពីរគឺ សញ្ហដ (អធិ-

បាយរួចន ើយ កនុងជំពូកទីពីរ ) ។ តាមភាពនដើម សតិដឹងមិននផសងគាននទ ។
បំណងរបស់វាគឺរគាន់ប្តកត់រតាដឹង នូវការប៉ាោះប្ដលបាននកើតនឡើងកនុង
ចិតត ឬកាយ ។ ប៉ាុប្នតសញ្ហដម្មនភាពនផសងៗពីគាន ។ វានមើល ការពិនសាធន៍ ពី
មុននដើមបីនឹងឲ្យតនមល ន ើយប្ចកវានៅតាមអវីមួយថមីប្ដលនកើតនឡើង ។
របតិកមមចាស់ នៅជាចំណុចននការសំអាង ប្ដលនយើងប្សវងយល់ការ
ពិនសាធន៍ថីម ប្ដលនយើងឲ្យតនមល ន ើយនឹងោក់វានៅតាមសង្ហារចាស់របស់
នយើង ។

តាមរនបៀបននោះ របតិកមមចាស់នននោភៈ និងនទសៈ រគបសងកត់នៅនលើការ

ចាប់អារមមណ៍កនុងបចចុបបននរបស់នយើង ។ ជំនួសការនឃើញនសចកតីពិត នយើង
នឃើញ «តាមក្ចក់នលម »។ ការចាប់អារមមណ៍ននពិភពនោកខាងនរៅ និង
ពិភពនោកខាងកនុង នធវើឲ្យខុសពីភាពនដើម ន ើយនធវើ មិនឲ្យចាស់ នោយសារ
ប្តទម្មលប់ចាស់របស់នយើង ប្ដលជាការចូលចិតត និងមិនចូលចិតតរបស់នយើង ។
តាមការចាប់អារមមណ៍ ប្ដលខុសពីភាពនដើម នវទនាសំខាន់មួយ ប្ដលជាក
ណ្ឌ
ត ល នកើតនៅជាម្មនភាពនពញចិតត ឬមិននពញចិតតភាលម ។ ចំនពាោះនវទនា
ននោះ នយើង នធវើរបតិកមមមតងនទៀត បនងកើតនៅជាទម្មលប់ថីម ប្ដលនធវើឲ្យការចាប់
អារមមណ៍របស់នយើងខុសពីមុនបនតនៅនទៀត ។ តាមរនបៀបននោះ របតិកមម
នីមួយៗ នៅជាន តុននរបតិកមមអនាគត ទំងអស់ននោះនកើតនឡើង នោយសារ
ប្តទម្មលប់ចាស់ ន ើយវាប្របនៅជាទម្មលប់កុនងអនាគត ។

-154-
 សិលបៈននការរស់នៅ

មុខង្ហរទំងពីរននសង្ហារ ម្មននៅកនុង បដ្ិចារមុ បាទ(113) ។ កង់ រចវាក់ទីពីរ

ននប្ខសបដិចចសមុបាទ ( 114 )
គឺរង្ខារ ជាប្ផនកទី១ កនុងចំនណ្ឌមប្ផនកទំង៤ នន

ចិតត។ ប៉ាុប្នតសង្ហារ ក៏នៅចុង នរកាយននកងរកវ ិលប្ដលម្មន វ ិញ្ហដណ សញ្ហដ

និងនវទនានាំមុខប្ដរ ។ នៅកនុងទរមង់ននោះ វានកើតនឡើងមតងនទៀត នៅនលើប្ខស
រចវាក បនាទប់ពីនវទនាបណ្ឌ
ត លមកពី របតិកមមនននោភៈ និងនទសៈ។ នោភៈ
នទសៈបនងកើតការជាប់ជំពាក់ ប្ដលនៅជាកម្មលំងសរម្មប់សកមមភាពចិតត និង
កាយ ។ ដូនចនោះ វាជាដំនណើរនៅមុខនោយខលួនឯង ។ រគប់សង្ហារ ផតល់នូវប្ខស
ន តុការណ៍មួយ ប្ដលបនងកើតនៅជាសង្ហារថមី នៅកនុងភាពប្ដលនកើតនឡើងដ
ប្ដលៗ ឥតឈប់ ឈរ ប្ដលនកើតបនតជុំវ ិញ ។ រគប់ខណៈប្ដលនយើង នធវើ
របតិកមម នយើងបនងកើតរបតិកមមននទម្មលប់ចាស់នឡើងវ ិញ ។ រគប់ខណៈប្ដល
នយើងបនងកើតនោភៈ នទសៈ នយើងពរងឹងនិនានការននចិតតនដើមបីបនតបនងកើតវា ។
នៅនពលប្ដលផនត់ទម្មលប់ ចិតតនកើតនឡើង នយើង នឹងជាប់នៅកនុងទីននាោះ ។

ឧទ រណ៍ ជនម្មនក់ឃ្លត់ម្មនក់ នទៀតប្ដលចង់បានវតថុអវីមួយ ។ បុគគលប្ដល

មិនបានសនរមច គិតថាបុរសប្ដលហាមឃ្លត់គាត់ ជាមនុសសអារកក់ ន ើយ
ក៏សប
អ ់នគនៅ ។ ជំននឿ មិនពឹងប្ផអកនៅនលើការពិចារណ្ឌឫកពាររបស់ មនុសស
នទ ប៉ាុប្នត ប្បរជាពឹងប្ផអក នៅនលើបំណងននបុគគល ទីពីរ ប្ដលមិនបានសនរមច
បំណងនៅវ ិញ ។ ជំននឿននោះ ដិតជាប់យា៉ាងនរៅកនុងមននារមមណ៍ របស់បុរស
ប្ដលខកខានននាោះ ។ រគប់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងបុរសននោះ គាត់ោក់ពណ៌វា
ន ើយបនងកើតនវទនាមិននពញចិតត បនងកើតនទសៈថមី ពរងឹងភាពននាោះតនៅនទៀត,
សូមបីប្តអនកទំងពីរជួបគាននមភឆ្នំនរកាយមកក៏នោយ ក៏បុរសប្ដលខកខានយូរ
ណ្ឌស់មកន ើយគិតភាលមថា បុរស ប្ដលហាមឃ្លត់អញ ជាមនុសសអារកក់
ណ្ឌស់ ន ើយ គាត់ក៏សប
អ ់នគមតងនទៀត ។ ឫកពារននបុរសទីមួយ របប្ លជា

The chain of conditioned arising សូមនមើ លទំ ព័រ ៥០

113

ប្ខសរចវាក់ បដិ ចចសមុ បាទម្មន១២កង់ គឺ ៖ អវ ិជាជ,សង្ហារ,វ ិញ្ហដណ,នាមរូប,សឡាយតន,ផសស,នវទនា,តណ្ឌ

114
ា ,
ឧបាទន,ភព(ភវ),ជាតិ ,ជរា-មរណៈ-នសាក-បរ ិនទវ-ទុ កា-នទមនសសុបាយាសា សមភវនតិ ។

-155-
សិលបៈននការរស់នៅ

បានផ្ទលស់បូរទំ
ត ងស្សុងកនុងនមភឆ្នំ ។ ប៉ាុប្នតបុរសទីពីរឲ្យតនមលនគ នោយនរបើការរ ិោះ
គន់ពីមុនមក ។ របតិកមមមិនប្មននៅនលើបុរសននាោះនទ ប៉ាុប្នតនៅនលើជំននឿលងិត
លងង់ពីមុនមក។ ន តុននោះន ើយ បានជានគលំនអៀងនៅតាមរពឹតិតការណ៍ មុន ។

ម្មននរឿងមួយនទៀត បុរសម្មនក់ ជួយនគឲ្យបានសនរមចបំណង នលើវតថុមួយ ។

អនកទទួលជំនួយនជឿថា បុរសននាោះជាមនុសសលអ ន ើយក៏ចូលចិតត គាត់ ។
ជំននឿប្ផអកនៅនលើប្តការពិតថា បុរសននាោះជួយបំនពញបំណងអនកទីពីរ មិន
ប្មនពិចារណ្ឌនោយរបុងរបយ័តន នៅនលើឫកពាររបស់នគនទ ។ ជំននឿដ៏រតឹម
រតូវ បានដក់ជាប់ នៅកនុងចិតតមិនដឹង ន ើយឲ្យតនមលជាបនតបនាទប់ ។ នៅនពល
ណ្ឌជួបបុរសននាោះ នគបនងកើតនវទនាជាការនពញចិតត ប្ដលឲ្យ លទធផលជាការ
ចូលចិតតកាន់ប្តខាលំងនឡើង ពរងឹងនូវជំននឿតនៅនទៀត ។ នទោះបីនគខានជួបគាន
នរចើនឆ្នំណ្ឌស់មកន ើយក៏នោយ ក៏នៅនពលប្ដលនគជួបគានមតងនទៀត
អារមមណ៍ននចិតតដប្ដលនកើតនឡើង នទៀត ។ បុរសទីពីរមិន នធវើរបតិកមមចំនពាោះរូប
បុរសននាោះនទ ប៉ាុប្នតម្មនជំននឿប្តម៉ាាងចំនពាោះបុរសននាោះ ប្ដលប្ផអកនៅនលើ
របតិកមមដ៏លិត
ង លងង់ពីមុនមក ។

តាមរនបៀបននោះ សង្ហារ អាចបនងកើតរបតិកមមថីក

ម ុនងបចចុបបនន និង កនុងអនាគត ។
ន ើយរគប់របតិកមមបនតបនាទប់មក នៅជាន តុប្ដលបនងកើតរបតិកមមតនៅនទៀត
ប្ដលមិននាំអីវមកនរៅពីទុកាកាន់ប្តនរចើននឡើងនទ ។ ននោះជាដំនណើរននរបតិកមម
ដប្ដលៗ នននសចកតីនកើតទុកា ។ នយើងគិតថា នយើងទក់ទងជាមួយនឹងការពិត
ខាងនរៅ ប្តតាមការពិត នយើងនធវើរបតិកមមនៅនលើនវទនារបស់នយើង នរកាម
បញ្ហ
ជ ការរបស់ សញ្ហដ និងរបតិកមមរបស់នយើង ។ នទោះបី ចាប់ពីខណៈននោះនៅ
ក៏នោយ នបើ នយើងឈប់បនងកើតសង្ហារថមី នយើងក៏ នៅប្តរួមប្ូច លជាមួយនឹង
សង្ហារចាស់ពីមុនមកប្ដរ ។ នរពាោះកមមចាស់ននោះ និនានការនដើមបី នធវើរបតិកមមនៅ
រង់ចាំ។ កនុងនពលណ្ឌមួយវានឹងផុសនចញនកើតនៅជាទុកាថីរម បស់នយើង។ នៅ

-156-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នពលណ្ឌប្ដលទម្មលប់ចាស់នៅប្តម្មន នៅនពលននាោះ នយើងមិនរួចផុតពីទុកា

ទំងអស់យទ។

នតើនគបំបាត់របតិកមមចាស់យា៉ាងដូនមតច ? នដើមបីនឹងរកចនមលើយ វាសំខាន់ណ្ឌស់

នឹងយល់ឲ្យកាន់ប្តនរៅ នូវដំនណើរននសម្មធិវ ិបសសនា។

ការបំបាត់នចាលនូវទម្មលប់ចាស់

កនុងការបដិបតតិវ ិបសសនា មុខង្ហររបស់នយើង គឺរគាន់ប្តពិនិតយនមើលនវទនា

ពាសនពញកាយប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ន តុនននវទនាពិនសសណ្ឌមួយ នៅ ួសផុតពី
ការទក់ទងរបស់នយើង ។ វារគប់រគាន់ន ើយនឹងយល់ថា រគប់នវទនាជាការ
ផ្ទលស់បូរនៅខាងកន
ត ុង ។ ការផ្ទលស់បូតរអាចជាចិតត ឬកាយ ប្ដលម្មនមុខង្ហរ
នផសងពីគាន ។ ជាញយៗ វាមិនអាចបំប្បកនចញពីគានបាននទ ។ អវីប្ដលនកើត
នឡើងនៅនលើនផទមួយ វាហាក់ដូចជាក្ចក់ឆុលោះនៅនលើនផទមួយនទៀត ។

នៅនលើនផទននកាយ ដូចជាអធិបាយរួចន ើយ កនុងជំពូកទី ២ កាយនកើតនឡើង

នោយការផសំនូវ ចុណណភាគតូចៗននអាតូមគឺ កលាបៈ ប្ដលរគប់ខណៈ វា

នកើត ន ើយរលត់នៅវ ិញយា៉ា ងនលឿនបំផុត ។ តាមរនបៀបននោះ វាផសំគានជាមួយ

នឹង ដី ទឹក នភលើង ខយល់ ន ើយបនងកើតនៅជា កាយ ប្ដលបនងកើតនវទនានពញកនុង
ខលួននយើង ។

ន តុប្ដលនធវើឲ្យកោបៈនកើតនឡើង ម្មនបួនយា៉ា ង ។ ទីមួយគឺ អាហារ ប្ដល

នយើងបរ ិនភាគ ទីពីរគឺ បរ ិយាកាស ប្ដលនយើងរស់នៅ ។ ប៉ាុប្នតអីប្វ ដលនកើត
នឡើងនៅកនុងចិតត ប៉ាោះពាល់នៅនលើកាយ ន ើយអាចទទួលការខុសរតូវ ចំនពាោះ
ការបនងកើតកោបៈ ។ នរពាោះន តុននោះ ភាគលអិតតូចៗ អាចនកើតនឡើងប្ដរ
នរពាោះប្តរបតិកមមននចិតតនកើតនឡើងកនុងខណៈបចចុបបនន ឬក៏នរពាោះប្តរបតិកមម
ចាស់ ប្ដលសងកត់នៅនលើទម្មលប់ចិតតបចចុបបនន ។ នដើមបីជីវ ិត កាយរតូវការ
-157-
សិលបៈននការរស់នៅ

អាហារ ។ នបើនគឈប់ចិ្ចឹម កាយ មិនរលំភាលមនទ វាអាចបនតរស់នៅខលួនឯង,

នបើចាំបាច់ , វាអាចរស់នៅនរចើន សបាត ៍ នោយនរបើ ឋាមពលប្ដលសតុកទុកនៅ
កនុងជាលិកា (115)
កាយ ។ កាលណ្ឌឋាមពលសតុកននាោះរតូវបាននរបើអស់ នៅចុង
នរកាយបំផុត កាយនឹងដួលរលំន ើយសាលប់ ការរស់នៅរបស់ កាយរតូវចប់ ។

យា៉ា ងណ្ឌមិញ ចិតតរតូវការសកមមភាពនដើមបីរកាការ ូរ នៅនន វ ិញ្ហដណ ។

សកមមភាពរបស់ចិតតននោះគឺសង្ហារ ។ សំអាងនៅនលើប្ខសលកាណៈននការនកើត
នឡើង វ ិញ្ហដណនកើតនឡើងនោយសារប្តរបតិកមម ។ របតិកមមននចិតតនីមួយៗ
ទទួលការខុសរតូវ នដើមបីផតល់កម្មលំងនៅនលើការ ូរននវ ិញ្ហដណ ។ ន ើយកនុងខ
ណៈប្ដលកាយរតូវការអាហារតាមនពលនពញមួយនថង ចិតតរតូវការសកមមភាព
ថមីជានិចច ។ នបើគាមនសង្ហារនទ ការ ូរននវ ិញ្ហដណ មិនអាចបនតនៅមុខ សូមបីប្ត
មួយខណៈបាននឡើយ ។ ឧទ រណ៍ នៅកនុងខណៈមួយ នគបនងកើតនទសៈ
កនុងចិតត នៅកនុងខណៈនរកាយមក វ ិញ្ហដណប្ដលនកើតនឡើងជាផលនននទសៈ
ននាោះ ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ។ នគរកាទុកនូវរបតិកមមនទសៈដប្ដលៗ
ពីខណៈមួយ នៅខណៈមួយ ន ើយពាយាមផតល់ឲ្យផលថមីនៅនលើចិតត ។

ប៉ាុប្នតនោយការបដិបតតិវ ិបសសនា អនកចនរមើនកមមោឌន នរៀនមិននធវើរបតិកមម ។

នៅកនុងខណៈននាោះ នគឥតបនងកើតសង្ហារនទ នគមិនផតល់ឲ្យសកមមភាពថមីនៅនលើ
ចិតតនទ ។ នតើ ម្មនអវីនកើតនឡើងចំនពាោះការ ូរននវ ិញ្ហដណ ? វាមិនឈប់ភាលមនទ,
ផទុយនៅវ ិញ គំនររបតិកមមចាស់ណ្ឌមួយនឹងនកើតនឡើងនៅនលើនផទននចិតត នដើមបី
នឹងរកាទុកនូវការ ូរ ។ ទម្មលប់ចាស់នឹងនកើតនឡើង ន ើយចាប់ពីកប្នលងននោះ
នៅ វ ិញ្ហដណបនតនៅមួយខណៈនទៀត ។ ទម្មលប់នឹងនកើតនឡើងនៅនលើនផទនន
កាយ ប្ដលបនងកើតកោបៈពិនសសមួយ ប្ដលនគបានជួប គឺជានវទនានៅកនុង
កាយ ។ របប្ លជាសង្ហារ ចាស់នកើតនឡើង បនងកើតនៅជាភាគតូចៗ ប្ដលនគ
ជួប ដូចជានវទនាមិននពញចិតតនៅកនុងកាយ ។ នបើនគនធវើរបតិកមមនៅនលើនវទនា

115
Tissue
-158-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ទំងននាោះ ជាមួយនឹងការមិនចូលចិតត នុ៎ោះនទសៈថមីនឹងនកើតនឡើង ។ នគចាប់

នផតើមផតល់ផលថមី នៅនលើការ ូរននវ ិញ្ហដណ ន ើយមិនផតល់ឱកាសឲ្យនៅនលើ
គំនររបតិកមមចាស់ នកើតនឡើងនលើនផទននវ ិញ្ហដណនទ។ ប៉ាុប្នតនបើនវទនាមិននពញ
ចិតតនកើតនឡើង ន ើយនគមិននធវើរបតិកមម សង្ហារថមីឥតនកើតនឡើងនទ ។ សង្ហារ
ប្ដលនកើតមកនោយកមមចាស់បាត់បង់នៅ ។ កនុងខណៈបនាទប់មក សង្ហារ
ចាស់មួយនទៀត នកើតនឡើងជានវទនា ។ មតងនទៀត នបើនគមិននធវើរបតិកមម វានឹង
បាត់បង់នៅ ។ តាមរនបៀបននោះ នោយរកាឧនបកាា នយើងអនុញ្ហដតឲ្យគំនរកមម
ចាស់នកើតនឡើង នៅនផទខាងនលើននចិតតមតងមួយៗ បនងកើតនៅជានវទនា ។ រកា
ទុកនូវសតិដឹង និងឧនបកាា ចំនពាោះនវទនា នយើង នឹងបំបាត់នូវទម្មលប់ចាស់តាម
លំោប់លំនោយ ។

ដរាបណ្ឌទម្មលប់នទសៈ នៅប្តម្មន ដរាបននាោះនិនានការននចិតតមិនដឹង នឹងនធវើ

របតិកមមជាមួយនឹង នទសៈ កាលណ្ឌជួបជាមួយនឹងការមិននពញចិតតកុងជី
ន វិ
ត។ ដរាបណ្ឌទម្មលប់នននោភៈ នៅប្តម្មន ដរាបននាោះចិតតម្មននិនានការនឹង នធវើ
របតិកមមជាមួយនឹងនោភៈ កនុងសាថនភាពនពញចិតតណ្ឌមួយ។ វ ិបសសនា
បំបាត់នូវទម្មលប់ននោះ ។ កាលណ្ឌនយើងបដិបតតិ នយើងប្តងប្តជួបជាមួយនឹង
នវទនាជាទីនពញចិតត និងមិននពញចិតត ។ នោយពិនិតយនមើលរគប់នវទនា ជា
មួយនឹងឧនបកាា នយើងនធវើឲ្យវានខាយ ន ើយបំផ្ទលញនូវនិនានការនននោភៈនិង
នទសៈ បនតិចមតងៗ ។ កាលណ្ឌទម្មលប់ណ្ឌមួយបានបាត់បង់នៅ បនតបនាទប់
គាន ចិតតបានរួចរនោោះទំងអស់ ។ អនកប្ដលយល់ចាស់ដំនណើរននោះ បាន
អធិបាយថា ៖

សង្ហារទំងឡាយ ពិតមិននទៀងនឡើយ វានកើតនឡើងន ើយ

វារលត់នៅវ ិញ នបើនកើតនឡើងន ើយ វារលត់នចញ
នារគាននាោះមិញ សុខពិតនកើតចាស់។

-159-
សិលបៈននការរស់នៅ

រគប់សង្ហារ នកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញ ។ នៅកនុងខណៈនរកាយមក វានកើត

នឡើងនទៀត នៅកនុងភាពនកើតនឡើងដប្ដលៗ មិននចោះចប់ ។ នបើនយើងបនងកើត
បញ្ហដ ន ើយនផតើមពិនិតយនោយរបុងរបយ័តន នុ៎ោះការនកើតនឡើងដប្ដលៗនឹងរតូវ
ឈប់ ន ើយការបាត់បង់នៅ នឹងចាប់នផតើមនឡើង។ ពីស្សទប់មួយ នៅស្សទប់
មួយ សង្ហារចាស់នឹងនកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញ, នបើសិនជានយើងមិននធវើ
របតិកមម ។ នបើសង្ហារបាត់បង់នៅប៉ាុណ្ឌណ នយើង ក៏សបាយប៉ាុណឹ ណ ងប្ដរ, គឺ
សបាយនឹងការរួចរនោោះពីទុកា ។ នបើសង្ហារចាស់ទំងអស់ បានបាត់បង់
នៅ នុ៎ោះនយើងនឹងសបាយនោយគាមនរពំប្ដន ននការរនោោះទំងអស់ ។

នរពាោះន តុននោះ វ ិបសសនា កមមោឌន ជាការតាំងចិតតមួយ នដើមបីបំបាត់នចា លនូវ

ទម្មលប់ចាស់ ។ រគប់ខណៈ នពញមួយជីវ ិត នយើងបនងកើតរបតិកមម ។ ឥឡូវ
នោយរកានូវការដឹង និងចិតតនឹងនរ នយើងបានសនរមចពីរបីខណៈ ប្ដលមិន
នធវើរបតិកមម ប្ដលមិនបនងកើតសង្ហារណ្ឌមួយ នទ ។ កនុងពីរបីខណៈននាោះ នទោះបី
ខលីយា៉ាងណ្ឌក៏នោយ វា ម្មនឥទធិពលខាលំងណ្ឌស់ វាបនងកើតដំនណើរ បដិនោម(ប
ន្ទញ្ហ
ច ស) គឺដំនណើរនននសចកតីបរ ិសុទធ ។

នដើមបីនឹងនធវើដំនណើរននោះឲ្យនដើរ នយើងមិនបាច់នធវើអីវនទ នយើងរគាន់ប្តមិនបនងកើត

របតិកមមណ្ឌមួយ ។ នទោះបីអីវក៏នោយ ប្ដលជាន តុនននវទនា ប្ដលនយើង
បានជួបរបទោះ នយើងពិនិតយវាជាមួយនឹងឧនបកាា ។ រគប់អំនពើប្ដលបនងកើតសតិ
ដឹង និងឧនបកាា នឹងបំបាត់របតិកមមចាស់ នោយសវ័យរបវតតិ ដូចជាការអុ ជ
ចនងកៀងឲ្យភលឺ នដើមបីបំបាត់ភាពងងឹតកនុងបនទប់ នចញ ។

នានពលមួយ រពោះពុទធបាន រតាស់សំប្ដងនរឿងបុ រសម្មនក់ ប្ដលបាននធវើទន

យា៉ា ងនរចើន ។ ប៉ាុប្នតនៅទីប្ចប់ រទង់រតាស់ពនយល់ ថា ៖

- នទោះបី គាត់បានោក់ទនយា៉ា ងនរចើនបំផុតក៏នោយ

ប្តនៅម្មនរបនយាជន៍ នរចើនជាងននោះដល់គាត់ នទៀត

-160-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នបើសិនជាគាត់នៅរជកនកាននរកាមមលប់បុគគល រតាស់ដឹង នរកាមមលប់ រពោះ

ធម៌ នរកាមមលប់អរ ិយបុគគល ។ នបើនធវើបានដូនចនោះ វានៅម្មនរបនយាជន៍
នរចើនជាងននោះដល់គាត់ នទៀត នបើគាត់នពញចិតតនឹងរកាសីល របាំ ។
ន ើយនបើ គាត់ នធវើបានដូនចនោះ វានៅម្មនរបនយាជន៍ នរចើនជាងននោះដល់គាត់
នទៀត នបើគាត់ សាបរពួសនូវអំនពើលច
អ ំនពាោះអនកទំងអស់ សូមបីប្តមួយ រ
យៈនពល នសមើនឹងនគរ ិតទឹកនោោះនគា(116) ក៏នោយ ។ ន ើយនបើ គាត់នធវើ បាន
ទំងអស់ននាោះន ើយ វានៅម្មនរបនយាជន៍ នរចើនជាងននោះដល់គាត់ នទៀត
នបើគាត់បនងកើតនូវការម្មនសតិ ដឹងពីអនិចាច សូមបីប្តមួយខណៈ នសមើ នឹងនគ
ផ្ទទត់រម្មមប្ដមតងក៏នោយ (117)។

អនកចនរមើនកមមោឌន របប្ លជាដឹងការពិត នននវទនាកនុងខលួនប្តមួយខណៈ

ន ើយមិននធវើរបតិកមម នរពាោះ នគយល់ធមមជាតិមិននទៀងរបស់នគ ។ នទោះបី ខ
ណៈខលីក៏នោយ វានឹងម្មន ឥទធិពលខាលំងណ្ឌស់ ។ ជាមួយនឹងការ អំណត់, មតង
ន ើយមតងនទៀត, ការបដិបតតិជាប់រ ូត, ពីរបីខណៈននឧនបកាា ននោះ នឹងកាន់ប្ត
ប្វងនឡើង រួចរយៈនពល ននរបតិកមមនឹងថយចុោះ ។ ជាលំោប់លំនោយ ទម្មលប់
ចាស់ននរបតិកមមនឹងបាក់ប្បក ន ើយទម្មលប់ចាស់ក៏បាត់បង់នៅ រ ូតនៅដល់
នពលប្ដលចិតត បានរួចពីរបតិកមមទំងអស់ ទំង ចាស់ ទំងបចចុបបនន
គឺរច
ួ ពីទុកាទំងអស់ ។

-------------------------

116
Just for the time it takes to milk a cow.
117
A. IX. ii. 10(20). Vel±ma S³tta នវោមសុតត

-161-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នៅនថងរនសៀលននោះ ខញំុពិនសាធអងគុយរនបៀបថមី នដើមបីនឹងឲ្យស្សួល

អងគុយបានយូរ ខនងរតង់ នោយគាមនកនរមើក ប៉ាុប្នតខំុញឥតម្មននវទនានរចើននទ។ ខញំុ
នឹកថា នតើខំុញនឹងម្មននវទនានទ ឬខញំុរតូវប្តអងគុយតាមរនបៀបពីមុន ?

ចនមលើយ ៖ ចូរ កុំសាកលបងបនងកើតនវទនា នោយម្មនបំណងចង់នរ ើសរនបៀប

អងគុយមិនស្សួល ។ នបើននាោះជារនបៀបរតឹមរតូវនដើមបីបដិបតតិ នម៉ាលោះនយើងប្ណនាំ
អនកឲ្យអងគុយនលើប្រគប្ដកនគាលន ើយ ។ គំនិត ួសន តុននោះមិនជួយនទ ។
នរ ើសរនបៀបអងគុយស្សួល ប្ដលនធវើឲ្យខលួនរតង់ ន ើយទុកឲ្យនវទនានកើតនឡើង
តាមធមមជាតិ ។ ចូរកុំបនងកើតវានោយបងាំ រគាន់ប្តបនណ្ឌ
ត យឲ្យវានកើតនឡើង
ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ វានឹងនកើតនឡើង ពីនរពាោះវាម្មននៅទីននាោះ ។ របប្ លជាអនក ចង់
រកនវទនាប្ដលអនកបានជួបពីមុនមក ប៉ាុប្នតវារបប្ លជាម្មនអវីនផសងនទៀត ។

សំណួរ ៖ នៅនលើកទី ១ ខញំុម្មនការ ពិបាកនឹងអងគុយឲ្យបានយូរនោយឥត

កនរមើក ។ ឥឡូវននោះ ខញំុម្មននវទនាលអិតលអន់ជាងពី កាលមុន ។

ចនមលើយ ៖ លអណ្ឌស់ ប្ដលអនកបានរកនឃើញរនបៀបអងគុយ ស្សួលជាងពីមុន។

ឥឡូវចូរទុកនវទនាជូនធមមជាតិ ។ របប្ លជានវទនាដ៏នរគាតរគាតខលោះ បាន
បាត់បង់នៅ ន ើយឥឡូវ អនករតូវតទល់ជាមួយនឹងភាពលអិតលអន់ ប៉ាុប្នតចិតតមិន
ទន់មុតស្សួចរគប់រគាន់នដើមបីនឹងដឹងវានទ ។ នដើមបីនធវើចិតតឲ្យមុតជាងមុន ចូរ
ហាត់ឲ្យម្មនសតិដឹងពី ដនងាើម ។ រនបៀបននោះនឹងបនងកើនសម្មធិចិតត ន ើយវានឹង
នធវើឲ្យអនកដឹងនវទនាលអិតលអន់ ។

សំណួរ ៖ ខញំុគិតថា នបើវាជានវទនានរគាតរគាត វារគាន់នបើជាង ពីនរពាោះបាន

ន័យថាសង្ហារចាស់បាននងើបនចញមក ។

ចនមលើយ ៖ មិនចាំបាច់នទ ។ ភាពមិនបរ ិសុទធខលោះនកើតនឡើងជានវទនាលអិតលអន់ ។

-162-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នមតចក៏ចង់បាននវទនានរគាតរគាត ? អវីក៏នោយប្ដលនកើតនឡើង នទោះបីនរគាត

រគាតកតី លអិតលអន់កីត មុខង្ហររបស់អនក គឺរគាន់ប្តពិនិតយនមើល ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

សំណួរ ៖ នតើ គបបីនយើងពាយាមកត់សំគាល់ថា នវទនាណ្ឌមួយទក់ទងនៅ

នឹងរបតិកមមណ្ឌមួយឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ ននោះជាការបង្ហាតឋាមពលឥតរបនយាជន៍ ។ វាដូចជានរណ្ឌម្មនក់

ប្ដលកំពុងប្តនបាកនខាអាវរកខវក់ ន ើយប្ឆកនមើលថា នតើ អីវប្ដលជាន តុនធវើ
ឲ្យនខាអាវរបឡាក់ ។ រនបៀបននោះ មិនអាចជួយនគ ឲ្យនធវើកិចចការប្ដលរគាន់ប្ត
សំអាតនខាអាវប៉ាុនណ្ឌណោះបាននទ ។ នរពាោះន តុននោះ នរឿងសំខាន់គឺរតូវម្មន
សាបូមួយដុំ ន ើយរតូវនរបើវា តាមរនបៀបរតឹមរតូវ ។ នបើនគនបាកនខាអាវនោយ
រតឹមរតូវ ភាពរកខវក់ទំងអស់នឹងបាត់នៅ ។ តាមរនបៀបដូចគានននោះប្ដរ អនក
បានទទួលសាបូវ ិបសសនាន ើយ ឥឡូវ ចូរនរបើវានដើមបីដកនរគឿងនៅ ង
ម ទំង
អស់នចញពីចិតត ។ នបើអនករកន តុនននវទនាពិនសសណ្ឌមួយ អនកកំពុងប្ត
នលងប្លបងរបាជាញ្លសនវ ន ើយអនកនឹងនភលច អនិចាច នឹងនភលចអនតាត ។
ប្លបងរបាជាញននោះ មិនអាចជួយអនកឲ្យនចញផុតពីទុកា បាននទ ។

សំណួរ ៖ ខញំុម្មនការភាន់រចឡំថា នតើនរណ្ឌកំពុងប្តពិនិតយនមើល ន ើយនតើ

នរណ្ឌ ឬក៏អីវប្ដលរតូវនគពិនិតយនមើល ?

ចនមលើយ ៖ ឥតម្មនចនមលើយនោយរបាជាញ ប្ដលអាចនធវើឲ្យអនកនពញចិតតបាននទ,

អនករតូវប្តនសុើបអនងកតខលួនឯងថា ៖ «នតើ «ខញំុ » ននោះជាអវី ប្ដលកំពុងប្តនធវើទំង
អស់ននោះ ? នតើ «ខញំុ » ននោះ ជានរណ្ឌ ? » ។ ចូរ ពាយាមស្សាវរជាវរកនមើលថា
នតើនឃើញ «ខញំុ » នចញមកនទ ។ នបើវានចញមក ចូរពិនិតយនមើលវានៅ ។ នបើគាមនអវី
នចញមកនទ ចូរទទួលសាគល់ ថា «ឱ ! «ខញំុ »ននោះ ជាការស្សនមើស្សនម នទ! »។

សំណួរ ៖ នតើទម្មលប់ចិតតខលោះ មិនប្មនជាវ ិជជម្មននទឬអវី ?

-163-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ ន តុអីវ ក៏ពាយាមបំបាត់វា ? ទម្មលប់ជាវ ិជជម្មន ជរមុញនយើងឲ្យ

ពាយាមអនុវតតការរ ំនោោះទុកា ។ ប៉ាុប្នតកាលនបើបំណងបាននៅដល់ ន ើយ
ទម្មលប់ទំងអស់ ទំងវ ិជជម្មន និងអវ ិជជម្មនរតូវនគនបាោះបង់នចាល ។ វាដូចជា
ការនរបើកបូនឆលងទននល ។ នៅនពលប្ដលនគឆលងទននល ផុតន ើយ នគមិនទូលវានៅ
នលើកាលបនតដំនណើរនទៀតនទ ។ កបូនបានបំនរ ើបំណងរបស់នគន ើយ ។ ឥឡូវ
នគឥតរតូវការវានទៀតនទ ន ើយនគរតូវទុកវានៅទីននាោះ។ ដូចគាន ននោះប្ដរ, អនក
ប្ដលបានរួចរនោោះន ើយ ឥតរតូវការទម្មលប់នទៀតនទ ។ បុ គគលម្មនក់ប្ដលបាន
រួចរនោោះន ើយ មិនប្មនមក ពី ទម្មលប់ជាវ ិជជម្មននទ ប៉ាុប្នតមកពីនសចកតីបរ ិសុទធនន
ចិតត ។

សំណួរ ៖ ន តុដូច នមតចបានជានយើងជួបនវទនាជាទីមិនរ ីករាយ នៅនពល

ប្ដលនយើងនផតើមបដិបតតិវ ិបសសនា ន ើយ ន តុដូចនមតចបានជានវទនាជាទី រ ីក
រាយ នកើតនឡើងនរកាយ ?

ចនមលើយ ៖ វ ិបសសនាម្មនរបនយាជន៍ នោយមុនដំបូង បំបាត់នចញនូវ នរគឿង

នៅ ង
ម នរគាតរគាតខាលំង កាលបំផុត ។ នៅនពលប្ដលអនកសំអាតករម្មល មុន
ដំបូង អនកនបាសសរម្មម និងធូលីនចញទំងអស់ ន ើយជាមួយនឹងការនបាស
អ ៗ ។ ដូនចនោះកនុងការបដិបតតិវ ិបសសនា មុនដំបូង នរគឿង
បនត អនករបមូលធូលីលិត
នៅ ង
ម នរគាតរគាតននចិតតរតូវប្តបំបាត់នចញ រួចន ើយនៅសល់ប្តភាពលអិត
លអន់ប្ដលបនងកើតនវទនាជាទីនពញចិតត ។ ប៉ាុប្នតម្មននរគាោះថានក់មួយគឺបនងកើតនោ
ភៈចំនពាោះនវទនាជាទីនពញចិតតននោះ ។ នរពាោះន តុននោះន ើយ បានជាអនករតូវប្ត
របុងរបយ័តន នោយមិនយកនវទនាជាទីនពញចិតត ជា នគាលនៅចុងបំផុតនទ ។
អនករតូវប្តពិនិតយនមើលរគប់នវទនានោយរបុងរបយ័តន នដើមបីនឹងបំបាត់នចញនូវ
ទម្មលប់របតិកមមទំងអស់ ។

សំណួរ ៖ នោករគូម្មនរបសាសន៍ ថា នយើងម្មននខាអាវរកខវក់ ន ើយនយើងក៏

ម្មនសាបូសរម្មប់ោងវាប្ដរ ។ នថងននោះ ខញំុដឹងថាសាបូខំុញជិតអស់ន ើយ ។

-164-
 សិលបៈននការរស់នៅ

រពឹកមិញ ការបដិបតតិរបស់ខំុញខាលំងណ្ឌស់ ប៉ាុប្នតកុនងនពលរនសៀល ខញំុចាប់នផតើម

ម្មនការអស់សងឃឹមប្មនប្ទន ខញុំខឹង រពមទំងគិតថា ៖ «ឱ ! វាមិនបានការអី
នទ ! »។ វាដូចជានៅនពលប្ដលសម្មធិចិតតកំពុងប្តខាលំង ម្មនសរតូវនៅកនុង
ខលួនខញំុ របប្ លជាការរបកាន់នសមើនឹងកម្មលំងននាោះ វាយខញំុនចញ ។ ន ើយខញំុដឹង
ថា គាមនកម្មលំងនឹងចាំងជាមួយនឹងវានទ ។ នតើម្មនរនបៀបណ្ឌមួយអាចនគច
នចញ ប្ដលមិននធវើឲ្យខញុំចាំងខាលំងនពកតាមរនបៀប បញ្ហដណ្ឌមួយ ?

ចនមលើយ ៖ ចូរ រកាឧនបកាា វាជាការវាងនវបំផុត ! អវីប្ដលអនកម្មនការពិនសាធន៍

ជាធមមជាតិពិត ។ កាលណ្ឌសម្មធិចិតតបានលអ ចំនពាោះអនក ចិតតនឹងនៅជានឹង
នរ ន ើយរជាបចូលនរៅនៅកនុងចិតតមិនដឹង ។ ជាផលននការវោះកាត់ដ៏នរៅ
របតិកមមចាស់បានកនរមើក ន ើយអប្ណតតមកនផទខាងនលើននចិតត ន ើយនៅកនុង
ការអងគុយបនាទប់មក អនករតូវប្តជួបនឹងពយុោះននអវ ិជជម្មនននាោះ ។ នៅកនុងសាថន
ភាពននាោះ ឧនបកាាសំខាន់ណ្ឌស់ ពីនរពាោះនបើមិនដូនចានោះនទ អវ ិជជម្មននឹងរគប
សងកត់អនក ន ើយអនកមិនអាចបដិបតតិបាននទ ។ នបើឧនបកាាហាក់ដូចជានខាយ
អនករតូវចាប់នផតើមបដិបតតិដនងាើម ។ នៅនពលប្ដលពយុោះធំនកើតនឡើង អនករតូវប្ត
ទម្មលក់នកាតងចុោះ ន ើយរង់ចាំរ ូតដល់ខយល់រសាត់នៅបាត់ ។ ការដក
ដនងាើម គឺជាការទម្មលក់ នកាតងរបស់អនក ។ បដិបតតិជាមួយនឹងដនងាើម ន ើយពយុោះ
នឹងបក់ផុតនៅ ។ លអណ្ឌស់ប្ដលអវ ិជជម្មនននោះបានអប្ណតតមកនលើ ពី នរពាោះ
ឥឡូវននោះ អនកម្មនឱកាសនឹងជរមោះវានចញបាន ។ នបើអនករកាឧនបកាា វានឹង
បាត់នៅនោយស្សួល ។

សំណួរ ៖ នបើខំុឥ
ញ តម្មនការឈឺចាប់ នតើខំុរញ បាកដជាបានផលលអ កនុងការ
បដិបតតិឬ ?

ចនមលើយ ៖ នបើអនកម្មនសតិដឹង ន ើយម្មនចិតតនឹងនរ នទោះបី ឈឺចាប់កីត មិនឈឺ

ចាប់កីត នុ៎ោះអនករបាកដជានជឿននលឿននៅមុខ ន ើយ ។ វាមិនប្មន ថា ទល់ប្ត
អនកម្មនការឈឺចាប់ នទើបអនកនជឿននលឿនតាមផលូវនទ ។ នបើគាមនការឈឺចាប់នទ

-165-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចូរទទួលសាគល់ថាឥតម្មនការឈឺចាប់នទ ។ អនករគាន់ប្តពិនិតយនមើលថាវាជា
អវី ។

សំណួរ ៖ ពីមសិលមិញ ខញំុពិនសាធនឃើញថា កាយខញំុទំងមូលហាក់ដូចជា

រោយ ។ វាហាក់ដូចជាម្មនភាពញ័រៗ យា៉ា ងនរចើនពាសនពញខលួន ។

ចនមលើយ ៖ ប្មនឬ ?

សំណួរ ៖ ន ើយកាលណ្ឌរនបៀបននោះនកើតនឡើង ខញំុចាំថា កាលខញំុនៅពីនកមង ខញំុ

ជួបរនបៀបដូចននោះប្ដរ ។ ជានរចើនឆ្នំណ្ឌស់មកន ើយ ខញំុរងចាំជួបរនបៀបននោះ
នទៀត ។ ន ើយស្សាប់ប្តខញំុបានជួបមតងនទៀត ។

ចនមលើយ ៖ ប្មនឬ ?

សំណួរ ៖ តាមធមមតា ខញំុចង់ឲ្យការពិនសាធន៍ននាោះបនតនៅនទៀត ខញំុចង់ឲ្យវាបនត

នៅនទៀត ។ ប៉ាុប្នតវាបានផ្ទលស់បូតរ ន ើយបានបាត់បង់នៅ ។ ប៉ាុប្នតខំុញបដិបតតិ
នដើមបីនឹងឲ្យវានកើតនឡើងមតងនទៀត ប៉ាុប្នតវាមិនមកនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ រពឹកមិញ
ខញំុជួបប្តនឹងនវទនានរគាតរគាត ។

ចនមលើយ ៖ ប្មនឬ ?

សំណួរ ៖ ន ើយខញំុនឹកនឃើញថា មិនសបាយចិតត នសាោះ នោយបាននធវើខួន

ល
ឯង ឲ្យពាយាមនៅរកការពិនសាធន៍ននាោះ ។

ចនមលើយ ៖ ប្មនឬ ?

សំណួរ ៖ ន ើយខញំុនឹកនឃើញថា តាមការពិត នយើងនៅទីននោះ មិនប្មនចង់បាន

ការពិនសាធន៍ណ្ឌមួយនទ ប្មននទ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។

-166-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ ៖ ដូនចនោះសម្មធិននោះ គឺរបាកដជាការបនងកើតនូវឧនបកាា ប្មននទ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។

សំណួរ ៖ ចំនពាោះខញំុ វាហាក់ដូចរតូវការនពលជានិចចនិរនត នដើមបីនឹងគាស់រ ំនលើង

គំនរសង្ហារចាស់មតងមួយៗ ។

ចនមលើយ ៖ វាអាចជាយា៉ា ងននោះ នបើសិនណ្ឌមួយខណៈនពលននឧនបកាា ម្មន

ន័យថា សង្ហារចាស់មួយបានរនលើងនៅ ។ ប៉ាុប្នតតាមពិត ការម្មនសតិដឹងពី
នវទនា នាំអនកឲ្យនៅដល់ឫសគល់នរៅបំផុតរបស់ចិតត ន ើយអនុញ្ហដតឲ្យអនក
គាស់រ ំនលើងឫសគល់ននគំនរសង្ហារចាស់ ។ តាមរនបៀបននោះ កនុងរយៈនពល
នរបៀបនធៀបខលី អនកអាចបំបាត់គំនរសង្ហារចាស់សុរគសា
ម ម ញនចញបានអស់ ឲ្យ
ប្តសតិដឹង និងឧនបកាារបស់អនករ ឹងម្មំ ។

សំណួរ ៖ ដូនចនោះ នតើដំនណើរការននការគាស់រ ំនលើង រតូវនរបើរយៈនពលប៉ាុនាមន ?

ចនមលើយ ៖ វាទក់ទងនឹងទំ ំគំនរសង្ហាររបស់អនក ប្ដលរតូវគាស់រ ំនលើង ។

អនកមិនអាចវាស់គំនរសង្ហារចាស់បាននទ ប៉ាុប្នតវារបាកដណ្ឌស់ថា នបើអនក
បដិបតតិបានកាន់ប្ត ត
ម ់ចត់ អនកកាន់ប្តឆ្ប់ខិតជិតនៅដល់ការរួចរនោោះ
ន ើយ ។ ចូរនចោះប្តបនតបដិបតតិនោយខាជប់ខួជន តរមង់នឆ្ពោះនៅរកនគាលនៅ
នពលនឹងមកដល់ ឆ្ប់ជាងយឺត កាលណ្ឌអនកនៅដល់នគាលនៅ ។

---------------------

-167-
សិលបៈននការរស់នៅ

កនុងការនឃើញ ម្មនប្តការនឃើញ
(Nothing But Seeing)

ម្មនតាបសមួយរូប រស់នៅជិត កប្នលងប្ដលទីរកុង បុមនបតាំងនៅសពវនថង ។

មនុសសរគប់រប
ូ ប្ដលបានជួបនោក នគារពនសចកតីបរ ិសុទធននចិតតរបស់នោក,
ន ើយភាគនរចើននជឿថា នោកបានរួចរនោោះទំង ស្សុង ។ នោយឮនគសរនសើរ
នោកខាលំង ជាធមមតានោកចាប់នផតើមឆងល់ ៖ «របប្ លជាអាតាមបានរួចរនោោះ
ប្មនន ើយ ? » ។ ប៉ាុប្នតជាមនុសសនសាមោះរតង់ នោកពិចារណ្ឌខលួនឯងនោយ
របុងរបយ័តន ន ើយបាននឃើញថា នៅម្មន នរគឿងនៅ ង
ម នៅកនុងចិតតនោក,
របាកដណ្ឌស់ ដរាបណ្ឌនរគឿងនៅ ង
ម នៅម្មន ដរាបននាោះនោកមិនអាច
នៅដល់ឋានៈជារពោះអរ នតបាននទ ។ ដូនចនោះនោកសួរអនកប្ដលបានមក
នគារពនោកថា ៖ «នៅកនុងនោកននោះ នតើម្មននរណ្ឌនផសងនទៀតប្ដលនគដឹង
ថាបានរួចរនោោះឬនទ ? » ។ នគនឆលើយមកវ ិញថា ៖
- ឱ ! ម្មន រពោះនតជគុណ ! ម្មនអនកបួសមួយអងគរពោះនាមនគាតម ប្ដល
នគនៅថារពោះពុទធ រទង់គង់ នៅកនុងទីរកុងសាវតថី ។ នគដឹងថា រពោះអងគបានរួច
រនោោះទំងស្សុងន ើយ ន ើយរពោះអងគបានបនរងៀនបនចចកនទស ប្ដលនគអាច
បានសនរមចនូវការរួចរនោោះផងប្ដរ ។

តាបសននោះគិតថា ៖ «អាតាមរតូវប្តនៅរកបុគគលននាោះ ។ អាតាមរតូវប្តនរៀនពី

នោក នូវផលូវប្ដលឲ្យបានរួចរនោោះទំងអស់ »។ នោកក៏ចាប់នផតើមនដើរពី បុម
នប ឆលងកាត់ឥណ្ឌ
ឍ កណ្ឌ
ត លទំងអស់ ន ើយចុងបំផុតនោកក៏បាន នៅដល់

-168-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សាវតថី ប្ដលសពវនថងននោះម្មនន្មោះថារដឌ ឧតតររបនទស ( 118 ) នៅកនុង របនទស

ឥណ្ឌ
ឍ ភាគខាងនជើង មកដល់ទីរកុងសាវតថី នោកនដើរនៅរកមជឈ-មណឍល
វ ិបសសនារបស់រពោះពុទធ ន ើយសួរនគថា នតើនោកអាចនៅរករពោះពុទធនៅកប្នលង
ណ្ឌ ។
ភិកុាមួយអងគនឆលើយថា រពោះអងគនចញនៅនរៅ និមនតបិណឍបារតនៅកនុងទីរកុង
ន ើយ ។ សូម សរម្មករង់ចាំនៅទីននោះសិនន ើយ រពោះអងគនឹងរតឡប់មកវ ិញ
កនុងនពលយា៉ា ងខលី ។
- ឱនទ ! អាតាមមិនអាចចាំបាននទ ។ អាតាមឥតម្មននពលចាំនទ ! សូម
បង្ហាញអាតាមថា ផលូវណ្ឌប្ដលរពោះអងគបាននិមនតនៅ អាតាមនឹងនៅតាម ។
- នបើនតជគុណទទូចចង់និមនតនៅ ម្មនផលូវប្ដលរពោះអងគនិមនតនៅ ។
នោកអាចរករពោះអងគនឃើញតាមផលូវននាោះ ។ នោយ មិនឲ្យខាតមួយខណៈ
តាបសក៏បនតដំនណើរនៅនទៀត ន ើយក៏បានមកដល់កណ្ឌ
ត លទីរកុង ។ នៅទី
ននាោះ នោកបាននឃើញអនកបួសមួយអងគ កំពុងប្ត និមនតបិណឍបារតពីផទោះមួយ
នៅផទោះមួយ ។ បរ ិយាកាសដ៏សប
ង ់សាងត់ ន ើយនឹងរុងនរឿងដ៏អសាចរយ ប្ដលនៅ
ជុំវ ិញអនកបួសននាោះ នធវើឲ្យនោកយល់ថា បុគគលននោះចាស់ជារពោះពុទធ ន ើយ ។
នោកបានសួរអនកដំនណើរ ន ើយក៏ដឹងថា អនកបួសននោះជារពោះពុទធប្មន ។

នៅកណ្ឌ
ត លផលូវ អនកបួសននាោះក៏ចូលនៅជិតរពោះពុទធ ឱនកាយថាវយបងគំន ើយ
ឱបពុទធបាទន ើយរកាបទូល ថា ៖ «បពិត្រតរពោះអងគ នគបានរបាប់ខំុញរពោះករុណ្ឌ
ថា រពោះអងគបានរួចរនោោះទំង ស្សុង ន ើយរពោះអងគក៏បនរងៀនបនចចកនទស
នដើមបីនៅរកការរួចរនោោះប្ដរ ។ សូមនមតាតបនរងៀនបនចចកនទសននោះ ដល់ខំុញរពោះ
ករុណ្ឌផង»។

រពោះពុទធ ម្មនពុទធដីកាថា ៖ «រតូវន ើយ ! តថាគតបនរងៀនបនចចកនទសននោះប្មន

ន ើយតថាគតក៏អាចបនរងៀនអនកប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតននោះមិនប្មនជា ឱកាស ឫកប្នលង

118
Uttar Pradesh
-169-
សិលបៈននការរស់នៅ

សមរមយនទ ។ ចូរអនកនៅរង់ចាំតថាគត នៅមជឈមណឍលវ ិបសសនារបស់

តថាគតចុោះ តថាគតនឹងរតឡប់នៅវ ិញយា៉ា ងឆ្ប់ ន ើយនឹងបនរងៀន
បនចចកនទសននោះដល់អនក »។
- ឱនទរពោះអងគ ! ខញំុរពោះករុណ្ឌមិនអាចចាំបាននទ។
- ប្តកនលោះនម្ម៉ា ងក៏ចាំមិនបានប្ដរឬ ?
- នទរពោះអងគ! ខញុំរពោះករុណ្ឌចាំមិនបាននទ! នតើម្មននរណ្ឌដឹង ថាកនុង
រយៈនពលកនលោះនម្ម៉ា ង ខញំុរពោះករុណ្ឌរបប្ លជាសាលប់ ។ កនុងកនលោះនម្ម៉ា ង រពោះ
អងគរបប្ លជាសុគត ។ កនុងកនលោះនម្ម៉ា ងនរកាយមក ការនជឿរបស់ទូលបងគំនៅ
នលើរពោះអងគរបប្ លជាសាបសូនយ ន ើយរបប្ លជាខញំុរពោះករុណ្ឌ មិនអាច
នរៀនបនចចកនទសននាោះបាននទ ។ ឥឡូវននោះ ជានពលសមរមយន ើយរពោះអងគ
សូមនមតាតបនរងៀនខញំុរពោះករុណ្ឌឥឡូវននោះមក ។

រពោះពុទធរបនមើលនមើលនៅអនកបួស រទង់នឈវងយល់ ថា តាបសននោះនៅសល់

នពលប្តបនតិចបនតួចនទ នោកនឹងសុគតកនុងពីរបីនាទី ខាងមុខននោះន ើយ ។
នោករតូវប្តបាននរៀនធម៌នៅកប្នលងននោះ និងឥឡូវននោះ។ នតើបនរងៀនធម៌ កំពុង
ប្តឈរនៅកណ្ឌ
ត លផលូវយា៉ា ងដូចនមតច ? រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាប្តពីរបីរពោះ ឱសឌ,
ប៉ាុប្នតពាកយទំងអស់ននាោះម្មនការបនរងៀនទំងអស់ ៖ «កនុងការនឃើញរបស់អនក
ម្មនរតឹមប្តការនឃើញ , កនុងការឮរបស់អនក គាមនអវីនរៅពីការឮនទ , កនុងការធុំ
កលិន កនុងរសជាតិ កនុងការប៉ាោះពាល់ គាមនអវីនរៅពីកិន
ល រសជាតិ ការប៉ាោះពាល់នទ ។
កនុងការដឹងរបស់អនក គាមនអវីនរៅពីការដឹងននាោះនទ »។ កាលណ្ឌការប៉ាោះពាល់
នកើតនឡើងតាមអាយតនៈទំងរបាំមួយ មិនរតូវឲ្យតនមល មិនរតូវ ចាប់ អារមមណ៍
នទ ។ កាលណ្ឌចាប់នផតើមឲ្យតនមលនៅនលើអីវមួយប្ដលបានជួបថាលអ ឬអារកក់
នគនឃើញពិភពនោកតាមផលូវខុស ពីនរពាោះប្តរបតិកមមចាស់ដ៏លិត
ង លងង់របស់នគ
នដើមបីនឹងរ ំនោោះចិតតពីទម្មលប់ទំងអស់ នគរតូវប្តនរៀនប្ឈប់ឲ្យតប្មល នៅនលើ
មូលោឌនននអតីតរបតិកមម នោយម្មនសតិដឹង នោយ មិ នឲ្យតនមល ន ើយ
នោយឥតម្មនរបតិកមម ។

-170-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អនកបួសននាោះ ជាបុគគលប្ដលម្មនចិតតបរ ិសុទធ ន ើយពាកយប្ណនាំពីរបីម្មត់

ននាោះ រគប់រគាន់សរម្មប់នោកន ើយ ។ នៅប្កបរផលូវននាោះ នោកអងគុយចុោះ
ន ើយផចង់ចិតតចំនពាោះការពិតខាងកនុង ។ នោយមិនឲ្យតនមល នោយឥតរបតិកមម
នោករគាន់ប្តពិនិតយនមើលដំនណើរននការផ្ទលស់បូតរកនុងខលួននោក ។ ន ើយនៅ
កនុងពីរ-បីនាទីសរម្មប់ជីវ ិតនោកនៅរស់ នោកក៏បានសនរមច នគាលនៅចុង
បំផុត នោកបានរួចរនោោះពីទុកាទំងស្សុង ។

------------------------

-171-
សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពួកទី ៩

ទីនៅ
(The Goal)

អវីក៏នោយ ប្ដលម្មនធមមជាតិជាការនកើតនឡើង ក៏ម្មនធមមជាតិជាការរលត់នៅ

វ ិញប្ដរ ការជួបនសចកតីពិតននោះសំខាន់ណ្ឌស់ កនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ។
ចិតត និងកាយ រគាន់ប្តជាការផតំុននដំនណើរ ប្ដលនចោះប្តនកើត ន ើយរលត់នៅ
វ ិញប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ទុការបស់នយើងនកើតនឡើង នៅនពលណ្ឌប្ដលនយើងបនងកើតការ
ជាប់ជំពាក់នៅនលើដំនណើរ ប្ដលម្មនជីវ ិតខលី ន ើយមិនម្មំមួនននាោះ ។ នបើនយើង
អាចដឹងនោយផ្ទទល់ នូវធមមជាតិននដំនណើរទំងអស់ប្ដលមិននទៀងទត់ ការ
ជាប់ជំពាក់របស់នយើងនៅនលើវា នឹងរោយបាត់ ។ ននោះជារនបៀបប្ដលអនក
ចនរមើនធម៌ បដិបតតិ នដើមបីឲ្យយល់ធមមជាតិននការផ្ទលស់បូតររបស់នគ នោយពិ
និតយនមើលការផ្ទលស់បូតរនវទនាខាងកនុង ។ នៅនពលប្ដលនវទនាមួយនកើតនឡើង
នគមិននធវើរបតិកមមនទ ប៉ាុប្នត នគអនុញ្ហដតឲ្យវានកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញ ។
នោយនធវើដូនចានោះ នគអនុញ្ហដតឲ្យទម្មលប់ចាស់ននចិតត អប្ណតតនឡើងមកនផទខាង
នលើ ន ើយរលត់បាត់នៅវ ិញ ។ កាលណ្ឌទម្មលប់ និងការជាប់ជំពាក់រលត់បាត់
នៅ នសចកតីនកើតទុកាក៏បាត់នៅប្ដរ ន ើយនយើងជួបនឹងការរួចរនោោះ ។ វាជា
ការប្វងឆ្ងយ ប្ដលរតូវការបដិបតតិបនតនៅនទៀត ។ ផលរបនយាជន៍ នកើតនឡើង
រគប់ជំហានតាមផលូវ ប៉ាុប្នតនដើមបីនឹងនៅដល់ នគរតូវពាយាម ឥតឈប់ឈរ។
នោយការបដិបតតិជាមួយនឹងនសចកតីអំ ណត់ ជាមួយនឹងនសចកតីពាយាម
ន ើយបនតមិនឈប់ប្តម៉ាាង អនកនរៀនសម្មធិ អាចនជឿននលឿននឆ្ពោះនៅរកទី
នៅ ។

-172-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ការរជាបចូលនឆ្ពោះនៅរកនសចកតីពិតចុងបំផុត(បរមតថសចច)
(Penetration to Ultimate Truth )

ការនជឿននលឿនតាមផលូវម្មនបីថានក់ ។ ទីមួយ គឺរគាន់ប្តនរៀនបនចចកនទស គឺ

រនបៀបប្ដលនគបដិបតតិ ន ើយន តុអីវ ។ ទីពីរ គឺបដិបតតិ ។ ទីបី គឺការរជាប
ចូលនោយនរបើបនចចកនទស នដើមបីនឹងចាក់ចូលឲ្យនរៅនៅកនុងនសចកតីពិតរបស់
នគ ន ើយនឹងនដើមបីឲ្យចនរមើននឆ្ពោះនៅរកទីនៅចុងបំផុត ។

រពោះពុទធមិនបដិនសធការនកើតនឡើងនននសចកតីពិត ប្ដលនមើលនឃើញ ដូចជារូប

រាង ពណ៌ សមបុរ រសជាតិ កលិន ការឈឺចាប់ និងសបាយ គំនិត និងការរ ំនភើប
ចិតតននសតវនោក គឺខួលនឯង និងអនកដនទនទ ។ រពោះពុទធអធិបាយថា «ននោះ
មិនប្មនជានសចកតីពិតតាមធមមជាតិនទ»។ ជាមួយនឹងការនមើលនឃើញធមមតា
នយើងចាប់អារមមណ៍ប្តនៅនលើវតថុធំៗ ប្ដលនរៀបចំខួលនឯងឲ្យនៅជាម្មនភាព
លអិតលអន់នរចើន ។ នគនមើលនឃើញប្តវតថុននាោះ មិនប្មននមើលនឃើញការផសំនៅពី
កនុងនទ ។ នយើងដឹងជាដំបូងនូវការខុសគានរបស់វា នរពាោះន តុននោះ នយើងដឹក
បនាទត់ខុសគាន នយើងឲ្យន្មោះនផសងគាន បនងកើតនៅជាការនពញចិតតនិងមិននពញ
ចិតត ន ើយក៏ចាប់នផតើមចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ប្ដលនៅជាដំនណើរននការនកើត
នឡើងនូវនោភៈ និងនទសៈ ។

នដើមបីនឹងនចញឲ្យផុតពីទម្មលប់នននោភៈ និងនទសៈ វា ម្មនការចាំបាច់ថា មិន

រគាន់ប្តនមើលនឃើញ អវីៗ ទំងមូលប្តមា៉ា ងប៉ាុនណ្ឌណោះនទ ប៉ាុប្នត នគរតូវប្តនឃើញវតថុ
ទំងឡាយនៅកនុងជនរៅ នដើមបី ឲ្យយល់បាតុភូតននការផសំនៅទីននាោះ រវាងវតថុ
ប្ដលនយើងយល់ថាពិតខាងនរៅ ។ ននោះជាការពិត ប្ដលរនបៀបបដិបតតិ
វ ិបសសនា អនុញ្ហដតឲ្យនយើងអនុវតត ។

ការពិនិតយនមើលខលួនឯងណ្ឌមួយតាមធមមជាតិ ចាប់នផតើមជាមួយនឹងទសសនៈដ៏
ចាស់បំផុតននខលួននយើង ៖ គឺភាគនផសងៗននកាយ អវយវៈ ន ើយនិងវតថុខាង

-173-
សិលបៈននការរស់នៅ

កនុងននកាយ ។ ការពិនិតយនមើលកាន់ប្តជិតនៅ នឹងនឃើញថាភាគខលោះននកាយ

ម្មនភាពរ ឹង ភាគខលោះជាវតថុរាវ ខលោះនទៀតម្មនចលនា ខលោះ នទៀតនៅនឹងនសងៀម ។
របប្ លជានយើងដឹងកំនៅខលួន ប្ដលខុសពីកំនៅកនុងបរ ិយាកាសជុំវ ិញ ។ ការ
ពិនិតយនមើលទំងអស់ននោះ អាចជួយបនងកើតឲ្យម្មនសតិដឹងនរចើននឡើង ។ ប៉ាុប្នត
វានៅប្តជាលទធផល ននការពិនិតយនមើលនសចកតីពិតដ៏ជាក់ប្សតង ប្ដលផសំ
បនងកើតជារូបរាង ។ ន តុននោះម្មនការខុសគាន ម្មនការចូលចិតតនិងមិនចូលចិតត
ម្មននោភៈ និងនទសៈ សថិតនៅទីននាោះ ។

កនុងឋានៈជាអនកចនរមើនកមមោឌន នយើងអនុវតតបនតនៅនទៀត នោយបដិបតតិនូវ

សតិដឹងនវទនាខាងកនុង ។ ននោះរបាកដជាបង្ហាញឲ្យដឹងនូវការពិត ននភាពលអិត
លអន់ប្ដលពីមុនមកនយើងឥតដឹងវា ។ ជាដំបូង នយើងដឹងនវទនាកនុងភាគនផស
ងៗ ននកាយ តាមប្បបនផសងៗ នវទនានកើតនឡើង សថិតនៅមួយរយៈ នពល
ន ើយក៏រលត់បាត់នៅ ។ ថវីនបើនយើងម្មនការនជឿននលឿនពីនផទនសើ នលើក៏នោយ
ក៏នយើងនៅប្តពិនិតយនមើលគំរទ
ូ ំងមូលនននសចកតីពិត ប្ដលនយើងនមើលនឃើញ។
ន តុននោះនយើងមិនទន់នចញផុតពីនោភៈ និងនទសៈនទ ។

នបើនយើងបនតបដិបតតិនោយពាយាម មិនយូរប៉ាុនាមន នយើងនឹងនៅដល់ថានក់

ប្ដលនវទនាតាមធមមជាតិផ្ទលស់បូតរ ។ ឥឡូវននោះ នយើងម្មនសតិដឹងនវទនាប្ដល
ម្មនភាពលអិតលអន់ដូចគានទំងអស់ពាសនពញខលួននកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅ
វ ិញយា៉ា ងឆ្ប់បំផុត ។ នយើងបានរជាបចូល ួសពីគរមូទំងមូល នដើមបី ឲ្យដឹង
នូវការផសំននកាយខាងកនុង ប្ដលជាភាពលអិតៗទំងននោះ ប្ដលនកើតបនតន ើយ
រលត់នៅវ ិញ ។ ឥឡូវននោះ នទោះបីអីក
វ ៏នោយប្ដលនយើងពិនិតយនមើលខាងកនុង
នទោះបី្ម ឆអឹង វតថុរ ឹង វតថុរាវ ឧសម័ន អារកក់ លអ ក៏នោយ នយើងនឃើញប្តដុំ
ននភាពញ័រៗ ប្ដលឥតម្មនភាពខុសគាននទ ។ នៅទីបំផុត ដំនណើរនន រូបភាព
ខុសគាន និងការរបកាន់ក៏រលត់បាត់នៅ ។ នយើងបានជួបនូវការពិតតាមធមម
ជាតិននកាយ នៅកនុងខលួននយើងប្ដលម្មនភាព ូររ ូត នកើត

-174-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ន ើយ រលត់នៅវ ិញ ។

ដូចគានននោះប្ដរ នសចកតីពិតប្ដលនមើលនឃើញនូវដំនណើរចិតត អាចរជាបចូលនៅ

រកនផទននភាពលអិតលអន់ ។ ឧទ រណ៍ ខណៈប្ដលចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត វា
នកើតនឡើងនៅតាមទម្មលប់ចាស់របស់នគ ។ ខណៈបនាទប់មក ចិតតនធវើរបតិកមមជា
ការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតតឥតឈប់ឈរ ន ើយពរងឹង របតិកមមននោះពីខណៈ
មួយ នៅខណៈមួយ ប្ដលនឹងកាលយនៅជានោភៈ ឬនទសៈ ។ នយើង ម្មនសតិ
ដឹងប្តនៅនលើ របតិកមមខាលំងកាលនទ ។ ជាមួយនឹងអារមមណ៍នសើៗ ននោះ នយើងចាប់
នផតើមសំគាល់ ន ើយឲ្យតនមលរវាងការនពញចិតត ឬមិននពញចិតត លអ ឬអារកក់
ចង់បាន ឬមិនចង់បាន ។ ប៉ាុប្នតដូចជានៅកនុងករណីនសចកតីពិតននកាយដ៏ជាក់
ប្សឋង ន ើយនិងមននាគតិភាគនរចើននឃើញថា កាលណ្ឌនយើងចាប់នផតើមពិនិតយ
នមើលវា នោយពិនិតយនមើលនវទនាខាងកនុង វានឹងរោយបាត់នៅ ។ កាយគាមន
អវីនរៅពីកូនរលកតូចៗននចុណណភាគតូចៗ ននអាតូម នទ ។ ន ើយអារមមណ៍
ប្ដលខាលំង គឺរគាន់ប្តជាការពរងឹងនូវខណៈ ប្ដលចូលចិតត និងមិនចូលចិតត
ខណៈននរបតិកមមនៅនលើនវទនា ។ នៅនពលប្ដលអារមមណ៍ខាលំងមួយបាន
រោយនៅជាភាពលអិតលអន់ វាឥតម្មនឥទធិពលនឹងរគបសងកត់នទៀតនទ ។

នោយពិនិតយនមើលប្បបនវទនានផសងៗ នៅកនុងភាគនផសងៗននកាយ នយើងបនត

សតិដឹងនូវនវទនាលអិតលអន់ ប្ដលម្មនធមមជាតិដូចគាននកើតនឡើង ន ើយរលត់
នៅវ ិញបនតបនាទប់គានពាសនពញខលួន ។ នរពាោះប្តនវទនានកើតនឡើងយា៉ា ងនលឿន
ន ើយរលត់នៅវ ិញ នគអាចជួបរបទោះនឹងការ ូរននភាពញ័រៗ ប្ដល ូរពាស
នពញខលួនទំងអស់ ។ កប្នលងណ្ឌក៏នោយ ប្ដលនយើងផចង់ចិតតនៅកនុងខលួន នយើង
មិនដឹងអវីនរៅពីការនកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញនទ ។ កាលណ្ឌគំនិតមួយ
នកើតនឡើងកនុងចិតត នយើងម្មនសតិដឹង ពី នវទនានលើកាយ នកើតនឡើង ន ើយ
រលត់នៅវ ិញ ។ ភាពរ ឹងននកាយនិងចិតត បានរោយ ន ើយនយើងបានជួបនូវ
ការពិតតាមធមមជាតិននកាយ ននចិតត និងការនកើតនឡើងននចិតត ប្ដលគាមនអវី

-175-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរៅពីភាពញ័រៗ ភាពប្របរបួល នកើតនឡើ ងន ើយរលត់នៅវ ិញយា៉ា ងនលឿន

ននាោះនទ ។ អនកប្ដលបានជួបការពិតននោះ អធិបាយថា ៖

ពិភពនោកទំងមូលនឆោះរទនោម
ពិភពនោកទំងមូលនកើតនៅជាប្ផសង
ពិភពនោកទំងមូលកំពុងប្តនឆោះ
ពីភពនោកទំងមូលកំពុងប្តញ័រ រ្ួជ យ(119) ។

នដើមបីឲ្យនៅដល់ថានក់រោយទំងស្សុង(ភងគៈ)ននោះ អនកបដិបតតិសម្មធិ មិនបាច់

នធវើអីវនរៅពីការចនរមើនសតិដឹង និងឧនបកាានទ ។ ដូចជាអនកវ ិទាសាស្រសត អាច
ពិនិតយនមើលកាយនរចើននាទីនទៀត នោយបនងកើតពរងីកអតិសុខុមទសស ន៍ ។
នោយបនងកើតនូវសតិដឹង និងឧនបកាា នគបនងកើនសមតថភាពនដើមបីពិនិតយនមើល
ការពិត ននភាពលអិតលអន់ នៅកនុងកាយ ។

កាលណ្ឌវានកើតនឡើង វារបាកដជានពញចិតតខាលំងណ្ឌស់ ។ ការឈឺចាប់ទំង

អស់រោយបាត់នៅ តំបន់ទំងអស់ប្ដលឥតម្មននវទនា បានបាត់បង់អស់
នៅ ។ នគម្មនចិតតសប
ង ់សាងត់ សបាយ ន ើយម្មនបីតិ ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកា
ដូចតនៅ ៖

កាលណ្ឌនគបានពិនសាធនឃើញ ការនកើតនឡើង និងការរលត់នៅវ ិញ

នូវដំនណើរននចិតតនិងកាយ, នគសបាយជាមួយនឹងបីតិ និង
នសាមនសស, នគនៅដល់កប្នលងប្ដលប្លងសាលប់ (120)
ប្ដលអនករបាជញទទួលសាគល់ (121) ។

119
រហ្វវ អាទិបិហ្ត្ត ហ្លាហ្កា, រហ្វវហ្លាហ្កា បធូបិហ្ត្ត, រហ្វវ បជ្ាលិហ្ត្ត ហ្លាហ្កា,
រហ្វវហ្លាហ្កា បកមបហ្ិ ត្ត (ឧបចាោសូតត សំយុតតនិកាយ V.7)។ The entire world ablaze, the entire
world is going up in smoke, the entire world is burning, the entire world is vibrating.(Upac±l± Sutta.The
speaker is the arahat nun Upac±l± )
120
អមត្យ
121
Dhammapada XXV, 15(374)
-176-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បីតិនឹងនកើតនឡើង នៅនពលណ្ឌប្ដលនគបាននជឿននលឿន នៅនលើ ម្មគា៌ កាល

ណ្ឌភាពរ ឹងននចិតត និងកាយបានរោយបាត់នៅ ។ ការរ ីករាយខាលំងនៅកនុង
នវទនាជាទីនពញចិតត អាចនធវើឲ្យនយើងគិតថា ននោះជាទីនៅចុងបំផុត ។ ប៉ាុប្នតវា
រគាន់ប្តជាដំណ្ឌក់តាមផលូវនទ ។ ចាប់ពីកប្នលងននោះនៅ នយើងនធវើដំនណើរតនៅ
នទៀត នដើមបីនឹងឲ្យបានជួបនសចកតីពិតតាមធមមជាតិ ប្ដល នៅ ួសផុតពីចិតត
និងកាយ នដើមបីនឹងឲ្យផុតទុកាទំងអស់ ។

ន័យននពាកយទំងអស់របស់រពោះពុទធននោះ បង្ហាញនយើងយា៉ា ងចាស់ នៅនពល

ប្ដលនយើងចនរមើនកមមោឌន ។ ចាប់ពីនសចកតីពិតនសើនលើ នៅនសចកតីពិតលអិត
លអន់ នយើងចាប់នផតើមជាមួយនឹងភាពញ័រៗ ូរនស្សាចពាសនពញកាយ ។
បនាទប់មក ការ ូរននាោះក៏បាត់ភាលមនៅ មតងនទៀត នយើងជួបនឹងភាពតានតឹង
ម្មននវទនាមិននពញចិតតកុនងភាគខលោះ ន ើយគាមននវទនាកនុងភាគដនទនទៀតនទ ។
មតងនទៀត នយើងជួបនឹងអារមមណ៍តានតឹងកនុងចិតត ។ របសិននបើនយើងចាប់នផតើម
ម្មននទសៈចំនពាោះសាថនភាពថមីននោះ ន ើយម្មននោភៈ ចង់ឲ្យម្មនការ ូររត
ឡប់មកវ ិញ នុ៎ោះនយើងមិនយល់វ ិបសសនានទ ។ នយើងបានបប្ងវរវានៅជាប្លបង
ប្ដលម្មនបំណងចង់ជួបប្តនឹងការនពញចិតត ន ើយនចៀសវាង ឬបំបាត់ នចាល
នូវការមិននពញចិតត ។ ននោះជាប្លបងដប្ដល ប្ដលនយើងបាននលងអស់មួយ
ជីវ ិត ប្ដលជាការវ ិលជុំវ ិញនូវការទញ និងការរុញនូវការចាប់អារមមណ៍ និង
មិនចាប់អារមមណ៍ មិននចោះចប់ ន ើយប្ដលនាំមកគាមនអវីនរៅពីទុកា នឡើយ ។

ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌរបាជាញនកើននឡើង នយើងទទួលសាគល់ថា ការនកើតមកវ ិញនូវ

នវទនានរគាតរគាត សូមបីនរកាយពីការជួបការរោយទំងស្សុងក៏នោយ ក៏
វាបង្ហាញថា នយើងមិនថយនរកាយនទ ប៉ាុប្នតននោះជាការនជឿននលឿននៅមុខ
ន ើយ ។ នយើងបដិបតតិវ ិបសសនា មិនប្មនជាមួយនឹងបំណងចង់បាននវទនា
ពិនសសណ្ឌមួយនទ ប៉ាុប្នតនដើមបីរនោោះចិតតឲ្យ នចញផុតពីទម្មលប់ ចាស់ ទំងអស់។
នបើនយើងនធវើរបតិកមមចំនពាោះនវទនាណ្ឌមួយ នយើងបនងកើតទុការបស់នយើង ។ នបើ

-177-
សិលបៈននការរស់នៅ

នយើងម្មនចិតតនឹងនរ នយើងអនុញ្ហដតឲ្យទម្មលប់ខលោះរោយបាត់នៅ ន ើយនវទនា

នៅជាផលូវប្ដលនាំនយើងឲ្យរួចរនោោះពីទុកា ។ នោយពិនិតយនមើលនវទនាមិននពញ
ចិតត ន ើយ មិននធវើរបតិកមម នយើងបំបាត់នូវនទសៈ ។ នោយពិនិតយនមើលនវទនា
ជាទីនពញចិតត ន ើយ មិននធវើរបតិកមម នយើងបំបាត់នូវនោភៈ ។ នោយពិនិតយ
នមើលនវទនាជាអពារកិត ន ើយ មិននធវើរបតិកមម នយើងបំបាត់នូវ នម្ម ៈ( 122 )

(អវ ិជាជ) ។ នរពាោះន តុននោះ ឥតម្មននវទនា ឥតម្មនអារមមណ៍លអ ឬអារកក់ខាង

កនុងនទ ។ វាលអណ្ឌស់ នបើនគម្មនចិតតនឹងនរ ន ើយវាមិនលអនទ នបើនគ គាមន
ឧនបកាា ។

ជាមួយនឹងការយល់ននោះ នយើងនរបើរគប់នវទនាជាឧបករណ៍សរម្មប់បំបាត់នូវ

ទម្មលប់ចាស់ ។ ននោះជាថានក់ប្ដលនគនៅថា រង្ខារុហ្បកា

ា (123) ប្របមកថាប្ដល

ម្មនឧនបកាាចំនពាោះការតាក់ប្តងទំងអស់ ប្ដល្ននៅមុខ មួយជំហានមត

ងៗ នឆ្ពោះនៅរកនសចកតីពិតតាមធមមជាតិននការរនោោះគឺ នវ
ិ វ ន ។
(124)

ការពិនសាធន៍ននការរួចរនោោះ

ការរួចរនោោះ អាចនកើតនឡើង បាន ។ នគអាចបានរួចរនោោះពីទម្មលប់ ចាស់ ទំង

អស់ ពីទុកាទំងអស់ ។ រពោះពុទធពនយល់ថា ៖

«ម្មនវ ិធីននការពិនសាធន៍ ប្ដលនៅ ួសពីវ ិស័យកាយទំងមូល, ួស

ពី វ ិស័យចិតតទំងមូល, ប្ដលមិនប្មនជានោកននោះ ឬនោកដនទ ឬមិន
ប្មនជានោកទំងពីរ គឺរពោះចន្ទនទ និងរពោះអាទិតយនទ។ ននោះឯងប្ដល
តថាគតនៅថា មិនប្មនជាការនកើតនឡើង ឬមិនប្មនជាការរលត់នៅវ ិញ ឬ
មិនតមន
ជាភពភូមិឋាននទ ឥតម្មនការសាលប់ ឬឥតម្មនការនកើតនទៀតនទ ននោះ

122
Ignorance
123
Saªkh±ra-upekkh± : equnimity toward all conditioning
124
Nibb±na
-178-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ន ើយជាទីបំផុតននទុកា(125)»។

រពោះអងគម្មនពុទធដីកាផងប្ដរថា ៖

«ឥតម្មនការនកើត, ឥតម្មនភព, ឥតម្មនការបងកបនងកើត។ ជាសភាវៈរួច

រនោោះ, ឥតម្មនការនោោះប្លងប្ដលបុគគលគបបីដឹងអំពីកំនណើត, អំពីភព,
អំពីការបងកបនងកើត, អំពីការរួចរនោោះនសាោះនឡើយ។ ប៉ាុប្នតនោយន តុថា ឥត
ម្មនជាតិកំនណើត, ឥតម្មនភព, ឥតម្មនការបងកបនងកើត, ឥតម្មនការរួច
រនោោះនទននាោះ នរពាោះន តុននាោះនទើបម្មនការនោោះប្លង ប្ដលនគដឹងអំពីការ
នកើត, អំពីឋាន, អំពីការបងកបនងកើត, អំពីការរួចរនោោះ (126)»។

និវវន មិនរគាន់ប្តជាថានក់ប្ដលនគនៅនរកាយនពលសាលប់នទ ។ ប្តនិពាវន ជា

អវីមួយប្ដលនគបានជួបនៅកនុងខលួន កនុងទីននោះ និង កនុងនពលឥឡូវននោះ ។ នគ

អធិបាយនិពាវន កនុងពាកយជាអវ ិជជម្មន មិនប្មននរពាោះប្តនគម្មនការពិនសាធន៍
ជាអវ ិជជម្មននទ ប៉ាុប្នត ក៏នរពាោះប្តនយើងគាមនផលូវនផសងនទៀតនឹងអធិបាយ ។ រគប់
ភាសា ម្មនពាកយទក់ទងជាមួយកាយទំងមូល និងចិតត ។ ប៉ាុប្នតឥតម្មនពាកយ
ឬគំនិត នដើមបីអធិបាយអំពីអីវមួយប្ដលនៅ ួសពីចិតត និងកាយនទ ។ វា
អធិបាយរគប់ របនភទ រគប់ ជាន់ថានក់ ។ នយើងអាចអធិបាយវា នោយរគាន់ប្ត
និយាយថាអវីប្ដលឥតម្មនប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

តាមការពិត វាឥតន័យនឹងពាយាមអធិបាយពាកយនិពាវននទ ។ នសចកតី

អធិបាយណ្ឌមួយ គឺរគាន់ប្តនធវើឲ្យភាន់រចឡំ ប៉ាុនណ្ឌណោះ។ ជំនួសការអធិបាយ
និងជប្ជកពីនិពាវន ការសំខាន់បំផុត គឺការបានពិនសាធនឃើញ ។ រពោះពុទធម្មន
ពុទធដីកាថា ៖

«អរ ិយសចចននការបំបាត់ទុកា ននោះ រតូវប្តពិនសាធនឃើញ នោយខលួនឯង (127)» ។

125
Ud±na VIII.1
126
Ud±na VIII.3
127
S. LVI (XII).ii. 1 Dhamma cakkappavattana Sutta.
-179-
សិលបៈននការរស់នៅ

កាលណ្ឌនគបានជួបនិពាវន គឺម្មនប្ត កនុងនពលននាោះនទ ប្ដលជាការពិត

ចំនពាោះនគ ដូនចនោះការរបប្កកប្វកប្ញកទំងអស់ ពីនិពាវនប្របនៅជាឥតន័យ ។

នដើមបីនឹងបានជួបនសចកតីពិតតាមធមមជាតិ ននការរួចរនោោះ វាសំខាន់ណ្ឌស់ គឺ

មុនដំបូង នគរតូវឆលងកាត់ការពិនសាធន៍នៅថានក់នសើនលើ រជាបចូល ួសនៅ
ដល់ការពិនសាធន៍ ននការរោយ ននកាយ និងចិតតទំងស្សុង ។ កាលណ្ឌ
នគចូលកាន់ប្តនរៅ ួសពីនសចកតីពិតនមើលនឃើញ កាលណ្ឌនគឈប់ម្មន
នោភៈ និងនទសៈ និងជាប់ជំពាក់ នគចូលកាន់ប្តជិតនៅដល់នសចកតីពិត
តាមធមមជាតិ ន ើយ ។ នោយបដិបតតិមួយជំហានមតងៗ នគរបាកដជានៅដល់
ថានក់បនាទប់ ប្ដលនគនឹងបានជួបនិពាវន ។ វាមិនសំខាន់នឹងចង់បាននិពាវន ននោះ
នទ ពីនរពាោះវាឥតម្មនន តុផលអវីនឹង សងស័យថា និពាវននឹងមិនមកនឡើយ ។
វារតូវប្តមកចំនពាោះអនកប្ដលបដិបតតិធម៌រតឹមរតូវ ។ កាលណ្ឌវានកើតនឡើង
គាមននរណ្ឌម្មនក់អាចឃ្លត់វាបាននទ ។ ននោះពឹងមួយប្ផនកនៅនលើគំនរកមមចាស់
ប្ដលម្មននៅកនុងបុគគលម្មនក់ៗ មួយប្ផនកនទៀតនៅនលើចំនួនននការពាយាម
ប្ដលនគរបឹងបំបាត់វា ។ នគទំងអស់គានអាចនធវើបាន នគទំងអស់គានរតូវប្ត
បដិបតតិ នដើមបីឲ្យនៅដល់ទីនៅ គឺបនតពិនិតយនមើលរគប់នវទនា នោយ មិននធវើ
របតិកមម ។

នយើងមិនអាចដឹងថា កាលណ្ឌនទើបនយើងបានជួបនសចកតីពិតតាមធមមជាតិនន
និពាវននទ ប៉ាុប្នតនយើងអាចធានាថា នយើងពាយាមចនរមើននឆ្ពោះនៅរកនិពាវន ។
នយើងអាចរតួតរតាចិតតបចចុបបននបាន ។ នោយរកាទុកនូវឧនបកាា នទោះបីអីវនកើត
នឡើងខាងនរៅ ឬខាងកនុងខលួននយើងក៏នោយ ក៏នយើងបានជួបនឹងការរួចរនោោះ
កនុងខណៈននាោះ ។ បុគគលប្ដលបាននៅដល់ នគាលនៅចុងនរកាយបំផុត
អធិបាយថា ៖

-180-
 សិលបៈននការរស់នៅ

«ការបំបាត់នោភៈ បំបាត់នទសៈ បំបាត់អវ ិជាជ ននោះន ើយប្ដលនគនៅថា

និពាវន(128)»។ នោយចិតតបានរួច រនោោះពីអីវទំងអស់ននោះ នគបានរួចរនោោះ ។

រគប់ខណៈ ប្ដលនយើងបដិបតតិវ ិបសសនារតឹមរតូវ នយើងអាចជួបនឹងការរនោោះ

ននោះ ។ ទីបំផុតន័យរបស់ធម៌ រតូវប្តឲ្យផលកនុងទីននោះ និងឥឡូវននោះ មិន
ចាំបាច់រងចាំដល់អនាគតកាលនទ ។ នយើងរតូវប្តបានលទធផលរគប់ជំហាន
តាមផលូវ ន ើយរគប់ជំហាន រតូវប្តនាំនៅរកទីនៅ ។ ចិតតនៅកនុងខណៈននោះជា
ចិតតសប
ង ់សាងត់ ប្ដល បានរួចពីទម្មលប់ ចាស់ ។ រគប់ខណៈននោះ នាំនយើងកាន់ប្ត
ជិតនៅដល់ការរនោោះទំងអស់ ន ើយ ។

នយើងមិនអាចរបឹងខាលំងនពក នដើមបីនឹងឲ្យបាននៅដល់និពាវននទ ពីនរពាោះនិពាវន

មិនប្មនជាការបនងកើតនទ គឺរគាន់ប្តជានិពាវនប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ប៉ាុប្នតនយើងអាចរបឹង
បនងកើតគុណភាព ប្ដលនឹងនាំនយើងនៅរកនិពាវន ប្ដលជាគុណភាពននឧនបកាា ,
រគប់ខណៈប្ដលនយើងពិនិតយនមើលការពិតនោយ គាមនរបតិកមម នយើងរជាបចូល
នឆ្ពោះនៅរកនសចកតីពិតតាមធមមជាតិ ន ើយ ។ គុណភាពខពស់បំផុតននចិតត គឺ
ឧនបកាា ប្ដលម្មនមូលោឌនជាសតិដឹងនូវការពិតទំងអស់ ។

នសចកតីសុខពិត

ម្មននពលមួយ នគសួររពោះពុទធឲ្យពនយល់ពីនសចកតីសុខពិត ។ រពោះអងគបាន

អធិបាយ ពីអំនពើជាកុសលកមមនរចើនយា៉ា ង ប្ដលជាន តុនាំឲ្យម្មននសចកតី
សុខ ប្ដលជា មងគលពិតរបាកដ ។ មងគលទំងននោះម្មនពីរយា៉ា ង គឺនធវើអំនពើលអ
សរម្មប់នសចកតីសុខដល់អនកឯនទៀត នោយបំនពញករណី យកិចចកុនងរគួសារ
និងកនុងសងគម និងនធវើចិតតឲ្យសាអត បរ ិសុទធ ។ អំនពើលរអ បស់បុគគលម្មនក់ មិនប្មន
ជានសចកតីលរអ បស់អនកឯនទៀតនទ ។ ន ើយនៅចុងនរកាយបំផុត រពោះអងគម្មន

128
S. XXX VIII (IV) 1, និ ពាវនបញ្ហ
ា សុតត។ អនកអធិ បាយគឺ សារ ីបុ តត ប្ដលជាសិសសចបងរបស់រពោះពុ ទធ។

-181-
សិលបៈននការរស់នៅ

ពុទធដីកាថា ៖

កាលណ្ឌជួបរបទោះនឹងភាពនឡើងចុោះរគប់ប្បបយា៉ា ងននជីវ ិត
ចិតតនៅប្តមិនញាប់ញ័រ មិននកើតទុកា មិននៅ ង
ម
ចិតតម្មនអារមមណ៍សុខជានិចច
ននោះន ើយជាមងគលដ៏ឧតតម (129) ។

នទោះបីអីនវ កើតនឡើងក៏នោយ នទោះបីនៅកនុងភាគតូចៗ ននចិតតនិងកាយរបស់នគ

ឬក៏នៅកនុងនោកខាងនរៅ នគអាចរបឈមមុខនឹងវា មិនប្មនជាមួយនឹងភាព
តានតឹង ជាមួយនឹងការសងកត់នោភៈ និងនទសៈនទ ប៉ាុប្នតជាមួយនឹងការ
សរមួលទំងអស់ ជាមួយនឹងការញញឹម ប្ដល នចញមកពីជនរៅចិតត ។ កនុង
រគប់សាថនភាព នទោះបីនពញចិតត កីត មិននពញចិតតកីត ចង់បានកតី មិនចង់បានកតី នគ
ឥតម្មនការរពួយបារមភ នគម្មនចិតតកក់នៅតទំងស្សុង កក់នៅតកនុងការយល់
អនិចាច ។ ននោះជាមងគលធំបំផុត ។

នោយដឹងថាអនកជាម្មចស់របស់ខួលន គាមនអវីអាចរតួតអនកបាននទ ។ អនកអាច

ទទួលនោយញញឹម នូវអវីប្ដលជីវ ិតផតល់ឲ្យ ននោះជាចិតតនឹងនរដ៏រតឹមរតូវ ននោះ
ជានសចកតីរនោោះពិត ។ ននោះជាអវីប្ដលអនកបាននៅដល់កុនងទីននោះ និងកនុងនពល
ឥឡូវននោះ នោយសារប្តការចនរមើនវ ិបសសនា កមមោឌន ។ ឧនបកាាពិតរបាកដ
ននោះ មិនរគាន់ប្តជា ការឃ្លលតឆ្ងយពីសងគម ជាអវ ិជជម្មន ឬវ ិជជម្មននទ។ មិន
ប្មនការទទួលនោយលងិតលងង់ ឬនោយមិនចាប់អារមមណ៍របស់អនក ប្ដល
ា ននជីវ ិត
ពាយាមនគចនចញពីបញ្ហ ប្ដលពាយាមោក់មុខនៅកនុងនហានៅ៉ា
អាវ(130)នទ ។ ផទុយនៅវ ិញ ចិតតនឹងនរពិតរបាកដ ជាមូលោឌនននសតិដឹង
ទំងអស់ននបញ្ហ
ា សតិដឹងនៅនលើផូលវននការពិតទំងអស់ ។

ការឥតម្មននោភៈ និងនទសៈ មិនប្មននៅចំនពាោះនៅនលើឫកពាររបស់អនក

129
ននោះជាមងគលដ៏ ឧតតម : this is the greatest happiness.
130
To hide his head in the sand.
-182-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលរពនងើយកននតើយ ប្ដលម្មននសចកតីរ ីករាយជាមួយនឹងការរួចរនោោះរបស់

នគ ន ើយ មិនគិតដល់នសចកតីទុការបស់អនកដនទននាោះនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ
ឧនបកាាពិតរបាកដ នគនៅថា «ការរពនងើយកននតើយ ស័កិ៍តសិទិ៍ធ(131)»។ វាជាគុណ
ភាពខាលំង ជាការសប្មតងនចញនូវនសចកតីបរ ិសុទធរបស់ចិតត កាលណ្ឌនគរួចពី
ង លងង់ ចិតតជាបឋមអាចម្មនសកមមភាពជាវ ិជជម្មន ប្ដល
ទម្មលប់ននរបតិកមមលិត
រស់រនវ ើក ប្ដលម្មនលទធផល ប្ដលជាកនរមសរម្មប់ខួលននគ និងសរម្មប់អនកឯ

នទៀត។ ជាមួយនឹង ឧហ្បកា

ា គុណភាពននចិតតបរ ិសុទធឯនទៀតនកើតនឡើងដូច

ជា ហ្មត្តត ប្ដលជានសចកតីស្សឡាញ់ បរ ិសុទធ ប្ដលប្សវងរករបនយាជន៍ឲ្យអនក

ដនទ នោយឥតចង់បានអវីមួយរតឡប់មកវ ិញ ដូចជា ករុណ្ហ ប្ដលជានសច

កតីអាណិតអាសូរចំនពាោះអនកដនទ កនុងការខាតបង់ន ើយនិងទុកានសាករបស់

អនកដនទ ដូចជា មុ ទិត្ត ប្ដលជានសចកតី អបអរសាទរ ជាមួយនឹងនជាគ

ជ័យ នឹងបានរទពយសមបតតិរបស់អនកដនទ។ គុណភាពទំងបួនននោះជាលទធផល

នកើតនឡើងពីការបដិបតតិវ ិបសសនា ។

កាលពីមុន នគពាយាមរកាទុក នូវអវីប្ដលជាសរម្មប់ខួលននគផ្ទទល់ ជានិចច,

ន ើយឲ្យអនកឯនទៀតនូវរបស់ណ្ឌមួយប្ដលនគមិន រតូវការ ។ ឥឡូវនគយល់ថា
នសចកតីសុខសបាយរបស់នគ មិនអាចនកើតនឡើងនោយសារអនកដនទឲ្យនទ ,
ការផតល់នសចកតីសុខដល់អនកឯនទៀត នឹងនាំនសចកតីសុខសបាយមកឲ្យខលួន
ឯងវ ិញ ។ នរពាោះន តុននោះ នគប្សវងរក នដើមបីនឹងប្ចកនូវអវីលអ ប្ដលនគម្មន
ដល់អនកដនទ ។ នោយបាននចញផុតពីទុកា ន ើយនោយបានជួបនសចកតីសប
ង ់
សាងត់ននការរនោោះ នគដឹងថាននោះជាវតថុសំខាន់បំផុត ។ ដូនចនោះ ន ើយបានជានគ
ចង់ឲ្យអនកឯនទៀតជួប របទោះវតថុលអននោះ ន ើយរកផលូវនចញឲ្យផុតពីទុកា ។

ននោះជាការសមន តុសមផលននសម្មធិវ ិបសសនា ៖ ហ្មត្តត ភាវនា ប្ដលជា

131
Holy indifference
-183-
សិលបៈននការរស់នៅ

ការបនងកើតនសចកតីលច
អ ំនពាោះអនកឯនទៀត ។ កាលពីមុននគរបប្ លជាឲ្យលុយ
ជារង្ហវន់សរម្មប់កិចចការននោះ ប៉ាុប្នតនរៅនៅកនុងចិតត ដំនណើរចាស់នននោភៈនិង
នទសៈ បនតនៅនទៀត ។ ឥឡូវននោះ ដំនណើរននរបតិកមមបានឈប់ខលោះ ទម្មលប់
ចាស់ននការរបកាន់ក៏បានបាត់ប្ដរ ន ើយការស្សឡាញ់ បាន ូរតាមធមម
ជាតិនចញពីជនរៅចិតត ។ ជាមួយនឹងកម្មលំងទំងអស់ននចិតតដ៏បរ ិសុទធ នៅពី
នរកាយវា នសចកតីស្សឡាញ់ននោះ អាចម្មនកម្មលំងខាលំងណ្ឌស់ កនុងការបនងកើត
បរ ិយាកាសដ៏សប
ង ់សាងត់ និងរុងនរឿង សរម្មប់របនយាជន៍ទំងអស់គាន ។

ម្មនអនកខលោះស្សនមគិតថា សថិតនៅកនុងសភាពចិតតនឹងនររ ូត នគមិនអាច

សបាយជាមួយនឹងរបស់នផសងៗ នទៀតកនុងជីវ ិតនទ។ ដូចជាអនកគូររូប ប្ដល
ម្មនពណ៌នរចើនសរម្មប់គូរ ន ើយ មិននរ ើសពណ៌អវីនរៅពីពណ៌របនផោះ ឬក៏ដូច
ជាអនកប្ដលម្មនពាណូ(132) ន ើយ មិននលងនភលងអវីនរៅពីនលងប្តខទង់កណ្ឌ
ត ល
C ប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ននោះជាការយល់ ឧនបកាា កនុងន័យខុស ។

ការពិត គឺ ពាណូខូចសនមលង ន ើយនយើងឥតនចោះនលងវា ។ រគាន់ប្តចុចនភលង

តាមចំណង់ បនងកើត សនមលងមិនរតូវគាននទ ។ ប៉ាុប្នតនបើនយើងនរៀននរៀបចំនរគឿង
នភលង ន ើយនលងឲ្យរតឹមរតូវ នយើងអាចនលងនភលងបាន ។ ចាប់តាំងពីទប
បំផុត នៅខពស់បំផុតននអកសរនភលង នយើងនរបើរគប់ខទង់សរម្មប់ចុចទំងអស់
ន ើយរគប់អកសរនភលងប្ដលនយើងនលង មិនបនងកើតអវីនរៅពីនភលងពិនរាោះនទ ។

រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា កនុងការជរមោះចិតត និងឲ្យបានសនរមច បញ្ហដនាំមកនូវ

ការរតឹមរតូវយា៉ា ងនពញនលញ។ នគបានជួប «នសចកតីសបាយ បីតិ ភាពសងប់
សាងត់ សតិដឹង យល់ទំងអស់ នសចកតីសុខពិតរបាកដ »។ ជាមួយនឹងចិតតនឹង
នរ នយើងអាចសបាយ ជាមួយនឹងជីវ ិតនរចើននឡើង កាលណ្ឌបរ ិយា -កាស
រ ីករាយនកើតនឡើង នយើងអាចចូលចិតតនឹងវាទំងអស់ នោយម្មនសតិដឹង នៅ
កនុងខណៈបចចុបបននយា៉ាងនពញនលញ ន ើយឥតម្មនអវីមករ ំខានបាននទ ។

132
Piano
-184-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប៉ាុប្នតកាលណ្ឌការពិនសាធន៍ននោះបានបាត់បង់នៅ នយើងមិននកើតទុកា នយើងបនត

ការញញឹម នោយយល់ថាវានឹងផ្ទលស់បូតរ ។ ដូចគានប្ដរ នៅនពលប្ដល
បរ ិយាកាសមិននពញចិតតនកើតនឡើង នយើង ឥតម្មននទសៈនទ ផទុយនៅវ ិញ
នយើងយល់វា ន ើយនោយនធវើរនបៀបននាោះ នយើងរបប្ លជាអាចរកផលូវប្ឈប់
វាបាន ។ នបើវាមិននៅកនុងឥទធិពលរបស់នយើងនទ នយើងក៏នៅប្តរកាភាពសងប់
សាងត់ នោយដឹងចាស់ថា ការជួបននោះជាអនិចាច ប្ដលនឹងរោយបាត់នៅវ ិញ
។ តាមរនបៀបននោះ នោយរកាចិតតឲ្យផុតពីភាពតានតឹង នយើងអាចម្មនជីវ ភាព
រ ីករាយ និងបនងកើនផលនរចើននឡើងនទៀត ។

ម្មននរឿងមួយ ប្ដលមនុសសនៅកនុងរបនទសភូម្ម រ ិោះគន់សិសសរបស់ សាយា -

គយី អូបាឃិនថា នគចនរមើនកមមោឌនវ ិបសសនាមិនរតឹមរតូវ នទ ។ កនុងរយៈនពល
ធមមសិកា នគរ ិោះគន់ថាសិសសទំងអស់ននាោះ បដិបតតិនោយតឹងរ ឹងតាមវ ិន័យ
ប៉ាុប្នតនរកាយមក នគប្តងប្តសបាយរ ីករាយជានិចច ។ កាលប្ដលការរ ិោះគន់
បានឮនៅដល់ នវបូសាយាោ វ(133) ប្ដលជាភិកុសងឃជាទី
ា នគារពដ៏ខពង់ខពស់ កនុង
របនទសភូម្មមួយអងគ នោក ម្មននថរដីកាថា ៖ «នគញញឹម មកពីប្តនគអាចញ
ញឹមបាន» ។ ការញញឹមរបស់នគននាោះ គឺជាការញញឹមប្ដលមិនជាប់ជំពាក់
ឬប្ដលគាមននសចកតីលង
ង ់ នលល ប៉ាុប្នតនោយ ម្មនធម៌ ។ អនក ប្ដលបានសំអាតចិតត
ន ើយ មិនចងចិន្ចើមនទ ។ កាលណ្ឌនសចកតីនកើតទុការោយបាត់នៅតាម
ធមមជាតិ នគញញឹម ។ កាលណ្ឌនគនរៀនរនបៀបរនោោះតាមធមមជាតិ នគម្មនចិតត
សបាយរ ីករាយ ។

ការញញឹមនចញពីនបោះដូងរបស់នគននោះ គាមនអវីនរៅពីនសចកតីសប
ង ់សាងត់ ជា
ឧនបកាា និងម្មនបំណងលអនទ ។ ការញញឹមប្ដលនៅប្តស្សស់រគប់ទីឋាន គឺ
នសចកតីសបាយពិត របាកដ ។ ននោះន ើយជានគាលនៅននរពោះធម៌ ។

-----------------

133
Webu Sayadaw : a Theravada Buddhist monk, and vipassanā master, best known for giving all importance to
diligent practice, rather than scholastic achievement (Wikipedia)
-185-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ ខញំុចង់ដឹងថា នតើនយើងអាចពាបាលគំនិត ប្ដលជាប់ជំពាក់ នៅនលើ

រនបៀបប្ដលនយើងពាបាលកាយឈឺបានឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ រគាន់ប្តទទួលការពិតថា ម្មនគំនិតជាការជាប់ជំពាក់ ឬម្មន

អារមមណ៍នៅកនុងចិតតបានន ើយ ។ វាជាអវីប្ដលនគសងកត់នៅនរៅ ន ើយឥឡូវ
បានអប្ណតតនឡើងមកនផទខាងនលើននចិតតដឹង ។ ចូរកុំចូលនៅរកនសចកតីពិសាតរ
របស់វា ។ រគាន់ប្តទទួលដឹងថា ការម្មនអារមមណ៍កនុងចិតត គឺជាការម្មន
អារមមណ៍កនុងចិតត ។ ន ើយជាមួយគានននាោះ នតើម្មននវទនាអវីប្ដលអនក ពិនសាធ
នឃើញ ? វាមិនអាចម្មនអារមមណ៍កនុងចិតត នោយឥតម្មននវទនានៅនលើកាយ
នទ ។ ចូរចាប់នផតើមពិនិតយនមើលនវទនាននាោះនៅ ។

សំណួរបនត ៖ ដូចនោះ នតើនយើងរតូវប្សវងរកនវទនា ប្ដលទក់ទងនឹង មននា-ស

ន្ចតនាពិនសសកនុងចិតតននោះឬ ?

ចនមលើយ ៖ ចូរ ពិនិតយនមើលនវទនាណ្ឌមួយប្ដលនកើតនឡើង ។ អនកមិនអាចដឹង

ថា នវទនាណ្ឌទក់ទងនឹង មននាសន្ចតនាណ្ឌនទ។ ចូរ កុំពាយាមនធវើដូនចានោះ
វាជាការពាយាមសបាយ ួសន តុប្ដលឥតបានការ ។ នៅនពលប្ដល
មននាសន្ចតនាម្មននៅកនុងចិតត នទោះបីនវទនាអវី ប្ដលអនកបានជួបនៅនលើ
កាយក៏នោយ វាម្មនទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងមននាសន្ចតនាជានិចច ។ ចូរ
រគាន់ប្តពិនិតយនមើលនវទនា ន ើយយល់ថា «នវទនាទំងអស់ននោះជាអនិចាច ។
មននាសន្ចតនាននោះក៏ជាអនិចាចប្ដរ ។ ខញុំចាំនមើលៗ នតើវានៅយូរប៉ាុណ្ឌណនៅ » ។
អនកនឹងនឃើញថា អនកបានកាត់ឫសគល់ននមននាសន្ចតនា ន ើយវាក៏រោយ
បាត់នៅ ។

សំណួរ ៖ នតើនោករគូនិយាយថា មននាសន្ចតនា និងនវទនា ដូចគានឬ ?

-186-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ វាជាមុខពីរខាងននកាក់ប្តមួយ ។ មននាសន្ចតនាជាចិតត ន ើយ

នវទនាគឺជាកាយ ប៉ាុប្នតទំងពីរននោះទក់ទងនឹងគាន ។ តាមការពិត រគប់ មននាស
ន្ចតនា គឺអីប្វ ដលនកើតនឡើងនៅកនុងចិតត រតូវប្តនកើតនឡើងជាមួយនឹងនវទនា
កនុងកាយ ។ ននោះជាចាប់ធមមជាតិ ។

សំណួរបនត ៖ ប៉ាុប្នតមននាសន្ចតនាប្តឯង គឺជាវតថុននចិតតប្មននទ ?

ចនមលើយ ៖ របាកដណ្ឌស់ វាជាវតថុននចិតត ។

សំណួរបនត ៖ ប៉ាុប្នតចិតតក៏ជាកាយទំងមូលប្ដរ ប្មននទ ?

ចនមលើយ ៖ វាទក់ទងជិតសនិទធជាមួយនឹងកាយទំងមូល ។

សំណួរ ៖ នតើវ ិញ្ហដណ ម្មននៅរគប់អាតូម (នកាសិកា) ននកាយឬ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។ ន តុននោះ ន ើយ បានជានវទនាទក់ទងនៅនឹង មននា

សន្ចតនាពិនសសណ្ឌមួយ អាចនកើតនឡើងនៅកប្នលងណ្ឌមួយកនុងកាយ ។
នបើអនកពិនិតយនមើលនវទនាពាសនពញកាយ អនករបាកដជាពិនិតយនមើលនវទនា
ប្ដលទក់ទងជាមួយនឹង មននាសន្ចតនាននាោះ ។

សំណួរ ៖ នបើនយើងកំពុងប្តអងគុយ ប៉ាុប្នតមិនអាចដឹងនវទនាណ្ឌមួយ នទ នតើវា

អាចម្មនរបនយាជន៍កុនងការបដិបតតិ ប្ដរឬនទ ?

ចនមលើយ ៖ នបើអនកអងគុយពិនិតយនមើលដនងាើម ចិតត ប្របនៅជានឹងនរ និងសងប់សាងត់ ,

ប៉ាុប្នតលុោះរតាប្តអនកដឹងនវទនា នបើមិនដូនចានោះនទ ដំនណើរននការសំអាត ចិតត មិន
អាចចូលនៅកនុងស្សទប់នរៅនទៀតបាននទ ។ នៅកនុង ទីជនរៅននចិតត របតិកមម
ចាប់នផតើមនឡើងជាមួយនឹងនវទនា ប្ដលនកើតនឡើងមិនឈប់ឈរ ។

សំណួរ ៖ កនុងជីវភាពរបចាំនថង នបើនយើងម្មននពលបនតិចបនតួច នតើវាអាចជួយនធវើ

ឲ្យនយើងម្មននពលពិនិតយនមើលនវទនានទ ?

-187-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចនមលើយ ៖ បាន ។ នទោះបីកំពុងប្តនបើកប្ភនក ក៏នោយ កាលណ្ឌអនកទំននរ អនក

រតូវប្តដឹងនវទនាកនុងខលួន ។

សំណួរ ៖ នតើរនបៀបណ្ឌប្ដលនោករគូដឹងថា សិសសបាននៅដល់រពោះនិពាវន?

ចនមលើយ ៖ ម្មនរនបៀបនរចើន យា៉ា ង ប្ដលអាចដឹង នៅនពលប្ដលនរណ្ឌម្មនក់

បាននៅដល់និពាវនពិតរបាកដ។ ចំនពាោះកិចចការននោះ រគូរតូវប្តបានទទួលការ
សិកានោយរតឹមរតូវ ។

សំណួរបនត ៖ នតើអនកចនរមើនកមមោឌន ដឹងខលួនឯងដូចនមតច ?

ចនមលើយ ៖ នោយការផ្ទលស់បូតរប្ដលនកើតនឡើងកនុងជីវ ិតរបស់នគ ។ អនកប្ដល

បាននៅដល់ ដំណ្ឌក់និពាវនពិតរបាកដ បាននៅជារពោះអរ នត ប្ដលម្មនចិតត
បរ ិសុទធ ។ តាមរនបៀបណ្ឌមួយក៏នោយ នគមិនោច់សីលរបាំនទ ន ើយជំនួស
ការោក់បាំងកំ ុសរបស់នគ នគទទួលសារភាព ន ើយពាយាមមិនរបរពឹតត
កំ ុសដប្ដលនទៀតនទ ។ នគលោះប្លងការបូជានផសងៗ នរពាោះនគដឹងថា វា
រគាន់ប្តជាសំបកនរៅប្ដលគាមនអវីពិតរបាកដនទ ។ នគម្មនការទុកចិតត មិន
រ ំនជើបរ ំជួលកនុងម្មគា៌ ប្ដលដឹកនាំនគនៅរកការរនោោះ នគមិនបនតនៅរកម្មគា៌
នផសងនទៀតនទ ។ ន ើយនៅចុងនរកាយបំផុត ការរបកាន់កុនងខលួននគនឹងរោយ
អស់ ។ នបើនគទមទរថា នគបាននៅដល់រពោះនិពាវន ប៉ាុប្នតចិតតរបស់នគនៅប្ត
មិនបរ ិសុទធ ន ើយអំនពើរបស់នគនៅប្តមិនលអដូចពីមុន នុ៎ោះ វាចាស់ជាម្មនអវី
ខុសន ើយ ។ ជីវ ភាពរស់នៅរបស់នគ រតូវប្តបង្ហាញថា នតើនគបាននៅដល់
រពោះនិពាវនឬនៅ។ វាមិនសមរមយចំនពាោះរគូប្ដលនចញ «សញ្ហដប័រត» ឲ្យសិសស
នដើមបីរបកាសថា នគបានសរមចរពោះនិពាវនន ើយ នុ៎ោះនទ ។ នបើអ្ចឹង ប្មន វា
នៅជាម្មនការរបកួតរបប្ជង បនងកើតការរបកាន់រវាងរគូ និងសិសស ។ សិសសខំ
របឹងរគាន់ប្តចង់បានសញ្ហដប័រតនទ ន ើយនៅនពលប្ដលរគូឲ្យសញ្ហដប័រត
កាន់ប្តនរចើននឡើង រគូ ក៏នឹងលបីន្មោះកាន់ប្តខាលំងនឡើងប្ដរ ។ ការសនរមច

-188-
 សិលបៈននការរស់នៅ

រពោះនិពាវននៅជាបនាទប់បនសំ ន ើយការបានសញ្ហដប័រត កាលយនៅជាការ

សំខាន់ទីមួយនៅវ ិញ ។ ន ើយទំងអស់ននោះ នឹងនៅជាប្លបង នផតសផ្ទតស ។
ធម៌បរ ិសុទធ គឺរគាន់ប្តជួយមនុសស ន ើយជំនួយប្ដលសំខាន់បំផុត គឺរគាន់ប្ត
នឃើញថា សិសសរបាកដជាបាននៅដល់រពោះនិពាវន ន ើយបានរួចរនោោះ ។
បំណងទំងអស់ននរគូ និងការបនរងៀន គឺនដើមបីជួយមនុសសពិតរបាកដ មិនឲ្យ
នគម្មនការរបកាន់ ម្មំ ។ វាមិនប្មនជាប្លបងនលងនទ ។

សំណួរ ៖ នតើនោកនរបៀបនធៀប ចិតតវ ិភាគសាស្រសត(134) និងវ ិបសសនា យា៉ា ងដូច

នមតច ?

ចនមលើយ ៖ កនុងចិតតវ ិភាគសាស្រសត អនកពាយាមនឹក នឃើញនឡើងវ ិញនូវរពឹតិត-

ការណ៍ប្ដលកនលងនៅន ើយ ប្ដលម្មនឥទធិពលនៅនលើចិតត ។ វ ិបសសនា នឹង
ដឹកនាំអនកចនរមើនកមមោឌន ឲ្យចូលនៅកនុងទីជនរៅរបស់ ចិតត ប្ដលជាកប្នលង
ចាប់នផតើមននទម្មលប់ ចាស់ ។ រគប់ រពឹតិតការណ៍ប្ដលនកើតនឡើងកនុងចិតតវ ិភាគ-
សាស្រសត ក៏ម្មននវទនានៅនលើកាយប្ដរ ។ នោយពិនិតយនមើលនវទនាពាសនពញ
កាយ ជាមួយនឹងឧនបកាា អនកបដិបតតិសម្មធិ អនុញ្ហដតឲ្យស្សទប់ជាទម្មលប់
នរចើននកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញ ។ នគទក់ទងជាមួយនឹងទម្មលប់ តាំងពី
ឫសគល់ ន ើយអាចរ ំនោោះខលួននគពីទម្មលប់ ចាស់ បានយា៉ា ងរ ័សន ើយ
ស្សួល ។

សំណួរ ៖ អវីនៅប្ដលជាករុណ្ឌពិតរបាកដ ?

ចនមលើយ ៖ គឺ ជាបំណងសរម្មប់បំនរ ើមនុសស នដើមបីនឹងជួយនគឲ្យផុតពីទុកា ។

ប៉ាុប្នតមិនរតូវម្មនការជាប់ជំពាក់នទ ។ នបើអនកចាប់នផតើមយំប្ស្សកចំនពាោះទុកា
របស់អនកដនទ អនករគាន់ប្តនធវើខួលនឯងមិនឲ្យសបាយប្តប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ ននោះមិន
ប្មនជាផលូវធម៌នទ ។ នបើអនកម្មនករុណ្ឌពិតរបាកដ ជាមួយនឹងការស្សឡាញ់

134
Psychoanalysis
-189-
សិលបៈននការរស់នៅ

អនកនឹងពាយាមជួយអនកដនទឲ្យអស់ពីចិតត ។ នបើមិនបានសនរមច អនកញញឹម

ន ើយពាយាមរកផលូវមួយនទៀតនដើមបីនឹងជួយនគ ។ អនកបំនរ ើនគនោយ មិ នរពួយ
បារមមណ៍ អំពីលទធផលប្ដលអនកជួយននាោះនទ ។ ននោះ ន ើយជាករុណ្ឌពិត
របាកដ ប្ដលបនតនចញពីចិតតនឹងនរ ។

សំណួរ ៖ នតើនោករគូនិយាយថា វ ិបសសនាជាផលូវប្តមួយ នដើមបីឲ្យបាន

សនរមចការរតាស់ដឹង ឬ ?

ចនមលើយ ៖ ការរតាស់ដឹង សនរមច បាននោយសារការពិនិតយនមើលខលួនឯង និង

បំបាត់នចញនូវទម្មលប់ ចាស់ ។ ការបដិបតតិននោះជាវ ិបសសនា នទោះបីន្មោះអវី
ក៏នោយប្ដលអនកនៅវា ។ មនុសសខលោះមិនប្ដលឮទល់ប្តនសាោះ នូវពាកយ
វ ិបសសនា ន ើយនទោះបីដូនចានោះក៏នោយ ក៏ដំនណើរននការបដិបតតិ របស់នគ
របរពឹតតនៅនោយស្សួលកនុងខលួននគ ។ ននោះហាក់ដូចជាបាននកើតនឡើង នៅកនុង
រកុមអនកបួសមួយចំនួនកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ប្ដលឲ្យតនមលតាមពាកយរបស់នគ ។
ប៉ាុប្នតនោយន តុប្តនគមិនបាននរៀនតាម ូរប្ នគមិនអាចពនយល់វាឲ្យចាស់
ោស់ដល់អនកដនទនទ ។ នៅទីននោះ អនកម្មនឱកាសនដើមបីនរៀនរនបៀបតាម ូរ
ប្ ប្ដលនឹងនាំអនកនៅរកការរតាស់ដឹង ។

----------------------

-190-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បំនពញនរបងកាុងដប
(Filling the Bottle of Oil)

ម្មតយនរបើកូនរបុសមួយ ឲ្យកាន់ដបទនទ និងលុយដប់រព

ូ ី (135)
នដើមបីទិញនរបងពី
ហាងនៅជិតននាោះ ។ នកមងរបុសននាោះទិញ បាននរបងនពញដប ប៉ាុប្នតនៅនពលរត
ឡប់មកផទោះវ ិញ វាដួល ន ើយ របូតដបនរបងពីនដធាលក់នៅដី ។ មុន នឹងនរ ើសដប
មកវ ិញ នរបង បានកំពប់អស់ពាក់កណ្ឌ
ត ល ។ នោយនឃើញនរបងនៅសល់ប្ត
កនលោះដប វារតឡប់មករកម្មតយទំងយំប្ស្សកថា ៖ « ប្ម៉ា ! ខញំុនធវើនរបងឲ្យកំពប់
ពាក់កណ្ឌ
ត លន ើយ ! ខញំុនធវើនរបងឲ្យកំពប់ពាក់កណ្ឌ
ត លន ើយ ប្ម៉ា ! » ។ វាមិន
សបាយចិតតនសាោះ ។

ម្មតយនរបើកូនរបុសមួយនទៀត ជាមួយនឹងដបមួយនទៀត និងលុយដប់រព

ូ ី
នទៀត ។ នកមងននាោះក៏បានទិញនរបងនពញដបប្ដរ ន ើយកនុងនពលរតឡប់មក
វ ិញ វាក៏ដួល ធាលក់ដបនៅដី ។ មតងនទៀត នរបងកំពប់អស់ពាក់កណ្ឌ
ត ល។ នកមង
ននាោះនរ ើសដបនរបង ន ើយរតឡប់មកជួបម្មឋយវ ិញនោយ ញញឹម ញប្ញម ៖ «
នមើលចុោះប្ម៉ា ខញំុនៅម្មននរបងពាក់កណ្ឌ
ត ល ! » ។ ដបធាលក់ចុោះន ើយអាចប្បក
បាន ។ នរបងអាចកំពប់ទំងអស់ ប៉ាុប្នតខំុញសនសំបាននៅសល់ពាក់កណ្ឌ
ត លមក
វ ិញ ! »។ ទំងពីរនាក់ បានមកជួបម្មតយកនុងសាថនភាពដូចគាន ជាមួយនឹងដប
ប្បកពាក់កណ្ឌ
ត លន ើយម្មននរបងពាក់កណ្ឌ
ត ល ។ នកមងម្មនក់យំ នរពាោះប្ត
នរបងកំពប់អស់ពាក់កណ្ឌ
ត ល នកមង ម្មនក់ នទៀតសបាយជាមួយនឹងនរបងសល់
ពាក់កណ្ឌ
ត ល។

បនាទប់មក ម្មតយនរបើកូនរបុសម្មនក់នទៀត ជាមួយនឹងដបមួយនទៀត និងលុយ

ូ ី ។ នៅនពលរតឡប់មកវ ិញ វាក៏ដួលន
ដប់រព ើយនធវើឲ្យដបធាលក់នៅដី ប្ដរ ។
នរបងកំពប់អស់ពាក់កណ្ឌ
ត ល ។ វានរ ើសដបនរបងរតឡប់មកជួបម្មតយ ន ើយ

135
Rupi : actual indian currency រូពីជារូបីយប័ ណណរបនទសឥណ្ឌ
ឍ សម័ យននោះ

-191-
សិលបៈននការរស់នៅ

សបាយដូចនកមងទីពីប្ដរ ន ើយនិយាយថា ៖ «ប្ម ! ខញំុនៅសល់នរបង ប្តពាក់

ត លនទ ! »។ ប៉ាុប្នតនកមងននោះជានកមងបដិបតតិវ ិបសសនា មិនរតឹមប្តនពារនពញ
កណ្ឌ
នៅនោយនសចកតីរ ីករាយនទ ប៉ាុប្នត វាម្មនការពិតនទៀតផង ។ វាយល់ថា «នរបង
ពាក់កណ្ឌ
ត លបាននៅសល់ ប៉ាុប្នតនរបងក៏កំពប់អស់ពាក់កណ្ឌ
ត លប្ដរ »។ វាក៏
និយាយនៅរកម្មតយថា ៖ « ន្ម ឥឡូវ ខញំុ រតូវនៅផារ នដើមបីនធវើការនពញមួយនថង
នឹងរករបាក់ ឲ្យបានរបាំរព
ូ ីន ើយ ខញុំនឹងបំនពញដបនរបងមកវ ិញ ។ ដល់នពល
ោងច ខញំុនឹងបំនពញដបនរបងននោះ » ។ ននោះ ន ើយជាវ ិបសសនា ! មិនប្មនទុទិដឌ
និយមនទ ផទុយនៅវ ិញវាជាសុទិដឌនិយម របាកដនិយម និង នធវើការនិយម !

--------------------

-192-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ជំពូកទី ១០

សិលបៈននការរស់នៅ
(The Art of Living)

បណ្ឌ
ត បុនរនិច័ឆយ (136) ពីខួលននយើង មូលោឌនសំខាន់ គឺ ម្មនការរបកាន់ខួលននៅកនុង
ននាោះ ។ ចំនពាោះការសនមតននោះ នយើងម្មនក់ៗឲ្យសារៈសំខាន់ខពស់បំផុតនៅនលើ
ខលួនឯង នោយនធវើវា ឲ្យនៅជាមណឍលននពិភពនោករបស់នយើង ។ នយើងនធវើ
ដូនចនោះ ថវីតបិតប្តនយើងអាចនមើលនឃើញ នោយគាមនការលំបាកប៉ាុនាមនក៏នោយ
កនុងបណ្ឌ
ត ពិភពនោករាប់មិនអស់ នយើងនឃើញប្តនោកមួយនទ, ន ើយ
កនុងបណ្ឌ
ត សតវនោករាប់មិនអស់ ទំងអស់កុងពិ
ន ភពនោក ក៏នយើងនឃើញ
ថា ម្មនសតវប្តមួយគត់ ប្ដរ ។ នទោះបីនយើងបនងកើនការរបកាន់ខួលនយា៉ា ងណ្ឌក៏
នោយ ក៏វានៅប្តសតួចនសតើងណ្ឌស់ នបើនរបៀបនធៀបនៅនឹងនពល និង អវកាស
។ គំនិតរបស់នយើង ពីការរបកាន់ខួលនគឺជាកំ ុស យា៉ា ងជាក់ប្សតង ។ នទោះបី ជា
យា៉ា ងណ្ឌក៏នោយ នយើងបូជាជីវ ិត នដើមបីប្សវងរកការបំនពញខលួន ឯង, នោយ
គិតថា ននោះន ើយជារនបៀបនាំ នៅរកនសចកតីសបាយ ។ គំនិតននការរស់នៅ
កនុងផលូវនផសងនទៀត ហាក់ដូចជាមិនប្មនតាមធមមជាតិ ឬ វារគាន់ប្តជាការគ
រម្មមកំប្ ងប៉ាុនណ្ឌណោះ ។

ប៉ាុប្នតជនណ្ឌប្ដលបានជួបទណឍកមម អំពីសតិដឹងខលួនឯង ដឹងថាវាជាទុកា យា៉ា ង

ខាលំង ។ ដរាបណ្ឌនយើង នៅប្តរវល់ ជាប់ ជាមួយនឹងការចង់បាន និងការភ័យ
ខាលច ជាមួយនឹងអតតសញ្ហដណរបស់នយើង ដរាបននាោះ នយើងរស់នៅកនុងគុក
តូច ននការរបកាន់ខួលនប្ដលកាត់នចញពីពិភពនោក កាត់នចញពីជីវ ិត ។ ការ
នចញរួចផុតពីការរបកាន់ខួលនននោះ គឺជាការរួច ផុតពីការជាប់ជំពាក់ពិតរបាកដ,

136
គំ និតពី មុន,ការម្មននយាបល់មុន : preconception

-193-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលនធវើឲ្យនយើងអាច្ននៅមុខកនុងពិភពនោក នដើមបីនៅរកជីវ ិត នៅរក

អនកឯនទៀត នៅរកបំណងពិតរបាកដ ។ អវីប្ដលរតូវការ មិនប្មនជាការ
បដិនសធ មិនប្មនជាការ បន្ទង្ហកបខលួនឯងនទ ប៉ាុប្នតជាការរ ំនោោះនចញពីគំនិតខុស
កនុងការរបកាន់ខួលន ។ ន ើយម្មគា៌ននការរ ំនោោះ គឺ ការដឹងថា អវីប្ដលនយើងនៅ
ថាខលួន ប្ដល តាមពិតវាសថិតនៅមិនបានយូរ ប៉ាុនាមននទ គឺជាកាយប្ដលផ្ទលស់បូតរ
ជានិចច ។

វ ិបសសនាកមមោឌន ជា រនបៀបអាចទទួលបញ្ហដធលុោះនរៅបាន ។ ដរាបណ្ឌនគមិន

ទន់ម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ នូវធមមជាតិននកាយ និងចិតត នទ ដរាបននាោះនគ
នៅប្តជាប់កុនងអនាទក់អតតទតថភាព (137) ន ើយនោយន តុននោះ នគនៅប្តម្មនទុកា
។ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលគំនិតរបកាន់ថា ការនទៀងទត់បានរោយបាត់នៅ
គំនិតថា «អញ» នឹងបាត់នៅនោយសវ័យរបវតតិ ន ើយនសចកតីនកើតទុកា ក៏
រោយបាត់នៅប្ដរ ។ ចំនពាោះអនកបដិបតតិវ ិបសសនា អនិចាច គឺការដឹងធមមជាតិ
មិននទៀងននកាយ និងពិភពនោក ប្ដលជា កូននសារសំរាប់នបើកនៅរកនសច
កតីរ ំនោោះ ។ សារៈ សំខាន់ ននការយល់ ភាពមិននទៀង ជា នគាលនរឿងប្ដលម្មន
ពាសនពញកនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ។ រពោះអងគម្មនពុទធដីកាថា ៖

ការរស់នៅប្តមួយនថង នោយនឃើញការពិតននការនកើតនឡើង
ន ើយរលត់នៅវ ិញ រគាន់នបើ ជាងការរស់នៅមួយរយឆ្នំ ប្ដល
នៅប្តលងិតលងង់ចំនពាោះការពិតននាោះ (138) ។

រពោះអងគនរបៀបនធៀបសតិដឹងននភាពមិននទៀង នៅនឹងផ្ទលនងគ័លរបស់អនក
ប្ស្ស ប្ដលកាត់ោច់ឫសទំងអស់នៅនពលប្ដលគា ត់ភួរប្ស្ស,
ជ នៅនឹងនមដំ-
បូល ប្ដលខពស់ជាងធនឹមទំងអស់ប្ដលរទវា នៅនឹង អធិរាជប្ដលម្មនអំណ្ឌច
ខាលំង រតួត រតានសតចចំណុោះទំងអស់ , នៅនឹងរពោះច័ន្ទនទប្ដលម្មនពនលឺខាលំងជាង

137
To remain trapped in egoism
138
ធមមបទ, VIII. 14(113)

-194-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ផ្ទកយទំងអស់ , នៅនឹងរពោះអាទិតយប្ដលបំបាត់ ភាពងងឹត(139)។ រពោះអងគម្មន

ពុទធដីកាជាចុងនរកាយថា ៖

«សង្ហារទំងអស់ (ប្ដលជាវតថុនកើតនឡើង ) រតូវប្តរទុឌនរទមនៅវ ិញ ។ ចូរ

អនកបដិបតតិនោយរបុងរបយ័តន នដើមបីឲ្យដឹងនូវការពិតននោះ (140)»។

ការពិតននអនិចាច មិនរតូវរគាន់ប្តទទួលនោយបញ្ហដនទ ។ មិនរតូវទទួល យក

នោយសារប្តម្មនអារមមណ៍ ឬម្មនភកតីភាពនទ ។ នយើងរគប់រប
ូ ប្តងប្តម្មន
ការពិនសាធន៍ ជាមួយនឹងអនិចាចកនុងខលួននយើង ។ ការយល់ផ្ទទល់ននអនិចាច និង
ធមមជាតិមិនពិតននការរបកាន់ និងការនកើតទុកា បនងកើតការពិតនៅខាងកនុង,
ប្ដលនាំនៅរកនសចកតីរច
ួ រនោោះ ។ ននោះជាការយល់រតូវ ។ អនកចនរមើនកមមោឌន
បានជួបបញ្ហដននការរ ំនោោះននោះ ប្ដលជាកំរ ិតខពស់បំផុតននការបដិបតតិ សីល
សម្មធិ និងបញ្ហដ ។ លុោះ រតាប្តនគអនុវតតនូវការអប់រ ំទំងបីននោះ, លុោះ រតាប្តនគ
្នរគប់ជំហានតាមម្មគា៌ , ពុំននាោះនសាតនទ នគមិនអាចនៅដល់ខាងកនុង
ពិតរបាកដបាន ន ើយមិនអាចរួចពីទុកាបាននទ ។ ប៉ាុប្នត នទោះបីមុននឹងនផតើម
បដិបតតិក៏នោយ ក៏ នគរតូវប្តម្មនបញ្ហដខលោះ ដូចជាបញ្ហដប្ដលទទួលសាគល់នូវ
ការពិតននទុកា។ នបើឥតម្មនការយល់ននោះនទ នទោះបី វានសើរៗ ប្បបណ្ឌក៏
នោយ ក៏គំនិតអនុវតតនដើមបីនឹងរនោោះខលួននចញពីទុកា នឹងមិនប្ដលនកើតនឡើង
កនុងចិតតនទ ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖ «ការយល់រតូវ នកើតនឡើងមុន (141)»។

ដូនចនោះតាមការពិត ជំហានទីមួយននអដឌងិក
គ មគគ គឺការយល់រតូវ និងការគិត
រតូវ ។ នយើងរតូវយល់បញ្ហ
ា ន ើយសនរមចនោោះស្សាយវា ។ បនាទប់មក នទើប
នយើងអាចទទួលបដិបតតិធម៌តាមការពិត ។ នយើងចាប់នផតើមបដិបតតិតាមម្មគា៌ ,
ជាមួយនឹងការអប់រ ំសីលធម៌ ប្ដលបនតនោយការ រកាសីល នដើមបីនឹងនធវើឲ្យ
រតឹមរតូវនូវអំនពើប្ដលនយើងនធវើ ។ ជាមួយនឹងការ ហាត់ ឹក
វ ឺន
វ ផចង់ចិតត នយើង

139
S. XXII. 102(10), អនិ ចាចសញ្ហដ សុតត
140
D.16, មហាបរ ិនពាវន សុតតនត
141
M.117, មហាចតាតរ ីសក សុតត

-195-
សិលបៈននការរស់នៅ

ចាប់នផតើមទក់ទងជាមួយនឹងចិតត បនងកើនសម្មធិនោយម្មនសតិដឹង អំពីដនងាើម,

ន ើយនោយការពិនិតយនមើលនវទនា ពាសនពញកាយ នយើងបនងកើតបញ្ហដដឹង
ប្ដលអាចរនោោះចិតតនចញពីទម្មលប់ ចាស់ ។

ន ើយឥឡូវ កាលណ្ឌការយល់រតូវនកើតនឡើងនចញពីការពិនសាធន៍របស់នគ ,
មតងនទៀត, ការយល់រតូវនៅជាជំហានទីមួយតាមម្មគា៌ ។ នោយដឹងការផ្ទលស់
បតូរននធមមជាតិរបស់ នយើងតាមការបដិបតតិវ ិបសសនា។ អនកចនរមើនកមមោឌន
រនោោះចិតតនចញពីនោភៈ នទសៈ និងអវ ិជាជ ។ ជាមួយនឹងចិតតបរ ិសុទធ នគគាមន
គំនិតនឹងនបៀតនបៀនអនកដនទនទ ។ ផទុយនៅវ ិញ គំនិតរបស់នគនពញនៅនោយ
នមតាត និងករុណ្ឌចំនពាោះសតវទំងអស់ ។ កនុងកាយ វាចា និងចិតត នគរស់នៅ
នោយគាមនការរ ិោះគន់ រស់នៅនោយសងប់សាងត់ ។ន ើយជាមួយនឹងចិតតសប
ង ់
សាងត់ ប្ដលជាផលនចញពីការបដិបតតិសីលធម៌ នគអាចផចង់ចិតតនោយង្ហយ ។
ន ើយកាលណ្ឌការផចង់ចិតតកាន់ប្តខាលំងនឡើង នគអាចរជាបចូលនៅរកបញ្ហដ
របស់នគកាន់ប្តម្មំនឡើង ។ ដូនចនោះម្មគា៌ គឺជាការដឹកនាំនឡើងនៅរកនសចកតីរច
ួ
រនោោះ ។ ការ ហាត់ ឹក
វ វ ទំងបីននោះជួយគាននៅវ ិញនៅមក ដូចជានជើងបីនន
ឺន
ម្ម៉ា សុីនថតរូប ។ យា៉ា ងណ្ឌមិញ អនកបដិបតតិសម្មធិ រតូវបដិបតតិសីល សម្មធិ
និងបញ្ហដ ន ើយនគក៏រតូវបនងកើត្នតាមម្មគា៌ផងប្ដរ ។ រពោះពុទធម្មនពុទធ
ដីកាថា ៖

នចញពីការយល់រតូវ បនតនៅរកគំនិតរតូវ ,
នចញពីគំនិតរតូវ បនតនៅរកវាចារតូវ ,
នចញពីវាចារតូវ បនតនៅរកអំនពើរតូវ ,
នចញពីអំនពើរតូវ បនតនៅរកការរស់នៅរតូវ ,
នចញពីការរស់នៅរតូវ បនតនៅរកការពាយាមរតូវ ,
នចញពីការពាយាមរតូវ បនតនៅរកសតិដឹងរតូវ ,
នចញពីសតិដឹងរតូវ បនតនៅរកការ នធវើចិតតឲ្យមូលរតូវ,

-196-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នចញពីការនធវើចិតតឲ្យមូលរតូវ បនតនៅរកបញ្ហដរតូវ ,
នចញពីបញ្ហដរតូវ បនតនៅរកការរ ំនោោះរតូវ (142)
។

សម្មធិវ ិបសសនា ក៏ម្មនតនមលយា៉ាងរជាលនរៅនៅទីននោះ និងកនុងនពលឥឡូវ

ននោះប្ដរ ។ កនុងជីវ ភាពសពវនថង ម្មនសាថនភាពជានរចើននកើតនឡើង ប្ដលប៉ាោះ
ពាល់នៅនលើឧនបកាាននចិតត ។ ការពិបាកប្ដលនយើងមិនបានគិត អាចនឹង នកើត
នឡើង, ការជំទស់ពីអនកឯនទៀតប្ដលនយើងមិនបានគិត អាចនឹង នកើតនឡើង ។
ទីបំផុត រគាន់ប្តនរៀនវ ិបសសនា មិនប្មនជាការធានាថា នយើងឥតម្មនបញ្ហ
ា ត
នៅនទៀតនទ ន ើយការនរៀននបើកកបា៉ា ល់ក៏មិនធានាថា ដំនណើរនៅបានសុខ
សានតប្តម៉ាាងនទ ។ ខយល់ពយុោះនឹងមក បញ្ហ
ា នឹងនកើតនឡើ ង ។ ពាយាមនគច
នចញពីវា គឺឥតបានការនទ ន ើយនយើងនឹងចាញ់វា ។ ផទុយនៅវ ិញ នមនរៀន
រតឹមរតូវ គឺនរបើអីប្វ ដលនគបានអប់រ ំន ើយ នគរតូវប្តនចញឲ្យផុតពីពយុោះ ។

ា ។ អវ ិជាជដឹក
នដើមបីនឹងនធវើដូនចានោះ មុនដំបូង នយើងរតូវយល់ធមមជាតិពិតននបញ្ហ
នាំនយើង ឲ្យរ ិោះគន់អីវប្ដលនកើតនឡើងខាងនរៅ ឬរ ិោះគន់បុគគលប្ដលជារបភពនន
ការលំបាក ន ើយបប្ងវរឋាមពលនយើង នឆ្ពោះនៅរកការផ្ទលស់បូតរនៅនលើសាថន
ភាពខាងនរៅ ។ ប៉ាុប្នតការបដិបតតិវ ិបសសនា នឹងនាំមកនូវការដឹង ប្ដលគាមន
នរណ្ឌម្មនក់ នរៅពីខួននយើ
ល ង ទទួលការខុសរតូវចំនពាោះនសចកតីសុខ ទុការបស់
នយើងនទ ។ បញ្ហ
ា ប្ផអកនៅនលើទម្មលប់ននរបតិកមមដ៏លិត
ង លងង់ ។ នរពាោះន តុននោះ
នយើងរតូវប្តផចង់ចិតត នៅនលើពយុោះខាងកនុងននរបតិកមម ប្ដលជាទម្មលប់ ចាស់នន
ចិតត ។ រគាន់ប្តនោោះស្សាយមិននធវើរបតិកមម មិនបានរបនយាជន៍នទ ។ ដរាប
ណ្ឌទម្មលប់នៅម្មនកនុងចិតតមិនដឹង ដរាបននាោះមិនយូរមិនឆ្ប់វានឹងនកើតនឡើង,
ន ើយនឹងរគបសងកត់នៅនលើចិតត ។ ផទុយនៅវ ិញ ចនមលើយទំងអស់មិនអាច
នឆលើយបាននទ ។ ចនមលើយម្មនប្តមួយគត់ គឺនរៀនពិនិតយនមើល ន ើយផ្ទលស់បូតរខលួន
នយើង ។

142
M.117, មហាចតាតរ ីសក សុតត

-197-
សិលបៈននការរស់នៅ

ប៉ាុណឹ ណ ងវាលមមនឹងយល់ន ើយ ប៉ាុប្នតនដើមបីនឹងអនុវតត វាជាការលំបាកនរចើន ។

សំណួរនៅម្មនតនៅនទៀត នតើនគពិនិតយនមើលខលួនឯងដូ ចនមតច ? របតិកមមជា
អវ ិជជម្មនបាននកើតនឡើងកនុងចិតត គឺកំ ឹង ការខាលច ឬការសអប់ ។ មុន នឹងអាច
ចងចាំនដើមបីនឹងពិនិតយនមើលវា វារគបសងកត់នគ ន ើយនគនិយាយ ឬនធវើអីវប្ដល
មិនរតឹមរតូវ ។ បនាទប់មក នរកាយពីការនធវើខុស នគដឹងនូវកំ ុស ន ើយនធវើ
ដប្ដលនទៀត ន ើយនរកាយមក នធវើដប្ដលនទៀត ។

ឬឧបម្មថា នគដឹងនូវរបតិកមមននកំ ឹងបានចាប់នផតើមនឡើង នគពាយាមពិនិតយ

នមើលវា ។ នៅនពលប្ដលនគពាយាម បុគគល ឬសាថនភាពប្ដលនគខឹងននាោះ
នកើតនឡើងកនុងចិតត ។ នោយគិតពីនរឿងននាោះ កំ ឹងកាន់ប្តខាលំងនឡើង ។ ដូនចនោះ
ការពិនិតយនមើល វតថុអារមមណ៍ ប្ដលផ្ទតច់នចញពីន តុ ឬបរ ិយាកាសណ្ឌ
មួយ មនុសសភាគនរចើន មិនអាចនធវើបាននទ ។

ប៉ាុប្នត នោយសនងកតនូវការពិតតាមធមមជាតិននចិតត និងកាយ រពោះពុទធរកនឃើញ

ថា ៖ កាលណ្ឌរបតិកមមនកើតនឡើងកនុងចិតត ម្មនការផ្ទលស់បូតរពីរប្បបនកើតនឡើង
នៅនលើកាយ ។ មួយប្បបគឺការនឃើញជាក់ប្សតង ៖ ដនងាើម កាលយនៅជានរគាត
រគាតបនតិច ។ មួយប្បបនទៀត ដនងាើមនៅជាលអិតលអន់តាមធមមជាតិ ៖ ប្ដលជា
របតិកមមននជីវគីមី ប្ដលជានវទនានកើតនឡើងកនុងខលួន។ ជាមួយនឹងការអប់រ ំដ៏
រតឹមរតូវ បុគគលប្ដលម្មនរបាជាញមធយម អាចបនងកើតសមតថភាព នដើមបីពិនិតយ
នមើលដនងាើម និងនវទនានោយង្ហយ ។ រនបៀបននោះ អនុញ្ហដតឲ្យនយើងនរបើការ
ផ្ទលស់បូរត កនុងការដកដនងាើម និងនវទនា សរម្មប់រពម្មន នដើមបីនឹងរ ំឭកនយើង
មុនពីចម្មងយ ពីរបតិកមមជាអវ ិជជម្មន ប្ដលជានរគាោះថានក់ថា វានឹងនកើតនឡើង ។
ន ើយនបើសិនជានយើងនៅប្តបនតការពិនិតយនមើលដនងាើម និងនវទនា នយើងនឹង
នចញផុតពីអវ ិជជម្មនយា៉ា ងស្សួល ។

របាកដណ្ឌស់ ថា ទម្មលប់ ចាស់ននរបតិកមម ប្ដលបានដុោះនរៅនៅខាងកនុង មិន

អាចដកនចញទំងអស់ប្តមតងបាននទ ។ ប៉ាុប្នតកុនងជីវ ភាពរបចាំនថង នៅនពល

-198-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប្ដលនយើងចនរមើនកមមោឌនវ ិបសសនារតឹមរតូវ នយើងកត់សំគាល់យា៉ាងនហាច

ណ្ឌស់ពីរ-បីដងនូវរបតិកមមប្ដលមិនដឹង នយើងរគាន់ប្តពិនិតយនមើលខលួននយើង,
បនតិចមតងៗ ខណៈននការពិនិតយនមើលនកើតនឡើង ន ើយខណៈននរបតិកមមបាន
អន់ថយនៅ ។ នទោះបីនយើង នធវើរបតិកមមជាអវ ិជជម្មនក៏នោយ ក៏ នពលនិងចំនួន
ននរបតិកមមបានអន់ថយនៅ ។ នទោះបី ជាយា៉ា ងណ្ឌក៏នោយ នទោះបីសាថនភាព
ចោចលខាលំងបាននកើតនឡើងក៏នោយ ក៏នយើងអាចពិនិតយនមើលការដកដនងាើម
និងនវទនា ន ើយអាចម្មនចិតតនឹងនរ និងសងប់សាងត់ ។

ជាមួយនឹងចិតតនឹងនរននោះ ជាមួយនឹងឧនបកាានៅនលើនផទដ៏នរៅបំផុតននចិតតននោះ
នគម្មនសមតថភាពជានលើកទីមួយ ប្ដលជាកមមពិតរបាកដគឺជាអំនពើវ ិជជម្មន,
និងការរស់រនវ ើកជានិចច ។ ជំនួសចនមលើយដ៏រតឹមរតូវនោយសវ័យរបវតតិ នៅនលើ
អនកប្ដលម្មនអវ ិជជម្មន ឧទ រណ៍ នយើងអាចនរជើសនរ ើសចនមលើយប្ដលម្មន
របនយាជន៍បំផុត កាលណ្ឌនយើងជួបរបទោះនឹងនរណ្ឌម្មនក់ ប្ដលកំពុងប្តខឹង,
អនកប្ដលលងង់នៅជាខឹង ន ើយលទធផលគឺការទស់ប្ទងគាន ប្ដលជាន តុនាំ
មកនូវការមិនសបាយទំងពីរខាង ។ ប៉ាុប្នតនបើនយើងនៅនសងៀម ន ើយម្មនចិតត
នឹងនរ នយើងអាចជួយបុគគលននាោះ ឲ្យនចញផុតពីកំ ឹង ន ើយឲ្យនោោះស្សាយ
បញ្ហ
ា ននាោះបាន ។

ការពិនិតយនមើលនវទនារបស់នយើង បនរងៀននយើងថា កាលណ្ឌអវ ិជជម្មនរគប

សងកត់នយើង, នយើងនកើតទុកា ។ន តុននោះ កាលណ្ឌនយើងនឃើញអនកឯនទៀត
កំពុងប្តនធវើរបតិកមមជាអវ ិជជម្មន នយើងយល់ថានគកំពុងប្តម្មនទុកា ។ ជាមួយ
នឹងការយល់ននោះ នយើងអាចម្មនចិតតអាណិតអាសូរអនកទំងននាោះ ន ើយអាច
ជួយនគឲ្យរួចពីទុកា មិននធវើឲ្យនគម្មនទុកានទៀតនទ ។ នយើងរកាទុកនូវនសចកតី
សុខសងប់ ន ើយជួយអនកឯនទៀតឲ្យបានសុខសបាយ ។

បនងកើនសតិដឹង និងឧនបកាា មិនប្មននធវើឲ្យនយើងឥតម្មនចំណង់ ន ើយឥត

ម្មនជីវ ិតដូចជាបប្នលនទ វាអនុញ្ហដតឲ្យពិភពនោកនធវើនូវអវី ប្ដលវាចូលចិតតជា

-199-
សិលបៈននការរស់នៅ

មួយនឹងនយើង ។ នយើងក៏មិនរពនងើយកននតើយចំនពាោះទុការបស់អនកឯនទៀតប្ដរ
នៅនពលប្ដលនយើងកំពុងប្តរជាបចូលនៅរកនសចកតីសុខខាងកនុង ។ រពោះធម៌
បនរងៀននយើង ឲ្យទទួលការខុសរតូវ សរម្មប់សុភមងគលខលួនឯង និងអនកឯ
នទៀត ។ នយើងនធវើអំនពើណ្ឌ ប្ដលរង់ចាំប្តជួយអនកឯនទៀត ប៉ាុប្នតរកានូវចិតតនឹង
143
នរជានិចច ។ ការនឃើញ ដីស្សូបនកមង( ) មនុសសលងង់នៅជាសលុតចិតត, ន ើយក៏
នោតនៅតាមនកមងននាោះ ន ើយខលួននគក៏ជាប់ប្ដរ ។ អនកម្មនរបាជាញន ើយម្មន
ចិតតនឹងនរ រកប្មកនឈើ ប្ដលអាច ុចនៅដល់នកមងននាោះ ន ើយទញវាឲ្យផុត
នចញមក ។ នោតតាមអនកឯនទៀត នៅកនុងដីខាច់នននោភៈនិងនទសៈ នឹង
មិនជួយនរណ្ឌម្មនក់នឡើយ ។ នយើងរតូវនាំអនកឯនទៀតនៅរកដីរ ឹង ននចិតតនឹង
នរ ។

ជានរចើនដងកនុងជីវ ិត អំនពើម្មំមួន ជាការចាំបាច់ ។ ឧទ រណ៍ នយើងអាច

ពាយាមពនយល់អនកខលោះនសើរៗ ជាពាកយគួរសមថា ៖ «អនកបានរបរពឹតតខុស
ន ើយ» ។ ប៉ាុប្នតបុគគលននាោះមិននអើនពើនឹងដំបូនាមននយើងនទ នោយមិនអាចយល់
នូវអវីនរៅពីពាកយ និងអំនពើតឹងរ ឹង ។ ន តុននោះ នគអនុវតតនូវអំនពើតឹងរ ឹងណ្ឌ
មួយប្ដលនគរតូវការ ។ ប៉ាុប្នតមុននឹងនធវើ នយើងរតូវពិនិតយនមើលខលួននយើង នដើមបី
ឲ្យដឹងថា ចិតតនយើងនឹងនរឬនទ ន ើយថា នតើនយើងម្មននមតាត និងករុណ្ឌប្ត
មា៉ា ង ចំនពាោះបុគគលប្ដលម្មនគំនិតមិនរតឹមរតូវននាោះ ឬនទ ។ ដូនចនោះការនធវើននោះ
នឹងម្មនរបនយាជន៍ , នបើមិនដូនចានោះនទវារបាកដជា មិនជួយអនកណ្ឌម្មនក់ នឡើយ
នបើនយើងនធវើនោយនមតាត និងករុណ្ឌ នយើងមិនអាចនធវើខុសនទ ។

កាលណ្ឌនយើងនឃើញមនុសសម្មនកម្មលំងកាយខាលំងម្មនក់ វាយអនកនខាយម្មនក់ ,
នយើងម្មនការទទួលខុសរតូវ នដើមបីនឹងប្ឈប់អំនពើអកុសលននោះ ។ មនុសស
ប្ដលម្មនន តុរតឹមរតូវណ្ឌមួយ នឹងពាយាមជួយនគ នទោះបីនោយការ

នៅនលើប្ផនដី កប្នលងខលោះម្មនសាថនភាពជាភក់លបប់ ម្មនកម្មលំងបូមពីកុង

ន ស្សូបយកមនុសស
143

និងសតវប្ដលជាន់នលើននាោះ។

-200-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អាណិតអាសូរដល់អនករងនរគាោះ និងខឹងចំនពាោះអនកប្ដលនធវើបាបនគក៏នោយ ។
អនកបដិបតតិវ ិបសសនា នឹងម្មនករុណ្ឌចំនពាោះអនកទំងពីរ នោយដឹងថា រតូវប្ត
ការពារអនករងនរគាោះ កុំឲ្យម្មននរគាោះថានក់ ន ើយរតូវប្តការពារកុំឲ្យអនកប្ដល
នធើវបាបនគ នធវើខួនឯងឲ្យម្មននរគាោះថា
ល ន ក់ នោយអំនពើអកុសលរបស់ ខលួន ។

ការពិនិតយចិតតរបស់នគ មុននឹងនធវើអំនពើម្មំមួនណ្ឌមួយ ជាការសំខាន់បំផុត ។

វាមិនរគប់រគាន់នទ ប្ដលរគាន់ប្តដឹងនូវអំនពើពីអតីតមកននាោះ ។ នបើនយើងឥត
ម្មននសចកតីសប
ង ់សាងត់ និងរុងនរឿងនៅខាងកនុងនទ នយើងមិនអាចផាយនសចកតី
សុខ និងរុងនរឿងនៅនលើអនកឯនទៀតបាននទ ។ ជាអនក បដិ បតតិវ ិបសសនា នយើង
នរៀនបដិបតតិ មិនឲ្យម្មនការជាប់ជំពាក់ ឲ្យម្មនករុណ្ឌ និងមិនឲ្យម្មនកងវល់
។ នយើងអនុវតតនដើមបីនសចកតីលស
អ រម្មប់អនកទំងអស់ នោយបដិបតតិអីវនផសង
នទៀត ន ើយមិនបនងកើតនូវភាពតានតឹងទំងអស់នៅកនុងពិភពនោក, នយើង
បានរបរពឹតតកុសលកមម ។ ប៉ាុប្នតនៅកនុងការពិត អំនពើននឧនបកាា បានឮខាលំង
នោយការសងប់នសងៀមខាលំងបំផុតរបស់វា ជាមួយនឹងចិតត ប្ដលនាំនៅរកកម្មលំង
ជាវ ិជជម្មន នៅនលើមនុសសនរចើនគាន ។

នៅទីបំផុត ចិតតអវ ិជជម្មនរបស់នយើង និងរបស់អនកឯនទៀត ជាឫសគល់ប្ដល

បនងកើតទុកាននពិភពនោក ។ កាលណ្ឌចិតតនៅជាបរ ិសុទធ ជួរននជីវ ិត (144)
បាន
នបើកឲ្យនយើង នយើងអាចសបាយ ន ើយប្ចករ ំប្លកដល់អនកឯនទៀត នូវនសច
កតីសុខពិតរបាកដ ។

-------------------

144
Infinite range of lifee
-201-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ និងចនមលើយ

សំណួរ ៖ នតើនយើងអាចរបាប់អនកឯនទៀត ពីការនធើវសម្មធិបាននទ ?

ចនមលើយ ៖ របាកដជាបាន ។ គាមនការសម្មងត់ណ្ឌមួយកនុងរពោះធម៌នទ ។ អនក

អាចរបាប់នរណ្ឌម្មនក់ អំពីអីវប្ដលអនកបានសិកានៅទីននោះ ។ ប៉ាុប្នតបនរងៀន
នគឲ្យបដិបតតិអីម
វ ួយ មិនទន់សមរមយនទ មិនគួរនឹងនធវើកុនងនពលននោះនទ ។ ចូរ
រង់ចាំនពល ប្ដលអនកនចោះដឹងម្មំមួនកនុងបនចចកនទស ន ើយបាន ទទួលការ ឹក
វ
ឺន
វ នដើមបីបនរងៀនអនកឯនទៀតសិន ។ នបើនរណ្ឌបាន ឮពីអនកនិយាយរបាប់
អំពីវ ិបសសនា ន ើយនគម្មនការចាប់អារមមណ៍កនុងការបដិបតតិននោះ ចូរនលើកទឹក
ចិតតបុគគលននាោះឲ្យមកនរៀន ។ យា៉ា ងតិចណ្ឌស់ ការពិនសាធន៍ជាដំបូងនន
វ ិបសសនា រតូវប្តនរៀនតាម ូរប្ ដប់នថង នរកាមការប្ណនាំរបស់រគូពិតរបាកដ
បនាទប់មក នគអាចបដិបតតិខួលនឯងបាន ។

សំណួរ ៖ ខញំុបានហាត់នយាគៈ (145) ។ នតើនធវើដូនមតច ខញំុអាចប្ូច លជាមួយនឹង

វ ិបសសនាបាន ?

ចនមលើយ ៖ នៅកប្នលងនរៀនននោះ នគមិន អនុញ្ហដតឲ្យម្មននយាគៈនទ នរពាោះវារ ំខាន

អនកឯនទៀត នោយទញអារមមណ៍របស់នគ ។ ប៉ាុប្នតនរកាយ នពលរតឡប់នៅផទោះ
វ ិញ អនកអាចអនុវតតទំងពីរ គឺវ ិបសសនា និងនយាគៈ ប្ដលជាការហាត់របាណ
ននឥរ ិយាបថនយាគៈ និងការរតួត រតាដនងាើម។ នយាគៈម្មនរបនយាជន៍ណ្ឌស់
សរម្មប់សុខភាពកាយ ។ អនកអាចផសំវាជាមួយនឹងវ ិបសសនាផងប្ដរ ។
ឧទ រណ៍ អនកនធវើឥរ ិយាបថមួយ ន ើយពិនិតយនមើលនវទនានពញខលួន ននោះនឹង

145
Yoga
-202-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ឲ្យរបនយាជន៍នរចើនជាង រគាន់ប្តហាត់នយាគៈប្តមា៉ា ង ។ ប៉ាុប្នតចំនពាោះបនចចក-

នទសនយាគៈ ប្ដលនរបើ ការសូរតទននទញ មន្ទនត(146) និងការគិតកនុងចិតត ផទុយពី
វ ិបសសនាទំងស្សុង ។ ចូរកុំប្ូច លបនចចកនទសននោះ ជាមួយនឹងវ ិបសសនា ។

សំណួរ ៖ ចុោះយា៉ា ងដូ ចនមតចនៅវ ិញ ចំនពាោះការហាត់ដកដនងាើមនយាគៈនផសង

នទៀត ?

ចនមលើយ ៖ វាម្មនរបនយាជន៍ដូចជាការហាត់របាណ ប៉ាុប្នត ចូរកុំប្ូច លបនចចក-

នទសទំងអស់ននោះ ជាមួយនឹងអានាបាណៈ ។ នៅកនុងអានាបាណៈ អនករតូវ
ពិនិតយនមើលដនងាើមតាមធមមជាតិ នោយមិនរតួតរតាវា ។ ចូរហាត់រតួតរតា
ដនងាើម ដូចជាការហាត់របាណ ន ើយអនុវតតអានាបាណៈ នដើមបីចនរមើនកមម
ោឌន ។

សំណួរ ៖ នតើខំុម្ម
ញ នចិតតជំពាក់នៅនលើការរតាស់ដឹងឬ ?

ចនមលើយ ៖ នបើដូនចានោះ អនករត់ប ន្ទញ្ហ

ច សទិសន ើយ ។ អនកមិនអាចជួបនឹងការ
រតាស់ដឹងនទ នបើអនកនៅជាប់ជំពាក់។ ចូររគាន់ប្តយល់ថាអវីជាការរតាស់ដឹង។
តមកពាយាមពិនិតយនមើលនូវការពិតននខណៈននោះ ន ើយទុកឲ្យការរតាស់ដឹង
នកើតនឡើង ។ នបើវាមិននកើតនឡើងនទ ចូរកុំអន់ចិតត ។ អនករគាន់ប្តនធវើកិចចការ
របស់អនក ន ើយទុកលទធផលឲ្យរពោះធម៌ ។ នបើអនកនធវើរនបៀបននោះ អនកមិនជាប់
ជំពាក់ជាមួយនឹងការរតាស់ដឹងនទ ន ើយវារបាកដជានឹងនកើតនឡើង ។

សំណួរ ៖ នបើអ្ចឹង ខញំុចនរមើនកមមោឌនរគាន់ប្តបំនពញកាត ពវកិចចរបស់ខំុញប្ត

ប៉ាុនណ្ឌណោះនទឬ ?

ចនមលើយ ៖ រតូវន ើយ ។ វាជាកាត ពវកិចចនដើមបីនឹងជរមោះចិតតរបស់អនក ។ វាជា

ការទទួលការខុសរតូវ ប៉ាុប្នតបដិបតតិនោយឥតម្មនជាប់ជំពាក់ ។

146
mantra
-203-
សិលបៈននការរស់នៅ

សំណួរ ៖ នតើមិនឲ្យបានសនរមចអវីមួយឬ ?

ចនមលើយ ៖ មិនប្មននទ ។ អវីប្ដលនកើត នឹងនកើតនឡើងនោយខលួនវា ។ ឲ្យវានកើត

តាមធមមជាតិចុោះ ។
សំណួរ ៖ នតើនោករគូគិតយា៉ា ងដូចនមតចប្ដរ ចំនពាោះការបនរងៀនរពោះធម៌ដល់
នកមងទំងអស់ ?

ចនមលើយ ៖ នពលលអបំផុតសរម្មប់បនរងៀន គឺនពលមុនកូននកើត ។ រយៈនពល

កំពុងពរនពាោះ ម្មតាគួរប្តបដិបតតិវ ិបសសនា នដើមបីនឹងឲ្យកូនទទួលវ ិបសសនា
ប្ដរ ន ើយកូនននាោះនឹងនកើតនឡើងជាកូនម្មនធម៌ ។ ប៉ាុប្នតនបើអនកម្មនកូន
ន ើយ អនកនៅប្តអាចប្ចករពោះធម៌ ជាមួយនឹងកូនទំងននាោះ ។ ឧទ រណ៍
នៅនពលចុងនរកាយននការបដិបតតិវ ិបសសនារបស់អនក អនកបាននរៀនបនចចក-
នទស នននមតាតភាវនា ប្ដលប្ចក រ ំប្លកនសចកតីសុខសងប់ និងរុងនរឿងរបស់
អនក ជាមួយនឹងអនកឯនទៀត ។ នបើកូនអនកនៅនកមង ចូរផាយនមតាតនៅឲ្យកូន
នរកាយនពលចប់សម្មធិ ន ើយតាមរនបៀបននោះ កូន នឹងបានកំនរពីការបដិបតតិ
ធម៌របស់អនក ។ នៅនពលកូនធំនឡើង ចូរពនយល់ធម៌ចំនពាោះកូន តាមរនបៀប
ប្ដលកូនអាចយល់ និងទទួលបាន ។ នបើកូនអាចយល់រគាន់នបើបនតិច ចូរ
បនរងៀនកូនពីអានាបាណៈ ពីរបីនាទី ។ ចូរកុំោក់កំរ ិតកូន តាមរនបៀបណ្ឌ
មួយ ។ រគាន់ប្តឲ្យវាអងគុយជាមួយអនក ពិនិតយដនងាើមរបស់នគចំនួនពីរបីនាទី ,
ន ើយឲ្យវានៅនលងចុោះ ។ ការចនរមើនកមមោឌន ដូចជាការនលងសបាយរបស់
នគ នគសបាយចនរមើនកមមោឌន ។ ន ើយសារៈសំខាន់បំផុត គឺអនករតូវប្តរស់
នៅជាមួយនឹងរពោះធម៌ អនករតូវប្តជាគរមូដ៏លស
អ រម្មប់កូន ។ នៅកនុងផទោះ
អនក អនករតូវប្តបនងកើតបរ ិយាកាសសងប់សាងត់ និងរុងនរឿង ប្ដលនឹងជួយកូនឲ្យ
លូតោស់នៅជាមនុសសម្មនសុខភាព ន ើយសបាយ ។ ននោះជាការសំខាន់
បំផុត ប្ដលអនកអាចនធវើឲ្យកូន ។

-204-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សូមអរគុណ រពោះធម៌ដ៏អសាចរយ ។ អរគុណរពោះធម៌ ! រពោះធម៌លណ្ឌ

អ ស់ ។ ខញំុ
រគាន់ប្តជាយាននទ ។ ន ើយក៏សូមអរគុណខលួនអនកផងប្ដរ ។ អនកពាយាម
បដិបតតិ អនកនចោះបនចចកនទស ។ រគូបនតការនិយាយន ើយ និយាយនទៀត ប៉ាុប្នត
នបើអនកមិនបដិបតតិ អនកមិនបានសរមចអវីនទ ។ សូមឲ្យបានសុខចនរមើន ន ើយ
ចូររបឹងបនតពាយាមបដិបតតិធម៌ តនៅ !

--------------------

-205-
សិលបៈននការរស់នៅ

ដំនណើរនននាឡិកា
(The Striking of the Clock)

ខញំុម្មនភ័ពវសំណ្ឌងណ្ឌស់ ប្ដលបាននកើតនៅកនុងរបនទសភូម្ម ប្ដលជាដី

រពោះធម៌ ជាកប្នលងប្ដលបនចចកនទសដ៏អសាចរយននោះ បានគង់វងសរ ូតដល់នរចើន
សតវតសកនុងទរមង់នដើម ។ របប្ លមួយរយឆ្នំកនលងនៅន ើយ ជីតាខញំុបាន
មកពីរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ន ើយរស់នៅកនុង របនទសភូម្ម ន ើយខញុំក៏បាននកើតនៅ
កនុងរបនទសននាោះ ។ ខញំុម្មនសំណ្ឌងណ្ឌស់ ប្ដលបាននកើតកនុងរគួសារអនក
ជំនួញ ន ើយខញំុចាប់នផតើមនធវើការរកលុយ តាំងពីយុវវ ័យមកនម៉ាលោះ។ ការរករបាក់
ឲ្យបាននរចើន ជាបំណងធំកុនងជីវ ិតរបស់ខំុញ ។ ខញំុម្មនសំណ្ឌង ប្ដលខញំុបាន
នជាគជ័យ កនុងការចំនណញរបាក់យា៉ាងនរចើន តាំងពីនកមងមក ។ នបើខុំម
ញ ិនបាន
ដឹងខលួនឯងពីជីវ ិតអនកម្មន ខញំុនឹងគាមនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ពីការម្មនរទពយនទ ។
នបើខំុគា
ញ ម នការពិនសាធន៍កុនងនរឿងននោះនទ គំនិតខលោះ នឹងម្មនកនុងចិតតខំុញប្ដលថា
នសចកតីសបាយពិតសថិតនៅនលើរទពយសមបតតិ ។ កាលណ្ឌនគនៅជាអនកម្មន
នគឲ្យមុខង្ហរពិនសស និងដំប្ណងខពស់កុនងសងគម ។ នគនៅជាភានក់ង្ហរននអងគ
ការនផសងៗ ជានរចើន ។ ចាប់តាំងពីខំុញ ម្មនអាយុនមភឆ្នំមក ខញំុចាប់នផតើមរកកិតិតយ
សកនុងសងគមយា៉ា ងខាលំង ។ន ើយតាមធមមជាតិ ការនកៀបសងកត់ទំងអស់
ននោះ នៅកនុងជីវ ិតរបស់ខំុញ នធវើឲ្យនកើតជមងឺចិតត ប្ដលនៅជាឈឺកាលខាលំង ។ រគប់
កនលោះប្ខ ខញុំឈឺកាលខាលំង ប្ដលមិនអាចពាបាលបាន ។ ខញុំម្មនសំណ្ឌង
ណ្ឌស់ប្ដលខញំុនកើតជមងឺននោះ ។

សូមបីប្តរគូនពទយពូប្កបំផុត កនុងរបនទសភូម្ម ក៏ពុំអាចពាបាលជមងឺននោះបាន

-206-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នទ ។ ការពាបាលប្តមា៉ា ង គឺការចាក់ថានំម័រ វ (147) នដើមបីឲ្យបាត់ឈឺ ។ រាល់

ីន
ពីរអាទិតយ ខញុំរតូវប្តចាក់ម័រ ីន
វ ន ើយបនាទប់មក វានធវើទុកាខុំញឲ្យនៅជាលងីនលងើ
កអួត ន ើយលំបាកជាខាលំង ។
នរកាយពី ពីរ -បីឆ្នំកុនងការឈឺចាប់ននោះ រគូនពទយចាប់នផតើមរពម្មនខញំុថា «ឥឡូវ
អនកចាក់ថានំម័រ ីន
វ នដើមបីបនធូរការឈឺចាប់ ប៉ាុប្នតនបើនរបើបនត មិនយូរប៉ាុនាមន អនក
នឹងនៅជានញៀននឹងម័រ ីន
វ ន ើយនឹងរតូវនរបើវារាល់នថង »។ ខញុំរពួយបារមភថា
ជីវ ិតខញំុ នឹងលំបាកនតាកយា៉ា ក ។ រគូនពទយឲ្យ ឱវាទថា ៖ «អនកឧសា ៍នធវើដំ
នណើរជំនួញនៅរបនទសនរៅ គួរប្តនធវើដំនណើរសរម្មប់សុខភាពរបស់ អនកមតង។
នយើងមិនអាចពាបាលជមងឺ អនកបាននទ នយើងក៏មិនដឹងថា ម្មននពទយនៅរប
នទសឯនទៀត អាចពាបាលនរាគអនកឲ្យជាបានប្ដរ ។ ប៉ាុប្នតរបប្ លជានគម្មន
ថានំខលោះ សរម្មប់សរម្មលការឈឺចាប់ ប្ដលនធវើឲ្យអនករួចពីនរគាោះថានក់ននការពឹង
ពាក់នៅនលើម័រ ីន
វ » ។ នោយសាតប់តាមឱវាទរបស់រគូនពទយ ខញំុបាននធវើ
ដំនណើរនៅរបនទសសវី ស អា លលឺម៉ាង់ដ៍ អង់នគលស អានមរ ិក និងជប៉ាុន ។ នពទយដ៏
លអននរបនទសទំងននាោះបានពាបាលខញុំ ។ន ើយខញុំម្មនសំណ្ឌងណ្ឌស់
ប្ដលនពទយទំងអស់ននាោះនមើលខញំុមិនជានឡើយ ។ ខញំុរតឡប់មកផទោះវ ិញ ម្មនការ
ឈឺចាប់ធងន់ជាងកាលពីមុន នពលខញំុនចញដំនណើរនៅនទៀត ។

នរកាយពីរតឡប់មកវ ិញ នោយមិនបានសនរមច មិតតដ៏សបបុរសមួយរូបបាន

ឲ្យនយាបល់ខំុញថា «នមតចក៏មិនសាកលបងនរៀនសម្មធិវ ិបសសនាដប់នថង ល៍នមើល
នៅ ? បនរងៀននោយ នោករគូ អូ បាឃិន ជាអនកម្មនចិតតធម៌ ប្ដលជា
ភានក់ង្ហររបស់រោឌភិបាល ជាអនកម្មនរគួសារដូចអនកប្ដរ ។ ចំនពាោះខញំុ ជមងឺរបស់
អនក ហាក់ដូចជាជមងឺផូលវចិតត ន ើយននោះជាបនចចកនទស ប្ដលរ ំនោោះចិតតនចញពី
ភាពតានតឹង ។ នោយការបដិបតតិ ជមងឺរបប្ លជាជាឯង »។ នោយមិនបាន
សរមចរគប់ទីកប្នលង ខញុំសនរមចចិតតនៅជួបរគូនធវើសម្មធិននោះ ។ រគាន់ប្តនៅ
ជួប ខញំុគាមនអវីនឹងខាតនទ ។

147
Morphine is a potent opiate analgesic drug that is used to relieve severe pain (by website Wikipedia)
-207-
សិលបៈននការរស់នៅ

ខញំុបាននៅមជឈមណឍលវ ិបសសនារបស់នោក ន ើយនិយាយជាមួយនឹងបុគគល

ពិនសសននោះ ។ នោយម្មនការចាប់អារមមណ៍ខាលំង នៅនលើបរ ិយាកាសសងប់
សាងត់ និងសុខសងប់ននទីកប្នលង និងនោយភាពសងប់សាងត់របស់នោក ខញំុ
និយាយថា ៖
- នោករគូ ខញំុចង់ចូលនរៀនជាសិសសរបស់នោក រគូ។ សូមនោក រគូ
នមតាតទទួលខញំុ
- របាកដណ្ឌស់ បនចចកនទសននោះសរម្មប់អនកទំងអស់គាន អនកអាច
ចូលមកនរៀនបាន ។ ខញំុបនតនៅនទៀតថា ៖
- ចំនួននរចើនឆ្នំមកន ើយ ខញំុម្មនជមងឺប្ដលនមើលមិនជា ប្ដលជាការ
ឈឺកាលខាលំង ខញំុសងឃឹមថានោយសារបនចចកនទសននោះ ជមងឺរបស់ខំុញអាចជា
បាន ។ នោកនឆលើយភាលមថា ៖
- នទ សូមកុំមករកខញំុ ។ អនកមិនអាចចូលនរៀនបាននទ ។

ខញុំមិនដឹងថា ខញុំរបម្មថនោកយា៉ា ងដូនមតចនទ ប៉ាុប្នតនោយនមតាត ករុណ្ឌ នោក

ពនយល់ខំុញថា ៖ «បំណងននរពោះធម៌ មិនប្មនសរម្មប់ពាបាលជមងឺ កាយនទ ។
របសិននបើអនកចង់ពាបាលកាយ អនករតូវប្តនៅមនទីនពទយ ។ បំណងរបស់រពោះ
ធម៌ គឺពាបាលទុកាទំងអស់ននជីវ ិត ។ ជមងឺរបស់អនក គឺរគាន់ប្តភាគតិចតួច
ននទុការបស់អនកនទ ។ វានឹងបាត់នៅ ប៉ាុប្នតវារគាន់ប្តជាផលមួយប្ផនក កនុង
ដំនណើរននចិតតបរ ិសុទធ ។ នបើអនកយកផលមួយប្ផនកននោះជានគាលនៅរបស់
អនក អនកបននាថកតនមលរពោះធម៌ ន ើយ ។ សូមចូលមក នោយមិនពាបាល
កាយ ប៉ាុប្នតនដើមបីនឹងរ ំនោោះចិតត »។

នោកបាននធវើឲ្យខញំុទុកចិតត ។ ខញំុនិយាយថា ៖ «បាទនោករគូ ឥឡូវខញំុយល់

ន ើយ ។ ខញុំនឹងមករគាន់ប្តនដើមបីនឹងជរមោះចិតតឲ្យបរ ិសុទធ ។ នទោះបីជមងឺខុំញជាកតី
មិនជាកតី ខញំុចង់ពិនសាធនូវនសចកតីសប
ង ់ប្ដលខញំុនឃើញនៅទីននោះ » ។ ខញំុសនា
នឹងនោក ន ើយក៏រតឡប់មកផទោះវ ិញ ។

-208-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ប៉ាុប្នត ខញំុនៅប្តពនារនពលកនុងការមកនរៀន ។ នោយនកើតកនុងរគួសារ ិណូឍ ដ៏

តឹងរ ឹងតាំងពីនកមងមក ខញំុបាននរៀនសូរតគាថា «វារគាន់នបើនឹងសាលប់កុនង
សាសនារបស់ខួលន កនុងធម៌របស់ខួលន ប្តមិនរតូវនៅរកសាសនាណ្ឌនផសងនទ »
។ ខញំុគិតថា ៖ «នមើលចុោះ ននោះជាសាសនាមួយនទៀត គឺជាពុទធសាសនា ។
ន ើយអនកទំងអស់ននោះ មិននជឿនទវតា ឬរពលឹងនទ »។ (វាហាក់ដូចជាការនជឿ
នទវតា ឬរពលឹង អាចនោោះស្សាយបញ្ហ
ា របស់នយើងបានទំងអស់ ! )។ «នបើ
ខញំុមិននជឿអាទិនទព នតើអីន
វ ឹងនកើតនឡើងដល់ខំុញ ? ឱនទ ខញំុ សុខចិតតសាលប់កុនង
សាសនារបស់ខំុញរគាន់នបើជាង។ ខញំុនឹងមិននៅជិតនគនទ »។

អស់នពលជានរចើនប្ខ ខញុំរាប្រករនបៀបននោះ ។ ប៉ាុប្នតខុំញម្មនភ័ពវសំណ្ឌងណ្ឌស់

ប្ដលនៅចុងបំផុត ខញំុសនរមចចិតតនឹងសាកលបងបនចចកនទសននោះ នដើមបីនឹងចាំ
នមើលថា នតើនឹងម្មនអវីនកើតនឡើង ។ ខញំុចូលនរៀននថងបនាទប់មក ន ើយបាននរៀន
ចប់ដប់នថង ។ ខញំុម្មនភ័ពវសំណ្ឌងណ្ឌស់ ប្ដលខញំុបានផលរបនយាជន៍យា៉ាង
នរចើន។ ឥឡូវខញុំយល់ធម៌របស់ខុំញ នូវម្មគា៌របស់ខុំញ ន ើយធម៌របស់អនកឯនទៀត,
ធម៌របស់មនុសសនោក ជាធម៌របស់នគម្មនក់ៗ ។ ម្មនប្តមនុសសនោកនទ
ប្ដលម្មនសមតថភាព នដើមបីនឹងពិនិតយនមើលខលួនឯង នដើមបីនឹងនចញឲ្យផុតពី
ទុកា ។ សតវទបជាងននោះ គាមនសមតថភាពនទ ។ ការពិនិតយនមើលការពិតកនុងខលួន
នគ ជាធម៌របស់មនុសសនោក ។ នបើនយើងមិននរបើសមតថភាពននោះ នយើងនឹងរស់
នៅកនុងជីវ ិតននសតវនថាកទប នយើងបំផ្ទលញជីវ ិតរបស់នយើង ប្ដលរបាកដជា
ម្មននរគាោះថានក់ ។

ខញំុបានគិតថា ខញំុជាអនកកាន់សាសនាជានិចច ។ រគប់នពល ខញំុនធវើពិធីសំខាន់របស់

សាសនា ខញំុកាន់សីល ន ើយនធវើទននរចើន ។ នបើខំុម
ញ ិនប្មនជាអនកកាន់
សាសនាពិតរបាកដនទ នមតចបានជានគឲ្យខញុំនធវើជាអនកដឹកនាំអងគការសាសនា
ជានរចើន ? តាមពិត ខញំុបានគិតថា ខញំុជាអនកកាន់សាសនាម្មំមួន ។ ប៉ាុប្នតនទោះបី
ខញំុនធវើទន ន ើយបំនរ ើនគនរចើនក៏នោយ នទោះបីខំុញរបុងរបយ័តនកុនងការនិយាយ ឬ

-209-
សិលបៈននការរស់នៅ

ការនធវើអីក
វ ៏នោយ ប៉ាុប្នតនៅនពលប្ដលខញំុចាប់នផតើមពិនិតយនមើលកនុងចិតតរបស់ខំុញ
ខញុំនឃើញសុទធប្ត ពស់ ប្កអប និងខទួយ ន តុននោះន ើយ បានជាខញុំម្មនទុកានរចើន
ណ្ឌស់ ។ ឥឡូវនោយ នរគឿងនៅ ង
ម បាត់បង់បនតិចមតងៗ ខញំុបានចាប់នផតើម
សបាយកនុងនសចកតីសប
ង ់ពិត ។ ខញំុដឹងថា ខញំុម្មនភ័ពវសំណ្ឌងណ្ឌស់ ប្ដលខញំុ
បានទទួលបនចចកនទសដ៏អសាចរយននោះ ប្ដលជាធមមរតនៈ ។

ចំនួនដប់បួនឆ្នំន ើយ ប្ដលខញំុម្មនភ័ពវសំណ្ឌងបាន បដិបតតិបនចចកនទសននោះ

នៅកនុងរបនទសភូម្ម នរកាមការប្ណនាំរបស់រគូខំុញ ។ ខញំុបានបំនពញកាតពវកិចច
របស់ខំុក
ញ ុងផល
ន ូវនោក កនុងឋានៈ ជានមរគួសារ ន ើយជាមួយគានននាោះប្ដរ រាល់
នពលរពឹក និងោងច ខញំុបនតចនរមើនកមមោឌន ។ រគប់ចុងសបាត ៍ ខញំុបាននៅ
មជឈមណឍលរបស់ រគូខំុញ ន ើយរាល់ឆ្នំ ខញំុនៅនរៀនដប់នថង ឬជាងដប់នថង ។

នៅនដើមឆ្នំ១៩៦៩ ខញំុរតូវនៅរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ។ ម្មតាបិតាខញំុបាននៅទីននាោះមុន
ពីរបីឆ្នំ ន ើយម្មតយខញំុម្មនជមងឺសរនសរបសាទ ។ ខញំុដឹងថាគាត់ អាចជានៅ
បាន នោយបដិបតតិវ ិបសសនា ។ ប៉ាុប្នតគាមននរណ្ឌម្មនក់ នៅកនុងរបនទស
ឍ អាចបនរងៀនគាត់បាននទ ។ បនចចកនទសវ ិបសសនា
ឥណ្ឌ បានបាត់បង់យូរ
ន ើយ នៅកនុងរបនទសនដើមកំនណើតននវ ិបសសនាននោះ ។ សូមបីប្តន្មោះ ក៏នគ
នភលចបាត់នៅប្ដរ ។ ខញំុសូមអរគុណដល់រោឌភិបាលភូម្ម ប្ដលអនុញ្ហដតឲ្យខញំុ
នៅរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ប្ដលនៅកនុងសម័យននាោះ នគមិនអនុញ្ហដតង្ហយៗ ឲ្យជន
ជាតិនគនចញនៅរបនទសនរៅនទ ។ ខញំុសូមអរគុណរោឌភិបាលឥណ្ឌ
ឍ ប្ដល
អនុញ្ហដតឲ្យខញំុចូលកនុងរបនទសនគ ។ កនុងប្ខកកកោ ឆ្នំ១៩៦៩ ការបនរងៀន
នលើកទីមួយ របរពឹតតនៅនៅបុមនប ប្ដលម្មនម្មតាបិតាខញំុ និងមនុសសដប់ពីរ
អនកនទៀតចូលរួមប្ដរ។ ខញំុម្មនភ័ពវសំណ្ឌង នោយបានបំនរ ើម្មតាបិតារបស់ខំុ។
ញ
នោយបនរងៀនធម៌ ដល់នោកទំងពីរ ខញំុអាចបានសងគុណនោក ។

នរកាយបានបំនពញបំណងរបស់ខំុញ កនុងការមករបនទសឥណ្ឌ
ឍ ន ើយ ខញំុនរៀបចំ
នដើមបីនឹងរតឡប់ នៅផទោះនៅរបនទសភូម្មវ ិញ ។ ប៉ាុប្នតខំុញនឃើញថា អនកប្ដលបាន

-210-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នរៀនរួចន ើយ បងាំខំុញឲ្យបនរងៀនធម៌ មតងន ើយ មតងនទៀត ។ នគចង់ឲ្យខញំុ

បនរងៀន ឪពុក ម្មតយ របពនធ បតី កូន និងមិតតភកតិ៍របស់នគ ។ ដូនចនោះការបនរងៀន
នលើកទីពីរបានចាប់នផតើម ។ បនាទប់មកទីបី ទីបួន ន ើយតាមរនបៀប
ននោះ ការបនរងៀនធម៌ ក៏បានចាប់នផតើមផាយនចញនៅ ។

កនុងឆ្នំ១៩៧១ នពលកំពុងប្តបនរងៀននៅ ពុទធគយា ខញំុបានទទួលទូរនលខពី រ ៉ា

ង់ ូនបញ្ហ
គ ជ ក់ ថា រគូរបស់ខំុបា
ញ នទទួលអនិចចកមមនៅន ើយ ។ ពត៌ម្មនននោះនធវើ
ឲ្យខញំុសុតសា
ល ម រតី ប្ដលខញំុមិនប្ដលនឹកសាមននសាោះ ន ើយនធវើឲ្យខញំុនកើតទុកា ជា
ខាលំង ។ ប៉ាុប្នតនោយ អានុភាពរពោះធម៌ ប្ដលនោកបានបនរងៀនខញំុ ចិតតខំុញសិត
ថ
នៅកនុងភាពនឹងនរ ។

ឥឡូវខញំុរតូវសនរមចចិតតថា នតើខំុញរតូវសងគុណអនកប្ដលម្មនចិតតសបបុរសសា
យាគយី អូ បាឃិន ននោះ យា៉ា ងដូនមតច ។ ម្មតាបិតាខញំុ បានឲ្យកំនណើតជាមនុសស
ដល់ខំុញ ប៉ាុប្នតនគនៅប្តលងង់នៅកនុងសំបកននអវ ិជាជ ។ ម្មនប្តជំនួយរបស់បុគគល
ដ៏អសាចរយននោះនទ ប្ដលខញុំអាចបំប្បកសំបក អវ ិជាជនចញបាន នដើមបីនឹងរកនឃើញ
នូវនសចកតីពិត នោយពិនិតយនមើលការពិតខាងកនុង ។ មិនប្តប៉ាុនណ្ឌណោះ នសាត
កនុងដប់បួនឆ្នំ នោកបាននធវើឲ្យខញំុរ ឹងបុឹង និងនធវើឲ្យខញំុលូតោស់ កនុងធម៌ ។ នតើខំុញ
អាចសងគុណឪពុកធម៌របស់ខំុញតាមរនបៀបណ្ឌ ? ម្មនប្តផលូវមួយគត់ប្ដលខញំុ
នឃើញ គឺបដិបតតិនូវអវី ប្ដលនោកបានបនរងៀន គឺរស់នៅកនុងជីវ ិតរពោះធម៌ ។
ននោះជារនបៀបដ៏រតឹមរតូវ នដើមបីនឹងនលើកកិតិតយសរបស់នោក ។ន ើយ
ជាមួយនឹងចិតតបរ ិសុទធ ជាមួយនមតាត និងករុណ្ឌ ប្ដលខញំុអាចបនងកើតនៅបាន
គឺខំុញបានសនរមចចិតតថា នឹងបូជាជីវ ិតប្ដលនៅសល់, នដើមបីបំនរ ើអនក
ឯនទៀត នរពាោះនោកចង់ឲ្យខញំុនធវើរនបៀបននោះ ។

ជាញយៗ នោកសំអាងនៅនលើជំននឿតាមរបនពណីកនុងរបនទសភូម្ម ថា នមភ

របាំសតវតសនរកាយរពោះពុទធ រពោះធម៌ នឹងរតឡប់នៅរបនទសកំនណើតវ ិញ,
ន ើយរពោះធម៌នឹងចាប់ផាយពីកប្នលងននាោះ នៅនពញពិភពនោក ។ បំណង

-211-
សិលបៈននការរស់នៅ

របស់នោក គឺចង់នៅរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ន ើយបនរងៀនសម្មធិវ ិបសសនា នៅទី
ននាោះ ។ នោកធាលប់និយាយថា ៖ «នមភរបាំសតវតសបានកនលងផុតនៅន ើយ,
នាឡិកាវ ិបសសនាបានចាប់នផតើមនដើរន ើយ ! » ។ នោយគាមនភ័ពវសំណ្ឌង,
សាថនភាពននយាបាយកនុងឆ្នំបនាទប់មក មិនអនុញ្ហដតឲ្យនោកនចញនៅ
របនទសនរៅបាន ។ នៅនពលប្ដលនគអនុញ្ហដតឲ្យខញំុនចញនៅរបនទសឥណ្ឌ
ឍ
កនុងឆ្នំ១៩៦៩ នោកសបាយចិតតណ្ឌស់ ន ើយរបាប់ខុំថា
ញ ៖ «នហាគឥនកា,
អនកនៅគឺខំុញ, មិនប្មនអនកនទ! (148 )
»។

មុនដំបូង ខញំុគិតថាទំនាយននោះ គឺរគាន់ប្តជាជំននឿនិកាយមួយប៉ាុនណ្ឌណោះ ។ នមតច

ក៏បានជាម្មនអវីសំខាន់ពិនសសនកើតនឡើង នរកាយពីនមភរបាំសតវតសមក ប្ដល
ពីមុនមក មិនប្ដលនកើតនឡើងនសាោះននាោះ? ប៉ាុប្នតនពលប្ដលខញំុ នៅដល់ របនទស
ឥណ្ឌ
ឍ ខញំុភាញក់ នរពើត នោយនឃើញថា នទោះបីខំុញសាគល់នគមិនបានមួយរយនាក់,
នៅកនុងរបនទសដ៏ធំននោះក៏នោយ ក៏មនុសសនរចើនពាន់នាក់ ចាប់នផតើមចូលមក
នរៀន មកពីរគប់ស្សទប់មនុសស រគប់សាសនា រគប់សងគម ។ មិនប្មនប្តជន
ជាតិឥណ្ឌ
ឍ នទ ប៉ាុប្នតម្មននរចើនពាន់នាក់ មកពីរបនទសនផសងៗ ជានរចើន ។

វាចាស់ណ្ឌស់ ថា គាមនអវីនកើតនឡើងនោយឥតន តុននាោះនទ ។ គាមននរណ្ឌ

ម្មនក់ មកចូលនរៀននោយនចដនយនទ ។ អនកខលោះរបប្ លជាបាននធវើកុសលកមមពី
អតីតកាលមក ន ើយជាលទធផល នគម្មនឱកាសនឹងទទួលពូជរពោះធម៌
ននោះ។ អនកខលោះនទៀតបានទទួលពូជរួចន ើយ ន ើយឥឡូវនគមកជួយបណុត ោះវា។
នទោះបីអនកមករករគាប់ពូជ ឬមកបណុត ោះរគាប់ពូជ ប្ដលនគម្មនស្សាប់ន ើយក៏
នោយ សូមពាយាមបណុត ោះរពោះធម៌ សរម្មប់នសចកតីលរអ បស់អនក សរម្មប់
ផលរបស់អនក សរម្មប់ការរនោោះរបស់អនក ន ើយអនកនឹងនឃើញថា វានឹងចាប់
នផតើមជួយអនកឯនទៀតផងប្ដរ ។ រពោះធម៌ម្មនរបនយាជន៍ដល់ នុសសរគប់គាន ។

148
Goenka, you are not going, I’m going !
-212-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សូមឲ្យអនកប្ដលម្មនទុការគប់ទីកប្នលង រកនឃើញនូវផលូវដ៏សប
ង ់សាងត់ននោះ ។ សូម
ឲ្យមនុសសទំងអស់គានរួចផុតពីទុកា រួចផុតពីឧបសគគ រួចផុតពីចំណង ។ សូម
ឲ្យបានរួចរនោោះនចញផុតពីចិតតនៅ ង
ម ពីនសចកតីមិនបរ ិសុទធ ។
សូមឲ្យសពវសតវនៅកនុងពិភពនោក បានសុខសបាយ ។
សូមឲ្យសពវសតវ បាននសចកតីសុខសងប់ !
សូមឲ្យសពវសតវ បានរួចរនោោះ !

-------------------

-213-
សិលបៈននការរស់នៅ

នសចកតីបប្នថម ក
Appendix A

ការសំខាន់នននវទនា កនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ
The Importance of Vedan± in the Teaching of Buddha

ការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ជារនបៀបសរម្មប់បនងកើននូវវ ិជាជផ្ទទល់ខួលន នដើមបីជា

ផលូវសរម្មប់ផ្ទលស់បូតរខលួនឯង ។ នោយបានយល់នសចកតីពិតននធមមជាតិរបស់
នយើង នយើងអាចបំបាត់នចញនូវការយល់ខុស ប្ដលជាន តុនធវើឲ្យនយើង
របរពឹតតខុស ន ើយនធវើខួលននយើង ឲ្យរងទុកា ។ នយើងនរៀនអនុវតតនៅតាមការពិត
នដើមបីនឆ្ពោះនៅរកជីវ ិត ប្ដលបនងកើតផល ប្ដលម្មនរបនយាជន៍ និងប្ដលម្មន
នសចកតីសុខសបាយ ។

នៅកនុងរត្យិបដ្ឋឋនរូស្ត្យ ប្ដលជាធមមនទសនាចំនពាោះការចនរមើនននសតិដឹង

រពោះពុទធបាននទសនា ពនយល់រនបៀបបនចចកនទស បនងកើនវ ិជាជផ្ទទល់ខួលន នោយ

ការពិនិតយនមើលខលួនឯង ។ បនចចកនទសននោះគឺ វបរសនាកមម

ិ ដ្ឋឋន ។

ការពាយាមណ្ឌមួយ នដើមបីពិនិតយនសចកតីពិតពីខួលនឯង បានបង្ហាញភាលមថាអវី

ប្ដលនគនៅថា «ខលួននគ» ម្មនពីរយា៉ា ង គឺកាយ និងចិតត ។ នយើងរតូវប្តនរៀនពិ
និតយទំងពីរ ។ ប៉ាុប្នតនតើនយើងអាចម្មនការពិនសាធន៍នូវការពិត ននកាយ និង
ចិតតរនបៀបណ្ឌ ? ការទទួលនូវនសចកតីពនយល់របស់អនកឯនទៀតទំងឡាយ និង
ការពឹងពាក់នៅនលើរបាជាញ ្លសនវប្តមា៉ា ង មិនរគប់រគាន់នទ ។ ទំងពីរននោះ
អាចនាំនយើងឲ្យដឹង ប៉ាុប្នតនយើងរាល់គានប្សវងរកឲ្យម្មនការពិនសាធន៍ពិត កនុង
ខលួននយើងផ្ទទល់ ។

នយើងរគប់រប
ូ បានជួបនឹងការពិតននកាយ នោយដឹងពីវា នោយដឹងពីនវទនា
ប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងខលួន ។ ជាមួយនឹងការបិទប្ភនក នយើងដឹងថានយើងម្មន

-214-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នដ ឬ ម្មនភាគដនទណ្ឌមួយនទៀតននកាយ នរពាោះនយើងអាចដឹងវា ។ ដូចជា

នសៀវនៅមួយ ប្ដលម្មនរាងខាងនរៅ និងម្មនម្មតិការនរឿងខាងកនុង ប្ដល
ម្មនសំណង់រប
ូ នៅខាងនរៅ គឺជាវតថុពិតននកាយ និងខាងកនុង ប្ដលជាវតថុពិត
នននវទនា ។ នយើងដឹងនសៀវនៅននាោះ នោយការអានពាកយទំងអស់កុនងនសៀវ
នៅ នយើងដឹងពីកាយនោយដឹងនូវនវទនា ។ នបើគាមនសតិដឹង អំពីនវទនានទ នុ៎ោះ
ការដឹងផ្ទទល់នូវកាយក៏ឥតម្មនប្ដរ ។ ទំងពីរននោះ មិនអាចបំប្បកបាននទ ។

ដូចគានននោះប្ដរ សំណង់ចិតត អាចប្វកប្ញកនៅជារូប រាង និងចំណុោះ គឺចិតត និង

អវីប្ដលនកើតនឡើងកនុងចិតត(ធមម) ដូចជាគំនិត អារមមណ៍ សាមរតី នសចកតីសងឃឹម
ការភ័យខាលច និងអវីប្ដលម្មននៅកនុងចិតត ។ ដូចកាយ និងនវទនាមិនអាចផ្ទតច់
គានបាន នគក៏មិនអាចពិនិតយនមើលចិតត នោយឥតម្មនអវីនកើតនឡើងកនុងចិតតនទ ។
ប៉ាុប្នតចិតត និងកាយ ក៏ទក់ទងគានយា៉ា ងជិតសនិ ទធប្ដរ ។ អវីប្ដលនកើតនឡើងនៅ
កនុងនផទណ្ឌមួយននវតថុទំងពីរននោះ វាបញ្ហ
ច ំងឆលុោះនៅនលើនផទមួយនទៀត ។ ននោះជា
គនលឹោះប្ដលរពោះពុទធបានរកនឃើញ ប្ដលជាខលឹមសារកនុងការបនរងៀន ។ រពោះអងគ
ម្មនពុទធដីកាថា ៖ «អវីៗ ប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងចិតត នឹងម្មននវទនានលើកាយ
នកើតមកជាមួយ( 149 )»។ ន តុននោះ ការពិនិតយនមើលនវទនា គឺជារនបៀបពិនិតយ
នមើលនូវកាយសតវទំងមូល គឺកាយ និងចិតត !

ទំ ំទំងបួនននការពិត ននោះ ម្មននៅរគប់មនុសសនោក គឺ ៖ កាយនវទនា នលើ

កាយ ចិតត និងនចតសិក ។ វាប្ចកនៅជាបួនប្ផនកនន សតិបបោឌនសូរត ប្ដល
ជាផលូវបួន សរម្មប់បនងកើតសតិដឹង ប្ដលជាចំណុចម្មនរបនយាជន៍បួនយា៉ា ង
សរម្មប់ពិនិតយនមើលកាយរបស់មនុសស ។ នបើសិនជាការអនងកតនឹងបានសពវ
រគប់ នគនឹងបានជួបរគប់ចំណុច ។ នគអាចបានជួបទំងបួនននោះ នោយពិនិតយ
នមើល នវទនា ។

149
A. VIII. ix. 3(83), មូ លកសុតត។ សូមនមើ ល A. IX. ii. 4(14), សមិ ទិ ធ សុតត ផងប្ដរ។

-215-
សិលបៈននការរស់នៅ

នរពាោះន តុននោះ រពោះពុទធសងកត់ជាពិនសស នៅនលើសារៈសំខាន់ននសតិដឹង អំពី

នវទនា។ នៅកនុង រព ជា
ម លសូរត ប្ដលជានទសនាដ៏សំខាន់មួយ រពោះពុទធ
ម្មនពុទធដីកាថា ៖ «អនករតាស់ដឹងមួយ អងគបានរួចរនោោះ ន ើយផុតពីការជាប់
ជំពាក់ទំងអស់ នោយនឃើញការពិតនូវការនកើត នឡើង និងការរលត់នៅវ ិញ
នននវទនា, ប្ដលជានសចកតីសបាយរបស់នគ ជានរគាោះថានក់របស់នគ ជានសចកតី
រួចពីទុការបស់នគ»។ រពោះអងគអធិបាយថា ការដឹងនវទនា គឺជាការសំខាន់
បំផុត នដើមបីនឹងយល់នូវអរ ិយសចចទំងបួន ៖ «ចំនពាោះបុគគលណ្ឌប្ដលជួបនឹង
នវទនា តថាគតបង្ហាញផលូវ នដើមបីឲ្យដឹងនូវអវីជាទុកា , អវីជាន តុ ននទុកា, ការ
ប្ឈប់ទុកា និងម្មគា៌នឆ្ពោះនៅរកការប្ឈប់ទុកា (150) »។

អវីនៅជានវទនាពិត ? រពោះពុទធបានអធិបាយនរចើនប្បប ។ រពោះអងគរម

ួ ប្ូច ល
នវទនា កនុងចំនណ្ឌមដំនណើរទំងបួនរបស់ចិតត (សូមនមើលជំពូកទីពីរ) ។ ប៉ាុប្នត
នៅនពលប្ដលឲ្យន័យរតឹមរតូវ រពោះអងគអធិបាយ អំពីនវទនាថា ជាការរួម
ប្ូច លនូវកាយ និងចិតត ។ កាយប្តម៉ាាងមិនអាចដឹងអវីនទ នបើឥតម្មនចិតតនៅ
ទីននាោះ ។ ឧទ រណ៍ ដូចជានៅកនុងកាយប្ដលសាលប់ វាឥតម្មននវទនានទ ។
គឺចិតតនទប្ដលដឹង ប៉ាុប្នតអីប្វ ដលដឹង ម្មននៅកនុងធាតុននកាយ ។

ធាតុននកាយននោះ ម្មនសារៈសំខាន់នៅកនុងការបដិបតតិ ននការបនរងៀនរបស់

រពោះពុទធ ។
បំណងននការបដិបតតិ គឺនដើមបីបនងកើនសមតថភាពរបស់នយើង ឲ្យទក់ទងជា
មួយនឹងការផ្ទលស់ បូរននជី
ត វ ិតតាមរនបៀបនឹងនរ ។ នយើងនរៀននធវើរនបៀបននោះកនុង
ការចនរមើនកមមោឌន នោយពិនិតយនមើលជាមួយនឹងឧនបកាា នូវអវីប្ដលនកើត
នឡើងកនុងខលួននយើង ។ ជាមួយនិងឧនបកាាននោះ នយើងអាចកា ច់បំបាក់ ទម្មលប់
របតិកមមលិត
ង លងង់ ន ើយនយើងអាចនរជើសនរ ើសអំនពើប្ដលម្មនរបនយាជន៍បំផុត
នៅកនុងសាថនភាពណ្ឌមួយ ។

150
A. III. Vii. 61(ix),, ទិ តាថយតន សុតត

-216-
 សិលបៈននការរស់នៅ

អវីក៏នោយប្ដលនយើងបានជួបកនុងជីវ ិត វា នឹងចូលតាមទវរទំងរបាំមួយ គឺរបាំ

កនុងទវរអារមមណ៍កាយ និងមួយតាម ទវរអារមមណ៍ ចិតត ។ ន ើយនៅតាមប្ខសនន
ន តុការណ៍ននការនកើត នៅនពលប្ដលការប៉ាោះទងគិចនកើតនឡើង នៅនលើទវរ
ទំងរបាំមួយណ្ឌមួយនៅនពលប្ដលវាជួប នឹងកាយឬចិតត នវទនានកើតនឡើង ។
នបើនយើងមិនផចង់ចិតតនៅនលើអីវប្ដលនកើតនឡើងនៅនលើកាយ នយើងនៅប្តមិនដឹង
នវទនានៅនលើនផទ ចិតតដឹង ។ នៅកនុង ភាពងងឹតននអវ ិជាជ របតិកមមប្ដលមិនដឹង
ប្ដលម្មនខណៈជាការចូលចិតត ឬមិនចូលចិតត ចាប់នផតើមនកើតនឡើង បនងកើតនៅ
ជានោភៈ ឬនទសៈ ។ របតិកមមននោះ នកើតនឡើងឥតឈប់ឈរជានរចើនដង មុន
នឹងនឡើងមកដល់នផទចិតតដឹង ។ នបើអនកចនរមើនកមមោឌន ឲ្យសារៈសំខាន់នៅ
នលើអីប្វ ដលនកើតនឡើងកនុងចិតតដឹងប្តមា៉ា ង នគដឹងនៅនរកាយនពលប្ដល
របតិកមមបាននកើតនឡើង , ន ើយបនងកើតនៅជាកម្មលំង ប្ដលម្មននរគាោះថានក់រគប់
រគាន់នឹងរគបសងកត់នគ ។ នគអនុញ្ហដតឲ្យពនលឺនននវទនានឆោះនចញនៅជានភលើង
មុននឹងនពលប្ដលនគពាយាមពនលត់វា, ប្ដលនធវើឲ្យខលួននគពិបាក ។ ប៉ាុប្នតនបើនគ
នរៀនពិនិតយនមើលនវទនាកនុងកាយនោយរបុងរបយ័តន នគអនុញ្ហដតឲ្យនភលើងឈប់
ខលួនឯងនោយមិនឲ្យនឆោះខាលំង ។ នោយឲ្យសារៈសំខាន់នៅនលើកាយ នគដឹង
នវទនានៅនពលប្ដលវានកើតនឡើង ន ើយអាចការពារមិនឲ្យម្មនរបតិកមមណ្ឌ
មួយនកើតនឡើងបាន ។

កាយនវទនាជាសារៈសំខាន់ពិនសស នរពាោះវាផតល់ឲ្យនូវការពិនសាធន៍ននអនិចាច
នៅកនុងខលួននយើង ។ ការផ្ទលស់បូតរនកើតនឡើងរគប់ខណៈកនុងកាយនយើង ន ើយ
បនងកើតនៅជានវទនា ។ នៅនលើនផទននោះ នគរតូវបានជួបនឹងការផ្ទលស់បូតរ ។ ការ
ពិនិតយនមើលនូវការផ្ទលស់បូតរនននវទនាមិនឈប់ អនុញ្ហដតឲ្យនគដឹងពីធមមជាតិនន
កាយ ។ ការដឹងននោះ គឺរគាន់ប្តជាការជាប់ជំពាក់នៅនលើអីវមួយប្ដលជាប
នណ្ឌ
ត ោះអាសនននទ ។ ដូនចនោះការពិនសាធន៍ផ្ទទល់នន អនិចាច អាចផ្ទតច់ការជាប់
ជំពាក់នោយសវ័យរបវតតិ ប្ដលនគអាចង្ហកនចញពីរបតិកមមនននោភៈឬនទសៈ

-217-
សិលបៈននការរស់នៅ

ន ើយប្ថមទំងបំបាត់នចញនូវរគប់ទម្មលប់ននរបតិកមមផងប្ដរ ។ តាមរនបៀប
ននោះ នគនចញរួចពីទុកាបនតិចមតងៗ ។

លុោះរតាប្តនគប្ូច លកាយផងប្ដរ, នបើមិនដូនចានោះនទ សតិដឹងនូវនវទនាម្មនប្ត

នៅនលើភាគខលោះ វាមិននពញនលញនទ ។ន តុននោះ រពោះពុទធបញ្ហ
ជ ក់ឥតឈប់
ឈរថា សារៈសំខាន់ននការពិនសាធន៍អនិចាច គឺតាមនវទនានលើកាយ ។ រពោះ
ពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖

អនកទំងឡាយណ្ឌប្ដលពាយាមមិនឈប់ នដើមបីឲ្យម្មនសតិដឹង
ចំនពាោះកាយ,
ប្ដលមិនរបរពឹតតអកុសលកមម ន ើយពាយាមរបរពឹតតនូវអវីប្ដលរតូវ
នធវើ,
មនុសសននោះម្មនសតិដឹងជាមួយនឹងនសចកតីយល់ចាស់
បានរួចផុតពីការនៅ ង
ម ចិតតរបស់នគ (151)។

ន តុននទុកា នកើតមកពី តណ្ឌ

ា នោភៈ និងនទសៈ ។ តាមធមមតា នយើងបនងកើត
នោភៈ និងនទសៈ នៅនលើវតថុនផសងៗ ប្ដលនយើងជួបតាមកាយ និងចិតត ។
ប៉ាុប្នតរពោះពុទធបានរកនឃើញថា នៅចននាលោះវតថុនិងរបតិកមម វាម្មនបាត់កងរកវ ិល

ហ្វទនា ។ នយើងនធវើរបតិកមម មិនប្មននៅនលើការពិតខាងនរៅនទ ប៉ាុប្នតនៅនលើ

នវទនាកនុងខលួននយើង ។ កាលណ្ឌនយើងនរៀនពិនិតយនមើលនវទនា នោយ មិននធវើ

របតិកមមជានោភៈ ឬនទសៈ នុ៎ោះន តុននទុកាមិននកើតនឡើងនទ ន ើយទុកាក៏
រលត់នៅប្ដរ ។ ន តុននោះ ការពិនិតយនមើលនវទនាសំខាន់ណ្ឌស់ នដើមបីនឹង
បដិបតតិនូវអវីប្ដលរពោះពុទធបានបនរងៀនន ើយ ។ ន ើយការពិនិតយនមើល រតូវប្ត
នៅនលើនផទនវទនារបស់កាយ នទើបសតិដឹងនូវនវទនានៅជានពញនលញ ។ ជា
មួយនឹងសតិដឹងនវទនានលើកាយ នយើងអាចចូល នរៅនៅដល់ឫសគល់នន

151
A. III. Vii. 61(ix), ទិ តាថយតន សុតត

-218-
 សិលបៈននការរស់នៅ

បញ្ហ
ា ន ើយដកវានចញ ។ នយើងអាចពិនិតយនមើលធមមជាតិរបស់នយើង នៅ
ដល់ជនរៅ ន ើយអាចរ ំនោោះខលួននយើងនចញពីទុកា ។

នោយយល់សារៈសំខាន់ននការពិនិតយនមើលនវទនា នៅកនុងកា របនរងៀនរបស់

រពោះពុទធ នគអាចដឹងន័យកនុង រត្យិបបដ្ឋឋនរូស្ត្យ ។ ធមមនទសនាចាប់នផតើម

អធិបាយនូវបំណងននសតិបបោឌន ននការបនងកើតសតិដឹងថា «នសចកតីបរ ិសុទធ

ននសតវ ការនចញ ផុតពីទុកា និងនសចកតីនសាកនៅ ការបំបាត់នចញនូវទុកានន
កាយ ការបដិបតតិតាមម្មគា៌នននសចកតីពិត ការពិនសាធន៍ផ្ទទល់នូវការពិតតាម
ធមមជាតិ គឺជារពោះនិពាវន »។ នគពនយល់នោយសនងាប នដើមបីនឹងឲ្យបាន
( 152 )

សនរមចនូវបំណងននោះថា ៖ «នៅទីននោះ, អនកចនរមើនកមមោឌន រស់នៅនោយ

របុងរបយ័តន ជាមួយនឺងការយល់ និង ការម្មនសតិដឹង នូវការពិនិតយនមើល
កាយកនុងកាយ ពិនិតយនមើលនវទនាកនុងនវទនា ពិនិតយនមើលចិតតកុនងចិតត ពិនិតយ
នមើលអវីប្ដលម្មននៅកនុងចិតត នៅកនុងអវីប្ដលម្មននៅកនុងចិតត ន ើយនបាោះបង់
នចាលនូវនោភៈ និងនទសៈនៅកនុងនោកននោះ (146)» ។

នតើការពិនិតយនមើលកាយកនុងកាយ នវទនាកនុងនវទនា និងពិនិតយអវីតនៅនទៀត …

ម្មនន័យថាដូចនមតច ? ចំនពាោះអនកចនរមើនវ ិបសសនា កមមោឌន នគយល់ចាស់
ោស់ណ្ឌស់ ។ កាយ នវទនា ចិតត និងនចតសិក ជាវតថុសំខាន់ទំងបួនននសតវ
នោក ។ នដើមបីឲ្យយល់កាយរបស់មនុសសនោយរតឹមរតូវ នយើងរគប់គាន រតូវប្ត
ម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់។ នដើមបីឲ្យបាននៅដល់ការពិនសាធន៍ផ្ទទល់ននោះ អនក
ចនរមើនកមមោឌន រតូវប្តបំនពញគុណភាពពីរយា៉ា ងគឺ ៖ សតិដឹងនិងការយល់
ទំងអស់ ។ ធមម នទសនានៅថា «ការពរងីកសតិដឹង សតិបបោឌន» ។ ប៉ាុប្នត
(153)

សតិដឹងមិនអាចនពញនលញបាននទ នបើគាមនការយល់ ដល់ទីជនរៅកនុងននធមម

ជាតិរបស់នគ នៅខាងកនុងនន ភាពមិននទៀងននកាយ ប្ដលនគនៅថា «ខញំុ »។

152
Satip, សតិ ប
153
Sampajañña សមបជ្ដ ៈ ៖ ការដឹ ងនវទនានកើ តនឡើងនៅនលើកាយ និ ងការយល់ភាពមិ ននទៀងរបស់វា ។

-219-
សិលបៈននការរស់នៅ

ការបដិបតតិសតិបបោឌន នាំអនកចនរមើនកមមោឌនឲ្យដឹងធមមជាតិននកាយ ដ៏សំ-

ខាន់របស់នគ ។ កាលណ្ឌនគបានដឹងនូវការរបកាន់ខួនននោះ
ល សតិដឹង នឹងនកើត
នឡើងយា៉ា ងម្មំ សតិដឹងរតូវ នឹងនាំនគនៅរកការរួចរនោោះ ។ បនាទប់មក នោ
ភៈ និងនទសៈ រោយបាត់នៅនោយស័វ យរបវតតិ មិនប្មនរគាន់ប្តនៅនលើ
ភពខាងនរៅនទ ប៉ាុប្នតនៅកនុងភពខាងកនុងផងប្ដរ ប្ដលជាកប្នលងនននោ
ភៈ និងនទសៈ នរចើនប្តសថិតនៅ ន ើយជាញយៗ នធវើឲ្យនគម្មនការជាប់
ជំពាក់នៅនលើកាយ និងចិតតរបស់នគ ។ ដរាបណ្ឌការជាប់ជំពាក់ននោះនៅប្ត
ម្មន ដរាបននាោះនគមិនអាចរ ំនោោះនចញពីទុកាបាននទ ។

កនុងធមមនទសនាចំនពាោះការពរងីកសតិដឹង មុនដំបូងរទង់ អធិបាយអំពីការពិ

និតយនមើលកាយ ។ ននោះជាការជាក់ប្សតងបំផុតននគនរម្មងចិតត និងកាយ, ន ើយ
ជាចំណុចដ៏រតឹមរតូវ ប្ដលនគចាប់នផតើមពិនិតយនមើលខលួនឯង ។ ចាប់តាំងពី
កប្នលងននោះនៅ ការពិនិតយនមើល នវទនា ចិតត និងនចតសិក នកើតនឡើងតាមធមម
ជាតិ ។ ធមមនទសនាពនយល់នរចើនប្បប នដើមបីនឹងនផតើមពិនិតយនមើលកាយ ។ ជា
នលើកទីមួយ និងសំខាន់បំផុត គឺសតិដឹង អំពីដនងាើម ។ រនបៀបមួយនទៀតនដើមបី
នឹងចាប់នផតើម គឺការផចង់ចិតតចំនពាោះចលនាននកាយ ។ ប៉ាុប្នតនទោះបីរនបៀប
ណ្ឌ ប្ដលនគចាប់នផតើមអនុវតតក៏នោយ វាម្មនស្សទប់ខលោះ ប្ដលនគរតូវឆលង
កាត់នឆ្ពោះនៅរកទីនៅចុងបំផុត ។ ទំងអស់ននោះ រទង់អធិបាយនៅកនុងធមម-
នទសនាដ៏សំខាន់ដូចតនៅ ៖

តាមរនបៀបននោះ នគរស់នៅនោយពិនិតយនមើលកាយកនុងកាយ នៅខាង

កនុង ឬ នៅខាងនរៅ ឬទំងពីរ ទំងខាងកនុង និងខាងនរៅ ។ នគរស់
នៅនោយពិនិតយនមើលអវី ប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងកាយ ។ នគរស់នៅ
នោយពិនិតយនមើលអវី ប្ដលរោយបាត់នៅនៅកនុងកាយ ។ នគរស់នៅ
នោយពិនិតយនមើលអវី ប្ដលនកើតនឡើង ន ើយរលត់នៅវ ិញនៅកនុង
កាយ ។ ឥឡូវសតិដឹងម្មននៅកនុងខលួននគ ថា ៖ «ននោះជាកាយ » ។

-220-
 សិលបៈននការរស់នៅ

សតិដឹងននោះ នកើតនឡើងនៅដល់កំរ ិតប្ដលនៅម្មនប្តការយល់ និង

ការពិនិតយនមើលនទ ន ើយនគរស់នៅនោយផ្ទតច់នចញពីការជាប់ជំ-
ពាក់ នៅនលើអីម
វ ួយនៅកនុងនោក ។

សារៈសំខាន់ននការបនរងៀនននោះ តាមការពិត បង្ហាញដប្ដលៗ មិនរតឹមប្តនៅ

ខាងចុង រគប់ប្ផនកកនុងការពិនិតយនមើលកាយនទ ប៉ាុប្នតម្មននៅកនុងភាគបនតនន
ការបនរងៀន ប្ដលទក់ទងជាមួយនឹងការពិនិតយនមើលនវទនាននចិតត និង
នចតសិកផងប្ដរ ។ (នៅកនុងប្ផនកបីខាងនរកាយននោះ ពាកយថា «កាយ » គឺនគ
ជំនួសនោយពាកយ «នវទនា » «ចិតត » និង «គំនិត » តាម ូរប្ )។ ដូនចនោះ
ការបនរងៀន អធិបាយនូវការបដិបតតិននសតិបបោឌន ។ នោយការពិបាកនូវ
នសចកតីអធិបាយ ការបកប្របម្មនន័យទូលំទូោយ ។ ប៉ាុប្នតការពិបាក បាន
រោយបាត់នៅ កាលណ្ឌនគយល់ការបនរងៀន ប្ដលនគសំអាងនៅនលើសតិ
ដឹងនននវទនា ។ នៅកនុងការបដិបតតិសតិបបោឌន អនកចនរមើនកមមោឌន រតូវយល់
ធលុោះនរៅនៅកនុងធមមជាតិរបស់នគ ។ ភាពលំបាកននការយល់ធុលោះនរៅននោះ គឺការ
ពិនិតយនមើលនវទនា រួម ប្ូច លទំងការពិនិតយនមើល ទំ ំបីនទៀត ននបាតុភូត
កាយប្ដរ ។ ន តុននោះ នទោះបីជំហានទីមួយ អាចនផសងផុត ួសចំណុចខលោះ ក៏
នោយ ក៏ការបដិបតតិរតូវប្តម្មនសតិដឹង អំពីនវទនា ។

ដូនចនោះន ើយបានជាការបនរងៀនពនយល់ថា អនកចនរមើនកមមោឌន ចាប់នផតើម

នោយពិនិតយនមើលនវទនា ប្ដលនកើតនឡើងនៅខាងកនុងកាយ ឬក៏ខាងនរៅ
កាយ នៅនលើនផទននកាយ ឬក៏ទំងពីរ ។ គឺថាចាប់តាំងពីសតិដឹងនូវនវទនានៅ
ខាងកនុងភាគខលោះ មិនប្មននៅកប្នលងឯនទៀតនទ នគបនងកើតសមតថភាពដឹងនូវ
នវទនាពាសនពញកាយបនតិចមតងៗ ។ កាលណ្ឌនគចាប់នផតើមចនរមើនកមមោឌន
នគបានជួបនវទនាប្ដលជាភាពតានតឹងននធមមជាតិ នកើតនឡើងន ើយ ហាក់ដូច
ជានៅយូរបនតិច ។ អនកចនរមើនកមមោឌន ម្មនសតិដឹងនូវការនកើតនឡើង និង
រលត់បាត់នៅវ ិញនននវទនា ។ នៅកនុងសាថនភាពននោះ នគនៅប្តម្មនការ

-221-
សិលបៈននការរស់នៅ

ពិនសាធន៍ពីនសចកតីពិត ប្ដលនមើលនឃើញននកាយ និងចិតត ប្ដលចាក់នស្សោះ

ចូលគាននៅជាធមមជាតិ ប្ដលម្មនភាពរ ឹង ន ើយនៅយូរ ។ ប៉ាុប្នតនោយ នចោះប្ត
បនតបដិបតតិ នគនឹងនៅដល់សាថនភាព ប្ដលភាពរ ឹងនឹងរោយ ជាបនតបនាទប់
ន ើយចិតតនិងកាយ នឹងជួបធមមជាតិពិតប្ដលជាដុំននភាពញ័រៗ នកើតន ើយ
រលត់នៅវ ិញរគប់ខណៈ ។ ជាមួយនឹងការពិនសាធន៍ននោះ ឥឡូវនគយល់ពិត
របាកដថា អវីប្ដលជាកាយ នវទនា ចិតត និង គំនិត គឺជាការ ូរ ប្ដលផ្ទលស់បូតរ
ជានិចចននកាយ ប្ដលមិនប្មនជារបស់ខួលន (អនតាត) ។

ការយល់ផ្ទទល់ នូវនសចកតីពិតតាមធមមជាតិននចិតតនិងកាយ បំប្បកការយល់

ខុស គំនិតខុស និងគំនិតពីមុនរបស់នគ បនតិចមតងៗ ។ នទោះបីគំនិតរតូវ ប្ដល
បានទទួលសាគល់នោយសារជំននឿភកតី ឬក៏នោយសាររបាជាញ ្លសនវប្តម៉ាាង
ននាោះក៏នោយ ឥឡូវននោះការពិនសាធន៍ម្មនសារៈសំខាន់ណ្ឌស់ ។ នោយបនត
នូវការពិនិតយនមើលនសចកតីពិតខាងកនុង ទម្មលប់ ចាស់ ទំងអស់ប្ដលម្មនកនុង
អារមមណ៍បានបាត់បង់អស់ ។ ម្មននៅសល់ប្តសតិដឹងដ៏បរ ិសុទធ និងរបាជាញ
នទ ។

នោយអវ ិជាជបានបាត់បង់នៅ នោភៈនិងនទសៈ ក៏បាត់បង់នៅប្ដរ ន ើយអនក

ចនរមើនកមមោឌន បានរួចពីការជាប់ជំពាក់ទំងអស់ ប្ដលជាការជាប់ជំពាក់
នរៅបំផុត នៅខាងកនុងកាយ និងចិតតរបស់នគ ។ កាលណ្ឌការជាប់ជំពាក់ននោះ
បានបាត់បង់នៅ នសចកតីនកើតទុកាក៏បាត់បង់នៅប្ដរ ន ើយនគ ក៏បានរួចរនោោះ។

ជាញយៗ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖ «អវីប្ដលមិនបាន គឺ ជាទុកា »។ ន តុននោះ

នវទនា ជាផលូវនដើមបីនៅរកការពិតននទុកា ។ នវទនាជា ទីមិនរ ីករាយ របាកដជា
នកើតទុកា, ប៉ាុប្នតនវទនាជា ទីរ ីករាយ គឺជាទរមង់ននភាពរសាប់រសល់ លអិតលអន់
ខាលំងប្ដរ ។ រគប់នវទនាជាអនិចាច ។ នបើនគជាប់ជំពាក់នៅនលើនវទនាជាទីនពញ
ចិតត នៅនពលប្ដលវារោយបាត់នៅ ទុកានឹងនកើតនឡើង ។ ដូនចនោះរគប់នវទនា
ម្មនពូជននទុកា ។ ន តុននោះ នៅនពលប្ដលរពោះអងគអធិបាយ អំពីម្មគា៌នឆ្ពោះ

-222-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នៅរកការរ ំលត់ទុកា រពោះពុទធអធិបាយ អំពីម្មគា៌នឆ្ពោះនៅរកការនកើតនននវទនា

ប្ដលនាំនៅរកការរ ំលត់ទុកា ។ ដរាបណ្ឌទម្មលប់នៅប្តម្មនកនុងកាយ និងចិតត
ដរាបននាោះនវទនា និងនសចកតីនកើតទុកានៅប្តម្មន ។ ទំងអស់ននោះរលត់
នៅ នៅនពលប្ដលនគបាននចញផុត ពីនផទននោះ នៅជួបនឹងនសចកតីពិតតាមធមម
ជាតិននរពោះនិពាវន ។ រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាថា ៖

បុគគលម្មនក់មិនរបាកដជាបដិបតតិធម៌កុនងជីវ ិតនទ នោយរគាន់ប្ត

និយាយនរចើនអំពីធម៌ ។
ប៉ាុប្នតអនកប្ដលបានឮធម៌ប្តបនតិចបនតួច នបើនគនឃើញចាប់ធមមជាតិ
នោយពិនិតយនមើលកនុងកាយ,
នុ៎ោះនគរបាកដជារស់នៅតាមគនលងធម៌ ន ើយនគមិនអាចបំនភលចធម៌
បាននឡើយ(154) ។

កាយរបស់នយើង ម្មនការពិត ។ កាលណ្ឌអនកចនរមើនកមមោឌន រកនឃើញនស

ចកតីពិតខាងកនុង នគម្មនការពិតនៅកនុងខលួននគ ន ើយនគរស់នៅតាមរនបៀប
ននាោះ ។ នយើងរគប់គានអាចដឹងនូវការពិតននាោះ នោយនរៀនពិនិតយនមើលនវទនា
កនុងខលួន ន ើយតាមរនបៀបននោះ នយើងអាចបានរួចរនោោះអំពីទុកា ។

----------------------

154
ធមមបទ, XIX. 4(259)

-223-
សិលបៈននការរស់នៅ

នសចកតីបប្នថម ខ
Appendix B

អតថបទសតីអំពីនវទនា ដកស្សង់នចញពីរពោះសូរតទំងឡាយ
Passage on Vedan± from the Suttas

នៅកនុងធមមនទសនា រពោះពុទធម្មនពុទធដីកាជាញយៗ ពីសា រៈសំខាន់ ននសតិ

ដឹងអំពីនវទនា ។ ននោះជាការដកស្សង់ខលោះ ៗ ននអតថបទកនុងនរឿងននោះ ៖

... ពាសនពញនមឃ ម្មនខយល់បក់រគប់ទិសទី ពីខាងនកើត និងខាងលិច ពីខាង

នជើង និងខាងតបូង ម្មនធូលីឬឥតធូលី រតជាក់ឬនៅត ខយល់ខាលំង ឬខយល់រ ំនភើយ
ម្មនខយល់បក់នបាកនរចើន។ ដូចគាន ននោះប្ដរ នៅកនុងកាយ ម្មននវទនាជា ទីនពញ
ចិតត ជា ទីមិននពញចិតត ឬជាអពារកិត នកើតនឡើង ។ កាលណ្ឌអនកចនរមើនកមម
ោឌន បដិបតតិនោយរបុងរបយ័តន នគមិននធវសរបប្ សចំនពាោះការយល់ទំង
អស់របស់នគនទ។ បនាទប់មក អនកម្មនរបាជាញននោះ យល់នូវនវទនាយា៉ា ងនពញ
នលញ។ នោយការយល់ទំងអស់ននោះ នគបានរួចរនោោះពីនសចកតីមិនបរ ិសុទធ
ទំងអស់កុនងជីវ ិតននោះ។ នៅចុងចប់ននជីវ ិត បុគគលប្ដលនពារនពញនៅនោយ
ធម៌ ន ើយប្ដលយល់នវទនាពិតរបាកដននោះ នឹងបាននៅដល់ទីប្ដលមិន
អាចអធិបាយបាន នៅផុត ួសផុតពីពិភពនោក។ ...
S. XXXVI (II). Ii.12(2), Paµhama ¾k±sa Sutta បឋម អាកាសសូតត

នតើអនកចនរមើនកមមោឌន រស់នៅនោយពិនិតយនមើលកាយកនុងកាយ នោយរនបៀប

ណ្ឌ ? នៅកនុងករណីននោះ អនកចនរមើនកមមោឌននៅកនុងនរព នៅនរកាមនដើមនឈើ
ឬកប្នលងសាងត់មួយឆ្ងយោច់ពីនគ ។ នៅទីននាោះ នគអងគុយប្ពនប្ភនន ជាមួយ
នឹងដងខលួនរតង់ ន ើយផចង់សាមរតីនៅនលើ តំបន់ នរកាមរនធរចមុោះ នលើបបូរម្មត់

-224-
 សិលបៈននការរស់នៅ

នលើ(155) ។ នោយសតិដឹង នគដកដនងាើមចូល និងដនងាើមនចញ ។

នោយដកដនងាើមចូលប្វង នគដឹងចាស់ថា «ខញុំកំពុងប្តដកដនងាើមចូលប្វង»។
នោយដកដនងាើមនចញប្វង នគដឹងចាស់ថា «ខញំុកំពុងប្តដកដនងាើមនចញប្វង»
នោយដកដនងាើមចូលខលី នគដឹងចាស់ថា «ខញំុកំពុងប្តដកដនងាើមចូលខលី »
នោយដកដនងាើមនចញខលី នគដឹងចាស់ថា «ខញំុកំពុងប្តដកដនងាើមនចញខលី »។
ដូនចនោះនគខំហាត់ ឹក
វ ឺន
វ «នោយដឹងពាសនពញខលួន ខញំុនឹងដកដនងាើមចូល »
«នោយដឹងពាសនពញខលួន ខញំុនឹងដកដនងាើមនចញ »
«នោយសកមមភាពរបស់កាយសងប់សាងត់ ខញំុនឹងដកដនងាើមចូល »
«នោយសកមមភាពរបស់កាយសងប់សាងត់ ខញំុនឹងដកដនងាើមនចញ »។
-D. 22/M. 10 Satipaµh±na Sutta, ¾n±p±na-pabba½ សតិបបោឌនសូរត អនាបាន-បពវំ

កាលណ្ឌនវទនាជាទីរ ីករាយ ជា ទីមិនរ ីករាយ ឬជាអពារកិត នកើតនឡើងនៅ

កនុងកាយ អនកចនរមើនកមមោឌន, នគយល់ថា «នវទនាជាទី រ ីករាយ ជា ទីមិន
រ ីករាយ ឬជាអពារកិត នកើតនឡើងនៅកនុងខលួនខញំុ ។
វានកើតនឡើងនោយសារអវីមួយ វាមិនប្មនឥតន តុនទ ។
នតើវានកើតនឡើងតាមន តុណ្ឌ នៅនលើកាយននោះ ?»។
ដូនចនោះនគរតូវប្តពិនិតយនមើលធមមជាតិននអនិចាច នននវទនាកនុងកាយ។
-S XXXVI (II).i, 7, Paµhama Gelañña Sutta, សំ, បឋម នគល្ដ សូតត

អនកចនរមើនកមមោឌនយល់ថា «ម្មនការនកើតជាទីរ ីករាយ ជា ទីមិនរ ីករាយ ឬជា

អពារកិត នៅកនុងខលួនខញំុ ។ វាផសំនកើតនឡើងនោយធមមជាតិនរគាតរគាត
អាស្ស័យនៅនលើន តុការណ៍ ។ ប៉ាុប្នតអីប្វ ដលរបាកដជានកើតនឡើង អវីប្ដលលអ

បំផុត គឺ ឧហ្បកា
ា »។ នទោះបីការពិនសាធន៍ជាទី រ ីករាយកតី ជាទីមិន រ ីករាយកតី

ជាអពារកិតកតី នកើតនឡើងកនុងខលួននគ វានឹងរលត់បាត់នៅវ ិញ ន ើយនៅសល់

ប្ត ឧនបកាានទ ។
_M.152,Indriya Bh±van± Sutta, ឥន្ទនទិយ ភាវនាសូតត

155
នាសាគៈ

-225-
សិលបៈននការរស់នៅ

នវទនាម្មនបីយា៉ាងគឺ នវទនាជាទី រ ីករាយ ជាទីមិន រ ីករាយ និងអពារកិត ។

ទំងបីននោះ ជាអនិចាចប្ដលនកើតនឡើងប្ផអកនៅនលើន តុការណ៍ប្ដលនឹងរគាំរគា
ប្ដលនឹងរទុឌនរទម ប្ដលនឹងរោយបាត់នៅ ប្ដលនឹងសាលប់នៅ។ នោយ
នឃើញនូវភាពពិតននោះ អនកប្ដលនដើរ នលើម្មគា៌ដ៏របនសើរ ម្មនឧនបកាាចំនពាោះ
នវទនាជាទីរ ីករាយ ជាទីមិនរ ីករាយ និងជាអពារកិ ត នោយបនងកើននូវឧនបកាា
នគមិនជាប់ជំពាក់ ។ នោយបនងកើននូវការមិនជាប់ជំពាក់ នគបានរួចរនោោះ ។
-M. 74,D²ghanakha Sutta, ម, ទីឃនខសុតត

នបើអនកចនរមើនកមមោឌន ពាយាមពិនិតយនមើលអនិចាច នននវទនាជាទី រ ីករាយកនុង

កាយ កនុងការរទុឌនរទមរបស់វា កនុងការរោយ និងរលត់នៅវ ិញរបស់វា,
និងនោយការពិនិតយនមើល នូវការនបាោះបង់ចំនពាោះការជាប់ជំពាក់នៅនលើនវទនា
ផងប្ដរ បនាទប់មក ន តុការណ៍នននោភៈ ចំនពាោះនវទនាជាទីនពញចិតតកុនង
កាយ នឹងរោយបាត់នៅ ។ នបើនគពាយាមពិនិតយនមើលនូវអនិចាច នននវទនា
ជាទីមិនរ ីករាយកនុងកាយ បនាទប់មកន តុការណ៍នននទសៈ ចំនពាោះនវទនាជា
ទីមិនរ ីករាយកនុងកាយ នឹងរោយបាត់នៅ ។ នបើនគពាយាមពិនិតយនមើលនូវ
អនិចាច នននវទនាជាអពារកិតកនុងកាយ បនាទប់មកន តុការណ៍ននអវ ិជាជ
ចំនពាោះនវទនាជាអពារកិតនៅកនុងកាយ នឹងរោយបាត់នៅ ។
-S XXXVI (II).i, 7, Paµhama Gelañña Sutta, សំ, បឋម នគល្ដ សូតត

កាលណ្ឌន តុការណ៍នននោភៈចំនពាោះនវទនាជាទី រ ីករាយ នននទសៈចំនពាោះ

នវទនាជាទីមិនរ ីករាយ និងននអវ ិជាជចំនពាោះនវទនាជាអពារកិតរបស់នគ បាន
រលត់បាត់នៅ នគនៅអនកប្ដលចនរមើនកមមោឌនថា ជាអនកប្ដលបាននចញរួច
ផុតពីន តុការណ៍ទំងអស់ ជាអនកប្ដលបាននឃើញនសចកតីពិត ជាអនកប្ដល
បាននចញផុតពីនោភៈនិងនទសៈ ជាអនកប្ដលបានបំប្បកនចញពីចំណង ជា
អនកប្ដលបានដឹងពិតរបាកដនូវធមមជាតិននការរបកាន់ខួលន ជាអនកប្ដលបានរួច
ផុតពីទុកា ។
-S. XXXVI (II) i, 3, Pah±na Sutta, សំ,បហានសុតត

-226-
 សិលបៈននការរស់នៅ

ទសសនៈននការពិតតាមធមមជាតិ នៅជាការយល់រតូវ (សម្មមទិដិឌ) របស់នគ ។

គំនិតននការពិតតាមធមមជាតិ នៅជាគំនិតរតូវ (សម្មមសងកបប) របស់នគ ។ ការ
ពាយាមចំនពាោះការពិតតាមធមមជាតិ នៅជាការពាយាមរតូវ (សម្មមវាយាម)
របស់នគ ។ សតិដឹងនូវការពិតតាមធមមជាតិ នៅជាសតិដឹងរតូវ (សម្មមសតិ)
របស់នគ ។ ការផចង់ចិតតនៅនលើការពិតតាមធមមជាតិ នៅជាការផចង់ចិតតរតូវ
(សម្មមសម្មធិ) របស់នគ ។ អំនពើនោយកាយ នោយវាចា និងការ ចិ្ចឹមជីវ ិត
របស់នគ នឹងនៅជាបរ ិសុទធពិតរបាកដ ។ ដូនចនោះ ម្មគា៌ដ៏របនសើររបកបនោយ
អងគ៨ (អរ ិយអដឌងិគកមគគ) នកើតនៅកនុងខលួននគ នឆ្ពោះនៅរកការលូតោស់ និង
ការសនរមចរបស់នគ ។
-M.149,Mah± Sa¼±yatanika Sutta, សំ, មហាសឡាយតនិកសុតត

អនកបដិបតតិនសាមោះរតង់ននម្មគា៌ដ៏របនសើរ ខំពាយាម ន ើយនោយពាយាមមិន

ឈប់ នគនៅជាម្មនសតិដឹង ន ើយនោយរកាទុកនូវសតិដឹង , នគនៅជាម្មន
ចិតតមូល ន ើយនោយរកាទុកនូវការនធវើចិតតឲ្យមូល, នគបានបនងកើតនូវការ
យល់រតូវ ន ើយនោយការយល់រតូវ នគបនងកើតជំននឿរតូវ ប្ដលជាអនកដឹងពិត
របាកដ ។ «នសចកតីពិតទំងអស់ប្ដលពីមុនមកខញំុរគាន់ប្តឮ ឥឡូវខញំុម្មនការ
រស់នៅ នោយម្មនការពិនសាធន៍ផ្ទទល់កុនងកាយ នោយពិនិតយនមើលជាមួយ
នឹងការយល់ធុោះនរៅ
ល »។
-S. XLVIII (IV), v. 10 (50),¾pana Sutta, សំ, អាបនសុតត

(អធិបាយនោយសារ ីបុតត អគគសាវគគសាតំរបស់ រពោះពុទធ)





---------------------

-227-
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

អការានុរកមននពាកយបាឡី

នៅកនុងប្ជីននោះ ម្មនពាកយបាឡីប្ដលម្មននៅកនុងអតថបទ និងពាកយសំខាន់ឯ

នទៀតនៅកនុងការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ។

អានាបាណ ការដកដនងាើម ។ អានាបាណ-សតិ សតិដឹងននការដកដនងាើម ។

អនតាត មិនប្មនខលួន, មិនរបកាន់ខួលន, គាមនសារៈសំខាន់ , គាមនអវីម្មំមួន ។
ជាភាគមួយ ននលកាណៈទំងបី ននរូប (អនិចាច ទុកាា និងអនតាត)។
អនិចាច មិននទៀង, មិនឋិតនថរ, ផ្ទលស់បូតរ។ ជាភាគមួយននលកាណៈទំងបី
ននរូប (អនិចាច ទុកាា និងអនតាត)។
អនុសយ ចិតតប្ដលមិនដឹង ; ប្ដលម្មនន ើយ ប្តមិនទន់ម្មនសកមមភាព ;
នសចកតីមិនបរ ិសុទធននចិតតប្ដលមិនដឹង (ជាអនុសយកិនលស
ផងប្ដរ) ។
អរ នត / អរ តត សតវប្ដលបានរួចរនោោះន ើយ។ បុគគលប្ដលបានបំបាត់
នចញនូវនសចកតីមិនបរ ិសុទធននចិតតទំងអស់ ។
អរ ិយ របនសើរ, បុគគលអនកម្មនសីលខពស់។ បុគគលប្ដលបានជរមោះចិតតនៅ
ដល់ចំណុច ប្ដលនគបានជួបនឹងការពិតតាមធមមជាតិ (និពាវន) ។
អរ ិយអដឌងិក
គ មគគ ម្មគា៌ដ៏របនសើរ របកបនោយអងគ របាំបី ប្ដលនាំនៅរកការ
រួចរនោោះពីទុកា ។ វាប្ចកនចញនៅជាបីប្ផនកគឺ ៖
សីល - សីលធម៌ , នសចកតីបរ ិសុទធននវាចា និងសកមមភាពននកាយ ៖
សម្មមវាចា - និយាយរតូវ
សម្មមកមមនត - អំនពើរតូវ
សម្មមអាជីវ - ការរស់នៅរតូវ
សម្មធិ - ការនធវើចិតតឲ្យមូល , ការរតួតចិតតរបស់ខួលនឯង:
សម្មមវាយាម - ការពាយាមរតូវ

228
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

សម្មមសតិ - សតិដឹងរតូវ
សម្មមសម្មធិ - ការផចង់ចិតតរតូវ
បញ្ហដ - របាជាញ, ការនឃើញខាងកនុងប្ដលនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធទំងអស់ :
សម្មមសងកបបៈ គំនិតរតូវ
សម្មមទិដិឌ - ការយល់រតូវ
អរ ិយសចច នសចកតីពិតដ៏របនសើរ ។ អរ ិយសចចទំងបួនគឺ :
(១) នសចកតីពិតននការនកើតទុកា , (២) នសចកតីពិតនននដើមកំនណើតនន
ទុកា, (៣) នសចកតីពិតនូវការរលត់ទុកា , (៤) នសចកតីពិតននម្មគា៌ប្ដល
នាំនៅរកនូវការរលត់ទុកា ។
ភងគ ការរោយទំងស្សុង។ គឺជាថានក់សំខាន់មួយកនុងការបដិបតតិវ ិបសសនា។
ការពិនសាធន៍ននការរោយរបស់កាយ ប្ដលម្មនភាពរ ឹង នៅជាម្មន
ភាពញ័រៗលអិតលអន់ ប្ដលនកើតនឡើងន ើយរលត់នៅវ ិញ ។
ភាវនា ការចនរមើនននចិតត គឺជាសម្មធិ ។ ប្ផនកទំងពីរនន ភាវនាគឺ :
ការចនរមើន ននការសងប់សាងត់
(សមថ-ភាវនា), ប្ដលទក់ទងជាមួយនឹងការផចង់ចិតត
(សម្មធិ), និងការចនរមើននៅខាងកនុង
(វ ិបសសនាភាវនា),ទក់ទងជាមួយនឹងរបាជាញ (បញ្ហដ) ។ ការបនងកើននូវ
សមថ នឹងនាំនៅរកភាពផចង់ចិតតយា៉ាងខាលំងននចិតត ;
ការបនងកើននូវវ ិបសសនា នឹងនាំនៅរកនសចកតីរច
ួ រនោោះ ។
ភាវនាមយាបញ្ហដ បញ្ហដនកើតនឡើងនោយការនរៀន ។ សូមនមើល បញ្ហដ ។
ភិកុា អនកបួសរបុស ។ ភកាុនី - អនកបួសស្សី ។
ពុទធ អនកប្ដលបានរតាស់ដឹងន ើយ។ អនកប្ដលបានរកនឃើញផលូវរ ំនោោះ ,
ន ើយបានបដិបតតិ , ន ើយបាននៅដល់បំណងចុងបំផុត នោយ
ពាយាមខលួនឯង។
ចិនតម្មយាបញ្ហដ បញ្ហដនកើតនឡើងនោយដឹងចាស់ ។ សូមនមើល បញ្ហដ ។

229
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

ចិតត ចិត។
ត ចិតាតនុបសសនា ការពិនិតយនមើលននចិតត។ សូមនមើល សតិបោឌន។
ធមម បាតុភូត; វតថុននចិតត; ចាប់ធមមជាតិ ; ចាប់ននការរ ំនោោះ
ដូចជាការបនរងៀនរបស់អនកប្ដលបានរតាស់ដឹងន ើយ ។
ធម្មមនុបសសនា - ការពិនិតយនមើលនូវអវីប្ដលម្មននៅកនុងចិតត ។
សូមនមើលសតិបបោឌន (សំស្រសកិត - ធម៌)។
ទុកា នសចកតីនកើតទុកា , ការមិនសកប់ចិតត។ ជាភាគមួយននលកាណៈ
ទំងបីននកាយ (អនិចាច ទុកាា និងអនតាត)។
នគាតម ន្មោះរគួសារននរពោះពុទធ។
ីនយាន ម្មនន័យថា “យានតូច”។ ពាកយសរម្មប់នរបើចំនពាោះ
ពុទធសាសនានថរវាទ នោយរកុមឯនទៀត ។
្ន ថានក់ននការរជាបចូល ឬផចង់ចិតត។ ទំងអស់ម្មនរបាំបីថានក់
ប្ដលអាចបានសនរមច នោយចនរមើនកមមោឌន ឬក៏
សមថភាវនា ។ នោយការបដិបតតិ វានឹងនាំមកនូវការសងប់
សាងត់ និងបីតិ ប៉ាុប្នតវាមិនអាចបំបាត់នចញនូវឫសគល់យា៉ាង
នរៅននការនៅ ង
ម ចិតតនទ។
កោបៈ ភាគលអិតបំផុតប្ដលនមើលមិននឃើញននកាយ មិនអាច
បំប្បកបាន។
កមម អំនពើប្ដលនគនធវើនោយខលួនឯង ប្ដលនឹងឲ្យផលនៅអនាគត
ដល់ខួលនឯងវ ិញ ។ (សំស្រសកិត - កម៍) ។
កាយ រូប ។ កាយានុបសសនា - ការពិនិតយនមើលកាយ ។
សូមនមើលសតិបោឌន ។
មហាយាន “យានធំ” ។ ពុទធសាសនាមួយប្បប ប្ដលនកើតនឡើងនៅ
របនទសឥណ្ឌ
ឍ ពីរបីសតវតសរ ៍នរកាយពីរពោះពុទធ ន ើយ
ផាយនចញនៅខាងនជើងននរបនទសទីនបត៍ , មុងនហាគល, ចិន
, នវៀតណ្ឌម, កូនរ,៉ា ន ើយនិងជប៉ាុន។

230
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

នមតាត ស្សឡាញ់នោយគាមនរពំប្ដន និងម្មនបំណងលអ។ ជាភាគ

មួយននចិតតបរ ិសុទធ ។ នមតាតភាវនា ជារនបៀបផាយនមតាត
នោយបនចចកនទសននសម្មធិ ។
និពាវន រោយបាត់ ; រួចផុតពីទុកានសាក ; ការពិតតាមធមមជាតិ ; គាមន
លកា័ខ័ណឍ។ (សំស្រសកិត - នីវា៍ន)។
បាឡី បនាទត់ ; អតថបទ។ អតថបទសរនសរពីការបនរងៀនរបស់រពោះ
ពុទធ ប្ដលជាភាសាននអតថបទទំងននោះ។ ភសតុតាង
របវតតិសាស្រសត ភាសាសាស្រសត និងវ ិជាជបូរាណវតថុ បង្ហាញថា
បាឡីជាភាសាប្ដលនគនិយាយ នៅកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ភាគ
ខាងនជើង នៅជិតនពល ឫសម័យកាលននរពោះពុទធ។ នរកាយ
មកអតថបទននោះ បានបកប្របនៅជាសំស្រសកិត ប្ដលនគប្លង
និយមនរបើ នទៀតន ើយ ។
បញ្ហដ របាជាញ។ ជាភាគទីបីននការអប់រ ំននអដឌងិក
គ មគគ (សូមនមើល
អរ ិយអដឌងិក
គ មគគ)។ បញ្ហដម្មនបីយា៉ាង ៖ សុតមយាបញ្ហដ ៖
បញ្ហដនកើតនឡើងនោយសារការសាតប់ឮ” ដូចជាបញ្ហដទទួល ;
ចិនតមយាបញ្ហដ ៖ បញ្ហដនកើតនឡើងនោយការគិត ; និង ភាវនាម
យាបញ្ហដ ៖ បញ្ហដនកើតនឡើងនោយម្មនការពិនសាធន៍
ផ្ទទល់ ។ បណ្ឌ
ត ទំងបីននោះ ម្មនប្តខាងចុងបំផុតនទ ប្ដល
អាចនធវើចិតតឲ្យបរ ិសុទធទំងអស់បាន ។ វានកើតនឡើងនោយ
ការបដិបតតិ វ ិបសសនាភាវនា ។
បដិចចសមុបាទ ប្ខសរចវាក់ននន តុការណ៍ ននការនកើតនឡើងប្ដលជាន តុនន
នដើមកំនណើត ។ ជាដំនណើរប្ដលចាប់នផតើមនឡើងជាមួយនឹង
អវ ិជាជ នោយនធវើឲ្យខលួននគនកើតទុកា ពីជិវ ិតមួយនៅជីវ ិតមួយ។
សម្មធិ ការផចង់ចិតត; ការរតួតចិតតរបស់ខួលនឯង។ ជាភាគទីពីរននការ
អប់រ ំទំងបីននអដឌងិក
គ មគគ (សូមនមើល អរ ិយ អដឌងិគកមគគ )។

231
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

កាលណ្ឌនគបានអប់រ ំនៅដល់ចុងចប់ វានឹងនាំនៅដល់នូវ

ថានក់ននចិតតផចង់ខាលំង ( ្ន) ប៉ាុប្នតមិនបានរួចរនោោះននចិតត
ទំងអស់នទ។
សម្មមសតិ សតិដឹងរតូវ ។ សូមនមើល សតិ ។
សមបជ្ដ ៈ ការម្មនសតិដឹងអំពីនវទនានលើកាយ ន ើយយល់ធមមជាតិ
មិននទៀងរបស់វា ។
សងារ ការវ ិលននការនកើតនិងសាលប់ ; នោកមិននទៀង ; ភពនននសច
កតីនកើតទុកា។
សងឃ ការរបជុំសងឃ; សងគមននអរ ិយ ប្ដលជាអនកបាននឃើញ
រពោះនិពាវន; រកុមអនកបួសជានភទរបុសឬស្សី ; ជាសម្មជិកនន
អរ ិយសងឃ ភិកុាសងឃ ឬភិកុានីសងឃ ។
សង្ហារ ការបនងកើតចិតត ; សកមមភាពចិតត; របតិកមមននចិតត ;
ន តុការណ៍ននចិតត ។ ជាភាគមួយ ននខ័ នធទំងបួនរបស់ចិតត
ប្ដលរួមទំង វ ិញ្ហដណ សញ្ហដ និងនវទនា។
(សំស្រសកិត -សមារ)។
សង្ហារ-ឧនបកាា / សង្ហារឧនបកាា ឧនបកាាចំនពាោះសង្ហារ ។ គឺជាថានក់មួយនៅ
កនុងការបដិបតតិវ ិបសសនា, បនាទប់ពីបានជួប ភងគៈ ប្ដលជានស
ចកតីមិនបរ ិសុទធចាស់ នៅកនុងចិតតប្ដលមិនដឹង បានអប្ណតត
នចញមកនលើនផទននចិតត ន ើយបនងកើតខលួនវានៅជានវទនាពាស
នពញកាយ ។ នោយពាយាមរកានូវ ឧនបកាា ចំនពាោះនវទនា
ទំងននោះ អនកចនរមើនកមមោឌនមិនបនងកើត សង្ហារថមីនទ ន ើយ
អនុញ្ហដតឲ្យសង្ហារចាស់ រោយបាត់នៅ។ ដូនចនោះដំនណើរ
ននោះនធវើឲ្យសង្ហារទំងអស់ រោយបាត់បនតិចមតងៗ ។
សញ្ហដ សញ្ហដ, ការទទួលសាគល់ ។ ជាភាគមួយបណ្ឌ
ត ខ័ នធទំងបួន
ននចិតតប្ដលរួមទំង នវទនា វ ិញ្ហដណ និងសង្ហារ ។ វាជាន តុ

232
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

ការណ៍ប្ដលនកើតនឡើង នោយ សង្ហារចាស់របស់នគ, នរពាោះ

ន តុននោះបានជាវាផតល់ឲ្យរូបភាពខុសពីការពិត។ កនុងការ
បដិបតតិវ ិបសសនា សញ្ហដបតូរនៅជាបញ្ហដ ប្ដលជាការយល់នូវ
ការពិតតាមធមមជាតិ។ វានៅជា អនិចាចសញ្ហដ ទុកាាសញ្ហដ
អនតាតសញ្ហដ អសុភសញ្ហដ គឺជាសញ្ហដននការមិននទៀងទត់
ននការនកើតទុកា ននការមិនរបកាន់ខួលន និងននការមិនពិតនូវ
ធមមជាតិដ៏លអ ។
សតិ សតិដឹង។ អនាបាណសតិ - សតិដឹងនូវការដកដនងាើម។
សម្មសតិ - សតិដឹងរតូវ ប្ដលជាភាគមួយននអដឌងិក
គ មគគ
(សូមនមើលអរ ិយ អដឌងិគកមគគ)។
សតិបបោឌន ការបនងកើតនូវសតិដឹង។ ម្មន សតិបបោឌនបួន ប្ដលទក់ទង
គាននៅវ ិញនៅមក គឺ :
១)ការពិនិតយនមើលរូប (កាយានុបសសនា);
(២)ការពិនិតយនមើលនូវនវទនា ប្ដលនកើតនឡើងនៅកនុងរូប
(នវទនានុបសសនា);
(៣)ការពិនិតយនមើលចិតត (ចិតាតនុបសសនា)
(៤) ការពិនិតយនមើលអវីប្ដលម្មននៅកនុងចិតត( ធមមនុបសសនា)។
ទំងបួនននោះ ម្មននៅកនុងការពិនិតយនមើលនវទនា នរពាោះ
នវទនាទក់ទងផ្ទទល់ជាមួយនឹងរូប និងចិតត ។
សិទធតថ សិទធ +អតថ ម្ម នន័យថា បុគគល ប្ដលនធវើអំនពើម្មនរបនយាជន៍
ឲ្យសនរមចបាន ។ ជាន្មោះផ្ទទល់របស់រពោះពុទធ។
(សំស្រសកិត - សិទធរតថ)។
សីល សីល គឺការហាមឃ្លត់តាមកាយកមម និងវចីកមម ប្ដលនធវើឲ្យ
អនកដនទ និងខលួនឯងម្មននរគាោះថានក់។ ជាទីមួយននការអប់រ ំ
ទំងបី ននការបដិបតតិអដឌងិគកមគគ

233
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

(សូមនមើល អរ ិយ អដឌងិគកមគគ)។
សុតតមយាបញ្ហដ បញ្ហដបានមកពីការសាតប់ (សូមនមើលបញ្ហដ)
សុតត នទសនារបស់រពោះពុទធឬរបស់ សាវ ័កជាន់ខពស់ណ្ឌមួយ
(សំស្រសកិត សូរត)។
តណ្ឌ
ា ម្មនន័យថា “នស្សកឃ្លលន”។ គឺរម
ួ ទំង នោភៈ និងនទសៈ។
រពោះពុទធបង្ហាញថា តណ្ឌ
ា ជាន តុននទុកា កនុងបឋមនទសនា
របស់រពោះអងគគឺជា “ការនទសនាបងវិលកង់រពោះធម៌ឲ្យវ ិលនៅ
មុខ” ( ធមមចកកបបវតតនសុតត)។ នៅកនុងប្ខសននន តុការណ៍
ប្ដលនកើតនឡើង រពោះអងគពនយល់ថា តណ្ឌ
ា នកើតនឡើងនៅជា
របតិកមមនននវទនា។
តថាគត ម្មនន័យថា “នៅន ើយ” ឬ “មកន ើយ”។ បុគគលប្ដលបាន
នដើរតាមម្មគា៌នននសចកតីពិត ប្ដលបាននៅដល់នសចកតីពិត
តាមធមមជាតិ គឺជាអនករតាស់ដឹង។ ពាកយប្ដលរពោះពុទធនៅ
ខលួនរពោះអងគឯង។
នថរវាទ ម្មនន័យថា “កាបនរងៀនរបស់អនកប្ដលនចោះពីមុនមក” ។
ការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ ប្ដលនគរកាទុកនៅកនុងរបនទស
អាសុីភាគខាងតបូង (ភូម្ម សិរ ីលង្ហក នថ ោវ កមពុជា)។ ជា
ទួនៅ នគកត់សំគាល់ថា ជាទរមង់ចាស់ននការបនរងៀន។
តិបិដក “រពោះនរតបិដក” ។ ការរបមូលផតំុននការបនរងៀនរបស់រពោះពុទធ
ម្មនបីយា៉ាង៖
(១) វ ិន័យបិដក វ ិន័យអនកបួស (រពោះវ ិន័យ);
(២)សុតនតបិដក នទសនារបស់រពោះពុទធ (រពោះសូរត);
(៣)អភិធមមបិដក “ការរបមូលផឋំុនូវការបនរងៀនជាន់ខពស់”
គឺជាកបួនននរពោះធម៌ជាន់ខពស់។ (សំស្រសកិត - រពោះនរតបិដក)។

234
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

នវទនា នវទនារមមណ៍។ ជាភាគមួយបណ្ឌ

ត ខ័ នធទំងបួនននចិតត រួម
ទំងវ ិញ្ហដណ សញ្ហដ និង សង្ហារ។ រពោះពុទធអធិបាយថា
នោយម្មនរូបនិងចិតត នវទនាជាផលូវសរម្មប់ពិនិតយនមើលចិតត
និងរូបទំងអស់។ កនុងប្ខសននន តុការណ៍ននការនកើតនឡើង
រពោះពុទធបានពនយល់ថា តណ្ឌ
ា គឺជាន តុននទុកា ប្ដលបនងកើត
នៅជានវទនា ។ នោយនរៀនពិនិតយនមើល នវទនា នោយរបុង
របយ័តន នគអាចនចៀសវាងមិននធវើរបតិកមម ជានោភៈ ឬនទ
សៈថមី ន ើយនគអាចជួបផ្ទទល់នូវការពិនសាធន៍ននការមិន
នទៀង ( អនិចាច) នៅកនុងខលួ ន ។ ការពិនសាធន៍ននោះ សំខាន់
ណ្ឌស់ សរម្មប់បនងកើតនូវការមិនជាប់ជំពាក់ ប្ដលនឹងនាំ
នៅរកការរ ំនោោះននចិតត។ នវទនានុបសសនា - ការពិនិតយនមើ ល
នវទនា នៅកនុងកាយ ។ (សូមនមើល សតិបបោឌន)។
វ ិញ្ហដណ ការដឹង, នសចកតីដឹង។ ជាភាគមួយបណ្ឌ
ត ខ័ នធទំងបួន រួម
ទំង សញ្ហដ នវទនា និងសង្ហារ។
វ ិបសសនា ការពិនិតយកនុងខលួន នដើមបីជរមោះចិតតឲ្យបរ ិសុទធ នោយចំនពាោះ
ចិតត និងកាយ ប្ដលជាធមមជាតិមិននទៀង នៅកនុងខលួន។
វ ិបសសនាភាវនា - ការចនរមើននៅខាងកនុង នោយបនចចក-
នទសននការចនរមើនកមមោឌន គឺនោយពិនិតយនមើលការពិត
របស់ខួនឯង
ល នោយពិនិតយនមើលនវទនានៅកនុង កាយ ។
យថាភូត “គឺដូចអ្ចឹង”, នសចកតីពិត តាមភាពពិតរបស់វា ។
យថាភូតញ្ហដណទសសនៈ បញ្ហដនកើតនឡើង នោយនឃើញនសចកតីពិ ត
តាមធមមជាតិ។

-------------------

235
 អការានុរកមននពាកយបាឡី

វិបស្សនា
បន្ចកនទ្ស្ស្មាធិបូរាណននប្បនទ្ស្ឥណ្ឌ
ា

វ ិបសសនាកមមោឌន ជាបនចចកនទសមួយ កនុងចំនណ្ឌមបនចចកនទសបូរាណ ននរបនទសឥណ្ឌ

ឍ ។
ជាង២៥០០ឆ្នំកនលងមកន ើយ វ ិបសសនារតូវបានរកនឃើញនឡើងវ ិញនោយសាររពោះពុទធនគាតម
ន ើយរពោះអងគក៏បានប្ចករ ំប្លក បនរងៀនបនចចកនទសននោះ ប្ដលជាឱសថសាកលដល់សតវនោក
នដើមបីឲ្យនគបានរួចចាកផុតពីទុកា ។ ជាដំបូង វ ិបសសនាបានរ ីកដុោះោលជាខាលំងកនុងរបនទសឥណ្ឌ
ឍ
ប៉ាុប្នតបនតិចមតងៗ វាចាប់នផតើមពុករលួយ បាត់របសិទិភា
ធ ព រួចន ើយក៏រោយបាត់សូនយពីទឹកដីនដើម
កំនណើតនៅ។ ជាភ័ពវសំណ្ឌងណ្ឌស់ ប្ដលរបនទសជិតខាងមួយ គឺរបនទសភូម្ម បានប្ថរកា
បនចចកនទសននោះតាមសភាពនដើមឥតនខាចោះ តាំងពីពុទធសម័យ រ ូតមកទល់នឹងសតវតសននោះ។
ចាប់ពីឆ្នំ១៩៦៩, វ ិបសសនារតូវបាននាំចូលនៅរបនទសឥណ្ឌ
ឍ ប្ដលតាំងពីនពលននាោះមក រតូវ
បានចាក់ឫសយា៉ា ងនរៅ នៅកនុងរបនទសនដើមកំនណើតវ ិញ ។

វ ិបសសនា ជាពាកយបាឡីប្ដលម្មនន័យថា បញ្ហដចាក់ធុោះ

ល គឺការនឃើញរបស់អីម
វ ួយតាមភាពពិត
របស់វា។ មិនប្មនជាសទធ ឬទសសនវ ិជាជខាវក់ងងឹតងងល់ ន ើយវាឥតម្មនអវីទក់ទងជាមួយនឹង
និកាយ ឬសាសនាណ្ឌមួយនឡើយ ។ ផទុយនៅវ ិញ វ ិបសសនាជាបនចចកនទសបដិបតតិ ប្ដលជន
សាម្ដ រគប់គានអាចអនុវតតបាន ។ នគាលបំណងននវ ិបសសនា គឺការនបាសសំអាតចិតត គាស់
រ ំនលើងនរគឿងនៅ ង
ម ននចិតតទំងឡាយ ប្ដលប្តងប្តនធវើទុកាបុកនមនញនយើងរគប់ខណៈ។

វ ិបសសនា ជាបនចចកនទសបនរងៀននោយ នោកអាចារយរបមុខ ស.ន នហាគឥនកា និងរគូជំនួយ

របស់នោក។ វគគសិកាបាននរៀបចំបនរងៀននៅរគប់តំបន់ននរបនទសឥណ្ឌ
ឍ និងប្ផនកផសងៗនទៀត
ូ បានមកសិកាវ ិបសសនា ពីរគប់តំបន់ រគប់ឋានៈ រគប់ស្សទប់សងគ
ននពិភពនោក ។ ជនរគប់រប
ម។ ចំនពាោះវគគសិកា១០នថង សិសសទំងឡាយបានរស់នៅកនុងមណឍលជាមួយគាននោយសុខដុមរម
នា របឹងប្របងយា៉ា ងឱហាត នរកបជ្ជក់នូវរសជាតិរពោះធម៌ពិតរបាកដ ប្ដលជាមរតកចាស់
បូរាណកាត់នថលពុំបានរបស់របនទសឥណ្ឌ
ឍ ។

នសៀវនៅ ស្ិល្បៈននការរស្់នៅននេះ ជាសាននដទីមួយ សរនសរនចញជាភាសាអង់នគលស បញ្ហ

ជ ក់
ពីការបនរងៀនវ ិបសសនា កនុងនគាលបំណងបង្ហាញសាធារណជន ឲ្យយល់ខឹម
ល សារទូនៅននអវីប្ដល
នោករគូនហាគឥនកា និងរគូជំនួយរបស់នោកបានបនរងៀនសិសស ។

236
អអំពពីសមាគម «បរ រិយតតរិ»

សមាគម «បរយ
រិ តតរិ» បានឩទទរិសឡឡឡើងកកកងឡគោលបបំណងផតលល់ជជូនអកកសរិកក្សា ឡដឡើមមម្បីសស្រាវ
ជជ្រាវឡលឡើការឡជបប្រៀនជបឡដៅពរិតជបាកដរបសល់ជពព្រះពកទទ្ធ ទបំងខាងផផកកបរ រិយតតរិ ទបំងខាង
រិ សស្សនា។ ជ្រាសមាគមមនកសស្សធមម៍មមួយ បឡងងឡើតឡឡឡើងកកកងឆកបំ ២០០២,
ផផកកបដរិ បតតរិ របសល់វប
អាចមានដបំឡណឡើរការណម៍បានឡដោយស្រារផតអបំឡណោយទនរបសល់អកកផដលបានទទមួល
ផល ឡហឡើយផដលមានបបំណងចងល់ផចករផបំ លកធមម៍កាតល់ថថថ្លៃមរិនបានឡនព្រះដលល់អកកឯឡទទៀត។
ឡយឡើងសជូមអឡញញឡើញឡលោកអកកឲឲ្យចជូលទសស្សនាទបំពព័រឡវបស្រាយ www.pariyatti.org ឡដឡើមមម្បី
រិ ម្បី, ឡសវាកមម្ម, រឡបទៀបជមួយឡជជ្រាមផជជងការផស្សពព្វផក្សាយ
ឲឲ្យបានជ្រាពតម៍មានខាងផផកក កមម្មវធ
នរិងសកមម្មភាពឡផស្សងៗឡទទៀត។

Pariyatti Publishing Imprints

Vipassana Research Publications (focus on Vipassana as taught

by S.N.Goenka in the tradition of Sayagyi U Ba Khin)
BPS Pariyatti Editions (selected titles from the Buddhist Publica-
tion Society, copublished by Pariyatti in the Americas)
Pariyatti Digital Editions (audio and video titles, including dis-
courses)
Pariyatti Press (classic titles returned to print and inspirational
writing by contemporary authors)

Pariyatti ជ្រាសមាគមមរិ នជបាថករកចបំឡណញមមួយ

មានឡគោលបបំណងផតលល់ពតម៍មានជជូនពរិភពឡលោកឡដោយ៖
-ផស្សពព្វផក្សាយពកទទ្ធវចនន
-ជមួយគោបំជទអកកផសព្វងរកមាគោម៍
-បបំភភ្លឺផ
ថ្លៃ ជូថ្លៃវអកកបដរិបតតរិធមម៍